Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరీగాథా-అట్ఠకథా • Therīgāthā-aṭṭhakathā

    ౬. మహాపజాపతిగోతమీథేరీగాథావణ్ణనా

    6. Mahāpajāpatigotamītherīgāthāvaṇṇanā

    బుద్ధ వీర నమో త్యత్థూతిఆదికా మహాపజాపతిగోతమియా గాథా. అయమ్పి కిర పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే హంసవతీనగరే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్వా సత్థు సన్తికే ధమ్మం సుణన్తీ సత్థారం ఏకం భిక్ఖునిం రత్తఞ్ఞూనం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా, అధికారకమ్మం కత్వా తం ఠానన్తరం పత్థేత్వా యావజీవం దానాదీని పుఞ్ఞాని కత్వా కప్పసతసహస్సం దేవమనుస్సేసు సంసరిత్వా, కస్సపస్స చ భగవతో అన్తరే అమ్హాకఞ్చ భగవతో బుద్ధసుఞ్ఞే లోకే బారాణసియం పఞ్చన్నం దాసిసతానం జేట్ఠికా హుత్వా నిబ్బత్తి. అథ సా వస్సూపనాయికసమయే పఞ్చ పచ్చేకబుద్ధే నన్దమూలకపబ్భారతో ఇసిపతనే ఓతరిత్వా, నగరే పిణ్డాయ చరిత్వా ఇసిపతనమేవ గన్త్వా, వస్సూపనాయికసమయే కుటియా అత్థాయ హత్థకమ్మం పరియేసన్తే దిస్వా, తా దాసియో తాసం అత్తనో చ సామికే సమాదపేత్వా చఙ్కమాదిపరివారసమ్పన్నా పఞ్చ కుటియో కారేత్వా, మఞ్చపీఠపానీయపరిభోజనీయభాజనాదీని ఉపట్ఠపేత్వా పచ్చేకబుద్ధే తేమాసం తత్థేవ వసనత్థాయ పటిఞ్ఞం కారేత్వా వారభిక్ఖం పట్ఠపేసుం. యా అత్తనో వారదివసే భిక్ఖం దాతుం న సక్కోతి, తస్సా సయం సకగేహతో నీహరిత్వా దేతి. ఏవం తేమాసం పటిజగ్గిత్వా పవారణాయ సమ్పత్తాయ ఏకేకం దాసిం ఏకేకం సాటకం విస్సజ్జాపేసి. పఞ్చథూలసాటకసతాని అహేసుం. తాని పరివత్తాపేత్వా పఞ్చన్నం పచ్చేకబుద్ధానం తిచీవరాని కత్వా అదాసి. పచ్చేకబుద్ధా తాసం పస్సన్తీనంయేవ ఆకాసేన గన్ధమాదనపబ్బతం అగమంసు.

    Buddhavīra namo tyatthūtiādikā mahāpajāpatigotamiyā gāthā. Ayampi kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patvā satthu santike dhammaṃ suṇantī satthāraṃ ekaṃ bhikkhuniṃ rattaññūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā, adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā yāvajīvaṃ dānādīni puññāni katvā kappasatasahassaṃ devamanussesu saṃsaritvā, kassapassa ca bhagavato antare amhākañca bhagavato buddhasuññe loke bārāṇasiyaṃ pañcannaṃ dāsisatānaṃ jeṭṭhikā hutvā nibbatti. Atha sā vassūpanāyikasamaye pañca paccekabuddhe nandamūlakapabbhārato isipatane otaritvā, nagare piṇḍāya caritvā isipatanameva gantvā, vassūpanāyikasamaye kuṭiyā atthāya hatthakammaṃ pariyesante disvā, tā dāsiyo tāsaṃ attano ca sāmike samādapetvā caṅkamādiparivārasampannā pañca kuṭiyo kāretvā, mañcapīṭhapānīyaparibhojanīyabhājanādīni upaṭṭhapetvā paccekabuddhe temāsaṃ tattheva vasanatthāya paṭiññaṃ kāretvā vārabhikkhaṃ paṭṭhapesuṃ. Yā attano vāradivase bhikkhaṃ dātuṃ na sakkoti, tassā sayaṃ sakagehato nīharitvā deti. Evaṃ temāsaṃ paṭijaggitvā pavāraṇāya sampattāya ekekaṃ dāsiṃ ekekaṃ sāṭakaṃ vissajjāpesi. Pañcathūlasāṭakasatāni ahesuṃ. Tāni parivattāpetvā pañcannaṃ paccekabuddhānaṃ ticīvarāni katvā adāsi. Paccekabuddhā tāsaṃ passantīnaṃyeva ākāsena gandhamādanapabbataṃ agamaṃsu.

    తాపి సబ్బా యావజీవం కుసలం కత్వా దేవలోకే నిబ్బత్తింసు. తాసం జేట్ఠికా తతో చవిత్వా బారాణసియా అవిదూరే పేసకారగామే పేసకారజేట్ఠకస్స గేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్వా, పదుమవతియా పుత్తే పఞ్చసతే పచ్చేకబుద్ధే దిస్వా సమ్పియాయమానా సబ్బే వన్దిత్వా భిక్ఖం అదాసి. తే భత్తకిచ్చం కత్వా గన్ధమాదనమేవ అగమంసు. సాపి యావజీవం కుసలం కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తీ అమ్హాకం సత్థు నిబ్బత్తితో పురేతరమేవ దేవదహనగరే మహాసుప్పబుద్ధస్స గేహే పటిసన్ధిం గణ్హి, గోతమీతిస్సా గోత్తాగతమేవ నామం అహోసి; మహామాయాయ కనిట్ఠభగినీ. లక్ఖణపాఠకాపి ‘‘ఇమాసం ద్విన్నమ్పి కుచ్ఛియం వసితా దారకా చక్కవత్తినో భవిస్సన్తీ’’తి బ్యాకరింసు. సుద్ధోదనమహారాజా వయప్పత్తకాలే ద్వేపి మఙ్గలం కత్వా అత్తనో ఘరం అభినేసి.

    Tāpi sabbā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devaloke nibbattiṃsu. Tāsaṃ jeṭṭhikā tato cavitvā bārāṇasiyā avidūre pesakāragāme pesakārajeṭṭhakassa gehe nibbattitvā viññutaṃ patvā, padumavatiyā putte pañcasate paccekabuddhe disvā sampiyāyamānā sabbe vanditvā bhikkhaṃ adāsi. Te bhattakiccaṃ katvā gandhamādanameva agamaṃsu. Sāpi yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsarantī amhākaṃ satthu nibbattito puretarameva devadahanagare mahāsuppabuddhassa gehe paṭisandhiṃ gaṇhi, gotamītissā gottāgatameva nāmaṃ ahosi; mahāmāyāya kaniṭṭhabhaginī. Lakkhaṇapāṭhakāpi ‘‘imāsaṃ dvinnampi kucchiyaṃ vasitā dārakā cakkavattino bhavissantī’’ti byākariṃsu. Suddhodanamahārājā vayappattakāle dvepi maṅgalaṃ katvā attano gharaṃ abhinesi.

    అపరభాగే అమ్హాకం సత్థరి ఉప్పజ్జిత్వా పవత్తితవరధమ్మచక్కే అనుపుబ్బేన తత్థ తత్థ వేనేయ్యానం అనుగ్గహం కరోన్తే వేసాలిం ఉపనిస్సాయ కూటాగారసాలాయం విహరన్తే సుద్ధోదనమహారాజా సేతచ్ఛత్తస్స హేట్ఠా అరహత్తం సచ్ఛికత్వా పరినిబ్బాయి. అథ మహాపజాపతిగోతమీ పబ్బజితుకామా హుత్వా సత్థారం ఏకవారం పబ్బజ్జం యాచమానా అలభిత్వా దుతియవారం కేసే ఛిన్దాపేత్వా కాసాయాని అచ్ఛాదేత్వా కలహవివాదసుత్తన్తదేసనాపరియోసానే (సు॰ ని॰ ౮౬౮ ఆదయో) నిక్ఖమిత్వా పబ్బజితానం పఞ్చన్నం సక్యకుమారసతానం పాదపరిచారికాహి సద్ధిం వేసాలిం గన్త్వా ఆనన్దత్థేరం సత్థారం యాచాపేత్వా అట్ఠహి గరుధమ్మేహి (అ॰ ని॰ ౮.౫౧; చూళవ॰ ౪౦౩) పబ్బజ్జఞ్చ ఉపసమ్పదఞ్చ పటిలభి. ఇతరా పన సబ్బాపి ఏకతోఉపసమ్పన్నా అహేసుం. అయమేత్థ సఙ్ఖేపో, విత్థారతో పనేతం వత్థు పాళియం ఆగతమేవ.

    Aparabhāge amhākaṃ satthari uppajjitvā pavattitavaradhammacakke anupubbena tattha tattha veneyyānaṃ anuggahaṃ karonte vesāliṃ upanissāya kūṭāgārasālāyaṃ viharante suddhodanamahārājā setacchattassa heṭṭhā arahattaṃ sacchikatvā parinibbāyi. Atha mahāpajāpatigotamī pabbajitukāmā hutvā satthāraṃ ekavāraṃ pabbajjaṃ yācamānā alabhitvā dutiyavāraṃ kese chindāpetvā kāsāyāni acchādetvā kalahavivādasuttantadesanāpariyosāne (su. ni. 868 ādayo) nikkhamitvā pabbajitānaṃ pañcannaṃ sakyakumārasatānaṃ pādaparicārikāhi saddhiṃ vesāliṃ gantvā ānandattheraṃ satthāraṃ yācāpetvā aṭṭhahi garudhammehi (a. ni. 8.51; cūḷava. 403) pabbajjañca upasampadañca paṭilabhi. Itarā pana sabbāpi ekatoupasampannā ahesuṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato panetaṃ vatthu pāḷiyaṃ āgatameva.

    ఏవం ఉపసమ్పన్నా పన మహాపజాపతిగోతమీ సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి. అథస్సా సత్థా ధమ్మం దేసేసి. సా సత్థు సన్తికే కమ్మట్ఠానం గహేత్వా భావనమనుయుఞ్జన్తీ న చిరస్సేవ అభిఞ్ఞాపటిసమ్భిదాపరివారం అరహత్తం పాపుణి. సేసా పన పఞ్చసతా భిక్ఖునియో నన్దకోవాదపరియోసానే (మ॰ ని॰ ౩.౩౯౮ ఆదయో) ఛళభిఞ్ఞా అహేసుం. అథేకదివసం సత్థా జేతవనమహావిహారే అరియగణమజ్ఝే నిసిన్నో భిక్ఖునియో ఠానన్తరే ఠపేన్తో మహాపజాపతిగోతమిం రత్తఞ్ఞూనం భిక్ఖునీనం అగ్గట్ఠానే ఠపేసి. సా ఫలసుఖేన నిబ్బానసుఖేన చ వీతినామేన్తీ కతఞ్ఞుతాయ ఠత్వా ఏకదివసం సత్థు గుణాభిత్థవనపుబ్బకఉపకారకవిభావనాముఖేన అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తీ –

    Evaṃ upasampannā pana mahāpajāpatigotamī satthāraṃ upasaṅkamitvā abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Athassā satthā dhammaṃ desesi. Sā satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā bhāvanamanuyuñjantī na cirasseva abhiññāpaṭisambhidāparivāraṃ arahattaṃ pāpuṇi. Sesā pana pañcasatā bhikkhuniyo nandakovādapariyosāne (ma. ni. 3.398 ādayo) chaḷabhiññā ahesuṃ. Athekadivasaṃ satthā jetavanamahāvihāre ariyagaṇamajjhe nisinno bhikkhuniyo ṭhānantare ṭhapento mahāpajāpatigotamiṃ rattaññūnaṃ bhikkhunīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Sā phalasukhena nibbānasukhena ca vītināmentī kataññutāya ṭhatvā ekadivasaṃ satthu guṇābhitthavanapubbakaupakārakavibhāvanāmukhena aññaṃ byākarontī –

    ౧౫౭.

    157.

    ‘‘బుద్ధవీర నమో త్యత్థు, సబ్బసత్తానముత్తమ;

    ‘‘Buddhavīra namo tyatthu, sabbasattānamuttama;

    యో మం దుక్ఖా పమోచేసి, అఞ్ఞఞ్చ బహుకం జనం.

    Yo maṃ dukkhā pamocesi, aññañca bahukaṃ janaṃ.

    ౧౫౮.

    158.

    ‘‘సబ్బదుక్ఖం పరిఞ్ఞాతం, హేతుతణ్హా విసోసితా;

    ‘‘Sabbadukkhaṃ pariññātaṃ, hetutaṇhā visositā;

    భావితో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, నిరోధో ఫుసితో మయా.

    Bhāvito aṭṭhaṅgiko maggo, nirodho phusito mayā.

    ౧౫౯.

    159.

    ‘‘మాతా పుత్తో పితా భాతా, అయ్యకా చ పురే అహుం;

    ‘‘Mātā putto pitā bhātā, ayyakā ca pure ahuṃ;

    యథాభుచ్చమజానన్తీ, సంసరింహం అనిబ్బిసం.

    Yathābhuccamajānantī, saṃsariṃhaṃ anibbisaṃ.

    ౧౬౦.

    160.

    ‘‘దిట్ఠో హి మే సో భగవా, అన్తిమోయం సముస్సయో;

    ‘‘Diṭṭho hi me so bhagavā, antimoyaṃ samussayo;

    విక్ఖీణో జాతిసంసారో, నత్థి దాని పునబ్భవో.

    Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo.

    ౧౬౧.

    161.

    ‘‘ఆరద్ధవీరియే పహితత్తే, నిచ్చం దళ్హపరక్కమే;

    ‘‘Āraddhavīriye pahitatte, niccaṃ daḷhaparakkame;

    సమగ్గే సావకే పస్సే, ఏసా బుద్ధాన వన్దనా.

    Samagge sāvake passe, esā buddhāna vandanā.

    ౧౬౨.

    162.

    ‘‘బహూనం వత అత్థాయ, మాయా జనయి గోతమం;

    ‘‘Bahūnaṃ vata atthāya, māyā janayi gotamaṃ;

    బ్యాధిమరణతున్నానం, దుక్ఖక్ఖన్ధం బ్యపానుదీ’’తి. – ఇమా గాథా అభాసి;

    Byādhimaraṇatunnānaṃ, dukkhakkhandhaṃ byapānudī’’ti. – imā gāthā abhāsi;

    తత్థ బుద్ధవీరాతి చతుసచ్చబుద్ధేసు వీర, సబ్బబుద్ధా హి ఉత్తమవీరియేహి చతుసచ్చబుద్ధేహి వా చతుబ్బిధసమ్మప్పధానవీరియనిప్ఫత్తియా విజితవిజయత్తా వీరా నామ. భగవా పన వీరియపారమిపారిపూరియా చతురఙ్గసమన్నాగతవీరియాధిట్ఠానేన సాతిసయచతుబ్బిధసమ్మప్పధానకిచ్చనిప్ఫత్తియా తస్సా చ వేనేయ్యసన్తానే సమ్మదేవ పతిట్ఠాపితత్తా విసేసతో వీరియయుత్తతాయ వీరోతి వత్తబ్బతం అరహతి. నమో త్యత్థూతి నమో నమక్కారో తే హోతు. సబ్బసత్తానముత్తమాతి అపదాదిభేదేసు సత్తేసు సీలాదిగుణేహి ఉత్తమో భగవా. తదేకదేసం సత్థుపకారగుణం దస్సేతుం, ‘‘యో మం దుక్ఖా పమోచేసి, అఞ్ఞఞ్చ బహుకం జన’’న్తి వత్వా అత్తనో దుక్ఖా పముత్తభావం విభావేన్తీ ‘‘సబ్బదుక్ఖ’’న్తి గాథమాహ.

    Tattha buddhavīrāti catusaccabuddhesu vīra, sabbabuddhā hi uttamavīriyehi catusaccabuddhehi vā catubbidhasammappadhānavīriyanipphattiyā vijitavijayattā vīrā nāma. Bhagavā pana vīriyapāramipāripūriyā caturaṅgasamannāgatavīriyādhiṭṭhānena sātisayacatubbidhasammappadhānakiccanipphattiyā tassā ca veneyyasantāne sammadeva patiṭṭhāpitattā visesato vīriyayuttatāya vīroti vattabbataṃ arahati. Namo tyatthūti namo namakkāro te hotu. Sabbasattānamuttamāti apadādibhedesu sattesu sīlādiguṇehi uttamo bhagavā. Tadekadesaṃ satthupakāraguṇaṃ dassetuṃ, ‘‘yo maṃ dukkhā pamocesi, aññañca bahukaṃ jana’’nti vatvā attano dukkhā pamuttabhāvaṃ vibhāventī ‘‘sabbadukkha’’nti gāthamāha.

    పున యతో పమోచేసి, తం వట్టదుక్ఖం ఏకదేసేన దస్సేన్తీ ‘‘మాతా పుత్తో’’తి గాథమాహ. తత్థ యథాభుచ్చమజానన్తీతి పవత్తిహేతుఆదిం యథాభూతం అనవబుజ్ఝన్తీ. సంసరింహం అనిబ్బిసన్తి సంసారసముద్దే పతిట్ఠం అవిన్దన్తీ అలభన్తీ భవాదీసు అపరాపరుప్పత్తివసేన సంసరిం అహన్తి కథేన్తీ ఆహ ‘‘మాతా పుత్తో’’తిఆది. యస్మిం భవే ఏతస్స మాతా అహోసి, తతో అఞ్ఞస్మిం భవే తస్సేవ పుత్తో, తతో అఞ్ఞస్మిం భవే పితా భాతా అహూతి అత్థో.

    Puna yato pamocesi, taṃ vaṭṭadukkhaṃ ekadesena dassentī ‘‘mātā putto’’ti gāthamāha. Tattha yathābhuccamajānantīti pavattihetuādiṃ yathābhūtaṃ anavabujjhantī. Saṃsariṃhaṃ anibbisanti saṃsārasamudde patiṭṭhaṃ avindantī alabhantī bhavādīsu aparāparuppattivasena saṃsariṃ ahanti kathentī āha ‘‘mātā putto’’tiādi. Yasmiṃ bhave etassa mātā ahosi, tato aññasmiṃ bhave tasseva putto, tato aññasmiṃ bhave pitā bhātā ahūti attho.

    ‘‘దిట్ఠో హి మే’’తి గాథాయపి అత్తనో దుక్ఖతో పముత్తభావమేవ విభావేతి. తత్థ దిట్ఠో హి మే సో భగవాతి సో భగవా సమ్మాసమ్బుద్ధో అత్తనా దిట్ఠలోకుత్తరధమ్మదస్సనేన ఞాణచక్ఖునా మయా పచ్చక్ఖతో దిట్ఠో. యో హి ధమ్మం పస్సతి, సో భగవన్తం పస్సతి నామ. యథాహ – ‘‘యో ఖో, వక్కలి, ధమ్మం పస్సతి, సో మం పస్సతీ’’తిఆది (సం॰ ని॰ ౩.౮౭).

    ‘‘Diṭṭhohi me’’ti gāthāyapi attano dukkhato pamuttabhāvameva vibhāveti. Tattha diṭṭho hi me so bhagavāti so bhagavā sammāsambuddho attanā diṭṭhalokuttaradhammadassanena ñāṇacakkhunā mayā paccakkhato diṭṭho. Yo hi dhammaṃ passati, so bhagavantaṃ passati nāma. Yathāha – ‘‘yo kho, vakkali, dhammaṃ passati, so maṃ passatī’’tiādi (saṃ. ni. 3.87).

    ఆరద్ధవీరియేతి పగ్గహితవీరియే. పహితత్తేతి నిబ్బానం పేసితచిత్తే. నిచ్చం దళ్హపరక్కమేతి అపత్తస్స పత్తియా పత్తస్స వేపుల్లత్థాయ సబ్బకాలం థిరపరక్కమే. సమగ్గేతి సీలదిట్ఠిసామఞ్ఞేన సంహతభావేన సమగ్గే. సత్థుదేసనాయ సవనన్తే జాతత్తా సావకే, ‘‘ఇమే మగ్గట్ఠా ఇమే ఫలట్ఠా’’తి యాథావతో పస్సతి. ఏసా బుద్ధాన వన్దనాతి యా సత్థు ధమ్మసరీరభూతస్స అరియసావకానం అరియభావభూతస్స చ లోకుత్తరధమ్మస్స అత్తపచ్చక్ఖకిరియా, ఏసా సమ్మాసమ్బుద్ధానం సావకబుద్ధానఞ్చ వన్దనా యాథావతో గుణనిన్నతా.

    Āraddhavīriyeti paggahitavīriye. Pahitatteti nibbānaṃ pesitacitte. Niccaṃ daḷhaparakkameti apattassa pattiyā pattassa vepullatthāya sabbakālaṃ thiraparakkame. Samaggeti sīladiṭṭhisāmaññena saṃhatabhāvena samagge. Satthudesanāya savanante jātattā sāvake, ‘‘ime maggaṭṭhā ime phalaṭṭhā’’ti yāthāvato passati. Esā buddhāna vandanāti yā satthu dhammasarīrabhūtassa ariyasāvakānaṃ ariyabhāvabhūtassa ca lokuttaradhammassa attapaccakkhakiriyā, esā sammāsambuddhānaṃ sāvakabuddhānañca vandanā yāthāvato guṇaninnatā.

    ‘‘బహూనం వత అత్థాయా’’తి ఓసానగాథాయపి సత్థు లోకస్స బహూపకారతంయేవ విభావేతి. యం పనేత్థ అత్థతో న విభత్తం, తం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.

    ‘‘Bahūnaṃ vata atthāyā’’ti osānagāthāyapi satthu lokassa bahūpakārataṃyeva vibhāveti. Yaṃ panettha atthato na vibhattaṃ, taṃ suviññeyyameva.

    అథేకదా మహాపజాపతిగోతమీ సత్థరి వేసాలియం విహరన్తే మహావనే కూటాగారసాలాయం సయం వేసాలియం భిక్ఖునుపస్సయే విహరన్తీ పుబ్బణ్హసమయం వేసాలియం పిణ్డాయ చరిత్వా భత్తం భుఞ్జిత్వా అత్తనో దివాట్ఠానే యథాపరిచ్ఛిన్నకాలం ఫలసమాపత్తిసుఖేన వీతినామేత్వా ఫలసమాపత్తితో వుట్ఠాయ అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా సోమనస్సజాతా అత్తనో ఆయుసఙ్ఖారే ఆవజ్జేన్తీ తేసం ఖీణభావం ఞత్వా ఏవం చిన్తేసి – ‘‘యంనూనాహం విహారం గన్త్వా భగవన్తం అనుజానాపేత్వా మనోభావనీయే చ థేరే సబ్బేవ సబ్రహ్మచరియే ఆపుచ్ఛిత్వా ఇధేవ ఆగన్త్వా పరినిబ్బాయేయ్య’’న్తి. యథా చ థేరియా, ఏవం తస్సా పరివారభూతానం పఞ్చన్నం భిక్ఖునిసతానం పరివితక్కో అహోసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేరీ ౨.౨.౯౭-౨౮౮) –

    Athekadā mahāpajāpatigotamī satthari vesāliyaṃ viharante mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ sayaṃ vesāliyaṃ bhikkhunupassaye viharantī pubbaṇhasamayaṃ vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā bhattaṃ bhuñjitvā attano divāṭṭhāne yathāparicchinnakālaṃ phalasamāpattisukhena vītināmetvā phalasamāpattito vuṭṭhāya attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajātā attano āyusaṅkhāre āvajjentī tesaṃ khīṇabhāvaṃ ñatvā evaṃ cintesi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ vihāraṃ gantvā bhagavantaṃ anujānāpetvā manobhāvanīye ca there sabbeva sabrahmacariye āpucchitvā idheva āgantvā parinibbāyeyya’’nti. Yathā ca theriyā, evaṃ tassā parivārabhūtānaṃ pañcannaṃ bhikkhunisatānaṃ parivitakko ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.2.97-288) –

    ‘‘ఏకదా లోకపజ్జోతో, వేసాలియం మహావనే;

    ‘‘Ekadā lokapajjoto, vesāliyaṃ mahāvane;

    కూటాగారే కుసాలాయం, వసతే నరసారథి.

    Kūṭāgāre kusālāyaṃ, vasate narasārathi.

    ‘‘తదా జినస్స మాతుచ్ఛా, మహాగోతమి భిక్ఖునీ;

    ‘‘Tadā jinassa mātucchā, mahāgotami bhikkhunī;

    తహిం కతే పురే రమ్మే, వసీ భిక్ఖునుపస్సయే.

    Tahiṃ kate pure ramme, vasī bhikkhunupassaye.

    ‘‘భిక్ఖునీహి విముత్తాహి, సతేహి సహ పఞ్చహి;

    ‘‘Bhikkhunīhi vimuttāhi, satehi saha pañcahi;

    రహోగతాయ తస్సేవం, చితస్సాసి వితక్కితం.

    Rahogatāya tassevaṃ, citassāsi vitakkitaṃ.

    ‘‘బుద్ధస్స పరినిబ్బానం, సావకగ్గయుగస్స వా;

    ‘‘Buddhassa parinibbānaṃ, sāvakaggayugassa vā;

    రాహులానన్దనన్దానం, నాహం లచ్ఛామి పస్సితుం.

    Rāhulānandanandānaṃ, nāhaṃ lacchāmi passituṃ.

    ‘‘బుద్ధస్స పరినిబ్బానా, సావకగ్గయుగస్స వా;

    ‘‘Buddhassa parinibbānā, sāvakaggayugassa vā;

    మహాకస్సపనన్దానం, ఆనన్దరాహులాన చ.

    Mahākassapanandānaṃ, ānandarāhulāna ca.

    ‘‘పటికచ్చాయుసఙ్ఖారం, ఓసజ్జిత్వాన నిబ్బుతిం;

    ‘‘Paṭikaccāyusaṅkhāraṃ, osajjitvāna nibbutiṃ;

    గచ్ఛేయ్యం లోకనాథేన, అనుఞ్ఞాతా మహేసినా.

    Gaccheyyaṃ lokanāthena, anuññātā mahesinā.

    ‘‘తథా పఞ్చసతానమ్పి, భిక్ఖునీనం వితక్కితం;

    ‘‘Tathā pañcasatānampi, bhikkhunīnaṃ vitakkitaṃ;

    ఆసి ఖేమాదికానమ్పి, ఏతదేవ వితక్కితం.

    Āsi khemādikānampi, etadeva vitakkitaṃ.

    ‘‘భూమిచాలో తదా అసి, నాదితా దేవదున్దుభీ;

    ‘‘Bhūmicālo tadā asi, nāditā devadundubhī;

    ఉపస్సయాధివత్థాయో, దేవతా సోకపీళితా.

    Upassayādhivatthāyo, devatā sokapīḷitā.

    ‘‘విలపన్తా సుకరుణం, తత్థస్సూని పవత్తయుం;

    ‘‘Vilapantā sukaruṇaṃ, tatthassūni pavattayuṃ;

    మిత్తా భిక్ఖునియో తాహి, ఉపగన్త్వాన గోతమిం.

    Mittā bhikkhuniyo tāhi, upagantvāna gotamiṃ.

    ‘‘నిపచ్చ సిరసా పాదే, ఇదం వచనమబ్రవుం;

    ‘‘Nipacca sirasā pāde, idaṃ vacanamabravuṃ;

    తత్థ తోయలవాసిత్తా, మయమయ్యే రహోగతా.

    Tattha toyalavāsittā, mayamayye rahogatā.

    ‘‘సా చలా చలితా భూమి, నాదితా దేవదున్దుభీ;

    ‘‘Sā calā calitā bhūmi, nāditā devadundubhī;

    పరిదేవా చ సుయ్యన్తే, కిమత్థం నూన గోతమీ.

    Paridevā ca suyyante, kimatthaṃ nūna gotamī.

    ‘‘తదా అవోచ సా సబ్బం, యథాపరివితక్కితం;

    ‘‘Tadā avoca sā sabbaṃ, yathāparivitakkitaṃ;

    తాయోపి సబ్బా ఆహంసు, యథాపరివితక్కితం.

    Tāyopi sabbā āhaṃsu, yathāparivitakkitaṃ.

    ‘‘యది తే రుచితం అయ్యే, నిబ్బానం పరమం సివం;

    ‘‘Yadi te rucitaṃ ayye, nibbānaṃ paramaṃ sivaṃ;

    నిబ్బాయిస్సామ సబ్బాపి, బుద్ధానుఞ్ఞాయ సుబ్బతే.

    Nibbāyissāma sabbāpi, buddhānuññāya subbate.

    ‘‘మయం సహావ నిక్ఖన్తా, ఘరాపి చ భవాపి చ;

    ‘‘Mayaṃ sahāva nikkhantā, gharāpi ca bhavāpi ca;

    సహాయేవ గమిస్సామ, నిబ్బానం పదముత్తమం.

    Sahāyeva gamissāma, nibbānaṃ padamuttamaṃ.

    ‘‘నిబ్బానాయ వజన్తీనం, కిం వక్ఖామీతి సా వదం;

    ‘‘Nibbānāya vajantīnaṃ, kiṃ vakkhāmīti sā vadaṃ;

    సహ సబ్బాహి నిగ్గఞ్ఛి, భిక్ఖునీనిలయా తదా.

    Saha sabbāhi niggañchi, bhikkhunīnilayā tadā.

    ‘‘ఉపస్సయే యాధివత్థా, దేవతా తా ఖమన్తు మే;

    ‘‘Upassaye yādhivatthā, devatā tā khamantu me;

    భిక్ఖునీనిలయస్సేదం, పచ్ఛిమం దస్సనం మమ.

    Bhikkhunīnilayassedaṃ, pacchimaṃ dassanaṃ mama.

    ‘‘న జరా మచ్చు వా యత్థ, అప్పియేహి సమాగమో;

    ‘‘Na jarā maccu vā yattha, appiyehi samāgamo;

    పియేహి న వియోగోత్థి, తం వజిస్సం అసఙ్ఖతం.

    Piyehi na viyogotthi, taṃ vajissaṃ asaṅkhataṃ.

    ‘‘అవీతరాగా తం సుత్వా, వచనం సుగతోరసా;

    ‘‘Avītarāgā taṃ sutvā, vacanaṃ sugatorasā;

    సోకట్టా పరిదేవింసు, అహో నో అప్పపుఞ్ఞతా.

    Sokaṭṭā parideviṃsu, aho no appapuññatā.

    ‘‘భిక్ఖునీనిలయో సుఞ్ఞో, భూతో తాహి వినా అయం;

    ‘‘Bhikkhunīnilayo suñño, bhūto tāhi vinā ayaṃ;

    పభాతే వియ తారాయో, న దిస్సన్తి జినోరసా.

    Pabhāte viya tārāyo, na dissanti jinorasā.

    ‘‘నిబ్బానం గోతమీ యాతి, సతేహి సహ పఞ్చహి;

    ‘‘Nibbānaṃ gotamī yāti, satehi saha pañcahi;

    నదీసతేహివ సహ, గఙ్గా పఞ్చహి సాగరం.

    Nadīsatehiva saha, gaṅgā pañcahi sāgaraṃ.

    ‘‘రథియాయ వజన్తియో, దిస్వా సద్ధా ఉపాసికా;

    ‘‘Rathiyāya vajantiyo, disvā saddhā upāsikā;

    ఘరా నిక్ఖమ్మ పాదేసు, నిపచ్చ ఇదమబ్రవుం.

    Gharā nikkhamma pādesu, nipacca idamabravuṃ.

    ‘‘పసీదస్సు మహాభోగే, అనాథాయో విహాయ నో;

    ‘‘Pasīdassu mahābhoge, anāthāyo vihāya no;

    తయా న యుత్తా నిబ్బాతుం, ఇచ్ఛట్టా విలపింసు తా.

    Tayā na yuttā nibbātuṃ, icchaṭṭā vilapiṃsu tā.

    ‘‘తాసం సోకపహానత్థం, అవోచ మధురం గిరం;

    ‘‘Tāsaṃ sokapahānatthaṃ, avoca madhuraṃ giraṃ;

    రుదితేన అలం పుత్తా, హాసకాలోయమజ్జ వో.

    Ruditena alaṃ puttā, hāsakāloyamajja vo.

    ‘‘పరిఞ్ఞాతం మయా దుక్ఖం, దుక్ఖహేతు వివజ్జితో;

    ‘‘Pariññātaṃ mayā dukkhaṃ, dukkhahetu vivajjito;

    నిరోధో మే సచ్ఛికతో, మగ్గో చాపి సుభావితో.

    Nirodho me sacchikato, maggo cāpi subhāvito.

    ‘‘పరిచిణ్ణో మయా సత్థా, కతం బుద్ధస్స సాసనం;

    ‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;

    ఓహితో గరుకో భారో, భవనేత్తి సమూహతా.

    Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.

    ‘‘యస్సత్థాయ పబ్బజితా, అగారస్మానగారియం;

    ‘‘Yassatthāya pabbajitā, agārasmānagāriyaṃ;

    సో మే అత్థో అనుప్పత్తో, సబ్బసంయోజనక్ఖయో.

    So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo.

    ‘‘బుద్ధో తస్స చ సద్ధమ్మో, అనూనో యావ తిట్ఠతి;

    ‘‘Buddho tassa ca saddhammo, anūno yāva tiṭṭhati;

    నిబ్బాతుం తావ కాలో మే, మా మం సోచథ పుత్తికా.

    Nibbātuṃ tāva kālo me, mā maṃ socatha puttikā.

    ‘‘కోణ్డఞ్ఞానన్దనన్దాదీ , తిట్ఠన్తి రాహులో జినో;

    ‘‘Koṇḍaññānandanandādī , tiṭṭhanti rāhulo jino;

    సుఖితో సహితో సఙ్ఘో, హతదబ్బా చ తిత్థియా.

    Sukhito sahito saṅgho, hatadabbā ca titthiyā.

    ‘‘ఓక్కాకవంసస్స యసో, ఉస్సితో మారమద్దనో;

    ‘‘Okkākavaṃsassa yaso, ussito māramaddano;

    నను సమ్పతి కాలో మే, నిబ్బానత్థాయ పుత్తికా.

    Nanu sampati kālo me, nibbānatthāya puttikā.

    ‘‘చిరప్పభుతి యం మయ్హం, పత్థితం అజ్జ సిజ్ఝతే;

    ‘‘Cirappabhuti yaṃ mayhaṃ, patthitaṃ ajja sijjhate;

    ఆనన్దభేరికాలోయం, కిం వో అస్సూహి పుత్తికా.

    Ānandabherikāloyaṃ, kiṃ vo assūhi puttikā.

    ‘‘సచే మయి దయా అత్థి, యది చత్థి కతఞ్ఞుతా;

    ‘‘Sace mayi dayā atthi, yadi catthi kataññutā;

    సద్ధమ్మట్ఠితియా సబ్బా, కరోథ వీరియం దళ్హం.

    Saddhammaṭṭhitiyā sabbā, karotha vīriyaṃ daḷhaṃ.

    ‘‘థీనం అదాసి పబ్బజ్జం, సమ్బుద్ధో యాచితో మయా;

    ‘‘Thīnaṃ adāsi pabbajjaṃ, sambuddho yācito mayā;

    తస్మా యథాహం నన్దిస్సం, తథా తమనుతిట్ఠథ.

    Tasmā yathāhaṃ nandissaṃ, tathā tamanutiṭṭhatha.

    ‘‘తా ఏవమనుసాసిత్వా, భిక్ఖునీహి పురక్ఖతా;

    ‘‘Tā evamanusāsitvā, bhikkhunīhi purakkhatā;

    ఉపేచ్చ బుద్ధం వన్దిత్వా, ఇదం వచనమబ్రవి.

    Upecca buddhaṃ vanditvā, idaṃ vacanamabravi.

    ‘‘అహం సుగత తే మాతా, త్వఞ్చ వీర పితా మమ;

    ‘‘Ahaṃ sugata te mātā, tvañca vīra pitā mama;

    సద్ధమ్మసుఖద నాథ, తయి జాతామ్హి గోతమ.

    Saddhammasukhada nātha, tayi jātāmhi gotama.

    ‘‘సంవద్ధితోయం సుగత, రూపకాయో మయా తవ;

    ‘‘Saṃvaddhitoyaṃ sugata, rūpakāyo mayā tava;

    అనిన్దితో ధమ్మకాయో, మమ సంవద్ధితో తయా.

    Anindito dhammakāyo, mama saṃvaddhito tayā.

    ‘‘ముహుత్తం తణ్హాసమణం, ఖీరం త్వం పాయితో మయా;

    ‘‘Muhuttaṃ taṇhāsamaṇaṃ, khīraṃ tvaṃ pāyito mayā;

    తయాహం సన్తమచ్చన్తం, ధమ్మఖీరఞ్హి పాయితా.

    Tayāhaṃ santamaccantaṃ, dhammakhīrañhi pāyitā.

    ‘‘బన్ధనారక్ఖణే మయ్హం, అణణో త్వం మహామునే;

    ‘‘Bandhanārakkhaṇe mayhaṃ, aṇaṇo tvaṃ mahāmune;

    పుత్తకామా థియో యాచం, లభన్తి తాదిసం సుతం.

    Puttakāmā thiyo yācaṃ, labhanti tādisaṃ sutaṃ.

    ‘‘మన్ధాతాదినరిన్దానం, యా మాతా సా భవణ్ణవే;

    ‘‘Mandhātādinarindānaṃ, yā mātā sā bhavaṇṇave;

    నిముగ్గాహం తయా పుత్త, తారితా భవసాగరా.

    Nimuggāhaṃ tayā putta, tāritā bhavasāgarā.

    ‘‘రఞ్ఞో మాతా మహేసీతి, సులభం నామమిత్థినం;

    ‘‘Rañño mātā mahesīti, sulabhaṃ nāmamitthinaṃ;

    బుద్ధమాతాతి యం నామం, ఏతం పరమదుల్లభం.

    Buddhamātāti yaṃ nāmaṃ, etaṃ paramadullabhaṃ.

    ‘‘తఞ్చ లద్ధం మహావీర, పణిధానం మమం తయా;

    ‘‘Tañca laddhaṃ mahāvīra, paṇidhānaṃ mamaṃ tayā;

    అణుకం వా మహన్తం వా, తం సబ్బం పూరితం మయా.

    Aṇukaṃ vā mahantaṃ vā, taṃ sabbaṃ pūritaṃ mayā.

    ‘‘పరినిబ్బాతుమిచ్ఛామి , విహాయేమం కళేవరం;

    ‘‘Parinibbātumicchāmi , vihāyemaṃ kaḷevaraṃ;

    అనుజానాహి మే వీర, దుక్ఖన్తకర నాయక.

    Anujānāhi me vīra, dukkhantakara nāyaka.

    ‘‘చక్కఙ్కుసధజాకిణ్ణే, పాదే కమలకోమలే;

    ‘‘Cakkaṅkusadhajākiṇṇe, pāde kamalakomale;

    పసారేహి పణామం తే, కరిస్సం పుత్తఉత్తమే.

    Pasārehi paṇāmaṃ te, karissaṃ puttauttame.

    ‘‘సువణ్ణరాసిసఙ్కాసం, సరీరం కురు పాకటం;

    ‘‘Suvaṇṇarāsisaṅkāsaṃ, sarīraṃ kuru pākaṭaṃ;

    కత్వా దేహం సుదిట్ఠం తే, సన్తిం గచ్ఛామి నాయక.

    Katvā dehaṃ sudiṭṭhaṃ te, santiṃ gacchāmi nāyaka.

    ‘‘ద్వత్తింసలక్ఖణూపేతం, సుప్పభాలఙ్కతం తనుం;

    ‘‘Dvattiṃsalakkhaṇūpetaṃ, suppabhālaṅkataṃ tanuṃ;

    సఞ్ఝాఘనావ బాలక్కం, మాతుచ్ఛం దస్సయీ జినో.

    Sañjhāghanāva bālakkaṃ, mātucchaṃ dassayī jino.

    ‘‘ఫుల్లారవిన్దసంకాసే , తరుణాదిచ్చసప్పభే;

    ‘‘Phullāravindasaṃkāse , taruṇādiccasappabhe;

    చక్కఙ్కితే పాదతలే, తతో సా సిరసా పతి.

    Cakkaṅkite pādatale, tato sā sirasā pati.

    ‘‘పణమామి నరాదిచ్చ, ఆదిచ్చకులకేతుకం;

    ‘‘Paṇamāmi narādicca, ādiccakulaketukaṃ;

    పచ్ఛిమే మరణే మయ్హం, న తం ఇక్ఖామహం పునో.

    Pacchime maraṇe mayhaṃ, na taṃ ikkhāmahaṃ puno.

    ‘‘ఇత్థియో నామ లోకగ్గ, సబ్బదోసాకరా మతా;

    ‘‘Itthiyo nāma lokagga, sabbadosākarā matā;

    యది కో చత్థి దోసో మే, ఖమస్సు కరుణాకర.

    Yadi ko catthi doso me, khamassu karuṇākara.

    ‘‘ఇత్థికానఞ్చ పబ్బజ్జం, హం తం యాచిం పునప్పునం;

    ‘‘Itthikānañca pabbajjaṃ, haṃ taṃ yāciṃ punappunaṃ;

    తత్థ చే అత్థి దోసో మే, తం ఖమస్సు నరాసభ.

    Tattha ce atthi doso me, taṃ khamassu narāsabha.

    ‘‘మయా భిక్ఖునియో వీర, తవానుఞ్ఞాయ సాసితా;

    ‘‘Mayā bhikkhuniyo vīra, tavānuññāya sāsitā;

    తత్ర చే అత్థి దున్నీతం, తం ఖమస్సు ఖమాధిప.

    Tatra ce atthi dunnītaṃ, taṃ khamassu khamādhipa.

    ‘‘అక్ఖన్తే నామ ఖన్తబ్బం, కిం భవే గుణభూసనే;

    ‘‘Akkhante nāma khantabbaṃ, kiṃ bhave guṇabhūsane;

    కిముత్తరం తే వత్థామి, నిబ్బానాయ వజన్తియా.

    Kimuttaraṃ te vatthāmi, nibbānāya vajantiyā.

    ‘‘సుద్ధే అనూనే మమ భిక్ఖుసఙ్ఘే, లోకా ఇతో నిస్సరితుం ఖమన్తే;

    ‘‘Suddhe anūne mama bhikkhusaṅghe, lokā ito nissarituṃ khamante;

    పభాతకాలే బ్యసనఙ్గతానం, దిస్వాన నియ్యాతివ చన్దలేఖా.

    Pabhātakāle byasanaṅgatānaṃ, disvāna niyyātiva candalekhā.

    ‘‘తదేతరా భిక్ఖునియో జినగ్గం, తారావ చన్దానుగతా సుమేరుం;

    ‘‘Tadetarā bhikkhuniyo jinaggaṃ, tārāva candānugatā sumeruṃ;

    పదక్ఖిణం కచ్చ నిపచ్చ పాదే, ఠితా ముఖన్తం సముదిక్ఖమానా.

    Padakkhiṇaṃ kacca nipacca pāde, ṭhitā mukhantaṃ samudikkhamānā.

    ‘‘న తిత్తిపుబ్బం తవ దస్సనేన, చక్ఖుం న సోతం తవ భాసితేన;

    ‘‘Na tittipubbaṃ tava dassanena, cakkhuṃ na sotaṃ tava bhāsitena;

    చిత్తం మమం కేవలమేకమేవ, పప్పుయ్య తం ధమ్మరసేన తిత్తి.

    Cittaṃ mamaṃ kevalamekameva, pappuyya taṃ dhammarasena titti.

    ‘‘నదతో పరిసాయం తే, వాదితబ్బపహారినో;

    ‘‘Nadato parisāyaṃ te, vāditabbapahārino;

    యే తే దక్ఖన్తి వదనం, ధఞ్ఞా తే నరపుఙ్గవ.

    Ye te dakkhanti vadanaṃ, dhaññā te narapuṅgava.

    ‘‘దీఘఙ్గులీ తమ్బనఖే, సుభే ఆయతపణ్హికే;

    ‘‘Dīghaṅgulī tambanakhe, subhe āyatapaṇhike;

    యే పాదే పణమిస్సన్తి, తేపి ధఞ్ఞా గుణన్ధర.

    Ye pāde paṇamissanti, tepi dhaññā guṇandhara.

    ‘‘మధురాని పహట్ఠాని, దోసగ్ఘాని హితాని చ;

    ‘‘Madhurāni pahaṭṭhāni, dosagghāni hitāni ca;

    యే తే వాక్యాని సుయ్యన్తి, తేపి ధఞ్ఞా నరుత్తమ.

    Ye te vākyāni suyyanti, tepi dhaññā naruttama.

    ‘‘ధఞ్ఞాహం తే మహావీర, పాదపూజనతప్పరా;

    ‘‘Dhaññāhaṃ te mahāvīra, pādapūjanatapparā;

    తిణ్ణసంసారకన్తారా, సువాక్యేన సిరీమతో.

    Tiṇṇasaṃsārakantārā, suvākyena sirīmato.

    ‘‘తతో సా అనుసావేత్వా, భిక్ఖుసఙ్ఘమ్పి సుబ్బతా;

    ‘‘Tato sā anusāvetvā, bhikkhusaṅghampi subbatā;

    రాహులానన్దనన్దే చ, వన్దిత్వా ఇదమబ్రవి.

    Rāhulānandanande ca, vanditvā idamabravi.

    ‘‘ఆసీవిసాలయసమే, రోగావాసే కళేవరే;

    ‘‘Āsīvisālayasame, rogāvāse kaḷevare;

    నిబ్బిన్దా దుక్ఖసఙ్ఘాటే, జరామరణగోచరే.

    Nibbindā dukkhasaṅghāṭe, jarāmaraṇagocare.

    ‘‘నానాకలిమలాకిణ్ణే, పరాయత్తే నిరీహకే;

    ‘‘Nānākalimalākiṇṇe, parāyatte nirīhake;

    తేన నిబ్బాతుమిచ్ఛామి, అనుమఞ్ఞథ పుత్తకా.

    Tena nibbātumicchāmi, anumaññatha puttakā.

    ‘‘నన్దో రాహులభద్దో చ, వీతసోకా నిరాసవా;

    ‘‘Nando rāhulabhaddo ca, vītasokā nirāsavā;

    ఠితాచలట్ఠితి థిరా, ధమ్మతమనుచిన్తయుం.

    Ṭhitācalaṭṭhiti thirā, dhammatamanucintayuṃ.

    ‘‘ధిరత్థు సఙ్ఖతం లోలం, అసారం కదలూపమం;

    ‘‘Dhiratthu saṅkhataṃ lolaṃ, asāraṃ kadalūpamaṃ;

    మాయామరీచిసదిసం, ఇత్తరం అనవట్ఠితం.

    Māyāmarīcisadisaṃ, ittaraṃ anavaṭṭhitaṃ.

    ‘‘యత్థ నామ జినస్సాయం, మాతుచ్ఛా బుద్ధపోసికా;

    ‘‘Yattha nāma jinassāyaṃ, mātucchā buddhaposikā;

    గోతమీ నిధనం యాతి, అనిచ్చం సబ్బసఙ్ఖతం.

    Gotamī nidhanaṃ yāti, aniccaṃ sabbasaṅkhataṃ.

    ‘‘ఆనన్దో చ తదా సేఖో, సోకట్టో జినవచ్ఛలో;

    ‘‘Ānando ca tadā sekho, sokaṭṭo jinavacchalo;

    తత్థస్సూని కరోన్తో సో, కరుణం పరిదేవతి.

    Tatthassūni karonto so, karuṇaṃ paridevati.

    ‘‘హా సన్తిం గోతమీ యాతి, నూన బుద్ధోపి నిబ్బుతిం;

    ‘‘Hā santiṃ gotamī yāti, nūna buddhopi nibbutiṃ;

    గచ్ఛతి న చిరేనేవ, అగ్గిరివ నిరిన్ధనో.

    Gacchati na cireneva, aggiriva nirindhano.

    ‘‘ఏవం విలాపమానం తం, ఆనన్దం ఆహ గోతమీ;

    ‘‘Evaṃ vilāpamānaṃ taṃ, ānandaṃ āha gotamī;

    సుతసాగరగమ్భీర, బుద్ధోపట్ఠాన తప్పర.

    Sutasāgaragambhīra, buddhopaṭṭhāna tappara.

    ‘‘న యుత్తం సోచితుం పుత్త, హాసకాలే ఉపట్ఠితే;

    ‘‘Na yuttaṃ socituṃ putta, hāsakāle upaṭṭhite;

    తయా మే సరణం పుత్త, నిబ్బానం తముపాగతం.

    Tayā me saraṇaṃ putta, nibbānaṃ tamupāgataṃ.

    ‘‘తయా తాత సమజ్ఝిట్ఠో, పబ్బజ్జం అనుజాని నో;

    ‘‘Tayā tāta samajjhiṭṭho, pabbajjaṃ anujāni no;

    మా పుత్త విమనో హోహి, సఫలో తే పరిస్సమో.

    Mā putta vimano hohi, saphalo te parissamo.

    ‘‘యం న దిట్ఠం పురాణేహి, తిత్థికాచరియేహిపి;

    ‘‘Yaṃ na diṭṭhaṃ purāṇehi, titthikācariyehipi;

    తం పదం సుకుమారీహి, సత్తవస్సాహి వేదితం.

    Taṃ padaṃ sukumārīhi, sattavassāhi veditaṃ.

    ‘‘బుద్ధసాసనపాలేత, పచ్ఛిమం దస్సనం తవ;

    ‘‘Buddhasāsanapāleta, pacchimaṃ dassanaṃ tava;

    తత్థ గచ్ఛామహం పుత్త, గతో యత్థ న దిస్సతే.

    Tattha gacchāmahaṃ putta, gato yattha na dissate.

    ‘‘కదాచి ధమ్మం దేసేన్తో, ఖిపీ లోకగ్గనాయకో;

    ‘‘Kadāci dhammaṃ desento, khipī lokagganāyako;

    తదాహం ఆసీసవాచం, అవోచం అనుకమ్పికా.

    Tadāhaṃ āsīsavācaṃ, avocaṃ anukampikā.

    ‘‘చిరం జీవ మహావీర, కప్పం తిట్ఠ మహామునే;

    ‘‘Ciraṃ jīva mahāvīra, kappaṃ tiṭṭha mahāmune;

    సబ్బలోకస్స అత్థాయ, భవస్సు అజరామరో.

    Sabbalokassa atthāya, bhavassu ajarāmaro.

    ‘‘తం తథావాదినిం బుద్ధో, మమం సో ఏతదబ్రవి;

    ‘‘Taṃ tathāvādiniṃ buddho, mamaṃ so etadabravi;

    న హేవం వన్దియా బుద్ధా, యథా వన్దసి గోతమీ.

    Na hevaṃ vandiyā buddhā, yathā vandasi gotamī.

    ‘‘కథం చరహి సబ్బఞ్ఞూ, వన్దితబ్బా తథాగతా;

    ‘‘Kathaṃ carahi sabbaññū, vanditabbā tathāgatā;

    కథం అవన్దియా బుద్ధా, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో.

    Kathaṃ avandiyā buddhā, taṃ me akkhāhi pucchito.

    ‘‘ఆరద్ధవీరియే పహితత్తే, నిచ్చం దళ్హపరక్కమే;

    ‘‘Āraddhavīriye pahitatte, niccaṃ daḷhaparakkame;

    సమగ్గే సావకే పస్స, ఏతం బుద్ధానవన్దనం.

    Samagge sāvake passa, etaṃ buddhānavandanaṃ.

    ‘‘తతో ఉపస్సయం గన్త్వా, ఏకికాహం విచిన్తయిం;

    ‘‘Tato upassayaṃ gantvā, ekikāhaṃ vicintayiṃ;

    సమగ్గపరిసం నాథో, రోధేసి తిభవన్తగో.

    Samaggaparisaṃ nātho, rodhesi tibhavantago.

    ‘‘హన్దాహం పరినిబ్బిస్సం, మా విపత్తితమద్దసం;

    ‘‘Handāhaṃ parinibbissaṃ, mā vipattitamaddasaṃ;

    ఏవాహం చిన్తయిత్వాన, దిస్వాన ఇసిసత్తమం.

    Evāhaṃ cintayitvāna, disvāna isisattamaṃ.

    ‘‘పరినిబ్బానకాలం మే, ఆరోచేసిం వినాయకం;

    ‘‘Parinibbānakālaṃ me, ārocesiṃ vināyakaṃ;

    తతో సో సమనుఞ్ఞాసి, కాలం జానాహి గోతమీ.

    Tato so samanuññāsi, kālaṃ jānāhi gotamī.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం, భవా సబ్బే సమూహతా;

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    నాగోవ బన్ధనం ఛేత్వా, విహరామి అనాసవా.

    Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavā.

    ‘‘స్వాగతం వత మే ఆసి, మమ బుద్ధస్స సన్తికే;

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;

    తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసనం.

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ‘‘పటిసమ్భిదా చతస్సో, విమోక్ఖాపి చ అట్ఠిమే;

    ‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

    ఛళభిఞ్ఞా సచ్ఛికతా, కతం బుద్ధస్స సాసనం.

    Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ‘‘థీనం ధమ్మాభిసమయే, యే బాలా విమతిం గతా;

    ‘‘Thīnaṃ dhammābhisamaye, ye bālā vimatiṃ gatā;

    తేసం దిట్ఠిప్పహానత్థం, ఇద్ధిం దస్సేహి గోతమీ.

    Tesaṃ diṭṭhippahānatthaṃ, iddhiṃ dassehi gotamī.

    ‘‘తదా నిపచ్చ సమ్బుద్ధం, ఉప్పతిత్వాన అమ్బరం;

    ‘‘Tadā nipacca sambuddhaṃ, uppatitvāna ambaraṃ;

    ఇద్ధీ అనేకా దస్సేసి, బుద్ధానుఞ్ఞాయ గోతమీ.

    Iddhī anekā dassesi, buddhānuññāya gotamī.

    ‘‘ఏకికా బహుధా ఆసి, బహుధా చేకికా తథా;

    ‘‘Ekikā bahudhā āsi, bahudhā cekikā tathā;

    ఆవిభావం తిరోభావం, తిరోకుట్టం తిరోనగం.

    Āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ, tirokuṭṭaṃ tironagaṃ.

    ‘‘అసజ్జమానా అగమా, భూమియమ్పి నిముజ్జథ;

    ‘‘Asajjamānā agamā, bhūmiyampi nimujjatha;

    అభిజ్జమానే ఉదకే, అగఞ్ఛి మహియా యథా.

    Abhijjamāne udake, agañchi mahiyā yathā.

    ‘‘సకుణీవ తథాకాసే, పల్లఙ్కేన కమీ తదా;

    ‘‘Sakuṇīva tathākāse, pallaṅkena kamī tadā;

    వసం వత్తేసి కాయేన, యావ బ్రహ్మనివేసనం.

    Vasaṃ vattesi kāyena, yāva brahmanivesanaṃ.

    ‘‘సినేరుం దణ్డం కత్వాన, ఛత్తం కత్వా మహామహిం;

    ‘‘Sineruṃ daṇḍaṃ katvāna, chattaṃ katvā mahāmahiṃ;

    సమూలం పరివత్తేత్వా, ధారయం చఙ్కమీ నభే.

    Samūlaṃ parivattetvā, dhārayaṃ caṅkamī nabhe.

    ‘‘ఛస్సూరోదయకాలేవ, లోకఞ్చాకాసి ధూమికం;

    ‘‘Chassūrodayakāleva, lokañcākāsi dhūmikaṃ;

    యుగన్తే వియ లోకం సా, జాలామాలాకులం అకా.

    Yugante viya lokaṃ sā, jālāmālākulaṃ akā.

    ‘‘ముచలిన్దం మహాసేలం, మేరుమూలనదన్తరే;

    ‘‘Mucalindaṃ mahāselaṃ, merumūlanadantare;

    సాసపారివ సబ్బాని, ఏకేనగ్గహి ముట్ఠినా.

    Sāsapāriva sabbāni, ekenaggahi muṭṭhinā.

    ‘‘అఙ్గులగ్గేన ఛాదేసి, భాకరం సనిసాకరం;

    ‘‘Aṅgulaggena chādesi, bhākaraṃ sanisākaraṃ;

    చన్దసూరసహస్సాని, ఆవేళమివ ధారయి.

    Candasūrasahassāni, āveḷamiva dhārayi.

    ‘‘చతుసాగరతోయాని, ధారయీ ఏకపాణినా;

    ‘‘Catusāgaratoyāni, dhārayī ekapāṇinā;

    యుగన్తజలదాకారం, మహావస్సం పవస్సథ.

    Yugantajaladākāraṃ, mahāvassaṃ pavassatha.

    ‘‘చక్కవత్తిం సపరిసం, మాపయీ సా నభత్తలే;

    ‘‘Cakkavattiṃ saparisaṃ, māpayī sā nabhattale;

    గరుళం ద్విరదం సీహం, వినదన్తం పదస్సయి.

    Garuḷaṃ dviradaṃ sīhaṃ, vinadantaṃ padassayi.

    ‘‘ఏకికా అభినిమ్మిత్వా, అప్పమేయ్యం భిక్ఖునీగణం;

    ‘‘Ekikā abhinimmitvā, appameyyaṃ bhikkhunīgaṇaṃ;

    పున అన్తరధాపేత్వా, ఏకికా మునిమబ్రవి.

    Puna antaradhāpetvā, ekikā munimabravi.

    ‘‘మాతుచ్ఛా తే మహావీర, తవ సాసనకారికా;

    ‘‘Mātucchā te mahāvīra, tava sāsanakārikā;

    అనుప్పత్తా సకం అత్థం, పాదే వన్దామి చక్ఖుమ.

    Anuppattā sakaṃ atthaṃ, pāde vandāmi cakkhuma.

    ‘‘దస్సేత్వా వివిధా ఇద్ధీ, ఓరోహిత్వా నభత్తలా;

    ‘‘Dassetvā vividhā iddhī, orohitvā nabhattalā;

    వన్దిత్వా లోకపజ్జోతం, ఏకమన్తం నిసీది సా.

    Vanditvā lokapajjotaṃ, ekamantaṃ nisīdi sā.

    ‘‘సా వీసవస్ససతికా, జాతియాహం మహామునే;

    ‘‘Sā vīsavassasatikā, jātiyāhaṃ mahāmune;

    అలమేత్తావతా వీర, నిబ్బాయిస్సామి నాయక.

    Alamettāvatā vīra, nibbāyissāmi nāyaka.

    ‘‘తదాతివిమ్హితా సబ్బా, పరిసా సా కతఞ్జలీ;

    ‘‘Tadātivimhitā sabbā, parisā sā katañjalī;

    అవోచయ్యే కథం ఆసి, అతులిద్ధిపరక్కమా.

    Avocayye kathaṃ āsi, atuliddhiparakkamā.

    ‘‘పదుముత్తరో నామ జినో, సబ్బధమ్మేసు చక్ఖుమా;

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammesu cakkhumā;

    ఇతో సతసహస్సమ్హి, కప్పే ఉప్పజ్జి నాయకో.

    Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.

    ‘‘తదాహం హంసవతియం, జాతామచ్చకులే అహుం;

    ‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, jātāmaccakule ahuṃ;

    సబ్బోపకారసమ్పన్నే, ఇద్ధే ఫీతే మహద్ధనే.

    Sabbopakārasampanne, iddhe phīte mahaddhane.

    ‘‘కదాచి పితునా సద్ధిం, దాసీగణపురక్ఖతా;

    ‘‘Kadāci pitunā saddhiṃ, dāsīgaṇapurakkhatā;

    మహతా పరివారేన, తం ఉపేచ్చ నరాసభం.

    Mahatā parivārena, taṃ upecca narāsabhaṃ.

    ‘‘వాసవం వియ వస్సన్తం, ధమ్మమేఘం అనాసవం;

    ‘‘Vāsavaṃ viya vassantaṃ, dhammameghaṃ anāsavaṃ;

    సరదాదిచ్చసదిసం, రంసిజాలసముజ్జలం.

    Saradādiccasadisaṃ, raṃsijālasamujjalaṃ.

    ‘‘దిస్వా చిత్తం పసాదేత్వా, సుత్వా చస్స సుభాసితం;

    ‘‘Disvā cittaṃ pasādetvā, sutvā cassa subhāsitaṃ;

    మాతుచ్ఛం భిక్ఖునిం అగ్గే, ఠపేన్తం నరనాయకం.

    Mātucchaṃ bhikkhuniṃ agge, ṭhapentaṃ naranāyakaṃ.

    ‘‘సుత్వా దత్వా మహాదానం, సత్తాహం తస్స తాదినో;

    ‘‘Sutvā datvā mahādānaṃ, sattāhaṃ tassa tādino;

    ససఙ్ఘస్స నరగ్గస్స, పచ్చయాని బహూని చ.

    Sasaṅghassa naraggassa, paccayāni bahūni ca.

    ‘‘నిపచ్చ పాదమూలమ్హి, తం ఠానమభిపత్థయిం;

    ‘‘Nipacca pādamūlamhi, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ;

    తతో మహాపరిసతిం, అవోచ ఇసిసత్తమో.

    Tato mahāparisatiṃ, avoca isisattamo.

    ‘‘యా ససఙ్ఘం అభోజేసి, సత్తాహం లోకనాయకం;

    ‘‘Yā sasaṅghaṃ abhojesi, sattāhaṃ lokanāyakaṃ;

    తమహం కిత్తయిస్సామి, సుణాథ మమ భాసతో.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘సతసహస్సితో కప్పే, ఓక్కాకకులసమ్భవో;

    ‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;

    గోతమో నామ గోత్తేన, సత్థా లోకే భవిస్సతి.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    తస్స ధమ్మేసు దాయాదా, ఓరసా ధమ్మనిమ్మితా;

    Tassa dhammesu dāyādā, orasā dhammanimmitā;

    గోతమీ నామ నామేన, హేస్సతి సత్థు సావికా.

    Gotamī nāma nāmena, hessati satthu sāvikā.

    ‘‘తస్స బుద్ధస్స మాతుచ్ఛా, జీవితాపాదికా అయం;

    ‘‘Tassa buddhassa mātucchā, jīvitāpādikā ayaṃ;

    రత్తఞ్ఞూనఞ్చ అగ్గత్తం, భిక్ఖునీనం లభిస్సతి.

    Rattaññūnañca aggattaṃ, bhikkhunīnaṃ labhissati.

    ‘‘తం సుత్వాన పమోదిత్వా, యావజీవం తదా జినం;

    ‘‘Taṃ sutvāna pamoditvā, yāvajīvaṃ tadā jinaṃ;

    పచ్చయేహి ఉపట్ఠిత్వా, తతో కాలఙ్కతా అహం.

    Paccayehi upaṭṭhitvā, tato kālaṅkatā ahaṃ.

    ‘‘తావతింసేసు దేవేసు, సబ్బకామసమిద్ధిసు;

    ‘‘Tāvatiṃsesu devesu, sabbakāmasamiddhisu;

    నిబ్బత్తా దసహఙ్గేహి, అఞ్ఞే అభిభవిం అహం.

    Nibbattā dasahaṅgehi, aññe abhibhaviṃ ahaṃ.

    ‘‘రూపసద్దేహి గన్ధేహి, రసేహి ఫుసనేహి చ;

    ‘‘Rūpasaddehi gandhehi, rasehi phusanehi ca;

    ఆయునాపి చ వణ్ణేన, సుఖేన యససాపి చ.

    Āyunāpi ca vaṇṇena, sukhena yasasāpi ca.

    ‘‘తథేవాధిపతేయ్యేన, అధిగయ్హ విరోచహం;

    ‘‘Tathevādhipateyyena, adhigayha virocahaṃ;

    అహోసిం అమరిన్దస్స, మహేసీ దయితా తహిం.

    Ahosiṃ amarindassa, mahesī dayitā tahiṃ.

    ‘‘సంసారే సంసరన్తీహం, కమ్మవాయుసమేరితా;

    ‘‘Saṃsāre saṃsarantīhaṃ, kammavāyusameritā;

    కాసిస్స రఞ్ఞో విసయే, అజాయిం దాసగామకే.

    Kāsissa rañño visaye, ajāyiṃ dāsagāmake.

    ‘‘పఞ్చదాససతానూనా, నివసన్తి తహిం తదా;

    ‘‘Pañcadāsasatānūnā, nivasanti tahiṃ tadā;

    సబ్బేసం తత్థ యో జేట్ఠో, తస్స జాయా అహోసహం.

    Sabbesaṃ tattha yo jeṭṭho, tassa jāyā ahosahaṃ.

    ‘‘సయమ్భునో పఞ్చసతా, గామం పిణ్డాయ పావిసుం;

    ‘‘Sayambhuno pañcasatā, gāmaṃ piṇḍāya pāvisuṃ;

    తే దిస్వాన అహం తుట్ఠా, సహ సబ్బాహి ఇత్థిభి.

    Te disvāna ahaṃ tuṭṭhā, saha sabbāhi itthibhi.

    ‘‘పూగా హుత్వావ సబ్బాయో, చతుమాసే ఉపట్ఠహుం;

    ‘‘Pūgā hutvāva sabbāyo, catumāse upaṭṭhahuṃ;

    తిచీవరాని దత్వాన, సంసరిమ్హ ససామికా.

    Ticīvarāni datvāna, saṃsarimha sasāmikā.

    ‘‘తతో చుతా సబ్బాపి తా, తావతింసగతా మయం;

    ‘‘Tato cutā sabbāpi tā, tāvatiṃsagatā mayaṃ;

    పచ్ఛిమే చ భవే దాని, జాతా దేవదహే పురే.

    Pacchime ca bhave dāni, jātā devadahe pure.

    ‘‘పితా అఞ్జనసక్కో మే, మాతా మమ సులక్ఖణా;

    ‘‘Pitā añjanasakko me, mātā mama sulakkhaṇā;

    తతో కపిలవత్థుస్మిం, సుద్ధోదనఘరం గతా.

    Tato kapilavatthusmiṃ, suddhodanagharaṃ gatā.

    ‘‘సేసా సక్యకులే జాతా, సక్యానం ఘరమాగముం;

    ‘‘Sesā sakyakule jātā, sakyānaṃ gharamāgamuṃ;

    అహం విసిట్ఠా సబ్బాసం, జినస్సాపాదికా అహుం.

    Ahaṃ visiṭṭhā sabbāsaṃ, jinassāpādikā ahuṃ.

    ‘‘మమ పుత్తోభినిక్ఖమ్మ, బుద్ధో ఆసి వినాయకో;

    ‘‘Mama puttobhinikkhamma, buddho āsi vināyako;

    పచ్ఛాహం పబ్బజిత్వాన, సతేహి సహ పఞ్చహి.

    Pacchāhaṃ pabbajitvāna, satehi saha pañcahi.

    ‘‘సాకియానీహి ధీరాహి, సహ సన్తిసుఖం ఫుసిం;

    ‘‘Sākiyānīhi dhīrāhi, saha santisukhaṃ phusiṃ;

    యే తదా పుబ్బజాతియం, అమ్హాకం ఆసు సామినో.

    Ye tadā pubbajātiyaṃ, amhākaṃ āsu sāmino.

    ‘‘సహపుఞ్ఞస్స కత్తారో, మహాసమయకారకా;

    ‘‘Sahapuññassa kattāro, mahāsamayakārakā;

    ఫుసింసు అరహత్తం తే, సుగతేనానుకమ్పితా.

    Phusiṃsu arahattaṃ te, sugatenānukampitā.

    ‘‘తదేతరా భిక్ఖునియో, ఆరుహింసు నభత్తలం;

    ‘‘Tadetarā bhikkhuniyo, āruhiṃsu nabhattalaṃ;

    సంగతా వియ తారాయో, విరోచింసు మహిద్ధికా.

    Saṃgatā viya tārāyo, virociṃsu mahiddhikā.

    ‘‘ఇద్ధీ అనేకా దస్సేసుం, పిళన్ధవికతిం యథా;

    ‘‘Iddhī anekā dassesuṃ, piḷandhavikatiṃ yathā;

    కమ్మారో కనకస్సేవ, కమ్మఞ్ఞస్స సుసిక్ఖితో.

    Kammāro kanakasseva, kammaññassa susikkhito.

    ‘‘దస్సేత్వా పాటిహీరాని, విచిత్తాని బహూని చ;

    ‘‘Dassetvā pāṭihīrāni, vicittāni bahūni ca;

    తోసేత్వా వాదిపవరం, మునిం సపరిసం తదా.

    Tosetvā vādipavaraṃ, muniṃ saparisaṃ tadā.

    ‘‘ఓరోహిత్వాన గగనా, వన్దిత్వా ఇసిసత్తమం;

    ‘‘Orohitvāna gaganā, vanditvā isisattamaṃ;

    అనుఞ్ఞాతా నరగ్గేన, యథాఠానే నిసీదిసుం.

    Anuññātā naraggena, yathāṭhāne nisīdisuṃ.

    ‘‘అహోనుకమ్పికా అమ్హం, సబ్బాసం చిర గోతమీ;

    ‘‘Ahonukampikā amhaṃ, sabbāsaṃ cira gotamī;

    వాసితా తవ పుఞ్ఞేహి, పత్తా నో ఆసవక్ఖయం.

    Vāsitā tava puññehi, pattā no āsavakkhayaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా అమ్హం, భవా సబ్బే సమూహతా;

    ‘‘Kilesā jhāpitā amhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    నాగీవ బన్ధనం ఛేత్వా, విహరామ అనాసవా.

    Nāgīva bandhanaṃ chetvā, viharāma anāsavā.

    ‘‘స్వాగతం వత నో ఆసి, బుద్ధసేట్ఠస్స సన్తికే;

    ‘‘Svāgataṃ vata no āsi, buddhaseṭṭhassa santike;

    తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసనం.

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ‘‘పటిసమ్భిదా చతస్సో, విమోక్ఖాపి చ అట్ఠిమే;

    ‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

    ఛళభిఞ్ఞా సచ్ఛికతా, కతం బుద్ధస్స సాసనం.

    Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ‘‘ఇద్ధీసు చ వసీ హోమ, దిబ్బాయ సోతధాతుయా;

    ‘‘Iddhīsu ca vasī homa, dibbāya sotadhātuyā;

    చేతోపరియఞాణస్స, వసీ హోమ మహామునే.

    Cetopariyañāṇassa, vasī homa mahāmune.

    ‘‘పుబ్బేనివాసం జానామ, దిబ్బచక్ఖు విసోధితం;

    ‘‘Pubbenivāsaṃ jānāma, dibbacakkhu visodhitaṃ;

    సబ్బాసవపరిక్ఖీణా, నత్థి దాని పునబ్భవా.

    Sabbāsavaparikkhīṇā, natthi dāni punabbhavā.

    ‘‘అత్థే ధమ్మే చ నేరుత్తే, పటిభానే చ విజ్జతి;

    ‘‘Atthe dhamme ca nerutte, paṭibhāne ca vijjati;

    ఞాణం అమ్హం మహావీర, ఉప్పన్నం తవ సన్తికే.

    Ñāṇaṃ amhaṃ mahāvīra, uppannaṃ tava santike.

    ‘‘అస్మాభి పరిచిణ్ణోసి, మేత్తచిత్తా హి నాయక;

    ‘‘Asmābhi pariciṇṇosi, mettacittā hi nāyaka;

    అనుజానాహి సబ్బాసం, నిబ్బానాయ మహామునే.

    Anujānāhi sabbāsaṃ, nibbānāya mahāmune.

    ‘‘నిబ్బాయిస్సామ ఇచ్చేవం, కిం వక్ఖామి వదన్తియో;

    ‘‘Nibbāyissāma iccevaṃ, kiṃ vakkhāmi vadantiyo;

    యస్స దాని చ వో కాలం, మఞ్ఞథాతి జినోబ్రవి.

    Yassa dāni ca vo kālaṃ, maññathāti jinobravi.

    ‘‘గోతమీఆదికా తాయో, తదా భిక్ఖునియో జినం;

    ‘‘Gotamīādikā tāyo, tadā bhikkhuniyo jinaṃ;

    వన్దిత్వా ఆసనా తమ్హా, వుట్ఠాయ ఆగమింసు తా.

    Vanditvā āsanā tamhā, vuṭṭhāya āgamiṃsu tā.

    ‘‘మహతా జనకాయేన, సహ లోకగ్గనాయకో;

    ‘‘Mahatā janakāyena, saha lokagganāyako;

    అనుసంయాయీ సో వీరో, మాతుచ్ఛం యావకోట్ఠకం.

    Anusaṃyāyī so vīro, mātucchaṃ yāvakoṭṭhakaṃ.

    ‘‘తదా నిపతి పాదేసు, గోతమీ లోకబన్ధునో;

    ‘‘Tadā nipati pādesu, gotamī lokabandhuno;

    సహేవ తాహి సబ్బాహి, పచ్ఛిమం పాదవన్దనం.

    Saheva tāhi sabbāhi, pacchimaṃ pādavandanaṃ.

    ‘‘ఇదం పచ్ఛిమకం మయ్హం, లోకనాథస్స దస్సనం;

    ‘‘Idaṃ pacchimakaṃ mayhaṃ, lokanāthassa dassanaṃ;

    న పునో అమతాకారం, పస్సిస్సామి ముఖం తవ.

    Na puno amatākāraṃ, passissāmi mukhaṃ tava.

    ‘‘న చ మే వన్దనం వీర, తవ పాదే సుకోమలే;

    ‘‘Na ca me vandanaṃ vīra, tava pāde sukomale;

    సమ్ఫుసిస్సతి లోకగ్గ, అజ్జ గచ్ఛామి నిబ్బుతిం.

    Samphusissati lokagga, ajja gacchāmi nibbutiṃ.

    ‘‘రూపేన కిం తవానేన, దిట్ఠే ధమ్మే యథాతథే;

    ‘‘Rūpena kiṃ tavānena, diṭṭhe dhamme yathātathe;

    సబ్బం సఙ్ఖతమేవేతం, అనస్సాసికమిత్తరం.

    Sabbaṃ saṅkhatamevetaṃ, anassāsikamittaraṃ.

    ‘‘సా సహ తాహి గన్త్వాన, భిక్ఖునుపస్సయం సకం;

    ‘‘Sā saha tāhi gantvāna, bhikkhunupassayaṃ sakaṃ;

    అడ్ఢపల్లఙ్కమాభుజ్జ, నిసీది పరమాసనే.

    Aḍḍhapallaṅkamābhujja, nisīdi paramāsane.

    ‘‘తదా ఉపాసికా తత్థ, బుద్ధసాసనవచ్ఛలా;

    ‘‘Tadā upāsikā tattha, buddhasāsanavacchalā;

    తస్సా పవత్తిం సుత్వాన, ఉపేసుం పాదవన్దికా.

    Tassā pavattiṃ sutvāna, upesuṃ pādavandikā.

    ‘‘కరేహి ఉరం పహన్తా, ఛిన్నమూలా యథా లతా;

    ‘‘Karehi uraṃ pahantā, chinnamūlā yathā latā;

    రోదన్తా కరుణం రవం, సోకట్టా భూమిపాతితా.

    Rodantā karuṇaṃ ravaṃ, sokaṭṭā bhūmipātitā.

    ‘‘మా నో సరణదే నాథే, విహాయ గమి నిబ్బుతిం;

    ‘‘Mā no saraṇade nāthe, vihāya gami nibbutiṃ;

    నిపతిత్వాన యాచామ, సబ్బాయో సిరసా మయం.

    Nipatitvāna yācāma, sabbāyo sirasā mayaṃ.

    ‘‘యా పధానతమా తాసం, సద్ధా పఞ్ఞా ఉపాసికా;

    ‘‘Yā padhānatamā tāsaṃ, saddhā paññā upāsikā;

    తస్సా సీసం పమజ్జన్తీ, ఇదం వచనమబ్రవి.

    Tassā sīsaṃ pamajjantī, idaṃ vacanamabravi.

    ‘‘అలం పుత్తా విసాదేన, మారపాసానువత్తినా;

    ‘‘Alaṃ puttā visādena, mārapāsānuvattinā;

    అనిచ్చం సఙ్ఖతం సబ్బం, వియోగన్తం చలాచలం.

    Aniccaṃ saṅkhataṃ sabbaṃ, viyogantaṃ calācalaṃ.

    ‘‘తతో సా తా విసజ్జిత్వా, పఠమం ఝానముత్తమం;

    ‘‘Tato sā tā visajjitvā, paṭhamaṃ jhānamuttamaṃ;

    దుతియఞ్చ తతియఞ్చ, సమాపజ్జి చతుత్థకం.

    Dutiyañca tatiyañca, samāpajji catutthakaṃ.

    ‘‘ఆకాసాయతనఞ్చేవ, విఞ్ఞాణాయతనం తథా;

    ‘‘Ākāsāyatanañceva, viññāṇāyatanaṃ tathā;

    ఆకిఞ్చం నేవసఞ్ఞఞ్చ, సమాపజ్జి యథాక్కమం.

    Ākiñcaṃ nevasaññañca, samāpajji yathākkamaṃ.

    ‘‘పటిలోమేన ఝానాని, సమాపజ్జిత్థ గోతమీ;

    ‘‘Paṭilomena jhānāni, samāpajjittha gotamī;

    యావతా పఠమం ఝానం, తతో యావచతుత్థకం.

    Yāvatā paṭhamaṃ jhānaṃ, tato yāvacatutthakaṃ.

    ‘‘తతో వుట్ఠాయ నిబ్బాయి, దీపచ్చీవ నిరాసవా;

    ‘‘Tato vuṭṭhāya nibbāyi, dīpaccīva nirāsavā;

    భూమిచాలో మహా ఆసి, నభసా విజ్జుతా పతి.

    Bhūmicālo mahā āsi, nabhasā vijjutā pati.

    ‘‘పనాదితా దున్దుభియో, పరిదేవింసు దేవతా;

    ‘‘Panāditā dundubhiyo, parideviṃsu devatā;

    పుప్ఫవుట్ఠీ చ గగనా, అభివస్సథ మేదనిం.

    Pupphavuṭṭhī ca gaganā, abhivassatha medaniṃ.

    ‘‘కమ్పితో మేరురాజాపి, రఙ్గమజ్ఝే యథా నటో;

    ‘‘Kampito merurājāpi, raṅgamajjhe yathā naṭo;

    సోకేన చాతిదీనోవ, విరవో ఆసి సాగరో.

    Sokena cātidīnova, viravo āsi sāgaro.

    ‘‘దేవా నాగాసురా బ్రహ్మా, సంవిగ్గాహింసు తఙ్ఖణే;

    ‘‘Devā nāgāsurā brahmā, saṃviggāhiṃsu taṅkhaṇe;

    అనిచ్చా వత సఙ్ఖారా, యథాయం విలయం గతా.

    Aniccā vata saṅkhārā, yathāyaṃ vilayaṃ gatā.

    ‘‘యా చే మం పరివారింసు, సత్థు సాసనకారికా;

    ‘‘Yā ce maṃ parivāriṃsu, satthu sāsanakārikā;

    తయోపి అనుపాదానా, దీపచ్చి వియ నిబ్బుతా.

    Tayopi anupādānā, dīpacci viya nibbutā.

    ‘‘హా యోగా విప్పయోగన్తా, హానిచ్చం సబ్బసఙ్ఖతం;

    ‘‘Hā yogā vippayogantā, hāniccaṃ sabbasaṅkhataṃ;

    హా జీవితం వినాసన్తం, ఇచ్చాసి పరిదేవనా.

    Hā jīvitaṃ vināsantaṃ, iccāsi paridevanā.

    ‘‘తతో దేవా చ బ్రహ్మా చ, లోకధమ్మానువత్తనం;

    ‘‘Tato devā ca brahmā ca, lokadhammānuvattanaṃ;

    కాలానురూపం కుబ్బన్తి, ఉపేత్వా ఇసిసత్తమం.

    Kālānurūpaṃ kubbanti, upetvā isisattamaṃ.

    ‘‘తదా ఆమన్తయీ సత్థా, ఆనన్దం సుతసాగరం;

    ‘‘Tadā āmantayī satthā, ānandaṃ sutasāgaraṃ;

    గచ్ఛానన్ద నివేదేహి, భిక్ఖూనం మాతు నిబ్బుతిం.

    Gacchānanda nivedehi, bhikkhūnaṃ mātu nibbutiṃ.

    ‘‘తదానన్దో నిరానన్దో, అస్సునా పుణ్ణలోచనో;

    ‘‘Tadānando nirānando, assunā puṇṇalocano;

    గగ్గరేన సరేనాహ, సమాగచ్ఛన్తు భిక్ఖవో.

    Gaggarena sarenāha, samāgacchantu bhikkhavo.

    ‘‘పుబ్బదక్ఖిణపచ్ఛాసు, ఉత్తరాయ చ సన్తికే;

    ‘‘Pubbadakkhiṇapacchāsu, uttarāya ca santike;

    సుణన్తు భాసితం మయ్హం, భిక్ఖవో సుగతోరసా.

    Suṇantu bhāsitaṃ mayhaṃ, bhikkhavo sugatorasā.

    ‘‘యా వడ్ఢయి పయత్తేన, సరీరం పచ్ఛిమం మునే;

    ‘‘Yā vaḍḍhayi payattena, sarīraṃ pacchimaṃ mune;

    సా గోతమీ గతా సన్తిం, తారావ సూరియోదయే.

    Sā gotamī gatā santiṃ, tārāva sūriyodaye.

    ‘‘బుద్ధమాతాపి పఞ్ఞత్తిం, ఠపయిత్వా గతాసమం;

    ‘‘Buddhamātāpi paññattiṃ, ṭhapayitvā gatāsamaṃ;

    న యత్థ పఞ్చనేత్తోపి, గతిం దక్ఖతి నాయకో.

    Na yattha pañcanettopi, gatiṃ dakkhati nāyako.

    ‘‘యస్సత్థి సుగతే సద్ధా, యో చ పియో మహామునే;

    ‘‘Yassatthi sugate saddhā, yo ca piyo mahāmune;

    బుద్ధమాతుస్స సక్కారం, కరోతు సుగతోరసో.

    Buddhamātussa sakkāraṃ, karotu sugatoraso.

    ‘‘సుదూరట్ఠాపి తం సుత్వా, సీఘమాగచ్ఛు భిక్ఖవో;

    ‘‘Sudūraṭṭhāpi taṃ sutvā, sīghamāgacchu bhikkhavo;

    కేచి బుద్ధానుభావేన, కేచి ఇద్ధీసు కోవిదా.

    Keci buddhānubhāvena, keci iddhīsu kovidā.

    ‘‘కూటాగారవరే రమ్మే, సబ్బసోణ్ణమయే సుభే;

    ‘‘Kūṭāgāravare ramme, sabbasoṇṇamaye subhe;

    మఞ్చకం సమారోపేసుం, యత్థ సుత్తాసి గోతమీ.

    Mañcakaṃ samāropesuṃ, yattha suttāsi gotamī.

    ‘‘చత్తారో లోకపాలా తే, అంసేహి సమధారయుం;

    ‘‘Cattāro lokapālā te, aṃsehi samadhārayuṃ;

    సేసా సక్కాదికా దేవా, కూటాగారే సమగ్గహుం.

    Sesā sakkādikā devā, kūṭāgāre samaggahuṃ.

    ‘‘కూటాగారాని సబ్బాని, ఆసుం పఞ్చసతానిపి;

    ‘‘Kūṭāgārāni sabbāni, āsuṃ pañcasatānipi;

    సరదాదిచ్చవణ్ణాని, విస్సకమ్మకతాని హి.

    Saradādiccavaṇṇāni, vissakammakatāni hi.

    ‘‘సబ్బా తాపి భిక్ఖునియో, ఆసుం మఞ్చేసు సాయితా;

    ‘‘Sabbā tāpi bhikkhuniyo, āsuṃ mañcesu sāyitā;

    దేవానం ఖన్ధమారుళ్హా, నియ్యన్తి అనుపుబ్బసో.

    Devānaṃ khandhamāruḷhā, niyyanti anupubbaso.

    ‘‘సబ్బసో ఛాదితం ఆసి, వితానేన నభత్తలం;

    ‘‘Sabbaso chāditaṃ āsi, vitānena nabhattalaṃ;

    సతారా చన్దసూరా చ, లఞ్ఛితా కనకామయా.

    Satārā candasūrā ca, lañchitā kanakāmayā.

    ‘‘పటాకా ఉస్సితానేకా, వితతా పుప్ఫకఞ్చుకా;

    ‘‘Paṭākā ussitānekā, vitatā pupphakañcukā;

    ఓగతాకాసపదుమా, మహియా పుప్ఫముగ్గతం.

    Ogatākāsapadumā, mahiyā pupphamuggataṃ.

    ‘‘దిస్సన్తి చన్దసూరియా, పజ్జలన్తి చ తారకా;

    ‘‘Dissanti candasūriyā, pajjalanti ca tārakā;

    మజ్ఝం గతోపి చాదిచ్చో, న తాపేసి ససీ యథా.

    Majjhaṃ gatopi cādicco, na tāpesi sasī yathā.

    ‘‘దేవా దిబ్బేహి గన్ధేహి, మాలేహి సురభీహి చ;

    ‘‘Devā dibbehi gandhehi, mālehi surabhīhi ca;

    వాదితేహి చ నచ్చేహి, సఙ్గీతీహి చ పూజయుం.

    Vāditehi ca naccehi, saṅgītīhi ca pūjayuṃ.

    ‘‘నాగాసురా చ బ్రహ్మానో, యథాసత్తి యథాబలం;

    ‘‘Nāgāsurā ca brahmāno, yathāsatti yathābalaṃ;

    పూజయింసు చ నియ్యన్తిం, నిబ్బుతం బుద్ధమాతరం.

    Pūjayiṃsu ca niyyantiṃ, nibbutaṃ buddhamātaraṃ.

    ‘‘సబ్బాయో పురతో నీతా, నిబ్బుతా సుగతోరసా;

    ‘‘Sabbāyo purato nītā, nibbutā sugatorasā;

    గోతమీ నియ్యతే పచ్ఛా, సక్కతా బుద్ధపోసికా.

    Gotamī niyyate pacchā, sakkatā buddhaposikā.

    ‘‘పురతో దేవమనుజా, సనాగాసురబ్రహ్మకా;

    ‘‘Purato devamanujā, sanāgāsurabrahmakā;

    పచ్ఛా ససావకో బుద్ధో, పూజత్థం యాతి మాతుయా.

    Pacchā sasāvako buddho, pūjatthaṃ yāti mātuyā.

    ‘‘బుద్ధస్స పరినిబ్బానం, నేదిసం ఆసి యాదిసం;

    ‘‘Buddhassa parinibbānaṃ, nedisaṃ āsi yādisaṃ;

    గోతమీపరినిబ్బానం, అతేవచ్ఛరియం అహు.

    Gotamīparinibbānaṃ, atevacchariyaṃ ahu.

    ‘‘బుద్ధో బుద్ధస్స నిబ్బానే, నోపటియాది భిక్ఖవో;

    ‘‘Buddho buddhassa nibbāne, nopaṭiyādi bhikkhavo;

    బుద్ధో గోతమినిబ్బానే, సారిపుత్తాదికా తథా.

    Buddho gotaminibbāne, sāriputtādikā tathā.

    ‘‘చితకాని కరిత్వాన, సబ్బగన్ధమయాని తే;

    ‘‘Citakāni karitvāna, sabbagandhamayāni te;

    గన్ధచుణ్ణపకిణ్ణాని, ఝాపయింసు చ తా తహిం.

    Gandhacuṇṇapakiṇṇāni, jhāpayiṃsu ca tā tahiṃ.

    ‘‘సేసభాగాని డయ్హింసు, అట్ఠీ సేసాని సబ్బసో;

    ‘‘Sesabhāgāni ḍayhiṃsu, aṭṭhī sesāni sabbaso;

    ఆనన్దో చ తదావోచ, సంవేగజనకం వచో.

    Ānando ca tadāvoca, saṃvegajanakaṃ vaco.

    ‘‘గోతమీ నిధనం యాతా, డయ్హఞ్చస్స సరీరకం;

    ‘‘Gotamī nidhanaṃ yātā, ḍayhañcassa sarīrakaṃ;

    సఙ్కేతం బుద్ధనిబ్బానం, న చిరేన భవిస్సతి.

    Saṅketaṃ buddhanibbānaṃ, na cirena bhavissati.

    ‘‘తతో గోతమిధాతూని, తస్సా పత్తగతాని సో;

    ‘‘Tato gotamidhātūni, tassā pattagatāni so;

    ఉపనామేసి నాథస్స, ఆనన్దో బుద్ధచోదితో.

    Upanāmesi nāthassa, ānando buddhacodito.

    ‘‘పాణినా తాని పగ్గయ్హ, అవోచ ఇసిసత్తమో;

    ‘‘Pāṇinā tāni paggayha, avoca isisattamo;

    మహతో సారవన్తస్స, యథా రుక్ఖస్స తిట్ఠతో.

    Mahato sāravantassa, yathā rukkhassa tiṭṭhato.

    ‘‘యో సో మహత్తరో ఖన్ధో, పలుజ్జేయ్య అనిచ్చతా;

    ‘‘Yo so mahattaro khandho, palujjeyya aniccatā;

    తథా భిక్ఖునిసఙ్ఘస్స, గోతమీ పరినిబ్బుతా.

    Tathā bhikkhunisaṅghassa, gotamī parinibbutā.

    ‘‘అహో అచ్ఛరియం మయ్హం, నిబ్బుతాయపి మాతుయా;

    ‘‘Aho acchariyaṃ mayhaṃ, nibbutāyapi mātuyā;

    సారీరమత్తసేసాయ, నత్థి సోకపరిద్దవో.

    Sārīramattasesāya, natthi sokapariddavo.

    ‘‘న సోచియా పరేసం సా, తిణ్ణసంసారసాగరా;

    ‘‘Na sociyā paresaṃ sā, tiṇṇasaṃsārasāgarā;

    పరివజ్జితసన్తాపా, సీతిభూతా సునిబ్బుతా.

    Parivajjitasantāpā, sītibhūtā sunibbutā.

    ‘‘పణ్డితాసి మహాపఞ్ఞా, పుథుపఞ్ఞా తథేవ చ;

    ‘‘Paṇḍitāsi mahāpaññā, puthupaññā tatheva ca;

    రత్తఞ్ఞూ భిక్ఖునీనం సా, ఏవం ధారేథ భిక్ఖవో.

    Rattaññū bhikkhunīnaṃ sā, evaṃ dhāretha bhikkhavo.

    ‘‘ఇద్ధీసు చ వసీ ఆసి, దిబ్బాయ సోతధాతుయా;

    ‘‘Iddhīsu ca vasī āsi, dibbāya sotadhātuyā;

    చేతోపరియఞాణస్స, వసీ ఆసి చ గోతమీ.

    Cetopariyañāṇassa, vasī āsi ca gotamī.

    ‘‘పుబ్బేనివాసమఞ్ఞాసి, దిబ్బచక్ఖు విసోధితం;

    ‘‘Pubbenivāsamaññāsi, dibbacakkhu visodhitaṃ;

    సబ్బాసవపరిక్ఖీణా, నత్థి తస్సా పునబ్భవో.

    Sabbāsavaparikkhīṇā, natthi tassā punabbhavo.

    ‘‘అత్థధమ్మనిరుత్తీసు , పటిభానే తథేవ చ;

    ‘‘Atthadhammaniruttīsu , paṭibhāne tatheva ca;

    పరిసుద్ధం అహు ఞాణం, తస్మా సోచనియా న సా.

    Parisuddhaṃ ahu ñāṇaṃ, tasmā socaniyā na sā.

    ‘‘అయోఘనహతస్సేవ , జలతో జాతవేదస్స;

    ‘‘Ayoghanahatasseva , jalato jātavedassa;

    అనుపుబ్బూపసన్తస్స, యథా న ఞాయతే గతి.

    Anupubbūpasantassa, yathā na ñāyate gati.

    ‘‘ఏవం సమ్మా విముత్తానం, కామబన్ధోఘతారినం;

    ‘‘Evaṃ sammā vimuttānaṃ, kāmabandhoghatārinaṃ;

    పఞ్ఞాపేతుం గతి నత్థి, పత్తానం అచలం సుఖం.

    Paññāpetuṃ gati natthi, pattānaṃ acalaṃ sukhaṃ.

    ‘‘అత్తదీపా తతో హోథ, సతిపట్ఠానగోచరా;

    ‘‘Attadīpā tato hotha, satipaṭṭhānagocarā;

    భావేత్వా సత్తబోజ్ఝఙ్గే, దుక్ఖస్సన్తం కరిస్సథా’’తి. (అప॰ థేరీ ౨.౨.౯౭-౨౮౮);

    Bhāvetvā sattabojjhaṅge, dukkhassantaṃ karissathā’’ti. (apa. therī 2.2.97-288);

    మహాపజాపతిగోతమీథేరీగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Mahāpajāpatigotamītherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరీగాథాపాళి • Therīgāthāpāḷi / ౬. మహాపజాపతిగోతమీథేరీగాథా • 6. Mahāpajāpatigotamītherīgāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact