Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation

    ဒီဃ နိကာယ ၁၆

    Long Discourses 16

    မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တ

    The Great Discourse on the Buddha’s Extinguishment

    ဧဝံ မေ သုတံ—ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ၊ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဝဇ္ဇီ အဘိယာတုကာမော ဟောတိ၊ သော ဧဝမာဟ: “အဟံ ဟိမေ ဝဇ္ဇီ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ဥစ္ဆေစ္ဆာမိ ဝဇ္ဇီ, ဝိနာသေဿာမိ ဝဇ္ဇီ, အနယဗျသနံ အာပါဒေဿာမီ”တိ၊

    So I have heard. At one time the Buddha was staying near Rājagaha, on the Vulture’s Peak Mountain. Now at that time King Ajātasattu of Magadha, son of the princess of Videha, wanted to invade the Vajjis. He declared: “I shall wipe out these Vajjis, so mighty and powerful! I shall destroy them, and lay ruin and devastation upon them!”

    အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဝဿကာရံ ဗြာဟ္မဏံ မဂဓမဟာမတ္တံ အာမန္တေသိ: “ဧဟိ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ: ‘ရာဇာ, ဘန္တေ, မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ'တိ၊ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ: ‘ရာဇာ, ဘန္တေ, မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဝဇ္ဇီ အဘိယာတုကာမော၊ သော ဧဝမာဟ: “အဟံ ဟိမေ ဝဇ္ဇီ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ဥစ္ဆေစ္ဆာမိ ဝဇ္ဇီ, ဝိနာသေဿာမိ ဝဇ္ဇီ, အနယဗျသနံ အာပါဒေဿာမီ”'တိ၊ ယထာ တေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတိ, တံ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ မမ အာရောစေယျာသိ၊ န ဟိ တထာဂတာ ဝိတထံ ဘဏန္တီ”တိ၊

    And then King Ajātasattu addressed Vassakāra the brahmin minister of Magadha, “Please, brahmin, go to the Buddha, and in my name bow with your head to his feet. Ask him if he is healthy and well, nimble, strong, and living comfortably. And then say: ‘Sir, King Ajātasattu of Magadha, son of the princess of Videha, wants to invade the Vajjis. He says, “I shall wipe out these Vajjis, so mighty and powerful! I shall destroy them, and lay ruin and devastation upon them!”’ Remember well how the Buddha answers and tell it to me. For Realized Ones say nothing that is not so.”

    ၁၊ ဝဿကာရဗြာဟ္မဏ

    1. The Brahmin Vassakāra

    “ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ရညော မာဂဓဿ အဇာတသတ္တုဿ ဝေဒေဟိပုတ္တဿ ပဋိဿုတွာ ဘဒ္ဒါနိ ဘဒ္ဒါနိ ယာနာနိ ယောဇေတွာ ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ အဘိရုဟိတွာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ရာဇဂဟမှာ နိယျာသိ, ယေန ဂိဇ္ဈကူဋော ပဗ္ဗတော တေန ပါယာသိ၊ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ၊

    “Yes, sir,” Vassakāra replied. He had the finest carriages harnessed. Then he mounted a fine carriage and, along with other fine carriages, set out from Rājagaha for the Vulture’s Peak Mountain. He went by carriage as far as the terrain allowed, then descended and approached the Buddha on foot, and exchanged greetings with him.

    သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ရာဇာ, ဘော ဂေါတမ, မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘောတော ဂေါတမဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ၊ ရာဇာ, ဘော ဂေါတမ, မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဝဇ္ဇီ အဘိယာတုကာမော၊ သော ဧဝမာဟ: ‘အဟံ ဟိမေ ဝဇ္ဇီ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ဥစ္ဆေစ္ဆာမိ ဝဇ္ဇီ, ဝိနာသေဿာမိ ဝဇ္ဇီ, အနယဗျသနံ အာပါဒေဿာမီ'”တိ၊

    When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side and said to the Buddha, “Master Gotama, King Ajātasattu of Magadha, son of the princess of Videha, bows with his head to your feet. He asks if you are healthy and well, nimble, strong, and living comfortably. Master Gotama, King Ajātasattu wants to invade the Vajjis. He has declared: ‘I shall wipe out these Vajjis, so mighty and powerful! I shall destroy them, and lay ruin and devastation upon them!’”

    ၂၊ ရာဇအပရိဟာနိယဓမ္မ

    2. Principles That Prevent Decline

    တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပိဋ္ဌိတော ဌိတော ဟောတိ ဘဂဝန္တံ ဗီဇယမာနော၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ အဘိဏှံ သန္နိပါတာ သန္နိပါတဗဟုလာ'”တိ?

    Now at that time Venerable Ānanda was standing behind the Buddha fanning him. Then the Buddha said to him, “Ānanda, have you heard that the Vajjis meet frequently and have many meetings?”

    “သုတံ မေတံ, ဘန္တေ: ‘ဝဇ္ဇီ အဘိဏှံ သန္နိပါတာ သန္နိပါတဗဟုလာ'”တိ၊

    “I have heard that, sir.”

    “ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ အဘိဏှံ သန္နိပါတာ သန္နိပါတဗဟုလာ ဘဝိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    “As long as the Vajjis meet frequently and have many meetings, they can expect growth, not decline.

    ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ သမဂ္ဂါ သန္နိပတန္တိ, သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟန္တိ, သမဂ္ဂါ ဝဇ္ဇိကရဏီယာနိ ကရောန္တီ'”တိ?

    Ānanda, have you heard that the Vajjis meet in harmony, leave in harmony, and carry on their business in harmony?”

    “သုတံ မေတံ, ဘန္တေ: ‘ဝဇ္ဇီ သမဂ္ဂါ သန္နိပတန္တိ, သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟန္တိ, သမဂ္ဂါ ဝဇ္ဇိကရဏီယာနိ ကရောန္တီ'”တိ၊

    “I have heard that, sir.”

    “ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ သမဂ္ဂါ သန္နိပတိဿန္တိ, သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟိဿန္တိ, သမဂ္ဂါ ဝဇ္ဇိကရဏီယာနိ ကရိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    “As long as the Vajjis meet in harmony, leave in harmony, and carry on their business in harmony, they can expect growth, not decline.

    ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ အပညတ္တံ န ပညပေန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ, ယထာပညတ္တေ ပေါရာဏေ ဝဇ္ဇိဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တန္တီ'”တိ?

    Ānanda, have you heard that the Vajjis don’t make new decrees or abolish existing decrees, but proceed having undertaken the ancient Vajjian traditions as they have been decreed?”

    “သုတံ မေတံ, ဘန္တေ: ‘ဝဇ္ဇီ အပညတ္တံ န ပညပေန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ, ယထာပညတ္တေ ပေါရာဏေ ဝဇ္ဇိဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တန္တီ'”တိ၊

    “I have heard that, sir.”

    “ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ အပညတ္တံ န ပညပေဿန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒိဿန္တိ, ယထာပညတ္တေ ပေါရာဏေ ဝဇ္ဇိဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    “As long as the Vajjis don’t make new decrees or abolish existing decrees, but proceed having undertaken the ancient Vajjian traditions as they have been decreed, they can expect growth, not decline.

    ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ ယေ တေ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိမဟလ္လကာ, တေ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တေသဉ္စ သောတဗ္ဗံ မညန္တီ'”တိ?

    Ānanda, have you heard that the Vajjis honor, respect, esteem, and venerate Vajjian elders, and think them worth listening to?”

    “သုတံ မေတံ, ဘန္တေ: ‘ဝဇ္ဇီ ယေ တေ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိမဟလ္လကာ, တေ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တေသဉ္စ သောတဗ္ဗံ မညန္တီ'”တိ၊

    “I have heard that, sir.”

    “ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ ယေ တေ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိမဟလ္လကာ, တေ သက္ကရိဿန္တိ ဂရုံ ကရိဿန္တိ မာနေဿန္တိ ပူဇေဿန္တိ, တေသဉ္စ သောတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    “As long as the Vajjis honor, respect, esteem, and venerate Vajjian elders, and think them worth listening to, they can expect growth, not decline.

    ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ ယာ တာ ကုလိတ္ထိယော ကုလကုမာရိယော, တာ န ဩက္ကဿ ပသယှ ဝါသေန္တီ'”တိ?

    Ānanda, have you heard that the Vajjis don’t forcibly abduct the women or girls of the clans and make them live with them?”

    “သုတံ မေတံ, ဘန္တေ: ‘ဝဇ္ဇီ ယာ တာ ကုလိတ္ထိယော ကုလကုမာရိယော တာ န ဩက္ကဿ ပသယှ ဝါသေန္တီ'”တိ၊

    “I have heard that, sir.”

    “ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ ယာ တာ ကုလိတ္ထိယော ကုလကုမာရိယော, တာ န ဩက္ကဿ ပသယှ ဝါသေဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    “As long as the Vajjis don’t forcibly abduct the women or girls of the clans and make them live with them, they can expect growth, not decline.

    ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ ယာနိ တာနိ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိစေတိယာနိ အဗ္ဘန္တရာနိ စေဝ ဗာဟိရာနိ စ, တာနိ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တေသဉ္စ ဒိန္နပုဗ္ဗံ ကတပုဗ္ဗံ ဓမ္မိကံ ဗလိံ နော ပရိဟာပေန္တီ'”တိ?

    Ānanda, have you heard that the Vajjis honor, respect, esteem, and venerate the Vajjian shrines, whether inner or outer, not neglecting the proper spirit-offerings that were given and made in the past?”

    “သုတံ မေတံ, ဘန္တေ: ‘ဝဇ္ဇီ ယာနိ တာနိ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိစေတိယာနိ အဗ္ဘန္တရာနိ စေဝ ဗာဟိရာနိ စ, တာနိ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ တေသဉ္စ ဒိန္နပုဗ္ဗံ ကတပုဗ္ဗံ ဓမ္မိကံ ဗလိံ နော ပရိဟာပေန္တီ'”တိ၊

    “I have heard that, sir.”

    “ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ ယာနိ တာနိ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိစေတိယာနိ အဗ္ဘန္တရာနိ စေဝ ဗာဟိရာနိ စ, တာနိ သက္ကရိဿန္တိ ဂရုံ ကရိဿန္တိ မာနေဿန္တိ ပူဇေဿန္တိ, တေသဉ္စ ဒိန္နပုဗ္ဗံ ကတပုဗ္ဗံ ဓမ္မိကံ ဗလိံ နော ပရိဟာပေဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    “As long as the Vajjis honor, respect, esteem, and venerate the Vajjian shrines, whether inner or outer, not neglecting the proper spirit-offerings that were given and made in the past, they can expect growth, not decline.

    ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီနံ အရဟန္တေသု ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိ သုသံဝိဟိတာ, ကိန္တိ အနာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတံ အာဂစ္ဆေယျုံ, အာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတေ ဖာသု ဝိဟရေယျုန်'”တိ?

    Ānanda, have you heard that the Vajjis organize proper protection, shelter, and security for perfected ones, so that more perfected ones might come to the realm and those already here may live in comfort?”

    “သုတံ မေတံ, ဘန္တေ ‘ဝဇ္ဇီနံ အရဟန္တေသု ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိ သုသံဝိဟိတာ ကိန္တိ အနာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတံ အာဂစ္ဆေယျုံ, အာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတေ ဖာသု ဝိဟရေယျုန်'”တိ၊

    “I have heard that, sir.”

    “ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ အရဟန္တေသု ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိ သုသံဝိဟိတာ ဘဝိဿတိ, ကိန္တိ အနာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတံ အာဂစ္ဆေယျုံ, အာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတေ ဖာသု ဝိဟရေယျုန္တိ၊ ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနီ”တိ၊

    “As long as the Vajjis organize proper protection, shelter, and security for perfected ones, so that more perfected ones might come to the realm and those already here may live in comfort, they can expect growth, not decline.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဝဿကာရံ ဗြာဟ္မဏံ မဂဓမဟာမတ္တံ အာမန္တေသိ: “ဧကမိဒါဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သမယံ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ သာရန္ဒဒေ စေတိယေ၊ တတြာဟံ ဝဇ္ဇီနံ ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေသိံ၊ ယာဝကီဝဉ္စ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဝဇ္ဇီသု ဌဿန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဝဇ္ဇီ သန္ဒိဿိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဗြာဟ္မဏ, ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနီ”တိ၊

    Then the Buddha said to Vassakāra, “Brahmin, this one time I was staying near Vesālī at the Sārandada woodland shrine. There I taught the Vajjis these seven principles that prevent decline. As long as these seven principles that prevent decline last among the Vajjis, and as long as the Vajjis are seen following them, they can expect growth, not decline.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဧကမေကေနပိ, ဘော ဂေါတမ, အပရိဟာနိယေန ဓမ္မေန သမန္နာဂတာနံ ဝဇ္ဇီနံ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ သတ္တဟိ အပရိဟာနိယေဟိ ဓမ္မေဟိ၊ အကရဏီယာဝ, ဘော ဂေါတမ, ဝဇ္ဇီ ရညာ မာဂဓေန အဇာတသတ္တုနာ ဝေဒေဟိပုတ္တေန ယဒိဒံ ယုဒ္ဓဿ, အညတြ ဥပလာပနာယ အညတြ မိထုဘေဒါ၊ ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ, ဘော ဂေါတမ, ဂစ္ဆာမ, ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ”တိ၊

    When the Buddha had spoken, Vassakāra said to him, “Master Gotama, if the Vajjis follow even a single one of these principles they can expect growth, not decline. How much more so all seven! King Ajātasattu cannot defeat the Vajjis in war, unless by bribery or by sowing dissension. Well, now, Master Gotama, I must go. I have many duties, and much to do.”

    “ယဿဒါနိ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ကာလံ မညသီ”တိ၊ အထ ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ၊

    “Please, brahmin, go at your convenience.” Then Vassakāra the brahmin, having approved and agreed with what the Buddha said, got up from his seat and left.

    ၃၊ ဘိက္ခုအပရိဟာနိယဓမ္မ

    3. Principles That Prevent Decline Among the Bhikkhus

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အစိရပက္ကန္တေ ဝဿကာရေ ဗြာဟ္မဏေ မဂဓမဟာမတ္တေ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဂစ္ဆ တွံ, အာနန္ဒ, ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပါတေဟီ”တိ၊

    Soon after he had left, the Buddha said to Ānanda, “Go, Ānanda, gather all the bhikkhus staying in the vicinity of Rājagaha together in the assembly hall.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပါတေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သန္နိပတိတော, ဘန္တေ, ဘိက္ခုသင်္ဃော, ယဿဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကာလံ မညတီ”တိ၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda. He did what the Buddha asked. Then he went back, bowed, stood to one side, and said to him, “Sir, the bhikkhu Saṅgha has assembled. Please, sir, go at your convenience.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဥပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “သတ္တ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊

    Then the Buddha went to the assembly hall, where he sat on the seat spread out and addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, I will teach you these seven principles that prevent decline. Listen and apply your mind well, I will speak.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:

    “Yes, sir,” they replied. The Buddha said this:

    “ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အဘိဏှံ သန္နိပါတာ သန္နိပါတဗဟုလာ ဘဝိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    “As long as the bhikkhus meet frequently and have many meetings, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သမဂ္ဂါ သန္နိပတိဿန္တိ, သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟိဿန္တိ, သမဂ္ဂါ သင်္ဃကရဏီယာနိ ကရိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus meet in harmony, leave in harmony, and carry on their business in harmony, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အပညတ္တံ န ပညပေဿန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒိဿန္တိ, ယထာပညတ္တေသု သိက္ခာပဒေသု သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus don’t make new decrees or abolish existing decrees, but undertake and follow the training rules as they have been decreed, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ, တေ သက္ကရိဿန္တိ ဂရုံ ကရိဿန္တိ မာနေဿန္တိ ပူဇေဿန္တိ, တေသဉ္စ သောတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus honor, respect, esteem, and venerate the senior bhikkhus—of long standing, long gone forth, fathers and leaders of the Saṅgha—and think them worth listening to, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဥပ္ပန္နာယ တဏှာယ ပေါနောဗ္ဘဝိကာယ န ဝသံ ဂစ္ဆိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus don’t fall under the sway of arisen craving for future lives, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အာရညကေသု သေနာသနေသု သာပေက္ခာ ဘဝိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus take care to live in wilderness lodgings, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ပစ္စတ္တညေဝ သတိံ ဥပဋ္ဌပေဿန္တိ: ‘ကိန္တိ အနာဂတာ စ ပေသလာ သဗြဟ္မစာရီ အာဂစ္ဆေယျုံ, အာဂတာ စ ပေသလာ သဗြဟ္မစာရီ ဖာသု ဝိဟရေယျုန်'တိ၊ ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus individually establish mindfulness, so that more good-hearted spiritual companions might come, and those that have already come may live comfortably, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌဿန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိဿိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as these seven principles that prevent decline last among the bhikkhus, and as long as the bhikkhus are seen following them, they can expect growth, not decline.

    အပရေပိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊ “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:

    I will teach you seven more principles that prevent decline. …

    “ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ကမ္မာရာမာ ဘဝိဿန္တိ န ကမ္မရတာ န ကမ္မာရာမတမနုယုတ္တာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus don’t relish work, loving it and liking to relish it, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ဘဿာရာမာ ဘဝိဿန္တိ န ဘဿရတာ န ဘဿာရာမတမနုယုတ္တာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as they don’t relish talk …

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န နိဒ္ဒါရာမာ ဘဝိဿန္တိ န နိဒ္ဒါရတာ န နိဒ္ဒါရာမတမနုယုတ္တာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    sleep …

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န သင်္ဂဏိကာရာမာ ဘဝိဿန္တိ န သင်္ဂဏိကရတာ န သင်္ဂဏိကာရာမတမနုယုတ္တာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    company …

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ပါပိစ္ဆာ ဘဝိဿန္တိ န ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    they don’t have corrupt wishes, falling under the sway of corrupt wishes …

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ပါပမိတ္တာ ဘဝိဿန္တိ န ပါပသဟာယာ န ပါပသမ္ပဝင်္ကာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    they don’t have bad friends, companions, and associates …

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ဩရမတ္တကေန ဝိသေသာဓိဂမေန အန္တရာဝေါသာနံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    they don’t stop half-way after achieving some insignificant distinction, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌဿန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိဿိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as these seven principles that prevent decline last among the bhikkhus, and as long as the bhikkhus are seen following them, they can expect growth, not decline.

    အပရေပိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ …ပေ…၊ ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သဒ္ဓါ ဘဝိဿန္တိ …ပေ… ဟိရိမနာ ဘဝိဿန္တိ … ဩတ္တပ္ပီ ဘဝိဿန္တိ … ဗဟုဿုတာ ဘဝိဿန္တိ … အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဘဝိဿန္တိ … ဥပဋ္ဌိတဿတီ ဘဝိဿန္တိ … ပညဝန္တော ဘဝိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊ ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌဿန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိဿိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    I will teach you seven more principles that prevent decline. … As long as the bhikkhus are faithful … conscientious … prudent … learned … energetic … mindful … wise, they can expect growth, not decline. As long as these seven principles that prevent decline last among the bhikkhus, and as long as the bhikkhus are seen following them, they can expect growth, not decline.

    အပရေပိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊ “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:

    I will teach you seven more principles that prevent decline. …

    “ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေဿန္တိ …ပေ… ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေဿန္တိ … ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေဿန္တိ … ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေဿန္တိ … ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေဿန္တိ … သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေဿန္တိ … ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus develop the awakening factors of mindfulness … investigation of principles … energy … rapture … tranquility … immersion … equanimity, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌဿန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိဿိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ နော ပရိဟာနိ၊

    As long as these seven principles that prevent decline last among the bhikkhus, and as long as the bhikkhus are seen following them, they can expect growth, not decline.

    အပရေပိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊ “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:

    I will teach you seven more principles that prevent decline. …

    “ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အနိစ္စသညံ ဘာဝေဿန္တိ …ပေ… အနတ္တသညံ ဘာဝေဿန္တိ … အသုဘသညံ ဘာဝေဿန္တိ … အာဒီနဝသညံ ဘာဝေဿန္တိ … ပဟာနသညံ ဘာဝေဿန္တိ … ဝိရာဂသညံ ဘာဝေဿန္တိ … နိရောဓသညံ ဘာဝေဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus develop the perceptions of impermanence … not-self … ugliness … drawbacks … giving up … fading away … cessation, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌဿန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိဿိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as these seven principles that prevent decline last among the bhikkhus, and as long as the bhikkhus are seen following them, they can expect growth, not decline.

    ဆ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊ “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:

    I will teach you six principles that prevent decline. …

    “ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေဿန္တိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊ ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေဿန္တိ …ပေ… မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေဿန္တိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus consistently treat their spiritual companions with bodily kindness … verbal kindness … and mental kindness both in public and in private, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ, ယေ တေ လာဘာ ဓမ္မိကာ ဓမ္မလဒ္ဓါ အန္တမသော ပတ္တပရိယာပန္နမတ္တမ္ပိ တထာရူပေဟိ လာဘေဟိ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂီ ဘဝိဿန္တိ သီလဝန္တေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သာဓာရဏဘောဂီ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus share without reservation any material possessions they have gained by legitimate means, even the food placed in the alms-bowl, using them in common with their ethical spiritual companions, they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယာနိ တာနိ သီလာနိ အခဏ္ဍာနိ အစ္ဆိဒ္ဒါနိ အသဗလာနိ အကမ္မာသာနိ ဘုဇိဿာနိ ဝိညူပသတ္ထာနိ အပရာမဋ္ဌာနိ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ တထာရူပေသု သီလေသု သီလသာမညဂတာ ဝိဟရိဿန္တိ သဗြဟ္မစာရီဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus live according to the precepts shared with their spiritual companions, both in public and in private—such precepts as are unbroken, impeccable, spotless, and unmarred, liberating, praised by sensible people, not mistaken, and leading to immersion—they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယာယံ ဒိဋ္ဌိ အရိယာ နိယျာနိကာ, နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ, တထာရူပါယ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိသာမညဂတာ ဝိဟရိဿန္တိ သဗြဟ္မစာရီဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ၊

    As long as the bhikkhus live according to the view shared with their spiritual companions, both in public and in private—the view that is noble and emancipating, and leads one who practices it to the complete end of suffering—they can expect growth, not decline.

    ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ဆ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌဿန္တိ, ဣမေသု စ ဆသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိဿိဿန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနီ”တိ၊

    As long as these six principles that prevent decline last among the bhikkhus, and as long as the bhikkhus are seen following them, they can expect growth, not decline.”

    (…)

    တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရန္တော ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ:

    And while staying there at the Vulture’s Peak the Buddha often gave this Dhamma talk to the bhikkhus:

    “ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ၊ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော၊ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ၊ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယျထိဒံ—ကာမာသဝါ, ဘဝါသဝါ, အဝိဇ္ဇာသဝါ”တိ၊

    “Such is ethics, such is immersion, such is wisdom. When immersion is imbued with ethics it’s very fruitful and beneficial. When wisdom is imbued with immersion it’s very fruitful and beneficial. When the mind is imbued with wisdom it is rightly freed from the defilements, namely, the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    When the Buddha had stayed in Rājagaha as long as he pleased, he addressed Venerable Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to Ambalaṭṭhikā.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ တဒဝသရိ၊ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ ဝိဟရတိ ရာဇာဂါရကေ၊ တတြာပိ သုဒံ ဘဂဝါ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ ဝိဟရန္တော ရာဇာဂါရကေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ:

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at Ambalaṭṭhikā, where he stayed in the royal rest-house. And while staying there, too, he often gave this Dhamma talk to the bhikkhus:

    “ဣတိ သီလံ ဣတိ သမာဓိ ဣတိ ပညာ၊ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော၊ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ၊ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယျထိဒံ—ကာမာသဝါ, ဘဝါသဝါ, အဝိဇ္ဇာသဝါ”တိ၊

    “Such is ethics, such is immersion, such is wisdom. When immersion is imbued with ethics it’s very fruitful and beneficial. When wisdom is imbued with immersion it’s very fruitful and beneficial. When the mind is imbued with wisdom it is rightly freed from the defilements, namely, the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန နာဠန္ဒာ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    When the Buddha had stayed in Ambalaṭṭhikā as long as he pleased, he addressed Venerable Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to Nāḷandā.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန နာဠန္ဒာ တဒဝသရိ, တတြ သုဒံ ဘဂဝါ နာဠန္ဒာယံ ဝိဟရတိ ပါဝါရိကမ္ဗဝနေ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at Nāḷandā, where he stayed in Pāvārika’s mango grove.

    ၄၊ သာရိပုတ္တသီဟနာဒ

    4. Sāriputta’s Lion’s Roar

    အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဧဝံ ပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ; န စာဟု န စ ဘဝိဿတိ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဘဂဝတာ ဘိယျောဘိညတရော ယဒိဒံ သမ္ဗောဓိယန်”တိ၊

    Then Sāriputta went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him, “Sir, I have such confidence in the Buddha that I believe there’s no other ascetic or brahmin—whether past, future, or present—whose direct knowledge is superior to the Buddha when it comes to awakening.”

    “ဥဠာရာ ခေါ တေ အယံ, သာရိပုတ္တ, အာသဘီ ဝါစာ ဘာသိတာ, ဧကံသော ဂဟိတော, သီဟနာဒေါ နဒိတော: ‘ဧဝံပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ; န စာဟု န စ ဘဝိဿတိ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဘဂဝတာ ဘိယျောဘိညတရော ယဒိဒံ သမ္ဗောဓိယန်'တိ၊

    “That’s a grand and dramatic statement, Sāriputta. You’ve roared a definitive, categorical lion’s roar, saying: ‘I have such confidence in the Buddha that I believe there’s no other ascetic or brahmin—whether past, future, or present—whose direct knowledge is superior to the Buddha when it comes to awakening.’

    ကိံ တေ, သာရိပုတ္တ, ယေ တေ အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတာ: ‘ဧဝံသီလာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ'”တိ?

    What about all the perfected ones, the fully awakened Buddhas who lived in the past? Have you comprehended their minds to know that those Buddhas had such ethics, or such qualities, or such wisdom, or such meditation, or such freedom?”

    “နော ဟေတံ, ဘန္တေ”၊

    “No, sir.”

    “ကိံ ပန တေ, သာရိပုတ္တ, ယေ တေ ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတာ: ‘ဧဝံသီလာ တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိဿန္တိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိဿန္တိ ဣတိပီ'”တိ?

    “And what about all the perfected ones, the fully awakened Buddhas who will live in the future? Have you comprehended their minds to know that those Buddhas will have such ethics, or such qualities, or such wisdom, or such meditation, or such freedom?”

    “နော ဟေတံ, ဘန္တေ”၊

    “No, sir.”

    “ကိံ ပန တေ, သာရိပုတ္တ, အဟံ ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတော: ‘ဧဝံသီလော ဘဂဝါ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မော ဧဝံပညော ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တော ဘဂဝါ ဣတိပီ'”တိ?

    “And what about me, the perfected one, the fully awakened Buddha at present? Have you comprehended my mind to know that I have such ethics, or such teachings, or such wisdom, or such meditation, or such freedom?”

    “နော ဟေတံ, ဘန္တေ”၊

    “No, sir.”

    “ဧတ္ထ စ ဟိ တေ, သာရိပုတ္တ, အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု အရဟန္တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု စေတောပရိယဉာဏံ နတ္ထိ၊ အထ ကိဉ္စရဟိ တေ အယံ, သာရိပုတ္တ, ဥဠာရာ အာသဘီ ဝါစာ ဘာသိတာ, ဧကံသော ဂဟိတော, သီဟနာဒေါ နဒိတော: ‘ဧဝံပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ; န စာဟု န စ ဘဝိဿတိ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဘဂဝတာ ဘိယျောဘိညတရော ယဒိဒံ သမ္ဗောဓိယန်'”တိ?

    “Well then, Sāriputta, given that you don’t comprehend the minds of Buddhas past, future, or present, what exactly are you doing, making such a grand and dramatic statement, roaring such a definitive, categorical lion’s roar?”

    “န ခေါ မေ, ဘန္တေ, အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု အရဟန္တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု စေတောပရိယဉာဏံ အတ္ထိ, အပိ စ မေ ဓမ္မနွယော ဝိဒိတော၊ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ရညော ပစ္စန္တိမံ နဂရံ ဒဠှုဒ္ဓါပံ ဒဠှပါကာရတောရဏံ ဧကဒွါရံ, တတြဿ ဒေါဝါရိကော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓာဝီ အညာတာနံ နိဝါရေတာ ဉာတာနံ ပဝေသေတာ၊ သော တဿ နဂရဿ သမန္တာ အနုပရိယာယပထံ အနုက္ကမမာနော န ပဿေယျ ပါကာရသန္ဓိံ ဝါ ပါကာရဝိဝရံ ဝါ, အန္တမသော ဗိဠာရနိက္ခမနမတ္တမ္ပိ၊ တဿ ဧဝမဿ: ‘ယေ ခေါ ကေစိ ဩဠာရိကာ ပါဏာ ဣမံ နဂရံ ပဝိသန္တိ ဝါ နိက္ခမန္တိ ဝါ, သဗ္ဗေ တေ ဣမိနာဝ ဒွါရေန ပဝိသန္တိ ဝါ နိက္ခမန္တိ ဝါ'တိ၊

    “Sir, though I don’t comprehend the minds of Buddhas past, future, and present, still I understand this by inference from the teaching. Suppose there was a king’s frontier citadel with fortified embankments, ramparts, and arches, and a single gate. And it has a gatekeeper who is astute, competent, and intelligent. He keeps strangers out and lets known people in. As he walks around the patrol path, he doesn’t see a hole or cleft in the wall, not even one big enough for a cat to slip out. He thinks: ‘Whatever sizable creatures enter or leave the citadel, all of them do so via this gate.’

    ဧဝမေဝ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ဓမ္မနွယော ဝိဒိတော: ‘ယေ တေ, ဘန္တေ, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ သတ္တဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတွာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိံသု၊ ယေပိ တေ, ဘန္တေ, ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတွာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိဿန္တိ၊ ဘဂဝါပိ, ဘန္တေ, ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပတိဋ္ဌိတစိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတွာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ'”တိ၊

    In the same way, I understand this by inference from the teaching: ‘All the perfected ones, fully awakened Buddhas—whether past, future, or present—give up the five hindrances, corruptions of the heart that weaken wisdom. Their mind is firmly established in the four kinds of mindfulness meditation. They correctly develop the seven awakening factors. And they wake up to the supreme perfect awakening.’”

    တတြပိ သုဒံ ဘဂဝါ နာဠန္ဒာယံ ဝိဟရန္တော ပါဝါရိကမ္ဗဝနေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ:

    And while staying at Nāḷandā, too, the Buddha often gave this Dhamma talk to the bhikkhus:

    “ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ၊ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော၊ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ၊ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယျထိဒံ—ကာမာသဝါ, ဘဝါသဝါ, အဝိဇ္ဇာသဝါ”တိ၊

    “Such is ethics, such is immersion, such is wisdom. When immersion is imbued with ethics it’s very fruitful and beneficial. When wisdom is imbued with immersion it’s very fruitful and beneficial. When the mind is imbued with wisdom it is rightly freed from the defilements, namely, the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance.”

    ၅၊ ဒုဿီလအာဒီနဝ

    5. The Drawbacks of Unethical Conduct

    အထ ခေါ ဘဂဝါ နာဠန္ဒာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန ပါဋလိဂါမော တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    When the Buddha had stayed in Nāḷandā as long as he pleased, he addressed Venerable Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to Pāṭali Village.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ပါဋလိဂါမော တဒဝသရိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at Pāṭali Village.

    အဿောသုံ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ: “ဘဂဝါ ကိရ ပါဋလိဂါမံ အနုပ္ပတ္တော”တိ၊ အထ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ: “အဓိဝါသေတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဝသထာဂါရန်”တိ၊ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန၊

    The lay followers of Pāṭali Village heard that he had arrived. So they went to see him, bowed, sat down to one side, and said to him, “Sir, please consent to come to our guest house.” The Buddha consented with silence.

    အထ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန အာဝသထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ သဗ္ဗသန္ထရိံ အာဝသထာဂါရံ သန္ထရိတွာ အာသနာနိ ပညပေတွာ ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ တေလပဒီပံ အာရောပေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု၊ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ: “သဗ္ဗသန္ထရိသန္ထတံ, ဘန္တေ, အာဝသထာဂါရံ, အာသနာနိ ပညတ္တာနိ, ဥဒကမဏိကော ပတိဋ္ဌာပိတော, တေလပဒီပေါ အာရောပိတော; ယဿဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကာလံ မညတီ”တိ၊

    Then, knowing that the Buddha had consented, the lay followers of Pāṭali Village got up from their seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on their right. Then they went to the guest house, where they spread carpets all over, prepared seats, set up a water jar, and placed a lamp. Then they went back to the Buddha, bowed, stood to one side, and told him of their preparations, saying: “Please, sir, come at your convenience.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန အာဝသထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ အာဝသထာဂါရံ ပဝိသိတွာ မဇ္ဈိမံ ထမ္ဘံ နိဿာယ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃောပိ ခေါ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ အာဝသထာဂါရံ ပဝိသိတွာ ပစ္ဆိမံ ဘိတ္တိံ နိဿာယ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒိ ဘဂဝန္တမေဝ ပုရက္ခတွာ၊ ပါဋလိဂါမိကာပိ ခေါ ဥပါသကာ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ အာဝသထာဂါရံ ပဝိသိတွာ ပုရတ္ထိမံ ဘိတ္တိံ နိဿာယ ပစ္ဆိမာဘိမုခါ နိသီဒိံသု ဘဂဝန္တမေဝ ပုရက္ခတွာ၊

    In the morning, the Buddha robed up and, taking his bowl and robe, went to the guest house together with the Saṅgha of bhikkhus. Having washed his feet he entered the guest house and sat against the central column facing east. The Saṅgha of bhikkhus also washed their feet, entered the guest house, and sat against the west wall facing east, with the Buddha right in front of them. The lay followers of Pāṭali Village also washed their feet, entered the guest house, and sat against the east wall facing west, with the Buddha right in front of them.

    (…)

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပါဋလိဂါမိကေ ဥပါသကေ အာမန္တေသိ:

    Then the Buddha addressed them:

    “ပဉ္စိမေ, ဂဟပတယော, အာဒီနဝါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ၊ ကတမေ ပဉ္စ?

    “Householders, there are these five drawbacks for an unethical person because of their failure in ethics. What five?

    ဣဓ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလော သီလဝိပန္နော ပမာဒါဓိကရဏံ မဟတိံ ဘောဂဇာနိံ နိဂစ္ဆတိ၊ အယံ ပဌမော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ၊

    Firstly, an unethical person loses substantial wealth on account of negligence. This is the first drawback for an unethical person because of their failure in ethics.

    ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလဿ သီလဝိပန္နဿ ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ၊ အယံ ဒုတိယော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ၊

    Furthermore, an unethical person gets a bad reputation. This is the second drawback.

    ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလော သီလဝိပန္နော ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ—ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ ယဒိ ဗြာဟ္မဏပရိသံ ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ ယဒိ သမဏပရိသံ—အဝိသာရဒေါ ဥပသင်္ကမတိ မင်္ကုဘူတော၊ အယံ တတိယော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ၊

    Furthermore, an unethical person enters any kind of assembly timid and embarrassed, whether it’s an assembly of aristocrats, brahmins, householders, or ascetics. This is the third drawback.

    ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလော သီလဝိပန္နော သမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတိ၊ အယံ စတုတ္ထော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ၊

    Furthermore, an unethical person feels lost when they die. This is the fourth drawback.

    ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလော သီလဝိပန္နော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ အယံ ပဉ္စမော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ၊

    Furthermore, an unethical person, when their body breaks up, after death, is reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. This is the fifth drawback.

    ဣမေ ခေါ, ဂဟပတယော, ပဉ္စ အာဒီနဝါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ၊

    These are the five drawbacks for an unethical person because of their failure in ethics.

    ၆၊ သီလဝန္တအာနိသံသ

    6. The Benefits of Ethical Conduct

    ပဉ္စိမေ, ဂဟပတယော, အာနိသံသာ သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ၊ ကတမေ ပဉ္စ?

    There are these five benefits for an ethical person because of their accomplishment in ethics. What five?

    ဣဓ, ဂဟပတယော, သီလဝါ သီလသမ္ပန္နော အပ္ပမာဒါဓိကရဏံ မဟန္တံ ဘောဂက္ခန္ဓံ အဓိဂစ္ဆတိ၊ အယံ ပဌမော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ၊

    Firstly, an ethical person gains substantial wealth on account of diligence. This is the first benefit.

    ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝတော သီလသမ္ပန္နဿ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ၊ အယံ ဒုတိယော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ၊

    Furthermore, an ethical person gets a good reputation. This is the second benefit.

    ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝါ သီလသမ္ပန္နော ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ—ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ ယဒိ ဗြာဟ္မဏပရိသံ ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ ယဒိ သမဏပရိသံ ဝိသာရဒေါ ဥပသင်္ကမတိ အမင်္ကုဘူတော၊ အယံ တတိယော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ၊

    Furthermore, an ethical person enters any kind of assembly bold and self-assured, whether it’s an assembly of aristocrats, brahmins, householders, or ascetics. This is the third benefit.

    ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝါ သီလသမ္ပန္နော အသမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတိ၊ အယံ စတုတ္ထော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ၊

    Furthermore, an ethical person dies not feeling lost. This is the fourth benefit.

    ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝါ သီလသမ္ပန္နော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ အယံ ပဉ္စမော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ၊

    Furthermore, when an ethical person’s body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm. This is the fifth benefit.

    ဣမေ ခေါ, ဂဟပတယော, ပဉ္စ အာနိသံသာ သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယာ”တိ၊

    These are the five benefits for an ethical person because of their accomplishment in ethics.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပါဋလိဂါမိကေ ဥပါသကေ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥယျောဇေသိ: “အဘိက္ကန္တာ ခေါ, ဂဟပတယော, ရတ္တိ, ယဿဒါနိ တုမှေ ကာလံ မညထာ”တိ၊

    The Buddha spent much of the night educating, encouraging, firing up, and inspiring the lay followers of Pāṭali Village with a Dhamma talk. Then he dismissed them, “The night is getting late, householders. Please go at your convenience.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ အစိရပက္ကန္တေသု ပါဋလိဂါမိကေသု ဥပါသကေသု သုညာဂါရံ ပါဝိသိ၊

    “Yes, sir,” replied the lay followers of Pāṭali Village. They got up from their seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on their right, before leaving. Soon after they left the Buddha entered a private cubicle.

    ၇၊ ပါဋလိပုတ္တနဂရမာပန

    7. Building a Citadel

    တေန ခေါ ပန သမယေန သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယ၊ တေန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဒေဝတာယော သဟဿေဝ ပါဋလိဂါမေ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ၊ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဟေသက္ခာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, မဟေသက္ခာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ၊ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဇ္ဈိမာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, မဇ္ဈိမာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ၊ ယသ္မိံ ပဒေသေ နီစာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, နီစာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ၊

    Now at that time the Magadhan ministers Sunidha and Vassakāra were building a citadel at Pāṭali Village to keep the Vajjis out. At that time thousands of deities were taking possession of building sites in Pāṭali Village. Illustrious rulers or royal ministers inclined to build houses at sites possessed by illustrious deities. Middling rulers or royal ministers inclined to build houses at sites possessed by middling deities. Lesser rulers or royal ministers inclined to build houses at sites possessed by lesser deities.

    အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန တာ ဒေဝတာယော သဟဿေဝ ပါဋလိဂါမေ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိယော၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ကေ နု ခေါ, အာနန္ဒ, ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တီ”တိ?

    With clairvoyance that is purified and superhuman, the Buddha saw those deities taking possession of building sites in Pāṭali Village. The Buddha rose at the crack of dawn and addressed Ānanda, “Ānanda, who is building a citadel at Pāṭali Village?”

    “သုနိဓဝဿကာရာ, ဘန္တေ, မဂဓမဟာမတ္တာ ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယာ”တိ၊

    “Sir, the Magadhan ministers Sunidha and Vassakāra are building a citadel to keep the Vajjis out.”

    “သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, ဒေဝေဟိ တာဝတိံသေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယ၊ ဣဓာဟံ, အာနန္ဒ, အဒ္ဒသံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သမ္ဗဟုလာ ဒေဝတာယော သဟဿေဝ ပါဋလိဂါမေ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိယော၊ ယသ္မိံ, အာနန္ဒ, ပဒေသေ မဟေသက္ခာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, မဟေသက္ခာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ၊ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဇ္ဈိမာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, မဇ္ဈိမာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ၊ ယသ္မိံ ပဒေသေ နီစာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, နီစာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ၊ ယာဝတာ, အာနန္ဒ, အရိယံ အာယတနံ ယာဝတာ ဝဏိပ္ပထော ဣဒံ အဂ္ဂနဂရံ ဘဝိဿတိ ပါဋလိပုတ္တံ ပုဋဘေဒနံ၊ ပါဋလိပုတ္တဿ ခေါ, အာနန္ဒ, တယော အန္တရာယာ ဘဝိဿန္တိ—အဂ္ဂိတော ဝါ ဥဒကတော ဝါ မိထုဘေဒါ ဝါ”တိ၊

    “It’s as if they were building the citadel in consultation with the gods of the Thirty-Three. With clairvoyance that is purified and superhuman, I saw those deities taking possession of building sites. Illustrious rulers or royal ministers inclined to build houses at sites possessed by illustrious deities. Middling rulers or royal ministers inclined to build houses at sites possessed by middling deities. Lesser rulers or royal ministers inclined to build houses at sites possessed by lesser deities. As far as the civilized region extends, as far as the trading zone extends, this will be the chief city: the Pāṭaliputta trade center. But Pāṭaliputta will face three threats: from fire, flood, and dissension.”

    အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု, ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ: “အဓိဝါသေတု နော ဘဝံ ဂေါတမော အဇ္ဇတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ”တိ၊ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန၊

    Then the Magadhan ministers Sunidha and Vassakāra approached the Buddha, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, they stood to one side and said, “Would Master Gotama together with the bhikkhu Saṅgha please accept today’s meal from me?” The Buddha consented with silence.

    အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ယေန သကော အာဝသထော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ သကေ အာဝသထေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသုံ: “ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တန်”တိ၊

    Then, knowing that the Buddha had consented, they went to their own guest house, where they had delicious fresh and cooked foods prepared. Then they had the Buddha informed of the time, saying, “It’s time, Master Gotama, the meal is ready.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန သုနိဓဝဿကာရာနံ မဂဓမဟာမတ္တာနံ အာဝသထော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသုံ သမ္ပဝါရေသုံ၊ အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊

    Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, went to their guest house together with the bhikkhu Saṅgha, where he sat on the seat spread out. Then Sunidha and Vassakāra served and satisfied the bhikkhu Saṅgha headed by the Buddha with their own hands with delicious fresh and cooked foods. When the Buddha had eaten and washed his hand and bowl, Sunidha and Vassakāra took a low seat and sat to one side.

    ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ သုနိဓဝဿကာရေ မဂဓမဟာမတ္တေ ဘဂဝါ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိ:

    The Buddha expressed his appreciation with these verses:

    “ယသ္မိံ ပဒေသေ ကပ္ပေတိ, ဝါသံ ပဏ္ဍိတဇာတိယော; သီလဝန္တေတ္ထ ဘောဇေတွာ, သညတေ ဗြဟ္မစာရယော၊

    “In the place he makes his dwelling, having fed the astute and the virtuous here, the restrained spiritual practitioners,

    ယာ တတ္ထ ဒေဝတာ အာသုံ, တာသံ ဒက္ခိဏမာဒိသေ; တာ ပူဇိတာ ပူဇယန္တိ, မာနိတာ မာနယန္တိ နံ၊

    he should dedicate an offering to the deities there. Venerated, they venerate him; honored, they honor him.

    တတော နံ အနုကမ္ပန္တိ, မာတာ ပုတ္တံဝ ဩရသံ; ဒေဝတာနုကမ္ပိတော ပေါသော, သဒါ ဘဒြာနိ ပဿတီ”တိ၊

    After that they have compassion for him, like a mother for the child at her breast. A man beloved of the deities always sees nice things.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ သုနိဓဝဿကာရေ မဂဓမဟာမတ္တေ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ၊

    When the Buddha had expressed his appreciation to Sunidha and Vassakāra with these verses, he got up from his seat and left.

    တေန ခေါ ပန သမယေန သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓာ ဟောန္တိ: “ယေနဇ္ဇ သမဏော ဂေါတမော ဒွါရေန နိက္ခမိဿတိ, တံ ဂေါတမဒွါရံ နာမ ဘဝိဿတိ၊ ယေန တိတ္ထေန ဂင်္ဂံ နဒိံ တရိဿတိ, တံ ဂေါတမတိတ္ထံ နာမ ဘဝိဿတီ”တိ၊

    Sunidha and Vassakāra followed behind the Buddha, thinking, “The gate through which the ascetic Gotama departs today shall be named the Gotama Gate. The ford at which he crosses the Ganges River shall be named the Gotama Ford.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ဒွါရေန နိက္ခမိ, တံ ဂေါတမဒွါရံ နာမ အဟောသိ၊

    Then the gate through which the Buddha departed was named the Gotama Gate.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ဂင်္ဂါ နဒီ တေနုပသင်္ကမိ၊

    Then the Buddha came to the Ganges River.

    တေန ခေါ ပန သမယေန ဂင်္ဂါ နဒီ ပူရာ ဟောတိ သမတိတ္တိကာ ကာကပေယျာ၊ အပ္ပေကစ္စေ မနုဿာ နာဝံ ပရိယေသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ဥဠုမ္ပံ ပရိယေသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ကုလ္လံ ဗန္ဓန္တိ အပါရာ, ပါရံ ဂန္တုကာမာ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ—သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ; ဧဝမေဝ—ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ဩရိမတီရေ အန္တရဟိတော ပါရိမတီရေ ပစ္စုဋ္ဌာသိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန၊

    Now at that time the Ganges was full to the brim so a crow could drink from it. Wanting to cross from the near to the far shore, some people were seeking a boat, some a dinghy, while some were tying up a raft. But, as easily as a strong person would extend or contract their arm, the Buddha, together with the bhikkhu Saṅgha, vanished from the near shore and landed on the far shore.

    အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ မနုဿေ အပ္ပေကစ္စေ နာဝံ ပရိယေသန္တေ အပ္ပေကစ္စေ ဥဠုမ္ပံ ပရိယေသန္တေ အပ္ပေကစ္စေ ကုလ္လံ ဗန္ဓန္တေ အပါရာ ပါရံ ဂန္တုကာမေ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ:

    He saw all those people wanting to cross over. Knowing the meaning of this, on that occasion the Buddha expressed this heartfelt sentiment:

    “ယေ တရန္တိ အဏ္ဏဝံ သရံ, သေတုံ ကတွာန ဝိသဇ္ဇ ပလ္လလာနိ; ကုလ္လဉှိ ဇနော ဗန္ဓတိ, တိဏ္ဏာ မေဓာဝိနော ဇနာ”တိ၊

    “Those who cross a deluge or stream have built a bridge and left the marshes behind. While some people are still tying a raft, intelligent people have crossed over.”

    ပဌမဘာဏဝါရော၊

    The first recitation section.

    ၈၊ အရိယသစ္စကထာ

    8. Talk on the Noble Truths

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန ကောဋိဂါမော တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    Then the Buddha said to Venerable Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to the village of Koṭi.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ကောဋိဂါမော တဒဝသရိ၊ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ကောဋိဂါမေ ဝိဟရတိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at the village of Koṭi, and stayed there.

    တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ:

    There he addressed the bhikkhus:

    “စတုန္နံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ ဒုက္ခသမုဒယဿ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ ဒုက္ခနိရောဓဿ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဥစ္ဆိန္နာ ဘဝတဏှာ, ခီဏာ ဘဝနေတ္တိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ”တိ၊

    “Bhikkhus, due to not understanding and not penetrating four noble truths, both you and I have wandered and transmigrated for such a very long time. What four? The noble truths of suffering, the origin of suffering, the cessation of suffering, and the practice that leads to the cessation of suffering. These noble truths of suffering, origin, cessation, and the path have been understood and comprehended. Craving for continued existence has been cut off; the conduit to rebirth is ended; now there are no more future lives.”

    ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ:

    That is what the Buddha said. Then the Holy One, the Teacher, went on to say:

    “စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ, ယထာဘူတံ အဒဿနာ; သံသိတံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ, တာသု တာသွေဝ ဇာတိသု၊

    “Because of not truly seeing the four noble truths, we have transmigrated for a long time from one rebirth to the next.

    တာနိ ဧတာနိ ဒိဋ္ဌာနိ, ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ; ဥစ္ဆိန္နံ မူလံ ဒုက္ခဿ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ”တိ၊

    But now that these truths have been seen, the conduit to rebirth is eradicated. The root of suffering is cut off, now there are no more future lives.”

    တတြပိ သုဒံ ဘဂဝါ ကောဋိဂါမေ ဝိဟရန္တော ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ:

    And while staying at the village of Koṭi, too, the Buddha often gave this Dhamma talk to the bhikkhus:

    “ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ၊ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော၊ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ၊ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယျထိဒံ—ကာမာသဝါ, ဘဝါသဝါ, အဝိဇ္ဇာသဝါ”တိ၊

    “Such is ethics, such is immersion, such is wisdom. When immersion is imbued with ethics it’s very fruitful and beneficial. When wisdom is imbued with immersion it’s very fruitful and beneficial. When the mind is imbued with wisdom it is rightly freed from the defilements, namely, the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance.”

    ၉၊ အနာဝတ္တိဓမ္မသမ္ဗောဓိပရာယဏ

    9. The Deaths in Ñātika

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ကောဋိဂါမေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန နာတိကာ တေနုပင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    When the Buddha had stayed in the village of Koṭi as long as he pleased, he said to Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to the land of the Ñātikas.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန နာတိကာ တဒဝသရိ၊ တတြပိ သုဒံ ဘဂဝါ နာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived in the land of the Ñātikas, where he stayed in the brick house at Ñātika.

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သာဠှော နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု နာတိကေ ကာလင်္ကတော, တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? နန္ဒာ နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနီ နာတိကေ ကာလင်္ကတာ, တဿာ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? သုဒတ္တော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော နာတိကေ ကာလင်္ကတော, တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? သုဇာတာ နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသိကာ နာတိကေ ကာလင်္ကတာ, တဿာ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? ကုက္ကုဋော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော နာတိကေ ကာလင်္ကတော, တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? ကာဠိမ္ဗော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော …ပေ… နိကဋော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော … ကဋိဿဟော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော … တုဋ္ဌော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော … သန္တုဋ္ဌော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော … ဘဒ္ဒေါ နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော … သုဘဒ္ဒေါ နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော နာတိကေ ကာလင်္ကတော, တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော”တိ?

    Then Venerable Ānanda went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him, “Sir, the monk named Sāḷha has passed away in Ñātika. Where has he been reborn in his next life? The nun named Nandā, the layman named Sudatta, and the laywoman named Sujātā have passed away in Ñātika. Where have they been reborn in the next life? The laymen named Kakkaṭa, Kaḷibha, Nikata, Kaṭissaha, Tuṭṭha, Santuṭṭha, Bhadda, and Subhadda have passed away in Ñātika. Where have they been reborn in the next life?”

    “သာဠှော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ၊

    “Ānanda, the monk Sāḷha had realized the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life, having realized it with his own insight due to the ending of defilements.

    နန္ဒာ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနီ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနီ အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ၊

    The nun Nandā had ended the five lower fetters. She’s been reborn spontaneously, and will be extinguished there, not liable to return from that world.

    သုဒတ္တော, အာနန္ဒ, ဥပါသကော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမီ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတိ၊

    The layman Sudatta had ended three fetters, and weakened greed, hate, and delusion. He’s a once-returner; he will come back to this world once only, then make an end of suffering.

    သုဇာတာ, အာနန္ဒ, ဥပါသိကာ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ၊

    The laywoman Sujātā had ended three fetters. She’s a stream-enterer, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening.

    ကုက္ကုဋော, အာနန္ဒ, ဥပါသကော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ၊ ကာဠိမ္ဗော, အာနန္ဒ, ဥပါသကော …ပေ… နိကဋော, အာနန္ဒ, ဥပါသကော … ကဋိဿဟော, အာနန္ဒ, ဥပါသကော … တုဋ္ဌော, အာနန္ဒ, ဥပါသကော … သန္တုဋ္ဌော, အာနန္ဒ, ဥပါသကော … ဘဒ္ဒေါ, အာနန္ဒ, ဥပါသကော … သုဘဒ္ဒေါ, အာနန္ဒ, ဥပါသကော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ၊

    The laymen Kakkaṭa, Kaḷibha, Nikata, Kaṭissaha, Tuṭṭha, Santuṭṭha, Bhadda, and and Subhadda had ended the five lower fetters. They’ve been reborn spontaneously, and will be extinguished there, not liable to return from that world.

    ပရောပညာသံ, အာနန္ဒ, နာတိကေ ဥပါသကာ ကာလင်္ကတာ, ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ၊

    Over fifty laymen in Ñātika have passed away having ended the five lower fetters. They’ve been reborn spontaneously, and will be extinguished there, not liable to return from that world.

    သာဓိကာ နဝုတိ, အာနန္ဒ, နာတိကေ ဥပါသကာ ကာလင်္ကတာ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနော သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ၊

    More than ninety laymen in Ñātika have passed away having ended three fetters, and weakened greed, hate, and delusion. They’re once-returners, who will come back to this world once only, then make an end of suffering.

    သာတိရေကာနိ, အာနန္ဒ, ပဉ္စသတာနိ နာတိကေ ဥပါသကာ ကာလင်္ကတာ, တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ၊

    In excess of five hundred laymen in Ñātika have passed away having ended three fetters. They’re stream-enterers, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening.

    ၁၀၊ ဓမ္မာဒါသဓမ္မပရိယာယ

    10. The Mirror of the Teaching

    အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပနေတံ, အာနန္ဒ, ယံ မနုဿဘူတော ကာလံ ကရေယျ၊ တသ္မိံယေဝ ကာလင်္ကတေ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိဿထ, ဝိဟေသာ ဟေသာ, အာနန္ဒ, တထာဂတဿ၊

    It’s hardly surprising that a human being should pass away. But if you should come and ask me about it each and every time someone passes away, that would be a bother for me.

    တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသံ နာမ ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေဿာမိ, ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ: ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော'တိ၊

    So Ānanda, I will teach you the explanation of the Dhamma called ‘the mirror of the teaching’. A noble disciple who has this may declare of themselves: ‘I’ve finished with rebirth in hell, the animal realm, and the ghost realm. I’ve finished with all places of loss, bad places, the underworld. I am a stream-enterer! I’m not liable to be reborn in the underworld, and am bound for awakening.’

    ကတမော စ သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသော ဓမ္မပရိယာယော, ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ: ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော'တိ?

    And what is that mirror of the teaching?

    ဣဓာနန္ဒ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ: ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ'တိ၊

    It’s when a noble disciple has experiential confidence in the Buddha: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’

    ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ: ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ'တိ၊

    They have experiential confidence in the teaching: ‘The teaching is well explained by the Buddha—apparent in the present life, immediately effective, inviting inspection, relevant, so that sensible people can know it for themselves.’

    သင်္ဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ: ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော, ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော, ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော, သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ, ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ'တိ၊

    They have experiential confidence in the Saṅgha: ‘The Saṅgha of the Buddha’s disciples is practicing the way that’s good, direct, systematic, and proper. It consists of the four pairs, the eight individuals. This is the Saṅgha of the Buddha’s disciples that is worthy of offerings dedicated to the gods, worthy of hospitality, worthy of a religious donation, worthy of greeting with joined palms, and is the supreme field of merit for the world.’

    အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ အစ္ဆိဒ္ဒေဟိ အသဗလေဟိ အကမ္မာသေဟိ ဘုဇိဿေဟိ ဝိညူပသတ္ထေဟိ အပရာမဋ္ဌေဟိ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ၊

    And a noble disciple’s ethical conduct is loved by the noble ones, unbroken, impeccable, spotless, and unmarred, liberating, praised by sensible people, not mistaken, and leading to immersion.

    အယံ ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသော ဓမ္မပရိယာယော, ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ: ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော'”တိ၊

    This is that mirror of the teaching.”

    တတြပိ သုဒံ ဘဂဝါ နာတိကေ ဝိဟရန္တော ဂိဉ္ဇကာဝသထေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ:

    And while staying there in Ñātika the Buddha often gave this Dhamma talk to the bhikkhus:

    “ဣတိ သီလံ ဣတိ သမာဓိ ဣတိ ပညာ၊ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော၊ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ၊ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယျထိဒံ—ကာမာသဝါ, ဘဝါသဝါ, အဝိဇ္ဇာသဝါ”တိ၊

    “Such is ethics, such is immersion, such is wisdom. When immersion is imbued with ethics it’s very fruitful and beneficial. When wisdom is imbued with immersion it’s very fruitful and beneficial. When the mind is imbued with wisdom it is rightly freed from the defilements, namely, the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance.”

    (…)

    အထ ခေါ ဘဂဝါ နာတိကေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဝေသာလီ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    When the Buddha had stayed in Ñātika as long as he pleased, he addressed Venerable Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to Vesālī.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဝေသာလီ တဒဝသရိ၊ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ အမ္ဗပါလိဝနေ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at Vesālī, where he stayed in Ambapālī’s mango grove.

    တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ:

    There the Buddha addressed the bhikkhus:

    “သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ သမ္ပဇာနော, အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ၊

    “Bhikkhus, a bhikkhu should live mindful and aware. This is my instruction to you.

    ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ …ပေ… စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ …ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ၊

    And how is a bhikkhu mindful? It’s when a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of feelings … mind … principles—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. That’s how a bhikkhu is mindful.

    ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ပီတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ၊ သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ သမ္ပဇာနော, အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ”တိ၊

    And how is a bhikkhu aware? It’s when a bhikkhu acts with situational awareness when going out and coming back; when looking ahead and aside; when bending and extending the limbs; when bearing the outer robe, bowl and robes; when eating, drinking, chewing, and tasting; when urinating and defecating; when walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and keeping silent. That’s how a bhikkhu is aware. A bhikkhu should live mindful and aware. This is my instruction to you.”

    ၁၁၊ အမ္ဗပါလီဂဏိကာ

    11. Ambapālī the Courtesan

    အဿောသိ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ: “ဘဂဝါ ကိရ ဝေသာလိံ အနုပ္ပတ္တော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မယှံ အမ္ဗဝနေ”တိ၊ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဒ္ဒါနိ ဘဒ္ဒါနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတွာ ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ အဘိရုဟိတွာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ဝေသာလိယာ နိယျာသိ၊ ယေန သကော အာရာမော တေန ပါယာသိ၊ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကာဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အမ္ဗပါလိံ ဂဏိကံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ၊

    Ambapālī the courtesan heard that the Buddha had arrived and was staying in her mango grove. She had the finest carriages harnessed. Then she mounted a fine carriage and, along with other fine carriages, set out from Vesālī for her own park. She went by carriage as far as the terrain allowed, then descended and approached the Buddha on foot. She bowed and sat down to one side. The Buddha educated, encouraged, fired up, and inspired her with a Dhamma talk.

    အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ”တိ၊ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန၊ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ၊

    Then she said to the Buddha, “Sir, may the Buddha together with the bhikkhu Saṅgha please accept tomorrow’s meal from me.” The Buddha consented with silence. Then, knowing that the Buddha had consented, Ambapālī got up from her seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on her right, before leaving.

    အဿောသုံ ခေါ ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ: “ဘဂဝါ ကိရ ဝေသာလိံ အနုပ္ပတ္တော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ အမ္ဗပါလိဝနေ”တိ၊ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ဘဒ္ဒါနိ ဘဒ္ဒါနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတွာ ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ အဘိရုဟိတွာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ဝေသာလိယာ နိယျိံသု၊ တတြ ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ နီလာ ဟောန္တိ နီလဝဏ္ဏာ နီလဝတ္ထာ နီလာလင်္ကာရာ, ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ပီတာ ဟောန္တိ ပီတဝဏ္ဏာ ပီတဝတ္ထာ ပီတာလင်္ကာရာ, ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ လောဟိတာ ဟောန္တိ လောဟိတဝဏ္ဏာ လောဟိတဝတ္ထာ လောဟိတာလင်္ကာရာ, ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဩဒါတာ ဟောန္တိ ဩဒါတဝဏ္ဏာ ဩဒါတဝတ္ထာ ဩဒါတာလင်္ကာရာ၊

    The Licchavis of Vesālī also heard that the Buddha had arrived and was staying in Ambapālī’s mango grove. They had the finest carriages harnessed. Then they mounted a fine carriage and, along with other fine carriages, set out from Vesālī. Some of the Licchavis were in blue, of blue color, clad in blue, adorned with blue. And some were similarly colored in yellow, red, or white.

    အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ လိစ္ဆဝီနံ အက္ခေန အက္ခံ စက္ကေန စက္ကံ ယုဂေန ယုဂံ ပဋိဝဋ္ဋေသိ၊ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ အမ္ဗပါလိံ ဂဏိကံ ဧတဒဝေါစုံ: “ကိံ, ဇေ အမ္ဗပါလိ, ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ လိစ္ဆဝီနံ အက္ခေန အက္ခံ စက္ကေန စက္ကံ ယုဂေန ယုဂံ ပဋိဝဋ္ဋေသီ”တိ?

    Then Ambapālī the courtesan collided with those Licchavi youths, axle to axle, wheel to wheel, yoke to yoke. The Licchavis said to her, “What, you wench Ambapālī, are you doing colliding with us axle to axle, wheel to wheel, yoke to yoke?”

    “တထာ ဟိ ပန မေ, အယျပုတ္တာ, ဘဂဝါ နိမန္တိတော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ”တိ၊

    “Well, masters, it’s because I’ve invited the Buddha for tomorrow’s meal together with the bhikkhu Saṅgha.”

    “ဒေဟိ, ဇေ အမ္ဗပါလိ, ဧတံ ဘတ္တံ သတသဟဿေနာ”တိ၊

    “Wench, give us that meal for a hundred thousand!”

    “သစေပိ မေ, အယျပုတ္တာ, ဝေသာလိံ သာဟာရံ ဒဿထ, ဧဝမဟံ တံ ဘတ္တံ န ဒဿာမီ”တိ၊

    “Masters, even if you were to give me Vesālī with her provinces, I still wouldn’t give that meal to you.”

    အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ အင်္ဂုလိံ ဖောဋေသုံ: “ဇိတမှ ဝတ ဘော အမ္ဗကာယ, ဇိတမှ ဝတ ဘော အမ္ဗကာယာ”တိ၊ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ယေန အမ္ဗပါလိဝနံ တေန ပါယိံသု၊

    Then the Licchavis snapped their fingers, saying, “We’ve been beaten by the aunty! We’ve been beaten by the aunty!” Then they continued on to Ambapālī’s mango grove.

    အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ လိစ္ဆဝီ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ၊ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “ယေသံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ဒေဝါ တာဝတိံသာ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ, ဩလောကေထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝိပရိသံ; အပလောကေထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝိပရိသံ; ဥပသံဟရထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝိပရိသံ—တာဝတိံသသဒိသန်”တိ၊

    The Buddha saw them coming off in the distance, and addressed the bhikkhus: “Any of the bhikkhus who’ve never seen the gods of the Thirty-Three, just have a look at the assembly of Licchavis. See the assembly of Licchavis, check them out: they’re just like the Thirty-Three!”

    အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကာဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ၊

    The Licchavis went by carriage as far as the terrain allowed, then descended and approached the Buddha on foot. They bowed to the Buddha, sat down to one side, and the Buddha educated, encouraged, fired up, and inspired them with a Dhamma talk.

    အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ: “အဓိဝါသေတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ”တိ၊

    Then they said to the Buddha, “Sir, may the Buddha together with the bhikkhu Saṅgha please accept tomorrow’s meal from us.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ လိစ္ဆဝီ ဧတဒဝေါစ: “အဓိဝုတ္ထံ ခေါ မေ, လိစ္ဆဝီ, သွာတနာယ အမ္ဗပါလိယာ ဂဏိကာယ ဘတ္တန်”တိ၊

    Then the Buddha said to the Licchavis, “I have already accepted tomorrow’s meal from Ambapālī the courtesan.”

    အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ အင်္ဂုလိံ ဖောဋေသုံ: “ဇိတမှ ဝတ ဘော အမ္ဗကာယ, ဇိတမှ ဝတ ဘော အမ္ဗကာယာ”တိ၊

    Then the Licchavis snapped their fingers, saying, “We’ve been beaten by the aunty! We’ve been beaten by the aunty!”

    အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု၊

    And then those Licchavis approved and agreed with what the Buddha said. They got up from their seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on their right, before leaving.

    အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အာရာမေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ: “ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တန်”တိ၊

    And when the night had passed Ambapālī had delicious fresh and cooked foods prepared in her own park. Then she had the Buddha informed of the time, saying, “Sir, it’s time. The meal is ready.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန အမ္ဗပါလိယာ ဂဏိကာယ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ၊

    Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, went to the home of Ambapālī together with the bhikkhu Saṅgha, where he sat on the seat spread out. Then Ambapālī served and satisfied the bhikkhu Saṅgha headed by the Buddha with her own hands with delicious fresh and cooked foods.

    အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဣမာဟံ, ဘန္တေ, အာရာမံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒမ္မီ”တိ၊

    When the Buddha had eaten and washed his hands and bowl, Ambapālī took a low seat, sat to one side, and said to the Buddha, “Sir, I present this park to the bhikkhu Saṅgha headed by the Buddha.”

    ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အာရာမံ၊

    The Buddha accepted the park.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗပါလိံ ဂဏိကံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ၊

    Then the Buddha educated, encouraged, fired up, and inspired her with a Dhamma talk, after which he got up from his seat and left.

    တတြပိ သုဒံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရန္တော အမ္ဗပါလိဝနေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ:

    And while staying at Vesālī, too, the Buddha often gave this Dhamma talk to the bhikkhus:

    “ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ၊ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော၊ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ၊ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယျထိဒံ—ကာမာသဝါ, ဘဝါသဝါ, အဝိဇ္ဇာသဝါ”တိ၊

    “Such is ethics, such is immersion, such is wisdom. When immersion is imbued with ethics it’s very fruitful and beneficial. When wisdom is imbued with immersion it’s very fruitful and beneficial. When the mind is imbued with wisdom it is rightly freed from the defilements, namely, the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance.”

    ၁၂၊ ဝေဠုဝဂါမဝဿူပဂမန

    12. Commencing the Rains at Beluva

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗပါလိဝနေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဝေဠုဝဂါမကော တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    When the Buddha had stayed in Ambapālī’s mango grove as long as he pleased, he addressed Venerable Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to the little village of Beluva.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဝေဠုဝဂါမကော တဒဝသရိ၊ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဝေဠုဝဂါမကေ ဝိဟရတိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at the little village of Beluva, and stayed there.

    တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “ဧထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သမန္တာ ဝေသာလိံ ယထာမိတ္တံ ယထာသန္ဒိဋ္ဌံ ယထာသမ္ဘတ္တံ ဝဿံ ဥပေထ၊ အဟံ ပန ဣဓေဝ ဝေဠုဝဂါမကေ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆာမီ”တိ၊

    There the Buddha addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, please enter the rainy season residence with whatever friends or acquaintances you have around Vesālī. I’ll commence the rainy season residence right here in the little village of Beluva.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ သမန္တာ ဝေသာလိံ ယထာမိတ္တံ ယထာသန္ဒိဋ္ဌံ ယထာသမ္ဘတ္တံ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိံသု၊ ဘဂဝါ ပန တတ္ထေဝ ဝေဠုဝဂါမကေ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိ၊

    “Yes, sir,” those bhikkhus replied. They did as the Buddha said, while the Buddha commenced the rainy season residence right there in the little village of Beluva.

    အထ ခေါ ဘဂဝတော ဝဿူပဂတဿ ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ, ဗာဠှာ ဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ မာရဏန္တိကာ၊ တာ သုဒံ ဘဂဝါ သတော သမ္ပဇာနော အဓိဝါသေသိ အဝိဟညမာနော၊ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ: “န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ, ယွာဟံ အနာမန္တေတွာ ဥပဋ္ဌာကေ အနပလောကေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိနိဗ္ဗာယေယျံ၊ ယန္နူနာဟံ ဣမံ အာဗာဓံ ဝီရိယေန ပဋိပဏာမေတွာ ဇီဝိတသင်္ခါရံ အဓိဋ္ဌာယ ဝိဟရေယျန်”တိ၊

    After the Buddha had commenced the rainy season residence, he fell severely ill, struck by dreadful pains, close to death. But he endured unbothered, with mindfulness and situational awareness. Then it occurred to the Buddha, “It would not be appropriate for me to become fully extinguished before informing my supporters and taking leave of the bhikkhu Saṅgha. Why don’t I forcefully suppress this illness, stabilize the life force, and live on?”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ အာဗာဓံ ဝီရိယေန ပဋိပဏာမေတွာ ဇီဝိတသင်္ခါရံ အဓိဋ္ဌာယ ဝိဟာသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝတော သော အာဗာဓော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ၊

    So that is what he did. Then the Buddha’s illness died down.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဒိဋ္ဌော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဖာသု; ဒိဋ္ဌံ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ခမနီယံ, အပိ စ မေ, ဘန္တေ, မဓုရကဇာတော ဝိယ ကာယော, ဒိသာပိ မေ န ပက္ခာယန္တိ, ဓမ္မာပိ မံ န ပဋိဘန္တိ ဘဂဝတော ဂေလညေန၊ အပိ စ မေ, ဘန္တေ, အဟောသိ ကာစိဒေဝ အဿာသမတ္တာ: ‘န တာဝ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ, န ယာဝ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒါဟရတီ'”တိ၊

    Soon after the Buddha had recovered from that sickness, he came out from his dwelling and sat in the shade of the porch on the seat spread out. Then Venerable Ānanda went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him, “Sir, it’s fantastic that the Buddha is comfortable and well. Because when the Buddha was sick, my body felt like it was drugged. I was disorientated, and the teachings weren’t clear to me. Still, at least I was consoled by the thought that the Buddha won’t become fully extinguished without bringing something up regarding the Saṅgha of bhikkhus.”

    “ကိံ ပနာနန္ဒ, ဘိက္ခုသင်္ဃော မယိ ပစ္စာသီသတိ? ဒေသိတော, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မော အနန္တရံ အဗာဟိရံ ကရိတွာ၊ နတ္ထာနန္ဒ, တထာဂတဿ ဓမ္မေသု အာစရိယမုဋ္ဌိ၊ ယဿ နူန, အာနန္ဒ, ဧဝမဿ: ‘အဟံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဟရိဿာမီ'တိ ဝါ ‘မမုဒ္ဒေသိကော ဘိက္ခုသင်္ဃော'တိ ဝါ, သော နူန, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒါဟရေယျ၊ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, န ဧဝံ ဟောတိ: ‘အဟံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဟရိဿာမီ'တိ ဝါ ‘မမုဒ္ဒေသိကော ဘိက္ခုသင်္ဃော'တိ ဝါ၊ သကိံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒါဟရိဿတိ၊

    “But what could the bhikkhu Saṅgha expect from me, Ānanda? I’ve taught the Dhamma without making any distinction between secret and public teachings. The Realized One doesn’t have the closed fist of a teacher when it comes to the teachings. If there’s anyone who thinks: ‘I shall lead the bhikkhu Saṅgha,’ or ‘the Saṅgha of bhikkhus is meant for me,’ let them bring something up regarding the Saṅgha. But the Realized One doesn’t think like this, so why should he bring something up regarding the Saṅgha?

    အဟံ ခေါ ပနာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓေါ မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယော အနုပ္ပတ္တော၊ အာသီတိကော မေ ဝယော ဝတ္တတိ၊ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, ဇဇ္ဇရသကဋံ ဝေဌမိဿကေန ယာပေတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ဝေဌမိဿကေန မညေ တထာဂတဿ ကာယော ယာပေတိ၊ ယသ္မိံ, အာနန္ဒ, သမယေ တထာဂတော သဗ္ဗနိမိတ္တာနံ အမနသိကာရာ ဧကစ္စာနံ ဝေဒနာနံ နိရောဓာ အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဖာသုတရော, အာနန္ဒ, တသ္မိံ သမယေ တထာဂတဿ ကာယော ဟောတိ၊

    I’m now old, elderly and senior. I’m advanced in years and have reached the final stage of life. I’m currently eighty years old. Just as a decrepit old cart keeps going by relying on straps, in the same way, the Realized One’s body keeps going as if it were relying on straps. Sometimes the Realized One, not focusing on any signs, and with the cessation of certain feelings, enters and remains in the signless immersion of the heart. Only then does the Realized One’s body become more comfortable.

    တသ္မာတိဟာနန္ဒ, အတ္တဒီပါ ဝိဟရထ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ, ဓမ္မဒီပါ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ၊ ကထဉ္စာနန္ဒ, ဘိက္ခု အတ္တဒီပေါ ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော, ဓမ္မဒီပေါ ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော? ဣဓာနန္ဒ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု …ပေ… စိတ္တေ …ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အတ္တဒီပေါ ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော, ဓမ္မဒီပေါ ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော၊

    So Ānanda, live as your own island, your own refuge, with no other refuge. Let the teaching be your island and your refuge, with no other refuge. And how does a bhikkhu do this? It’s when a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of feelings … mind … principles—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. That’s how a bhikkhu is their own island, their own refuge, with no other refuge. That’s how the teaching is their island and their refuge, with no other refuge.

    ယေ ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဝါ မမ ဝါ အစ္စယေန အတ္တဒီပါ ဝိဟရိဿန္တိ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ, ဓမ္မဒီပါ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ, တမတဂ္ဂေ မေ တေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခူ ဘဝိဿန္တိ ယေ ကေစိ သိက္ခာကာမာ”တိ၊

    Whether now or after I have passed, any who shall live as their own island, their own refuge, with no other refuge; with the teaching as their island and their refuge, with no other refuge—those bhikkhus of mine who want to train shall be among the best of the best.”

    ဒုတိယဘာဏဝါရော၊

    The second recitation section.

    ၁၃၊ နိမိတ္တောဘာသကထာ

    13. An Obvious Hint

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ၊ ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဂဏှာဟိ, အာနန္ဒ, နိသီဒနံ, ယေန စာပါလံ စေတိယံ တေနုပသင်္ကမိဿာမ ဒိဝါ ဝိဟာရာယာ”တိ၊

    Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, entered Vesālī for alms. Then, after the meal, on his return from almsround, he addressed Venerable Ānanda: “Ānanda, get your sitting cloth. Let’s go to the Cāpāla shrine for the day’s meditation.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နိသီဒနံ အာဒါယ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda. Taking his sitting cloth he followed behind the Buddha.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန စာပါလံ စေတိယံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ အာယသ္မာပိ ခေါ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊

    Then the Buddha went up to the Cāpāla shrine, where he sat on the seat spread out. Ānanda bowed to the Buddha and sat down to one side.

    ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ: “ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဂေါတမကံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ, ရမဏီယံ စာပါလံ စေတိယံ၊

    The Buddha said to him: “Ānanda, Vesālī is lovely. And the Udena, Gotamaka, Seven Maidens, Many Sons, Sārandada, and Cāpāla Tree-shrines are all lovely.

    ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ၊ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ”တိ၊

    Whoever has developed and cultivated the four bases of psychic power—made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them—may, if they wish, live for the proper lifespan or what’s left of it. The Realized One has developed and cultivated the four bases of psychic power, made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them. If he wished, the Realized One could live for the proper lifespan or what’s left of it.”

    ဧဝမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတာ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ; န ဘဂဝန္တံ ယာစိ: “တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်”တိ, ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော၊

    But Ānanda didn’t get it, even though the Buddha dropped such an obvious hint, such a clear sign. He didn’t beg the Buddha: “Sir, may the Blessed One please remain for the eon! May the Holy One please remain for the eon! That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.” For his mind was as if possessed by Māra.

    ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ …ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဂေါတမကံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ, ရမဏီယံ စာပါလံ စေတိယံ၊ ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ၊ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ”တိ၊

    For a second time … And for a third time, the Buddha said to Ānanda: “Ānanda, Vesālī is lovely. And the Udena, Gotamaka, Seven Maidens, Many Sons, Sārandada, and Cāpāla Tree-shrines are all lovely. Whoever has developed and cultivated the four bases of psychic power—made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them—may, if they wish, live for the proper lifespan or what’s left of it. The Realized One has developed and cultivated the four bases of psychic power, made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them. If he wished, the Realized One could live for the proper lifespan or what’s left of it.”

    ဧဝမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတာ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ; န ဘဂဝန္တံ ယာစိ: “တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်”တိ, ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော၊

    But Ānanda didn’t get it, even though the Buddha dropped such an obvious hint, such a clear sign. He didn’t beg the Buddha: “Sir, may the Blessed One please remain for the eon! May the Holy One please remain for the eon! That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.” For his mind was as if possessed by Māra.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဂစ္ဆ တွံ, အာနန္ဒ, ယဿဒါနိ ကာလံ မညသီ”တိ၊

    Then the Buddha got up and said to Venerable Ānanda, “Go now, Ānanda, at your convenience.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda. He rose from his seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on his right, before sitting at the root of a tree close by.

    ၁၄၊ မာရယာစနကထာ

    14. The Appeal of Māra

    အထ ခေါ မာရော ပါပိမာ အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ မာရော ပါပိမာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ:

    And then, not long after Ānanda had left, Māra the Wicked went up to the Buddha, stood to one side, and said to him:

    “ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော၊ ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ: ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခူ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ'တိ၊

    “Sir, may the Blessed One now become fully extinguished! May the Holy One now become fully extinguished! Now is the time for the Buddha to become fully extinguished. Sir, you once made this statement: ‘Wicked One, I shall not become fully extinguished until I have monk disciples who are competent, educated, assured, learned, have memorized the teachings, and practice in line with the teachings. Not until they practice properly, living in line with the teaching. Not until they’ve learned their tradition, and explain, teach, assert, establish, disclose, analyze, and make it clear. Not until they can legitimately and completely refute the doctrines of others that come up, and teach with a demonstrable basis.’

    ဧတရဟိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သာဝကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော၊

    Today you do have such monk disciples. May the Blessed One now become fully extinguished! May the Holy One now become fully extinguished! Now is the time for the Buddha to become fully extinguished.

    ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ: ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခုနိယော န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ'တိ၊

    Sir, you once made this statement: ‘Wicked One, I shall not become fully extinguished until I have nun disciples who are competent, educated, assured, learned …’

    ဧတရဟိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနိယော ဘဂဝတော သာဝိကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော၊

    Today you do have such nun disciples. May the Blessed One now become fully extinguished! May the Holy One now become fully extinguished! Now is the time for the Buddha to become fully extinguished.

    ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ: ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဥပါသကာ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ'တိ၊

    Sir, you once made this statement: ‘Wicked One, I shall not become fully extinguished until I have layman disciples who are competent, educated, assured, learned …’

    ဧတရဟိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကာ ဘဂဝတော သာဝကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော၊

    Today you do have such layman disciples. May the Blessed One now become fully extinguished! May the Holy One now become fully extinguished! Now is the time for the Buddha to become fully extinguished.

    ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ: ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဥပါသိကာ န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ'တိ၊

    Sir, you once made this statement: ‘Wicked One, I shall not become fully extinguished until I have laywoman disciples who are competent, educated, assured, learned …’

    ဧတရဟိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသိကာ ဘဂဝတော သာဝိကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော၊

    Today you do have such laywoman disciples. May the Blessed One now become fully extinguished! May the Holy One now become fully extinguished! Now is the time for the Buddha to become fully extinguished.

    ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ: ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယံ န ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဘဝိဿတိ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတန်'တိ၊

    Sir, you once made this statement: ‘Wicked One, I will not become fully extinguished until my spiritual path is successful and prosperous, extensive, popular, widespread, and well proclaimed wherever there are gods and humans.’

    ဧတရဟိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဗြဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ, ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတံ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော”တိ၊

    Today your spiritual path is successful and prosperous, extensive, popular, widespread, and well proclaimed wherever there are gods and humans. May the Blessed One now become fully extinguished! May the Holy One now become fully extinguished! Now is the time for the Buddha to become fully extinguished.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အပ္ပေါဿုက္ကော တွံ, ပါပိမ, ဟောဟိ, န စိရံ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ”တိ၊

    When this was said, the Buddha said to Māra, “Relax, Wicked One. The final Nibbana of the Realized One will be soon. Three months from now the Realized One will finally be extinguished.”

    ၁၅၊ အာယုသင်္ခါရဩဿဇ္ဇန

    15. Surrendering the Life Force

    အထ ခေါ ဘဂဝါ စာပါလေ စေတိယေ သတော သမ္ပဇာနော အာယုသင်္ခါရံ ဩဿဇိ၊ ဩဿဋ္ဌေ စ ဘဂဝတာ အာယုသင်္ခါရေ မဟာဘူမိစာလော အဟောသိ ဘိံသနကော သလောမဟံသော, ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ:

    So at the Cāpāla Tree-shrine the Buddha, mindful and aware, surrendered the life force. When he did so there was a great earthquake, awe-inspiring and hair-raising, and thunder cracked the sky. Then, understanding this matter, on that occasion the Buddha expressed this heartfelt sentiment:

    “တုလမတုလဉ္စ သမ္ဘဝံ, ဘဝသင်္ခါရမဝဿဇိ မုနိ; အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတော, အဘိန္ဒိ ကဝစမိဝတ္တသမ္ဘဝန်”တိ၊

    “Comparing the incomparable with the creation of prolonged life, the sage surrendered the life force. Happy inside, serene, he shattered self-creation like a suit of armor.”

    ၁၆၊ မဟာဘူမိစာလဟေတု

    16. The Causes of Earthquakes

    အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ: “အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, မဟာ ဝတာယံ ဘူမိစာလော; သုမဟာ ဝတာယံ ဘူမိစာလော ဘိံသနကော သလောမဟံသော; ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု၊ ကော နု ခေါ ဟေတု ကော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယာ”တိ?

    Then Venerable Ānanda thought, “How incredible, how amazing! That was a really big earthquake! That was really a very big earthquake; awe-inspiring and hair-raising, and thunder cracked the sky! What’s the cause, what’s the reason for a great earthquake?”

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ၊ မဟာ ဝတာယံ, ဘန္တေ, ဘူမိစာလော; သုမဟာ ဝတာယံ, ဘန္တေ, ဘူမိစာလော ဘိံသနကော သလောမဟံသော; ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု၊ ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဟေတု ကော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယာ”တိ?

    Then Venerable Ānanda went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him, “How incredible, sir, how amazing! That was a really big earthquake! That was really a very big earthquake; awe-inspiring and hair-raising, and thunder cracked the sky! What’s the cause, what’s the reason for a great earthquake?”

    “အဋ္ဌ ခေါ ဣမေ, အာနန္ဒ, ဟေတူ, အဋ္ဌ ပစ္စယာ မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊ ကတမေ အဋ္ဌ?

    “Ānanda, there are these eight causes and reasons for a great earthquake. What eight?

    အယံ, အာနန္ဒ, မဟာပထဝီ ဥဒကေ ပတိဋ္ဌိတာ, ဥဒကံ ဝါတေ ပတိဋ္ဌိတံ, ဝါတော အာကာသဋ္ဌော၊ ဟောတိ ခေါ သော, အာနန္ဒ, သမယော, ယံ မဟာဝါတာ ဝါယန္တိ၊ မဟာဝါတာ ဝါယန္တာ ဥဒကံ ကမ္ပေန္တိ၊ ဥဒကံ ကမ္ပိတံ ပထဝိံ ကမ္ပေတိ၊ အယံ ပဌမော ဟေတု ပဌမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    This great earth is grounded on water, the water is grounded on air, and the air stands in space. At a time when a great wind blows, it stirs the water, and the water stirs the earth. This is the first cause and reason for a great earthquake.

    ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, သမဏော ဝါ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော, ဒေဝေါ ဝါ မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ, တဿ ပရိတ္တာ ပထဝီသညာ ဘာဝိတာ ဟောတိ, အပ္ပမာဏာ အာပေါသညာ၊ သော ဣမံ ပထဝိံ ကမ္ပေတိ သင်္ကမ္ပေတိ သမ္ပကမ္ပေတိ သမ္ပဝေဓေတိ၊ အယံ ဒုတိယော ဟေတု ဒုတိယော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    Furthermore, there is an ascetic or brahmin with psychic power who has achieved mastery of the mind, or a god who is mighty and powerful. They’ve developed a limited perception of earth and a limitless perception of water. They make the earth shake and rock and tremble. This is the second cause and reason for a great earthquake.

    ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒါ ဗောဓိသတ္တော တုသိတကာယာ စဝိတွာ သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ, တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ၊ အယံ တတိယော ဟေတု တတိယော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    Furthermore, when the being intent on awakening passes away from the host of Joyful Gods, he’s conceived in his mother’s belly, mindful and aware. Then the earth shakes and rocks and trembles. This is the third cause and reason for a great earthquake.

    ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒါ ဗောဓိသတ္တော သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မာ နိက္ခမတိ, တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ၊ အယံ စတုတ္ထော ဟေတု စတုတ္ထော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    Furthermore, when the being intent on awakening comes out of his mother’s belly mindful and aware, the earth shakes and rocks and trembles. This is the fourth cause and reason for a great earthquake.

    ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒါ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ, တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ၊ အယံ ပဉ္စမော ဟေတု ပဉ္စမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    Furthermore, when the Realized One realizes the supreme perfect awakening, the earth shakes and rocks and trembles. This is the fifth cause and reason for a great earthquake.

    ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒါ တထာဂတော အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ, တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ၊ အယံ ဆဋ္ဌော ဟေတု ဆဋ္ဌော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    Furthermore, when the Realized One rolls forth the supreme Wheel of Dhamma, the earth shakes and rocks and trembles. This is the sixth cause and reason for a great earthquake.

    ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒါ တထာဂတော သတော သမ္ပဇာနော အာယုသင်္ခါရံ ဩဿဇ္ဇတိ, တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ၊ အယံ သတ္တမော ဟေတု သတ္တမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    Furthermore, when the Realized One, mindful and aware, surrenders the life force, the earth shakes and rocks and trembles. This is the seventh cause and reason for a great earthquake.

    ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒါ တထာဂတော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ, တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ၊ အယံ အဋ္ဌမော ဟေတု အဋ္ဌမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    Furthermore, when the Realized One becomes fully extinguished in the element of Nibbana with nothing left over, the earth shakes and rocks and trembles. This is the eighth cause and reason for a great earthquake.

    ဣမေ ခေါ, အာနန္ဒ, အဋ္ဌ ဟေတူ, အဋ္ဌ ပစ္စယာ မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ၊

    These are the eight causes and reasons for a great earthquake.

    ၁၇၊ အဋ္ဌပရိသာ

    17. Eight Assemblies

    အဋ္ဌ ခေါ ဣမာ, အာနန္ဒ, ပရိသာ၊ ကတမာ အဋ္ဌ? ခတ္တိယပရိသာ, ဗြာဟ္မဏပရိသာ, ဂဟပတိပရိသာ, သမဏပရိသာ, စာတုမဟာရာဇိကပရိသာ, တာဝတိံသပရိသာ, မာရပရိသာ, ဗြဟ္မပရိသာ၊

    There are, Ānanda, these eight assemblies. What eight? The assemblies of aristocrats, brahmins, householders, and ascetics. An assembly of the gods of the Four Great Kings. An assembly of the gods of the Thirty-Three. An assembly of Māras. An assembly of Brahmās.

    အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ, အာနန္ဒ, အနေကသတံ ခတ္တိယပရိသံ ဥပသင်္ကမိတာ၊ တတြပိ မယာ သန္နိသိန္နပုဗ္ဗဉ္စေဝ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ သာကစ္ဆာ စ သမာပဇ္ဇိတပုဗ္ဗာ၊ တတ္ထ ယာဒိသကော တေသံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ, တာဒိသကော မယှံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ၊ ယာဒိသကော တေသံ သရော ဟောတိ, တာဒိသကော မယှံ သရော ဟောတိ၊ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေမိ သမာဒပေမိ သမုတ္တေဇေမိ သမ္ပဟံသေမိ၊ ဘာသမာနဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ: ‘ကော နု ခေါ အယံ ဘာသတိ ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ'တိ? ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ အန္တရဓာယာမိ၊ အန္တရဟိတဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ: ‘ကော နု ခေါ အယံ အန္တရဟိတော ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ'တိ?

    I recall having approached an assembly of hundreds of aristocrats. There I used to sit with them, converse, and engage in discussion. And my appearance and voice became just like theirs. I educated, encouraged, fired up, and inspired them with a Dhamma talk. But when I spoke they didn’t know: ‘Who is this that speaks? Is it a god or a human?’ And when my Dhamma talk was finished I vanished. But when I vanished they didn’t know: ‘Who was that who vanished? Was it a god or a human?’

    အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ, အာနန္ဒ, အနေကသတံ ဗြာဟ္မဏပရိသံ …ပေ… ဂဟပတိပရိသံ … သမဏပရိသံ … စာတုမဟာရာဇိကပရိသံ … တာဝတိံသပရိသံ … မာရပရိသံ … ဗြဟ္မပရိသံ ဥပသင်္ကမိတာ၊ တတြပိ မယာ သန္နိသိန္နပုဗ္ဗဉ္စေဝ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ သာကစ္ဆာ စ သမာပဇ္ဇိတပုဗ္ဗာ၊ တတ္ထ ယာဒိသကော တေသံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ, တာဒိသကော မယှံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ၊ ယာဒိသကော တေသံ သရော ဟောတိ, တာဒိသကော မယှံ သရော ဟောတိ၊ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေမိ သမာဒပေမိ သမုတ္တေဇေမိ သမ္ပဟံသေမိ၊ ဘာသမာနဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ: ‘ကော နု ခေါ အယံ ဘာသတိ ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ'တိ? ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ အန္တရဓာယာမိ၊ အန္တရဟိတဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ: ‘ကော နု ခေါ အယံ အန္တရဟိတော ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ'တိ?

    I recall having approached an assembly of hundreds of brahmins … householders … ascetics … the gods of the Four Great Kings … the gods of the Thirty-Three … Māras … Brahmās. There too I used to sit with them, converse, and engage in discussion. And my appearance and voice became just like theirs. I educated, encouraged, fired up, and inspired them with a Dhamma talk. But when I spoke they didn’t know: ‘Who is this that speaks? Is it a god or a human?’ And when my Dhamma talk was finished I vanished. But when I vanished they didn’t know: ‘Who was that who vanished? Was it a god or a human?’

    ဣမာ ခေါ, အာနန္ဒ, အဋ္ဌ ပရိသာ၊

    These are the eight assemblies.

    ၁၈၊ အဋ္ဌအဘိဘာယတန

    18. Eight Dimensions of Mastery

    အဋ္ဌ ခေါ ဣမာနိ, အာနန္ဒ, အဘိဘာယတနာနိ၊ ကတမာနိ အဋ္ဌ?

    Ānanda, there are these eight dimensions of mastery. What eight?

    အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ၊ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ'တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ၊ ဣဒံ ပဌမံ အဘိဘာယတနံ၊

    Perceiving form internally, someone sees visions externally, limited, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the first dimension of mastery.

    အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ၊ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ'တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ၊ ဣဒံ ဒုတိယံ အဘိဘာယတနံ၊

    Perceiving form internally, someone sees visions externally, limitless, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the second dimension of mastery.

    အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ၊ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ'တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ၊ ဣဒံ တတိယံ အဘိဘာယတနံ၊

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally, limited, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the third dimension of mastery.

    အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ၊ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ'တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ၊ ဣဒံ စတုတ္ထံ အဘိဘာယတနံ၊

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally, limitless, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the fourth dimension of mastery.

    အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒဿနာနိ နီလနိဘာသာနိ၊ သေယျထာပိ နာမ ဥမာပုပ္ဖံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒဿနံ နီလနိဘာသံ၊ သေယျထာ ဝါ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယျကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒဿနံ နီလနိဘာသံ၊ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒဿနာနိ နီလနိဘာသာနိ၊ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ'တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ၊ ဣဒံ ပဉ္စမံ အဘိဘာယတနံ၊

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are blue, with blue color, blue hue, and blue tint. They’re like a flax flower that’s blue, with blue color, blue hue, and blue tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, blue, with blue color, blue hue, and blue tint. In the same way, not perceiving form internally, someone sees visions externally, blue, with blue color, blue hue, and blue tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the fifth dimension of mastery.

    အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒဿနာနိ ပီတနိဘာသာနိ၊ သေယျထာပိ နာမ ကဏိကာရပုပ္ဖံ ပီတံ ပီတဝဏ္ဏံ ပီတနိဒဿနံ ပီတနိဘာသံ၊ သေယျထာ ဝါ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယျကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ပီတံ ပီတဝဏ္ဏံ ပီတနိဒဿနံ ပီတနိဘာသံ၊ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒဿနာနိ ပီတနိဘာသာနိ၊ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ'တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ၊ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ အဘိဘာယတနံ၊

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. They’re like a champak flower that’s yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. In the same way, not perceiving form internally, someone sees visions externally that are yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the sixth dimension of mastery.

    အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒဿနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ၊ သေယျထာပိ နာမ ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒဿနံ လောဟိတကနိဘာသံ၊ သေယျထာ ဝါ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယျကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒဿနံ လောဟိတကနိဘာသံ၊ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒဿနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ၊ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ'တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ၊ ဣဒံ သတ္တမံ အဘိဘာယတနံ၊

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are red, with red color, red hue, and red tint. They’re like a scarlet mallow flower that’s red, with red color, red hue, and red tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, red, with red color, red hue, and red tint. In the same way, not perceiving form internally, someone sees visions externally that are red, with red color, red hue, and red tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the seventh dimension of mastery.

    အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ဩဒါတာနိ ဩဒါတဝဏ္ဏာနိ ဩဒါတနိဒဿနာနိ ဩဒါတနိဘာသာနိ၊ သေယျထာပိ နာမ ဩသဓိတာရကာ ဩဒါတာ ဩဒါတဝဏ္ဏာ ဩဒါတနိဒဿနာ ဩဒါတနိဘာသာ၊ သေယျထာ ဝါ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယျကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ဩဒါတံ ဩဒါတဝဏ္ဏံ ဩဒါတနိဒဿနံ ဩဒါတနိဘာသံ၊ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ဩဒါတာနိ ဩဒါတဝဏ္ဏာနိ ဩဒါတနိဒဿနာနိ ဩဒါတနိဘာသာနိ၊ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ'တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ၊ ဣဒံ အဋ္ဌမံ အဘိဘာယတနံ၊

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are white, with white color, white hue, and white tint. They’re like the morning star that’s white, with white color, white hue, and white tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, white, with white color, white hue, and white tint. In the same way, not perceiving form internally, someone sees visions externally that are white, with white color, white hue, and white tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the eighth dimension of mastery.

    ဣမာနိ ခေါ, အာနန္ဒ, အဋ္ဌ အဘိဘာယတနာနိ၊

    These are the eight dimensions of mastery.

    ၁၉၊ အဋ္ဌဝိမောက္ခ

    19. The Eight Liberations

    အဋ္ဌ ခေါ ဣမေ, အာနန္ဒ, ဝိမောက္ခာ၊ ကတမေ အဋ္ဌ?

    Ānanda, there are these eight liberations. What eight?

    ရူပီ ရူပါနိ ပဿတိ, အယံ ပဌမော ဝိမောက္ခော၊

    Having physical form, they see visions. This is the first liberation.

    အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ, အယံ ဒုတိယော ဝိမောက္ခော၊

    Not perceiving form internally, they see visions externally. This is the second liberation.

    သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတိ, အယံ တတိယော ဝိမောက္ခော၊

    They’re focused only on beauty. This is the third liberation.

    သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော'တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ စတုတ္ထော ဝိမောက္ခော၊

    Going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite space. This is the fourth liberation.

    သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏန်'တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ပဉ္စမော ဝိမောက္ခော၊

    Going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite consciousness. This is the fifth liberation.

    သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ'တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ဆဋ္ဌော ဝိမောက္ခော၊

    Going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, they enter and remain in the dimension of nothingness. This is the sixth liberation.

    သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ သတ္တမော ဝိမောက္ခော၊

    Going totally beyond the dimension of nothingness, they enter and remain in the dimension of neither perception nor non-perception. This is the seventh liberation.

    သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ အဋ္ဌမော ဝိမောက္ခော၊

    Going totally beyond the dimension of neither perception nor non-perception, they enter and remain in the cessation of perception and feeling. This is the eighth liberation.

    ဣမေ ခေါ, အာနန္ဒ, အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ၊

    These are the eight liberations.

    (…)

    ဧကမိဒါဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရာမိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ အဇပါလနိဂြေါဓေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အထ ခေါ, အာနန္ဒ, မာရော ပါပိမာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ, အာနန္ဒ, မာရော ပါပိမာ မံ ဧတဒဝေါစ: ‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ; ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော'တိ၊ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, အာနန္ဒ, မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစံ:

    Ānanda, this one time, when I was first awakened, I was staying near Uruvelā at the goatherd’s banyan tree on the bank of the Nerañjarā River. Then Māra the wicked approached me, stood to one side, and said: ‘Sir, may the Blessed One now become fully extinguished! May the Holy One now become fully extinguished! Now is the time for the Buddha to become fully extinguished.’ When he had spoken, I said to Māra:

    ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခူ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တိ၊ န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခုနိယော န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တိ၊ န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဥပါသကာ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တိ၊ န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဥပါသိကာ န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တိ၊

    ‘Wicked One, I shall not become fully extinguished until I have monk disciples … nun disciples … layman disciples … laywoman disciples who are competent, educated, assured, learned.

    န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယံ န ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဘဝိဿတိ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတန်'တိ၊

    I shall not become fully extinguished until my spiritual path is successful and prosperous, extensive, popular, widespread, and well proclaimed wherever there are gods and humans.’

    ဣဒါနေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, အဇ္ဇ စာပါလေ စေတိယေ မာရော ပါပိမာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ, အာနန္ဒ, မာရော ပါပိမာ မံ ဧတဒဝေါစ: ‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော၊ ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ: “န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခူ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ …ပေ… ယာဝ မေ ဘိက္ခုနိယော န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ …ပေ… ယာဝ မေ ဥပါသကာ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ …ပေ… ယာဝ မေ ဥပါသိကာ န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ …ပေ… ယာဝ မေ ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယံ န ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဘဝိဿတိ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ, ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတန်”တိ၊ ဧတရဟိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဗြဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ, ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတံ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော'တိ၊

    Today, just now at the Cāpāla shrine Māra the Wicked approached me once more with the same request, reminding me of my former statement, and saying that those conditions had been fulfilled.

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, အာနန္ဒ, မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစံ: ‘အပ္ပေါဿုက္ကော တွံ, ပါပိမ, ဟောဟိ, န စိရံ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ'တိ၊ ဣဒါနေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, အဇ္ဇ စာပါလေ စေတိယေ တထာဂတေန သတေန သမ္ပဇာနေန အာယုသင်္ခါရော ဩဿဋ္ဌော”တိ၊

    When he had spoken, I said to Māra: ‘Relax, Wicked One. The final Nibbana of the Realized One will be soon. Three months from now the Realized One will finally be extinguished.’ So today, just now at the Cāpāla Tree-shrine, mindful and aware, I surrendered the life force.”

    ၂၀၊ အာနန္ဒယာစနကထာ

    20. The Appeal of Ānanda

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်”တိ၊

    When he said this, Venerable Ānanda said to the Buddha, “Sir, may the Blessed One please remain for the eon! May the Holy One please remain for the eon! That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.”

    “အလံ ဒါနိ, အာနန္ဒ၊ မာ တထာဂတံ ယာစိ, အကာလော ဒါနိ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစနာယာ”တိ၊

    “Enough now, Ānanda. Do not beg the Realized One. Now is not the time to beg the Realized One.”

    ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော …ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်”တိ၊

    For a second time … For a third time, Ānanda said to the Buddha, “Sir, may the Blessed One please remain for the eon! May the Holy One please remain for the eon! That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.”

    “သဒ္ဒဟသိ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတဿ ဗောဓိန်”တိ?

    “Ānanda, do you have faith in the Realized One’s awakening?”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”၊

    “Yes, sir.”

    “အထ ကိဉ္စရဟိ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာဝတတိယကံ အဘိနိပ္ပီဠေသီ”တိ?

    “Then why do you keep pressing me up to the third time?”

    “သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ: ‘ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ၊ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ၊ သော အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ'”တိ၊

    “Sir, I have heard and learned this in the presence of the Buddha: ‘Whoever has developed and cultivated the four bases of psychic power—made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them—may, if they wish, live for the proper lifespan or what’s left of it. The Realized One has developed and cultivated the four bases of psychic power, made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them. If he wished, the Realized One could live for the proper lifespan or what’s left of it.’”

    “သဒ္ဒဟသိ တွံ, အာနန္ဒာ”တိ?

    “Do you have faith, Ānanda?”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”၊

    “Yes, sir.”

    “တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယှေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယှေဝေတံ အပရဒ္ဓံ, ယံ တွံ တထာဂတေန ဧဝံ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ: ‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊ သစေ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယျာသိ, ဒွေဝ တေ ဝါစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယျ, အထ တတိယကံ အဓိဝါသေယျ၊ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယှေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယှေဝေတံ အပရဒ္ဓံ၊

    “Therefore, Ānanda, the misdeed is yours alone, the mistake is yours alone. For even though the Realized One dropped such an obvious hint, such a clear sign, you didn’t beg me to remain for the eon, or what’s left of it. If you had begged me, I would have refused you twice, but consented on the third time. Therefore, Ānanda, the misdeed is yours alone, the mistake is yours alone.

    ဧကမိဒါဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ၊ တတြာပိ ခေါ တာဟံ, အာနန္ဒ, အာမန္တေသိံ: ‘ရမဏီယံ, အာနန္ဒ, ရာဇဂဟံ, ရမဏီယော, အာနန္ဒ, ဂိဇ္ဈကူဋော ပဗ္ဗတော၊ ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ၊ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ'တိ၊ ဧဝမ္ပိ ခေါ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ: ‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊ သစေ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယျာသိ, ဒွေဝ တေ ဝါစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယျ, အထ တတိယကံ အဓိဝါသေယျ၊ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယှေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယှေဝေတံ အပရဒ္ဓံ၊

    Ānanda, this one time I was staying near Rājagaha, on the Vulture’s Peak Mountain. There I said to you: ‘Ānanda, Rājagaha is lovely, and so is the Vulture’s Peak. Whoever has developed and cultivated the four bases of psychic power—made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them—may, if they wish, live for the proper lifespan or what’s left of it. The Realized One has developed and cultivated the four bases of psychic power, made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them. If he wished, the Realized One could live for the proper lifespan or what’s left of it.’ But you didn’t get it, even though I dropped such an obvious hint, such a clear sign. You didn’t beg me to remain for the eon, or what’s left of it. If you had begged me, I would have refused you twice, but consented on the third time. Therefore, Ānanda, the misdeed is yours alone, the mistake is yours alone.

    ဧကမိဒါဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဂေါတမနိဂြေါဓေ …ပေ… တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ စောရပပါတေ … တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဝေဘာရပဿေ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာယံ … တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဣသိဂိလိပဿေ ကာဠသိလာယံ … တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ သီတဝနေ သပ္ပသောဏ္ဍိကပဗ္ဘာရေ … တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ တပေါဒါရာမေ … တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ … တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဇီဝကမ္ဗဝနေ … တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ မဒ္ဒကုစ္ဆိသ္မိံ မိဂဒါယေ၊

    Ānanda, this one time I was staying right there near Rājagaha, at the Gotama banyan tree … at Bandit’s Cliff … in the Sattapaṇṇi cave on the slopes of Vebhara … at the Black Rock on the slopes of Isigili … in the Cool Grove, under the Snake’s Hood Grotto … in the Hot Springs Monastery … in the Bamboo Grove, the squirrels’ feeding ground … in Jīvaka’s mango grove … in the Maddakucchi deer park …

    တတြာပိ ခေါ တာဟံ, အာနန္ဒ, အာမန္တေသိံ: ‘ရမဏီယံ, အာနန္ဒ, ရာဇဂဟံ, ရမဏီယော ဂိဇ္ဈကူဋော ပဗ္ဗတော, ရမဏီယော ဂေါတမနိဂြေါဓော, ရမဏီယော စောရပပါတော, ရမဏီယာ ဝေဘာရပဿေ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာ, ရမဏီယာ ဣသိဂိလိပဿေ ကာဠသိလာ, ရမဏီယော သီတဝနေ သပ္ပသောဏ္ဍိကပဗ္ဘာရော, ရမဏီယော တပေါဒါရာမော, ရမဏီယော ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေါ, ရမဏီယံ ဇီဝကမ္ဗဝနံ, ရမဏီယော မဒ္ဒကုစ္ဆိသ္မိံ မိဂဒါယော၊ ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ …ပေ… အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ'တိ၊ ဧဝမ္ပိ ခေါ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ: ‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊ သစေ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယျာသိ, ဒွေဝ တေ ဝါစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယျ, အထ တတိယကံ အဓိဝါသေယျ၊ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယှေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယှေဝေတံ အပရဒ္ဓံ၊

    And in each place I said to you: ‘Ānanda, Rājagaha is lovely, and so are all these places. … If he wished, the Realized One could live for the proper lifespan or what’s left of it.’ But you didn’t get it, even though I dropped such an obvious hint, such a clear sign. You didn’t beg me to remain for the eon, or what’s left of it.

    ဧကမိဒါဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ ဥဒေနေ စေတိယေ၊ တတြာပိ ခေါ တာဟံ, အာနန္ဒ, အာမန္တေသိံ: ‘ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ၊ ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ၊ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ'တိ၊ ဧဝမ္ပိ ခေါ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ: ‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊ သစေ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယျာသိ, ဒွေဝ တေ ဝါစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယျ, အထ တတိယကံ အဓိဝါသေယျ, တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယှေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယှေဝေတံ အပရဒ္ဓံ၊ ဧကမိဒါဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ ဂေါတမကေ စေတိယေ …ပေ… ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ သတ္တမ္ဗေ စေတိယေ … ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ ဗဟုပုတ္တေ စေတိယေ … ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ သာရန္ဒဒေ စေတိယေ … ဣဒါနေဝ ခေါ တာဟံ, အာနန္ဒ, အဇ္ဇ စာပါလေ စေတိယေ အာမန္တေသိံ: ‘ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဂေါတမကံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ, ရမဏီယံ စာပါလံ စေတိယံ၊ ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ၊ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ'တိ၊ ဧဝမ္ပိ ခေါ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ: ‘တိဋ္ဌတု ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊

    Ānanda, this one time I was staying right here near Vesālī, at the Udena shrine … at the Gotamaka shrine … at the Seven Maidens shrine … at the Many Sons shrine … at the Sārandada shrine … and just now, today at the Cāpāla shrine. There I said to you: ‘Ānanda, Vesālī is lovely. And the Udena, Gotamaka, Seven Maidens, Many Sons, Sārandada, and Cāpāla Tree-shrines are all lovely. Whoever has developed and cultivated the four bases of psychic power—made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them—may, if they wish, live for the proper lifespan or what’s left of it. The Realized One has developed and cultivated the four bases of psychic power, made them a vehicle and a basis, kept them up, consolidated them, and properly implemented them. If he wished, the Realized One could live for the proper lifespan or what’s left of it.’ But you didn’t get it, even though I dropped such an obvious hint, such a clear sign. You didn’t beg me to remain for the eon, or what’s left of it, saying: ‘Sir, may the Blessed One please remain for the eon! May the Holy One please remain for the eon! That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.’

    သစေ တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယျာသိ, ဒွေဝ တေ ဝါစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယျ, အထ တတိယကံ အဓိဝါသေယျ၊ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယှေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယှေဝေတံ အပရဒ္ဓံ၊

    If you had begged me, I would have refused you twice, but consented on the third time. Therefore, Ānanda, the misdeed is yours alone, the mistake is yours alone.

    နနု ဧတံ, အာနန္ဒ, မယာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ: ‘သဗ္ဗေဟေဝ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ အညထာဘာဝေါ၊ တံ ကုတေတ္ထ, အာနန္ဒ, လဗ္ဘာ, ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ, တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ'၊ ယံ ခေါ ပနေတံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန စတ္တံ ဝန္တံ မုတ္တံ ပဟီနံ ပဋိနိဿဋ္ဌံ ဩဿဋ္ဌော အာယုသင်္ခါရော, ဧကံသေန ဝါစာ ဘာသိတာ: ‘န စိရံ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ'တိ၊ တဉ္စ တထာဂတော ဇီဝိတဟေတု ပုန ပစ္စာဝမိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊

    Did I not prepare for this when I explained that we must be parted and separated from all we hold dear and beloved? How could it possibly be so that what is born, created, conditioned, and liable to wear out should not wear out? The Realized One has discarded, eliminated, released, given up, relinquished, and surrendered the life force. He has definitively stated: ‘The final Nibbana of the Realized One will be soon. Three months from now the Realized One will finally be extinguished.’ It’s not possible for the Realized One, for the sake of life, to take back the life force once it has been given up like that.

    အာယာမာနန္ဒ, ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂါရသာလာ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    Come, Ānanda, let’s go to the Great Wood, the hall with the peaked roof.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂါရသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဂစ္ဆ တွံ, အာနန္ဒ, ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပါတေဟီ”တိ၊

    So the Buddha went with Ānanda to the hall with the peaked roof, and said to him, “Go, Ānanda, gather all the bhikkhus staying in the vicinity of Vesālī together in the assembly hall.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပါတေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သန္နိပတိတော, ဘန္တေ, ဘိက္ခုသင်္ဃော, ယဿဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကာလံ မညတီ”တိ၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda. He did what the Buddha asked, went up to him, bowed, stood to one side, and said to him, “Sir, the bhikkhu Saṅgha has assembled. Please, sir, go at your convenience.”

    (…)

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေနုပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ:

    Then the Buddha went to the assembly hall, where he sat on the seat spread out and addressed the bhikkhus:

    “တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ မယာ ဓမ္မာ အဘိညာ ဒေသိတာ, တေ ဝေါ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာသေဝိတဗ္ဗာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗဟုလီကာတဗ္ဗာ, ယထယိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အဿ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ၊ ကတမေ စ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ မယာ အဘိညာ ဒေသိတာ, ယေ ဝေါ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာသေဝိတဗ္ဗာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗဟုလီကာတဗ္ဗာ, ယထယိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အဿ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ၊ သေယျထိဒံ—စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ, ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊

    “So, bhikkhus, having carefully memorized those things I have taught you from my direct knowledge, you should cultivate, develop, and make much of them so that this spiritual practice may last for a long time. That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans. And what are those things I have taught from my direct knowledge? They are: the four kinds of mindfulness meditation, the four right efforts, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven awakening factors, and the noble eightfold path.

    ဣမေ ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ မယာ အဘိညာ ဒေသိတာ, ယေ ဝေါ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာသေဝိတဗ္ဗာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗဟုလီကာတဗ္ဗာ, ယထယိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အဿ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်”တိ၊

    These are the things I have taught from my direct knowledge. Having carefully memorized them, you should cultivate, develop, and make much of them so that this spiritual practice may last for a long time. That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ:

    Then the Buddha said to the bhikkhus:

    “ဟန္ဒ ဒါနိ, ဘိက္ခဝေ, အာမန္တယာမိ ဝေါ, ဝယဓမ္မာ သင်္ခါရာ, အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေထ၊ နစိရံ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ”တိ၊

    “Come now, bhikkhus, I say to you all: ‘Conditions fall apart. Persist with diligence.’ The final Nibbana of the Realized One will be soon. Three months from now the Realized One will finally be extinguished.”

    ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ:

    That is what the Buddha said. Then the Holy One, the Teacher, went on to say:

    “ပရိပက္ကော ဝယော မယှံ, ပရိတ္တံ မမ ဇီဝိတံ; ပဟာယ ဝေါ ဂမိဿာမိ, ကတံ မေ သရဏမတ္တနော၊

    “I’ve reached a ripe old age, and little of my life is left. Having given it up, I’ll depart; I’ve made a refuge for myself.

    အပ္ပမတ္တာ သတီမန္တော, သုသီလာ ဟောထ ဘိက္ခဝေါ; သုသမာဟိတသင်္ကပ္ပါ, သစိတ္တမနုရက္ခထ၊

    Diligent and mindful, be of good virtues, bhikkhus! With well-settled thoughts, take good care of your minds.

    ယော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ, အပ္ပမတ္တော ဝိဟဿတိ; ပဟာယ ဇာတိသံသာရံ, ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတီ”တိ၊

    Whoever meditates diligently in this teaching and training, giving up transmigration through rebirths, will make an end to suffering.”

    တတိယော ဘာဏဝါရော၊

    The third recitation section.

    ၂၁၊ နာဂါပလောကိတ

    21. The Elephant Look

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ၊ ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော နာဂါပလောကိတံ ဝေသာလိံ အပလောကေတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ, အာနန္ဒ, တထာဂတဿ ဝေသာလိယာ ဒဿနံ ဘဝိဿတိ၊ အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဘဏ္ဍဂါမော တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, entered Vesālī for alms. Then, after the meal, on his return from almsround, he turned to gaze back at Vesālī, the way that elephants do. He said to Venerable Ānanda: “Ānanda, this will be the last time the Realized One sees Vesālī. Come, Ānanda, let’s go to Wares Village.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဘဏ္ဍဂါမော တဒဝသရိ၊ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဘဏ္ဍဂါမေ ဝိဟရတိ၊ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ:

    Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at Wares Village, and stayed there. There the Buddha addressed the bhikkhus:

    “စတုန္နံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ ကတမေသံ စတုန္နံ? အရိယဿ, ဘိက္ခဝေ, သီလဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ အရိယဿ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ အရိယာယ, ဘိက္ခဝေ, ပညာယ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ အရိယာယ, ဘိက္ခဝေ, ဝိမုတ္တိယာ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ၊ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယံ သီလံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, အရိယော သမာဓိ အနုဗုဒ္ဓေါ ပဋိဝိဒ္ဓေါ, အရိယာ ပညာ အနုဗုဒ္ဓါ ပဋိဝိဒ္ဓါ, အရိယာ ဝိမုတ္တိ အနုဗုဒ္ဓါ ပဋိဝိဒ္ဓါ, ဥစ္ဆိန္နာ ဘဝတဏှာ, ခီဏာ ဘဝနေတ္တိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ”တိ၊

    “Bhikkhus, due to not understanding and not penetrating four things, both you and I have wandered and transmigrated for such a very long time. What four? Noble ethics, immersion, wisdom, and freedom. These noble ethics, immersion, wisdom, and freedom have been understood and comprehended. Craving for continued existence has been cut off; the conduit to rebirth is ended; now there are no more future lives.”

    ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ:

    That is what the Buddha said. Then the Holy One, the Teacher, went on to say:

    “သီလံ သမာဓိ ပညာ စ, ဝိမုတ္တိ စ အနုတ္တရာ; အနုဗုဒ္ဓါ ဣမေ ဓမ္မာ, ဂေါတမေန ယသဿိနာ၊

    “Ethics, immersion, and wisdom, and the supreme freedom: these things have been understood by Gotama the renowned.

    ဣတိ ဗုဒ္ဓေါ အဘိညာယ, ဓမ္မမက္ခာသိ ဘိက္ခုနံ; ဒုက္ခဿန္တကရော သတ္ထာ, စက္ခုမာ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊

    And so the Buddha, having insight, explained this teaching to the bhikkhus. The teacher made an end of suffering, seeing clearly, he is extinguished.”

    တတြာပိ သုဒံ ဘဂဝါ ဘဏ္ဍဂါမေ ဝိဟရန္တော ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ:

    And while staying there, too, he often gave this Dhamma talk to the bhikkhus:

    “ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ၊ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော၊ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ၊ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယျထိဒံ—ကာမာသဝါ, ဘဝါသဝါ, အဝိဇ္ဇာသဝါ”တိ၊

    “Such is ethics, such is immersion, such is wisdom. When immersion is imbued with ethics it’s very fruitful and beneficial. When wisdom is imbued with immersion it’s very fruitful and beneficial. When the mind is imbued with wisdom it is rightly freed from the defilements, namely, the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance.”

    ၂၂၊ စတုမဟာပဒေသကထာ

    22. The Four Great References

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘဏ္ဍဂါမေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဟတ္ထိဂါမော,

    When the Buddha had stayed in Wares Village as long as he pleased, he addressed Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to Elephant Village.”…

    ယေန အမ္ဗဂါမော,

    “Let’s go to Mango Village.”…

    ယေန ဇမ္ဗုဂါမော,

    “Let’s go to Rose-apple Village.”…

    ယေန ဘောဂနဂရံ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    “Let’s go to Bhoga City.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဘောဂနဂရံ တဒဝသရိ၊ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဘောဂနဂရေ ဝိဟရတိ အာနန္ဒေ စေတိယေ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at Bhoga City, where he stayed at the Ānanda shrine.

    တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပဒေသေ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊

    There the Buddha addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, I will teach you the four great references. Listen and apply your mind well, I will speak.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:

    “Yes, sir,” they replied. The Buddha said this:

    “ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ: ‘သမ္မုခါ မေတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ, အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော ဣဒံ သတ္ထုသာသနန်'တိ၊ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ၊ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩသာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ၊ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩသရန္တိ, န စ ဝိနယေ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ: ‘အဒ္ဓါ ဣဒံ န စေဝ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ; ဣမဿ စ ဘိက္ခုနော ဒုဂ္ဂဟိတန်'တိ၊ ဣတိ ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယျာထ၊ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩသရန္တိ, ဝိနယေ စ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ: ‘အဒ္ဓါ ဣဒံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ; ဣမဿ စ ဘိက္ခုနော သုဂ္ဂဟိတန်'တိ၊ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမံ မဟာပဒေသံ ဓာရေယျာထ၊

    “Take a bhikkhu who says: ‘Friend, I have heard and learned this in the presence of the Buddha: this is the teaching, this is the training, this is the Teacher’s instruction.’ You should neither approve nor dismiss that bhikkhu’s statement. Instead, having carefully memorized those words and phrases, you should make sure they fit in the discourse and are exhibited in the training. If they do not fit in the discourse and are not exhibited in the training, you should draw the conclusion: ‘Clearly this is not the word of the Buddha. It has been incorrectly memorized by that bhikkhu.’ And so you should reject it. If they do fit in the discourse and are exhibited in the training, you should draw the conclusion: ‘Clearly this is the word of the Buddha. It has been correctly memorized by that bhikkhu.’ You should remember it. This is the first great reference.

    ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ: ‘အမုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ သင်္ဃော ဝိဟရတိ သထေရော သပါမောက္ခော၊ တဿ မေ သင်္ဃဿ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ, အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော ဣဒံ သတ္ထုသာသနန်'တိ၊ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ၊ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩသာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ၊ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩသရန္တိ, န စ ဝိနယေ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ: ‘အဒ္ဓါ ဣဒံ န စေဝ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ; တဿ စ သင်္ဃဿ ဒုဂ္ဂဟိတန်'တိ၊ ဣတိဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယျာထ၊ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩသရန္တိ, ဝိနယေ စ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ: ‘အဒ္ဓါ ဣဒံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ; တဿ စ သင်္ဃဿ သုဂ္ဂဟိတန်'တိ၊ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယံ မဟာပဒေသံ ဓာရေယျာထ၊

    Take another bhikkhu who says: ‘In such-and-such monastery lives a Saṅgha with seniors and leaders. I’ve heard and learned this in the presence of that Saṅgha: this is the teaching, this is the training, this is the Teacher’s instruction.’ You should neither approve nor dismiss that bhikkhu’s statement. Instead, having carefully memorized those words and phrases, you should make sure they fit in the discourse and are exhibited in the training. If they do not fit in the discourse and are not exhibited in the training, you should draw the conclusion: ‘Clearly this is not the word of the Buddha. It has been incorrectly memorized by that Saṅgha.’ And so you should reject it. If they do fit in the discourse and are exhibited in the training, you should draw the conclusion: ‘Clearly this is the word of the Buddha. It has been correctly memorized by that Saṅgha.’ You should remember it. This is the second great reference.

    ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ: ‘အမုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ သမ္ဗဟုလာ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ၊ တေသံ မေ ထေရာနံ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ—အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော ဣဒံ သတ္ထုသာသနန်'တိ၊ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ … ပေ… န စ ဝိနယေ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ: ‘အဒ္ဓါ ဣဒံ န စေဝ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ; တေသဉ္စ ထေရာနံ ဒုဂ္ဂဟိတန်'တိ၊ ဣတိဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယျာထ၊ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ …ပေ… ဝိနယေ စ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ: ‘အဒ္ဓါ ဣဒံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ; တေသဉ္စ ထေရာနံ သုဂ္ဂဟိတန်'တိ၊ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယံ မဟာပဒေသံ ဓာရေယျာထ၊

    Take another bhikkhu who says: ‘In such-and-such monastery there are several senior bhikkhus who are very learned, inheritors of the heritage, who have memorized the teachings, the monastic law, and the outlines. I’ve heard and learned this in the presence of those senior bhikkhus: this is the teaching, this is the training, this is the Teacher’s instruction.’ You should neither approve nor dismiss that bhikkhu’s statement. Instead, having carefully memorized those words and phrases, you should make sure they fit in the discourse and are exhibited in the training. If they do not fit in the discourse and are not exhibited in the training, you should draw the conclusion: ‘Clearly this is not the word of the Buddha. It has not been correctly memorized by those senior bhikkhus.’ And so you should reject it. If they do fit in the discourse and are exhibited in the training, you should draw the conclusion: ‘Clearly this is the word of the Buddha. It has been correctly memorized by those senior bhikkhus.’ You should remember it. This is the third great reference.

    ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ: ‘အမုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ ဧကော ထေရော ဘိက္ခု ဝိဟရတိ ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော၊ တဿ မေ ထေရဿ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ—အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော ဣဒံ သတ္ထုသာသနန်'တိ၊ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ၊ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩသာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ၊ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩသရန္တိ, န စ ဝိနယေ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ: ‘အဒ္ဓါ ဣဒံ န စေဝ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ; တဿ စ ထေရဿ ဒုဂ္ဂဟိတန်'တိ၊ ဣတိဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယျာထ၊ တာနိ စ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩသရန္တိ, ဝိနယေ စ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ: ‘အဒ္ဓါ ဣဒံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ; တဿ စ ထေရဿ သုဂ္ဂဟိတန်'တိ၊ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထံ မဟာပဒေသံ ဓာရေယျာထ၊

    Take another bhikkhu who says: ‘In such-and-such monastery there is a single senior bhikkhu who is very learned, an inheritor of the heritage, who has memorized the teachings, the monastic law, and the outlines. I’ve heard and learned this in the presence of that senior bhikkhu: this is the teaching, this is the training, this is the Teacher’s instruction.’ You should neither approve nor dismiss that bhikkhu’s statement. Instead, having carefully memorized those words and phrases, you should make sure they fit in the discourse and are exhibited in the training. If they do not fit in the discourse and are not exhibited in the training, you should draw the conclusion: ‘Clearly this is not the word of the Buddha. It has been incorrectly memorized by that senior bhikkhu.’ And so you should reject it. If they do fit in the discourse and are exhibited in the training, you should draw the conclusion: ‘Clearly this is the word of the Buddha. It has been correctly memorized by that senior bhikkhu.’ You should remember it. This is the fourth great reference.

    ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော မဟာပဒေသေ ဓာရေယျာထာ”တိ၊

    These are the four great references.”

    တတြပိ သုဒံ ဘဂဝါ ဘောဂနဂရေ ဝိဟရန္တော အာနန္ဒေ စေတိယေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ:

    And while staying at the Ānanda shrine, too, the Buddha often gave this Dhamma talk to the bhikkhus:

    “ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ၊ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော၊ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ၊ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယျထိဒံ—ကာမာသဝါ, ဘဝါသဝါ, အဝိဇ္ဇာသဝါ”တိ၊

    “Such is ethics, such is immersion, such is wisdom. When immersion is imbued with ethics it’s very fruitful and beneficial. When wisdom is imbued with immersion it’s very fruitful and beneficial. When the mind is imbued with wisdom it is rightly freed from the defilements, namely, the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance.”

    ၂၃၊ ကမ္မာရပုတ္တစုန္ဒဝတ္ထု

    23. On Cunda the Smith

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘောဂနဂရေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန ပါဝါ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    When the Buddha had stayed in Bhoga City as long as he pleased, he addressed Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to Pāvā.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ပါဝါ တဒဝသရိ၊ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ပါဝါယံ ဝိဟရတိ စုန္ဒဿ ကမ္မာရပုတ္တဿ အမ္ဗဝနေ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus arrived at Pāvā, where he stayed in Cunda the smith’s mango grove.

    အဿောသိ ခေါ စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော: “ဘဂဝါ ကိရ ပါဝံ အနုပ္ပတ္တော, ပါဝါယံ ဝိဟရတိ မယှံ အမ္ဗဝနေ”တိ၊ အထ ခေါ စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ စုန္ဒံ ကမ္မာရပုတ္တံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ၊ အထ ခေါ စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ”တိ၊ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန၊

    Cunda heard that the Buddha had arrived and was staying in his mango grove. Then he went to the Buddha, bowed, and sat down to one side. The Buddha educated, encouraged, fired up, and inspired him with a Dhamma talk. Then Cunda said to the Buddha, “Sir, may the Buddha together with the bhikkhu Saṅgha please accept tomorrow’s meal from me.” The Buddha consented with silence.

    အထ ခေါ စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ၊

    Then, knowing that the Buddha had consented, Cunda got up from his seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on his right, before leaving.

    အထ ခေါ စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ နိဝေသနေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ပဟူတဉ္စ သူကရမဒ္ဒဝံ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ: “ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တန်”တိ၊

    And when the night had passed Cunda had delicious fresh and cooked foods prepared in his own home, and plenty of pork on the turn. Then he had the Buddha informed of the time, saying, “Sir, it’s time. The meal is ready.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန စုန္ဒဿ ကမ္မာရပုတ္တဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ စုန္ဒံ ကမ္မာရပုတ္တံ အာမန္တေသိ: “ယံ တေ, စုန္ဒ, သူကရမဒ္ဒဝံ ပဋိယတ္တံ, တေန မံ ပရိဝိသ၊ ယံ ပနညံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယတ္တံ, တေန ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဝိသာ”တိ၊

    Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, went to the home of Cunda together with the bhikkhu Saṅgha, where he sat on the seat spread out and addressed Cunda, “Cunda, please serve me with the pork on the turn that you’ve prepared. And serve the bhikkhu Saṅgha with the other foods.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယံ အဟောသိ သူကရမဒ္ဒဝံ ပဋိယတ္တံ, တေန ဘဂဝန္တံ ပရိဝိသိ၊ ယံ ပနညံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယတ္တံ, တေန ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဝိသိ၊

    “Yes, sir,” replied Cunda, and did as he was asked.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ စုန္ဒံ ကမ္မာရပုတ္တံ အာမန္တေသိ: “ယံ တေ, စုန္ဒ, သူကရမဒ္ဒဝံ အဝသိဋ္ဌံ, တံ သောဗ္ဘေ နိခဏာဟိ၊ နာဟံ တံ, စုန္ဒ, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ, ယဿ တံ ပရိဘုတ္တံ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆေယျ အညတြ တထာဂတဿာ”တိ၊

    Then the Buddha addressed Cunda, “Cunda, any pork on the turn that’s left over, you should bury it in a pit. I don’t see anyone in this world—with its gods, Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods and humans—who could properly digest it except for the Realized One.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယံ အဟောသိ သူကရမဒ္ဒဝံ အဝသိဋ္ဌံ, တံ သောဗ္ဘေ နိခဏိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ စုန္ဒံ ကမ္မာရပုတ္တံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ၊

    “Yes, sir,” replied Cunda. He did as he was asked, then came back to the Buddha, bowed, and sat down to one side. Then the Buddha educated, encouraged, fired up, and inspired him with a Dhamma talk, after which he got up from his seat and left.

    (…)

    အထ ခေါ ဘဂဝတော စုန္ဒဿ ကမ္မာရပုတ္တဿ ဘတ္တံ ဘုတ္တာဝိဿ ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ, လောဟိတပက္ခန္ဒိကာ ပဗာဠှာ ဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ မာရဏန္တိကာ၊ တာ သုဒံ ဘဂဝါ သတော သမ္ပဇာနော အဓိဝါသေသိ အဝိဟညမာနော၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန ကုသိနာရာ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    After the Buddha had eaten Cunda’s meal, he fell severely ill with bloody dysentery, struck by dreadful pains, close to death. But he endured unbothered, with mindfulness and situational awareness. Then he addressed Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to Kusinārā.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied.

    စုန္ဒဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ, ကမ္မာရဿာတိ မေ သုတံ; အာဗာဓံ သမ္ဖုသီ ဓီရော, ပဗာဠှံ မာရဏန္တိကံ၊

    I’ve heard that after eating the meal of Cunda the smith, the wise one fell severely ill, with pains, close to death.

    ဘုတ္တဿ စ သူကရမဒ္ဒဝေန, ဗျာဓိပ္ပဗာဠှော ဥဒပါဒိ သတ္ထုနော; ဝိရေစမာနော ဘဂဝါ အဝေါစ, “ဂစ္ဆာမဟံ ကုသိနာရံ နဂရန်”တိ၊

    A severe sickness struck the Teacher who had eaten the pork on the turn. While still purging the Buddha said: “I’ll go to the citadel of Kusinārā.”

    ၂၄၊ ပါနီယာဟရဏ

    24. Bringing a Drink

    အထ ခေါ ဘဂဝါ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ယေန အညတရံ ရုက္ခမူလံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဣင်္ဃ မေ တွံ, အာနန္ဒ, စတုဂ္ဂုဏံ သင်္ဃာဋိံ ပညပေဟိ, ကိလန္တောသ္မိ, အာနန္ဒ, နိသီဒိဿာမီ”တိ၊

    Then the Buddha left the road and went to the root of a certain tree, where he addressed Ānanda, “Please, Ānanda, fold my outer robe in four and spread it out for me. I am tired and will sit down.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ စတုဂ္ဂုဏံ သင်္ဃာဋိံ ပညပေသိ၊ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda, and did as he was asked. The Buddha sat on the seat spread out.

    နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဣင်္ဃ မေ တွံ, အာနန္ဒ, ပါနီယံ အာဟရ, ပိပါသိတောသ္မိ, အာနန္ဒ, ပိဝိဿာမီ”တိ၊

    When he was seated he said to Venerable Ānanda, “Please, Ānanda, fetch me some water. I am thirsty and will drink.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဣဒါနိ, ဘန္တေ, ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ အတိက္ကန္တာနိ, တံ စက္ကစ္ဆိန္နံ ဥဒကံ ပရိတ္တံ လုဠိတံ အာဝိလံ သန္ဒတိ၊ အယံ, ဘန္တေ, ကကုဓာ နဒီ အဝိဒူရေ အစ္ဆောဒကာ သာတောဒကာ သီတောဒကာ သေတောဒကာ သုပ္ပတိတ္ထာ ရမဏီယာ၊ ဧတ္ထ ဘဂဝါ ပါနီယဉ္စ ပိဝိဿတိ, ဂတ္တာနိ စ သီတီ ကရိဿတီ”တိ၊

    When he said this, Venerable Ānanda said to the Buddha, “Sir, just now around five hundred carts have passed by. The shallow water has been churned up by their wheels, and it flows cloudy and murky. The Kakutthā river is not far away, with clear, sweet, cool water, clean, with smooth banks, delightful. There the Buddha can drink and cool his limbs.”

    ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဣင်္ဃ မေ တွံ, အာနန္ဒ, ပါနီယံ အာဟရ, ပိပါသိတောသ္မိ, အာနန္ဒ, ပိဝိဿာမီ”တိ၊ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဣဒါနိ, ဘန္တေ, ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ အတိက္ကန္တာနိ, တံ စက္ကစ္ဆိန္နံ ဥဒကံ ပရိတ္တံ လုဠိတံ အာဝိလံ သန္ဒတိ၊ အယံ, ဘန္တေ, ကကုဓာ နဒီ အဝိဒူရေ အစ္ဆောဒကာ သာတောဒကာ သီတောဒကာ သေတောဒကာ သုပ္ပတိတ္ထာ ရမဏီယာ၊ ဧတ္ထ ဘဂဝါ ပါနီယဉ္စ ပိဝိဿတိ, ဂတ္တာနိ စ သီတီကရိဿတီ”တိ၊

    For a second time, the Buddha asked Ānanda for a drink, and for a second time Ānanda suggested going to the Kakutthā river.

    တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဣင်္ဃ မေ တွံ, အာနန္ဒ, ပါနီယံ အာဟရ, ပိပါသိတောသ္မိ, အာနန္ဒ, ပိဝိဿာမီ”တိ၊

    And for a third time, the Buddha said to Ānanda, “Please, Ānanda, fetch me some water. I am thirsty and will drink.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ယေန သာ နဒိကာ တေနုပသင်္ကမိ၊ အထ ခေါ သာ နဒိကာ စက္ကစ္ဆိန္နာ ပရိတ္တာ လုဠိတာ အာဝိလာ သန္ဒမာနာ, အာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ ဥပသင်္ကမန္တေ အစ္ဆာ ဝိပ္ပသန္နာ အနာဝိလာ သန္ဒိတ္ထ၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda. Taking his bowl he went to the river. Now, though the shallow water in that creek had been churned up by wheels, and flowed cloudy and murky, when Ānanda approached it flowed transparent, clear, and unclouded.

    အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ: “အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, တထာဂတဿ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ၊ အယဉှိ သာ နဒိကာ စက္ကစ္ဆိန္နာ ပရိတ္တာ လုဠိတာ အာဝိလာ သန္ဒမာနာ မယိ ဥပသင်္ကမန္တေ အစ္ဆာ ဝိပ္ပသန္နာ အနာဝိလာ သန္ဒတီ”တိ၊ ပတ္တေန ပါနီယံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, တထာဂတဿ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ၊ ဣဒါနိ သာ ဘန္တေ နဒိကာ စက္ကစ္ဆိန္နာ ပရိတ္တာ လုဠိတာ အာဝိလာ သန္ဒမာနာ မယိ ဥပသင်္ကမန္တေ အစ္ဆာ ဝိပ္ပသန္နာ အနာဝိလာ သန္ဒိတ္ထ၊ ပိဝတု ဘဂဝါ ပါနီယံ ပိဝတု သုဂတော ပါနီယန်”တိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပါနီယံ အပါယိ၊

    Then Ānanda thought, “Oh, how incredible, how amazing! The Realized One has such psychic power and might! For though the shallow water in that creek had been churned up by wheels, and flowed cloudy and murky, when I approached it flowed transparent, clear, and unclouded.” Gathering a bowl of drinking water he went back to the Buddha, and said to him, “It’s incredible, sir, it’s amazing! The Realized One has such psychic power and might! Just now, though the shallow water in that creek had been churned up by wheels, and flowed cloudy and murky, when I approached it flowed transparent, clear, and unclouded. Drink the water, Blessed One! Drink the water, Holy One!” So the Buddha drank the water.

    ၂၅၊ ပုက္ကုသမလ္လပုတ္တဝတ္ထု

    25. On Pukkusa the Malla

    တေန ခေါ ပန သမယေန ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော အာဠာရဿ ကာလာမဿ သာဝကော ကုသိနာရာယ ပါဝံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ အဒ္ဒသာ ခေါ ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝန္တံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ၊ ဒိသွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, သန္တေန ဝတ, ဘန္တေ, ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟာရေန ဝိဟရန္တိ၊

    Now at that time Pukkusa the Malla, a disciple of Āḷāra Kālāma, was traveling along the road from Kusinārā to Pāvā. He saw the Buddha sitting at the root of a certain tree. He went up to him, bowed, sat down to one side, and said, “It’s incredible, sir, it’s amazing! Those who have gone forth remain in such peaceful meditations.

    ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘန္တေ, အာဠာရော ကာလာမော အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ၊ အထ ခေါ, ဘန္တေ, ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ အာဠာရံ ကာလာမံ နိဿာယ နိဿာယ အတိက္ကမိံသု၊ အထ ခေါ, ဘန္တေ, အညတရော ပုရိသော တဿ သကဋသတ္ထဿ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အာဂစ္ဆန္တော ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစ: ‘အပိ, ဘန္တေ, ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ အတိက္ကန္တာနိ အဒ္ဒသာ'တိ?

    Once it so happened that Āḷāra Kālāma, while traveling along a road, left the road and sat at the root of a nearby tree for the day’s meditation. Then around five hundred carts passed by right next to Āḷāra Kālāma. Then a certain person coming behind those carts went up to Āḷāra Kālāma and said to him: ‘Sir, didn’t you see the five hundred carts pass by?’

    ‘န ခေါ အဟံ, အာဝုသော, အဒ္ဒသန်'တိ၊

    ‘No, friend, I didn’t see them.’

    ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သဒ္ဒံ အဿောသီ'တိ?

    ‘But sir, didn’t you hear a sound?’

    ‘န ခေါ အဟံ, အာဝုသော, သဒ္ဒံ အဿောသိန်'တိ၊

    ‘No, friend, I didn’t hear a sound.’

    ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သုတ္တော အဟောသီ'တိ?

    ‘But sir, were you asleep?’

    ‘န ခေါ အဟံ, အာဝုသော, သုတ္တော အဟောသိန်'တိ၊

    ‘No, friend, I wasn’t asleep.’

    ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သညီ အဟောသီ'တိ?

    ‘But sir, were you conscious?’

    ‘ဧဝမာဝုသော'တိ၊ ‘သော တွံ, ဘန္တေ, သညီ သမာနော ဇာဂရော ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ နိဿာယ နိဿာယ အတိက္ကန္တာနိ နေဝ အဒ္ဒသ, န ပန သဒ္ဒံ အဿောသိ; အပိသု တေ, ဘန္တေ, သင်္ဃာဋိ ရဇေန ဩကိဏ္ဏာ'တိ?

    ‘Yes, friend.’ ‘So, sir, while conscious and awake you neither saw nor heard a sound as five hundred carts passed by right next to you? Why sir, even your outer robe is covered with dust!’

    ‘ဧဝမာဝုသော'တိ၊

    ‘Yes, friend.’

    အထ ခေါ, ဘန္တေ, တဿ ပုရိသဿ ဧတဒဟောသိ: ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, သန္တေန ဝတ ဘော ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟာရေန ဝိဟရန္တိ၊ ယတြ ဟိ နာမ သညီ သမာနော ဇာဂရော ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ နိဿာယ နိဿာယ အတိက္ကန္တာနိ နေဝ ဒက္ခတိ, န ပန သဒ္ဒံ သောဿတီ'တိ၊ အာဠာရေ ကာလာမေ ဥဠာရံ ပသာဒံ ပဝေဒေတွာ ပက္ကာမီ”တိ၊

    Then that person thought: ‘Oh, how incredible, how amazing! Those who have gone forth remain in such peaceful meditations, in that, while conscious and awake he neither saw nor heard a sound as five hundred carts passed by right next to him.’ And after declaring his lofty confidence in Āḷāra Kālāma, he left.”

    “တံ ကိံ မညသိ, ပုက္ကုသ, ကတမံ နု ခေါ ဒုက္ကရတရံ ဝါ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရံ ဝါ—ယော ဝါ သညီ သမာနော ဇာဂရော ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ နိဿာယ နိဿာယ အတိက္ကန္တာနိ နေဝ ပဿေယျ, န ပန သဒ္ဒံ သုဏေယျ; ယော ဝါ သညီ သမာနော ဇာဂရော ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ နေဝ ပဿေယျ, န ပန သဒ္ဒံ သုဏေယျာ”တိ?

    “What do you think, Pukkusa? Which is harder and more challenging to do while conscious and awake: to neither see nor hear a sound as five hundred carts pass by right next to you? Or to neither see nor hear a sound as it’s raining and pouring, lightning’s flashing, and thunder’s cracking?”

    “ကိဉှိ, ဘန္တေ, ကရိဿန္တိ ပဉ္စ ဝါ သကဋသတာနိ ဆ ဝါ သကဋသတာနိ သတ္တ ဝါ သကဋသတာနိ အဋ္ဌ ဝါ သကဋသတာနိ နဝ ဝါ သကဋသတာနိ, သကဋသဟဿံ ဝါ သကဋသတသဟဿံ ဝါ၊ အထ ခေါ ဧတဒေဝ ဒုက္ကရတရဉ္စေဝ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရဉ္စ ယော သညီ သမာနော ဇာဂရော ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ နေဝ ပဿေယျ, န ပန သဒ္ဒံ သုဏေယျာ”တိ၊

    “What do five hundred carts matter, or six hundred, or seven hundred, or eight hundred, or nine hundred, or a thousand, or even a hundred thousand carts? It’s far harder and more challenging to neither see nor hear a sound as it’s raining and pouring, lightning’s flashing, and thunder’s cracking!”

    “ဧကမိဒါဟံ, ပုက္ကုသ, သမယံ အာတုမာယံ ဝိဟရာမိ ဘုသာဂါရေ၊ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ အဝိဒူရေ ဘုသာဂါရဿ ဒွေ ကဿကာ ဘာတရော ဟတာ စတ္တာရော စ ဗလိဗဒ္ဒါ၊ အထ ခေါ, ပုက္ကုသ, အာတုမာယ မဟာဇနကာယော နိက္ခမိတွာ ယေန တေ ဒွေ ကဿကာ ဘာတရော ဟတာ စတ္တာရော စ ဗလိဗဒ္ဒါ တေနုပသင်္ကမိ၊

    “This one time, Pukkusa, I was staying near Ātumā in a threshing-hut. At that time it was raining and pouring, lightning was flashing, and thunder was cracking. And not far from the threshing-hut two farmers who were brothers were killed, as well as four oxen. Then a large crowd came from Ātumā to the place where that happened.

    တေန ခေါ ပနာဟံ, ပုက္ကုသ, သမယေန ဘုသာဂါရာ နိက္ခမိတွာ ဘုသာဂါရဒွါရေ အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမာမိ၊ အထ ခေါ, ပုက္ကုသ, အညတရော ပုရိသော တမှာ မဟာဇနကာယာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ အဟံ, ပုက္ကုသ, တံ ပုရိသံ ဧတဒဝေါစံ: ‘ကိံ နု ခေါ ဧသော, အာဝုသော, မဟာဇနကာယော သန္နိပတိတော'တိ?

    Now at that time I came out of the threshing-hut and was walking mindfully in the open near the door of the hut. Then having left that crowd, a certain person approached me, bowed, and stood to one side. I said to them, ‘Why, friend, has this crowd gathered?’

    ‘ဣဒါနိ, ဘန္တေ, ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ ဒွေ ကဿကာ ဘာတရော ဟတာ စတ္တာရော စ ဗလိဗဒ္ဒါ၊ ဧတ္ထေသော မဟာဇနကာယော သန္နိပတိတော၊ တွံ ပန, ဘန္တေ, ကွ အဟောသီ'တိ?

    ‘Just now, sir, it was raining and pouring, lightning was flashing, and thunder was cracking. And two farmers who were brothers were killed, as well as four oxen. Then this crowd gathered here. But sir, where were you?’

    ‘ဣဓေဝ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, အဟောသိန်'တိ၊

    ‘I was right here, friend.’

    ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, အဒ္ဒသာ'တိ?

    ‘But sir, did you see?’

    ‘န ခေါ အဟံ, အာဝုသော, အဒ္ဒသန်'တိ၊

    ‘No, friend, I didn’t see anything.’

    ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သဒ္ဒံ အဿောသီ'တိ?

    ‘But sir, didn’t you hear a sound?’

    ‘န ခေါ အဟံ, အာဝုသော, သဒ္ဒံ အဿောသိန်'တိ၊

    ‘No, friend, I didn’t hear a sound.’

    ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သုတ္တော အဟောသီ'တိ?

    ‘But sir, were you asleep?’

    ‘န ခေါ အဟံ, အာဝုသော, သုတ္တော အဟောသိန်'တိ၊

    ‘No, friend, I wasn’t asleep.’

    ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သညီ အဟောသီ'တိ?

    ‘But sir, were you conscious?’

    ‘ဧဝမာဝုသော'တိ၊

    ‘Yes, friend.’

    ‘သော တွံ, ဘန္တေ, သညီ သမာနော ဇာဂရော ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ နေဝ အဒ္ဒသ, န ပန သဒ္ဒံ အဿောသီ'တိ?

    ‘So, sir, while conscious and awake you neither saw nor heard a sound as it was raining and pouring, lightning was flashing, and thunder was cracking?’

    ‘ဧဝမာဝုသော'တိ၊

    ‘Yes, friend.’

    အထ ခေါ, ပုက္ကုသ, တဿ ပုရိသဿ ဧတဒဟောသိ: ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, သန္တေန ဝတ ဘော ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟာရေန ဝိဟရန္တိ၊ ယတြ ဟိ နာမ သညီ သမာနော ဇာဂရော ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ နေဝ ဒက္ခတိ, န ပန သဒ္ဒံ သောဿတီ'တိ၊ မယိ ဥဠာရံ ပသာဒံ ပဝေဒေတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမီ”တိ၊

    Then that person thought: ‘Oh, how incredible, how amazing! Those who have gone forth remain in such peaceful meditations, in that, while conscious and awake he neither saw nor heard a sound as it was raining and pouring, lightning was flashing, and thunder was cracking.’ And after declaring their lofty confidence in me, they bowed and respectfully circled me, keeping me on their right, before leaving.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ယော မေ အာဠာရေ ကာလာမေ ပသာဒေါ တံ မဟာဝါတေ ဝါ ဩဖုဏာမိ သီဃသောတာယ ဝါ နဒိယာ ပဝါဟေမိ၊ အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ၊ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ: ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ'တိ; ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော၊ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ၊ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတန်”တိ၊

    When he said this, Pukkusa said to him, “Any confidence I had in Āḷāra Kālāma I sweep away as in a strong wind, or float away as down a swift stream. Excellent, sir! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, the Buddha has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to the Buddha, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may the Buddha remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”

    အထ ခေါ ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ: “ဣင်္ဃ မေ တွံ, ဘဏေ, သိင်္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ အာဟရာ”တိ၊

    Then Pukkusa addressed a certain man, “Please, my man, fetch a pair of ready to wear garments the color of rose-gold.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ သော ပုရိသော ပုက္ကုသဿ မလ္လပုတ္တဿ ပဋိဿုတွာ တံ သိင်္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ အာဟရိ၊ အထ ခေါ ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော တံ သိင်္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ: “ဣဒံ, ဘန္တေ, သိင်္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ, တံ မေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ”တိ၊

    “Yes, sir,” replied that man, and did as he was asked. Then Pukkusa brought the garments to the Buddha, “Sir, please accept this pair of ready to wear garments the color of rose-gold from me out of compassion.”

    “တေန ဟိ, ပုက္ကုသ, ဧကေန မံ အစ္ဆာဒေဟိ, ဧကေန အာနန္ဒန်”တိ၊

    “Well then, Pukkusa, clothe me in one, and Ānanda in the other.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ဧကေန ဘဂဝန္တံ အစ္ဆာဒေတိ, ဧကေန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ၊

    “Yes, sir,” replied Pukkusa, and did so.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုက္ကုသံ မလ္လပုတ္တံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ၊ အထ ခေါ ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ၊

    Then the Buddha educated, encouraged, fired up, and inspired Pukkusa the Malla with a Dhamma talk, after which he got up from his seat, bowed, and respectfully circled the Buddha before leaving.

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အစိရပက္ကန္တေ ပုက္ကုသေ မလ္လပုတ္တေ တံ သိင်္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ ဘဂဝတော ကာယံ ဥပနာမေသိ၊ တံ ဘဂဝတော ကာယံ ဥပနာမိတံ ဟတစ္စိကံ ဝိယ ခါယတိ၊ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, ယာဝ ပရိသုဒ္ဓေါ, ဘန္တေ, တထာဂတဿ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော၊ ဣဒံ, ဘန္တေ, သိင်္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ ဘဂဝတော ကာယံ ဥပနာမိတံ ဟတစ္စိကံ ဝိယ ခါယတီ”တိ၊

    Then, not long after Pukkusa had left, Ānanda placed the pair of garments the color of rose-gold by the Buddha’s body. But when placed by the Buddha’s body they seemed to lose their shine. Then Ānanda said to the Buddha, “It’s incredible, sir, it’s amazing, how pure and bright is the color of the Realized One’s skin. When this pair of ready to wear garments the color of rose-gold is placed by the Buddha’s body they seem to lose their lustre.”

    “ဧဝမေတံ, အာနန္ဒ, ဧဝမေတံ, အာနန္ဒ, ဒွီသု ကာလေသု အတိဝိယ တထာဂတဿ ကာယော ပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော၊ ကတမေသု ဒွီသု? ယဉ္စ, အာနန္ဒ, ရတ္တိံ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ, ယဉ္စ ရတ္တိံ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဣမေသု ခေါ, အာနန္ဒ, ဒွီသု ကာလေသု အတိဝိယ တထာဂတဿ ကာယော ပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော၊

    “That’s so true, Ānanda, that’s so true! There are two times when the color of the Realized One’s skin becomes extra pure and bright. What two? The night when a Realized One understands the supreme perfect awakening; and the night he becomes fully extinguished in the element of Nibbana with nothing left over. These are the are two times when the color of the Realized One’s skin becomes extra pure and bright.

    အဇ္ဇ ခေါ ပနာနန္ဒ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ ကုသိနာရာယံ ဥပဝတ္တနေ မလ္လာနံ သာလဝနေ အန္တရေန ယမကသာလာနံ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ အာယာမာနန္ဒ, ယေန ကကုဓာ နဒီ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    Today, Ānanda, in the last watch of the night, between a pair of sal trees in the sal forest of the Mallas at Upavattana near Kusinārā, shall be the Realized One’s full Nibbana. Come, Ānanda, let’s go to the Kakutthā River.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied.

    သိင်္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ, ပုက္ကုသော အဘိဟာရယိ; တေန အစ္ဆာဒိတော သတ္ထာ, ဟေမဝဏ္ဏော အသောဘထာတိ၊

    A pair of garments the color of rose-gold was presented by Pukkusa; when the teacher was clothed with them, his golden skin glowed bright.

    (…)

    အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ကကုဓာ နဒီ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ကကုဓံ နဒိံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ ပစ္စုတ္တရိတွာ ယေန အမ္ဗဝနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ စုန္ဒကံ အာမန္တေသိ: “ဣင်္ဃ မေ တွံ, စုန္ဒက, စတုဂ္ဂုဏံ သင်္ဃာဋိံ ပညပေဟိ, ကိလန္တောသ္မိ, စုန္ဒက, နိပဇ္ဇိဿာမီ”တိ၊

    Then the Buddha together with a large Saṅgha of bhikkhus went to the Kakutthā River. He plunged into the river and bathed and drank. And when he had emerged, he went to the mango grove, where he addressed Venerable Cundaka, “Please, Cundaka, fold my outer robe in four and spread it out for me. I am tired and will lie down.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ စုန္ဒကော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ စတုဂ္ဂုဏံ သင်္ဃာဋိံ ပညပေသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေသိ ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓာယ သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိကရိတွာ၊ အာယသ္မာ ပန စုန္ဒကော တတ္ထေဝ ဘဂဝတော ပုရတော နိသီဒိ၊

    “Yes, sir,” replied Cundaka, and did as he was asked. And then the Buddha laid down in the lion’s posture—on the right side, placing one foot on top of the other—mindful and aware, and focused on the time of getting up. But Cundaka sat down right there in front of the Buddha.

    ဂန္တွာန ဗုဒ္ဓေါ နဒိကံ ကကုဓံ, အစ္ဆောဒကံ သာတုဒကံ ဝိပ္ပသန္နံ; ဩဂါဟိ သတ္ထာ အကိလန္တရူပေါ, တထာဂတော အပ္ပဋိမော စ လောကေ၊

    Having gone to Kakutthā Creek, whose water was transparent, sweet, and clear, the Teacher, being tired, plunged in, the Realized One, without compare in the world.

    နှတွာ စ ပိဝိတွာ စုဒတာရိ သတ္ထာ, ပုရက္ခတော ဘိက္ခုဂဏဿ မဇ္ဈေ; ဝတ္တာ ပဝတ္တာ ဘဂဝါ ဣဓ ဓမ္မေ, ဥပါဂမိ အမ္ဗဝနံ မဟေသိ၊

    And after bathing and drinking the Teacher emerged. Before the group of bhikkhus, in the middle, the Buddha, the Teacher who rolled forth the present dispensation, the great seer went to the mango grove.

    အာမန္တယိ စုန္ဒကံ နာမ ဘိက္ခုံ, စတုဂ္ဂုဏံ သန္ထရ မေ နိပဇ္ဇံ; သော စောဒိတော ဘာဝိတတ္တေန စုန္ဒော, စတုဂ္ဂုဏံ သန္ထရိ ခိပ္ပမေဝ; နိပဇ္ဇိ သတ္ထာ အကိလန္တရူပေါ, စုန္ဒောပိ တတ္ထ ပမုခေ နိသီဒီတိ၊

    He addressed the bhikkhu named Cundaka: “Spread out my folded robe so I can lie down.” The evolved one urged Cunda, who quickly spread the folded robe. The Teacher lay down so tired, while Cunda sat there before him.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ:

    Then the Buddha said to Venerable Ānanda:

    “သိယာ ခေါ ပနာနန္ဒ, စုန္ဒဿ ကမ္မာရပုတ္တဿ ကောစိ ဝိပ္ပဋိသာရံ ဥပ္ပါဒေယျ: ‘တဿ တေ, အာဝုသော စုန္ဒ, အလာဘာ တဿ တေ ဒုလ္လဒ္ဓံ, ယဿ တေ တထာဂတော ပစ္ဆိမံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတော'တိ၊ စုန္ဒဿ, အာနန္ဒ, ကမ္မာရပုတ္တဿ ဧဝံ ဝိပ္ပဋိသာရော ပဋိဝိနေတဗ္ဗော: ‘တဿ တေ, အာဝုသော စုန္ဒ, လာဘာ တဿ တေ သုလဒ္ဓံ, ယဿ တေ တထာဂတော ပစ္ဆိမံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ သမ္မုခါ မေတံ, အာဝုသော စုန္ဒ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ:

    “Now it may happen, Ānanda, that someone may give rise to regret in Cunda the smith: ‘It’s your loss, friend Cunda, it’s your misfortune, in that the Realized One became fully extinguished after eating his last almsmeal from you.’ You should dispel remorse in Cunda the smith like this: ‘You’re fortunate, friend Cunda, you’re so very fortunate, in that the Realized One became fully extinguished after eating his last almsmeal from you. I have heard and learned this in the presence of the Buddha.

    ဒွေမေ ပိဏ္ဍပါတာ သမသမဖလာ သမဝိပါကာ, အတိဝိယ အညေဟိ ပိဏ္ဍပါတေဟိ မဟပ္ဖလတရာ စ မဟာနိသံသတရာ စ၊ ကတမေ ဒွေ? ယဉ္စ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ, ယဉ္စ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ တထာဂတော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဣမေ ဒွေ ပိဏ္ဍပါတာ သမသမဖလာ သမဝိပါကာ, အတိဝိယ အညေဟိ ပိဏ္ဍပါတေဟိ မဟပ္ဖလတရာ စ မဟာနိသံသတရာ စ၊

    There are two almsmeal offerings that have identical fruit and result, and are more fruitful and beneficial than other almsmeal offerings. What two? The almsmeal after eating which a Realized One understands the supreme perfect awakening; and the almsmeal after eating which he becomes fully extinguished in the element of Nibbana with nothing left over. These two almsmeal offerings have identical fruit and result, and are more fruitful and beneficial than other almsmeal offerings.

    အာယုသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, ဝဏ္ဏသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, သုခသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, ယသသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, အာဓိပတေယျသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတန်'တိ၊ စုန္ဒဿ, အာနန္ဒ, ကမ္မာရပုတ္တဿ ဧဝံ ဝိပ္ပဋိသာရော ပဋိဝိနေတဗ္ဗော”တိ၊

    You’ve accumulated a deed that leads to long life, beauty, happiness, fame, heaven, and sovereignty.’ That’s how you should dispel remorse in Cunda the smith.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ:

    Then, understanding this matter, on that occasion the Buddha expressed this heartfelt sentiment:

    “ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, သံယမတော ဝေရံ န စီယတိ; ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကံ, ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သနိဗ္ဗုတော”တိ၊

    “A giver’s merit grows; enmity doesn’t build up when you have self-control. A skillful person gives up bad things—with the end of greed, hate, and delusion, they’re extinguished.”

    စတုတ္ထော ဘာဏဝါရော၊

    The fourth recitation section.

    ၂၆၊ ယမကသာလာ

    26. The Pair of Sal Trees

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဟိရညဝတိယာ နဒိယာ ပါရိမံ တီရံ, ယေန ကုသိနာရာ ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ တေနုပသင်္ကမိဿာမာ”တိ၊

    Then the Buddha said to Ānanda, “Come, Ānanda, let’s go to the far shore of the Golden River, and on to the sal forest of the Mallas at Upavattana near Kusinārā.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဟိရညဝတိယာ နဒိယာ ပါရိမံ တီရံ, ယေန ကုသိနာရာ ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဣင်္ဃ မေ တွံ, အာနန္ဒ, အန္တရေန ယမကသာလာနံ ဥတ္တရသီသကံ မဉ္စကံ ပညပေဟိ, ကိလန္တောသ္မိ, အာနန္ဒ, နိပဇ္ဇိဿာမီ”တိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied. And that’s where they went. Then the Buddha addressed Ānanda, “Please, Ānanda, set up a cot for me between the twin sal trees, with my head to the north. I am tired and will lie down.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ အန္တရေန ယမကသာလာနံ ဥတ္တရသီသကံ မဉ္စကံ ပညပေသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေသိ ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓာယ သတော သမ္ပဇာနော၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda, and did as he was asked. And then the Buddha laid down in the lion’s posture—on the right side, placing one foot on top of the other—mindful and aware.

    တေန ခေါ ပန သမယေန ယမကသာလာ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ ဟောန္တိ အကာလပုပ္ဖေဟိ၊ တေ တထာဂတဿ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ ဒိဗ္ဗာနိပိ မန္ဒာရဝပုပ္ဖါနိ အန္တလိက္ခာ ပပတန္တိ, တာနိ တထာဂတဿ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ ဒိဗ္ဗာနိပိ စန္ဒနစုဏ္ဏာနိ အန္တလိက္ခာ ပပတန္တိ, တာနိ တထာဂတဿ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ ဒိဗ္ဗာနိပိ တူရိယာနိ အန္တလိက္ခေ ဝဇ္ဇန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ ဒိဗ္ဗာနိပိ သင်္ဂီတာနိ အန္တလိက္ခေ ဝတ္တန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊

    Now at that time the twin sal trees were in full blossom with flowers out of season. They sprinkled and bestrewed the Realized One’s body in honor of the Realized One. And the flowers of the heavenly Flame Tree fell from the sky, and they too sprinkled and bestrewed the Realized One’s body in honor of the Realized One. And heavenly sandalwood powder fell from the sky, and it too sprinkled and bestrewed the Realized One’s body in honor of the Realized One. And heavenly music played in the sky in honor of the Realized One. And heavenly choirs sang in the sky in honor of the Realized One.

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ ခေါ, အာနန္ဒ, ယမကသာလာ အကာလပုပ္ဖေဟိ၊ တေ တထာဂတဿ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ ဒိဗ္ဗာနိပိ မန္ဒာရဝပုပ္ဖါနိ အန္တလိက္ခာ ပပတန္တိ, တာနိ တထာဂတဿ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ ဒိဗ္ဗာနိပိ စန္ဒနစုဏ္ဏာနိ အန္တလိက္ခာ ပပတန္တိ, တာနိ တထာဂတဿ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ ဒိဗ္ဗာနိပိ တူရိယာနိ အန္တလိက္ခေ ဝဇ္ဇန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ ဒိဗ္ဗာနိပိ သင်္ဂီတာနိ အန္တလိက္ခေ ဝတ္တန္တိ တထာဂတဿ ပူဇာယ၊ န ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတ္တာဝတာ တထာဂတော သက္ကတော ဝါ ဟောတိ ဂရုကတော ဝါ မာနိတော ဝါ ပူဇိတော ဝါ အပစိတော ဝါ၊ ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ ဥပါသကော ဝါ ဥပါသိကာ ဝါ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဝိဟရတိ သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တထာဂတံ သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ အပစိယတိ, ပရမာယ ပူဇာယ၊ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ ဝိဟရိဿာမ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနောတိ၊ ဧဝဉှိ ဝေါ, အာနန္ဒ, သိက္ခိတဗ္ဗန်”တိ၊

    Then the Buddha pointed out to Ānanda what was happening, adding: “That’s not the full extent of how the Realized One is honored, respected, revered, venerated, and esteemed. Any monk or nun or male or female lay follower who practices in line with the teachings, practicing properly, living in line with the teachings—they honor, respect, revere, venerate, and esteem the Realized One with the highest honor. So Ānanda, you should train like this: ‘We shall practice in line with the teachings, practicing properly, living in line with the teaching.’”

    ၂၇၊ ဥပဝါဏတ္ထေရ

    27. The Monk Upavāna

    တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ဘဂဝတော ပုရတော ဌိတော ဟောတိ ဘဂဝန္တံ ဗီဇယမာနော၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဥပဝါဏံ အပသာရေသိ: “အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ”တိ၊

    Now at that time Venerable Upavāna was standing in front of the Buddha fanning him. Then the Buddha made him move, “Move over, bhikkhu, don’t stand in front of me.”

    အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ: “အယံ ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ဒီဃရတ္တံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော သန္တိကာဝစရော သမီပစာရီ၊ အထ စ ပန ဘဂဝါ ပစ္ဆိမေ ကာလေ အာယသ္မန္တံ ဥပဝါဏံ အပသာရေတိ: ‘အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ'တိ၊ ကော နု ခေါ ဟေတု, ကော ပစ္စယော, ယံ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဥပဝါဏံ အပသာရေတိ: ‘အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ'”တိ?

    Ānanda thought, “This Venerable Upavāna has been the Buddha’s attendant for a long time, close to him, living in his presence. Yet in his final hour the Buddha makes him move, saying: ‘Move over, bhikkhu, don’t stand in front of me.’ What is the cause, what is the reason for this?”

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အယံ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ဒီဃရတ္တံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော သန္တိကာဝစရော သမီပစာရီ၊ အထ စ ပန ဘဂဝါ ပစ္ဆိမေ ကာလေ အာယသ္မန္တံ ဥပဝါဏံ အပသာရေတိ: ‘အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ'တိ၊ ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော, ယံ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဥပဝါဏံ အပသာရေတိ: ‘အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ'”တိ?

    Then Ānanda said to the Buddha, “This Venerable Upavāna has been the Buddha’s attendant for a long time, close to him, living in his presence. Yet in his final hour the Buddha makes him move, saying: ‘Move over, bhikkhu, don’t stand in front of me.’ What is the cause, sir, what is the reason for this?”

    “ယေဘုယျေန, အာနန္ဒ, ဒသသု လောကဓာတူသု ဒေဝတာ သန္နိပတိတာ တထာဂတံ ဒဿနာယ၊ ယာဝတာ, အာနန္ဒ, ကုသိနာရာ ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ, နတ္ထိ သော ပဒေသော ဝါလဂ္ဂကောဋိနိတ္တုဒနမတ္တောပိ မဟေသက္ခာဟိ ဒေဝတာဟိ အပ္ဖုဋော၊ ဒေဝတာ, အာနန္ဒ, ဥဇ္ဈာယန္တိ: ‘ဒူရာ စ ဝတမှ အာဂတာ တထာဂတံ ဒဿနာယ၊ ကဒါစိ ကရဟစိ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ အဇ္ဇေဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ အယဉ္စ မဟေသက္ခော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပုရတော ဌိတော ဩဝါရေန္တော, န မယံ လဘာမ ပစ္ဆိမေ ကာလေ တထာဂတံ ဒဿနာယာ'”တိ၊

    “Most of the deities from ten solar systems have gathered to see the Realized One. For twelve leagues all around this sal grove there’s no spot, not even a fraction of a hair’s tip, that’s not crowded full of illustrious deities. The deities are complaining: ‘We’ve come such a long way to see the Realized One! Only rarely do Realized Ones arise in the world, perfected ones, fully awakened Buddhas. This very day, in the last watch of the night, the Realized One will become fully extinguished. And this illustrious bhikkhu is standing in front of the Buddha blocking the view. We won’t get to see the Realized One in his final hour!’”

    “ကထံဘူတာ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒေဝတာ မနသိကရောတီ”တိ?

    “But sir, what kind of deities are you thinking of?”

    “သန္တာနန္ဒ, ဒေဝတာ အာကာသေ ပထဝီသညိနိယော ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပါတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ: ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဓာယိဿတီ'တိ၊

    “There are, Ānanda, deities—both in the sky and on the earth—who are percipient of the earth. With hair disheveled and arms raised, they fall down like their feet were chopped off, rolling back and forth, lamenting: ‘Too soon the Blessed One will become fully extinguished! Too soon the Holy One will become fully extinguished! Too soon the Eye of the World will vanish!’

    သန္တာနန္ဒ, ဒေဝတာ ပထဝိယံ ပထဝီသညိနိယော ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပါတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ: ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဓာယိဿတီ'တိ၊

    ယာ ပန တာ ဒေဝတာ ဝီတရာဂါ, တာ သတာ သမ္ပဇာနာ အဓိဝါသေန္တိ: ‘အနိစ္စာ သင်္ခါရာ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ'”တိ၊

    But the deities who are free of desire endure, mindful and aware, thinking: ‘Conditions are impermanent. How could it possibly be otherwise?’”

    ၂၈၊ စတုသံဝေဇနီယဌာန

    28. The Four Inspiring Places

    “ပုဗ္ဗေ, ဘန္တေ, ဒိသာသု ဝဿံဝုဋ္ဌာ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တိ တထာဂတံ ဒဿနာယ၊ တေ မယံ လဘာမ မနောဘာဝနီယေ ဘိက္ခူ ဒဿနာယ, လဘာမ ပယိရုပါသနာယ၊ ဘဂဝတော ပန မယံ, ဘန္တေ, အစ္စယေန န လဘိဿာမ မနောဘာဝနီယေ ဘိက္ခူ ဒဿနာယ, န လဘိဿာမ ပယိရုပါသနာယာ”တိ၊

    “Previously, sir, when bhikkhus had completed the rainy season residence in various districts they came to see the Realized One. We got to see the esteemed bhikkhus, and to pay homage to them. But when the Buddha has passed, we won’t get to see the esteemed bhikkhus or to pay homage to them.”

    “စတ္တာရိမာနိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓဿ ကုလပုတ္တဿ ဒဿနီယာနိ သံဝေဇနီယာနိ ဌာနာနိ၊ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ‘ဣဓ တထာဂတော ဇာတော'တိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓဿ ကုလပုတ္တဿ ဒဿနီယံ သံဝေဇနီယံ ဌာနံ၊ ‘ဣဓ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ'တိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓဿ ကုလပုတ္တဿ ဒဿနီယံ သံဝေဇနီယံ ဌာနံ၊ ‘ဣဓ တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတန်'တိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓဿ ကုလပုတ္တဿ ဒဿနီယံ သံဝေဇနီယံ ဌာနံ၊ ‘ဣဓ တထာဂတော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော'တိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓဿ ကုလပုတ္တဿ ဒဿနီယံ သံဝေဇနီယံ ဌာနံ၊ ဣမာနိ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရိ သဒ္ဓဿ ကုလပုတ္တဿ ဒဿနီယာနိ သံဝေဇနီယာနိ ဌာနာနိ၊

    “Ānanda, a faithful gentleman should go to see these four inspiring places. What four? Thinking: ‘Here the Realized One was born!’—that is an inspiring place. Thinking: ‘Here the Realized One became awakened as a supreme fully awakened Buddha!’—that is an inspiring place. Thinking: ‘Here the supreme Wheel of Dhamma was rolled forth by the Realized One!’—that is an inspiring place. Thinking: ‘Here the Realized One became fully extinguished in the element of Nibbana with nothing left over!’—that is an inspiring place. These are the four inspiring places that a faithful gentleman should go to see.

    အာဂမိဿန္တိ ခေါ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓါ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော: ‘ဣဓ တထာဂတော ဇာတော'တိပိ, ‘ဣဓ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ'တိပိ, ‘ဣဓ တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတန်'တိပိ, ‘ဣဓ တထာဂတော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော'တိပိ၊ ယေ ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, စေတိယစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပသန္နစိတ္တာ ကာလံ ကရိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿန္တီ”တိ၊

    Faithful monks, nuns, laymen, and laywomen will come, and think: ‘Here the Realized One was born!’ and ‘Here the Realized One became awakened as a supreme fully awakened Buddha!’ and ‘Here the supreme Wheel of Dhamma was rolled forth by the Realized One!’ and ‘Here the Realized One became fully extinguished in the element of Nibbana with nothing left over!’ Anyone who passes away while on pilgrimage to these shrines will, when their body breaks up, after death, be reborn in a good place, a heavenly realm.”

    ၂၉၊ အာနန္ဒပုစ္ဆာကထာ

    29. Ānanda’s Questions

    “ကထံ မယံ, ဘန္တေ, မာတုဂါမေ ပဋိပဇ္ဇာမာ”တိ?

    “Sir, how do we proceed when it comes to females?”

    “အဒဿနံ, အာနန္ဒာ”တိ၊

    “Without looking, Ānanda.”

    “ဒဿနေ, ဘဂဝါ, သတိ ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန်”တိ?

    “But when looking, how to proceed?”

    “အနာလာပေါ, အာနန္ဒာ”တိ၊

    “Without chatting, Ānanda.”

    “အာလပန္တေန ပန, ဘန္တေ, ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန်”တိ?

    “But when chatting, how to proceed?”

    “သတိ, အာနန္ဒ, ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ”တိ၊

    “Be mindful, Ānanda.”

    “ကထံ မယံ, ဘန္တေ, တထာဂတဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇာမာ”တိ?

    “Sir, how do we proceed when it comes to the Realized One’s corpse?”

    “အဗျာဝဋာ တုမှေ, အာနန္ဒ, ဟောထ တထာဂတဿ သရီရပူဇာယ၊ ဣင်္ဃ တုမှေ, အာနန္ဒ, သာရတ္ထေ ဃဋထ အနုယုဉ္ဇထ, သာရတ္ထေ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထ၊ သန္တာနန္ဒ, ခတ္တိယပဏ္ဍိတာပိ ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတာပိ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာပိ တထာဂတေ အဘိပ္ပသန္နာ, တေ တထာဂတဿ သရီရပူဇံ ကရိဿန္တီ”တိ၊

    “Don’t get involved in the rites for venerating the Realized One’s corpse, Ānanda. Please, Ānanda, you must all strive and practice for your own goal! Meditate diligent, keen, and resolute for your own goal! There are astute aristocrats, brahmins, and householders who are devoted to the Realized One. They will perform the rites for venerating the Realized One’s corpse.”

    “ကထံ ပန, ဘန္တေ, တထာဂတဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန်”တိ?

    “But sir, how to proceed when it comes to the Realized One’s corpse?”

    “ယထာ ခေါ, အာနန္ဒ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ တထာဂတဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန်”တိ၊

    “Proceed in the same way as they do for the corpse of a wheel-turning monarch.”

    “ကထံ ပန, ဘန္တေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တီ”တိ?

    “But how do they proceed with a wheel-turning monarch’s corpse?”

    “ရညော, အာနန္ဒ, စက္ကဝတ္တိဿ သရီရံ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေန္တိ, အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ ဝိဟတေန ကပ္ပါသေန ဝေဌေန္တိ, ဝိဟတေန ကပ္ပါသေန ဝေဌေတွာ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေန္တိ၊ ဧတေနုပါယေန ပဉ္စဟိ ယုဂသတေဟိ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရံ ဝေဌေတွာ အာယသာယ တေလဒေါဏိယာ ပက္ခိပိတွာ အညိဿာ အာယသာယ ဒေါဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ သဗ္ဗဂန္ဓာနံ စိတကံ ကရိတွာ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရံ ဈာပေန္တိ၊ စာတုမဟာပထေ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ထူပံ ကရောန္တိ၊ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ ယထာ ခေါ, အာနန္ဒ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ တထာဂတဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ စာတုမဟာပထေ တထာဂတဿ ထူပေါ ကာတဗ္ဗော၊ တတ္ထ ယေ မာလံ ဝါ ဂန္ဓံ ဝါ စုဏ္ဏကံ ဝါ အာရောပေဿန္တိ ဝါ အဘိဝါဒေဿန္တိ ဝါ စိတ္တံ ဝါ ပသာဒေဿန္တိ တေသံ တံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ၊

    “They wrap a wheel-turning monarch’s corpse with unworn cloth, then with uncarded cotton, then again with unworn cloth. In this way they wrap the corpse with five hundred double-layers. Then they place it in an iron case filled with oil and close it up with another case. Then, having built a funeral pyre out of all kinds of fragrant substances, they cremate the corpse. They build a monument for the wheel-turning monarch at the crossroads. That’s how they proceed with a wheel-turning monarch’s corpse. Proceed in the same way with the Realized One’s corpse. A monument for the Realized One is to be built at the crossroads. When someone there lifts up garlands or fragrance or powder, or bows, or inspires confidence in their heart, that will be for their lasting welfare and happiness.

    ၃၀၊ ထူပါရဟပုဂ္ဂလ

    30. Persons Worthy of Monument

    စတ္တာရောမေ, အာနန္ဒ, ထူပါရဟာ၊ ကတမေ စတ္တာရော? တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ထူပါရဟော, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ထူပါရဟော, တထာဂတဿ သာဝကော ထူပါရဟော, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ထူပါရဟောတိ၊

    Ānanda, these four are worthy of a monument. What four? A Realized One, a perfected one, a fully awakened Buddha; an independent Buddha; a disciple of a Realized One; and a wheel-turning monarch.

    ကိဉ္စာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ထူပါရဟော? ‘အယံ တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ထူပေါ'တိ, အာနန္ဒ, ဗဟုဇနာ စိတ္တံ ပသာဒေန္တိ၊ တေ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ထူပါရဟော၊

    And for what reason is a Realized One worthy of a monument? So that many people will inspire confidence in their hearts, thinking: ‘This is the monument for that Blessed One, perfected and fully awakened!’ And having done so, when their body breaks up, after death, they are reborn in a good place, a heavenly realm. It is for this reason that a Realized One is worthy of a monument.

    ကိဉ္စာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ထူပါရဟော? ‘အယံ တဿ ဘဂဝတော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ ထူပေါ'တိ, အာနန္ဒ, ဗဟုဇနာ စိတ္တံ ပသာဒေန္တိ၊ တေ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ထူပါရဟော၊

    And for what reason is an independent Buddha worthy of a monument? So that many people will inspire confidence in their hearts, thinking: ‘This is the monument for that independent Buddha!’ And having done so, when their body breaks up, after death, they are reborn in a good place, a heavenly realm. It is for this reason that an independent Buddha is worthy of a monument.

    ကိဉ္စာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ တထာဂတဿ သာဝကော ထူပါရဟော? ‘အယံ တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာဝကဿ ထူပေါ'တိ, အာနန္ဒ, ဗဟုဇနာ စိတ္တံ ပသာဒေန္တိ၊ တေ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ တထာဂတဿ သာဝကော ထူပါရဟော၊

    And for what reason is a Realized One’s disciple worthy of a monument? So that many people will inspire confidence in their hearts, thinking: ‘This is the monument for that Blessed One’s disciple!’ And having done so, when their body breaks up, after death, they are reborn in a good place, a heavenly realm. It is for this reason that a Realized One’s disciple is worthy of a monument.

    ကိဉ္စာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ထူပါရဟော? ‘အယံ တဿ ဓမ္မိကဿ ဓမ္မရညော ထူပေါ'တိ, အာနန္ဒ, ဗဟုဇနာ စိတ္တံ ပသာဒေန္တိ၊ တေ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ထူပါရဟော၊

    And for what reason is a wheel-turning monarch worthy of a monument? So that many people will inspire confidence in their hearts, thinking: ‘This is the monument for that just and principled king!’ And having done so, when their body breaks up, after death, they are reborn in a good place, a heavenly realm. It is for this reason that a wheel-turning monarch is worthy of a monument.

    ဣမေ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ထူပါရဟာ”တိ၊

    These four are worthy of a monument.”

    ၃၁၊ အာနန္ဒအစ္ဆရိယဓမ္မ

    31. Ānanda’s Incredible Qualities

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ကပိသီသံ အာလမ္ဗိတွာ ရောဒမာနော အဋ္ဌာသိ: “အဟဉ္စ ဝတမှိ သေခေါ သကရဏီယော, သတ္ထု စ မေ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ, ယော မမ အနုကမ္ပကော”တိ၊

    Then Venerable Ānanda entered a building, and stood there leaning against the door-jamb and crying, “Oh! I’m still only a trainee with work left to do; and my Teacher is about to become fully extinguished, he who is so kind to me!”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “ကဟံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော”တိ?

    Then the Buddha said to the bhikkhus, “Bhikkhus, where is Ānanda?”

    “ဧသော, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ကပိသီသံ အာလမ္ဗိတွာ ရောဒမာနော ဌိတော: ‘အဟဉ္စ ဝတမှိ သေခေါ သကရဏီယော, သတ္ထု စ မေ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ, ယော မမ အနုကမ္ပကော'”တိ၊

    “Sir, Ānanda has entered a dwelling, and stands there leaning against the door-jamb and crying: ‘Oh! I’m still only a trainee with work left to do; and my Teacher is about to become fully extinguished, he who is so kind to me!’”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ: “ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန အာနန္ဒံ အာမန္တေဟိ: ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အာမန္တေတီ'”တိ၊

    So the Buddha addressed a certain monk, “Please, monk, in my name tell Ānanda that the teacher summons him.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ: “သတ္ထာ တံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အာမန္တေတီ”တိ၊

    “Yes, sir,” that monk replied. He went to Ānanda and said to him, “Friend Ānanda, the teacher summons you.”

    “ဧဝမာဝုသော”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:

    “Yes, friend,” Ānanda replied. He went to the Buddha, bowed, and sat down to one side. The Buddha said to him:

    “အလံ, အာနန္ဒ, မာ သောစိ မာ ပရိဒေဝိ, နနု ဧတံ, အာနန္ဒ, မယာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ: ‘သဗ္ဗေဟေဝ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ အညထာဘာဝေါ'; တံ ကုတေတ္ထ, အာနန္ဒ, လဗ္ဘာ၊ ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ, ‘တံ ဝတ တထာဂတဿာပိ သရီရံ မာ ပလုဇ္ဇီ'တိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဒီဃရတ္တံ ခေါ တေ, အာနန္ဒ, တထာဂတော ပစ္စုပဋ္ဌိတော မေတ္တေန ကာယကမ္မေန ဟိတေန သုခေန အဒွယေန အပ္ပမာဏေန, မေတ္တေန ဝစီကမ္မေန ဟိတေန သုခေန အဒွယေန အပ္ပမာဏေန, မေတ္တေန မနောကမ္မေန ဟိတေန သုခေန အဒွယေန အပ္ပမာဏေန၊ ကတပုညောသိ တွံ, အာနန္ဒ, ပဓာနမနုယုဉ္ဇ, ခိပ္ပံ ဟောဟိသိ အနာသဝေါ”တိ၊

    “Enough, Ānanda! Do not grieve, do not lament. Did I not prepare for this when I explained that we must be parted and separated from all we hold dear and beloved? How could it possibly be so that what is born, created, conditioned, and liable to wear out should not wear out, even the Realized One’s body? For a long time, Ānanda, you’ve treated the Realized One with deeds of body, speech, and mind that are loving, beneficial, pleasant, undivided, and limitless. You have done good deeds, Ānanda. Devote yourself to meditation, and you will soon be free of defilements.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ:

    Then the Buddha said to the bhikkhus:

    “ယေပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, တေသမ္ပိ ဘဂဝန္တာနံ ဧတပ္ပရမာယေဝ ဥပဋ္ဌာကာ အဟေသုံ, သေယျထာပိ မယှံ အာနန္ဒော၊ ယေပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, တေသမ္ပိ ဘဂဝန္တာနံ ဧတပ္ပရမာယေဝ ဥပဋ္ဌာကာ ဘဝိဿန္တိ, သေယျထာပိ မယှံ အာနန္ဒော၊ ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော; မေဓာဝီ, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော၊ ဇာနာတိ ‘အယံ ကာလော တထာဂတံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ ဘိက္ခူနံ, အယံ ကာလော ဘိက္ခုနီနံ, အယံ ကာလော ဥပါသကာနံ, အယံ ကာလော ဥပါသိကာနံ, အယံ ကာလော ရညော ရာဇမဟာမတ္တာနံ တိတ္ထိယာနံ တိတ္ထိယသာဝကာနန်'တိ၊

    “The Buddhas of the past or the future have attendants who are no better than Ānanda is for me. Ānanda is astute, he is intelligent. He knows the time for monks, nuns, laymen, laywomen, king’s ministers, monastics of other religions and their disciples to visit the Realized One.

    စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ အာနန္ဒေ၊ ကတမေ စတ္တာရော? သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုပရိသာ အာနန္ဒံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမတိ, ဒဿနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ တတြ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုပရိသာ ဟောတိ, အထ ခေါ အာနန္ဒော တုဏှီ ဟောတိ၊ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီပရိသာ အာနန္ဒံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမတိ, ဒဿနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ တတြ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီပရိသာ ဟောတိ, အထ ခေါ အာနန္ဒော တုဏှီ ဟောတိ၊ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသကပရိသာ အာနန္ဒံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမတိ, ဒဿနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ တတြ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသကပရိသာ ဟောတိ, အထ ခေါ အာနန္ဒော တုဏှီ ဟောတိ၊ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသိကာပရိသာ အာနန္ဒံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမတိ, ဒဿနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ တတြ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသိကာပရိသာ ဟောတိ, အထ ခေါ အာနန္ဒော တုဏှီ ဟောတိ၊ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ အာနန္ဒေ၊

    There are these four incredible and amazing things about Ānanda. What four? If an assembly of monks goes to see Ānanda, they’re uplifted by seeing him and uplifted by hearing him speak. And when he falls silent, they’ve never had enough. If an assembly of nuns … laymen … or laywomen goes to see Ānanda, they’re uplifted by seeing him and uplifted by hearing him speak. And when he falls silent, they’ve never had enough. These are the four incredible and amazing things about Ānanda.

    စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ ရညေ စက္ကဝတ္တိမှိ၊ ကတမေ စတ္တာရော? သစေ, ဘိက္ခဝေ, ခတ္တိယပရိသာ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမတိ, ဒဿနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ တတြ စေ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ခတ္တိယပရိသာ ဟောတိ၊ အထ ခေါ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တုဏှီ ဟောတိ၊ သစေ ဘိက္ခဝေ, ဗြာဟ္မဏပရိသာ …ပေ… ဂဟပတိပရိသာ …ပေ… သမဏပရိသာ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမတိ, ဒဿနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ တတြ စေ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, သမဏပရိသာ ဟောတိ၊ အထ ခေါ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တုဏှီ ဟောတိ၊

    There are these four incredible and amazing things about a wheel-turning monarch. What four? If an assembly of aristocrats goes to see a wheel-turning monarch, they’re uplifted by seeing him and uplifted by hearing him speak. And when he falls silent, they’ve never had enough. If an assembly of brahmins … householders … or ascetics goes to see a wheel-turning monarch, they’re uplifted by seeing him and uplifted by hearing him speak. And when he falls silent, they’ve never had enough.

    ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရောမေ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ အာနန္ဒေ၊ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုပရိသာ အာနန္ဒံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမတိ, ဒဿနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ တတြ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုပရိသာ ဟောတိ၊ အထ ခေါ အာနန္ဒော တုဏှီ ဟောတိ၊ သစေ, ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခုနီပရိသာ …ပေ… ဥပါသကပရိသာ …ပေ… ဥပါသိကာပရိသာ အာနန္ဒံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမတိ, ဒဿနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ တတြ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ၊ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသိကာပရိသာ ဟောတိ၊ အထ ခေါ အာနန္ဒော တုဏှီ ဟောတိ၊ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ အာနန္ဒေ”တိ၊

    In the same way, there are those four incredible and amazing things about Ānanda.”

    ၃၂၊ မဟာသုဒဿနသုတ္တဒေသနာ

    32. Teaching the Discourse on Mahāsudassana

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ:

    When he said this, Venerable Ānanda said to the Buddha:

    “မာ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣမသ္မိံ ခုဒ္ဒကနဂရကေ ဥဇ္ဇင်္ဂလနဂရကေ သာခါနဂရကေ ပရိနိဗ္ဗာယိ၊ သန္တိ, ဘန္တေ, အညာနိ မဟာနဂရာနိ, သေယျထိဒံ—စမ္ပာ ရာဇဂဟံ သာဝတ္ထီ သာကေတံ ကောသမ္ဗီ ဗာရာဏသီ; ဧတ္ထ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယတု၊ ဧတ္ထ ဗဟူ ခတ္တိယမဟာသာလာ, ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ ဂဟပတိမဟာသာလာ တထာဂတေ အဘိပ္ပသန္နာ၊ တေ တထာဂတဿ သရီရပူဇံ ကရိဿန္တီ”တိ

    “Sir, please don’t become fully extinguished in this little hamlet, this jungle hamlet, this branch hamlet. There are other great cities such as Campā, Rājagaha, Sāvatthī, Sāketa, Kosambī, and Varanasi. Let the Buddha become fully extinguished there. There are many well-to-do aristocrats, brahmins, and householders there who are devoted to the Buddha. They will perform the rites of venerating the Realized One’s corpse.”

    “မာ ဟေဝံ, အာနန္ဒ, အဝစ, မာ ဟေဝံ, အာနန္ဒ, အဝစ: ‘ခုဒ္ဒကနဂရကံ ဥဇ္ဇင်္ဂလနဂရကံ သာခါနဂရကန်'တိ၊

    “Don’t say that Ānanda! Don’t say that this is a little hamlet, a jungle hamlet, a branch hamlet.

    ဘူတပုဗ္ဗံ, အာနန္ဒ, ရာဇာ မဟာသုဒဿနော နာမ အဟောသိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော၊ ရညော, အာနန္ဒ, မဟာသုဒဿနဿ အယံ ကုသိနာရာ ကုသာဝတီ နာမ ရာဇဓာနီ အဟောသိ၊ ပုရတ္ထိမေန စ ပစ္ဆိမေန စ ဒွါဒသယောဇနာနိ အာယာမေန; ဥတ္တရေန စ ဒက္ခိဏေန စ သတ္တယောဇနာနိ ဝိတ္ထာရေန၊ ကုသာဝတီ, အာနန္ဒ, ရာဇဓာနီ ဣဒ္ဓါ စေဝ အဟောသိ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ စ အာကိဏ္ဏမနုဿာ စ သုဘိက္ခာ စ၊ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, ဒေဝါနံ အာဠကမန္ဒာ နာမ ရာဇဓာနီ ဣဒ္ဓါ စေဝ ဟောတိ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ စ အာကိဏ္ဏယက္ခာ စ သုဘိက္ခာ စ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ကုသာဝတီ ရာဇဓာနီ ဣဒ္ဓါ စေဝ အဟောသိ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ စ အာကိဏ္ဏမနုဿာ စ သုဘိက္ခာ စ၊ ကုသာဝတီ, အာနန္ဒ, ရာဇဓာနီ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တာ အဟောသိ ဒိဝါ စေဝ ရတ္တိဉ္စ, သေယျထိဒံ—ဟတ္ထိသဒ္ဒေန အဿသဒ္ဒေန ရထသဒ္ဒေန ဘေရိသဒ္ဒေန မုဒိင်္ဂသဒ္ဒေန ဝီဏာသဒ္ဒေန ဂီတသဒ္ဒေန သင်္ခသဒ္ဒေန သမ္မသဒ္ဒေန ပါဏိတာဠသဒ္ဒေန ‘အသ္နာထ ပိဝထ ခါဒထာ'တိ ဒသမေန သဒ္ဒေန၊

    Once upon a time there was a king named Mahāsudassana who was a wheel-turning monarch, a just and principled king. His dominion extended to all four sides, he achieved stability in the country, and he possessed the seven treasures. His capital was this Kusinārā, which at the time was named Kusāvatī. It stretched for twelve leagues from east to west, and seven leagues from north to south. The royal capital of Kusāvatī was successful, prosperous, populous, full of people, with plenty of food. It was just like Āḷakamandā, the royal capital of the gods, which is successful, prosperous, populous, full of spirits, with plenty of food. Kusāvatī was never free of ten sounds by day or night, namely: the sound of elephants, horses, chariots, drums, clay drums, arched harps, singing, horns, gongs, and handbells; and the cry: ‘Eat, drink, be merry!’ as the tenth.

    ဂစ္ဆ တွံ, အာနန္ဒ, ကုသိနာရံ ပဝိသိတွာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ အာရောစေဟိ: ‘အဇ္ဇ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ အဘိက္ကမထ, ဝါသေဋ္ဌာ, အဘိက္ကမထ, ဝါသေဋ္ဌာ၊ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ—အမှာကဉ္စ နော ဂါမက္ခေတ္တေ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ အဟောသိ, န မယံ လဘိမှာ ပစ္ဆိမေ ကာလေ တထာဂတံ ဒဿနာယာ'”တိ၊

    Go, Ānanda, into Kusinārā and inform the Mallas: ‘This very day, Vāseṭṭhas, in the last watch of the night, the Realized One will become fully extinguished. Come forth, Vāseṭṭhas! Come forth, Vāseṭṭhas! Don’t regret it later, thinking: ‘The Realized One became fully extinguished in our own village district, but we didn’t get a chance to see him in his final hour.’”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အတ္တဒုတိယော ကုသိနာရံ ပါဝိသိ၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda. Then he robed up and, taking his bowl and robe, entered Kusinārā with a companion.

    ၃၃၊ မလ္လာနံဝန္ဒနာ

    33. The Mallas Pay Homage

    တေန ခေါ ပန သမယေန ကောသိနာရကာ မလ္လာ သန္ဓာဂါရေ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန၊ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ သန္ဓာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ အာရောစေသိ: “အဇ္ဇ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ အဘိက္ကမထ, ဝါသေဋ္ဌာ, အဘိက္ကမထ, ဝါသေဋ္ဌာ၊ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ: ‘အမှာကဉ္စ နော ဂါမက္ခေတ္တေ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ အဟောသိ, န မယံ လဘိမှာ ပစ္ဆိမေ ကာလေ တထာဂတံ ဒဿနာယာ'”တိ၊

    Now at that time the Mallas of Kusinārā were sitting together at the meeting hall on some business. Ānanda went up to them, and announced: “This very day, Vāseṭṭhas, in the last watch of the night, the Realized One will become fully extinguished. Come forth, Vāseṭṭhas! Come forth, Vāseṭṭhas! Don’t regret it later, thinking: ‘The Realized One became fully extinguished in our own village district, but we didn’t get a chance to see him in his final hour.’”

    ဣဒမာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဝစနံ သုတွာ မလ္လာ စ မလ္လပုတ္တာ စ မလ္လသုဏိသာ စ မလ္လပဇာပတိယော စ အဃာဝိနော ဒုမ္မနာ စေတောဒုက္ခသမပ္ပိတာ အပ္ပေကစ္စေ ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပါတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ ဝိဝဋ္ဋန္တိ: “အတိခိပ္ပံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဓာယိဿတီ”တိ၊

    When they heard what Ānanda had to say, the Mallas, their sons, daughters-in-law, and wives became distraught, saddened, and grief-stricken. And some, with hair disheveled and arms raised, falling down like their feet were chopped off, rolling back and forth, lamented, “Too soon the Blessed One will become fully extinguished! Too soon the Holy One will become fully extinguished! Too soon the Eye of the World will vanish!”

    အထ ခေါ မလ္လာ စ မလ္လပုတ္တာ စ မလ္လသုဏိသာ စ မလ္လပဇာပတိယော စ အဃာဝိနော ဒုမ္မနာ စေတောဒုက္ခသမပ္ပိတာ ယေန ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိံသု၊

    Then the Mallas, their sons, daughters-in-law, and wives, distraught, saddened, and grief-stricken went to the Mallian sal grove at Upavattana and approached Ānanda.

    အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ: “သစေ ခေါ အဟံ ကောသိနာရကေ မလ္လေ ဧကမေကံ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒာပေဿာမိ, အဝန္ဒိတော ဘဂဝါ ကောသိနာရကေဟိ မလ္လေဟိ ဘဝိဿတိ, အထာယံ ရတ္တိ ဝိဘာယိဿတိ၊ ယန္နူနာဟံ ကောသိနာရကေ မလ္လေ ကုလပရိဝတ္တသော ကုလပရိဝတ္တသော ဌပေတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒာပေယျံ: ‘ဣတ္ထန္နာမော, ဘန္တေ, မလ္လော သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ'”တိ၊ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ကောသိနာရကေ မလ္လေ ကုလပရိဝတ္တသော ကုလပရိဝတ္တသော ဌပေတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒာပေသိ: “ဣတ္ထန္နာမော, ဘန္တေ, မလ္လော သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ”တိ၊ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတေန ဥပါယေန ပဌမေနေဝ ယာမေန ကောသိနာရကေ မလ္လေ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒာပေသိ၊

    Then Ānanda thought, “If I have the Mallas pay homage to the Buddha one by one, they won’t be finished before first light. I’d better separate them family by family and then have them pay homage, saying: ‘Sir, the Malla named so-and-so with children, wives, retinue, and ministers bows with his head at your feet.’” And so that’s what he did. So by this means Ānanda got the Mallas to finish paying homage to the Buddha in the first watch of the night.

    ၃၄၊ သုဘဒ္ဒပရိဗ္ဗာဇကဝတ္ထု

    34. On Subhadda the Wanderer

    တေန ခေါ ပန သမယေန သုဘဒ္ဒေါ နာမ ပရိဗ္ဗာဇကော ကုသိနာရာယံ ပဋိဝသတိ၊ အဿောသိ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော: “အဇ္ဇ ကိရ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတီ”တိ၊ အထ ခေါ သုဘဒ္ဒဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဧတဒဟောသိ: “သုတံ ခေါ ပန မေတံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဝုဍ္ဎာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ: ‘ကဒါစိ ကရဟစိ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ'တိ၊ အဇ္ဇေဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ အတ္ထိ စ မေ အယံ ကင်္ခါဓမ္မော ဥပ္ပန္နော, ဧဝံ ပသန္နော အဟံ သမဏေ ဂေါတမေ, ‘ပဟောတိ မေ သမဏော ဂေါတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ, ယထာဟံ ဣမံ ကင်္ခါဓမ္မံ ပဇဟေယျန်'”တိ၊

    Now at that time a wanderer named Subhadda was residing near Kusinārā. He heard that on that very day, in the last watch of the night, the ascetic Gotama would become fully extinguished. He thought: “I have heard that brahmins of the past who were elderly and senior, the teachers of teachers, said: ‘Only rarely do Realized Ones arise in the world, perfected ones, fully awakened Buddhas.’ And this very day, in the last watch of the night, the ascetic Gotama will become fully extinguished. This state of uncertainty has come up in me. I am quite confident that the Buddha is capable of teaching me so that I can give up this state of uncertainty.”

    အထ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ, ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ: “သုတံ မေတံ, ဘော အာနန္ဒ, ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဝုဍ္ဎာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ: ‘ကဒါစိ ကရဟစိ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ'တိ၊ အဇ္ဇေဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ အတ္ထိ စ မေ အယံ ကင်္ခါဓမ္မော ဥပ္ပန္နော—ဧဝံ ပသန္နော အဟံ သမဏေ ဂေါတမေ ‘ပဟောတိ မေ သမဏော ဂေါတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ, ယထာဟံ ဣမံ ကင်္ခါဓမ္မံ ပဇဟေယျန်'တိ၊ သာဓာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, လဘေယျံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယာ”တိ၊

    Then Subhadda went to the Mallian sal grove at Upavattana, approached Ānanda, and said to him, “Master Ānanda, I have heard that brahmins of the past who were elderly and senior, the teachers of teachers, said: ‘Only rarely do Realized Ones arise in the world, perfected ones, fully awakened Buddhas.’ And this very day, in the last watch of the night, the ascetic Gotama will become fully extinguished. This state of uncertainty has come up in me. I am quite confident that the Buddha is capable of teaching me so that I can give up this state of uncertainty. Master Ānanda, please let me see the ascetic Gotama.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော သုဘဒ္ဒံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝေါစ: “အလံ, အာဝုသော သုဘဒ္ဒ, မာ တထာဂတံ ဝိဟေဌေသိ, ကိလန္တော ဘဂဝါ”တိ၊

    When he had spoken, Ānanda said, “Enough, Friend Subhadda, do not trouble the Realized One. He is tired.”

    ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော …ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ: “သုတံ မေတံ, ဘော အာနန္ဒ, ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဝုဍ္ဎာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ: ‘ကဒါစိ ကရဟစိ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ'တိ၊ အဇ္ဇေဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ၊ အတ္ထိ စ မေ အယံ ကင်္ခါဓမ္မော ဥပ္ပန္နော—ဧဝံ ပသန္နော အဟံ သမဏေ ဂေါတမေ, ‘ပဟောတိ မေ သမဏော ဂေါတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ, ယထာဟံ ဣမံ ကင်္ခါဓမ္မံ ပဇဟေယျန်'တိ၊ သာဓာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, လဘေယျံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယာ”တိ၊ တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သုဘဒ္ဒံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝေါစ: “အလံ, အာဝုသော သုဘဒ္ဒ, မာ တထာဂတံ ဝိဟေဌေသိ, ကိလန္တော ဘဂဝါ”တိ၊

    For a second time, and a third time, Subhadda asked Ānanda, and a third time Ānanda refused.

    အဿောသိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ သုဘဒ္ဒေန ပရိဗ္ဗာဇကေန သဒ္ဓိံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “အလံ, အာနန္ဒ, မာ သုဘဒ္ဒံ ဝါရေသိ, လဘတံ, အာနန္ဒ, သုဘဒ္ဒေါ တထာဂတံ ဒဿနာယ၊ ယံ ကိဉ္စိ မံ သုဘဒ္ဒေါ ပုစ္ဆိဿတိ, သဗ္ဗံ တံ အညာပေက္ခောဝ ပုစ္ဆိဿတိ, နော ဝိဟေသာပေက္ခော၊ ယဉ္စဿာဟံ ပုဋ္ဌော ဗျာကရိဿာမိ, တံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိဿတီ”တိ၊

    The Buddha heard that discussion between Ānanda and Subhadda. He said to Ānanda, “Enough, Ānanda, don’t obstruct Subhadda; let him see the Realized One. For whatever he asks me, he will only be looking to understand, not to trouble me. And he will quickly understand any answer I give to his question.”

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သုဘဒ္ဒံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝေါစ: “ဂစ္ဆာဝုသော သုဘဒ္ဒ, ကရောတိ တေ ဘဂဝါ ဩကာသန်”တိ၊

    So Ānanda said to the wanderer Subhadda, “Go, Friend Subhadda, the Buddha is making time for you.”

    အထ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ:

    Then the wanderer Subhadda went up to the Buddha, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side and said to the Buddha:

    “ယေမေ, ဘော ဂေါတမ, သမဏဗြာဟ္မဏာ သင်္ဃိနော ဂဏိနော ဂဏာစရိယာ ဉာတာ ယသဿိနော တိတ္ထကရာ သာဓုသမ္မတာ ဗဟုဇနဿ, သေယျထိဒံ—ပူရဏော ကဿပေါ, မက္ခလိ ဂေါသာလော, အဇိတော ကေသကမ္ဗလော, ပကုဓော ကစ္စာယနော, သဉ္စယော ဗေလဋ္ဌပုတ္တော, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော, သဗ္ဗေတေ သကာယ ပဋိညာယ အဗ္ဘညိံသု, သဗ္ဗေဝ န အဗ္ဘညိံသု, ဥဒါဟု ဧကစ္စေ အဗ္ဘညိံသု, ဧကစ္စေ န အဗ္ဘညိံသူ”တိ?

    “Master Gotama, there are those ascetics and brahmins who lead an order and a community, and teach a community. They’re well-known and famous religious founders, deemed holy by many people. Namely: Pūraṇa Kassapa, the bamboo-staffed ascetic Gosāla, Ajita of the hair blanket, Pakudha Kaccāyana, Sañjaya Belaṭṭhiputta, and the Jain ascetic of the Ñātika clan. According to their own claims, did all of them have direct knowledge, or none of them, or only some?”

    “အလံ, သုဘဒ္ဒ, တိဋ္ဌတေတံ: ‘သဗ္ဗေတေ သကာယ ပဋိညာယ အဗ္ဘညိံသု, သဗ္ဗေဝ န အဗ္ဘညိံသု, ဥဒါဟု ဧကစ္စေ အဗ္ဘညိံသု, ဧကစ္စေ န အဗ္ဘညိံသူ'တိ၊ ဓမ္မံ တေ, သုဘဒ္ဒ, ဒေသေဿာမိ; တံ သုဏာဟိ သာဓုကံ မနသိကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊

    “Enough, Subhadda, let that be. I shall teach you the Dhamma. Listen and apply your mind well, I will speak.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:

    “Yes, sir,” Subhadda replied. The Buddha said this:

    “ယသ္မိံ ခေါ, သုဘဒ္ဒ, ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ န ဥပလဗ္ဘတိ, သမဏောပိ တတ္ထ န ဥပလဗ္ဘတိ၊ ဒုတိယောပိ တတ္ထ သမဏော န ဥပလဗ္ဘတိ၊ တတိယောပိ တတ္ထ သမဏော န ဥပလဗ္ဘတိ၊ စတုတ္ထောပိ တတ္ထ သမဏော န ဥပလဗ္ဘတိ၊ ယသ္မိဉ္စ ခေါ, သုဘဒ္ဒ, ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဥပလဗ္ဘတိ, သမဏောပိ တတ္ထ ဥပလဗ္ဘတိ, ဒုတိယောပိ တတ္ထ သမဏော ဥပလဗ္ဘတိ, တတိယောပိ တတ္ထ သမဏော ဥပလဗ္ဘတိ, စတုတ္ထောပိ တတ္ထ သမဏော ဥပလဗ္ဘတိ၊ ဣမသ္မိံ ခေါ, သုဘဒ္ဒ, ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဥပလဗ္ဘတိ, ဣဓေဝ, သုဘဒ္ဒ, သမဏော, ဣဓ ဒုတိယော သမဏော, ဣဓ တတိယော သမဏော, ဣဓ စတုတ္ထော သမဏော, သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟိ၊

    “Subhadda, in whatever teaching and training the noble eightfold path is not found, there is no ascetic found, no second ascetic, no third ascetic, and no fourth ascetic. In whatever teaching and training the noble eightfold path is found, there is an ascetic found, a second ascetic, a third ascetic, and a fourth ascetic. In this teaching and training the noble eightfold path is found. Only here is there an ascetic, here a second ascetic, here a third ascetic, and here a fourth ascetic. Other sects are empty of ascetics.

    ဣမေ စ, သုဘဒ္ဒ, ဘိက္ခူ သမ္မာ ဝိဟရေယျုံ, အသုညော လောကော အရဟန္တေဟိ အဿာတိ၊

    Were these bhikkhus to practice well, the world would not be empty of perfected ones.

    ဧကူနတိံသော ဝယသာ သုဘဒ္ဒ, ယံ ပဗ္ဗဇိံ ကိင်္ကုသလာနုဧသီ; ဝဿာနိ ပညာသ သမာဓိကာနိ, ယတော အဟံ ပဗ္ဗဇိတော သုဘဒ္ဒ; ဉာယဿ ဓမ္မဿ ပဒေသဝတ္တီ, ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ သမဏောပိ နတ္ထိ၊

    I was twenty-nine years of age, Subaddha, when I went forth to discover what is skillful. It’s been over fifty years since I went forth. Teacher of the references for the systematic teaching: outside of here there is no ascetic,

    ဒုတိယောပိ သမဏော နတ္ထိ၊ တတိယောပိ သမဏော နတ္ထိ၊ စတုတ္ထောပိ သမဏော နတ္ထိ၊ သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟိ၊ ဣမေ စ, သုဘဒ္ဒ, ဘိက္ခူ သမ္မာ ဝိဟရေယျုံ, အသုညော လောကော အရဟန္တေဟိ အဿာ”တိ၊

    no second ascetic, no third ascetic, and no fourth ascetic. Other sects are empty of ascetics. Were these bhikkhus to practice well, the world would not be empty of perfected ones.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ၊ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ: ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ'တိ; ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော၊ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ၊ လဘေယျာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒန်”တိ၊

    When he had spoken, Subhadda said to the Buddha, “Excellent, sir! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, the Buddha has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to the Buddha, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. Sir, may I receive the going forth, the ordination in the Buddha’s presence?”

    “ယော ခေါ, သုဘဒ္ဒ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင်္ခတိ ဥပသမ္ပဒံ, သော စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသတိ၊ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ၊ အပိ စ မေတ္ထ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာ”တိ၊

    “Subhadda, if someone formerly ordained in another sect wishes to take the going forth, the ordination in this teaching and training, they must spend four months on probation. When four months have passed, if the bhikkhus are satisfied, they’ll give the going forth, the ordination into monkhood. However, I have recognized individual differences in this matter.”

    “သစေ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခန္တာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အာကင်္ခန္တာ ဥပသမ္ပဒံ စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသန္တိ, စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ၊ အဟံ စတ္တာရိ ဝဿာနိ ပရိဝသိဿာမိ, စတုန္နံ ဝဿာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တု ဥပသမ္ပာဒေန္တု ဘိက္ခုဘာဝါယာ”တိ၊

    “Sir, if four months probation are required in such a case, I’ll spend four years on probation. When four years have passed, if the bhikkhus are satisfied, let them give me the going forth, the ordination into monkhood.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “တေနဟာနန္ဒ, သုဘဒ္ဒံ ပဗ္ဗာဇေဟီ”တိ၊

    Then the Buddha said to Ānanda, “Well then, Ānanda, give Subhadda the going forth.”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊

    “Yes, sir,” Ānanda replied.

    အထ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ: “လာဘာ ဝေါ, အာဝုသော အာနန္ဒ; သုလဒ္ဓံ ဝေါ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ယေ ဧတ္ထ သတ္ထု သမ္မုခါ အန္တေဝါသိကာဘိသေကေန အဘိသိတ္တာ”တိ၊ အလတ္ထ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ၊ အစိရူပသမ္ပန္နော ခေါ ပနာယသ္မာ သုဘဒ္ဒေါ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ—ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ—တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ၊

    Then Subhadda said to Ānanda, “You’re so fortunate, Reverand Ānanda, so very fortunate, to be anointed here in the Teacher’s presence as his pupil!” And the wanderer Subhadda received the going forth, the ordination in the Buddha’s presence. Not long after his ordination, Venerable Subhadda, living alone, withdrawn, diligent, keen, and resolute, soon realized the supreme end of the spiritual path in this very life. He lived having achieved with his own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.

    “ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ”တိ အဗ္ဘညာသိ၊ အညတရော ခေါ ပနာယသ္မာ သုဘဒ္ဒေါ အရဟတံ အဟောသိ၊ သော ဘဂဝတော ပစ္ဆိမော သက္ခိသာဝကော အဟောသီတိ၊

    He understood: “Rebirth is ended; the spiritual journey has been completed; what had to be done has been done; there is no return to any state of existence.” And Venerable Subhadda became one of the perfected. He was the last personal disciple of the Buddha.

    ပဉ္စမော ဘာဏဝါရော၊

    The fifth recitation section.

    ၃၅၊ တထာဂတပစ္ဆိမဝါစာ

    35. The Buddha’s Last Words

    အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ:

    Then the Buddha addressed Venerable Ānanda:

    “သိယာ ခေါ ပနာနန္ဒ, တုမှာကံ ဧဝမဿ: ‘အတီတသတ္ထုကံ ပါဝစနံ, နတ္ထိ နော သတ္ထာ'တိ၊ န ခေါ ပနေတံ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ယော ဝေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မော စ ဝိနယော စ ဒေသိတော ပညတ္တော, သော ဝေါ မမစ္စယေန သတ္ထာ၊

    “Now, Ānanda, some of you might think: ‘The teacher’s dispensation has passed. Now we have no Teacher.’ But you should not see it like this. The teaching and training that I have taught and pointed out for you shall be your Teacher after my passing.

    ယထာ ခေါ ပနာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ အညမညံ အာဝုသောဝါဒေန သမုဒါစရန္တိ, န ခေါ မမစ္စယေန ဧဝံ သမုဒါစရိတဗ္ဗံ၊ ထေရတရေန, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနာ နဝကတရော ဘိက္ခု နာမေန ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ အာဝုသောဝါဒေန ဝါ သမုဒါစရိတဗ္ဗော၊ နဝကတရေန ဘိက္ခုနာ ထေရတရော ဘိက္ခု ‘ဘန္တေ'တိ ဝါ ‘အာယသ္မာ'တိ ဝါ သမုဒါစရိတဗ္ဗော၊

    After my passing, bhikkhus ought not address each other as ‘friend’, as they do today. A more senior bhikkhu ought to address a more junior bhikkhu by name or clan, or by saying ‘friend’. A more junior bhikkhu ought to address a more senior bhikkhu using ‘sir’ or ‘venerable’.

    အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, သင်္ဃော မမစ္စယေန ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒါနိ သမူဟနတု၊

    If it wishes, after my passing the Saṅgha may abolish the lesser and minor training rules.

    ဆန္နဿ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော မမစ္စယေန ဗြဟ္မဒဏ္ဍော ဒါတဗ္ဗော”တိ၊

    After my passing, give the divine punishment to the bhikkhu Channa.”

    “ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဗြဟ္မဒဏ္ဍော”တိ?

    “But sir, what is the divine punishment?”

    “ဆန္နော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ယံ ဣစ္ဆေယျ, တံ ဝဒေယျ၊ သော ဘိက္ခူဟိ နေဝ ဝတ္တဗ္ဗော, န ဩဝဒိတဗ္ဗော, န အနုသာသိတဗ္ဗော”တိ၊

    “Channa may say what he likes, but the bhikkhus should not correct, advise, or instruct him.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “သိယာ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကဘိက္ခုဿာပိ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ ဗုဒ္ဓေ ဝါ ဓမ္မေ ဝါ သင်္ဃေ ဝါ မဂ္ဂေ ဝါ ပဋိပဒါယ ဝါ, ပုစ္ဆထ, ဘိက္ခဝေ, မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ: ‘သမ္မုခီဘူတော နော သတ္ထာ အဟောသိ, န မယံ သက္ခိမှာ ဘဂဝန္တံ သမ္မုခါ ပဋိပုစ္ဆိတုန်'”တိ၊

    Then the Buddha said to the bhikkhus, “Perhaps even a single bhikkhu has doubt or uncertainty regarding the Buddha, the teaching, the Saṅgha, the path, or the practice. So ask, bhikkhus! Don’t regret it later, thinking: ‘We were in the Teacher’s presence and we weren’t able to ask the Buddha a question.’”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ ဘိက္ခူ တုဏှီ အဟေသုံ၊

    When this was said, the bhikkhus kept silent.

    ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ …ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “သိယာ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကဘိက္ခုဿာပိ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ ဗုဒ္ဓေ ဝါ ဓမ္မေ ဝါ သင်္ဃေ ဝါ မဂ္ဂေ ဝါ ပဋိပဒါယ ဝါ, ပုစ္ဆထ, ဘိက္ခဝေ, မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ: ‘သမ္မုခီဘူတော နော သတ္ထာ အဟောသိ, န မယံ သက္ခိမှာ ဘဂဝန္တံ သမ္မုခါ ပဋိပုစ္ဆိတုန်'”တိ၊

    For a second time, and a third time the Buddha addressed the bhikkhus: “Perhaps even a single bhikkhu has doubt or uncertainty regarding the Buddha, the teaching, the Saṅgha, the path, or the practice. So ask, bhikkhus! Don’t regret it later, thinking: ‘We were in the Teacher’s presence and we weren’t able to ask the Buddha a question.’”

    တတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တုဏှီ အဟေသုံ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ:

    For a third time, the bhikkhus kept silent. Then the Buddha said to the bhikkhus,

    “သိယာ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထုဂါရဝေနပိ န ပုစ္ဆေယျာထ၊ သဟာယကောပိ, ဘိက္ခဝေ, သဟာယကဿ အာရောစေတူ”တိ၊

    “Bhikkhus, perhaps you don’t ask out of respect for the Teacher. So let a friend tell a friend.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ ဘိက္ခူ တုဏှီ အဟေသုံ၊

    When this was said, the bhikkhus kept silent.

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေ, ‘နတ္ထိ ဧကဘိက္ခုဿာပိ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ ဗုဒ္ဓေ ဝါ ဓမ္မေ ဝါ သင်္ဃေ ဝါ မဂ္ဂေ ဝါ ပဋိပဒါယ ဝါ'”တိ၊

    Then Venerable Ānanda said to the Buddha, “It’s incredible, sir, it’s amazing! I am quite confident that there is not even a single bhikkhu in this Saṅgha who has doubt or uncertainty regarding the Buddha, the teaching, the Saṅgha, the path, or the practice.”

    “ပသာဒါ ခေါ တွံ, အာနန္ဒ, ဝဒေသိ, ဉာဏမေဝ ဟေတ္ထ, အာနန္ဒ, တထာဂတဿ၊ နတ္ထိ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ဧကဘိက္ခုဿာပိ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ ဗုဒ္ဓေ ဝါ ဓမ္မေ ဝါ သင်္ဃေ ဝါ မဂ္ဂေ ဝါ ပဋိပဒါယ ဝါ၊ ဣမေသဉှိ, အာနန္ဒ, ပဉ္စန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ ယော ပစ္ဆိမကော ဘိက္ခု, သော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော”တိ၊

    “Ānanda, you speak out of faith. But the Realized One knows that there is not even a single bhikkhu in this Saṅgha who has doubt or uncertainty regarding the Buddha, the teaching, the Saṅgha, the path, or the practice. Even the last of these five hundred bhikkhus is a stream-enterer, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “ဟန္ဒ ဒါနိ, ဘိက္ခဝေ, အာမန္တယာမိ ဝေါ, ဝယဓမ္မာ သင်္ခါရာ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေထာ”တိ၊

    Then the Buddha said to the bhikkhus: “Come now, bhikkhus, I say to you all: ‘Conditions fall apart. Persist with diligence.’”

    အယံ တထာဂတဿ ပစ္ဆိမာ ဝါစာ၊

    These were the Realized One’s last words.

    ၃၆၊ ပရိနိဗ္ဗုတကထာ

    36. The Full Extinguishment

    အထ ခေါ ဘဂဝါ ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ပဌမဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ဒုတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ တတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, တတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, စတုတ္ထဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇိ၊

    Then the Buddha entered the first jhāna. Emerging from that, he entered the second jhāna. Emerging from that, he successively entered into and emerged from the third jhāna, the fourth jhāna, the dimension of infinite space, the dimension of infinite consciousness, the dimension of nothingness, and the dimension of neither perception nor non-perception. Then he entered the cessation of perception and feeling.

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ: “ပရိနိဗ္ဗုတော, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ, ဘဂဝါ”တိ၊

    Then Venerable Ānanda said to Venerable Anuruddha, “Honorable Anuruddha, has the Buddha become fully extinguished?”

    “နာဝုသော အာနန္ဒ, ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော, သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နော”တိ၊

    “No, Friend Ānanda. He has entered the cessation of perception and feeling.”

    အထ ခေါ ဘဂဝါ သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, စတုတ္ထဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ တတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, တတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ဒုတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ပဌမဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ဒုတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ တတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, တတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, စတုတ္ထဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ သမနန္တရာ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိ၊

    Then the Buddha emerged from the cessation of perception and feeling and entered the dimension of neither perception nor non-perception. Emerging from that, he successively entered into and emerged from the dimension of nothingness, the dimension of infinite consciousness, the dimension of infinite space, the fourth jhāna, the third jhāna, the second jhāna, and the first jhāna. Emerging from that, he successively entered into and emerged from the second jhāna and the third jhāna. Then he entered the fourth jhāna. Emerging from that the Buddha immediately became fully extinguished.

    ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ မဟာဘူမိစာလော အဟောသိ ဘိံသနကော သလောမဟံသော၊ ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု၊ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ ဗြဟ္မာသဟမ္ပတိ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ:

    When the Buddha became fully extinguished, along with the full Nibbana there was a great earthquake, awe-inspiring and hair-raising, and thunder cracked the sky. When the Buddha became fully extinguished, Brahmā Sahampati recited this verse:

    “သဗ္ဗေဝ နိက္ခိပိဿန္တိ, ဘူတာ လောကေ သမုဿယံ; ယတ္ထ ဧတာဒိသော သတ္ထာ, လောကေ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော; တထာဂတော ဗလပ္ပတ္တော, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊

    “All creatures in this world must lay down this bag of bones. For even a Teacher such as this, unrivaled in the world, the Realized One, attained to power, the Buddha became fully extinguished.”

    ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ:

    When the Buddha became fully extinguished, Sakka, lord of gods, recited this verse:

    “အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ, ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနော; ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ, တေသံ ဝူပသမော သုခေါ”တိ၊

    “Oh! Conditions are impermanent, their nature is to rise and fall; having arisen, they cease; their stilling is true bliss.”

    ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ:

    When the Buddha became fully extinguished, Venerable Anuruddha recited this verse:

    “နာဟု အဿာသပဿာသော, ဌိတစိတ္တဿ တာဒိနော; အနေဇော သန္တိမာရဗ္ဘ, ယံ ကာလမကရီ မုနိ၊

    “There was no more breathing for the poised one of steady heart. Imperturbable, committed to peace, the sage has done his time.

    အသလ္လီနေန စိတ္တေန, ဝေဒနံ အဇ္ဈဝါသယိ; ပဇ္ဇောတဿေဝ နိဗ္ဗာနံ, ဝိမောက္ခော စေတသော အဟူ”တိ၊

    He put up with painful feelings without flinching. The liberation of his heart was like the extinguishing of a lamp.”

    ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ:

    When the Buddha became fully extinguished, Venerable Ānanda recited this verse:

    “တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ; သဗ္ဗာကာရဝရူပေတေ, သမ္ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ”တိ၊

    “Then there was terror! Then they had goosebumps! When the Buddha, endowed with all fine qualities, became fully extinguished.”

    ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ ယေ တေ တတ္ထ ဘိက္ခူ အဝီတရာဂါ အပ္ပေကစ္စေ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပါတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ ဝိဝဋ္ဋန္တိ, “အတိခိပ္ပံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော”တိ၊ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ ဝီတရာဂါ, တေ သတာ သမ္ပဇာနာ အဓိဝါသေန္တိ: “အနိစ္စာ သင်္ခါရာ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ”တိ၊

    When the Buddha became fully extinguished, some of the bhikkhus there who were not free of desire, with arms raised, falling down like their feet were chopped off, rolling back and forth, lamented: “Too soon the Blessed One has become fully extinguished! Too soon the Holy One has become fully extinguished! Too soon the Eye of the World has vanished!” But the bhikkhus who were free of desire endured, mindful and aware, thinking, “Conditions are impermanent. How could it possibly be otherwise?”

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “အလံ, အာဝုသော, မာ သောစိတ္ထ မာ ပရိဒေဝိတ္ထ၊ နနု ဧတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ: ‘သဗ္ဗေဟေဝ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ အညထာဘာဝေါ'၊ တံ ကုတေတ္ထ, အာဝုသော, လဗ္ဘာ၊ ‘ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ, တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီ'တိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဒေဝတာ, အာဝုသော, ဥဇ္ဈာယန္တီ”တိ၊

    Then Anuruddha addressed the bhikkhus: “Enough, friends, do not grieve or lament. Did the Buddha not prepare us for this when he explained that we must be parted and separated from all we hold dear and beloved? How could it possibly be so that what is born, created, conditioned, and liable to wear out should not wear out? The deities are complaining.”

    “ကထံဘူတာ ပန, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဒေဝတာ မနသိ ကရောတီ”တိ?

    “But sir, what kind of deities are you thinking of?”

    “သန္တာဝုသော အာနန္ဒ, ဒေဝတာ အာကာသေ ပထဝီသညိနိယော ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပါတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ: ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော'တိ၊ သန္တာဝုသော အာနန္ဒ, ဒေဝတာ ပထဝိယာ ပထဝီသညိနိယော ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပါတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ: ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော'တိ၊ ယာ ပန တာ ဒေဝတာ ဝီတရာဂါ, တာ သတာ သမ္ပဇာနာ အဓိဝါသေန္တိ: ‘အနိစ္စာ သင်္ခါရာ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ'”တိ၊

    “There are, Ānanda, deities—both in the sky and on the earth—who are percipient of the earth. With hair disheveled and arms raised, they fall down like their feet were chopped off, rolling back and forth, lamenting: ‘Too soon the Blessed One has become fully extinguished! Too soon the Holy One has become fully extinguished! Too soon the Eye of the World has vanished!’ But the deities who are free of desire endure, mindful and aware, thinking: ‘Conditions are impermanent. How could it possibly be otherwise?’”

    အထ ခေါ အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓေါ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော တံ ရတ္တာဝသေသံ ဓမ္မိယာ ကထာယ ဝီတိနာမေသုံ၊

    Ānanda and Anuruddha spent the rest of the night talking about Dhamma.

    အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ: “ဂစ္ဆာဝုသော အာနန္ဒ, ကုသိနာရံ ပဝိသိတွာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ အာရောစေဟိ: ‘ပရိနိဗ္ဗုတော, ဝါသေဋ္ဌာ, ဘဂဝါ, ယဿဒါနိ ကာလံ မညထာ'”တိ၊

    Then Anuruddha said to Ānanda, “Go, Ānanda, into Kusinārā and inform the Mallas: ‘Vāseṭṭhas, the Buddha has become fully extinguished. Please come at your convenience.’”

    “ဧဝံ, ဘန္တေ”တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ပဋိဿုတွာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အတ္တဒုတိယော ကုသိနာရံ ပါဝိသိ၊

    “Yes, sir,” replied Ānanda. Then, in the morning, he robed up and, taking his bowl and robe, entered Kusinārā with a companion.

    တေန ခေါ ပန သမယေန ကောသိနာရကာ မလ္လာ သန္ဓာဂါရေ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ တေနေဝ ကရဏီယေန၊ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ သန္ဓာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ အာရောစေသိ: “ပရိနိဗ္ဗုတော, ဝါသေဋ္ဌာ, ဘဂဝါ, ယဿဒါနိ ကာလံ မညထာ”တိ၊

    Now at that time the Mallas of Kusinārā were sitting together at the meeting hall still on the same business. Ānanda went up to them, and announced, “Vāseṭṭhas, the Buddha has become fully extinguished. Please come at your convenience.”

    ဣဒမာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဝစနံ သုတွာ မလ္လာ စ မလ္လပုတ္တာ စ မလ္လသုဏိသာ စ မလ္လပဇာပတိယော စ အဃာဝိနော ဒုမ္မနာ စေတောဒုက္ခသမပ္ပိတာ အပ္ပေကစ္စေ ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပါတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ: “အတိခိပ္ပံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော”တိ၊

    When they heard what Ānanda had to say, the Mallas, their sons, daughters-in-law, and wives became distraught, saddened, and grief-stricken. And some, with hair disheveled and arms raised, falling down like their feet were chopped off, rolling back and forth, lamented, “Too soon the Blessed One has become fully extinguished! Too soon the Holy One has become fully extinguished! Too soon the Eye of the World has vanished!”

    ၃၇၊ ဗုဒ္ဓသရီရပူဇာ

    37. The Rites of Venerating the Buddha’s Corpse

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ ပုရိသေ အာဏာပေသုံ: “တေန ဟိ, ဘဏေ, ကုသိနာရာယံ ဂန္ဓမာလဉ္စ သဗ္ဗဉ္စ တာဠာဝစရံ သန္နိပါတေထာ”တိ၊

    Then the Mallas ordered their men, “So then, my men, collect fragrances and garlands, and all the musical instruments in Kusinārā.”

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဂန္ဓမာလဉ္စ သဗ္ဗဉ္စ တာဠာဝစရံ ပဉ္စ စ ဒုဿယုဂသတာနိ အာဒါယ ယေန ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ, ယေန ဘဂဝတော သရီရံ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော သရီရံ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝါဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ စေလဝိတာနာနိ ကရောန္တာ မဏ္ဍလမာဠေ ပဋိယာဒေန္တာ ဧကဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ၊

    Then—taking those fragrances and garlands, all the musical instruments, and five hundred pairs of garments—they went to the Mallian sal grove at Upavattana and approached the Buddha’s corpse. They spent the day honoring, respecting, revering, and venerating the Buddha’s corpse with dance and song and music and garlands and fragrances, and making awnings and setting up pavilions.

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဧတဒဟောသိ: “အတိဝိကာလော ခေါ အဇ္ဇ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေတုံ, သွေ ဒါနိ မယံ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေဿာမာ”တိ၊ အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဘဂဝတော သရီရံ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝါဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ စေလဝိတာနာနိ ကရောန္တာ မဏ္ဍလမာဠေ ပဋိယာဒေန္တာ ဒုတိယမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ, တတိယမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ, စတုတ္ထမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ, ပဉ္စမမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ, ဆဋ္ဌမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ၊

    Then they thought, “It’s too late to cremate the Buddha’s corpse today. Let’s do it tomorrow.” But they spent the next day the same way, and so too the third, fourth, fifth, and sixth days.

    အထ ခေါ သတ္တမံ ဒိဝသံ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဧတဒဟောသိ: “မယံ ဘဂဝတော သရီရံ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝါဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ ဒက္ခိဏေန ဒက္ခိဏံ နဂရဿ ဟရိတွာ ဗာဟိရေန ဗာဟိရံ ဒက္ခိဏတော နဂရဿ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေဿာမာ”တိ၊

    Then on the seventh day they thought, “Honoring, respecting, revering, and venerating the Buddha’s corpse with dance and song and music and garlands and fragrances, let us carry it to the south of the town, and cremate it there outside the town.”

    တေန ခေါ ပန သမယေန အဋ္ဌ မလ္လပါမောက္ခာ သီသံနှာတာ အဟတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာ: “မယံ ဘဂဝတော သရီရံ ဥစ္စာရေဿာမာ”တိ န သက္ကောန္တိ ဥစ္စာရေတုံ၊

    Now at that time eight of the leading Mallas, having bathed their heads and dressed in unworn clothes, said, “We shall lift the Buddha’s corpse.” But they were unable to do so.

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစုံ: “ကော နု ခေါ, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေနိမေ အဋ္ဌ မလ္လပါမောက္ခာ သီသံနှာတာ အဟတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာ: ‘မယံ ဘဂဝတော သရီရံ ဥစ္စာရေဿာမာ'တိ န သက္ကောန္တိ ဥစ္စာရေတုန်”တိ?

    The Mallas said to Anuruddha, “What is the cause, Honorable Anuruddha, what is the reason why these eight Mallian chiefs are unable to lift the Buddha’s corpse?”

    “အညထာ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, တုမှာကံ အဓိပ္ပါယော, အညထာ ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပါယော”တိ၊

    “Vāseṭṭhas, you have one plan, but the deities have a different one.”

    “ကထံ ပန, ဘန္တေ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပါယော”တိ?

    “But sir, what is the deities’ plan?”

    “တုမှာကံ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, အဓိပ္ပါယော: ‘မယံ ဘဂဝတော သရီရံ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝါဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ ဒက္ခိဏေန ဒက္ခိဏံ နဂရဿ ဟရိတွာ ဗာဟိရေန ဗာဟိရံ ဒက္ခိဏတော နဂရဿ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေဿာမာ'တိ; ဒေဝတာနံ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, အဓိပ္ပါယော: ‘မယံ ဘဂဝတော သရီရံ ဒိဗ္ဗေဟိ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝါဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ ဥတ္တရေန ဥတ္တရံ နဂရဿ ဟရိတွာ ဥတ္တရေန ဒွါရေန နဂရံ ပဝေသေတွာ မဇ္ဈေန မဇ္ဈံ နဂရဿ ဟရိတွာ ပုရတ္ထိမေန ဒွါရေန နိက္ခမိတွာ ပုရတ္ထိမတော နဂရဿ မကုဋဗန္ဓနံ နာမ မလ္လာနံ စေတိယံ ဧတ္ထ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေဿာမာ'”တိ၊

    “You plan to carry the Buddha’s corpse to the south of the town while venerating it with dance and song and music and garlands and fragrances, and cremate it there outside the town. The deities plan to carry the Buddha’s corpse to the north of the town while venerating it with heavenly dance and song and music and garlands and fragrances. Then they plan to enter the town by the northern gate, carry it through the center of the town, leave by the eastern gate, and cremate it there at the Mallian shrine named Coronation.”

    “ယထာ, ဘန္တေ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပါယော, တထာ ဟောတူ”တိ၊

    “Sir, let it be as the deities plan.”

    တေန ခေါ ပန သမယေန ကုသိနာရာ ယာဝ သန္ဓိသမလသင်္ကဋီရာ ဇဏ္ဏုမတ္တေန ဩဓိနာ မန္ဒာရဝပုပ္ဖေဟိ သန္ထတာ ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဒေဝတာ စ ကောသိနာရကာ စ မလ္လာ ဘဂဝတော သရီရံ ဒိဗ္ဗေဟိ စ မာနုသကေဟိ စ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝါဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ ဥတ္တရေန ဥတ္တရံ နဂရဿ ဟရိတွာ ဥတ္တရေန ဒွါရေန နဂရံ ပဝေသေတွာ မဇ္ဈေန မဇ္ဈံ နဂရဿ ဟရိတွာ ပုရတ္ထိမေန ဒွါရေန နိက္ခမိတွာ ပုရတ္ထိမတော နဂရဿ မကုဋဗန္ဓနံ နာမ မလ္လာနံ စေတိယံ ဧတ္ထ စ ဘဂဝတော သရီရံ နိက္ခိပိံသု၊

    Now at that time the whole of Kusinārā was covered knee-deep with the flowers of the Flame Tree, without gaps even on the filth and rubbish heaps. Then the deities and the Mallas of Kusinārā carried the Buddha’s corpse to the north of the town while venerating it with heavenly and human dance and song and music and garlands and fragrances. Then they entered the town by the northern gate, carried it through the center of the town, left by the eastern gate, and deposited the corpse there at the Mallian shrine named Coronation.

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစုံ: “ကထံ မယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, တထာဂတဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇာမာ”တိ?

    Then the Mallas said to Anuruddha, “Honorable Ānanda, how do we proceed when it comes to the Realized One’s corpse?”

    “ယထာ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ တထာဂတဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန်”တိ၊

    “Proceed in the same way as they do for the corpse of a wheel-turning monarch.”

    “ကထံ ပန, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တီ”တိ?

    “But how do they proceed with a wheel-turning monarch’s corpse?”

    “ရညော, ဝါသေဋ္ဌာ, စက္ကဝတ္တိဿ သရီရံ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေန္တိ, အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ ဝိဟတေန ကပ္ပါသေန ဝေဌေန္တိ, ဝိဟတေန ကပ္ပါသေန ဝေဌေတွာ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေန္တိ၊ ဧတေန ဥပါယေန ပဉ္စဟိ ယုဂသတေဟိ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရံ ဝေဌေတွာ အာယသာယ တေလဒေါဏိယာ ပက္ခိပိတွာ အညိဿာ အာယသာယ ဒေါဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ သဗ္ဗဂန္ဓာနံ စိတကံ ကရိတွာ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရံ ဈာပေန္တိ၊ စာတုမဟာပထေ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ထူပံ ကရောန္တိ၊ ဧဝံ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ ယထာ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ တထာဂတဿ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ စာတုမဟာပထေ တထာဂတဿ ထူပေါ ကာတဗ္ဗော၊ တတ္ထ ယေ မာလံ ဝါ ဂန္ဓံ ဝါ စုဏ္ဏကံ ဝါ အာရောပေဿန္တိ ဝါ အဘိဝါဒေဿန္တိ ဝါ စိတ္တံ ဝါ ပသာဒေဿန္တိ, တေသံ တံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ”တိ၊

    “They wrap a wheel-turning monarch’s corpse with unworn cloth, then with uncarded cotton, then again with unworn cloth. In this way they wrap the corpse with five hundred double-layers. Then they place it in an iron case filled with oil and close it up with another case. Then, having built a funeral pyre out of all kinds of fragrant substances, they cremate the corpse. They build a monument for the wheel-turning monarch at the crossroads. That’s how they proceed with a wheel-turning monarch’s corpse. Proceed in the same way with the Realized One’s corpse. A monument for the Realized One is to be built at the crossroads. When someone there lifts up garlands or fragrance or powder, or bows, or inspires confidence in their heart, that will be for their lasting welfare and happiness.”

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ ပုရိသေ အာဏာပေသုံ: “တေန ဟိ, ဘဏေ, မလ္လာနံ ဝိဟတံ ကပ္ပါသံ သန္နိပါတေထာ”တိ၊

    Then the Mallas ordered their men, “So then, my men, collect uncarded cotton.”

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဘဂဝတော သရီရံ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ ဝိဟတေန ကပ္ပါသေန ဝေဌေသုံ, ဝိဟတေန ကပ္ပါသေန ဝေဌေတွာ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေသုံ၊ ဧတေန ဥပါယေန ပဉ္စဟိ ယုဂသတေဟိ ဘဂဝတော သရီရံ ဝေဌေတွာ အာယသာယ တေလဒေါဏိယာ ပက္ခိပိတွာ အညိဿာ အာယသာယ ဒေါဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ သဗ္ဗဂန္ဓာနံ စိတကံ ကရိတွာ ဘဂဝတော သရီရံ စိတကံ အာရောပေသုံ၊

    So the Mallas wrapped the Buddha’s corpse, and placed it in an iron case filled with oil. Then, having built a funeral pyre out of all kinds of fragrant substances, they lifted the corpse on to the pyre.

    ၃၈၊ မဟာကဿပတ္ထေရဝတ္ထု

    38. Mahākassapa’s Arrival

    တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ပါဝါယ ကုသိနာရံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ၊ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ၊

    Now at that time Venerable Mahākassapa was traveling along the road from Pāvā to Kusinārā together with a large Saṅgha of five hundred bhikkhus. Then he left the road and sat at the root of a tree.

    တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော အာဇီဝကော ကုသိနာရာယ မန္ဒာရဝပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပါဝံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တံ အာဇီဝကံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာ တံ အာဇီဝကံ ဧတဒဝေါစ: “အပါဝုသော, အမှာကံ သတ္ထာရံ ဇာနာသီ”တိ?

    Now at that time a certain Ājīvaka ascetic had picked up a Flame Tree flower in Kusinārā and was traveling along the road to Pāvā. Mahākassapa saw him coming off in the distance and said to him, “Friend, might you know about our Teacher?”

    “အာမာဝုသော, ဇာနာမိ, အဇ္ဇ သတ္တာဟပရိနိဗ္ဗုတော သမဏော ဂေါတမော၊ တတော မေ ဣဒံ မန္ဒာရဝပုပ္ဖံ ဂဟိတန်”တိ၊ တတ္ထ ယေ တေ ဘိက္ခူ အဝီတရာဂါ အပ္ပေကစ္စေ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပါတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ: “အတိခိပ္ပံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော”တိ၊ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ ဝီတရာဂါ, တေ သတာ သမ္ပဇာနာ အဓိဝါသေန္တိ: “အနိစ္စာ သင်္ခါရာ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ”တိ၊

    “Yes, friend. Seven days ago the ascetic Gotama became fully extinguished. From there I picked up this Flame Tree flower.” Some of the bhikkhus there who were not free of desire, with arms raised, falling down like their feet were chopped off, rolling back and forth, lamented, “Too soon the Blessed One has become fully extinguished! Too soon the Holy One has become fully extinguished! Too soon the Eye of the World has vanished!” But the bhikkhus who were free of desire endured, mindful and aware, thinking, “Conditions are impermanent. How could it possibly be otherwise?”

    တေန ခေါ ပန သမယေန သုဘဒ္ဒေါ နာမ ဝုဒ္ဓပဗ္ဗဇိတော တဿံ ပရိသာယံ နိသိန္နော ဟောတိ၊ အထ ခေါ သုဘဒ္ဒေါ ဝုဒ္ဓပဗ္ဗဇိတော တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ: “အလံ, အာဝုသော, မာ သောစိတ္ထ, မာ ပရိဒေဝိတ္ထ, သုမုတ္တာ မယံ တေန မဟာသမဏေန၊ ဥပဒ္ဒုတာ စ ဟောမ: ‘ဣဒံ ဝေါ ကပ္ပတိ, ဣဒံ ဝေါ န ကပ္ပတီ'တိ၊ ဣဒါနိ ပန မယံ ယံ ဣစ္ဆိဿာမ, တံ ကရိဿာမ, ယံ န ဣစ္ဆိဿာမ, န တံ ကရိဿာမာ”တိ၊

    Now at that time a monk named Subhadda, who had gone forth when old, was sitting in that assembly. He said to those bhikkhus, “Enough, friends, do not grieve or lament. We’re well rid of that Great Ascetic. And we are oppressed: ‘This is allowable for you; this is not allowable for you.’ Well, now we shall do what we want and not do what we don’t want.”

    အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “အလံ, အာဝုသော, မာ သောစိတ္ထ, မာ ပရိဒေဝိတ္ထ၊ နနု ဧတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ: ‘သဗ္ဗေဟေဝ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ အညထာဘာဝေါ'၊ တံ ကုတေတ္ထ, အာဝုသော, လဗ္ဘာ၊ ‘ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ, တံ တထာဂတဿာပိ သရီရံ မာ ပလုဇ္ဇီ'တိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ”တိ၊

    Then Venerable Mahākassapa addressed the bhikkhus, “Enough, friends, do not grieve or lament. Did the Buddha not prepare us for this when he explained that we must be parted and separated from all we hold dear and beloved? How could it possibly be so that what is born, created, conditioned, and liable to wear out should not wear out, even the Realized One’s body?”

    တေန ခေါ ပန သမယေန စတ္တာရော မလ္လပါမောက္ခာ သီသံနှာတာ အဟတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာ: “မယံ ဘဂဝတော စိတကံ အာဠိမ္ပေဿာမာ”တိ န သက္ကောန္တိ အာဠိမ္ပေတုံ၊

    Now at that time four of the leading Mallas, having bathed their heads and dressed in unworn clothes, said, “We shall light the Buddha’s funeral pyre.” But they were unable to do so.

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစုံ: “ကော နု ခေါ, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေနိမေ စတ္တာရော မလ္လပါမောက္ခာ သီသံနှာတာ အဟတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာ: ‘မယံ ဘဂဝတော စိတကံ အာဠိမ္ပေဿာမာ'တိ န သက္ကောန္တိ အာဠိမ္ပေတုန်”တိ?

    The Mallas said to Anuruddha, “What is the cause, Venerable Anuruddha, what is the reason why these four Mallian chiefs are unable to light the Buddha’s funeral pyre?”

    “အညထာ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပါယော”တိ၊

    “Vāseṭṭhas, the deities have a different plan.”

    “ကထံ ပန, ဘန္တေ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပါယော”တိ?

    “But sir, what is the deities’ plan?”

    “ဒေဝတာနံ ခေါ, ဝါသေဋ္ဌာ, အဓိပ္ပါယော: ‘အယံ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ပါဝါယ ကုသိနာရံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ၊ န တာဝ ဘဂဝတော စိတကော ပဇ္ဇလိဿတိ, ယာဝါယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ န ဝန္ဒိဿတီ'”တိ၊

    “The deities’ plan is this: Venerable Mahākassapa is traveling along the road from Pāvā to Kusinārā together with a large Saṅgha of five hundred bhikkhus. The Buddha’s funeral pyre shall not burn until he bows with his head at the Buddha’s feet.”

    “ယထာ, ဘန္တေ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပါယော, တထာ ဟောတူ”တိ၊

    “Sir, let it be as the deities plan.”

    အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ယေန ကုသိနာရာ မကုဋဗန္ဓနံ နာမ မလ္လာနံ စေတိယံ, ယေန ဘဂဝတော စိတကော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ တိက္ခတ္တုံ စိတကံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒိ၊ တာနိပိ ခေါ ပဉ္စဘိက္ခုသတာနိ ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ တိက္ခတ္တုံ စိတကံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒိံသု၊ ဝန္ဒိတေ စ ပနာယသ္မတာ မဟာကဿပေန တေဟိ စ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သယမေဝ ဘဂဝတော စိတကော ပဇ္ဇလိ၊

    Then Venerable Mahākassapa arrived at the Mallian shrine named Coronation at Kusinārā and approached the Buddha’s funeral pyre. Arranging his robe over one shoulder and raising his joined palms, he respectfully circled the Buddha three times, keeping him on his right, and bowed with his head at the Buddha’s feet. And the five hundred bhikkhus did likewise. And when Mahākassapa and the five hundred bhikkhus bowed the Buddha’s funeral pyre burst into flames all by itself.

    ဈာယမာနဿ ခေါ ပန ဘဂဝတော သရီရဿ ယံ အဟောသိ ဆဝီတိ ဝါ စမ္မန္တိ ဝါ မံသန္တိ ဝါ နှာရူတိ ဝါ လသိကာတိ ဝါ, တဿ နေဝ ဆာရိကာ ပညာယိတ္ထ, န မသိ; သရီရာနေဝ အဝသိဿိံသု၊ သေယျထာပိ နာမ သပ္ပိဿ ဝါ တေလဿ ဝါ ဈာယမာနဿ နေဝ ဆာရိကာ ပညာယတိ, န မသိ; ဧဝမေဝ ဘဂဝတော သရီရဿ ဈာယမာနဿ ယံ အဟောသိ ဆဝီတိ ဝါ စမ္မန္တိ ဝါ မံသန္တိ ဝါ နှာရူတိ ဝါ လသိကာတိ ဝါ, တဿ နေဝ ဆာရိကာ ပညာယိတ္ထ, န မသိ; သရီရာနေဝ အဝသိဿိံသု၊ တေသဉ္စ ပဉ္စန္နံ ဒုဿယုဂသတာနံ ဒွေဝ ဒုဿာနိ န ဍယှိံသု ယဉ္စ သဗ္ဗအဗ္ဘန္တရိမံ ယဉ္စ ဗာဟိရံ၊ ဒဍ္ဎေ စ ခေါ ပန ဘဂဝတော သရီရေ အန္တလိက္ခာ ဥဒကဓာရာ ပါတုဘဝိတွာ ဘဂဝတော စိတကံ နိဗ္ဗာပေသိ၊ ဥဒကသာလတောပိ အဗ္ဘုန္နမိတွာ ဘဂဝတော စိတကံ နိဗ္ဗာပေသိ၊ ကောသိနာရကာပိ မလ္လာ သဗ္ဗဂန္ဓောဒကေန ဘဂဝတော စိတကံ နိဗ္ဗာပေသုံ၊

    And when the Buddha’s corpse was cremated no ash or soot was found from outer or inner skin, flesh, sinews, or synovial fluid. Only the relics remained. It’s like when ghee or oil blaze and burn, and neither ashes nor soot are found. In the same way, when the Buddha’s corpse was cremated no ash or soot was found from outer or inner skin, flesh, sinews, or synovial fluid. Only the relics remained. And of those five hundred pairs of garments only two were not burnt: the innermost and the outermost. But when the Buddha’s corpse was consumed the funeral pyre was extinguished by a stream of water that appeared in the sky, by water dripping from the sal trees, and by the Mallas’ fragrant water.

    အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဘဂဝတော သရီရာနိ သတ္တာဟံ သန္ဓာဂါရေ သတ္တိပဉ္ဇရံ ကရိတွာ ဓနုပါကာရံ ပရိက္ခိပါပေတွာ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝါဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရိံသု ဂရုံ ကရိံသု မာနေသုံ ပူဇေသုံ၊

    Then the Mallas made a cage of spears for the Buddha’s relics in the meeting hall and surrounded it with a buttress of bows. For seven days they honored, respected, revered, and venerated them with dance and song and music and garlands and fragrances.

    ၃၉၊ သရီရဓာတုဝိဘဇန

    39. Distributing the Relics

    အဿောသိ ခေါ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော: “ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပါဟေသိ: “ဘဂဝါပိ ခတ္တိယော အဟမ္ပိ ခတ္တိယော, အဟမ္ပိ အရဟာမိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, အဟမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမီ”တိ၊

    King Ajātasattu of Magadha, son of the princess of Videha, heard that the Buddha had become fully extinguished at Kusinārā. He sent an envoy to the Mallas of Kusinārā: “The Buddha was an aristocrat and so am I. I too deserve a share of the Buddha’s relics. I will build a monument for them and conduct a memorial service.”

    အဿောသုံ ခေါ ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ: “ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊ အထ ခေါ ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပါဟေသုံ: “ဘဂဝါပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမာ”တိ၊

    The Licchavis of Vesālī also heard that the Buddha had become fully extinguished at Kusinārā. They sent an envoy to the Mallas of Kusinārā: “The Buddha was an aristocrat and so are we. We too deserve a share of the Buddha’s relics. We will build a monument for them and conduct a memorial service.”

    အဿောသုံ ခေါ ကပိလဝတ္ထုဝါသီ သကျာ: “ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊ အထ ခေါ ကပိလဝတ္ထုဝါသီ သကျာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပါဟေသုံ: “ဘဂဝါ အမှာကံ ဉာတိသေဋ္ဌော, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမာ”တိ၊

    The Sakyans of Kapilavatthu also heard that the Buddha had become fully extinguished at Kusinārā. They sent an envoy to the Mallas of Kusinārā: “The Buddha was our foremost relative. We too deserve a share of the Buddha’s relics. We will build a monument for them and conduct a memorial service.”

    အဿောသုံ ခေါ အလ္လကပ္ပကာ ဗုလယော: “ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊ အထ ခေါ အလ္လကပ္ပကာ ဗုလယော ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပါဟေသုံ: “ဘဂဝါပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမာ”တိ၊

    The Bulis of Allakappa also heard that the Buddha had become fully extinguished at Kusinārā. They sent an envoy to the Mallas of Kusinārā: “The Buddha was an aristocrat and so are we. We too deserve a share of the Buddha’s relics. We will build a monument for them and conduct a memorial service.”

    အဿောသုံ ခေါ ရာမဂါမကာ ကောဠိယာ: “ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊ အထ ခေါ ရာမဂါမကာ ကောဠိယာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပါဟေသုံ: “ဘဂဝါပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမာ”တိ၊

    The Koḷiyans of Rāmagāma also heard that the Buddha had become fully extinguished at Kusinārā. They sent an envoy to the Mallas of Kusinārā: “The Buddha was an aristocrat and so are we. We too deserve a share of the Buddha’s relics. We will build a monument for them and conduct a memorial service.”

    အဿောသိ ခေါ ဝေဋ္ဌဒီပကော ဗြာဟ္မဏော: “ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊ အထ ခေါ ဝေဋ္ဌဒီပကော ဗြာဟ္မဏော ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပါဟေသိ: “ဘဂဝါပိ ခတ္တိယော အဟမ္ပိသ္မိ ဗြာဟ္မဏော, အဟမ္ပိ အရဟာမိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, အဟမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမီ”တိ၊

    The brahmin of Veṭhadīpa also heard that the Buddha had become fully extinguished at Kusinārā. He sent an envoy to the Mallas of Kusinārā: “The Buddha was an aristocrat and I am a brahmin. I too deserve a share of the Buddha’s relics. I will build a monument for them and conduct a memorial service.”

    အဿောသုံ ခေါ ပါဝေယျကာ မလ္လာ: “ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊ အထ ခေါ ပါဝေယျကာ မလ္လာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပါဟေသုံ: “ဘဂဝါပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမာ”တိ၊

    The Mallas of Pāvā also heard that the Buddha had become fully extinguished at Kusinārā. They sent an envoy to the Mallas of Kusinārā: “The Buddha was an aristocrat and so are we. We too deserve a share of the Buddha’s relics. We will build a monument for them and conduct a memorial service.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, ကောသိနာရကာ မလ္လာ တေ သင်္ဃေ ဂဏေ ဧတဒဝေါစုံ: “ဘဂဝါ အမှာကံ ဂါမက္ခေတ္တေ ပရိနိဗ္ဗုတော, န မယံ ဒဿာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂန်”တိ၊

    When they had spoken, the Mallas of Kusinārā said to those various groups: “The Buddha became fully extinguished in our village district. We will not give away a share of his relics.”

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒေါဏော ဗြာဟ္မဏော တေ သင်္ဃေ ဂဏေ ဧတဒဝေါစ:

    Then Doṇa the brahmin said to those various groups:

    “သုဏန္တု ဘောန္တော မမ ဧကဝါစံ, အမှာက ဗုဒ္ဓေါ အဟု ခန္တိဝါဒေါ; န ဟိ သာဓု ယံ ဥတ္တမပုဂ္ဂလဿ, သရီရဘာဂေ သိယာ သမ္ပဟာရော၊

    “Hear, sirs, a single word from me. Our Buddha’s teaching was acceptance. It would not be good to fight over a share of the supreme person’s relics.

    သဗ္ဗေဝ ဘောန္တော သဟိတာ သမဂ္ဂါ, သမ္မောဒမာနာ ကရောမဋ္ဌဘာဂေ; ဝိတ္ထာရိကာ ဟောန္တု ဒိသာသု ထူပါ, ဗဟူ ဇနာ စက္ခုမတော ပသန္နာ”တိ၊

    Let us make eight portions, good sirs, rejoicing in unity and harmony. Let there be monuments far and wide, so many folk may gain faith in the Clear-eyed One!”

    “တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, တွညေဝ ဘဂဝတော သရီရာနိ အဋ္ဌဓာ သမံ သဝိဘတ္တံ ဝိဘဇာဟီ”တိ၊

    “Well then, brahmin, you yourself should fairly divide the Buddha’s relics in eight portions.”

    “ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ ဒေါဏော ဗြာဟ္မဏော တေသံ သင်္ဃာနံ ဂဏာနံ ပဋိဿုတွာ ဘဂဝတော သရီရာနိ အဋ္ဌဓာ သမံ သုဝိဘတ္တံ ဝိဘဇိတွာ တေ သင်္ဃေ ဂဏေ ဧတဒဝေါစ: “ဣမံ မေ ဘောန္တော တုမ္ဗံ ဒဒန္တု အဟမ္ပိ တုမ္ဗဿ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမီ”တိ၊ အဒံသု ခေါ တေ ဒေါဏဿ ဗြာဟ္မဏဿ တုမ္ဗံ၊

    “Yes, sirs,” replied Doṇa to those various groups. He divided the relics as asked and said to them, “Sirs, please give me the urn, and I shall build a monument for it and conduct a memorial service.” So they gave Doṇa the urn.

    အဿောသုံ ခေါ ပိပ္ပလိဝနိယာ မောရိယာ: “ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော”တိ၊ အထ ခေါ ပိပ္ပလိဝနိယာ မောရိယာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပါဟေသုံ: “ဘဂဝါပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိဿာမာ”တိ၊

    The Moriyas of Pippalivana heard that the Buddha had become fully extinguished at Kusinārā. They sent an envoy to the Mallas of Kusinārā: “The Buddha was an aristocrat, and so are we. We too deserve a share of the Buddha’s relics. We will build a monument for them and conduct a memorial service.”

    “နတ္ထိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂေါ, ဝိဘတ္တာနိ ဘဂဝတော သရီရာနိ၊ ဣတော အင်္ဂါရံ ဟရထာ”တိ၊ တေ တတော အင်္ဂါရံ ဟရိံသု၊

    “There is no portion of the Buddha’s relics left, they have already been portioned out. Here, take the embers.” So they took the embers.

    ၄၀၊ ဓာတုထူပပူဇာ

    40. Venerating the Relics

    အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ရာဇဂဟေ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကာသိ၊ ဝေသာလိကာပိ လိစ္ဆဝီ ဝေသာလိယံ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု၊ ကပိလဝတ္ထုဝါသီပိ သကျာ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု၊ အလ္လကပ္ပကာပိ ဗုလယော အလ္လကပ္ပေ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု၊ ရာမဂါမကာပိ ကောဠိယာ ရာမဂါမေ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု၊ ဝေဋ္ဌဒီပကောပိ ဗြာဟ္မဏော ဝေဋ္ဌဒီပေ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကာသိ၊ ပါဝေယျကာပိ မလ္လာ ပါဝါယံ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု၊ ကောသိနာရကာပိ မလ္လာ ကုသိနာရာယံ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု၊ ဒေါဏောပိ ဗြာဟ္မဏော တုမ္ဗဿ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကာသိ၊ ပိပ္ပလိဝနိယာပိ မောရိယာ ပိပ္ပလိဝနေ အင်္ဂါရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု၊ ဣတိ အဋ္ဌ သရီရထူပါ နဝမော တုမ္ဗထူပေါ ဒသမော အင်္ဂါရထူပေါ၊ ဧဝမေတံ ဘူတပုဗ္ဗန္တိ၊

    Then King Ajātasattu of Magadha, the Licchavis of Vesālī, the Sakyans of Kapilavatthu, the Bulis of Allakappa, the Koḷiyans of Rāmagāma, the brahmin of Veṭhadīpa, the Mallas of Pāvā, the Mallas of Kusinārā, the brahmin Doṇa, and the Moriyas of Pippalivana built monuments for them and conducted memorial services. Thus there were eight monuments for the relics, a ninth for the urn, and a tenth for the embers. That is how it was in the old days.

    အဋ္ဌဒေါဏံ စက္ခုမတော သရီရံ, သတ္တဒေါဏံ ဇမ္ဗုဒီပေ မဟေန္တိ; ဧကဉ္စ ဒေါဏံ ပုရိသဝရုတ္တမဿ, ရာမဂါမေ နာဂရာဇာ မဟေတိ၊

    There were eight shares of the Clear-eyed One’s relics. Seven were worshipped throughout India. But one share of the most excellent of men was worshipped in Rāmagāma by a dragon king.

    ဧကာဟိ ဒါဌာ တိဒိဝေဟိ ပူဇိတာ, ဧကာ ပန ဂန္ဓာရပုရေ မဟီယတိ; ကာလိင်္ဂရညော ဝိဇိတေ ပုနေကံ, ဧကံ ပန နာဂရာဇာ မဟေတိ၊

    One tooth is venerated by the gods of the Three and Thirty, and one is worshipped in the city of Gandhāra; another one in the realm of the Kaliṅga King, and one is worshipped by a dragon king.

    တဿေဝ တေဇေန အယံ ဝသုန္ဓရာ, အာယာဂသေဋ္ဌေဟိ မဟီ အလင်္ကတာ; ဧဝံ ဣမံ စက္ခုမတော သရီရံ, သုသက္ကတံ သက္ကတသက္ကတေဟိ၊

    Through their glory this rich earth is adorned with the best of offerings. Thus the Clear-eyed One’s corpse is well honored by the honorable.

    ဒေဝိန္ဒနာဂိန္ဒနရိန္ဒပူဇိတော, မနုဿိန္ဒသေဋ္ဌေဟိ တထေဝ ပူဇိတော; တံ ဝန္ဒထ ပဉ္ဇလိကာ လဘိတွာ, ဗုဒ္ဓေါ ဟဝေ ကပ္ပသတေဟိ ဒုလ္လဘောတိ၊

    It’s venerated by lords of gods, dragons, and spirits; and likewise venerated by the finest lords of men. Honor it with joined palms when you get the chance, for a Buddha is rare even in a hundred eons.

    စတ္တာလီသ သမာ ဒန္တာ, ကေသာ လောမာ စ သဗ္ဗသော; ဒေဝါ ဟရိံသု ဧကေကံ, စက္ကဝါဠပရမ္ပရာတိ၊

    Altogether forty even teeth, and the body hair and head hair, were carried off individually by gods across the universe.

    မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ၊





    The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]


    © 1991-2024 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact