Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya |
၃. မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တံ
3. Mahāparinibbānasuttaṃ
၁၃၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တေန ခော ပန သမယေန ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဝဇ္ဇီ အဘိယာတုကာမော ဟောတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘အဟံ ဟိမေ ဝဇ္ဇီ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ဥစ္ဆေစ္ဆာမိ 1 ဝဇ္ဇီ, ဝိနာသေသ္သာမိ ဝဇ္ဇီ, အနယဗ္ယသနံ အာပာဒေသ္သာမိ ဝဇ္ဇီ’’တိ 2။
131. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo hoti. So evamāha – ‘‘ahaṃ hime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchecchāmi 3 vajjī, vināsessāmi vajjī, anayabyasanaṃ āpādessāmi vajjī’’ti 4.
၁၃၂. အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဝသ္သကာရံ ဗ္ရာဟ္မဏံ မဂဓမဟာမတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ, အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ – ‘ရာဇာ, ဘန္တေ, မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘ရာဇာ, ဘန္တေ, မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဝဇ္ဇီ အဘိယာတုကာမော။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘အဟံ ဟိမေ ဝဇ္ဇီ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ဥစ္ဆေစ္ဆာမိ ဝဇ္ဇီ, ဝိနာသေသ္သာမိ ဝဇ္ဇီ, အနယဗ္ယသနံ အာပာဒေသ္သာမီ’’’တိ။ ယထာ တေ ဘဂဝာ ဗ္ယာကရောတိ, တံ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ မမ အာရောစေယ္ယာသိ။ န ဟိ တထာဂတာ ဝိတထံ ဘဏန္တီ’’တိ။
132. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto vassakāraṃ brāhmaṇaṃ magadhamahāmattaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, brāhmaṇa, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘rājā, bhante, māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘rājā, bhante, māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo. So evamāha – ‘‘ahaṃ hime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchecchāmi vajjī, vināsessāmi vajjī, anayabyasanaṃ āpādessāmī’’’ti. Yathā te bhagavā byākaroti, taṃ sādhukaṃ uggahetvā mama āroceyyāsi. Na hi tathāgatā vitathaṃ bhaṇantī’’ti.
ဝသ္သကာရဗ္ရာဟ္မဏော
Vassakārabrāhmaṇo
၁၃၃. ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော ဝသ္သကာရော ဗ္ရာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ ယောဇေတ္ဝာ ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ရာဇဂဟမ္ဟာ နိယ္ယာသိ, ယေန ဂိဇ္ဈကူဋော ပဗ္ဗတော တေန ပာယာသိ။ ယာဝတိကာ ယာနသ္သ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တ္ဝာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ ပတ္တိကောဝ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ဝသ္သကာရော ဗ္ရာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ရာဇာ, ဘော ဂောတမ, မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘောတော ဂောတမသ္သ ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ။ ရာဇာ 5, ဘော ဂောတမ, မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဝဇ္ဇီ အဘိယာတုကာမော။ သော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဟိမေ ဝဇ္ဇီ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ဥစ္ဆေစ္ဆာမိ ဝဇ္ဇီ, ဝိနာသေသ္သာမိ ဝဇ္ဇီ, အနယဗ္ယသနံ အာပာဒေသ္သာမီ’’’တိ။
133. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi rājagahamhā niyyāsi, yena gijjhakūṭo pabbato tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā, yānā paccorohitvā pattikova yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘rājā, bho gotama, māgadho ajātasattu vedehiputto bhoto gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati. Rājā 6, bho gotama, māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo. So evamāha – ‘ahaṃ hime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchecchāmi vajjī, vināsessāmi vajjī, anayabyasanaṃ āpādessāmī’’’ti.
ရာဇအပရိဟာနိယဓမ္မာ
Rājaaparihāniyadhammā
၁၃၄. တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပိဋ္ဌိတော ဌိတော ဟောတိ ဘဂဝန္တံ ဗီဇယမာနော 7။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ အဘိဏ္ဟံ သန္နိပာတာ သန္နိပာတဗဟုလာ’တိ? ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘ဝဇ္ဇီ အဘိဏ္ဟံ သန္နိပာတာ သန္နိပာတဗဟုလာ’’တိ။ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ အဘိဏ္ဟံ သန္နိပာတာ သန္နိပာတဗဟုလာ ဘဝိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
134. Tena kho pana samayena āyasmā ānando bhagavato piṭṭhito ṭhito hoti bhagavantaṃ bījayamāno 8. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī abhiṇhaṃ sannipātā sannipātabahulā’ti? ‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī abhiṇhaṃ sannipātā sannipātabahulā’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī abhiṇhaṃ sannipātā sannipātabahulā bhavissanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ , ‘ဝဇ္ဇီ သမဂ္ဂာ သန္နိပတန္တိ, သမဂ္ဂာ ဝုဋ္ဌဟန္တိ, သမဂ္ဂာ ဝဇ္ဇိကရဏီယာနိ ကရောန္တီ’တိ? ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘ဝဇ္ဇီ သမဂ္ဂာ သန္နိပတန္တိ, သမဂ္ဂာ ဝုဋ္ဌဟန္တိ, သမဂ္ဂာ ဝဇ္ဇိကရဏီယာနိ ကရောန္တီ’’တိ။ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ သမဂ္ဂာ သန္နိပတိသ္သန္တိ, သမဂ္ဂာ ဝုဋ္ဌဟိသ္သန္တိ, သမဂ္ဂာ ဝဇ္ဇိကရဏီယာနိ ကရိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ , ‘vajjī samaggā sannipatanti, samaggā vuṭṭhahanti, samaggā vajjikaraṇīyāni karontī’ti? ‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī samaggā sannipatanti, samaggā vuṭṭhahanti, samaggā vajjikaraṇīyāni karontī’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī samaggā sannipatissanti, samaggā vuṭṭhahissanti, samaggā vajjikaraṇīyāni karissanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ အပညတ္တံ န ပညပေန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ, ယထာပညတ္တေ ပောရာဏေ ဝဇ္ဇိဓမ္မေ သမာဒာယ ဝတ္တန္တီ’’’တိ? ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘ဝဇ္ဇီ အပညတ္တံ န ပညပေန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ, ယထာပညတ္တေ ပောရာဏေ ဝဇ္ဇိဓမ္မေ သမာဒာယ ဝတ္တန္တီ’’’တိ။ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ‘‘ဝဇ္ဇီ အပညတ္တံ န ပညပေသ္သန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒိသ္သန္တိ, ယထာပညတ္တေ ပောရာဏေ ဝဇ္ဇိဓမ္မေ သမာဒာယ ဝတ္တိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī apaññattaṃ na paññapenti, paññattaṃ na samucchindanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantī’’’ti? ‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī apaññattaṃ na paññapenti, paññattaṃ na samucchindanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantī’’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, ‘‘vajjī apaññattaṃ na paññapessanti, paññattaṃ na samucchindissanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattissanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ ယေ တေ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိမဟလ္လကာ, တေ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ 9 မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တေသဉ္စ သောတဗ္ဗံ မညန္တီ’’’တိ? ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘ဝဇ္ဇီ ယေ တေ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိမဟလ္လကာ, တေ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တေသဉ္စ သောတဗ္ဗံ မညန္တီ’’’တိ။ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ ယေ တေ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိမဟလ္လကာ , တေ သက္ကရိသ္သန္တိ ဂရုံ ကရိသ္သန္တိ မာနေသ္သန္တိ ပူဇေသ္သန္တိ, တေသဉ္စ သောတဗ္ဗံ မညိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā, te sakkaronti garuṃ karonti 10 mānenti pūjenti, tesañca sotabbaṃ maññantī’’’ti? ‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā, te sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, tesañca sotabbaṃ maññantī’’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā , te sakkarissanti garuṃ karissanti mānessanti pūjessanti, tesañca sotabbaṃ maññissanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ ယာ တာ ကုလိတ္ထိယော ကုလကုမာရိယော, တာ န ဩက္ကသ္သ ပသယ္ဟ ဝာသေန္တီ’’’တိ? ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘ဝဇ္ဇီ ယာ တာ ကုလိတ္ထိယော ကုလကုမာရိယော တာ န ဩက္ကသ္သ ပသယ္ဟ ဝာသေန္တီ’’’တိ။ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ ယာ တာ ကုလိတ္ထိယော ကုလကုမာရိယော, တာ န ဩက္ကသ္သ ပသယ္ဟ ဝာသေသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo, tā na okkassa pasayha vāsentī’’’ti? ‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsentī’’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo, tā na okkassa pasayha vāsessanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီ ယာနိ တာနိ
‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī yāni tāni
ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိစေတိယာနိ အဗ္ဘန္တရာနိ စေဝ ဗာဟိရာနိ စ, တာနိ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တေသဉ္စ ဒိန္နပုဗ္ဗံ ကတပုဗ္ဗံ ဓမ္မိကံ ဗလိံ နော ပရိဟာပေန္တီ’’’တိ? ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘ဝဇ္ဇီ ယာနိ တာနိ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိစေတိယာနိ အဗ္ဘန္တရာနိ စေဝ ဗာဟိရာနိ စ, တာနိ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ တေသဉ္စ ဒိန္နပုဗ္ဗံ ကတပုဗ္ဗံ ဓမ္မိကံ ဗလိံ နော ပရိဟာပေန္တီ’’’တိ။ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီ ယာနိ တာနိ ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိစေတိယာနိ အဗ္ဘန္တရာနိ စေဝ ဗာဟိရာနိ စ, တာနိ သက္ကရိသ္သန္တိ ဂရုံ ကရိသ္သန္တိ မာနေသ္သန္တိ ပူဇေသ္သန္တိ, တေသဉ္စ ဒိန္နပုဗ္ဗံ ကတပုဗ္ဗံ ဓမ္မိကံ ဗလိံ နော ပရိဟာပေသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
Vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca, tāni sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpentī’’’ti? ‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca, tāni sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpentī’’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca, tāni sakkarissanti garuṃ karissanti mānessanti pūjessanti, tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpessanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတံ, ‘ဝဇ္ဇီနံ အရဟန္တေသု ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိ သုသံဝိဟိတာ, ကိန္တိ အနာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတံ အာဂစ္ဆေယ္ယုံ, အာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတေ ဖာသု ဝိဟရေယ္ယု’’’န္တိ? ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ ‘ဝဇ္ဇီနံ အရဟန္တေသု ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိ သုသံဝိဟိတာ ကိန္တိ အနာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတံ အာဂစ္ဆေယ္ယုံ, အာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတေ ဖာသု ဝိဟရေယ္ယု’’’န္တိ။ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ အရဟန္တေသု ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိ သုသံဝိဟိတာ ဘဝိသ္သတိ, ကိန္တိ အနာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတံ အာဂစ္ဆေယ္ယုံ, အာဂတာ စ အရဟန္တော ဝိဇိတေ ဖာသု ဝိဟရေယ္ယုန္တိ။ ဝုဒ္ဓိယေဝ, အာနန္ဒ, ဝဇ္ဇီနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနီ’’တိ။
‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjīnaṃ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā, kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ, āgatā ca arahanto vijite phāsu vihareyyu’’’nti? ‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante ‘vajjīnaṃ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ, āgatā ca arahanto vijite phāsu vihareyyu’’’nti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjīnaṃ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā bhavissati, kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ, āgatā ca arahanto vijite phāsu vihareyyunti. Vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihānī’’ti.
၁၃၅. အထ ခော ဘဂဝာ ဝသ္သကာရံ ဗ္ရာဟ္မဏံ မဂဓမဟာမတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, သမယံ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ သာရန္ဒဒေ 11 စေတိယေ။ တတ္ရာဟံ ဝဇ္ဇီနံ ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေသိံ။ ယာဝကီဝဉ္စ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဝဇ္ဇီသု ဌသ္သန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဝဇ္ဇီ သန္ဒိသ္သိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဝဇ္ဇီနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနီ’’တိ။
135. Atha kho bhagavā vassakāraṃ brāhmaṇaṃ magadhamahāmattaṃ āmantesi – ‘‘ekamidāhaṃ, brāhmaṇa, samayaṃ vesāliyaṃ viharāmi sārandade 12 cetiye. Tatrāhaṃ vajjīnaṃ ime satta aparihāniye dhamme desesiṃ. Yāvakīvañca, brāhmaṇa, ime satta aparihāniyā dhammā vajjīsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu vajjī sandississanti, vuddhiyeva, brāhmaṇa, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihānī’’ti.
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဝသ္သကာရော ဗ္ရာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧကမေကေနပိ, ဘော ဂောတမ, အပရိဟာနိယေန ဓမ္မေန သမန္နာဂတာနံ ဝဇ္ဇီနံ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ ။ ကော ပန ဝာဒော သတ္တဟိ အပရိဟာနိယေဟိ ဓမ္မေဟိ။ အကရဏီယာဝ 13, ဘော ဂောတမ, ဝဇ္ဇီ 14 ရညာ မာဂဓေန အဇာတသတ္တုနာ ဝေဒေဟိပုတ္တေန ယဒိဒံ ယုဒ္ဓသ္သ, အညတ္ရ ဥပလာပနာယ အညတ္ရ မိထုဘေဒာ။ ဟန္ဒ စ ဒာနိ မယံ, ဘော ဂောတမ, ဂစ္ဆာမ , ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ တ္ဝံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော ဝသ္သကာရော ဗ္ရာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
Evaṃ vutte, vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ekamekenapi, bho gotama, aparihāniyena dhammena samannāgatānaṃ vajjīnaṃ vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni . Ko pana vādo sattahi aparihāniyehi dhammehi. Akaraṇīyāva 15, bho gotama, vajjī 16 raññā māgadhena ajātasattunā vedehiputtena yadidaṃ yuddhassa, aññatra upalāpanāya aññatra mithubhedā. Handa ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma , bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, brāhmaṇa, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
ဘိက္ခုအပရိဟာနိယဓမ္မာ
Bhikkhuaparihāniyadhammā
၁၃၆. အထ ခော ဘဂဝာ အစိရပက္ကန္တေ ဝသ္သကာရေ ဗ္ရာဟ္မဏေ မဂဓမဟာမတ္တေ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ရာဇဂဟံ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပာတေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ရာဇဂဟံ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပာတေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သန္နိပတိတော, ဘန္တေ, ဘိက္ခုသင္ဃော, ယသ္သဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကာလံ မညတီ’’တိ။
136. Atha kho bhagavā acirapakkante vassakāre brāhmaṇe magadhamahāmatte āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gaccha tvaṃ, ānanda, yāvatikā bhikkhū rājagahaṃ upanissāya viharanti, te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā yāvatikā bhikkhū rājagahaṃ upanissāya viharanti, te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sannipatito, bhante, bhikkhusaṅgho, yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဥပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သတ္တ ဝော, ဘိက္ခဝေ, အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေသ္သာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
Atha kho bhagavā uṭṭhāyāsanā yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘satta vo, bhikkhave, aparihāniye dhamme desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အဘိဏ္ဟံ သန္နိပာတာ သန္နိပာတဗဟုလာ ဘဝိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca , bhikkhave, bhikkhū abhiṇhaṃ sannipātā sannipātabahulā bhavissanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သမဂ္ဂာ သန္နိပတိသ္သန္တိ, သမဂ္ဂာ ဝုဋ္ဌဟိသ္သန္တိ, သမဂ္ဂာ သင္ဃကရဏီယာနိ ကရိသ္သန္တိ , ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū samaggā sannipatissanti, samaggā vuṭṭhahissanti, samaggā saṅghakaraṇīyāni karissanti , vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အပညတ္တံ န ပညပေသ္သန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒိသ္သန္တိ, ယထာပညတ္တေသု သိက္ခာပဒေသု သမာဒာယ ဝတ္တိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū apaññattaṃ na paññapessanti, paññattaṃ na samucchindissanti, yathāpaññattesu sikkhāpadesu samādāya vattissanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင္ဃပိတရော သင္ဃပရိဏာယကာ, တေ သက္ကရိသ္သန္တိ ဂရုံ ကရိသ္သန္တိ မာနေသ္သန္တိ ပူဇေသ္သန္တိ, တေသဉ္စ သောတဗ္ဗံ မညိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, te sakkarissanti garuṃ karissanti mānessanti pūjessanti, tesañca sotabbaṃ maññissanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဥပ္ပန္နာယ တဏ္ဟာယ ပောနောဗ္ဘဝိကာယ န ဝသံ ဂစ္ဆိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū uppannāya taṇhāya ponobbhavikāya na vasaṃ gacchissanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အာရညကေသု သေနာသနေသု သာပေက္ခာ ဘဝိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū āraññakesu senāsanesu sāpekkhā bhavissanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ပစ္စတ္တညေဝ သတိံ ဥပဋ္ဌပေသ္သန္တိ – ‘ကိန္တိ အနာဂတာ စ ပေသလာ သဗ္ရဟ္မစာရီ အာဂစ္ဆေယ္ယုံ, အာဂတာ စ ပေသလာ သဗ္ရဟ္မစာရီ ဖာသု 17 ဝိဟရေယ္ယု’န္တိ။ ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū paccattaññeva satiṃ upaṭṭhapessanti – ‘kinti anāgatā ca pesalā sabrahmacārī āgaccheyyuṃ, āgatā ca pesalā sabrahmacārī phāsu 18 vihareyyu’nti. Vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌသ္သန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိသ္သိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
၁၃၇. ‘‘အပရေပိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေသ္သာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
137. ‘‘Aparepi vo, bhikkhave, satta aparihāniye dhamme desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ကမ္မာရာမာ ဘဝိသ္သန္တိ န ကမ္မရတာ န ကမ္မာရာမတမနုယုတ္တာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū na kammārāmā bhavissanti na kammaratā na kammārāmatamanuyuttā, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ဘသ္သာရာမာ ဘဝိသ္သန္တိ န ဘသ္သရတာ န ဘသ္သာရာမတမနုယုတ္တာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū na bhassārāmā bhavissanti na bhassaratā na bhassārāmatamanuyuttā, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န နိဒ္ဒာရာမာ ဘဝိသ္သန္တိ န နိဒ္ဒာရတာ န နိဒ္ဒာရာမတမနုယုတ္တာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū na niddārāmā bhavissanti na niddāratā na niddārāmatamanuyuttā, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န သင္ဂဏိကာရာမာ ဘဝိသ္သန္တိ န သင္ဂဏိကရတာ န သင္ဂဏိကာရာမတမနုယုတ္တာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū na saṅgaṇikārāmā bhavissanti na saṅgaṇikaratā na saṅgaṇikārāmatamanuyuttā, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ပာပိစ္ဆာ ဘဝိသ္သန္တိ န ပာပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū na pāpicchā bhavissanti na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gatā, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ပာပမိတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ န ပာပသဟာယာ န ပာပသမ္ပဝင္ကာ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū na pāpamittā bhavissanti na pāpasahāyā na pāpasampavaṅkā, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န ဩရမတ္တကေန ဝိသေသာဓိဂမေန အန္တရာဝောသာနံ အာပဇ္ဇိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū na oramattakena visesādhigamena antarāvosānaṃ āpajjissanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌသ္သန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိသ္သိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
၁၃၈. ‘‘အပရေပိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေသ္သာမိ။ပေ.။ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သဒ္ဓာ ဘဝိသ္သန္တိ။ပေ.။ ဟိရိမနာ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဩတ္တပ္ပီ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဗဟုသ္သုတာ ဘဝိသ္သန္တိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဥပဋ္ဌိတသ္သတီ ဘဝိသ္သန္တိ။ ပညဝန္တော ဘဝိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။ ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌသ္သန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိသ္သိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
138. ‘‘Aparepi vo, bhikkhave, satta aparihāniye dhamme desessāmi…pe… ‘‘yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū saddhā bhavissanti…pe… hirimanā bhavissanti… ottappī bhavissanti… bahussutā bhavissanti… āraddhavīriyā bhavissanti… upaṭṭhitassatī bhavissanti… paññavanto bhavissanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni. Yāvakīvañca, bhikkhave, ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
၁၃၉. ‘‘အပရေပိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေသ္သာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
139. ‘‘Aparepi vo, bhikkhave, satta aparihāniye dhamme desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ပေ.။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti…pe… dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāvessanti… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāvessanti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāvessanti, vuddhiyeva , bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌသ္သန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိသ္သိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni.
၁၄၀. ‘‘အပရေပိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေသ္သာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
140. ‘‘Aparepi vo, bhikkhave, satta aparihāniye dhamme desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အနိစ္စသညံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ပေ.။ အနတ္တသညံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ အသုဘသညံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ အာဒီနဝသညံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ ပဟာနသညံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ ဝိရာဂသညံ ဘာဝေသ္သန္တိ။ နိရောဓသညံ ဘာဝေသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū aniccasaññaṃ bhāvessanti…pe… anattasaññaṃ bhāvessanti… asubhasaññaṃ bhāvessanti… ādīnavasaññaṃ bhāvessanti… pahānasaññaṃ bhāvessanti… virāgasaññaṃ bhāvessanti… nirodhasaññaṃ bhāvessanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌသ္သန္တိ, ဣမေသု စ သတ္တသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိသ္သိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca , bhikkhave, ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
၁၄၁. ‘‘ဆ, ဝော ဘိက္ခဝေ, အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေသ္သာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
141. ‘‘Cha, vo bhikkhave, aparihāniye dhamme desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေသ္သန္တိ သဗ္ရဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca , bhikkhave, bhikkhū mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpessanti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေသ္သန္တိ ။ပေ.။ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေသ္သန္တိ သဗ္ရဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhāpessanti …pe… mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpessanti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ, ယေ တေ လာဘာ ဓမ္မိကာ ဓမ္မလဒ္ဓာ အန္တမသော ပတ္တပရိယာပန္နမတ္တမ္ပိ တထာရူပေဟိ လာဘေဟိ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂီ ဘဝိသ္သန္တိ သီလဝန္တေဟိ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ သာဓာရဏဘောဂီ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū, ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattampi tathārūpehi lābhehi appaṭivibhattabhogī bhavissanti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယာနိ ကာနိ သီလာနိ အခဏ္ဍာနိ အစ္ဆိဒ္ဒာနိ အသဗလာနိ အကမ္မာသာနိ ဘုဇိသ္သာနိ ဝိညူပသတ္ထာနိ 19 အပရာမဋ္ဌာနိ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ တထာရူပေသု သီလေသု သီလသာမညဂတာ ဝိဟရိသ္သန္တိ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū yāni kāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññūpasatthāni 20 aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpesu sīlesu sīlasāmaññagatā viharissanti sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယာယံ ဒိဋ္ဌိ အရိယာ နိယ္ယာနိကာ, နိယ္ယာတိ တက္ကရသ္သ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ, တထာရူပာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိသာမညဂတာ ဝိဟရိသ္သန္တိ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, bhikkhū yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā, niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya, tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagatā viharissanti sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ယာဝကီဝဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ဆ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ ဘိက္ခူသု ဌသ္သန္တိ, ဣမေသု စ ဆသု အပရိဟာနိယေသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခူ သန္ဒိသ္သိသ္သန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပာဋိကင္ခာ, နော ပရိဟာနီ’’တိ။
‘‘Yāvakīvañca , bhikkhave, ime cha aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti, imesu ca chasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti, vuddhiyeva, bhikkhave, bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihānī’’ti.
၁၄၂. တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရန္တော ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ – ‘‘ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ။ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမာသဝာ, ဘဝာသဝာ, အဝိဇ္ဇာသဝာ’’တိ။
142. Tatra sudaṃ bhagavā rājagahe viharanto gijjhakūṭe pabbate etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti – ‘‘iti sīlaṃ, iti samādhi, iti paññā. Sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso. Samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati, seyyathidaṃ – kāmāsavā, bhavāsavā, avijjāsavā’’ti.
၁၄၃. အထ ခော ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ ဝိဟရတိ ရာဇာဂာရကေ။ တတ္ရာပိ သုဒံ ဘဂဝာ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ ဝိဟရန္တော ရာဇာဂာရကေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ – ‘‘ဣတိ သီလံ ဣတိ သမာဓိ ဣတိ ပညာ။ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမာသဝာ, ဘဝာသဝာ, အဝိဇ္ဇာသဝာ’’တိ။
143. Atha kho bhagavā rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena ambalaṭṭhikā tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena ambalaṭṭhikā tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā ambalaṭṭhikāyaṃ viharati rājāgārake. Tatrāpi sudaṃ bhagavā ambalaṭṭhikāyaṃ viharanto rājāgārake etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti – ‘‘iti sīlaṃ iti samādhi iti paññā. Sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso. Samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati, seyyathidaṃ – kāmāsavā, bhavāsavā, avijjāsavā’’ti.
၁၄၄. အထ ခော ဘဂဝာ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန နာဠန္ဒာ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန နာဠန္ဒာ တဒဝသရိ, တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ နာဠန္ဒာယံ ဝိဟရတိ ပာဝာရိကမ္ဗဝနေ ။
144. Atha kho bhagavā ambalaṭṭhikāyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena nāḷandā tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena nāḷandā tadavasari, tatra sudaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane .
သာရိပုတ္တသီဟနာဒော
Sāriputtasīhanādo
၁၄၅. အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧဝံ ပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ; န စာဟု န စ ဘဝိသ္သတိ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဘဂဝတာ ဘိယ္ယောဘိညတရော ယဒိဒံ သမ္ဗောဓိယ’’န္တိ။ ‘‘ဥဠာရာ ခော တေ အယံ, သာရိပုတ္တ, အာသဘီ ဝာစာ 21 ဘာသိတာ, ဧကံသော ဂဟိတော, သီဟနာဒော နဒိတော – ‘ဧဝံပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ; န စာဟု န စ ဘဝိသ္သတိ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဘဂဝတာ ဘိယ္ယောဘိညတရော ယဒိဒံ သမ္ဗောဓိယ’န္တိ။
145. Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘evaṃ pasanno ahaṃ, bhante, bhagavati; na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro yadidaṃ sambodhiya’’nti. ‘‘Uḷārā kho te ayaṃ, sāriputta, āsabhī vācā 22 bhāsitā, ekaṃso gahito, sīhanādo nadito – ‘evaṃpasanno ahaṃ, bhante, bhagavati; na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro yadidaṃ sambodhiya’nti.
‘‘ကိံ တေ 23, သာရိပုတ္တ, ယေ တေ အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ, သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတာ – ‘ဧဝံသီလာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Kiṃ te 24, sāriputta, ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, sabbe te bhagavanto cetasā ceto paricca viditā – ‘evaṃsīlā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘ကိံ ပန တေ 25, သာရိပုတ္တ, ယေ တေ ဘဝိသ္သန္တိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ, သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတာ – ‘ဧဝံသီလာ တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိသ္သန္တိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိသ္သန္တိ ဣတိပီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Kiṃ pana te 26, sāriputta, ye te bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, sabbe te bhagavanto cetasā ceto paricca viditā – ‘evaṃsīlā te bhagavanto bhavissanti itipi, evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto bhavissanti itipī’’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘ကိံ ပန တေ, သာရိပုတ္တ, အဟံ ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတော – ‘‘ဧဝံသီလော ဘဂဝာ ဣတိပိ , ဧဝံဓမ္မော ဧဝံပညော ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တော ဘဂဝာ ဣတိပီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Kiṃ pana te, sāriputta, ahaṃ etarahi arahaṃ sammāsambuddho cetasā ceto paricca vidito – ‘‘evaṃsīlo bhagavā itipi , evaṃdhammo evaṃpañño evaṃvihārī evaṃvimutto bhagavā itipī’’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘ဧတ္ထ စ ဟိ တေ, သာရိပုတ္တ, အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု အရဟန္တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု စေတောပရိယဉာဏံ 27 နတ္ထိ။ အထ ကိဉ္စရဟိ တေ အယံ, သာရိပုတ္တ, ဥဠာရာ အာသဘီ ဝာစာ ဘာသိတာ, ဧကံသော ဂဟိတော, သီဟနာဒော နဒိတော – ‘ဧဝံပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ; န စာဟု န စ ဘဝိသ္သတိ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဘဂဝတာ ဘိယ္ယောဘိညတရော ယဒိဒံ သမ္ဗောဓိယ’’’န္တိ?
‘‘Ettha ca hi te, sāriputta, atītānāgatapaccuppannesu arahantesu sammāsambuddhesu cetopariyañāṇaṃ 28 natthi. Atha kiñcarahi te ayaṃ, sāriputta, uḷārā āsabhī vācā bhāsitā, ekaṃso gahito, sīhanādo nadito – ‘evaṃpasanno ahaṃ, bhante, bhagavati; na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro yadidaṃ sambodhiya’’’nti?
၁၄၆. ‘‘န ခော မေ, ဘန္တေ, အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု အရဟန္တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု စေတောပရိယဉာဏံ အတ္ထိ, အပိ စ မေ ဓမ္မန္ဝယော ဝိဒိတော။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, ရညော ပစ္စန္တိမံ နဂရံ ဒဠ္ဟုဒ္ဓာပံ ဒဠ္ဟပာကာရတောရဏံ ဧကဒ္ဝာရံ, တတ္ရသ္သ ဒောဝာရိကော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓာဝီ အညာတာနံ နိဝာရေတာ ဉာတာနံ ပဝေသေတာ။ သော တသ္သ နဂရသ္သ သမန္တာ အနုပရိယာယပထံ 29 အနုက္ကမမာနော န ပသ္သေယ္ယ ပာကာရသန္ဓိံ ဝာ ပာကာရဝိဝရံ ဝာ, အန္တမသော ဗိဠာရနိက္ခမနမတ္တမ္ပိ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ 30 – ‘ယေ ခော ကေစိ ဩဠာရိကာ ပာဏာ ဣမံ နဂရံ ပဝိသန္တိ ဝာ နိက္ခမန္တိ ဝာ, သဗ္ဗေ တေ ဣမိနာဝ ဒ္ဝာရေန ပဝိသန္တိ ဝာ နိက္ခမန္တိ ဝာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော မေ, ဘန္တေ, ဓမ္မန္ဝယော ဝိဒိတော – ‘ယေ တေ, ဘန္တေ, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ , သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ သတ္တဗောဇ္ဈင္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတ္ဝာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိံသု။ ယေပိ တေ, ဘန္တေ, ဘဝိသ္သန္တိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ , သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတ္ဝာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိသ္သန္တိ။ ဘဂဝာပိ, ဘန္တေ, ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပတိဋ္ဌိတစိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတ္ဝာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော’’’တိ။
146. ‘‘Na kho me, bhante, atītānāgatapaccuppannesu arahantesu sammāsambuddhesu cetopariyañāṇaṃ atthi, api ca me dhammanvayo vidito. Seyyathāpi, bhante, rañño paccantimaṃ nagaraṃ daḷhuddhāpaṃ daḷhapākāratoraṇaṃ ekadvāraṃ, tatrassa dovāriko paṇḍito viyatto medhāvī aññātānaṃ nivāretā ñātānaṃ pavesetā. So tassa nagarassa samantā anupariyāyapathaṃ 31 anukkamamāno na passeyya pākārasandhiṃ vā pākāravivaraṃ vā, antamaso biḷāranikkhamanamattampi. Tassa evamassa 32 – ‘ye kho keci oḷārikā pāṇā imaṃ nagaraṃ pavisanti vā nikkhamanti vā, sabbe te imināva dvārena pavisanti vā nikkhamanti vā’ti. Evameva kho me, bhante, dhammanvayo vidito – ‘ye te, bhante, ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā , sabbe te bhagavanto pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā sattabojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhiṃsu. Yepi te, bhante, bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā , sabbe te bhagavanto pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhissanti. Bhagavāpi, bhante, etarahi arahaṃ sammāsambuddho pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’’’ti.
၁၄၇. တတ္ရပိ သုဒံ ဘဂဝာ နာဠန္ဒာယံ ဝိဟရန္တော ပာဝာရိကမ္ဗဝနေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ – ‘‘ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ။ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမာသဝာ, ဘဝာသဝာ, အဝိဇ္ဇာသဝာ’’တိ။
147. Tatrapi sudaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharanto pāvārikambavane etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti – ‘‘iti sīlaṃ, iti samādhi, iti paññā. Sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso. Samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati, seyyathidaṃ – kāmāsavā, bhavāsavā, avijjāsavā’’ti.
ဒုသ္သီလအာဒီနဝာ
Dussīlaādīnavā
၁၄၈. အထ ခော ဘဂဝာ နာဠန္ဒာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ပာဋလိဂာမော တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ပာဋလိဂာမော တဒဝသရိ။ အသ္သောသုံ ခော ပာဋလိဂာမိကာ ဥပာသကာ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ပာဋလိဂာမံ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခော ပာဋလိဂာမိကာ ဥပာသကာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော ပာဋလိဂာမိကာ ဥပာသကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အဓိဝာသေတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အာဝသထာဂာရ’’န္တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော ပာဋလိဂာမိကာ ဥပာသကာ ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ယေန အာဝသထာဂာရံ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သဗ္ဗသန္ထရိံ 33 အာဝသထာဂာရံ သန္ထရိတ္ဝာ အာသနာနိ ပညပေတ္ဝာ ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ တေလပဒီပံ အာရောပေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော ပာဋလိဂာမိကာ ဥပာသကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘သဗ္ဗသန္ထရိသန္ထတံ 34, ဘန္တေ, အာဝသထာဂာရံ, အာသနာနိ ပညတ္တာနိ, ဥဒကမဏိကော ပတိဋ္ဌာပိတော, တေလပဒီပော အာရောပိတော; ယသ္သဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကာလံ မညတီ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ သာယန္ဟသမယံ 35။ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန ယေန အာဝသထာဂာရံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပာဒေ ပက္ခာလေတ္ဝာ အာဝသထာဂာရံ ပဝိသိတ္ဝာ မဇ္ဈိမံ ထမ္ဘံ နိသ္သာယ ပုရတ္ထာဘိမုခော 36 နိသီဒိ။ ဘိက္ခုသင္ဃောပိ ခော ပာဒေ ပက္ခာလေတ္ဝာ အာဝသထာဂာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ပစ္ဆိမံ ဘိတ္တိံ နိသ္သာယ ပုရတ္ထာဘိမုခော နိသီဒိ ဘဂဝန္တမေဝ ပုရက္ခတ္ဝာ။ ပာဋလိဂာမိကာပိ ခော ဥပာသကာ ပာဒေ ပက္ခာလေတ္ဝာ အာဝသထာဂာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ပုရတ္ထိမံ ဘိတ္တိံ နိသ္သာယ ပစ္ဆိမာဘိမုခာ နိသီဒိံသု ဘဂဝန္တမေဝ ပုရက္ခတ္ဝာ။
148. Atha kho bhagavā nāḷandāyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena pāṭaligāmo tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena pāṭaligāmo tadavasari. Assosuṃ kho pāṭaligāmikā upāsakā – ‘‘bhagavā kira pāṭaligāmaṃ anuppatto’’ti. Atha kho pāṭaligāmikā upāsakā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho pāṭaligāmikā upāsakā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘adhivāsetu no, bhante, bhagavā āvasathāgāra’’nti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho pāṭaligāmikā upāsakā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sabbasanthariṃ 37 āvasathāgāraṃ santharitvā āsanāni paññapetvā udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpetvā telapadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho pāṭaligāmikā upāsakā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sabbasantharisanthataṃ 38, bhante, āvasathāgāraṃ, āsanāni paññattāni, udakamaṇiko patiṭṭhāpito, telapadīpo āropito; yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ 39. Nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā āvasathāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho 40 nisīdi. Bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā āvasathāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantameva purakkhatvā. Pāṭaligāmikāpi kho upāsakā pāde pakkhāletvā āvasathāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu bhagavantameva purakkhatvā.
၁၄၉. အထ ခော ဘဂဝာ ပာဋလိဂာမိကေ ဥပာသကေ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဉ္စိမေ, ဂဟပတယော, အာဒီနဝာ ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဒုသ္သီလော သီလဝိပန္နော ပမာဒာဓိကရဏံ မဟတိံ ဘောဂဇာနိံ နိဂစ္ဆတိ။ အယံ ပဌမော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။
149. Atha kho bhagavā pāṭaligāmike upāsake āmantesi – ‘‘pañcime, gahapatayo, ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā. Katame pañca? Idha, gahapatayo, dussīlo sīlavipanno pamādādhikaraṇaṃ mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati. Ayaṃ paṭhamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပန္နသ္သ ပာပကော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။ အယံ ဒုတိယော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, dussīlassa sīlavipannassa pāpako kittisaddo abbhuggacchati. Ayaṃ dutiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုသ္သီလော သီလဝိပန္နော ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင္ကမတိ – ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ ယဒိ ဗ္ရာဟ္မဏပရိသံ ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ ယဒိ သမဏပရိသံ – အဝိသာရဒော ဥပသင္ကမတိ မင္ကုဘူတော။ အယံ တတိယော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, dussīlo sīlavipanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati – yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ – avisārado upasaṅkamati maṅkubhūto. Ayaṃ tatiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုသ္သီလော သီလဝိပန္နော သမ္မူဠ္ဟော ကာလင္ကရောတိ။ အယံ စတုတ္ထော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, dussīlo sīlavipanno sammūḷho kālaṅkaroti. Ayaṃ catuttho ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုသ္သီလော သီလဝိပန္နော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ အယံ ပဉ္စမော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။ ဣမေ ခော, ဂဟပတယော, ပဉ္စ အာဒီနဝာ ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, dussīlo sīlavipanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ayaṃ pañcamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Ime kho, gahapatayo, pañca ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā.
သီလဝန္တ္တအာနိသံသာ
Sīlavanttaānisaṃsā
၁၅၀. ‘‘ပဉ္စိမေ , ဂဟပတယော, အာနိသံသာ သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဂဟပတယော, သီလဝာ သီလသမ္ပန္နော အပ္ပမာဒာဓိကရဏံ မဟန္တံ ဘောဂက္ခန္ဓံ အဓိဂစ္ဆတိ။ အယံ ပဌမော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။
150. ‘‘Pañcime , gahapatayo, ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāya. Katame pañca? Idha, gahapatayo, sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchati. Ayaṃ paṭhamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝတော သီလသမ္ပန္နသ္သ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။ အယံ ဒုတိယော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati. Ayaṃ dutiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝာ သီလသမ္ပန္နော ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင္ကမတိ – ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ ယဒိ ဗ္ရာဟ္မဏပရိသံ ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ ယဒိ သမဏပရိသံ ဝိသာရဒော ဥပသင္ကမတိ အမင္ကုဘူတော။ အယံ တတိယော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavā sīlasampanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati – yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto. Ayaṃ tatiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝာ သီလသမ္ပန္နော အသမ္မူဠ္ဟော ကာလင္ကရောတိ။ အယံ စတုတ္ထော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavā sīlasampanno asammūḷho kālaṅkaroti. Ayaṃ catuttho ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝာ သီလသမ္ပန္နော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ အယံ ပဉ္စမော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။ ဣမေ ခော, ဂဟပတယော, ပဉ္စ အာနိသံသာ သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယာ’’တိ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavā sīlasampanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ayaṃ pañcamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Ime kho, gahapatayo, pañca ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāyā’’ti.
၁၅၁. အထ ခော ဘဂဝာ ပာဋလိဂာမိကေ ဥပာသကေ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥယ္ယောဇေသိ – ‘‘အဘိက္ကန္တာ ခော, ဂဟပတယော, ရတ္တိ, ယသ္သဒာနိ တုမ္ဟေ ကာလံ မညထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ပာဋလိဂာမိကာ ဥပာသကာ ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကမိံသု။ အထ ခော ဘဂဝာ အစိရပက္ကန္တေသု ပာဋလိဂာမိကေသု ဥပာသကေသု သုညာဂာရံ ပာဝိသိ။
151. Atha kho bhagavā pāṭaligāmike upāsake bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi – ‘‘abhikkantā kho, gahapatayo, ratti, yassadāni tumhe kālaṃ maññathā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho pāṭaligāmikā upāsakā bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. Atha kho bhagavā acirapakkantesu pāṭaligāmikesu upāsakesu suññāgāraṃ pāvisi.
ပာဋလိပုတ္တနဂရမာပနံ
Pāṭaliputtanagaramāpanaṃ
၁၅၂. တေန ခော ပန သမယေန သုနိဓဝသ္သကာရာ 41 မဂဓမဟာမတ္တာ ပာဋလိဂာမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယ။ တေန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဒေဝတာယော သဟသ္သေဝ 42 ပာဋလိဂာမေ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဟေသက္ခာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ, မဟေသက္ခာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဇ္ဈိမာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ, မဇ္ဈိမာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ နီစာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ, နီစာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန တာ ဒေဝတာယော သဟသ္သေဝ ပာဋလိဂာမေ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိယော။ အထ ခော ဘဂဝာ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကေ နု ခော 43, အာနန္ဒ, ပာဋလိဂာမေ နဂရံ မာပေန္တီ’’တိ 44? ‘‘သုနိဓဝသ္သကာရာ, ဘန္တေ, မဂဓမဟာမတ္တာ ပာဋလိဂာမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယာ’’တိ။ ‘‘သေယ္ယထာပိ, အာနန္ဒ, ဒေဝေဟိ တာဝတိံသေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတ္ဝာ, ဧဝမေဝ ခော, အာနန္ဒ, သုနိဓဝသ္သကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ပာဋလိဂာမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယ။ ဣဓာဟံ, အာနန္ဒ, အဒ္ဒသံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သမ္ဗဟုလာ ဒေဝတာယော သဟသ္သေဝ ပာဋလိဂာမေ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိယော။ ယသ္မိံ , အာနန္ဒ, ပဒေသေ မဟေသက္ခာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ, မဟေသက္ခာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဇ္ဈိမာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ, မဇ္ဈိမာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ နီစာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ, နီစာနံ တတ္ထ ရညံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယာဝတာ, အာနန္ဒ, အရိယံ အာယတနံ ယာဝတာ ဝဏိပ္ပထော ဣဒံ အဂ္ဂနဂရံ ဘဝိသ္သတိ ပာဋလိပုတ္တံ ပုဋဘေဒနံ ။ ပာဋလိပုတ္တသ္သ ခော, အာနန္ဒ, တယော အန္တရာယာ ဘဝိသ္သန္တိ – အဂ္ဂိတော ဝာ ဥဒကတော ဝာ မိထုဘေဒာ ဝာ’’တိ။
152. Tena kho pana samayena sunidhavassakārā 45 magadhamahāmattā pāṭaligāme nagaraṃ māpenti vajjīnaṃ paṭibāhāya. Tena samayena sambahulā devatāyo sahasseva 46 pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhanti. Yasmiṃ padese mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti, mahesakkhānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ. Yasmiṃ padese majjhimā devatā vatthūni pariggaṇhanti, majjhimānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ. Yasmiṃ padese nīcā devatā vatthūni pariggaṇhanti, nīcānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ. Addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tā devatāyo sahasseva pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhantiyo. Atha kho bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ke nu kho 47, ānanda, pāṭaligāme nagaraṃ māpentī’’ti 48? ‘‘Sunidhavassakārā, bhante, magadhamahāmattā pāṭaligāme nagaraṃ māpenti vajjīnaṃ paṭibāhāyā’’ti. ‘‘Seyyathāpi, ānanda, devehi tāvatiṃsehi saddhiṃ mantetvā, evameva kho, ānanda, sunidhavassakārā magadhamahāmattā pāṭaligāme nagaraṃ māpenti vajjīnaṃ paṭibāhāya. Idhāhaṃ, ānanda, addasaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sambahulā devatāyo sahasseva pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhantiyo. Yasmiṃ , ānanda, padese mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti, mahesakkhānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ. Yasmiṃ padese majjhimā devatā vatthūni pariggaṇhanti, majjhimānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ. Yasmiṃ padese nīcā devatā vatthūni pariggaṇhanti, nīcānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ. Yāvatā, ānanda, ariyaṃ āyatanaṃ yāvatā vaṇippatho idaṃ agganagaraṃ bhavissati pāṭaliputtaṃ puṭabhedanaṃ . Pāṭaliputtassa kho, ānanda, tayo antarāyā bhavissanti – aggito vā udakato vā mithubhedā vā’’ti.
၁၅၃. အထ ခော သုနိဓဝသ္သကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု, ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော သုနိဓဝသ္သကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အဓိဝာသေတု နော ဘဝံ ဂောတမော အဇ္ဇတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော သုနိဓဝသ္သကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ယေန သကော အာဝသထော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သကေ အာဝသထေ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသုံ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂောတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။
153. Atha kho sunidhavassakārā magadhamahāmattā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu, ekamantaṃ ṭhitā kho sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘adhivāsetu no bhavaṃ gotamo ajjatanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā yena sako āvasatho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sake āvasathe paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesuṃ – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန ယေန သုနိဓဝသ္သကာရာနံ မဂဓမဟာမတ္တာနံ အာဝသထော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော သုနိဓဝသ္သကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသုံ သမ္ပဝာရေသုံ။ အထ ခော သုနိဓဝသ္သကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခော သုနိဓဝသ္သကာရေ မဂဓမဟာမတ္တေ ဘဂဝာ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိ –
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena sunidhavassakārānaṃ magadhamahāmattānaṃ āvasatho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho sunidhavassakārā magadhamahāmattā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesuṃ sampavāresuṃ. Atha kho sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho sunidhavassakāre magadhamahāmatte bhagavā imāhi gāthāhi anumodi –
‘‘ယသ္မိံ ပဒေသေ ကပ္ပေတိ၊ ဝာသံ ပဏ္ဍိတဇာတိယော။
‘‘Yasmiṃ padese kappeti, vāsaṃ paṇḍitajātiyo;
‘‘ယာ တတ္ထ ဒေဝတာ အာသုံ၊ တာသံ ဒက္ခိဏမာဒိသေ။
‘‘Yā tattha devatā āsuṃ, tāsaṃ dakkhiṇamādise;
‘‘တတော နံ အနုကမ္ပန္တိ၊ မာတာ ပုတ္တံဝ ဩရသံ။
‘‘Tato naṃ anukampanti, mātā puttaṃva orasaṃ;
ဒေဝတာနုကမ္ပိတော ပောသော၊ သဒာ ဘဒ္ရာနိ ပသ္သတီ’’တိ။
Devatānukampito poso, sadā bhadrāni passatī’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ သုနိဓဝသ္သကာရေ မဂဓမဟာမတ္တေ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
Atha kho bhagavā sunidhavassakāre magadhamahāmatte imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
၁၅၄. တေန ခော ပန သမယေန သုနိဓဝသ္သကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓာ ဟောန္တိ – ‘‘ယေနဇ္ဇ သမဏော ဂောတမော ဒ္ဝာရေန နိက္ခမိသ္သတိ, တံ ဂောတမဒ္ဝာရံ နာမ ဘဝိသ္သတိ။ ယေန တိတ္ထေန ဂင္ဂံ နဒိံ တရိသ္သတိ, တံ ဂောတမတိတ္ထံ နာမ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ယေန ဒ္ဝာရေန နိက္ခမိ , တံ ဂောတမဒ္ဝာရံ နာမ အဟောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ယေန ဂင္ဂာ နဒီ တေနုပသင္ကမိ။ တေန ခော ပန သမယေန ဂင္ဂာ နဒီ ပူရာ ဟောတိ သမတိတ္တိကာ ကာကပေယ္ယာ။ အပ္ပေကစ္စေ မနုသ္သာ နာဝံ ပရိယေသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ဥဠုမ္ပံ ပရိယေသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ကုလ္လံ ဗန္ဓန္တိ အပာရာ 53, ပာရံ ဂန္တုကာမာ။ အထ ခော ဘဂဝာ – သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ, ဧဝမေဝ – ဂင္ဂာယ နဒိယာ ဩရိမတီရေ အန္တရဟိတော ပာရိမတီရေ ပစ္စုဋ္ဌာသိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန။ အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ တေ မနုသ္သေ အပ္ပေကစ္စေ နာဝံ ပရိယေသန္တေ အပ္ပေကစ္စေ ဥဠုမ္ပံ ပရိယေသန္တေ အပ္ပေကစ္စေ ကုလ္လံ ဗန္ဓန္တေ အပာရာ ပာရံ ဂန္တုကာမေ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –
154. Tena kho pana samayena sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti – ‘‘yenajja samaṇo gotamo dvārena nikkhamissati, taṃ gotamadvāraṃ nāma bhavissati. Yena titthena gaṅgaṃ nadiṃ tarissati, taṃ gotamatitthaṃ nāma bhavissatī’’ti. Atha kho bhagavā yena dvārena nikkhami , taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosi. Atha kho bhagavā yena gaṅgā nadī tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena gaṅgā nadī pūrā hoti samatittikā kākapeyyā. Appekacce manussā nāvaṃ pariyesanti, appekacce uḷumpaṃ pariyesanti, appekacce kullaṃ bandhanti apārā 54, pāraṃ gantukāmā. Atha kho bhagavā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – gaṅgāya nadiyā orimatīre antarahito pārimatīre paccuṭṭhāsi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Addasā kho bhagavā te manusse appekacce nāvaṃ pariyesante appekacce uḷumpaṃ pariyesante appekacce kullaṃ bandhante apārā pāraṃ gantukāme. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘ယေ တရန္တိ အဏ္ဏဝံ သရံ၊ သေတုံ ကတ္ဝာန ဝိသဇ္ဇ ပလ္လလာနိ။
‘‘Ye taranti aṇṇavaṃ saraṃ, setuṃ katvāna visajja pallalāni;
ပဌမဘာဏဝာရော။
Paṭhamabhāṇavāro.
အရိယသစ္စကထာ
Ariyasaccakathā
၁၅၅. အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ကောဋိဂာမော တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ကောဋိဂာမော တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ကောဋိဂာမေ ဝိဟရတိ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
155. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena koṭigāmo tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena koṭigāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā koṭigāme viharati. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi –
‘‘စတုန္နံ , ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခသ္သ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စသ္သ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ ဒုက္ခသမုဒယသ္သ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စသ္သ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ ဒုက္ခနိရောဓသ္သ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စသ္သ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စသ္သ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခသမုဒယံ 59 အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓံ 60 အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဥစ္ဆိန္နာ ဘဝတဏ္ဟာ, ခီဏာ ဘဝနေတ္တိ, နတ္ထိဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
‘‘Catunnaṃ , bhikkhave, ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca. Katamesaṃ catunnaṃ? Dukkhassa, bhikkhave, ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca. Dukkhasamudayassa, bhikkhave, ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca. Dukkhanirodhassa, bhikkhave, ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca. Dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya, bhikkhave, ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca. Tayidaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhasamudayaṃ 61 ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhanirodhaṃ 62 ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, ucchinnā bhavataṇhā, khīṇā bhavanetti, natthidāni punabbhavo’’ti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ၊ ယထာဘူတံ အဒသ္သနာ။
‘‘Catunnaṃ ariyasaccānaṃ, yathābhūtaṃ adassanā;
သံသိတံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ၊ တာသု တာသ္ဝေဝ ဇာတိသု။
Saṃsitaṃ dīghamaddhānaṃ, tāsu tāsveva jātisu.
တာနိ ဧတာနိ ဒိဋ္ဌာနိ၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။
Tāni etāni diṭṭhāni, bhavanetti samūhatā;
ဥစ္ဆိန္နံ မူလံ ဒုက္ခသ္သ၊ နတ္ထိ ဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော’’တိ။
Ucchinnaṃ mūlaṃ dukkhassa, natthi dāni punabbhavo’’ti.
တတ္ရပိ သုဒံ ဘဂဝာ ကောဋိဂာမေ ဝိဟရန္တော ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ – ‘‘ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ။ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမာသဝာ, ဘဝာသဝာ, အဝိဇ္ဇာသဝာ’’တိ။
Tatrapi sudaṃ bhagavā koṭigāme viharanto etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti – ‘‘iti sīlaṃ, iti samādhi, iti paññā. Sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso. Samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati, seyyathidaṃ – kāmāsavā, bhavāsavā, avijjāsavā’’ti.
အနာဝတ္တိဓမ္မသမ္ဗောဓိပရာယဏာ
Anāvattidhammasambodhiparāyaṇā
၁၅၆. အထ ခော ဘဂဝာ ကောဋိဂာမေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန နာတိကာ 63 တေနုပင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန နာတိကာ တဒဝသရိ။ တတ္ရပိ သုဒံ ဘဂဝာ နာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သာဠ္ဟော နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု နာတိကေ ကာလင္ကတော, တသ္သ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? နန္ဒာ နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနီ နာတိကေ ကာလင္ကတာ, တသ္သာ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? သုဒတ္တော နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော နာတိကေ ကာလင္ကတော, တသ္သ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? သုဇာတာ နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသိကာ နာတိကေ ကာလင္ကတာ, တသ္သာ ကာ ဂတိ , ကော အဘိသမ္ပရာယော? ကုက္ကုဋော 64 နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော နာတိကေ ကာလင္ကတော, တသ္သ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? ကာဠိမ္ဗော 65 နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော။ပေ.။ နိကဋော နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော။ ကဋိသ္သဟော 66 နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော။ တုဋ္ဌော နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော။ သန္တုဋ္ဌော နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော။ ဘဒ္ဒော 67 နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော။ သုဘဒ္ဒော 68 နာမ, ဘန္တေ, ဥပာသကော နာတိကေ ကာလင္ကတော, တသ္သ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ?
156. Atha kho bhagavā koṭigāme yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena nātikā 69 tenupaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena nātikā tadavasari. Tatrapi sudaṃ bhagavā nātike viharati giñjakāvasathe. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sāḷho nāma, bhante, bhikkhu nātike kālaṅkato, tassa kā gati, ko abhisamparāyo? Nandā nāma, bhante, bhikkhunī nātike kālaṅkatā, tassā kā gati, ko abhisamparāyo? Sudatto nāma, bhante, upāsako nātike kālaṅkato, tassa kā gati, ko abhisamparāyo? Sujātā nāma, bhante, upāsikā nātike kālaṅkatā, tassā kā gati , ko abhisamparāyo? Kukkuṭo 70 nāma, bhante, upāsako nātike kālaṅkato, tassa kā gati, ko abhisamparāyo? Kāḷimbo 71 nāma, bhante, upāsako…pe… nikaṭo nāma, bhante, upāsako… kaṭissaho 72 nāma, bhante, upāsako… tuṭṭho nāma, bhante, upāsako… santuṭṭho nāma, bhante, upāsako… bhaddo 73 nāma, bhante, upāsako… subhaddo 74 nāma, bhante, upāsako nātike kālaṅkato, tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti?
၁၅၇. ‘‘သာဠ္ဟော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ နန္ဒာ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနီ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနီ အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ သုဒတ္တော, အာနန္ဒ, ဥပာသကော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒောသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒာဂာမီ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သတိ။ သုဇာတာ, အာနန္ဒ, ဥပာသိကာ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပာတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ 75။ ကုက္ကုဋော, အာနန္ဒ, ဥပာသကော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ ကာဠိမ္ဗော, အာနန္ဒ, ဥပာသကော။ပေ.။ နိကဋော, အာနန္ဒ, ဥပာသကော။ ကဋိသ္သဟော , အာနန္ဒ, ဥပာသကော။ တုဋ္ဌော, အာနန္ဒ, ဥပာသကော ။ သန္တုဋ္ဌော, အာနန္ဒ, ဥပာသကော။ ဘဒ္ဒော, အာနန္ဒ, ဥပာသကော။ သုဘဒ္ဒော, အာနန္ဒ, ဥပာသကော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ ။ ပရောပညာသံ, အာနန္ဒ, နာတိကေ ဥပာသကာ ကာလင္ကတာ, ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ သာဓိကာ နဝုတိ 76, အာနန္ဒ, နာတိကေ ဥပာသကာ ကာလင္ကတာ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒောသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒာဂာမိနော သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ။ သာတိရေကာနိ 77, အာနန္ဒ, ပဉ္စသတာနိ နာတိကေ ဥပာသကာ ကာလင္ကတာ, တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပာတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ။
157. ‘‘Sāḷho, ānanda, bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. Nandā, ānanda, bhikkhunī pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyinī anāvattidhammā tasmā lokā. Sudatto, ānanda, upāsako tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissati. Sujātā, ānanda, upāsikā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā 78. Kukkuṭo, ānanda, upāsako pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā. Kāḷimbo, ānanda, upāsako…pe… nikaṭo, ānanda, upāsako… kaṭissaho , ānanda, upāsako… tuṭṭho, ānanda, upāsako … santuṭṭho, ānanda, upāsako… bhaddo, ānanda, upāsako… subhaddo, ānanda, upāsako pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā . Paropaññāsaṃ, ānanda, nātike upāsakā kālaṅkatā, pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti 79, ānanda, nātike upāsakā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti. Sātirekāni 80, ānanda, pañcasatāni nātike upāsakā kālaṅkatā, tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā.
ဓမ္မာဒာသဓမ္မပရိယာယာ
Dhammādāsadhammapariyāyā
၁၅၈. ‘‘အနစ္ဆရိယံ ခော ပနေတံ, အာနန္ဒ, ယံ မနုသ္သဘူတော ကာလင္ကရေယ္ယ။ တသ္မိံယေဝ 81 ကာလင္ကတေ တထာဂတံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိသ္သထ, ဝိဟေသာ ဟေသာ, အာနန္ဒ, တထာဂတသ္သ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဓမ္မာဒာသံ နာမ ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေသ္သာမိ, ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗ္ယာကရေယ္ယ – ‘ခီဏနိရယောမ္ဟိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပာယဒုဂ္ဂတိဝိနိပာတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ။
158. ‘‘Anacchariyaṃ kho panetaṃ, ānanda, yaṃ manussabhūto kālaṅkareyya. Tasmiṃyeva 82 kālaṅkate tathāgataṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ pucchissatha, vihesā hesā, ānanda, tathāgatassa. Tasmātihānanda, dhammādāsaṃ nāma dhammapariyāyaṃ desessāmi, yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya – ‘khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’ti.
၁၅၉. ‘‘ကတမော စ သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒာသော ဓမ္မပရိယာယော, ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗ္ယာကရေယ္ယ – ‘ခီဏနိရယောမ္ဟိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပာယဒုဂ္ဂတိဝိနိပာတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ?
159. ‘‘Katamo ca so, ānanda, dhammādāso dhammapariyāyo, yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya – ‘khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’ti?
‘‘ဣဓာနန္ဒ , အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’တိ။
‘‘Idhānanda , ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti.
‘‘ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပသ္သိကော ဩပနေယ္ယိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’တိ။
‘‘Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti – ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’ti.
‘‘သင္ဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော, ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော, ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော, သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂာနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ, ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော အာဟုနေယ္ယော ပာဟုနေယ္ယော ဒက္ခိဏေယ္ယော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကသ္သာ’တိ။
‘‘Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ujuppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ñāyappaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, sāmīcippaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’ti.
‘‘အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ အစ္ဆိဒ္ဒေဟိ အသဗလေဟိ အကမ္မာသေဟိ ဘုဇိသ္သေဟိ ဝိညူပသတ္ထေဟိ အပရာမဋ္ဌေဟိ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။
‘‘Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūpasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi.
‘‘အယံ ခော သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒာသော ဓမ္မပရိယာယော, ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗ္ယာကရေယ္ယ – ‘ခီဏနိရယောမ္ဟိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပာယဒုဂ္ဂတိဝိနိပာတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’တိ။
‘‘Ayaṃ kho so, ānanda, dhammādāso dhammapariyāyo, yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya – ‘khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’’ti.
တတ္ရပိ သုဒံ ဘဂဝာ နာတိကေ ဝိဟရန္တော ဂိဉ္ဇကာဝသထေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ –
Tatrapi sudaṃ bhagavā nātike viharanto giñjakāvasathe etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti –
‘‘ဣတိ သီလံ ဣတိ သမာဓိ ဣတိ ပညာ။ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမာသဝာ, ဘဝာသဝာ, အဝိဇ္ဇာသဝာ’’တိ။
‘‘Iti sīlaṃ iti samādhi iti paññā. Sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso. Samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati, seyyathidaṃ – kāmāsavā, bhavāsavā, avijjāsavā’’ti.
၁၆၀. အထ ခော ဘဂဝာ နာတိကေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဝေသာလီ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဝေသာလီ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ အမ္ဗပာလိဝနေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
160. Atha kho bhagavā nātike yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena vesālī tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena vesālī tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati ambapālivane. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi –
‘‘သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဟရေယ္ယ သမ္ပဇာနော, အယံ ဝော အမ္ဟာကံ အနုသာသနီ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ။ပေ.။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ။
‘‘Sato, bhikkhave, bhikkhu vihareyya sampajāno, ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sato hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanānupassī…pe… citte cittānupassī…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sato hoti.
‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သင္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ပီတေ ခာယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏ္ဟီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဟရေယ္ယ သမ္ပဇာနော, အယံ ဝော အမ္ဟာကံ အနုသာသနီ’’တိ။
‘‘Kathañca , bhikkhave, bhikkhu sampajāno hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sampajāno hoti. Sato, bhikkhave, bhikkhu vihareyya sampajāno, ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti.
အမ္ဗပာလီဂဏိကာ
Ambapālīgaṇikā
၁၆၁. အသ္သောသိ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ဝေသာလိံ အနုပ္ပတ္တော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မယ္ဟံ အမ္ဗဝနေ’’တိ။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတ္ဝာ ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ဝေသာလိယာ နိယ္ယာသိ။ ယေန သကော အာရာမော တေန ပာယာသိ။ ယာဝတိကာ ယာနသ္သ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တ္ဝာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ ပတ္တိကာဝ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အမ္ဗပာလိံ ဂဏိကံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဓိဝာသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
161. Assosi kho ambapālī gaṇikā – ‘‘bhagavā kira vesāliṃ anuppatto vesāliyaṃ viharati mayhaṃ ambavane’’ti. Atha kho ambapālī gaṇikā bhaddāni bhaddāni yānāni yojāpetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi vesāliyā niyyāsi. Yena sako ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā, yānā paccorohitvā pattikāva yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ambapāliṃ gaṇikaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho ambapālī gaṇikā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho ambapālī gaṇikā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
အသ္သောသုံ ခော ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ဝေသာလိံ အနုပ္ပတ္တော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ အမ္ဗပာလိဝနေ’’တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတ္ဝာ ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ဝေသာလိယာ နိယ္ယိံသု။ တတ္ရ ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ နီလာ ဟောန္တိ နီလဝဏ္ဏာ နီလဝတ္ထာ နီလာလင္ကာရာ, ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ပီတာ ဟောန္တိ ပီတဝဏ္ဏာ ပီတဝတ္ထာ ပီတာလင္ကာရာ, ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ လောဟိတာ ဟောန္တိ လောဟိတဝဏ္ဏာ လောဟိတဝတ္ထာ လောဟိတာလင္ကာရာ, ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဩဒာတာ ဟောန္တိ ဩဒာတဝဏ္ဏာ ဩဒာတဝတ္ထာ ဩဒာတာလင္ကာရာ။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ လိစ္ဆဝီနံ အက္ခေန အက္ခံ စက္ကေန စက္ကံ ယုဂေန ယုဂံ ပဋိဝဋ္ဋေသိ 83။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ အမ္ဗပာလိံ ဂဏိကံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ကိံ, ဇေ အမ္ဗပာလိ , ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ လိစ္ဆဝီနံ အက္ခေန အက္ခံ စက္ကေန စက္ကံ ယုဂေန ယုဂံ ပဋိဝဋ္ဋေသီ’’တိ? ‘‘တထာ ဟိ ပန မေ, အယ္ယပုတ္တာ, ဘဂဝာ နိမန္တိတော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ ‘‘ဒေဟိ, ဇေ အမ္ဗပာလိ, ဧတံ 84 ဘတ္တံ သတသဟသ္သေနာ’’တိ။ ‘‘သစေပိ မေ, အယ္ယပုတ္တာ, ဝေသာလိံ သာဟာရံ ဒသ္သထ 85, ဧဝမဟံ တံ 86 ဘတ္တံ န ဒသ္သာမီ’’တိ 87။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ အင္ဂုလိံ ဖောဋေသုံ – ‘‘ဇိတမ္ဟ 88 ဝတ ဘော အမ္ဗကာယ, ဇိတမ္ဟ ဝတ ဘော အမ္ဗကာယာ’’တိ 89။
Assosuṃ kho vesālikā licchavī – ‘‘bhagavā kira vesāliṃ anuppatto vesāliyaṃ viharati ambapālivane’’ti. Atha kho te licchavī bhaddāni bhaddāni yānāni yojāpetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi vesāliyā niyyiṃsu. Tatra ekacce licchavī nīlā honti nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā, ekacce licchavī pītā honti pītavaṇṇā pītavatthā pītālaṅkārā, ekacce licchavī lohitā honti lohitavaṇṇā lohitavatthā lohitālaṅkārā, ekacce licchavī odātā honti odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā. Atha kho ambapālī gaṇikā daharānaṃ daharānaṃ licchavīnaṃ akkhena akkhaṃ cakkena cakkaṃ yugena yugaṃ paṭivaṭṭesi 90. Atha kho te licchavī ambapāliṃ gaṇikaṃ etadavocuṃ – ‘‘kiṃ, je ambapāli , daharānaṃ daharānaṃ licchavīnaṃ akkhena akkhaṃ cakkena cakkaṃ yugena yugaṃ paṭivaṭṭesī’’ti? ‘‘Tathā hi pana me, ayyaputtā, bhagavā nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. ‘‘Dehi, je ambapāli, etaṃ 91 bhattaṃ satasahassenā’’ti. ‘‘Sacepi me, ayyaputtā, vesāliṃ sāhāraṃ dassatha 92, evamahaṃ taṃ 93 bhattaṃ na dassāmī’’ti 94. Atha kho te licchavī aṅguliṃ phoṭesuṃ – ‘‘jitamha 95 vata bho ambakāya, jitamha vata bho ambakāyā’’ti 96.
အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ယေန အမ္ဗပာလိဝနံ တေန ပာယိံသု။ အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ တေ လိစ္ဆဝီ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ။ ဒိသ္ဝာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေသံ 97, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ဒေဝာ တာဝတိံသာ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ, ဩလောကေထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝိပရိသံ; အပလောကေထ, ဘိက္ခဝေ , လိစ္ဆဝိပရိသံ; ဥပသံဟရထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝိပရိသံ – တာဝတိံသသဒိသ’’န္တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ယာဝတိကာ ယာနသ္သ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တ္ဝာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ ပတ္တိကာဝ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အဓိဝာသေတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ တေ လိစ္ဆဝီ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဓိဝုတ္ထံ 98 ခော မေ, လိစ္ဆဝီ, သ္ဝာတနာယ အမ္ဗပာလိယာ ဂဏိကာယ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ အင္ဂုလိံ ဖောဋေသုံ – ‘‘ဇိတမ္ဟ ဝတ ဘော အမ္ဗကာယ, ဇိတမ္ဟ ဝတ ဘော အမ္ဗကာယာ’’တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကမိံသု။
Atha kho te licchavī yena ambapālivanaṃ tena pāyiṃsu. Addasā kho bhagavā te licchavī dūratova āgacchante. Disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘yesaṃ 99, bhikkhave, bhikkhūnaṃ devā tāvatiṃsā adiṭṭhapubbā, oloketha, bhikkhave, licchaviparisaṃ; apaloketha, bhikkhave , licchaviparisaṃ; upasaṃharatha, bhikkhave, licchaviparisaṃ – tāvatiṃsasadisa’’nti. Atha kho te licchavī yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā, yānā paccorohitvā pattikāva yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho te licchavī bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho te licchavī bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘adhivāsetu no, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Atha kho bhagavā te licchavī etadavoca – ‘‘adhivutthaṃ 100 kho me, licchavī, svātanāya ambapāliyā gaṇikāya bhatta’’nti. Atha kho te licchavī aṅguliṃ phoṭesuṃ – ‘‘jitamha vata bho ambakāya, jitamha vata bho ambakāyā’’ti. Atha kho te licchavī bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
၁၆၂. အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အာရာမေ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန ယေန အမ္ဗပာလိယာ ဂဏိကာယ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝာရေသိ။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣမာဟံ, ဘန္တေ, အာရာမံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝာ အာရာမံ။ အထ ခော ဘဂဝာ အမ္ဗပာလိံ ဂဏိကံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ တတ္ရပိ သုဒံ ဘဂဝာ ဝေသာလိယံ ဝိဟရန္တော အမ္ဗပာလိဝနေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ – ‘‘ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ။ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမာသဝာ, ဘဝာသဝာ, အဝိဇ္ဇာသဝာ’’တိ။
162. Atha kho ambapālī gaṇikā tassā rattiyā accayena sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena ambapāliyā gaṇikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho ambapālī gaṇikā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho ambapālī gaṇikā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho ambapālī gaṇikā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imāhaṃ, bhante, ārāmaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dammī’’ti. Paṭiggahesi bhagavā ārāmaṃ. Atha kho bhagavā ambapāliṃ gaṇikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Tatrapi sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharanto ambapālivane etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti – ‘‘iti sīlaṃ, iti samādhi, iti paññā. Sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso. Samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati, seyyathidaṃ – kāmāsavā, bhavāsavā, avijjāsavā’’ti.
ဝေဠုဝဂာမဝသ္သူပဂမနံ
Veḷuvagāmavassūpagamanaṃ
၁၆၃. အထ ခော ဘဂဝာ အမ္ဗပာလိဝနေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဝေဠုဝဂာမကော 101 တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဝေဠုဝဂာမကော တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ဝေဠုဝဂာမကေ ဝိဟရတိ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧထ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, သမန္တာ ဝေသာလိံ ယထာမိတ္တံ ယထာသန္ဒိဋ္ဌံ ယထာသမ္ဘတ္တံ ဝသ္သံ ဥပေထ 102။ အဟံ ပန ဣဓေဝ ဝေဠုဝဂာမကေ ဝသ္သံ ဥပဂစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ သမန္တာ ဝေသာလိံ ယထာမိတ္တံ ယထာသန္ဒိဋ္ဌံ ယထာသမ္ဘတ္တံ ဝသ္သံ ဥပဂစ္ဆိံသု။ ဘဂဝာ ပန တတ္ထေဝ ဝေဠုဝဂာမကေ ဝသ္သံ ဥပဂစ္ဆိ။
163. Atha kho bhagavā ambapālivane yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena veḷuvagāmako 103 tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena veḷuvagāmako tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā veḷuvagāmake viharati. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘etha tumhe, bhikkhave, samantā vesāliṃ yathāmittaṃ yathāsandiṭṭhaṃ yathāsambhattaṃ vassaṃ upetha 104. Ahaṃ pana idheva veḷuvagāmake vassaṃ upagacchāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paṭissutvā samantā vesāliṃ yathāmittaṃ yathāsandiṭṭhaṃ yathāsambhattaṃ vassaṃ upagacchiṃsu. Bhagavā pana tattheva veḷuvagāmake vassaṃ upagacchi.
၁၆၄. အထ ခော ဘဂဝတော ဝသ္သူပဂတသ္သ ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ, ဗာဠ္ဟာ ဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ မာရဏန္တိကာ။ တာ သုဒံ ဘဂဝာ သတော သမ္ပဇာနော အဓိဝာသေသိ အဝိဟညမာနော။ အထ ခော ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ခော မေတံ ပတိရူပံ, ယ္ဝာဟံ အနာမန္တေတ္ဝာ ဥပဋ္ဌာကေ အနပလောကေတ္ဝာ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပရိနိဗ္ဗာယေယ္ယံ။ ယံနူနာဟံ ဣမံ အာဗာဓံ ဝီရိယေန ပဋိပဏာမေတ္ဝာ ဇီဝိတသင္ခာရံ အဓိဋ္ဌာယ ဝိဟရေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ တံ အာဗာဓံ ဝီရိယေန ပဋိပဏာမေတ္ဝာ ဇီဝိတသင္ခာရံ အဓိဋ္ဌာယ ဝိဟာသိ။ အထ ခော ဘဂဝတော သော အာဗာဓော ပဋိပသ္သမ္ဘိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော 105 အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဒိဋ္ဌော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဖာသု; ဒိဋ္ဌံ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ခမနီယံ, အပိ စ မေ, ဘန္တေ, မဓုရကဇာတော ဝိယ ကာယော။ ဒိသာပိ မေ န ပက္ခာယန္တိ; ဓမ္မာပိ မံ န ပဋိဘန္တိ ဘဂဝတော ဂေလညေန, အပိ စ မေ, ဘန္တေ, အဟောသိ ကာစိဒေဝ အသ္သာသမတ္တာ – ‘န တာဝ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတိ, န ယာဝ ဘဂဝာ ဘိက္ခုသင္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒာဟရတီ’’’တိ။
164. Atha kho bhagavato vassūpagatassa kharo ābādho uppajji, bāḷhā vedanā vattanti māraṇantikā. Tā sudaṃ bhagavā sato sampajāno adhivāsesi avihaññamāno. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ, yvāhaṃ anāmantetvā upaṭṭhāke anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ parinibbāyeyyaṃ. Yaṃnūnāhaṃ imaṃ ābādhaṃ vīriyena paṭipaṇāmetvā jīvitasaṅkhāraṃ adhiṭṭhāya vihareyya’’nti. Atha kho bhagavā taṃ ābādhaṃ vīriyena paṭipaṇāmetvā jīvitasaṅkhāraṃ adhiṭṭhāya vihāsi. Atha kho bhagavato so ābādho paṭipassambhi. Atha kho bhagavā gilānā vuṭṭhito 106 aciravuṭṭhito gelaññā vihārā nikkhamma vihārapacchāyāyaṃ paññatte āsane nisīdi. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘diṭṭho me, bhante, bhagavato phāsu; diṭṭhaṃ me, bhante, bhagavato khamanīyaṃ, api ca me, bhante, madhurakajāto viya kāyo. Disāpi me na pakkhāyanti; dhammāpi maṃ na paṭibhanti bhagavato gelaññena, api ca me, bhante, ahosi kācideva assāsamattā – ‘na tāva bhagavā parinibbāyissati, na yāva bhagavā bhikkhusaṅghaṃ ārabbha kiñcideva udāharatī’’’ti.
၁၆၅. ‘‘ကိံ ပနာနန္ဒ, ဘိက္ခုသင္ဃော မယိ ပစ္စာသီသတိ 107? ဒေသိတော, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မော အနန္တရံ အဗာဟိရံ ကရိတ္ဝာ။ နတ္ထာနန္ဒ, တထာဂတသ္သ ဓမ္မေသု အာစရိယမုဋ္ဌိ။ ယသ္သ နူန, အာနန္ဒ, ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပရိဟရိသ္သာမီ’တိ ဝာ ‘မမုဒ္ဒေသိကော ဘိက္ခုသင္ဃော’တိ ဝာ, သော နူန, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုသင္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒာဟရေယ္ယ။ တထာဂတသ္သ ခော, အာနန္ဒ, န ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပရိဟရိသ္သာမီ’တိ ဝာ ‘မမုဒ္ဒေသိကော ဘိက္ခုသင္ဃော’တိ ဝာ။ သကိံ 108, အာနန္ဒ, တထာဂတော ဘိက္ခုသင္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒာဟရိသ္သတိ။ အဟံ ခော ပနာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ အာသီတိကော မေ ဝယော ဝတ္တတိ။ သေယ္ယထာပိ, အာနန္ဒ, ဇဇ္ဇရသကဋံ ဝေဌမိသ္သကေန 109 ယာပေတိ, ဧဝမေဝ ခော, အာနန္ဒ, ဝေဌမိသ္သကေန မညေ တထာဂတသ္သ ကာယော ယာပေတိ။ ယသ္မိံ, အာနန္ဒ, သမယေ တထာဂတော သဗ္ဗနိမိတ္တာနံ အမနသိကာရာ ဧကစ္စာနံ ဝေဒနာနံ နိရောဓာ အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဖာသုတရော, အာနန္ဒ, တသ္မိံ သမယေ တထာဂတသ္သ ကာယော ဟောတိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, အတ္တဒီပာ ဝိဟရထ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ, ဓမ္မဒီပာ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ။ ကထဉ္စာနန္ဒ, ဘိက္ခု အတ္တဒီပော ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော, ဓမ္မဒီပော ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော? ဣဓာနန္ဒ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဧဝံ ခော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အတ္တဒီပော ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော, ဓမ္မဒီပော ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော ။ ယေ ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဝာ မမ ဝာ အစ္စယေန အတ္တဒီပာ ဝိဟရိသ္သန္တိ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ, ဓမ္မဒီပာ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ, တမတဂ္ဂေ မေ တေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခူ ဘဝိသ္သန္တိ ယေ ကေစိ သိက္ခာကာမာ’’တိ။
165. ‘‘Kiṃ panānanda, bhikkhusaṅgho mayi paccāsīsati 110? Desito, ānanda, mayā dhammo anantaraṃ abāhiraṃ karitvā. Natthānanda, tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhi. Yassa nūna, ānanda, evamassa – ‘ahaṃ bhikkhusaṅghaṃ pariharissāmī’ti vā ‘mamuddesiko bhikkhusaṅgho’ti vā, so nūna, ānanda, bhikkhusaṅghaṃ ārabbha kiñcideva udāhareyya. Tathāgatassa kho, ānanda, na evaṃ hoti – ‘ahaṃ bhikkhusaṅghaṃ pariharissāmī’ti vā ‘mamuddesiko bhikkhusaṅgho’ti vā. Sakiṃ 111, ānanda, tathāgato bhikkhusaṅghaṃ ārabbha kiñcideva udāharissati. Ahaṃ kho panānanda, etarahi jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto. Āsītiko me vayo vattati. Seyyathāpi, ānanda, jajjarasakaṭaṃ veṭhamissakena 112 yāpeti, evameva kho, ānanda, veṭhamissakena maññe tathāgatassa kāyo yāpeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye tathāgato sabbanimittānaṃ amanasikārā ekaccānaṃ vedanānaṃ nirodhā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati, phāsutaro, ānanda, tasmiṃ samaye tathāgatassa kāyo hoti. Tasmātihānanda, attadīpā viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā. Kathañcānanda, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo, dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo? Idhānanda, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati atāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Evaṃ kho, ānanda, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo, dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo . Ye hi keci, ānanda, etarahi vā mama vā accayena attadīpā viharissanti attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā, tamatagge me te, ānanda, bhikkhū bhavissanti ye keci sikkhākāmā’’ti.
ဒုတိယဘာဏဝာရော။
Dutiyabhāṇavāro.
နိမိတ္တောဘာသကထာ
Nimittobhāsakathā
၁၆၆. အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂဏ္ဟာဟိ, အာနန္ဒ, နိသီဒနံ, ယေန စာပာလံ စေတိယံ 113 တေနုပသင္ကမိသ္သာမ ဒိဝာ ဝိဟာရာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ နိသီဒနံ အာဒာယ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ယေန စာပာလံ စေတိယံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခော အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
166. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gaṇhāhi, ānanda, nisīdanaṃ, yena cāpālaṃ cetiyaṃ 114 tenupasaṅkamissāma divā vihārāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi. Atha kho bhagavā yena cāpālaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Āyasmāpi kho ānando bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
၁၆၇. ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဂောတမကံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ 115 စေတိယံ, ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ, ရမဏီယံ စာပာလံ စေတိယံ။ ယသ္သ ကသ္သစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ။ တထာဂတသ္သ ခော, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော 116, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတာ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ; န ဘဂဝန္တံ ယာစိ – ‘‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ, ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဂောတမကံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ, ရမဏီယံ စာပာလံ စေတိယံ။ ယသ္သ ကသ္သစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ။ တထာဂတသ္သ ခော, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတာ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ ; န ဘဂဝန္တံ ယာစိ – ‘‘တိဋ္ဌတု , ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ, ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ယသ္သဒာနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။
167. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ ānandaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘ramaṇīyā, ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sattambaṃ 117 cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ bahuputtaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ. Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno 118, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ; na bhagavantaṃ yāci – ‘‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti, yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto. Dutiyampi kho bhagavā…pe… tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ramaṇīyā, ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ bahuputtaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ. Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ ; na bhagavantaṃ yāci – ‘‘tiṭṭhatu , bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti, yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gaccha tvaṃ, ānanda, yassadāni kālaṃ maññasī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi.
မာရယာစနကထာ
Mārayācanakathā
၁၆၈. အထ ခော မာရော ပာပိမာ အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော မာရော ပာပိမာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။ ဘာသိတာ ခော ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝာစာ – ‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခူ န သာဝကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခိသ္သန္တိ ဒေသေသ္သန္တိ ပညပေသ္သန္တိ ပဋ္ဌပေသ္သန္တိ ဝိဝရိသ္သန္တိ ဝိဘဇိသ္သန္တိ ဥတ္တာနီ 119 ကရိသ္သန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တီ’တိ ။ ဧတရဟိ ခော ပန, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သာဝကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလောဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။
168. Atha kho māro pāpimā acirapakkante āyasmante ānande yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho māro pāpimā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘parinibbātudāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālo dāni, bhante, bhagavato. Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānī 120 karissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’ti . Etarahi kho pana, bhante, bhikkhū bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti. Parinibbātudāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālodāni, bhante, bhagavato.
‘‘ဘာသိတာ ခော ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝာစာ – ‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခုနိယော န သာဝိကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခိသ္သန္တိ ဒေသေသ္သန္တိ ပညပေသ္သန္တိ ပဋ္ဌပေသ္သန္တိ ဝိဝရိသ္သန္တိ ဝိဘဇိသ္သန္တိ ဥတ္တာနီကရိသ္သန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တီ’တိ ။ ဧတရဟိ ခော ပန, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနိယော ဘဂဝတော သာဝိကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော , သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလောဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။
‘‘Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’ti . Etarahi kho pana, bhante, bhikkhuniyo bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo , sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti. Parinibbātudāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālodāni, bhante, bhagavato.
‘‘ဘာသိတာ ခော ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝာစာ – ‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဥပာသကာ န သာဝကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခိသ္သန္တိ ဒေသေသ္သန္တိ ပညပေသ္သန္တိ ပဋ္ဌပေသ္သန္တိ ဝိဝရိသ္သန္တိ ဝိဘဇိသ္သန္တိ ဥတ္တာနီကရိသ္သန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တီ’တိ။ ဧတရဟိ ခော ပန, ဘန္တေ, ဥပာသကာ ဘဂဝတော သာဝကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ , ဘန္တေ, ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလောဒာနိ , ဘန္တေ, ဘဂဝတော။
‘‘Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’ti. Etarahi kho pana, bhante, upāsakā bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti. Parinibbātudāni , bhante, bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālodāni , bhante, bhagavato.
‘‘ဘာသိတာ ခော ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝာစာ – ‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဥပာသိကာ န သာဝိကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခိသ္သန္တိ ဒေသေသ္သန္တိ ပညပေသ္သန္တိ ပဋ္ဌပေသ္သန္တိ ဝိဝရိသ္သန္တိ ဝိဘဇိသ္သန္တိ ဥတ္တာနီကရိသ္သန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တီ’တိ။ ဧတရဟိ ခော ပန, ဘန္တေ, ဥပာသိကာ ဘဂဝတော သာဝိကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလောဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။
‘‘Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima parinibbāyissāmi, yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’ti. Etarahi kho pana, bhante, upāsikā bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti. Parinibbātudāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālodāni, bhante, bhagavato.
‘‘ဘာသိတာ ခော ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝာစာ – ‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ , ယာဝ မေ ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဣဒ္ဓံ စေဝ ဘဝိသ္သတိ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုသ္သေဟိ သုပ္ပကာသိတ’န္တိ။ ဧတရဟိ ခော ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓံ စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ, ယာဝ ဒေဝမနုသ္သေဟိ သုပ္ပကာသိတံ။ ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလောဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော’’တိ ။
‘‘Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi , yāva me idaṃ brahmacariyaṃ na iddhaṃ ceva bhavissati phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsita’nti. Etarahi kho pana, bhante, bhagavato brahmacariyaṃ iddhaṃ ceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ, yāva devamanussehi suppakāsitaṃ. Parinibbātudāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālodāni, bhante, bhagavato’’ti .
ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝာ မာရံ ပာပိမန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အပ္ပောသ္သုက္ကော တ္ဝံ, ပာပိမ, ဟောဟိ, န စိရံ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတီ’’တိ။
Evaṃ vutte bhagavā māraṃ pāpimantaṃ etadavoca – ‘‘appossukko tvaṃ, pāpima, hohi, na ciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatī’’ti.
အာယုသင္ခာရဩသ္သဇ္ဇနံ
Āyusaṅkhāraossajjanaṃ
‘‘တုလမတုလဉ္စ သမ္ဘဝံ၊ ဘဝသင္ခာရမဝသ္သဇိ မုနိ။
‘‘Tulamatulañca sambhavaṃ, bhavasaṅkhāramavassaji muni;
အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတော၊ အဘိန္ဒိ ကဝစမိဝတ္တသမ္ဘဝ’’န္တိ။
Ajjhattarato samāhito, abhindi kavacamivattasambhava’’nti.
မဟာဘူမိစာလဟေတု
Mahābhūmicālahetu
၁၇၀. အထ ခော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, မဟာ ဝတာယံ ဘူမိစာလော; သုမဟာ ဝတာယံ ဘူမိစာလော ဘိံသနကော သလောမဟံသော; ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု။ ကော နု ခော ဟေတု ကော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယာ’’တိ?
170. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, mahā vatāyaṃ bhūmicālo; sumahā vatāyaṃ bhūmicālo bhiṃsanako salomahaṃso; devadundubhiyo ca phaliṃsu. Ko nu kho hetu ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti?
အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, မဟာ ဝတာယံ, ဘန္တေ, ဘူမိစာလော; သုမဟာ ဝတာယံ , ဘန္တေ, ဘူမိစာလော ဘိံသနကော သလောမဟံသော; ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု။ ကော နု ခော, ဘန္တေ , ဟေတု ကော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယာ’’တိ?
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante, mahā vatāyaṃ, bhante, bhūmicālo; sumahā vatāyaṃ , bhante, bhūmicālo bhiṃsanako salomahaṃso; devadundubhiyo ca phaliṃsu. Ko nu kho, bhante , hetu ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti?
၁၇၁. ‘‘အဋ္ဌ ခော ဣမေ, အာနန္ဒ, ဟေတူ, အဋ္ဌ ပစ္စယာ မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။ ကတမေ အဋ္ဌ? အယံ, အာနန္ဒ, မဟာပထဝီ ဥဒကေ ပတိဋ္ဌိတာ, ဥဒကံ ဝာတေ ပတိဋ္ဌိတံ, ဝာတော အာကာသဋ္ဌော။ ဟောတိ ခော သော, အာနန္ဒ, သမယော, ယံ မဟာဝာတာ ဝာယန္တိ။ မဟာဝာတာ ဝာယန္တာ ဥဒကံ ကမ္ပေန္တိ။ ဥဒကံ ကမ္ပိတံ ပထဝိံ ကမ္ပေတိ။ အယံ ပဌမော ဟေတု ပဌမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။
171. ‘‘Aṭṭha kho ime, ānanda, hetū, aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. Katame aṭṭha? Ayaṃ, ānanda, mahāpathavī udake patiṭṭhitā, udakaṃ vāte patiṭṭhitaṃ, vāto ākāsaṭṭho. Hoti kho so, ānanda, samayo, yaṃ mahāvātā vāyanti. Mahāvātā vāyantā udakaṃ kampenti. Udakaṃ kampitaṃ pathaviṃ kampeti. Ayaṃ paṭhamo hetu paṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, သမဏော ဝာ ဟောတိ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော, ဒေဝော ဝာ မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝော, တသ္သ ပရိတ္တာ ပထဝီသညာ ဘာဝိတာ ဟောတိ, အပ္ပမာဏာ အာပောသညာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ ကမ္ပေတိ သင္ကမ္ပေတိ သမ္ပကမ္ပေတိ သမ္ပဝေဓေတိ။ အယံ ဒုတိယော ဟေတု ဒုတိယော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, samaṇo vā hoti brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto, devo vā mahiddhiko mahānubhāvo, tassa parittā pathavīsaññā bhāvitā hoti, appamāṇā āposaññā. So imaṃ pathaviṃ kampeti saṅkampeti sampakampeti sampavedheti. Ayaṃ dutiyo hetu dutiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော တုသိတကာယာ စဝိတ္ဝာ သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ, တဒာယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ တတိယော ဟေတု တတိယော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā bodhisatto tusitakāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkamati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ tatiyo hetu tatiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မာ နိက္ခမတိ, တဒာယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ စတုတ္ထော ဟေတု စတုတ္ထော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā bodhisatto sato sampajāno mātukucchismā nikkhamati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ catuttho hetu catuttho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒာ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ, တဒာယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ ပဉ္စမော ဟေတု ပဉ္စမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ pañcamo hetu pañcamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒာ တထာဂတော အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ, တဒာယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ ဆဋ္ဌော ဟေတု ဆဋ္ဌော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ chaṭṭho hetu chaṭṭho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒာ တထာဂတော သတော သမ္ပဇာနော အာယုသင္ခာရံ ဩသ္သဇ္ဇတိ, တဒာယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ သတ္တမော ဟေတု သတ္တမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajjati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ sattamo hetu sattamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ယဒာ တထာဂတော အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ, တဒာယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ အဋ္ဌမော ဟေတု အဋ္ဌမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယ။ ဣမေ ခော, အာနန္ဒ, အဋ္ဌ ဟေတူ, အဋ္ဌ ပစ္စယာ မဟတော ဘူမိစာလသ္သ ပာတုဘာဝာယာ’’တိ။
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati. Ayaṃ aṭṭhamo hetu aṭṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. Ime kho, ānanda, aṭṭha hetū, aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti.
အဋ္ဌ ပရိသာ
Aṭṭha parisā
၁၇၂. ‘‘အဋ္ဌ ခော ဣမာ, အာနန္ဒ, ပရိသာ။ ကတမာ အဋ္ဌ? ခတ္တိယပရိသာ, ဗ္ရာဟ္မဏပရိသာ, ဂဟပတိပရိသာ, သမဏပရိသာ, စာတုမဟာရာဇိကပရိသာ 125, တာဝတိံသပရိသာ, မာရပရိသာ, ဗ္ရဟ္မပရိသာ။ အဘိဇာနာမိ ခော ပနာဟံ, အာနန္ဒ , အနေကသတံ ခတ္တိယပရိသံ ဥပသင္ကမိတာ။ တတ္ရပိ မယာ သန္နိသိန္နပုဗ္ဗံ စေဝ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ သာကစ္ဆာ စ သမာပဇ္ဇိတပုဗ္ဗာ ။ တတ္ထ ယာဒိသကော တေသံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ, တာဒိသကော မယ္ဟံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ။ ယာဒိသကော တေသံ သရော ဟောတိ, တာဒိသကော မယ္ဟံ သရော ဟောတိ။ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေမိ သမာဒပေမိ သမုတ္တေဇေမိ သမ္ပဟံသေမိ။ ဘာသမာနဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ – ‘ကော နု ခော အယံ ဘာသတိ ဒေဝော ဝာ မနုသ္သော ဝာ’တိ? ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ အန္တရဓာယာမိ။ အန္တရဟိတဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ – ‘ကော နု ခော အယံ အန္တရဟိတော ဒေဝော ဝာ မနုသ္သော ဝာ’တိ? အဘိဇာနာမိ ခော ပနာဟံ, အာနန္ဒ, အနေကသတံ ဗ္ရာဟ္မဏပရိသံ။ပေ.။ ဂဟပတိပရိသံ။ သမဏပရိသံ။ စာတုမဟာရာဇိကပရိသံ။ တာဝတိံသပရိသံ။ မာရပရိသံ။ ဗ္ရဟ္မပရိသံ ဥပသင္ကမိတာ။ တတ္ရပိ မယာ သန္နိသိန္နပုဗ္ဗံ စေဝ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ သာကစ္ဆာ စ သမာပဇ္ဇိတပုဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယာဒိသကော တေသံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ, တာဒိသကော မယ္ဟံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ။ ယာဒိသကော တေသံ သရော ဟောတိ, တာဒိသကော မယ္ဟံ သရော ဟောတိ။ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေမိ သမာဒပေမိ သမုတ္တေဇေမိ သမ္ပဟံသေမိ။ ဘာသမာနဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ – ‘ကော နု ခော အယံ ဘာသတိ ဒေဝော ဝာ မနုသ္သော ဝာ’တိ? ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ အန္တရဓာယာမိ။ အန္တရဟိတဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ – ‘ကော နု ခော အယံ အန္တရဟိတော ဒေဝော ဝာ မနုသ္သော ဝာ’တိ? ဣမာ ခော, အာနန္ဒ, အဋ္ဌ ပရိသာ။
172. ‘‘Aṭṭha kho imā, ānanda, parisā. Katamā aṭṭha? Khattiyaparisā, brāhmaṇaparisā, gahapatiparisā, samaṇaparisā, cātumahārājikaparisā 126, tāvatiṃsaparisā, māraparisā, brahmaparisā. Abhijānāmi kho panāhaṃ, ānanda , anekasataṃ khattiyaparisaṃ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbaṃ ceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā . Tattha yādisako tesaṃ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṃ vaṇṇo hoti. Yādisako tesaṃ saro hoti, tādisako mayhaṃ saro hoti. Dhammiyā kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi sampahaṃsemi. Bhāsamānañca maṃ na jānanti – ‘ko nu kho ayaṃ bhāsati devo vā manusso vā’ti? Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṃ na jānanti – ‘ko nu kho ayaṃ antarahito devo vā manusso vā’ti? Abhijānāmi kho panāhaṃ, ānanda, anekasataṃ brāhmaṇaparisaṃ…pe… gahapatiparisaṃ… samaṇaparisaṃ… cātumahārājikaparisaṃ… tāvatiṃsaparisaṃ… māraparisaṃ… brahmaparisaṃ upasaṅkamitā. Tatrapi mayā sannisinnapubbaṃ ceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā. Tattha yādisako tesaṃ vaṇṇo hoti, tādisako mayhaṃ vaṇṇo hoti. Yādisako tesaṃ saro hoti, tādisako mayhaṃ saro hoti. Dhammiyā kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi sampahaṃsemi. Bhāsamānañca maṃ na jānanti – ‘ko nu kho ayaṃ bhāsati devo vā manusso vā’ti? Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā antaradhāyāmi. Antarahitañca maṃ na jānanti – ‘ko nu kho ayaṃ antarahito devo vā manusso vā’ti? Imā kho, ānanda, aṭṭha parisā.
အဋ္ဌ အဘိဘာယတနာနိ
Aṭṭha abhibhāyatanāni
၁၇၃. ‘‘အဋ္ဌ ခော ဣမာနိ, အာနန္ဒ, အဘိဘာယတနာနိ။ ကတမာနိ အဋ္ဌ ? အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဌမံ အဘိဘာယတနံ။
173. ‘‘Aṭṭha kho imāni, ānanda, abhibhāyatanāni. Katamāni aṭṭha ? Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဒုတိယံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ တတိယံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒသ္သနာနိ နီလနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဥမာပုပ္ဖံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒသ္သနံ နီလနိဘာသံ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒသ္သနံ နီလနိဘာသံ။ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒသ္သနာနိ နီလနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. Seyyathāpi nāma umāpupphaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ. Seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒသ္သနာနိ ပီတနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ကဏိကာရပုပ္ဖံ ပီတံ ပီတဝဏ္ဏံ ပီတနိဒသ္သနံ ပီတနိဘာသံ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ပီတံ ပီတဝဏ္ဏံ ပီတနိဒသ္သနံ ပီတနိဘာသံ။ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒသ္သနာနိ ပီတနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. Seyyathāpi nāma kaṇikārapupphaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ. Seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒသ္သနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒသ္သနံ လောဟိတကနိဘာသံ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒသ္သနံ လောဟိတကနိဘာသံ။ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒသ္သနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ သတ္တမံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Seyyathāpi nāma bandhujīvakapupphaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ. Seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ဩဒာတာနိ ဩဒာတဝဏ္ဏာနိ ဩဒာတနိဒသ္သနာနိ ဩဒာတနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဩသဓိတာရကာ ဩဒာတာ ဩဒာတဝဏ္ဏာ ဩဒာတနိဒသ္သနာ ဩဒာတနိဘာသာ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ဩဒာတံ ဩဒာတဝဏ္ဏံ ဩဒာတနိဒသ္သနံ ဩဒာတနိဘာသံ။ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ဩဒာတာနိ ဩဒာတဝဏ္ဏာနိ ဩဒာတနိဒသ္သနာနိ ဩဒာတနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ အဘိဘာယတနံ ။ ဣမာနိ ခော, အာနန္ဒ, အဋ္ဌ အဘိဘာယတနာနိ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. Seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā odātanibhāsā. Seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ . Imāni kho, ānanda, aṭṭha abhibhāyatanāni.
အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ
Aṭṭha vimokkhā
၁၇၄. ‘‘အဋ္ဌ ခော ဣမေ, အာနန္ဒ, ဝိမောက္ခာ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ရူပီ ရူပာနိ ပသ္သတိ, အယံ ပဌမော ဝိမောက္ခော။ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ, အယံ ဒုတိယော ဝိမောက္ခော။ သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတိ, အယံ တတိယော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ စတုတ္ထော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ပဉ္စမော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ဆဋ္ဌော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ သတ္တမော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ အဋ္ဌမော ဝိမောက္ခော။ ဣမေ ခော, အာနန္ဒ, အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ။
174. ‘‘Aṭṭha kho ime, ānanda, vimokkhā. Katame aṭṭha? Rūpī rūpāni passati, ayaṃ paṭhamo vimokkho. Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati, ayaṃ dutiyo vimokkho. Subhanteva adhimutto hoti, ayaṃ tatiyo vimokkho. Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ catuttho vimokkho. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ pañcamo vimokkho. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ chaṭṭho vimokkho. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ sattamo vimokkho. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Ime kho, ānanda, aṭṭha vimokkhā.
၁၇၅. ‘‘ဧကမိဒာဟံ , အာနန္ဒ, သမယံ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရာမိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ အဇပာလနိဂ္ရောဓေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ အထ ခော, အာနန္ဒ, မာရော ပာပိမာ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော, အာနန္ဒ, မာရော ပာပိမာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ; ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလောဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ, အာနန္ဒ, မာရံ ပာပိမန္တံ ဧတဒဝောစံ –
175. ‘‘Ekamidāhaṃ , ānanda, samayaṃ uruvelāyaṃ viharāmi najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhe paṭhamābhisambuddho. Atha kho, ānanda, māro pāpimā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho, ānanda, māro pāpimā maṃ etadavoca – ‘parinibbātudāni, bhante, bhagavā; parinibbātu sugato, parinibbānakālodāni, bhante, bhagavato’ti. Evaṃ vutte ahaṃ, ānanda, māraṃ pāpimantaṃ etadavocaṃ –
‘‘‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခူ န သာဝကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခိသ္သန္တိ ဒေသေသ္သန္တိ ပညပေသ္သန္တိ ပဋ္ဌပေသ္သန္တိ ဝိဝရိသ္သန္တိ ဝိဘဇိသ္သန္တိ ဥတ္တာနီကရိသ္သန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တိ။
‘‘‘Na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessanti.
‘‘‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဘိက္ခုနိယော န သာဝိကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခိသ္သန္တိ ဒေသေသ္သန္တိ ပညပေသ္သန္တိ ပဋ္ဌပေသ္သန္တိ ဝိဝရိသ္သန္တိ ဝိဘဇိသ္သန္တိ ဥတ္တာနီကရိသ္သန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တိ။
‘‘‘Na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessanti.
‘‘‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဥပာသကာ န သာဝကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခိသ္သန္တိ ဒေသေသ္သန္တိ ပညပေသ္သန္တိ ပဋ္ဌပေသ္သန္တိ ဝိဝရိသ္သန္တိ ဝိဘဇိသ္သန္တိ ဥတ္တာနီကရိသ္သန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တိ။
‘‘‘Na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessanti.
‘‘‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဥပာသိကာ န သာဝိကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒာ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာစိက္ခိသ္သန္တိ ဒေသေသ္သန္တိ ပညပေသ္သန္တိ ပဋ္ဌပေသ္သန္တိ ဝိဝရိသ္သန္တိ ဝိဘဇိသ္သန္တိ ဥတ္တာနီကရိသ္သန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝာဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တိ။
‘‘‘Na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessanti.
‘‘‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ, ယာဝ မေ ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဘဝိသ္သတိ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုသ္သေဟိ သုပ္ပကာသိတ’န္တိ။
‘‘‘Na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me idaṃ brahmacariyaṃ na iddhañceva bhavissati phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsita’nti.
၁၇၆. ‘‘ဣဒာနေဝ ခော, အာနန္ဒ, အဇ္ဇ စာပာလေ စေတိယေ မာရော ပာပိမာ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော, အာနန္ဒ, မာရော ပာပိမာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလောဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။ ဘာသိတာ ခော ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝာစာ – ‘‘န တာဝာဟံ, ပာပိမ , ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ , ယာဝ မေ ဘိက္ခူ န သာဝကာ ဘဝိသ္သန္တိ။ပေ.။ ယာဝ မေ ဘိက္ခုနိယော န သာဝိကာ ဘဝိသ္သန္တိ။ပေ.။ ယာဝ မေ ဥပာသကာ န သာဝကာ ဘဝိသ္သန္တိ။ပေ.။ ယာဝ မေ ဥပာသိကာ န သာဝိကာ ဘဝိသ္သန္တိ။ပေ.။ ယာဝ မေ ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဘဝိသ္သတိ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ, ယာဝ ဒေဝမနုသ္သေဟိ သုပ္ပကာသိတ’’န္တိ။ ဧတရဟိ ခော ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ, ယာဝ ဒေဝမနုသ္သေဟိ သုပ္ပကာသိတံ။ ပရိနိဗ္ဗာတုဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော, ပရိနိဗ္ဗာနကာလောဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော’တိ။
176. ‘‘Idāneva kho, ānanda, ajja cāpāle cetiye māro pāpimā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho, ānanda, māro pāpimā maṃ etadavoca – ‘parinibbātudāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālodāni, bhante, bhagavato. Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘‘na tāvāhaṃ, pāpima , parinibbāyissāmi , yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti…pe… yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti…pe… yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti…pe… yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti…pe… yāva me idaṃ brahmacariyaṃ na iddhañceva bhavissati phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ, yāva devamanussehi suppakāsita’’nti. Etarahi kho pana, bhante, bhagavato brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ, yāva devamanussehi suppakāsitaṃ. Parinibbātudāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālodāni, bhante, bhagavato’ti.
၁၇၇. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, အာနန္ဒ, မာရံ ပာပိမန္တံ ဧတဒဝောစံ – ‘အပ္ပောသ္သုက္ကော တ္ဝံ, ပာပိမ, ဟောဟိ, နစိရံ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတီ’တိ။ ဣဒာနေဝ ခော, အာနန္ဒ, အဇ္ဇ စာပာလေ စေတိယေ တထာဂတေန သတေန သမ္ပဇာနေန အာယုသင္ခာရော ဩသ္သဋ္ဌော’’တိ။
177. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, ānanda, māraṃ pāpimantaṃ etadavocaṃ – ‘appossukko tvaṃ, pāpima, hohi, naciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatī’ti. Idāneva kho, ānanda, ajja cāpāle cetiye tathāgatena satena sampajānena āyusaṅkhāro ossaṭṭho’’ti.
အာနန္ဒယာစနကထာ
Ānandayācanakathā
၁၇၈. ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ။
178. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti.
‘‘အလံဒာနိ, အာနန္ဒ။ မာ တထာဂတံ ယာစိ, အကာလောဒာနိ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစနာယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ။
‘‘Alaṃdāni, ānanda. Mā tathāgataṃ yāci, akālodāni, ānanda, tathāgataṃ yācanāyā’’ti. Dutiyampi kho āyasmā ānando…pe… tatiyampi kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti.
‘‘သဒ္ဒဟသိ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတသ္သ ဗောဓိ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘အထ ကိဉ္စရဟိ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာဝတတိယကံ အဘိနိပ္ပီဠေသီ’’တိ? ‘‘သမ္မုခာ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယသ္သ ကသ္သစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ။ တထာဂတသ္သ ခော, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ။ သော အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ’’’တိ။ ‘‘သဒ္ဒဟသိ တ္ဝံ, အာနန္ဒာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယ္ဟေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယ္ဟေဝေတံ အပရဒ္ဓံ, ယံ တ္ဝံ တထာဂတေန ဧဝံ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ – ‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ။ သစေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယ္ယာသိ, ဒ္ဝေဝ တေ ဝာစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယ္ယ, အထ တတိယကံ အဓိဝာသေယ္ယ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယ္ဟေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယ္ဟေဝေတံ အပရဒ္ဓံ။
‘‘Saddahasi tvaṃ, ānanda, tathāgatassa bodhi’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Atha kiñcarahi tvaṃ, ānanda, tathāgataṃ yāvatatiyakaṃ abhinippīḷesī’’ti? ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. So ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’’ti. ‘‘Saddahasi tvaṃ, ānandā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddhaṃ, yaṃ tvaṃ tathāgatena evaṃ oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ, na tathāgataṃ yāci – ‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti. Sace tvaṃ, ānanda, tathāgataṃ yāceyyāsi, dveva te vācā tathāgato paṭikkhipeyya, atha tatiyakaṃ adhivāseyya. Tasmātihānanda, tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddhaṃ.
၁၇၉. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တတ္ရာပိ ခော တာဟံ, အာနန္ဒ, အာမန္တေသိံ – ‘ရမဏီယံ, အာနန္ဒ, ရာဇဂဟံ, ရမဏီယော, အာနန္ဒ, ဂိဇ္ဈကူဋော ပဗ္ဗတော။ ယသ္သ ကသ္သစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ။ တထာဂတသ္သ ခော, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ – ‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’န္တိ။ သစေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယ္ယာသိ, ဒ္ဝေ တေ ဝာစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယ္ယ, အထ တတိယကံ အဓိဝာသေယ္ယ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယ္ဟေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယ္ဟေဝေတံ အပရဒ္ဓံ။
179. ‘‘Ekamidāhaṃ, ānanda, samayaṃ rājagahe viharāmi gijjhakūṭe pabbate. Tatrāpi kho tāhaṃ, ānanda, āmantesiṃ – ‘ramaṇīyaṃ, ānanda, rājagahaṃ, ramaṇīyo, ānanda, gijjhakūṭo pabbato. Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’ti. Evampi kho tvaṃ, ānanda, tathāgatena oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ, na tathāgataṃ yāci – ‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti. Sace tvaṃ, ānanda, tathāgataṃ yāceyyāsi, dve te vācā tathāgato paṭikkhipeyya, atha tatiyakaṃ adhivāseyya. Tasmātihānanda, tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddhaṃ.
၁၈၀. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဂောတမနိဂ္ရောဓေ။ပေ.။ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ စောရပပာတေ။ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဝေဘာရပသ္သေ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာယံ။ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဣသိဂိလိပသ္သေ ကာဠသိလာယံ။ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ သီတဝနေ သပ္ပသောဏ္ဍိကပဗ္ဘာရေ။ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ တပောဒာရာမေ။ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဇီဝကမ္ဗဝနေ။ တတ္ထေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ မဒ္ဒကုစ္ဆိသ္မိံ မိဂဒာယေ တတ္ရာပိ ခော တာဟံ, အာနန္ဒ, အာမန္တေသိံ – ‘ရမဏီယံ, အာနန္ဒ, ရာဇဂဟံ, ရမဏီယော ဂိဇ္ဈကူဋော ပဗ္ဗတော, ရမဏီယော ဂောတမနိဂ္ရောဓော, ရမဏီယော စောရပပာတော, ရမဏီယာ ဝေဘာရပသ္သေ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာ, ရမဏီယာ ဣသိဂိလိပသ္သေ ကာဠသိလာ, ရမဏီယော သီတဝနေ သပ္ပသောဏ္ဍိကပဗ္ဘာရော , ရမဏီယော တပောဒာရာမော, ရမဏီယော ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပော, ရမဏီယံ ဇီဝကမ္ဗဝနံ, ရမဏီယော မဒ္ဒကုစ္ဆိသ္မိံ မိဂဒာယော။ ယသ္သ ကသ္သစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ။ပေ.။ အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ – ‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’န္တိ။ သစေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယ္ယာသိ, ဒ္ဝေဝ တေ ဝာစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယ္ယ, အထ တတိယကံ အဓိဝာသေယ္ယ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယ္ဟေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယ္ဟေဝေတံ အပရဒ္ဓံ။
180. ‘‘Ekamidāhaṃ, ānanda, samayaṃ tattheva rājagahe viharāmi gotamanigrodhe…pe… tattheva rājagahe viharāmi corapapāte… tattheva rājagahe viharāmi vebhārapasse sattapaṇṇiguhāyaṃ… tattheva rājagahe viharāmi isigilipasse kāḷasilāyaṃ… tattheva rājagahe viharāmi sītavane sappasoṇḍikapabbhāre… tattheva rājagahe viharāmi tapodārāme… tattheva rājagahe viharāmi veḷuvane kalandakanivāpe… tattheva rājagahe viharāmi jīvakambavane… tattheva rājagahe viharāmi maddakucchismiṃ migadāye tatrāpi kho tāhaṃ, ānanda, āmantesiṃ – ‘ramaṇīyaṃ, ānanda, rājagahaṃ, ramaṇīyo gijjhakūṭo pabbato, ramaṇīyo gotamanigrodho, ramaṇīyo corapapāto, ramaṇīyā vebhārapasse sattapaṇṇiguhā, ramaṇīyā isigilipasse kāḷasilā, ramaṇīyo sītavane sappasoṇḍikapabbhāro , ramaṇīyo tapodārāmo, ramaṇīyo veḷuvane kalandakanivāpo, ramaṇīyaṃ jīvakambavanaṃ, ramaṇīyo maddakucchismiṃ migadāyo. Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā…pe… ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’ti. Evampi kho tvaṃ, ānanda, tathāgatena oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ, na tathāgataṃ yāci – ‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti. Sace tvaṃ, ānanda, tathāgataṃ yāceyyāsi, dveva te vācā tathāgato paṭikkhipeyya, atha tatiyakaṃ adhivāseyya. Tasmātihānanda, tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddhaṃ.
၁၈၁. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ ဥဒေနေ စေတိယေ။ တတ္ရာပိ ခော တာဟံ, အာနန္ဒ, အာမန္တေသိံ – ‘ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ။ ယသ္သ ကသ္သစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ။ တထာဂတသ္သ ခော, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ – ‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’န္တိ။ သစေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယ္ယာသိ, ဒ္ဝေဝ တေ ဝာစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယ္ယ, အထ တတိယကံ အဓိဝာသေယ္ယ, တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယ္ဟေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယ္ဟေဝေတံ အပရဒ္ဓံ။
181. ‘‘Ekamidāhaṃ, ānanda, samayaṃ idheva vesāliyaṃ viharāmi udene cetiye. Tatrāpi kho tāhaṃ, ānanda, āmantesiṃ – ‘ramaṇīyā, ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ. Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’ti. Evampi kho tvaṃ, ānanda, tathāgatena oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ, na tathāgataṃ yāci – ‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti. Sace tvaṃ, ānanda, tathāgataṃ yāceyyāsi, dveva te vācā tathāgato paṭikkhipeyya, atha tatiyakaṃ adhivāseyya, tasmātihānanda, tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddhaṃ.
၁၈၂. ‘‘ဧကမိဒာဟံ , အာနန္ဒ, သမယံ ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ ဂောတမကေ စေတိယေ ။ပေ.။ ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ သတ္တမ္ဗေ စေတိယေ။ ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ ဗဟုပုတ္တေ စေတိယေ။ ဣဓေဝ ဝေသာလိယံ ဝိဟရာမိ သာရန္ဒဒေ စေတိယေ။ ဣဒာနေဝ ခော တာဟံ, အာနန္ဒ, အဇ္ဇ စာပာလေ စေတိယေ အာမန္တေသိံ – ‘ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဂောတမကံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ, ရမဏီယံ စာပာလံ စေတိယံ။ ယသ္သ ကသ္သစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ။ တထာဂတသ္သ ခော, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, သော အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, န တထာဂတံ ယာစိ – ‘တိဋ္ဌတု ဘဂဝာ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’န္တိ။ သစေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ယာစေယ္ယာသိ, ဒ္ဝေဝ တေ ဝာစာ တထာဂတော ပဋိက္ခိပေယ္ယ, အထ တတိယကံ အဓိဝာသေယ္ယ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, တုယ္ဟေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယ္ဟေဝေတံ အပရဒ္ဓံ။
182. ‘‘Ekamidāhaṃ , ānanda, samayaṃ idheva vesāliyaṃ viharāmi gotamake cetiye …pe… idheva vesāliyaṃ viharāmi sattambe cetiye… idheva vesāliyaṃ viharāmi bahuputte cetiye… idheva vesāliyaṃ viharāmi sārandade cetiye… idāneva kho tāhaṃ, ānanda, ajja cāpāle cetiye āmantesiṃ – ‘ramaṇīyā, ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ bahuputtaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ. Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’ti. Evampi kho tvaṃ, ānanda, tathāgatena oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ, na tathāgataṃ yāci – ‘tiṭṭhatu bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti. Sace tvaṃ, ānanda, tathāgataṃ yāceyyāsi, dveva te vācā tathāgato paṭikkhipeyya, atha tatiyakaṃ adhivāseyya. Tasmātihānanda, tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddhaṃ.
၁၈၃. ‘‘နနု ဧတံ 127, အာနန္ဒ, မယာ ပဋိကစ္စေဝ 128 အက္ခာတံ – ‘သဗ္ဗေဟေဝ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝော ဝိနာဘာဝော အညထာဘာဝော။ တံ ကုတေတ္ထ, အာနန္ဒ, လဗ္ဘာ, ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင္ခတံ ပလောကဓမ္မံ, တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ ယံ ခော ပနေတံ, အာနန္ဒ, တထာဂတေန စတ္တံ ဝန္တံ မုတ္တံ ပဟီနံ ပဋိနိသ္သဋ္ဌံ ဩသ္သဋ္ဌော အာယုသင္ခာရော, ဧကံသေန ဝာစာ ဘာသိတာ – ‘န စိရံ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတီ’တိ။ တဉ္စ 129 တထာဂတော ဇီဝိတဟေတု ပုန ပစ္စာဝမိသ္သတီတိ 130 နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ အာယာမာနန္ဒ, ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂာရသာလာ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။
183. ‘‘Nanu etaṃ 131, ānanda, mayā paṭikacceva 132 akkhātaṃ – ‘sabbeheva piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvo aññathābhāvo. Taṃ kutettha, ānanda, labbhā, yaṃ taṃ jātaṃ bhūtaṃ saṅkhataṃ palokadhammaṃ, taṃ vata mā palujjīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. Yaṃ kho panetaṃ, ānanda, tathāgatena cattaṃ vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ ossaṭṭho āyusaṅkhāro, ekaṃsena vācā bhāsitā – ‘na ciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatī’ti. Tañca 133 tathāgato jīvitahetu puna paccāvamissatīti 134 netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Āyāmānanda, yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂာရသာလာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိံ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပာတေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိံ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပာတေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သန္နိပတိတော, ဘန္တေ, ဘိက္ခုသင္ဃော, ယသ္သဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကာလံ မညတီ’’တိ။
Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gaccha tvaṃ, ānanda, yāvatikā bhikkhū vesāliṃ upanissāya viharanti, te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā yāvatikā bhikkhū vesāliṃ upanissāya viharanti, te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sannipatito, bhante, bhikkhusaṅgho, yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti.
၁၈၄. အထ ခော ဘဂဝာ ယေနုပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ မယာ ဓမ္မာ အဘိညာ ဒေသိတာ, တေ ဝော သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာသေဝိတဗ္ဗာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗဟုလီကာတဗ္ဗာ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ စ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ မယာ အဘိညာ ဒေသိတာ, ယေ ဝော သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာသေဝိတဗ္ဗာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗဟုလီကာတဗ္ဗာ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ သေယ္ယထိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။ ဣမေ ခော တေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ မယာ အဘိညာ ဒေသိတာ, ယေ ဝော သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာသေဝိတဗ္ဗာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗဟုလီကာတဗ္ဗာ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ။
184. Atha kho bhagavā yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘tasmātiha, bhikkhave, ye te mayā dhammā abhiññā desitā, te vo sādhukaṃ uggahetvā āsevitabbā bhāvetabbā bahulīkātabbā, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame ca te, bhikkhave, dhammā mayā abhiññā desitā, ye vo sādhukaṃ uggahetvā āsevitabbā bhāvetabbā bahulīkātabbā, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime kho te, bhikkhave, dhammā mayā abhiññā desitā, ye vo sādhukaṃ uggahetvā āsevitabbā bhāvetabbā bahulīkātabbā, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti.
၁၈၅. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဟန္ဒဒာနိ, ဘိက္ခဝေ, အာမန္တယာမိ ဝော, ဝယဓမ္မာ သင္ခာရာ, အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေထ။ နစိရံ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတီ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ 135။ –
185. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘handadāni, bhikkhave, āmantayāmi vo, vayadhammā saṅkhārā, appamādena sampādetha. Naciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā 136. –
‘‘ပရိပက္ကော ဝယော မယ္ဟံ၊ ပရိတ္တံ မမ ဇီဝိတံ။
‘‘Paripakko vayo mayhaṃ, parittaṃ mama jīvitaṃ;
ပဟာယ ဝော ဂမိသ္သာမိ၊ ကတံ မေ သရဏမတ္တနော။
Pahāya vo gamissāmi, kataṃ me saraṇamattano.
‘‘အပ္ပမတ္တာ သတီမန္တော၊ သုသီလာ ဟောထ ဘိက္ခဝော။
‘‘Appamattā satīmanto, susīlā hotha bhikkhavo;
သုသမာဟိတသင္ကပ္ပာ၊ သစိတ္တမနုရက္ခထ။
Susamāhitasaṅkappā, sacittamanurakkhatha.
‘‘ယော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ၊ အပ္ပမတ္တော ဝိဟသ္သတိ။
‘‘Yo imasmiṃ dhammavinaye, appamatto vihassati;
ပဟာယ ဇာတိသံသာရံ၊ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သတီ’’တိ 137။
Pahāya jātisaṃsāraṃ, dukkhassantaṃ karissatī’’ti 138.
တတိယော ဘာဏဝာရော။
Tatiyo bhāṇavāro.
နာဂာပလောကိတံ
Nāgāpalokitaṃ
၁၈၆. အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပ္ပဋိက္ကန္တော နာဂာပလောကိတံ ဝေသာလိံ အပလောကေတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ, အာနန္ဒ, တထာဂတသ္သ ဝေသာလိယာ ဒသ္သနံ ဘဝိသ္သတိ။ အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဘဏ္ဍဂာမော 139 တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။
186. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto nāgāpalokitaṃ vesāliṃ apaloketvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘idaṃ pacchimakaṃ, ānanda, tathāgatassa vesāliyā dassanaṃ bhavissati. Āyāmānanda, yena bhaṇḍagāmo 140 tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဘဏ္ဍဂာမော တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ဘဏ္ဍဂာမေ ဝိဟရတိ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘စတုန္နံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? အရိယသ္သ, ဘိက္ခဝေ, သီလသ္သ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမံ စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ အရိယသ္သ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိသ္သ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမံ စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ အရိယာယ, ဘိက္ခဝေ, ပညာယ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမံ စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ အရိယာယ, ဘိက္ခဝေ, ဝိမုတ္တိယာ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမံ စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယံ သီလံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, အရိယော သမာဓိ အနုဗုဒ္ဓော ပဋိဝိဒ္ဓော, အရိယာ ပညာ အနုဗုဒ္ဓာ ပဋိဝိဒ္ဓာ, အရိယာ ဝိမုတ္တိ အနုဗုဒ္ဓာ ပဋိဝိဒ္ဓာ, ဥစ္ဆိန္နာ ဘဝတဏ္ဟာ, ခီဏာ ဘဝနေတ္တိ, နတ္ထိ ဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena bhaṇḍagāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā bhaṇḍagāme viharati. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘catunnaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca. Katamesaṃ catunnaṃ? Ariyassa, bhikkhave, sīlassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamaṃ ceva tumhākañca. Ariyassa, bhikkhave, samādhissa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamaṃ ceva tumhākañca. Ariyāya, bhikkhave, paññāya ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamaṃ ceva tumhākañca. Ariyāya, bhikkhave, vimuttiyā ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamaṃ ceva tumhākañca. Tayidaṃ, bhikkhave, ariyaṃ sīlaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, ariyo samādhi anubuddho paṭividdho, ariyā paññā anubuddhā paṭividdhā, ariyā vimutti anubuddhā paṭividdhā, ucchinnā bhavataṇhā, khīṇā bhavanetti, natthi dāni punabbhavo’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘သီလံ သမာဓိ ပညာ စ၊ ဝိမုတ္တိ စ အနုတ္တရာ။
‘‘Sīlaṃ samādhi paññā ca, vimutti ca anuttarā;
အနုဗုဒ္ဓာ ဣမေ ဓမ္မာ၊ ဂောတမေန ယသသ္သိနာ။
Anubuddhā ime dhammā, gotamena yasassinā.
‘‘ဣတိ ဗုဒ္ဓော အဘိညာယ၊ ဓမ္မမက္ခာသိ ဘိက္ခုနံ။
‘‘Iti buddho abhiññāya, dhammamakkhāsi bhikkhunaṃ;
ဒုက္ခသ္သန္တကရော သတ္ထာ၊ စက္ခုမာ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။
Dukkhassantakaro satthā, cakkhumā parinibbuto’’ti.
တတ္ရာပိ သုဒံ ဘဂဝာ ဘဏ္ဍဂာမေ ဝိဟရန္တော ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ – ‘‘ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ။ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမာသဝာ, ဘဝာသဝာ, အဝိဇ္ဇာသဝာ’’တိ။
Tatrāpi sudaṃ bhagavā bhaṇḍagāme viharanto etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti – ‘‘iti sīlaṃ, iti samādhi, iti paññā. Sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso. Samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati, seyyathidaṃ – kāmāsavā, bhavāsavā, avijjāsavā’’ti.
စတုမဟာပဒေသကထာ
Catumahāpadesakathā
၁၈၇. အထ ခော ဘဂဝာ ဘဏ္ဍဂာမေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဟတ္ထိဂာမော, ယေန အမ္ဗဂာမော, ယေန ဇမ္ဗုဂာမော, ယေန ဘောဂနဂရံ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဘောဂနဂရံ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ဘောဂနဂရေ ဝိဟရတိ အာနန္ဒေ 141 စေတိယေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပဒေသေ ဒေသေသ္သာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
187. Atha kho bhagavā bhaṇḍagāme yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena hatthigāmo, yena ambagāmo, yena jambugāmo, yena bhoganagaraṃ tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena bhoganagaraṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā bhoganagare viharati ānande 142 cetiye. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘cattārome, bhikkhave, mahāpadese desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
၁၈၈. ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘သမ္မုခာ မေတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ, အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ တာနိ ပဒဗ္ယဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ သုတ္တေ ဩသာရေတဗ္ဗာနိ 143, ဝိနယေ သန္ဒသ္သေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ 144 ဝိနယေ သန္ဒသ္သိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩသရန္တိ 145, န စ ဝိနယေ သန္ဒိသ္သန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓာ, ဣဒံ န စေဝ တသ္သ ဘဂဝတော ဝစနံ; ဣမသ္သ စ ဘိက္ခုနော ဒုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣတိဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယ္ယာထ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒသ္သိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩသရန္တိ, ဝိနယေ စ သန္ဒိသ္သန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓာ, ဣဒံ တသ္သ ဘဂဝတော ဝစနံ; ဣမသ္သ စ ဘိက္ခုနော သုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမံ မဟာပဒေသံ ဓာရေယ္ယာထ။
188. ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘sammukhā metaṃ, āvuso, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ, ayaṃ dhammo ayaṃ vinayo idaṃ satthusāsana’nti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno bhāsitaṃ neva abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā tāni padabyañjanāni sādhukaṃ uggahetvā sutte osāretabbāni 146, vinaye sandassetabbāni. Tāni ce sutte osāriyamānāni 147 vinaye sandassiyamānāni na ceva sutte osaranti 148, na ca vinaye sandissanti, niṭṭhamettha gantabbaṃ – ‘addhā, idaṃ na ceva tassa bhagavato vacanaṃ; imassa ca bhikkhuno duggahita’nti. Itihetaṃ, bhikkhave, chaḍḍeyyātha. Tāni ce sutte osāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni sutte ceva osaranti, vinaye ca sandissanti, niṭṭhamettha gantabbaṃ – ‘addhā, idaṃ tassa bhagavato vacanaṃ; imassa ca bhikkhuno suggahita’nti. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ mahāpadesaṃ dhāreyyātha.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အမုကသ္မိံ နာမ အာဝာသေ သင္ဃော ဝိဟရတိ သထေရော သပာမောက္ခော။ တသ္သ မေ သင္ဃသ္သ သမ္မုခာ သုတံ သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ, အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ တာနိ ပဒဗ္ယဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ သုတ္တေ ဩသာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒသ္သေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒသ္သိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩသရန္တိ, န စ ဝိနယေ သန္ဒိသ္သန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓာ, ဣဒံ န စေဝ တသ္သ ဘဂဝတော ဝစနံ; တသ္သ စ သင္ဃသ္သ ဒုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣတိဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယ္ယာထ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒသ္သိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩသရန္တိ ဝိနယေ စ သန္ဒိသ္သန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓာ , ဣဒံ တသ္သ ဘဂဝတော ဝစနံ; တသ္သ စ သင္ဃသ္သ သုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယံ မဟာပဒေသံ ဓာရေယ္ယာထ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘amukasmiṃ nāma āvāse saṅgho viharati sathero sapāmokkho. Tassa me saṅghassa sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ, ayaṃ dhammo ayaṃ vinayo idaṃ satthusāsana’nti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno bhāsitaṃ neva abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā tāni padabyañjanāni sādhukaṃ uggahetvā sutte osāretabbāni, vinaye sandassetabbāni. Tāni ce sutte osāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni na ceva sutte osaranti, na ca vinaye sandissanti, niṭṭhamettha gantabbaṃ – ‘addhā, idaṃ na ceva tassa bhagavato vacanaṃ; tassa ca saṅghassa duggahita’nti. Itihetaṃ, bhikkhave, chaḍḍeyyātha. Tāni ce sutte osāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni sutte ceva osaranti vinaye ca sandissanti, niṭṭhamettha gantabbaṃ – ‘addhā , idaṃ tassa bhagavato vacanaṃ; tassa ca saṅghassa suggahita’nti. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ mahāpadesaṃ dhāreyyātha.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အမုကသ္မိံ နာမ အာဝာသေ သမ္ဗဟုလာ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ ဗဟုသ္သုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ။ တေသံ မေ ထေရာနံ သမ္မုခာ သုတံ သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ။ပေ.။ န စ ဝိနယေ သန္ဒိသ္သန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓာ, ဣဒံ န စေဝ တသ္သ ဘဂဝတော ဝစနံ; တေသဉ္စ ထေရာနံ ဒုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣတိဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယ္ယာထ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ။ပေ.။ ဝိနယေ စ သန္ဒိသ္သန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓာ, ဣဒံ တသ္သ ဘဂဝတော ဝစနံ; တေသဉ္စ ထေရာနံ သုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယံ မဟာပဒေသံ ဓာရေယ္ယာထ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘amukasmiṃ nāma āvāse sambahulā therā bhikkhū viharanti bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā. Tesaṃ me therānaṃ sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ayaṃ dhammo ayaṃ vinayo idaṃ satthusāsana’nti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno bhāsitaṃ neva abhinanditabbaṃ…pe… na ca vinaye sandissanti, niṭṭhamettha gantabbaṃ – ‘addhā, idaṃ na ceva tassa bhagavato vacanaṃ; tesañca therānaṃ duggahita’nti. Itihetaṃ, bhikkhave, chaḍḍeyyātha. Tāni ce sutte osāriyamānāni…pe… vinaye ca sandissanti, niṭṭhamettha gantabbaṃ – ‘addhā, idaṃ tassa bhagavato vacanaṃ; tesañca therānaṃ suggahita’nti. Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ mahāpadesaṃ dhāreyyātha.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အမုကသ္မိံ နာမ အာဝာသေ ဧကော ထေရော ဘိက္ခု ဝိဟရတိ ဗဟုသ္သုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော။ တသ္သ မေ ထေရသ္သ သမ္မုခာ သုတံ သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ တာနိ ပဒဗ္ယဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ သုတ္တေ ဩသာရိတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒသ္သေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒသ္သိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩသရန္တိ, န စ ဝိနယေ သန္ဒိသ္သန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓာ, ဣဒံ န စေဝ တသ္သ ဘဂဝတော ဝစနံ; တသ္သ စ ထေရသ္သ ဒုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣတိဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယ္ယာထ။ တာနိ စ သုတ္တေ ဩသာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒသ္သိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩသရန္တိ, ဝိနယေ စ သန္ဒိသ္သန္တိ , နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓာ , ဣဒံ တသ္သ ဘဂဝတော ဝစနံ; တသ္သ စ ထေရသ္သ သုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထံ မဟာပဒေသံ ဓာရေယ္ယာထ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော မဟာပဒေသေ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘amukasmiṃ nāma āvāse eko thero bhikkhu viharati bahussuto āgatāgamo dhammadharo vinayadharo mātikādharo. Tassa me therassa sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ayaṃ dhammo ayaṃ vinayo idaṃ satthusāsana’nti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno bhāsitaṃ neva abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā tāni padabyañjanāni sādhukaṃ uggahetvā sutte osāritabbāni, vinaye sandassetabbāni. Tāni ce sutte osāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni na ceva sutte osaranti, na ca vinaye sandissanti, niṭṭhamettha gantabbaṃ – ‘addhā, idaṃ na ceva tassa bhagavato vacanaṃ; tassa ca therassa duggahita’nti. Itihetaṃ, bhikkhave, chaḍḍeyyātha. Tāni ca sutte osāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni sutte ceva osaranti, vinaye ca sandissanti , niṭṭhamettha gantabbaṃ – ‘addhā , idaṃ tassa bhagavato vacanaṃ; tassa ca therassa suggahita’nti. Idaṃ, bhikkhave, catutthaṃ mahāpadesaṃ dhāreyyātha. Ime kho, bhikkhave, cattāro mahāpadese dhāreyyāthā’’ti.
တတ္ရပိ သုဒံ ဘဂဝာ ဘောဂနဂရေ ဝိဟရန္တော အာနန္ဒေ စေတိယေ ဧတဒေဝ ဗဟုလံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရောတိ – ‘‘ဣတိ သီလံ, ဣတိ သမာဓိ, ဣတိ ပညာ။ သီလပရိဘာဝိတော သမာဓိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော ။ သမာဓိပရိဘာဝိတာ ပညာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သမ္မဒေဝ အာသဝေဟိ ဝိမုစ္စတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမာသဝာ, ဘဝာသဝာ, အဝိဇ္ဇာသဝာ’’တိ။
Tatrapi sudaṃ bhagavā bhoganagare viharanto ānande cetiye etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti – ‘‘iti sīlaṃ, iti samādhi, iti paññā. Sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso . Samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati, seyyathidaṃ – kāmāsavā, bhavāsavā, avijjāsavā’’ti.
ကမ္မာရပုတ္တစုန္ဒဝတ္ထု
Kammāraputtacundavatthu
၁၈၉. အထ ခော ဘဂဝာ ဘောဂနဂရေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ပာဝာ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ပာဝာ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ပာဝာယံ ဝိဟရတိ စုန္ဒသ္သ ကမ္မာရပုတ္တသ္သ အမ္ဗဝနေ။ အသ္သောသိ ခော စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ပာဝံ အနုပ္ပတ္တော, ပာဝာယံ ဝိဟရတိ မယ္ဟံ အမ္ဗဝနေ’’တိ။ အထ ခော စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော စုန္ဒံ ကမ္မာရပုတ္တံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဓိဝာသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
189. Atha kho bhagavā bhoganagare yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena pāvā tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena pāvā tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane. Assosi kho cundo kammāraputto – ‘‘bhagavā kira pāvaṃ anuppatto, pāvāyaṃ viharati mayhaṃ ambavane’’ti. Atha kho cundo kammāraputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cundaṃ kammāraputtaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho cundo kammāraputto bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho cundo kammāraputto bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
အထ ခော စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ နိဝေသနေ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ပဟူတဉ္စ သူကရမဒ္ဒဝံ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန ယေန စုန္ဒသ္သ ကမ္မာရပုတ္တသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ စုန္ဒံ ကမ္မာရပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယံ တေ, စုန္ဒ, သူကရမဒ္ဒဝံ ပဋိယတ္တံ, တေန မံ ပရိဝိသ။ ယံ ပနညံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယတ္တံ, တေန ဘိက္ခုသင္ဃံ ပရိဝိသာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယံ အဟောသိ သူကရမဒ္ဒဝံ ပဋိယတ္တံ, တေန ဘဂဝန္တံ ပရိဝိသိ။ ယံ ပနညံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယတ္တံ , တေန ဘိက္ခုသင္ဃံ ပရိဝိသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ စုန္ဒံ ကမ္မာရပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယံ တေ, စုန္ဒ, သူကရမဒ္ဒဝံ အဝသိဋ္ဌံ, တံ သောဗ္ဘေ နိခဏာဟိ။ နာဟံ တံ, စုန္ဒ, ပသ္သာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗ္ရဟ္မကေ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုသ္သာယ, ယသ္သ တံ ပရိဘုတ္တံ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆေယ္ယ အညတ္ရ တထာဂတသ္သာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယံ အဟောသိ သူကရမဒ္ဒဝံ အဝသိဋ္ဌံ, တံ သောဗ္ဘေ နိခဏိတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော စုန္ဒံ ကမ္မာရပုတ္တံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
Atha kho cundo kammāraputto tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā pahūtañca sūkaramaddavaṃ bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena cundassa kammāraputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā cundaṃ kammāraputtaṃ āmantesi – ‘‘yaṃ te, cunda, sūkaramaddavaṃ paṭiyattaṃ, tena maṃ parivisa. Yaṃ panaññaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ, tena bhikkhusaṅghaṃ parivisā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho cundo kammāraputto bhagavato paṭissutvā yaṃ ahosi sūkaramaddavaṃ paṭiyattaṃ, tena bhagavantaṃ parivisi. Yaṃ panaññaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ , tena bhikkhusaṅghaṃ parivisi. Atha kho bhagavā cundaṃ kammāraputtaṃ āmantesi – ‘‘yaṃ te, cunda, sūkaramaddavaṃ avasiṭṭhaṃ, taṃ sobbhe nikhaṇāhi. Nāhaṃ taṃ, cunda, passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya, yassa taṃ paribhuttaṃ sammā pariṇāmaṃ gaccheyya aññatra tathāgatassā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho cundo kammāraputto bhagavato paṭissutvā yaṃ ahosi sūkaramaddavaṃ avasiṭṭhaṃ, taṃ sobbhe nikhaṇitvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cundaṃ kammāraputtaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
၁၉၀. အထ ခော ဘဂဝတော စုန္ဒသ္သ ကမ္မာရပုတ္တသ္သ ဘတ္တံ ဘုတ္တာဝိသ္သ ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ, လောဟိတပက္ခန္ဒိကာ ပဗာဠ္ဟာ ဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ မာရဏန္တိကာ။ တာ သုဒံ ဘဂဝာ သတော သမ္ပဇာနော အဓိဝာသေသိ အဝိဟညမာနော။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ကုသိနာရာ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။
190. Atha kho bhagavato cundassa kammāraputtassa bhattaṃ bhuttāvissa kharo ābādho uppajji, lohitapakkhandikā pabāḷhā vedanā vattanti māraṇantikā. Tā sudaṃ bhagavā sato sampajāno adhivāsesi avihaññamāno. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena kusinārā tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
စုန္ဒသ္သ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ၊ ကမ္မာရသ္သာတိ မေ သုတံ။
Cundassa bhattaṃ bhuñjitvā, kammārassāti me sutaṃ;
အာဗာဓံ သမ္ဖုသီ ဓီရော၊ ပဗာဠ္ဟံ မာရဏန္တိကံ။
Ābādhaṃ samphusī dhīro, pabāḷhaṃ māraṇantikaṃ.
ဘုတ္တသ္သ စ သူကရမဒ္ဒဝေန၊
Bhuttassa ca sūkaramaddavena,
ဗ္ယာဓိပ္ပဗာဠ္ဟော ဥဒပာဒိ သတ္ထုနော။
Byādhippabāḷho udapādi satthuno;
ဂစ္ဆာမဟံ ကုသိနာရံ နဂရန္တိ။
Gacchāmahaṃ kusināraṃ nagaranti.
ပာနီယာဟရဏံ
Pānīyāharaṇaṃ
၁၉၁. အထ ခော ဘဂဝာ မဂ္ဂာ ဩက္ကမ္မ ယေန အညတရံ ရုက္ခမူလံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣင္ဃ မေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, စတုဂ္ဂုဏံ သင္ဃာဋိံ ပညပေဟိ, ကိလန္တောသ္မိ, အာနန္ဒ, နိသီဒိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ စတုဂ္ဂုဏံ သင္ဃာဋိံ ပညပေသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝာ ပညတ္တေ အာသနေ။ နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣင္ဃ မေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ပာနီယံ အာဟရ, ပိပာသိတောသ္မိ, အာနန္ဒ, ပိဝိသ္သာမီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဒာနိ, ဘန္တေ, ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ အတိက္ကန္တာနိ, တံ စက္ကစ္ဆိန္နံ ဥဒကံ ပရိတ္တံ လုဠိတံ အာဝိလံ သန္ဒတိ။ အယံ, ဘန္တေ, ကကုဓာ 151 နဒီ အဝိဒူရေ အစ္ဆောဒကာ သာတောဒကာ သီတောဒကာ သေတောဒကာ 152 သုပ္ပတိတ္ထာ ရမဏီယာ။ ဧတ္ထ ဘဂဝာ ပာနီယဉ္စ ပိဝိသ္သတိ, ဂတ္တာနိ စ သီတီ 153 ကရိသ္သတီ’’တိ။
191. Atha kho bhagavā maggā okkamma yena aññataraṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘iṅgha me tvaṃ, ānanda, catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapehi, kilantosmi, ānanda, nisīdissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapesi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘iṅgha me tvaṃ, ānanda, pānīyaṃ āhara, pipāsitosmi, ānanda, pivissāmī’’ti. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idāni, bhante, pañcamattāni sakaṭasatāni atikkantāni, taṃ cakkacchinnaṃ udakaṃ parittaṃ luḷitaṃ āvilaṃ sandati. Ayaṃ, bhante, kakudhā 154 nadī avidūre acchodakā sātodakā sītodakā setodakā 155 suppatitthā ramaṇīyā. Ettha bhagavā pānīyañca pivissati, gattāni ca sītī 156 karissatī’’ti.
ဒုတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣင္ဃ မေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ပာနီယံ အာဟရ, ပိပာသိတောသ္မိ, အာနန္ဒ, ပိဝိသ္သာမီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဒာနိ, ဘန္တေ, ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ အတိက္ကန္တာနိ, တံ စက္ကစ္ဆိန္နံ ဥဒကံ ပရိတ္တံ လုဠိတံ အာဝိလံ သန္ဒတိ။ အယံ, ဘန္တေ, ကကုဓာ နဒီ အဝိဒူရေ အစ္ဆောဒကာ သာတောဒကာ သီတောဒကာ သေတောဒကာ သုပ္ပတိတ္ထာ ရမဏီယာ။ ဧတ္ထ ဘဂဝာ ပာနီယဉ္စ ပိဝိသ္သတိ, ဂတ္တာနိ စ သီတီကရိသ္သတီ’’တိ။
Dutiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘iṅgha me tvaṃ, ānanda, pānīyaṃ āhara, pipāsitosmi, ānanda, pivissāmī’’ti. Dutiyampi kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idāni, bhante, pañcamattāni sakaṭasatāni atikkantāni, taṃ cakkacchinnaṃ udakaṃ parittaṃ luḷitaṃ āvilaṃ sandati. Ayaṃ, bhante, kakudhā nadī avidūre acchodakā sātodakā sītodakā setodakā suppatitthā ramaṇīyā. Ettha bhagavā pānīyañca pivissati, gattāni ca sītīkarissatī’’ti.
တတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣင္ဃ မေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ပာနီယံ အာဟရ, ပိပာသိတောသ္မိ, အာနန္ဒ, ပိဝိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ပတ္တံ ဂဟေတ္ဝာ ယေန သာ နဒိကာ တေနုပသင္ကမိ။ အထ ခော သာ နဒိကာ စက္ကစ္ဆိန္နာ ပရိတ္တာ လုဠိတာ အာဝိလာ သန္ဒမာနာ, အာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ ဥပသင္ကမန္တေ အစ္ဆာ ဝိပ္ပသန္နာ အနာဝိလာ သန္ဒိတ္ထ 157။ အထ ခော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော, တထာဂတသ္သ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ။ အယဉ္ဟိ သာ နဒိကာ စက္ကစ္ဆိန္နာ ပရိတ္တာ လုဠိတာ အာဝိလာ သန္ဒမာနာ မယိ ဥပသင္ကမန္တေ အစ္ဆာ ဝိပ္ပသန္နာ အနာဝိလာ သန္ဒတီ’’တိ။ ပတ္တေန ပာနီယံ အာဒာယ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, တထာဂတသ္သ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ။ ဣဒာနိ သာ ဘန္တေ နဒိကာ စက္ကစ္ဆိန္နာ ပရိတ္တာ လုဠိတာ အာဝိလာ သန္ဒမာနာ မယိ ဥပသင္ကမန္တေ အစ္ဆာ ဝိပ္ပသန္နာ အနာဝိလာ သန္ဒိတ္ထ။ ပိဝတု ဘဂဝာ ပာနီယံ ပိဝတု သုဂတော ပာနီယ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပာနီယံ အပာယိ။
Tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘iṅgha me tvaṃ, ānanda, pānīyaṃ āhara, pipāsitosmi, ānanda, pivissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā pattaṃ gahetvā yena sā nadikā tenupasaṅkami. Atha kho sā nadikā cakkacchinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā, āyasmante ānande upasaṅkamante acchā vippasannā anāvilā sandittha 158. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. Ayañhi sā nadikā cakkacchinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā mayi upasaṅkamante acchā vippasannā anāvilā sandatī’’ti. Pattena pānīyaṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. Idāni sā bhante nadikā cakkacchinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā mayi upasaṅkamante acchā vippasannā anāvilā sandittha. Pivatu bhagavā pānīyaṃ pivatu sugato pānīya’’nti. Atha kho bhagavā pānīyaṃ apāyi.
ပုက္ကုသမလ္လပုတ္တဝတ္ထု
Pukkusamallaputtavatthu
၁၉၂. တေန ရောခော ပန သမယေန ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော အာဠာရသ္သ ကာလာမသ္သ သာဝကော ကုသိနာရာယ ပာဝံ အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပ္ပန္နော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခော ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝန္တံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ။ ဒိသ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, သန္တေန ဝတ, ဘန္တေ, ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟာရေန ဝိဟရန္တိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘန္တေ , အာဠာရော ကာလာမော အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပ္ပန္နော မဂ္ဂာ ဩက္ကမ္မ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အထ ခော, ဘန္တေ, ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ အာဠာရံ ကာလာမံ နိသ္သာယ နိသ္သာယ အတိက္ကမိံသု။ အထ ခော, ဘန္တေ, အညတရော ပုရိသော တသ္သ သကဋသတ္ထသ္သ 159 ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အာဂစ္ဆန္တော ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝောစ – ‘အပိ, ဘန္တေ, ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ အတိက္ကန္တာနိ အဒ္ဒသာ’တိ? ‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, အဒ္ဒသ’န္တိ။ ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သဒ္ဒံ အသ္သောသီ’တိ? ‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, သဒ္ဒံ အသ္သောသိ’န္တိ။ ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သုတ္တော အဟောသီ’တိ? ‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, သုတ္တော အဟောသိ’န္တိ။ ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သညီ အဟောသီ’တိ? ‘ဧဝမာဝုသော’တိ။ ‘သော တ္ဝံ, ဘန္တေ, သညီ သမာနော ဇာဂရော ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ နိသ္သာယ နိသ္သာယ အတိက္ကန္တာနိ နေဝ အဒ္ဒသ, န ပန သဒ္ဒံ အသ္သောသိ; အပိသု 160 တေ, ဘန္တေ, သင္ဃာဋိ ရဇေန ဩကိဏ္ဏာ’တိ? ‘ဧဝမာဝုသော’တိ။ အထ ခော, ဘန္တေ, တသ္သ ပုရိသသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, သန္တေန ဝတ ဘော ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟာရေန ဝိဟရန္တိ။ ယတ္ရ ဟိ နာမ သညီ သမာနော ဇာဂရော ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ နိသ္သာယ နိသ္သာယ အတိက္ကန္တာနိ နေဝ ဒက္ခတိ, န ပန သဒ္ဒံ သောသ္သတီ’တိ! အာဠာရေ ကာလာမေ ဥဠာရံ ပသာဒံ ပဝေဒေတ္ဝာ ပက္ကာမီ’’တိ။
192. Tena rokho pana samayena pukkuso mallaputto āḷārassa kālāmassa sāvako kusinārāya pāvaṃ addhānamaggappaṭippanno hoti. Addasā kho pukkuso mallaputto bhagavantaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle nisinnaṃ. Disvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho pukkuso mallaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante, santena vata, bhante, pabbajitā vihārena viharanti. Bhūtapubbaṃ, bhante , āḷāro kālāmo addhānamaggappaṭippanno maggā okkamma avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi. Atha kho, bhante, pañcamattāni sakaṭasatāni āḷāraṃ kālāmaṃ nissāya nissāya atikkamiṃsu. Atha kho, bhante, aññataro puriso tassa sakaṭasatthassa 161 piṭṭhito piṭṭhito āgacchanto yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavoca – ‘api, bhante, pañcamattāni sakaṭasatāni atikkantāni addasā’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, addasa’nti. ‘Kiṃ pana, bhante, saddaṃ assosī’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, saddaṃ assosi’nti. ‘Kiṃ pana, bhante, sutto ahosī’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, sutto ahosi’nti. ‘Kiṃ pana, bhante, saññī ahosī’ti? ‘Evamāvuso’ti. ‘So tvaṃ, bhante, saññī samāno jāgaro pañcamattāni sakaṭasatāni nissāya nissāya atikkantāni neva addasa, na pana saddaṃ assosi; apisu 162 te, bhante, saṅghāṭi rajena okiṇṇā’ti? ‘Evamāvuso’ti. Atha kho, bhante, tassa purisassa etadahosi – ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, santena vata bho pabbajitā vihārena viharanti. Yatra hi nāma saññī samāno jāgaro pañcamattāni sakaṭasatāni nissāya nissāya atikkantāni neva dakkhati, na pana saddaṃ sossatī’ti! Āḷāre kālāme uḷāraṃ pasādaṃ pavedetvā pakkāmī’’ti.
၁၉၃. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ပုက္ကုသ, ကတမံ နု ခော ဒုက္ကရတရံ ဝာ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရံ ဝာ – ယော ဝာ သညီ သမာနော ဇာဂရော ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ နိသ္သာယ နိသ္သာယ အတိက္ကန္တာနိ နေဝ ပသ္သေယ္ယ, န ပန သဒ္ဒံ သုဏေယ္ယ; ယော ဝာ သညီ သမာနော ဇာဂရော ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု 163 နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ နေဝ ပသ္သေယ္ယ, န ပန သဒ္ဒံ သုဏေယ္ယာ’’တိ? ‘‘ကိဉ္ဟိ, ဘန္တေ, ကရိသ္သန္တိ ပဉ္စ ဝာ သကဋသတာနိ ဆ ဝာ သကဋသတာနိ သတ္တ ဝာ သကဋသတာနိ အဋ္ဌ ဝာ သကဋသတာနိ နဝ ဝာ သကဋသတာနိ 164, သကဋသဟသ္သံ ဝာ သကဋသတသဟသ္သံ ဝာ။ အထ ခော ဧတဒေဝ ဒုက္ကရတရံ စေဝ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရဉ္စ ယော သညီ သမာနော ဇာဂရော ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ နေဝ ပသ္သေယ္ယ, န ပန သဒ္ဒံ သုဏေယ္ယာ’’တိ။
193. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, pukkusa, katamaṃ nu kho dukkarataraṃ vā durabhisambhavataraṃ vā – yo vā saññī samāno jāgaro pañcamattāni sakaṭasatāni nissāya nissāya atikkantāni neva passeyya, na pana saddaṃ suṇeyya; yo vā saññī samāno jāgaro deve vassante deve gaḷagaḷāyante vijjullatāsu 165 niccharantīsu asaniyā phalantiyā neva passeyya, na pana saddaṃ suṇeyyā’’ti? ‘‘Kiñhi, bhante, karissanti pañca vā sakaṭasatāni cha vā sakaṭasatāni satta vā sakaṭasatāni aṭṭha vā sakaṭasatāni nava vā sakaṭasatāni 166, sakaṭasahassaṃ vā sakaṭasatasahassaṃ vā. Atha kho etadeva dukkarataraṃ ceva durabhisambhavatarañca yo saññī samāno jāgaro deve vassante deve gaḷagaḷāyante vijjullatāsu niccharantīsu asaniyā phalantiyā neva passeyya, na pana saddaṃ suṇeyyā’’ti.
‘‘ဧကမိဒာဟံ, ပုက္ကုသ, သမယံ အာတုမာယံ ဝိဟရာမိ ဘုသာဂာရေ။ တေန ခော ပန သမယေန ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ အဝိဒူရေ ဘုသာဂာရသ္သ ဒ္ဝေ ကသ္သကာ ဘာတရော ဟတာ စတ္တာရော စ ဗလိဗဒ္ဒာ 167။ အထ ခော, ပုက္ကုသ, အာတုမာယ မဟာဇနကာယော နိက္ခမိတ္ဝာ ယေန တေ ဒ္ဝေ ကသ္သကာ ဘာတရော ဟတာ စတ္တာရော စ ဗလိဗဒ္ဒာ တေနုပသင္ကမိ။ တေန ခော ပနာဟံ, ပုက္ကုသ, သမယေန ဘုသာဂာရာ နိက္ခမိတ္ဝာ ဘုသာဂာရဒ္ဝာရေ အဗ္ဘောကာသေ စင္ကမာမိ။ အထ ခော, ပုက္ကုသ, အညတရော ပုရိသော တမ္ဟာ မဟာဇနကာယာ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခော အဟံ, ပုက္ကုသ, တံ ပုရိသံ ဧတဒဝောစံ – ‘ကိံ နု ခော ဧသော, အာဝုသော, မဟာဇနကာယော သန္နိပတိတော’တိ? ‘ဣဒာနိ , ဘန္တေ, ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ ဒ္ဝေ ကသ္သကာ ဘာတရော ဟတာ စတ္တာရော စ ဗလိဗဒ္ဒာ။ ဧတ္ထေသော မဟာဇနကာယော သန္နိပတိတော။ တ္ဝံ ပန, ဘန္တေ, က္ဝ အဟောသီ’တိ? ‘ဣဓေဝ ခော အဟံ, အာဝုသော, အဟောသိ’န္တိ။ ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, အဒ္ဒသာ’တိ? ‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, အဒ္ဒသ’န္တိ။ ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သဒ္ဒံ အသ္သောသီ’တိ? ‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, သဒ္ဒံ အသ္သောသိ’န္တိ။ ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သုတ္တော အဟောသီ’တိ? ‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, သုတ္တော အဟောသိ’န္တိ။ ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, သညီ အဟောသီ’တိ? ‘ဧဝမာဝုသော’တိ။ ‘သော တ္ဝံ, ဘန္တေ, သညီ သမာနော ဇာဂရော ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ နေဝ အဒ္ဒသ, န ပန သဒ္ဒံ အသ္သောသီ’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ?
‘‘Ekamidāhaṃ, pukkusa, samayaṃ ātumāyaṃ viharāmi bhusāgāre. Tena kho pana samayena deve vassante deve gaḷagaḷāyante vijjullatāsu niccharantīsu asaniyā phalantiyā avidūre bhusāgārassa dve kassakā bhātaro hatā cattāro ca balibaddā 168. Atha kho, pukkusa, ātumāya mahājanakāyo nikkhamitvā yena te dve kassakā bhātaro hatā cattāro ca balibaddā tenupasaṅkami. Tena kho panāhaṃ, pukkusa, samayena bhusāgārā nikkhamitvā bhusāgāradvāre abbhokāse caṅkamāmi. Atha kho, pukkusa, aññataro puriso tamhā mahājanakāyā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho ahaṃ, pukkusa, taṃ purisaṃ etadavocaṃ – ‘kiṃ nu kho eso, āvuso, mahājanakāyo sannipatito’ti? ‘Idāni , bhante, deve vassante deve gaḷagaḷāyante vijjullatāsu niccharantīsu asaniyā phalantiyā dve kassakā bhātaro hatā cattāro ca balibaddā. Ettheso mahājanakāyo sannipatito. Tvaṃ pana, bhante, kva ahosī’ti? ‘Idheva kho ahaṃ, āvuso, ahosi’nti. ‘Kiṃ pana, bhante, addasā’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, addasa’nti. ‘Kiṃ pana, bhante, saddaṃ assosī’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, saddaṃ assosi’nti. ‘Kiṃ pana, bhante, sutto ahosī’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, sutto ahosi’nti. ‘Kiṃ pana, bhante, saññī ahosī’ti? ‘Evamāvuso’ti. ‘So tvaṃ, bhante, saññī samāno jāgaro deve vassante deve gaḷagaḷāyante vijjullatāsu niccharantīsu asaniyā phalantiyā neva addasa, na pana saddaṃ assosī’ti? ‘‘Evamāvuso’’ti?
‘‘အထ ခော, ပုက္ကုသ, ပုရိသသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, သန္တေန ဝတ ဘော ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟာရေန ဝိဟရန္တိ။ ယတ္ရ ဟိ နာမ သညီ သမာနော ဇာဂရော ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ ဒေဝေ ဂဠဂဠာယန္တေ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသု နိစ္ဆရန္တီသု အသနိယာ ဖလန္တိယာ နေဝ ဒက္ခတိ, န ပန သဒ္ဒံ သောသ္သတီ’တိ 169။ မယိ ဥဠာရံ ပသာဒံ ပဝေဒေတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမီ’’တိ။
‘‘Atha kho, pukkusa, purisassa etadahosi – ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, santena vata bho pabbajitā vihārena viharanti. Yatra hi nāma saññī samāno jāgaro deve vassante deve gaḷagaḷāyante vijjullatāsu niccharantīsu asaniyā phalantiyā neva dakkhati, na pana saddaṃ sossatī’ti 170. Mayi uḷāraṃ pasādaṃ pavedetvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmī’’ti.
ဧဝံ ဝုတ္တေ ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ယော မေ အာဠာရေ ကာလာမေ ပသာဒော တံ မဟာဝာတေ ဝာ ဩဖုဏာမိ သီဃသောတာယ 171 ဝာ နဒိယာ ပဝာဟေမိ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ ‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’တိ; ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
Evaṃ vutte pukkuso mallaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘esāhaṃ, bhante, yo me āḷāre kālāme pasādo taṃ mahāvāte vā ophuṇāmi sīghasotāya 172 vā nadiyā pavāhemi. Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
၁၉၄. အထ ခော ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣင္ဃ မေ တ္ဝံ, ဘဏေ, သိင္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ အာဟရာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော သော ပုရိသော ပုက္ကုသသ္သ မလ္လပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တံ သိင္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ အာဟရိ 173။ အထ ခော ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော တံ သိင္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ – ‘‘ဣဒံ, ဘန္တေ, သိင္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ, တံ မေ ဘဂဝာ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ပုက္ကုသ, ဧကေန မံ အစ္ဆာဒေဟိ, ဧကေန အာနန္ဒ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဧကေန ဘဂဝန္တံ အစ္ဆာဒေတိ, ဧကေန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုက္ကုသံ မလ္လပုတ္တံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော ပုက္ကုသော မလ္လပုတ္တော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
194. Atha kho pukkuso mallaputto aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘iṅgha me tvaṃ, bhaṇe, siṅgīvaṇṇaṃ yugamaṭṭhaṃ dhāraṇīyaṃ āharā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so puriso pukkusassa mallaputtassa paṭissutvā taṃ siṅgīvaṇṇaṃ yugamaṭṭhaṃ dhāraṇīyaṃ āhari 174. Atha kho pukkuso mallaputto taṃ siṅgīvaṇṇaṃ yugamaṭṭhaṃ dhāraṇīyaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘idaṃ, bhante, siṅgīvaṇṇaṃ yugamaṭṭhaṃ dhāraṇīyaṃ, taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. ‘‘Tena hi, pukkusa, ekena maṃ acchādehi, ekena ānanda’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho pukkuso mallaputto bhagavato paṭissutvā ekena bhagavantaṃ acchādeti, ekena āyasmantaṃ ānandaṃ. Atha kho bhagavā pukkusaṃ mallaputtaṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho pukkuso mallaputto bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
၁၉၅. အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော အစိရပက္ကန္တေ ပုက္ကုသေ မလ္လပုတ္တေ တံ သိင္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ ဘဂဝတော ကာယံ ဥပနာမေသိ။ တံ ဘဂဝတော ကာယံ ဥပနာမိတံ ဟတစ္စိကံ ဝိယ 175 ခာယတိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, ယာဝ ပရိသုဒ္ဓော, ဘန္တေ, တထာဂတသ္သ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒာတော။ ဣဒံ, ဘန္တေ, သိင္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ ဓာရဏီယံ ဘဂဝတော ကာယံ ဥပနာမိတံ ဟတစ္စိကံ ဝိယ ခာယတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေတံ, အာနန္ဒ, ဧဝမေတံ, အာနန္ဒ ဒ္ဝီသု ကာလေသု အတိဝိယ တထာဂတသ္သ ကာယော ပရိသုဒ္ဓော ဟောတိ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒာတော။ ကတမေသု ဒ္ဝီသု? ယဉ္စ, အာနန္ဒ, ရတ္တိံ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ, ယဉ္စ ရတ္တိံ အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ဣမေသု ခော, အာနန္ဒ, ဒ္ဝီသု ကာလေသု အတိဝိယ တထာဂတသ္သ ကာယော ပရိသုဒ္ဓော ဟောတိ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒာတော။ ‘‘အဇ္ဇ ခော, ပနာနန္ဒ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ ကုသိနာရာယံ ဥပဝတ္တနေ မလ္လာနံ သာလဝနေ အန္တရေန 176 ယမကသာလာနံ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ 177။ အာယာမာနန္ဒ, ယေန ကကုဓာ နဒီ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။
195. Atha kho āyasmā ānando acirapakkante pukkuse mallaputte taṃ siṅgīvaṇṇaṃ yugamaṭṭhaṃ dhāraṇīyaṃ bhagavato kāyaṃ upanāmesi. Taṃ bhagavato kāyaṃ upanāmitaṃ hataccikaṃ viya 178 khāyati. Atha kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante, yāva parisuddho, bhante, tathāgatassa chavivaṇṇo pariyodāto. Idaṃ, bhante, siṅgīvaṇṇaṃ yugamaṭṭhaṃ dhāraṇīyaṃ bhagavato kāyaṃ upanāmitaṃ hataccikaṃ viya khāyatī’’ti. ‘‘Evametaṃ, ānanda, evametaṃ, ānanda dvīsu kālesu ativiya tathāgatassa kāyo parisuddho hoti chavivaṇṇo pariyodāto. Katamesu dvīsu? Yañca, ānanda, rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati. Imesu kho, ānanda, dvīsu kālesu ativiya tathāgatassa kāyo parisuddho hoti chavivaṇṇo pariyodāto. ‘‘Ajja kho, panānanda, rattiyā pacchime yāme kusinārāyaṃ upavattane mallānaṃ sālavane antarena 179 yamakasālānaṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati 180. Āyāmānanda, yena kakudhā nadī tenupasaṅkamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
သိင္ဂီဝဏ္ဏံ ယုဂမဋ္ဌံ၊ ပုက္ကုသော အဘိဟာရယိ။
Siṅgīvaṇṇaṃ yugamaṭṭhaṃ, pukkuso abhihārayi;
တေန အစ္ဆာဒိတော သတ္ထာ၊ ဟေမဝဏ္ဏော အသောဘထာတိ။
Tena acchādito satthā, hemavaṇṇo asobhathāti.
၁၉၆. အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ကကုဓာ နဒီ တေနုပသင္ကမိ ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ကကုဓံ နဒိံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ န္ဟတ္ဝာ စ ပိဝိတ္ဝာ စ ပစ္စုတ္တရိတ္ဝာ ယေန အမ္ဗဝနံ တေနုပသင္ကမိ။ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ စုန္ဒကံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣင္ဃ မေ တ္ဝံ, စုန္ဒက, စတုဂ္ဂုဏံ သင္ဃာဋိံ ပညပေဟိ, ကိလန္တောသ္မိ, စုန္ဒက, နိပဇ္ဇိသ္သာမီ’’တိ။
196. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena kakudhā nadī tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā kakudhaṃ nadiṃ ajjhogāhetvā nhatvā ca pivitvā ca paccuttaritvā yena ambavanaṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ cundakaṃ āmantesi – ‘‘iṅgha me tvaṃ, cundaka, catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapehi, kilantosmi, cundaka, nipajjissāmī’’ti.
‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ စုန္ဒကော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ စတုဂ္ဂုဏံ သင္ဃာဋိံ ပညပေသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဒက္ခိဏေန ပသ္သေန သီဟသေယ္ယံ ကပ္ပေသိ ပာဒေ ပာဒံ အစ္စာဓာယ သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိကရိတ္ဝာ။ အာယသ္မာ ပန စုန္ဒကော တတ္ထေဝ ဘဂဝတော ပုရတော နိသီဒိ။
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā cundako bhagavato paṭissutvā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapesi. Atha kho bhagavā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā. Āyasmā pana cundako tattheva bhagavato purato nisīdi.
ဂန္တ္ဝာန ဗုဒ္ဓော နဒိကံ ကကုဓံ၊
Gantvāna buddho nadikaṃ kakudhaṃ,
အစ္ဆောဒကံ သာတုဒကံ ဝိပ္ပသန္နံ။
Acchodakaṃ sātudakaṃ vippasannaṃ;
ပုရက္ခတော ဘိက္ခုဂဏသ္သ မဇ္ဈေ။
Purakkhato bhikkhugaṇassa majjhe;
ဥပာဂမိ အမ္ဗဝနံ မဟေသိ။
Upāgami ambavanaṃ mahesi.
အာမန္တယိ စုန္ဒကံ နာမ ဘိက္ခုံ၊
Āmantayi cundakaṃ nāma bhikkhuṃ,
စတုဂ္ဂုဏံ သန္ထရ မေ နိပဇ္ဇံ။
Catugguṇaṃ santhara me nipajjaṃ;
သော စောဒိတော ဘာဝိတတ္တေန စုန္ဒော၊
So codito bhāvitattena cundo,
စတုဂ္ဂုဏံ သန္ထရိ ခိပ္ပမေဝ။
Catugguṇaṃ santhari khippameva.
နိပဇ္ဇိ သတ္ထာ အကိလန္တရူပော၊
Nipajji satthā akilantarūpo,
၁၉၇. အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘သိယာ ခော 191, ပနာနန္ဒ, စုန္ဒသ္သ ကမ္မာရပုတ္တသ္သ ကောစိ ဝိပ္ပဋိသာရံ ဥပ္ပာဒေယ္ယ – ‘တသ္သ တေ, အာဝုသော စုန္ဒ, အလာဘာ တသ္သ တေ ဒုလ္လဒ္ဓံ, ယသ္သ တေ တထာဂတော ပစ္ဆိမံ ပိဏ္ဍပာတံ ပရိဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗုတော’တိ။ စုန္ဒသ္သ, အာနန္ဒ, ကမ္မာရပုတ္တသ္သ ဧဝံ ဝိပ္ပဋိသာရော ပဋိဝိနေတဗ္ဗော – ‘တသ္သ တေ, အာဝုသော စုန္ဒ, လာဘာ တသ္သ တေ သုလဒ္ဓံ, ယသ္သ တေ တထာဂတော ပစ္ဆိမံ ပိဏ္ဍပာတံ ပရိဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗုတော။ သမ္မုခာ မေတံ, အာဝုသော စုန္ဒ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ဒ္ဝေ မေ ပိဏ္ဍပာတာ သမသမဖလာ 192 သမဝိပာကာ 193, အတိဝိယ အညေဟိ ပိဏ္ဍပာတေဟိ မဟပ္ဖလတရာ စ မဟာနိသံသတရာ စ။ ကတမေ ဒ္ဝေ? ယဉ္စ ပိဏ္ဍပာတံ ပရိဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ, ယဉ္စ ပိဏ္ဍပာတံ ပရိဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တထာဂတော အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ဣမေ ဒ္ဝေ ပိဏ္ဍပာတာ သမသမဖလာ သမဝိပာကာ , အတိဝိယ အညေဟိ ပိဏ္ဍပာတေဟိ မဟပ္ဖလတရာ စ မဟာနိသံသတရာ စ။ အာယုသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, ဝဏ္ဏသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, သုခသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, ယသသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတံ, အာဓိပတေယ္ယသံဝတ္တနိကံ အာယသ္မတာ စုန္ဒေန ကမ္မာရပုတ္တေန ကမ္မံ ဥပစိတ’န္တိ။ စုန္ဒသ္သ, အာနန္ဒ, ကမ္မာရပုတ္တသ္သ ဧဝံ ဝိပ္ပဋိသာရော ပဋိဝိနေတဗ္ဗော’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –
197. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘siyā kho 194, panānanda, cundassa kammāraputtassa koci vippaṭisāraṃ uppādeyya – ‘tassa te, āvuso cunda, alābhā tassa te dulladdhaṃ, yassa te tathāgato pacchimaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā parinibbuto’ti. Cundassa, ānanda, kammāraputtassa evaṃ vippaṭisāro paṭivinetabbo – ‘tassa te, āvuso cunda, lābhā tassa te suladdhaṃ, yassa te tathāgato pacchimaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā parinibbuto. Sammukhā metaṃ, āvuso cunda, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – dve me piṇḍapātā samasamaphalā 195 samavipākā 196, ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā ca. Katame dve? Yañca piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati. Ime dve piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā , ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā ca. Āyusaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ, vaṇṇasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ, sukhasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ, yasasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ, saggasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ, ādhipateyyasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacita’nti. Cundassa, ānanda, kammāraputtassa evaṃ vippaṭisāro paṭivinetabbo’’ti. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ၊
‘‘Dadato puññaṃ pavaḍḍhati,
သံယမတော ဝေရံ န စီယတိ။
Saṃyamato veraṃ na cīyati;
ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကံ၊
Kusalo ca jahāti pāpakaṃ,
ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သနိဗ္ဗုတော’’တိ။
Rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti.
စတုတ္ထော ဘာဏဝာရော။
Catuttho bhāṇavāro.
ယမကသာလာ
Yamakasālā
၁၉၈. အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ဟိရညဝတိယာ နဒိယာ ပာရိမံ တီရံ, ယေန ကုသိနာရာ ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဟိရညဝတိယာ နဒိယာ ပာရိမံ တီရံ, ယေန ကုသိနာရာ ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ တေနုပသင္ကမိ။ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣင္ဃ မေ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, အန္တရေန ယမကသာလာနံ ဥတ္တရသီသကံ မဉ္စကံ ပညပေဟိ, ကိလန္တောသ္မိ, အာနန္ဒ, နိပဇ္ဇိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ အန္တရေန ယမကသာလာနံ ဥတ္တရသီသကံ မဉ္စကံ ပညပေသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဒက္ခိဏေန ပသ္သေန သီဟသေယ္ယံ ကပ္ပေသိ ပာဒေ ပာဒံ အစ္စာဓာယ သတော သမ္ပဇာနော။
198. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena hiraññavatiyā nadiyā pārimaṃ tīraṃ, yena kusinārā upavattanaṃ mallānaṃ sālavanaṃ tenupasaṅkamissāmā’’ti . ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena hiraññavatiyā nadiyā pārimaṃ tīraṃ, yena kusinārā upavattanaṃ mallānaṃ sālavanaṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘iṅgha me tvaṃ, ānanda, antarena yamakasālānaṃ uttarasīsakaṃ mañcakaṃ paññapehi, kilantosmi, ānanda, nipajjissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā antarena yamakasālānaṃ uttarasīsakaṃ mañcakaṃ paññapesi. Atha kho bhagavā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno.
တေန ခော ပန သမယေန ယမကသာလာ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ ဟောန္တိ အကာလပုပ္ဖေဟိ။ တေ တထာဂတသ္သ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ ဒိဗ္ဗာနိပိ မန္ဒာရဝပုပ္ဖာနိ အန္တလိက္ခာ ပပတန္တိ, တာနိ တထာဂတသ္သ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ ဒိဗ္ဗာနိပိ စန္ဒနစုဏ္ဏာနိ အန္တလိက္ခာ ပပတန္တိ, တာနိ တထာဂတသ္သ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ ဒိဗ္ဗာနိပိ တူရိယာနိ အန္တလိက္ခေ ဝဇ္ဇန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ ဒိဗ္ဗာနိပိ သင္ဂီတာနိ အန္တလိက္ခေ ဝတ္တန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။
Tena kho pana samayena yamakasālā sabbaphāliphullā honti akālapupphehi. Te tathāgatassa sarīraṃ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti tathāgatassa pūjāya. Dibbānipi mandāravapupphāni antalikkhā papatanti, tāni tathāgatassa sarīraṃ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti tathāgatassa pūjāya. Dibbānipi candanacuṇṇāni antalikkhā papatanti, tāni tathāgatassa sarīraṃ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti tathāgatassa pūjāya. Dibbānipi tūriyāni antalikkhe vajjanti tathāgatassa pūjāya. Dibbānipi saṅgītāni antalikkhe vattanti tathāgatassa pūjāya.
၁၉၉. အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ ခော, အာနန္ဒ, ယမကသာလာ အကာလပုပ္ဖေဟိ။ တေ တထာဂတသ္သ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ ဒိဗ္ဗာနိပိ မန္ဒာရဝပုပ္ဖာနိ အန္တလိက္ခာ ပပတန္တိ, တာနိ တထာဂတသ္သ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ ဒိဗ္ဗာနိပိ စန္ဒနစုဏ္ဏာနိ အန္တလိက္ခာ ပပတန္တိ, တာနိ တထာဂတသ္သ သရီရံ ဩကိရန္တိ အဇ္ဈောကိရန္တိ အဘိပ္ပကိရန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ ဒိဗ္ဗာနိပိ တူရိယာနိ အန္တလိက္ခေ ဝဇ္ဇန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ ဒိဗ္ဗာနိပိ သင္ဂီတာနိ အန္တလိက္ခေ ဝတ္တန္တိ တထာဂတသ္သ ပူဇာယ။ န ခော, အာနန္ဒ, ဧတ္တာဝတာ တထာဂတော သက္ကတော ဝာ ဟောတိ ဂရုကတော ဝာ မာနိတော ဝာ ပူဇိတော ဝာ အပစိတော ဝာ။ ယော ခော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဝာ ဘိက္ခုနီ ဝာ ဥပာသကော ဝာ ဥပာသိကာ ဝာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဝိဟရတိ သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တထာဂတံ သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ အပစိယတိ 197, ပရမာယ ပူဇာယ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ ဝိဟရိသ္သာမ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနောတိ။ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, အာနန္ဒ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။
199. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘sabbaphāliphullā kho, ānanda, yamakasālā akālapupphehi. Te tathāgatassa sarīraṃ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti tathāgatassa pūjāya. Dibbānipi mandāravapupphāni antalikkhā papatanti, tāni tathāgatassa sarīraṃ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti tathāgatassa pūjāya. Dibbānipi candanacuṇṇāni antalikkhā papatanti, tāni tathāgatassa sarīraṃ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti tathāgatassa pūjāya. Dibbānipi tūriyāni antalikkhe vajjanti tathāgatassa pūjāya. Dibbānipi saṅgītāni antalikkhe vattanti tathāgatassa pūjāya. Na kho, ānanda, ettāvatā tathāgato sakkato vā hoti garukato vā mānito vā pūjito vā apacito vā. Yo kho, ānanda, bhikkhu vā bhikkhunī vā upāsako vā upāsikā vā dhammānudhammappaṭipanno viharati sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tathāgataṃ sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti apaciyati 198, paramāya pūjāya. Tasmātihānanda, dhammānudhammappaṭipannā viharissāma sāmīcippaṭipannā anudhammacārinoti. Evañhi vo, ānanda, sikkhitabba’’nti.
ဥပဝာဏတ္ထေရော
Upavāṇatthero
၂၀၀. တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပဝာဏော ဘဂဝတော ပုရတော ဌိတော ဟောတိ ဘဂဝန္တံ ဗီဇယမာနော။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ ဥပဝာဏံ အပသာရေသိ – ‘‘အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော အာယသ္မာ ဥပဝာဏော ဒီဃရတ္တံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော သန္တိကာဝစရော သမီပစာရီ။ အထ စ ပန ဘဂဝာ ပစ္ဆိမေ ကာလေ အာယသ္မန္တံ ဥပဝာဏံ အပသာရေတိ – ‘အပေဟိ ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ’တိ။ ကော နု ခော ဟေတု, ကော ပစ္စယော, ယံ ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ ဥပဝာဏံ အပသာရေတိ – ‘အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ’တိ? အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘အယံ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ ဥပဝာဏော ဒီဃရတ္တံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော သန္တိကာဝစရော သမီပစာရီ။ အထ စ ပန ဘဂဝာ ပစ္ဆိမေ ကာလေ အာယသ္မန္တံ ဥပဝာဏံ အပသာရေတိ – ‘‘အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ’’တိ။ ကော နု ခော, ဘန္တေ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော, ယံ ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ ဥပဝာဏံ အပသာရေတိ – ‘‘အပေဟိ, ဘိက္ခု, မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ’’တိ? ‘‘ယေဘုယ္ယေန, အာနန္ဒ, ဒသသု လောကဓာတူသု ဒေဝတာ သန္နိပတိတာ တထာဂတံ ဒသ္သနာယ။ ယာဝတာ, အာနန္ဒ, ကုသိနာရာ ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ သမန္တတော ဒ္ဝာဒသ ယောဇနာနိ, နတ္ထိ သော ပဒေသော ဝာလဂ္ဂကောဋိနိတုဒနမတ္တောပိ မဟေသက္ခာဟိ ဒေဝတာဟိ အပ္ဖုဋော။ ဒေဝတာ, အာနန္ဒ, ဥဇ္ဈာယန္တိ – ‘ဒူရာ စ ဝတမ္ဟ အာဂတာ တထာဂတံ ဒသ္သနာယ။ ကဒာစိ ကရဟစိ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ။ အဇ္ဇေဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ အယဉ္စ မဟေသက္ခော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပုရတော ဌိတော ဩဝာရေန္တော, န မယံ လဘာမ ပစ္ဆိမေ ကာလေ တထာဂတံ ဒသ္သနာယာ’’’တိ။
200. Tena kho pana samayena āyasmā upavāṇo bhagavato purato ṭhito hoti bhagavantaṃ bījayamāno. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ upavāṇaṃ apasāresi – ‘‘apehi, bhikkhu, mā me purato aṭṭhāsī’’ti. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā upavāṇo dīgharattaṃ bhagavato upaṭṭhāko santikāvacaro samīpacārī. Atha ca pana bhagavā pacchime kāle āyasmantaṃ upavāṇaṃ apasāreti – ‘apehi bhikkhu, mā me purato aṭṭhāsī’ti. Ko nu kho hetu, ko paccayo, yaṃ bhagavā āyasmantaṃ upavāṇaṃ apasāreti – ‘apehi, bhikkhu, mā me purato aṭṭhāsī’ti? Atha kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘ayaṃ, bhante, āyasmā upavāṇo dīgharattaṃ bhagavato upaṭṭhāko santikāvacaro samīpacārī. Atha ca pana bhagavā pacchime kāle āyasmantaṃ upavāṇaṃ apasāreti – ‘‘apehi, bhikkhu, mā me purato aṭṭhāsī’’ti. Ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo, yaṃ bhagavā āyasmantaṃ upavāṇaṃ apasāreti – ‘‘apehi, bhikkhu, mā me purato aṭṭhāsī’’ti? ‘‘Yebhuyyena, ānanda, dasasu lokadhātūsu devatā sannipatitā tathāgataṃ dassanāya. Yāvatā, ānanda, kusinārā upavattanaṃ mallānaṃ sālavanaṃ samantato dvādasa yojanāni, natthi so padeso vālaggakoṭinitudanamattopi mahesakkhāhi devatāhi apphuṭo. Devatā, ānanda, ujjhāyanti – ‘dūrā ca vatamha āgatā tathāgataṃ dassanāya. Kadāci karahaci tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā. Ajjeva rattiyā pacchime yāme tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Ayañca mahesakkho bhikkhu bhagavato purato ṭhito ovārento, na mayaṃ labhāma pacchime kāle tathāgataṃ dassanāyā’’’ti.
၂၀၁. ‘‘ကထံဘူတာ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဒေဝတာ မနသိကရောတီ’’တိ 199? ‘‘သန္တာနန္ဒ, ဒေဝတာ အာကာသေ ပထဝီသညိနိယော ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပာတံ ပပတန္တိ 200, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ – ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတိ, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတိ, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ 201 လောကေ အန္တရဓံအာယိသ္သတီ’တိ။
201. ‘‘Kathaṃbhūtā pana, bhante, bhagavā devatā manasikarotī’’ti 202? ‘‘Santānanda, devatā ākāse pathavīsaññiniyo kese pakiriya kandanti, bāhā paggayha kandanti, chinnapātaṃ papatanti 203, āvaṭṭanti, vivaṭṭanti – ‘atikhippaṃ bhagavā parinibbāyissati, atikhippaṃ sugato parinibbāyissati, atikhippaṃ cakkhuṃ 204 loke antaradhaṃāyissatī’ti.
‘‘သန္တာနန္ဒ, ဒေဝတာ ပထဝိယံ ပထဝီသညိနိယော ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပာတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ – ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတိ, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတိ, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဓာယိသ္သတီ’’’တိ။
‘‘Santānanda, devatā pathaviyaṃ pathavīsaññiniyo kese pakiriya kandanti, bāhā paggayha kandanti, chinnapātaṃ papatanti, āvaṭṭanti, vivaṭṭanti – ‘atikhippaṃ bhagavā parinibbāyissati, atikhippaṃ sugato parinibbāyissati, atikhippaṃ cakkhuṃ loke antaradhāyissatī’’’ti.
‘‘ယာ ပန တာ ဒေဝတာ ဝီတရာဂာ, တာ သတာ သမ္ပဇာနာ အဓိဝာသေန္တိ – ‘အနိစ္စာ သင္ခာရာ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ။
‘‘Yā pana tā devatā vītarāgā, tā satā sampajānā adhivāsenti – ‘aniccā saṅkhārā, taṃ kutettha labbhā’ti.
စတုသံဝေဇနီယဋ္ဌာနာနိ
Catusaṃvejanīyaṭṭhānāni
၂၀၂. ‘‘ပုဗ္ဗေ , ဘန္တေ, ဒိသာသု ဝသ္သံ ဝုဋ္ဌာ 205 ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တိ တထာဂတံ ဒသ္သနာယ။ တေ မယံ လဘာမ မနောဘာဝနီယေ ဘိက္ခူ ဒသ္သနာယ, လဘာမ ပယိရုပာသနာယ။ ဘဂဝတော ပန မယံ, ဘန္တေ, အစ္စယေန န လဘိသ္သာမ မနောဘာဝနီယေ ဘိက္ခူ ဒသ္သနာယ, န လဘိသ္သာမ ပယိရုပာသနာယာ’’တိ။
202. ‘‘Pubbe , bhante, disāsu vassaṃ vuṭṭhā 206 bhikkhū āgacchanti tathāgataṃ dassanāya. Te mayaṃ labhāma manobhāvanīye bhikkhū dassanāya, labhāma payirupāsanāya. Bhagavato pana mayaṃ, bhante, accayena na labhissāma manobhāvanīye bhikkhū dassanāya, na labhissāma payirupāsanāyā’’ti.
‘‘စတ္တာရိမာနိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓသ္သ ကုလပုတ္တသ္သ ဒသ္သနီယာနိ သံဝေဇနီယာနိ ဌာနာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ‘ဣဓ တထာဂတော ဇာတော’တိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓသ္သ ကုလပုတ္တသ္သ ဒသ္သနီယံ သံဝေဇနီယံ ဌာနံ။ ‘ဣဓ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော’တိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓသ္သ ကုလပုတ္တသ္သ ဒသ္သနီယံ သံဝေဇနီယံ ဌာနံ။ ‘ဣဓ တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတ’န္တိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓသ္သ ကုလပုတ္တသ္သ ဒသ္သနီယံ သံဝေဇနီယံ ဌာနံ။ ‘ဣဓ တထာဂတော အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော’တိ, အာနန္ဒ, သဒ္ဓသ္သ ကုလပုတ္တသ္သ ဒသ္သနီယံ သံဝေဇနီယံ ဌာနံ။ ဣမာနိ ခော , အာနန္ဒ, စတ္တာရိ သဒ္ဓသ္သ ကုလပုတ္တသ္သ ဒသ္သနီယာနိ သံဝေဇနီယာနိ ဌာနာနိ။
‘‘Cattārimāni, ānanda, saddhassa kulaputtassa dassanīyāni saṃvejanīyāni ṭhānāni. Katamāni cattāri? ‘Idha tathāgato jāto’ti, ānanda, saddhassa kulaputtassa dassanīyaṃ saṃvejanīyaṃ ṭhānaṃ. ‘Idha tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti, ānanda, saddhassa kulaputtassa dassanīyaṃ saṃvejanīyaṃ ṭhānaṃ. ‘Idha tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattita’nti, ānanda, saddhassa kulaputtassa dassanīyaṃ saṃvejanīyaṃ ṭhānaṃ. ‘Idha tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto’ti, ānanda, saddhassa kulaputtassa dassanīyaṃ saṃvejanīyaṃ ṭhānaṃ. Imāni kho , ānanda, cattāri saddhassa kulaputtassa dassanīyāni saṃvejanīyāni ṭhānāni.
‘‘အာဂမိသ္သန္တိ ခော, အာနန္ဒ, သဒ္ဓာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပာသကာ ဥပာသိကာယော – ‘ဣဓ တထာဂတော ဇာတော’တိပိ, ‘ဣဓ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော’တိပိ, ‘ဣဓ တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတ’န္တိပိ, ‘ဣဓ တထာဂတော အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော’တိပိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, စေတိယစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပသန္နစိတ္တာ ကာလင္ကရိသ္သန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိသ္သန္တီ’’တိ။
‘‘Āgamissanti kho, ānanda, saddhā bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo – ‘idha tathāgato jāto’tipi, ‘idha tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’tipi, ‘idha tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattita’ntipi, ‘idha tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto’tipi. Ye hi keci, ānanda, cetiyacārikaṃ āhiṇḍantā pasannacittā kālaṅkarissanti, sabbe te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissantī’’ti.
အာနန္ဒပုစ္ဆာကထာ
Ānandapucchākathā
၂၀၃. ‘‘ကထံ မယံ, ဘန္တေ, မာတုဂာမေ ပဋိပဇ္ဇာမာ’’တိ? ‘‘အဒသ္သနံ, အာနန္ဒာ’’တိ။ ‘‘ဒသ္သနေ, ဘဂဝာ, သတိ ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘အနာလာပော, အာနန္ဒာ’’တိ ။ ‘‘အာလပန္တေန ပန, ဘန္တေ, ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘သတိ, အာနန္ဒ, ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ’’တိ။
203. ‘‘Kathaṃ mayaṃ, bhante, mātugāme paṭipajjāmā’’ti? ‘‘Adassanaṃ, ānandā’’ti. ‘‘Dassane, bhagavā, sati kathaṃ paṭipajjitabba’’nti? ‘‘Anālāpo, ānandā’’ti . ‘‘Ālapantena pana, bhante, kathaṃ paṭipajjitabba’’nti? ‘‘Sati, ānanda, upaṭṭhāpetabbā’’ti.
၂၀၄. ‘‘ကထံ မယံ, ဘန္တေ, တထာဂတသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇာမာ’’တိ? ‘‘အဗ္ယာဝဋာ တုမ္ဟေ, အာနန္ဒ, ဟောထ တထာဂတသ္သ သရီရပူဇာယ။ ဣင္ဃ တုမ္ဟေ, အာနန္ဒ, သာရတ္ထေ ဃဋထ အနုယုဉ္ဇထ 207, သာရတ္ထေ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထ။ သန္တာနန္ဒ, ခတ္တိယပဏ္ဍိတာပိ ဗ္ရာဟ္မဏပဏ္ဍိတာပိ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာပိ တထာဂတေ အဘိပ္ပသန္နာ, တေ တထာဂတသ္သ သရီရပူဇံ ကရိသ္သန္တီ’’တိ။
204. ‘‘Kathaṃ mayaṃ, bhante, tathāgatassa sarīre paṭipajjāmā’’ti? ‘‘Abyāvaṭā tumhe, ānanda, hotha tathāgatassa sarīrapūjāya. Iṅgha tumhe, ānanda, sāratthe ghaṭatha anuyuñjatha 208, sāratthe appamattā ātāpino pahitattā viharatha. Santānanda, khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi tathāgate abhippasannā, te tathāgatassa sarīrapūjaṃ karissantī’’ti.
၂၀၅. ‘‘ကထံ ပန, ဘန္တေ, တထာဂတသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘ယထာ ခော, အာနန္ဒ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ တထာဂတသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘ကထံ ပန, ဘန္တေ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တီ’’တိ? ‘‘ရညော, အာနန္ဒ, စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရံ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေန္တိ, အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေတ္ဝာ ဝိဟတေန ကပ္ပာသေန ဝေဌေန္တိ, ဝိဟတေန ကပ္ပာသေန ဝေဌေတ္ဝာ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေန္တိ။ ဧတေနုပာယေန ပဉ္စဟိ ယုဂသတေဟိ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရံ 209 ဝေဌေတ္ဝာ အာယသာယ တေလဒောဏိယာ ပက္ခိပိတ္ဝာ အညိသ္သာ အာယသာယ ဒောဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတ္ဝာ သဗ္ဗဂန္ဓာနံ စိတကံ ကရိတ္ဝာ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရံ ဈာပေန္တိ။ စာတုမဟာပထေ 210 ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ ထူပံ ကရောန္တိ ။ ဧဝံ ခော, အာနန္ဒ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ ယထာ ခော, အာနန္ဒ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ တထာဂတသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ စာတုမဟာပထေ တထာဂတသ္သ ထူပော ကာတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယေ မာလံ ဝာ ဂန္ဓံ ဝာ စုဏ္ဏကံ 211 ဝာ အာရောပေသ္သန္တိ ဝာ အဘိဝာဒေသ္သန္တိ ဝာ စိတ္တံ ဝာ ပသာဒေသ္သန္တိ တေသံ တံ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ။
205. ‘‘Kathaṃ pana, bhante, tathāgatassa sarīre paṭipajjitabba’’nti? ‘‘Yathā kho, ānanda, rañño cakkavattissa sarīre paṭipajjanti, evaṃ tathāgatassa sarīre paṭipajjitabba’’nti. ‘‘Kathaṃ pana, bhante, rañño cakkavattissa sarīre paṭipajjantī’’ti? ‘‘Rañño, ānanda, cakkavattissa sarīraṃ ahatena vatthena veṭhenti, ahatena vatthena veṭhetvā vihatena kappāsena veṭhenti, vihatena kappāsena veṭhetvā ahatena vatthena veṭhenti. Etenupāyena pañcahi yugasatehi rañño cakkavattissa sarīraṃ 212 veṭhetvā āyasāya teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā āyasāya doṇiyā paṭikujjitvā sabbagandhānaṃ citakaṃ karitvā rañño cakkavattissa sarīraṃ jhāpenti. Cātumahāpathe 213 rañño cakkavattissa thūpaṃ karonti . Evaṃ kho, ānanda, rañño cakkavattissa sarīre paṭipajjanti. Yathā kho, ānanda, rañño cakkavattissa sarīre paṭipajjanti, evaṃ tathāgatassa sarīre paṭipajjitabbaṃ. Cātumahāpathe tathāgatassa thūpo kātabbo. Tattha ye mālaṃ vā gandhaṃ vā cuṇṇakaṃ 214 vā āropessanti vā abhivādessanti vā cittaṃ vā pasādessanti tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
ထူပာရဟပုဂ္ဂလော
Thūpārahapuggalo
၂၀၆. ‘‘စတ္တာရောမေ, အာနန္ဒ, ထူပာရဟာ။ ကတမေ စတ္တာရော? တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ထူပာရဟော, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ထူပာရဟော, တထာဂတသ္သ သာဝကော ထူပာရဟော, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ 215 ထူပာရဟောတိ။
206. ‘‘Cattārome, ānanda, thūpārahā. Katame cattāro? Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho thūpāraho, paccekasambuddho thūpāraho, tathāgatassa sāvako thūpāraho, rājā cakkavattī 216 thūpārahoti.
‘‘ကိဉ္စာနန္ဒ , အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ထူပာရဟော? ‘အယံ တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ထူပော’တိ, အာနန္ဒ, ဗဟုဇနာ စိတ္တံ ပသာဒေန္တိ။ တေ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဣဒံ ခော, အာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ထူပာရဟော။
‘‘Kiñcānanda , atthavasaṃ paṭicca tathāgato arahaṃ sammāsambuddho thūpāraho? ‘Ayaṃ tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa thūpo’ti, ānanda, bahujanā cittaṃ pasādenti. Te tattha cittaṃ pasādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Idaṃ kho, ānanda, atthavasaṃ paṭicca tathāgato arahaṃ sammāsambuddho thūpāraho.
‘‘ကိဉ္စာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ထူပာရဟော? ‘အယံ တသ္သ ဘဂဝတော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ထူပော’တိ, အာနန္ဒ, ဗဟုဇနာ စိတ္တံ ပသာဒေန္တိ။ တေ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဣဒံ ခော, အာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ထူပာရဟော။
‘‘Kiñcānanda, atthavasaṃ paṭicca paccekasambuddho thūpāraho? ‘Ayaṃ tassa bhagavato paccekasambuddhassa thūpo’ti, ānanda, bahujanā cittaṃ pasādenti. Te tattha cittaṃ pasādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Idaṃ kho, ānanda, atthavasaṃ paṭicca paccekasambuddho thūpāraho.
‘‘ကိဉ္စာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ တထာဂတသ္သ သာဝကော ထူပာရဟော? ‘အယံ တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သာဝကသ္သ ထူပော’တိ အာနန္ဒ, ဗဟုဇနာ စိတ္တံ ပသာဒေန္တိ။ တေ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဣဒံ ခော, အာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ တထာဂတသ္သ သာဝကော ထူပာရဟော။
‘‘Kiñcānanda, atthavasaṃ paṭicca tathāgatassa sāvako thūpāraho? ‘Ayaṃ tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa sāvakassa thūpo’ti ānanda, bahujanā cittaṃ pasādenti. Te tattha cittaṃ pasādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Idaṃ kho, ānanda, atthavasaṃ paṭicca tathāgatassa sāvako thūpāraho.
‘‘ကိဉ္စာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ထူပာရဟော? ‘အယံ တသ္သ ဓမ္မိကသ္သ ဓမ္မရညော ထူပော’တိ, အာနန္ဒ, ဗဟုဇနာ စိတ္တံ ပသာဒေန္တိ။ တေ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဣဒံ ခော, အာနန္ဒ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ထူပာရဟော။ ဣမေ ခော, အာနန္ဒ စတ္တာရော ထူပာရဟာ’’တိ။
‘‘Kiñcānanda, atthavasaṃ paṭicca rājā cakkavattī thūpāraho? ‘Ayaṃ tassa dhammikassa dhammarañño thūpo’ti, ānanda, bahujanā cittaṃ pasādenti. Te tattha cittaṃ pasādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Idaṃ kho, ānanda, atthavasaṃ paṭicca rājā cakkavattī thūpāraho. Ime kho, ānanda cattāro thūpārahā’’ti.
အာနန္ဒအစ္ဆရိယဓမ္မော
Ānandaacchariyadhammo
၂၀၇. အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ကပိသီသံ အာလမ္ဗိတ္ဝာ ရောဒမာနော အဋ္ဌာသိ – ‘‘အဟဉ္စ ဝတမ္ဟိ သေခော သကရဏီယော, သတ္ထု စ မေ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ, ယော မမ အနုကမ္ပကော’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကဟံ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော’’တိ? ‘‘ဧသော, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ကပိသီသံ အာလမ္ဗိတ္ဝာ ရောဒမာနော ဌိတော – ‘အဟဉ္စ ဝတမ္ဟိ သေခော သကရဏီယော, သတ္ထု စ မေ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ, ယော မမ အနုကမ္ပကော’’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန အာနန္ဒံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော တသ္သ ဘိက္ခုနော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘အလံ, အာနန္ဒ, မာ သောစိ မာ ပရိဒေဝိ, နနု ဧတံ, အာနန္ဒ, မယာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ – ‘သဗ္ဗေဟေဝ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝော ဝိနာဘာဝော အညထာဘာဝော’; တံ ကုတေတ္ထ, အာနန္ဒ, လဗ္ဘာ။ ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင္ခတံ ပလောကဓမ္မံ, တံ ဝတ တထာဂတသ္သာပိ သရီရံ မာ ပလုဇ္ဇီ’တိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဒီဃရတ္တံ ခော တေ, အာနန္ဒ, တထာဂတော ပစ္စုပဋ္ဌိတော မေတ္တေန ကာယကမ္မေန ဟိတေန သုခေန အဒ္ဝယေန အပ္ပမာဏေန, မေတ္တေန ဝစီကမ္မေန ဟိတေန သုခေန အဒ္ဝယေန အပ္ပမာဏေန, မေတ္တေန မနောကမ္မေန ဟိတေန သုခေန အဒ္ဝယေန အပ္ပမာဏေန။ ကတပုညောသိ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ပဓာနမနုယုဉ္ဇ, ခိပ္ပံ ဟောဟိသိ အနာသဝော’’တိ။
207. Atha kho āyasmā ānando vihāraṃ pavisitvā kapisīsaṃ ālambitvā rodamāno aṭṭhāsi – ‘‘ahañca vatamhi sekho sakaraṇīyo, satthu ca me parinibbānaṃ bhavissati, yo mama anukampako’’ti. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kahaṃ nu kho, bhikkhave, ānando’’ti? ‘‘Eso, bhante, āyasmā ānando vihāraṃ pavisitvā kapisīsaṃ ālambitvā rodamāno ṭhito – ‘ahañca vatamhi sekho sakaraṇīyo, satthu ca me parinibbānaṃ bhavissati, yo mama anukampako’’’ti. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena ānandaṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso ānanda, āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso ānanda, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā ānando tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ ānandaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘alaṃ, ānanda, mā soci mā paridevi, nanu etaṃ, ānanda, mayā paṭikacceva akkhātaṃ – ‘sabbeheva piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvo aññathābhāvo’; taṃ kutettha, ānanda, labbhā. Yaṃ taṃ jātaṃ bhūtaṃ saṅkhataṃ palokadhammaṃ, taṃ vata tathāgatassāpi sarīraṃ mā palujjī’ti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Dīgharattaṃ kho te, ānanda, tathāgato paccupaṭṭhito mettena kāyakammena hitena sukhena advayena appamāṇena, mettena vacīkammena hitena sukhena advayena appamāṇena, mettena manokammena hitena sukhena advayena appamāṇena. Katapuññosi tvaṃ, ānanda, padhānamanuyuñja, khippaṃ hohisi anāsavo’’ti.
၂၀၈. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ, တေသမ္ပိ ဘဂဝန္တာနံ ဧတပ္ပရမာယေဝ ဥပဋ္ဌာကာ အဟေသုံ, သေယ္ယထာပိ မယ္ဟံ အာနန္ဒော။ ယေပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝိသ္သန္တိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ, တေသမ္ပိ ဘဂဝန္တာနံ ဧတပ္ပရမာယေဝ ဥပဋ္ဌာကာ ဘဝိသ္သန္တိ, သေယ္ယထာပိ မယ္ဟံ အာနန္ဒော။ ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော; မေဓာဝီ, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော။ ဇာနာတိ ‘အယံ ကာလော တထာဂတံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ ဘိက္ခူနံ, အယံ ကာလော ဘိက္ခုနီနံ, အယံ ကာလော ဥပာသကာနံ , အယံ ကာလော ဥပာသိကာနံ, အယံ ကာလော ရညော ရာဇမဟာမတ္တာနံ တိတ္ထိယာနံ တိတ္ထိယသာဝကာန’န္တိ။
208. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘yepi te, bhikkhave, ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, tesampi bhagavantānaṃ etapparamāyeva upaṭṭhākā ahesuṃ, seyyathāpi mayhaṃ ānando. Yepi te, bhikkhave, bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, tesampi bhagavantānaṃ etapparamāyeva upaṭṭhākā bhavissanti, seyyathāpi mayhaṃ ānando. Paṇḍito, bhikkhave, ānando; medhāvī, bhikkhave, ānando. Jānāti ‘ayaṃ kālo tathāgataṃ dassanāya upasaṅkamituṃ bhikkhūnaṃ, ayaṃ kālo bhikkhunīnaṃ, ayaṃ kālo upāsakānaṃ , ayaṃ kālo upāsikānaṃ, ayaṃ kālo rañño rājamahāmattānaṃ titthiyānaṃ titthiyasāvakāna’nti.
၂၀၉. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ 217 အာနန္ဒေ။ ကတမေ စတ္တာရော? သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုပရိသာ အာနန္ဒံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမတိ, ဒသ္သနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ တတ္ရ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုပရိသာ ဟောတိ, အထ ခော အာနန္ဒော တုဏ္ဟီ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီပရိသာ အာနန္ဒံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမတိ, ဒသ္သနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ တတ္ရ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီပရိသာ ဟောတိ, အထ ခော အာနန္ဒော တုဏ္ဟီ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပာသကပရိသာ အာနန္ဒံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမတိ, ဒသ္သနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ တတ္ရ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဥပာသကပရိသာ ဟောတိ, အထ ခော အာနန္ဒော တုဏ္ဟီ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပာသိကာပရိသာ အာနန္ဒံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမတိ, ဒသ္သနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ တတ္ရ စေ, အာနန္ဒော, ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဥပာသိကာပရိသာ ဟောတိ, အထ ခော အာနန္ဒော တုဏ္ဟီ ဟောတိ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ အာနန္ဒေ။
209. ‘‘Cattārome, bhikkhave, acchariyā abbhutā dhammā 218 ānande. Katame cattāro? Sace, bhikkhave, bhikkhuparisā ānandaṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanena sā attamanā hoti. Tatra ce ānando dhammaṃ bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti. Atittāva, bhikkhave, bhikkhuparisā hoti, atha kho ānando tuṇhī hoti. Sace, bhikkhave, bhikkhunīparisā ānandaṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanena sā attamanā hoti. Tatra ce ānando dhammaṃ bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti. Atittāva, bhikkhave, bhikkhunīparisā hoti, atha kho ānando tuṇhī hoti. Sace, bhikkhave, upāsakaparisā ānandaṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanena sā attamanā hoti. Tatra ce ānando dhammaṃ bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti. Atittāva, bhikkhave, upāsakaparisā hoti, atha kho ānando tuṇhī hoti. Sace, bhikkhave, upāsikāparisā ānandaṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanena sā attamanā hoti. Tatra ce, ānando, dhammaṃ bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti. Atittāva, bhikkhave, upāsikāparisā hoti, atha kho ānando tuṇhī hoti. Ime kho, bhikkhave, cattāro acchariyā abbhutā dhammā ānande.
‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ ရညေ စက္ကဝတ္တိမ္ဟိ။ ကတမေ စတ္တာရော ? သစေ, ဘိက္ခဝေ, ခတ္တိယပရိသာ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမတိ, ဒသ္သနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ တတ္ရ စေ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ခတ္တိယပရိသာ ဟောတိ။ အထ ခော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တုဏ္ဟီ ဟောတိ။ သစေ ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရာဟ္မဏပရိသာ။ပေ.။ ဂဟပတိပရိသာ။ပေ.။ သမဏပရိသာ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမတိ, ဒသ္သနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ တတ္ရ စေ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, သမဏပရိသာ ဟောတိ, အထ ခော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တုဏ္ဟီ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရောမေ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ အာနန္ဒေ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုပရိသာ အာနန္ဒံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမတိ, ဒသ္သနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ တတ္ရ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုပရိသာ ဟောတိ။ အထ ခော အာနန္ဒော တုဏ္ဟီ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခုနီပရိသာ။ပေ.။ ဥပာသကပရိသာ။ပေ.။ ဥပာသိကာပရိသာ အာနန္ဒံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမတိ, ဒသ္သနေန သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ တတ္ရ စေ အာနန္ဒော ဓမ္မံ ဘာသတိ, ဘာသိတေနပိ သာ အတ္တမနာ ဟောတိ။ အတိတ္တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဥပာသိကာပရိသာ ဟောတိ။ အထ ခော အာနန္ဒော တုဏ္ဟီ ဟောတိ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ အာနန္ဒေ’’တိ။
‘‘Cattārome, bhikkhave, acchariyā abbhutā dhammā raññe cakkavattimhi. Katame cattāro ? Sace, bhikkhave, khattiyaparisā rājānaṃ cakkavattiṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanena sā attamanā hoti. Tatra ce rājā cakkavattī bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti. Atittāva, bhikkhave, khattiyaparisā hoti. Atha kho rājā cakkavattī tuṇhī hoti. Sace bhikkhave, brāhmaṇaparisā…pe… gahapatiparisā…pe… samaṇaparisā rājānaṃ cakkavattiṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanena sā attamanā hoti. Tatra ce rājā cakkavattī bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti. Atittāva, bhikkhave, samaṇaparisā hoti, atha kho rājā cakkavattī tuṇhī hoti. Evameva kho, bhikkhave, cattārome acchariyā abbhutā dhammā ānande. Sace, bhikkhave, bhikkhuparisā ānandaṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanena sā attamanā hoti. Tatra ce ānando dhammaṃ bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti. Atittāva, bhikkhave, bhikkhuparisā hoti. Atha kho ānando tuṇhī hoti. Sace, bhikkhave bhikkhunīparisā…pe… upāsakaparisā…pe… upāsikāparisā ānandaṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanena sā attamanā hoti. Tatra ce ānando dhammaṃ bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti. Atittāva, bhikkhave, upāsikāparisā hoti. Atha kho ānando tuṇhī hoti. Ime kho, bhikkhave, cattāro acchariyā abbhutā dhammā ānande’’ti.
မဟာသုဒသ္သနသုတ္တဒေသနာ
Mahāsudassanasuttadesanā
၂၁၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မာ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဣမသ္မိံ ခုဒ္ဒကနဂရကေ ဥဇ္ဇင္ဂလနဂရကေ သာခာနဂရကေ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ သန္တိ, ဘန္တေ, အညာနိ မဟာနဂရာနိ, သေယ္ယထိဒံ – စမ္ပာ ရာဇဂဟံ သာဝတ္ထီ သာကေတံ ကောသမ္ဗီ ဗာရာဏသီ; ဧတ္ထ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗာယတု။ ဧတ္ထ ဗဟူ ခတ္တိယမဟာသာလာ, ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ ဂဟပတိမဟာသာလာ တထာဂတေ အဘိပ္ပသန္နာ။ တေ တထာဂတသ္သ သရီရပူဇံ ကရိသ္သန္တီ’’တိ ‘‘မာဟေဝံ, အာနန္ဒ, အဝစ; မာဟေဝံ, အာနန္ဒ, အဝစ – ‘ခုဒ္ဒကနဂရကံ ဥဇ္ဇင္ဂလနဂရကံ သာခာနဂရက’န္တိ။
210. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mā, bhante, bhagavā imasmiṃ khuddakanagarake ujjaṅgalanagarake sākhānagarake parinibbāyi. Santi, bhante, aññāni mahānagarāni, seyyathidaṃ – campā rājagahaṃ sāvatthī sāketaṃ kosambī bārāṇasī; ettha bhagavā parinibbāyatu. Ettha bahū khattiyamahāsālā, brāhmaṇamahāsālā gahapatimahāsālā tathāgate abhippasannā. Te tathāgatassa sarīrapūjaṃ karissantī’’ti ‘‘māhevaṃ, ānanda, avaca; māhevaṃ, ānanda, avaca – ‘khuddakanagarakaṃ ujjaṅgalanagarakaṃ sākhānagaraka’nti.
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, အာနန္ဒ, ရာဇာ မဟာသုဒသ္သနော နာမ အဟောသိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပ္ပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ ရညော, အာနန္ဒ, မဟာသုဒသ္သနသ္သ အယံ ကုသိနာရာ ကုသာဝတီ နာမ ရာဇဓာနီ အဟောသိ, ပုရတ္ထိမေန စ ပစ္ဆိမေန စ ဒ္ဝာဒသယောဇနာနိ အာယာမေန; ဥတ္တရေန စ ဒက္ခိဏေန စ သတ္တယောဇနာနိ ဝိတ္ထာရေန။ ကုသာဝတီ, အာနန္ဒ, ရာဇဓာနီ ဣဒ္ဓာ စေဝ အဟောသိ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ စ အာကိဏ္ဏမနုသ္သာ စ သုဘိက္ခာ စ။ သေယ္ယထာပိ, အာနန္ဒ, ဒေဝာနံ အာဠကမန္ဒာ နာမ ရာဇဓာနီ ဣဒ္ဓာ စေဝ ဟောတိ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ စ အာကိဏ္ဏယက္ခာ စ သုဘိက္ခာ စ; ဧဝမေဝ ခော, အာနန္ဒ, ကုသာဝတီ ရာဇဓာနီ ဣဒ္ဓာ စေဝ အဟောသိ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ စ အာကိဏ္ဏမနုသ္သာ စ သုဘိက္ခာ စ။ ကုသာဝတီ, အာနန္ဒ, ရာဇဓာနီ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တာ အဟောသိ ဒိဝာ စေဝ ရတ္တိဉ္စ, သေယ္ယထိဒံ – ဟတ္ထိသဒ္ဒေန အသ္သသဒ္ဒေန ရထသဒ္ဒေန ဘေရိသဒ္ဒေန မုဒိင္ဂသဒ္ဒေန ဝီဏာသဒ္ဒေန ဂီတသဒ္ဒေန သင္ခသဒ္ဒေန သမ္မသဒ္ဒေန ပာဏိတာဠသဒ္ဒေန ‘အသ္နာထ ပိဝထ ခာဒထာ’တိ ဒသမေန သဒ္ဒေန။
‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, rājā mahāsudassano nāma ahosi cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janappadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Rañño, ānanda, mahāsudassanassa ayaṃ kusinārā kusāvatī nāma rājadhānī ahosi, puratthimena ca pacchimena ca dvādasayojanāni āyāmena; uttarena ca dakkhiṇena ca sattayojanāni vitthārena. Kusāvatī, ānanda, rājadhānī iddhā ceva ahosi phītā ca bahujanā ca ākiṇṇamanussā ca subhikkhā ca. Seyyathāpi, ānanda, devānaṃ āḷakamandā nāma rājadhānī iddhā ceva hoti phītā ca bahujanā ca ākiṇṇayakkhā ca subhikkhā ca; evameva kho, ānanda, kusāvatī rājadhānī iddhā ceva ahosi phītā ca bahujanā ca ākiṇṇamanussā ca subhikkhā ca. Kusāvatī, ānanda, rājadhānī dasahi saddehi avivittā ahosi divā ceva rattiñca, seyyathidaṃ – hatthisaddena assasaddena rathasaddena bherisaddena mudiṅgasaddena vīṇāsaddena gītasaddena saṅkhasaddena sammasaddena pāṇitāḷasaddena ‘asnātha pivatha khādathā’ti dasamena saddena.
‘‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ကုသိနာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ အာရောစေဟိ – ‘အဇ္ဇ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ အဘိက္ကမထ ဝာသေဋ္ဌာ, အဘိက္ကမထ ဝာသေဋ္ဌာ။ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ – အမ္ဟာကဉ္စ နော ဂာမက္ခေတ္တေ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ အဟောသိ, န မယံ လဘိမ္ဟာ ပစ္ဆိမေ ကာလေ တထာဂတံ ဒသ္သနာယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ အတ္တဒုတိယော ကုသိနာရံ ပာဝိသိ။
‘‘Gaccha tvaṃ, ānanda, kusināraṃ pavisitvā kosinārakānaṃ mallānaṃ ārocehi – ‘ajja kho, vāseṭṭhā, rattiyā pacchime yāme tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Abhikkamatha vāseṭṭhā, abhikkamatha vāseṭṭhā. Mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha – amhākañca no gāmakkhette tathāgatassa parinibbānaṃ ahosi, na mayaṃ labhimhā pacchime kāle tathāgataṃ dassanāyā’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā nivāsetvā pattacīvaramādāya attadutiyo kusināraṃ pāvisi.
မလ္လာနံ ဝန္ဒနာ
Mallānaṃ vandanā
၂၁၁. တေန ခော ပန သမယေန ကောသိနာရကာ မလ္လာ သန္ဓာဂာရေ 219 သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ သန္ဓာဂာရံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ အာရောစေသိ – ‘‘အဇ္ဇ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ အဘိက္ကမထ ဝာသေဋ္ဌာ အဘိက္ကမထ ဝာသေဋ္ဌာ။ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ – ‘အမ္ဟာကဉ္စ နော ဂာမက္ခေတ္တေ တထာဂတသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ အဟောသိ, န မယံ လဘိမ္ဟာ ပစ္ဆိမေ ကာလေ တထာဂတံ ဒသ္သနာယာ’’’တိ။ ဣဒမာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဝစနံ သုတ္ဝာ မလ္လာ စ မလ္လပုတ္တာ စ မလ္လသုဏိသာ စ မလ္လပဇာပတိယော စ အဃာဝိနော ဒုမ္မနာ စေတောဒုက္ခသမပ္ပိတာ အပ္ပေကစ္စေ ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပာတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ ဝိဝဋ္ဋန္တိ – ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတိ, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတိ, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဓာယိသ္သတီ’တိ။ အထ ခော မလ္လာ စ မလ္လပုတ္တာ စ မလ္လသုဏိသာ စ မလ္လပဇာပတိယော စ အဃာဝိနော ဒုမ္မနာ စေတောဒုက္ခသမပ္ပိတာ ယေန ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိံသု။ အထ ခော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခော အဟံ ကောသိနာရကေ မလ္လေ ဧကမေကံ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒာပေသ္သာမိ, အဝန္ဒိတော ဘဂဝာ ကောသိနာရကေဟိ မလ္လေဟိ ဘဝိသ္သတိ, အထာယံ ရတ္တိ ဝိဘာယိသ္သတိ။ ယံနူနာဟံ ကောသိနာရကေ မလ္လေ ကုလပရိဝတ္တသော ကုလပရိဝတ္တသော ဌပေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒာပေယ္ယံ – ‘ဣတ္ထန္နာမော, ဘန္တေ, မလ္လော သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ကောသိနာရကေ မလ္လေ ကုလပရိဝတ္တသော ကုလပရိဝတ္တသော ဌပေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒာပေသိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော, ဘန္တေ, မလ္လော သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတေန ဥပာယေန ပဌမေနေဝ ယာမေန ကောသိနာရကေ မလ္လေ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒာပေသိ။
211. Tena kho pana samayena kosinārakā mallā sandhāgāre 220 sannipatitā honti kenacideva karaṇīyena. Atha kho āyasmā ānando yena kosinārakānaṃ mallānaṃ sandhāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā kosinārakānaṃ mallānaṃ ārocesi – ‘‘ajja kho, vāseṭṭhā, rattiyā pacchime yāme tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Abhikkamatha vāseṭṭhā abhikkamatha vāseṭṭhā. Mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha – ‘amhākañca no gāmakkhette tathāgatassa parinibbānaṃ ahosi, na mayaṃ labhimhā pacchime kāle tathāgataṃ dassanāyā’’’ti. Idamāyasmato ānandassa vacanaṃ sutvā mallā ca mallaputtā ca mallasuṇisā ca mallapajāpatiyo ca aghāvino dummanā cetodukkhasamappitā appekacce kese pakiriya kandanti, bāhā paggayha kandanti, chinnapātaṃ papatanti, āvaṭṭanti vivaṭṭanti – ‘atikhippaṃ bhagavā parinibbāyissati, atikhippaṃ sugato parinibbāyissati, atikhippaṃ cakkhuṃ loke antaradhāyissatī’ti. Atha kho mallā ca mallaputtā ca mallasuṇisā ca mallapajāpatiyo ca aghāvino dummanā cetodukkhasamappitā yena upavattanaṃ mallānaṃ sālavanaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘sace kho ahaṃ kosinārake malle ekamekaṃ bhagavantaṃ vandāpessāmi, avandito bhagavā kosinārakehi mallehi bhavissati, athāyaṃ ratti vibhāyissati. Yaṃnūnāhaṃ kosinārake malle kulaparivattaso kulaparivattaso ṭhapetvā bhagavantaṃ vandāpeyyaṃ – ‘itthannāmo, bhante, mallo saputto sabhariyo sapariso sāmacco bhagavato pāde sirasā vandatī’ti. Atha kho āyasmā ānando kosinārake malle kulaparivattaso kulaparivattaso ṭhapetvā bhagavantaṃ vandāpesi – ‘itthannāmo, bhante, mallo saputto sabhariyo sapariso sāmacco bhagavato pāde sirasā vandatī’’’ti. Atha kho āyasmā ānando etena upāyena paṭhameneva yāmena kosinārake malle bhagavantaṃ vandāpesi.
သုဘဒ္ဒပရိဗ္ဗာဇကဝတ္ထု
Subhaddaparibbājakavatthu
၂၁၂. တေန ခော ပန သမယေန သုဘဒ္ဒော နာမ ပရိဗ္ဗာဇကော ကုသိနာရာယံ ပဋိဝသတိ။ အသ္သောသိ ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော – ‘‘အဇ္ဇ ကိရ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော သုဘဒ္ဒသ္သ ပရိဗ္ဗာဇကသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုတံ ခော ပန မေတံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဝုဍ္ဎာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ကဒာစိ ကရဟစိ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ’တိ။ အဇ္ဇေဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ အတ္ထိ စ မေ အယံ ကင္ခာဓမ္မော ဥပ္ပန္နော, ဧဝံ ပသန္နော အဟံ သမဏေ ဂောတမေ, ‘ပဟောတိ မေ သမဏော ဂောတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ, ယထာဟံ ဣမံ ကင္ခာဓမ္မံ ပဇဟေယ္ယ’’’န္တိ။ အထ ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ, ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘော အာနန္ဒ, ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဝုဍ္ဎာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ကဒာစိ ကရဟစိ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ’တိ။ အဇ္ဇေဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ အတ္ထိ စ မေ အယံ ကင္ခာဓမ္မော ဥပ္ပန္နော – ဧဝံ ပသန္နော အဟံ သမဏေ ဂောတမေ ‘ပဟောတိ မေ သမဏော ဂောတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ, ယထာဟံ ဣမံ ကင္ခာဓမ္မံ ပဇဟေယ္ယ’န္တိ။ သာဓာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, လဘေယ္ယံ သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သုဘဒ္ဒံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အလံ, အာဝုသော သုဘဒ္ဒ, မာ တထာဂတံ ဝိဟေဌေသိ, ကိလန္တော ဘဂဝာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘော အာနန္ဒ, ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဝုဍ္ဎာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ကဒာစိ ကရဟစိ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ’တိ။ အဇ္ဇေဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိသ္သတိ။ အတ္ထိ စ မေ အယံ ကင္ခာဓမ္မော ဥပ္ပန္နော – ဧဝံ ပသန္နော အဟံ သမဏေ ဂောတမေ, ‘ပဟောတိ မေ သမဏော ဂောတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ, ယထာဟံ ဣမံ ကင္ခာဓမ္မံ ပဇဟေယ္ယ’န္တိ။ သာဓာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, လဘေယ္ယံ သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော သုဘဒ္ဒံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အလံ, အာဝုသော သုဘဒ္ဒ, မာ တထာဂတံ ဝိဟေဌေသိ, ကိလန္တော ဘဂဝာ’’တိ။
212. Tena kho pana samayena subhaddo nāma paribbājako kusinārāyaṃ paṭivasati. Assosi kho subhaddo paribbājako – ‘‘ajja kira rattiyā pacchime yāme samaṇassa gotamassa parinibbānaṃ bhavissatī’’ti. Atha kho subhaddassa paribbājakassa etadahosi – ‘‘sutaṃ kho pana metaṃ paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘kadāci karahaci tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā’ti. Ajjeva rattiyā pacchime yāme samaṇassa gotamassa parinibbānaṃ bhavissati. Atthi ca me ayaṃ kaṅkhādhammo uppanno, evaṃ pasanno ahaṃ samaṇe gotame, ‘pahoti me samaṇo gotamo tathā dhammaṃ desetuṃ, yathāhaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyya’’’nti. Atha kho subhaddo paribbājako yena upavattanaṃ mallānaṃ sālavanaṃ, yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho ānanda, paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘kadāci karahaci tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā’ti. Ajjeva rattiyā pacchime yāme samaṇassa gotamassa parinibbānaṃ bhavissati. Atthi ca me ayaṃ kaṅkhādhammo uppanno – evaṃ pasanno ahaṃ samaṇe gotame ‘pahoti me samaṇo gotamo tathā dhammaṃ desetuṃ, yathāhaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyya’nti. Sādhāhaṃ, bho ānanda, labheyyaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāyā’’ti. Evaṃ vutte āyasmā ānando subhaddaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, āvuso subhadda, mā tathāgataṃ viheṭhesi, kilanto bhagavā’’ti. Dutiyampi kho subhaddo paribbājako…pe… tatiyampi kho subhaddo paribbājako āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho ānanda, paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘kadāci karahaci tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā’ti. Ajjeva rattiyā pacchime yāme samaṇassa gotamassa parinibbānaṃ bhavissati. Atthi ca me ayaṃ kaṅkhādhammo uppanno – evaṃ pasanno ahaṃ samaṇe gotame, ‘pahoti me samaṇo gotamo tathā dhammaṃ desetuṃ, yathāhaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyya’nti. Sādhāhaṃ, bho ānanda, labheyyaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāyā’’ti. Tatiyampi kho āyasmā ānando subhaddaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, āvuso subhadda, mā tathāgataṃ viheṭhesi, kilanto bhagavā’’ti.
၂၁၃. အသ္သောသိ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ သုဘဒ္ဒေန ပရိဗ္ဗာဇကေန သဒ္ဓိံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အလံ, အာနန္ဒ, မာ သုဘဒ္ဒံ ဝာရေသိ, လဘတံ, အာနန္ဒ, သုဘဒ္ဒော တထာဂတံ ဒသ္သနာယ။ ယံ ကိဉ္စိ မံ သုဘဒ္ဒော ပုစ္ဆိသ္သတိ, သဗ္ဗံ တံ အညာပေက္ခောဝ ပုစ္ဆိသ္သတိ, နော ဝိဟေသာပေက္ခော။ ယံ စသ္သာဟံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကရိသ္သာမိ, တံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော သုဘဒ္ဒံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဂစ္ဆာဝုသော သုဘဒ္ဒ, ကရောတိ တေ ဘဂဝာ ဩကာသ’’န္တိ။ အထ ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယေမေ, ဘော ဂောတမ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သင္ဃိနော ဂဏိနော ဂဏာစရိယာ ဉာတာ ယသသ္သိနော တိတ္ထကရာ သာဓုသမ္မတာ ဗဟုဇနသ္သ, သေယ္ယထိဒံ – ပူရဏော ကသ္သပော, မက္ခလိ ဂောသာလော, အဇိတော ကေသကမ္ဗလော, ပကုဓော ကစ္စာယနော, သဉ္စယော ဗေလဋ္ဌပုတ္တော, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော, သဗ္ဗေတေ သကာယ ပဋိညာယ အဗ္ဘညိံသု, သဗ္ဗေဝ န အဗ္ဘညိံသု , ဥဒာဟု ဧကစ္စေ အဗ္ဘညိံသု, ဧကစ္စေ န အဗ္ဘညိံသူ’’တိ? ‘‘အလံ, သုဘဒ္ဒ, တိဋ္ဌတေတံ – ‘သဗ္ဗေတေ သကာယ ပဋိညာယ အဗ္ဘညိံသု, သဗ္ဗေဝ န အဗ္ဘညိံသု, ဥဒာဟု ဧကစ္စေ အဗ္ဘညိံသု, ဧကစ္စေ န အဗ္ဘညိံသူ’တိ။ ဓမ္မံ တေ, သုဘဒ္ဒ, ဒေသေသ္သာမိ; တံ သုဏာဟိ သာဓုကံ မနသိကရောဟိ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
213. Assosi kho bhagavā āyasmato ānandassa subhaddena paribbājakena saddhiṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘alaṃ, ānanda, mā subhaddaṃ vāresi, labhataṃ, ānanda, subhaddo tathāgataṃ dassanāya. Yaṃ kiñci maṃ subhaddo pucchissati, sabbaṃ taṃ aññāpekkhova pucchissati, no vihesāpekkho. Yaṃ cassāhaṃ puṭṭho byākarissāmi, taṃ khippameva ājānissatī’’ti. Atha kho āyasmā ānando subhaddaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘gacchāvuso subhadda, karoti te bhagavā okāsa’’nti. Atha kho subhaddo paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subhaddo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yeme, bho gotama, samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahujanassa, seyyathidaṃ – pūraṇo kassapo, makkhali gosālo, ajito kesakambalo, pakudho kaccāyano, sañcayo belaṭṭhaputto, nigaṇṭho nāṭaputto, sabbete sakāya paṭiññāya abbhaññiṃsu, sabbeva na abbhaññiṃsu , udāhu ekacce abbhaññiṃsu, ekacce na abbhaññiṃsū’’ti? ‘‘Alaṃ, subhadda, tiṭṭhatetaṃ – ‘sabbete sakāya paṭiññāya abbhaññiṃsu, sabbeva na abbhaññiṃsu, udāhu ekacce abbhaññiṃsu, ekacce na abbhaññiṃsū’ti. Dhammaṃ te, subhadda, desessāmi; taṃ suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho subhaddo paribbājako bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
၂၁၄. ‘‘ယသ္မိံ ခော, သုဘဒ္ဒ, ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော န ဥပလဗ္ဘတိ, သမဏောပိ တတ္ထ န ဥပလဗ္ဘတိ။ ဒုတိယောပိ တတ္ထ သမဏော န ဥပလဗ္ဘတိ။ တတိယောပိ တတ္ထ သမဏော န ဥပလဗ္ဘတိ။ စတုတ္ထောပိ တတ္ထ သမဏော န ဥပလဗ္ဘတိ။ ယသ္မိဉ္စ ခော, သုဘဒ္ဒ, ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော ဥပလဗ္ဘတိ, သမဏောပိ တတ္ထ ဥပလဗ္ဘတိ, ဒုတိယောပိ တတ္ထ သမဏော ဥပလဗ္ဘတိ, တတိယောပိ တတ္ထ သမဏော ဥပလဗ္ဘတိ, စတုတ္ထောပိ တတ္ထ သမဏော ဥပလဗ္ဘတိ။ ဣမသ္မိံ ခော, သုဘဒ္ဒ, ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော ဥပလဗ္ဘတိ, ဣဓေဝ, သုဘဒ္ဒ, သမဏော, ဣဓ ဒုတိယော သမဏော, ဣဓ တတိယော သမဏော, ဣဓ စတုတ္ထော သမဏော, သုညာ ပရပ္ပဝာဒာ သမဏေဘိ အညေဟိ 221။ ဣမေ စ 222, သုဘဒ္ဒ, ဘိက္ခူ သမ္မာ ဝိဟရေယ္ယုံ, အသုညော လောကော အရဟန္တေဟိ အသ္သာတိ။
214. ‘‘Yasmiṃ kho, subhadda, dhammavinaye ariyo aṭṭhaṅgiko maggo na upalabbhati, samaṇopi tattha na upalabbhati. Dutiyopi tattha samaṇo na upalabbhati. Tatiyopi tattha samaṇo na upalabbhati. Catutthopi tattha samaṇo na upalabbhati. Yasmiñca kho, subhadda, dhammavinaye ariyo aṭṭhaṅgiko maggo upalabbhati, samaṇopi tattha upalabbhati, dutiyopi tattha samaṇo upalabbhati, tatiyopi tattha samaṇo upalabbhati, catutthopi tattha samaṇo upalabbhati. Imasmiṃ kho, subhadda, dhammavinaye ariyo aṭṭhaṅgiko maggo upalabbhati, idheva, subhadda, samaṇo, idha dutiyo samaṇo, idha tatiyo samaṇo, idha catuttho samaṇo, suññā parappavādā samaṇebhi aññehi 223. Ime ca 224, subhadda, bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assāti.
‘‘ဧကူနတိံသော ဝယသာ သုဘဒ္ဒ၊
‘‘Ekūnatiṃso vayasā subhadda,
ယံ ပဗ္ဗဇိံ ကိံကုသလာနုဧသီ။
Yaṃ pabbajiṃ kiṃkusalānuesī;
ဝသ္သာနိ ပညာသ သမာဓိကာနိ၊
Vassāni paññāsa samādhikāni,
ယတော အဟံ ပဗ္ဗဇိတော သုဘဒ္ဒ။
Yato ahaṃ pabbajito subhadda.
ဉာယသ္သ ဓမ္မသ္သ ပဒေသဝတ္တီ၊
Ñāyassa dhammassa padesavattī,
ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ သမဏောပိ နတ္ထိ။
Ito bahiddhā samaṇopi natthi.
‘‘ဒုတိယောပိ သမဏော နတ္ထိ။ တတိယောပိ သမဏော နတ္ထိ။ စတုတ္ထောပိ သမဏော နတ္ထိ။ သုညာ ပရပ္ပဝာဒာ သမဏေဘိ အညေဟိ။ ဣမေ စ, သုဘဒ္ဒ, ဘိက္ခူ သမ္မာ ဝိဟရေယ္ယုံ, အသုညော လောကော အရဟန္တေဟိ အသ္သာ’’တိ။
‘‘Dutiyopi samaṇo natthi. Tatiyopi samaṇo natthi. Catutthopi samaṇo natthi. Suññā parappavādā samaṇebhi aññehi. Ime ca, subhadda, bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assā’’ti.
၂၁၅. ဧဝံ ဝုတ္တေ သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ, ‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’တိ, ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ လဘေယ္ယာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယ္ယံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ ‘‘ယော ခော, သုဘဒ္ဒ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင္ခတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင္ခတိ ဥပသမ္ပဒံ, သော စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသတိ။ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝာယ။ အပိ စ မေတ္ထ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာ’’တိ။ ‘‘သစေ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင္ခန္တာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အာကင္ခန္တာ ဥပသမ္ပဒံ စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသန္တိ, စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝာယ။ အဟံ စတ္တာရိ ဝသ္သာနိ ပရိဝသိသ္သာမိ, စတုန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တု ဥပသမ္ပာဒေန္တု ဘိက္ခုဘာဝာယာ’’တိ။
215. Evaṃ vutte subhaddo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. ‘‘Yo kho, subhadda, aññatitthiyapubbo imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhati pabbajjaṃ, ākaṅkhati upasampadaṃ, so cattāro māse parivasati. Catunnaṃ māsānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājenti upasampādenti bhikkhubhāvāya. Api ca mettha puggalavemattatā viditā’’ti. ‘‘Sace, bhante, aññatitthiyapubbā imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhantā pabbajjaṃ ākaṅkhantā upasampadaṃ cattāro māse parivasanti, catunnaṃ māsānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājenti upasampādenti bhikkhubhāvāya. Ahaṃ cattāri vassāni parivasissāmi, catunnaṃ vassānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājentu upasampādentu bhikkhubhāvāyā’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုဘဒ္ဒံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘လာဘာ ဝော, အာဝုသော အာနန္ဒ; သုလဒ္ဓံ ဝော, အာဝုသော အာနန္ဒ, ယေ ဧတ္ထ သတ္ထု 225 သမ္မုခာ အန္တေဝာသိကာဘိသေကေန အဘိသိတ္တာ’’တိ။ အလတ္ထ ခော သုဘဒ္ဒော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော ခော ပနာယသ္မာ သုဘဒ္ဒော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရသ္သေဝ – ‘ယသ္သတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ’ တဒနုတ္တရံ ဗ္ရဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော ခော ပနာယသ္မာ သုဘဒ္ဒော အရဟတံ အဟောသိ။ သော ဘဂဝတော ပစ္ဆိမော သက္ခိသာဝကော အဟောသီတိ။
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘tenahānanda, subhaddaṃ pabbājehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho subhaddo paribbājako āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘lābhā vo, āvuso ānanda; suladdhaṃ vo, āvuso ānanda, ye ettha satthu 226 sammukhā antevāsikābhisekena abhisittā’’ti. Alattha kho subhaddo paribbājako bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno kho panāyasmā subhaddo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – ‘yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti’ tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā subhaddo arahataṃ ahosi. So bhagavato pacchimo sakkhisāvako ahosīti.
ပဉ္စမော ဘာဏဝာရော။
Pañcamo bhāṇavāro.
တထာဂတပစ္ဆိမဝာစာ
Tathāgatapacchimavācā
၂၁၆. အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘သိယာ ခော ပနာနန္ဒ, တုမ္ဟာကံ ဧဝမသ္သ – ‘အတီတသတ္ထုကံ ပာဝစနံ, နတ္ထိ နော သတ္ထာ’တိ။ န ခော ပနေတံ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယော ဝော, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မော စ ဝိနယော စ ဒေသိတော ပညတ္တော, သော ဝော မမစ္စယေန သတ္ထာ။ ယထာ ခော ပနာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ အညမညံ အာဝုသောဝာဒေန သမုဒာစရန္တိ, န ခော မမစ္စယေန ဧဝံ သမုဒာစရိတဗ္ဗံ။ ထေရတရေန, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနာ နဝကတရော ဘိက္ခု နာမေန ဝာ ဂောတ္တေန ဝာ အာဝုသောဝာဒေန ဝာ သမုဒာစရိတဗ္ဗော။ နဝကတရေန ဘိက္ခုနာ ထေရတရော ဘိက္ခု ‘ဘန္တေ’တိ ဝာ ‘အာယသ္မာ’တိ ဝာ သမုဒာစရိတဗ္ဗော။ အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, သင္ဃော မမစ္စယေန ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒာနိ သမူဟနတု။ ဆန္နသ္သ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော မမစ္စယေန ဗ္ရဟ္မဒဏ္ဍော ဒာတဗ္ဗော’’တိ။ ‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မဒဏ္ဍော’’တိ? ‘‘ဆန္နော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ယံ ဣစ္ဆေယ္ယ, တံ ဝဒေယ္ယ။ သော ဘိက္ခူဟိ နေဝ ဝတ္တဗ္ဗော, န ဩဝဒိတဗ္ဗော, န အနုသာသိတဗ္ဗော’’တိ။
216. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘siyā kho panānanda, tumhākaṃ evamassa – ‘atītasatthukaṃ pāvacanaṃ, natthi no satthā’ti. Na kho panetaṃ, ānanda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Yo vo, ānanda, mayā dhammo ca vinayo ca desito paññatto, so vo mamaccayena satthā. Yathā kho panānanda, etarahi bhikkhū aññamaññaṃ āvusovādena samudācaranti, na kho mamaccayena evaṃ samudācaritabbaṃ. Theratarena, ānanda, bhikkhunā navakataro bhikkhu nāmena vā gottena vā āvusovādena vā samudācaritabbo. Navakatarena bhikkhunā therataro bhikkhu ‘bhante’ti vā ‘āyasmā’ti vā samudācaritabbo. Ākaṅkhamāno, ānanda, saṅgho mamaccayena khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni samūhanatu. Channassa, ānanda, bhikkhuno mamaccayena brahmadaṇḍo dātabbo’’ti. ‘‘Katamo pana, bhante, brahmadaṇḍo’’ti? ‘‘Channo, ānanda, bhikkhu yaṃ iccheyya, taṃ vadeyya. So bhikkhūhi neva vattabbo, na ovaditabbo, na anusāsitabbo’’ti.
၂၁၇. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သိယာ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကဘိက္ခုသ္သာပိ ကင္ခာ ဝာ ဝိမတိ ဝာ ဗုဒ္ဓေ ဝာ ဓမ္မေ ဝာ သင္ဃေ ဝာ မဂ္ဂေ ဝာ ပဋိပဒာယ ဝာ, ပုစ္ဆထ, ဘိက္ခဝေ, မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ – ‘သမ္မုခီဘူတော နော သတ္ထာ အဟောသိ , န မယံ သက္ခိမ္ဟာ ဘဂဝန္တံ သမ္မုခာ ပဋိပုစ္ဆိတု’’’ န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ တေ ဘိက္ခူ တုဏ္ဟီ အဟေသုံ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သိယာ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကဘိက္ခုသ္သာပိ ကင္ခာ ဝာ ဝိမတိ ဝာ ဗုဒ္ဓေ ဝာ ဓမ္မေ ဝာ သင္ဃေ ဝာ မဂ္ဂေ ဝာ ပဋိပဒာယ ဝာ, ပုစ္ဆထ, ဘိက္ခဝေ, မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ – ‘သမ္မုခီဘူတော နော သတ္ထာ အဟောသိ , န မယံ သက္ခိမ္ဟာ ဘဂဝန္တံ သမ္မုခာ ပဋိပုစ္ဆိတု’’’ န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခော တေ ဘိက္ခူ တုဏ္ဟီ အဟေသုံ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သိယာ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထုဂာရဝေနပိ န ပုစ္ဆေယ္ယာထ။ သဟာယကောပိ, ဘိက္ခဝေ, သဟာယကသ္သ အာရောစေတူ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ တေ ဘိက္ခူ တုဏ္ဟီ အဟေသုံ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ, ‘နတ္ထိ ဧကဘိက္ခုသ္သာပိ ကင္ခာ ဝာ ဝိမတိ ဝာ ဗုဒ္ဓေ ဝာ ဓမ္မေ ဝာ သင္ဃေ ဝာ မဂ္ဂေ ဝာ ပဋိပဒာယ ဝာ’’’တိ။ ‘‘ပသာဒာ ခော တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ဝဒေသိ, ဉာဏမေဝ ဟေတ္ထ, အာနန္ဒ, တထာဂတသ္သ။ နတ္ထိ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ ဧကဘိက္ခုသ္သာပိ ကင္ခာ ဝာ ဝိမတိ ဝာ ဗုဒ္ဓေ ဝာ ဓမ္မေ ဝာ သင္ဃေ ဝာ မဂ္ဂေ ဝာ ပဋိပဒာယ ဝာ။ ဣမေသဉ္ဟိ, အာနန္ဒ, ပဉ္စန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ ယော ပစ္ဆိမကော ဘိက္ခု, သော သောတာပန္နော အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။
217. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘siyā kho pana, bhikkhave, ekabhikkhussāpi kaṅkhā vā vimati vā buddhe vā dhamme vā saṅghe vā magge vā paṭipadāya vā, pucchatha, bhikkhave, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha – ‘sammukhībhūto no satthā ahosi , na mayaṃ sakkhimhā bhagavantaṃ sammukhā paṭipucchitu’’’ nti. Evaṃ vutte te bhikkhū tuṇhī ahesuṃ. Dutiyampi kho bhagavā…pe… tatiyampi kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘siyā kho pana, bhikkhave, ekabhikkhussāpi kaṅkhā vā vimati vā buddhe vā dhamme vā saṅghe vā magge vā paṭipadāya vā, pucchatha, bhikkhave, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha – ‘sammukhībhūto no satthā ahosi , na mayaṃ sakkhimhā bhagavantaṃ sammukhā paṭipucchitu’’’ nti. Tatiyampi kho te bhikkhū tuṇhī ahesuṃ. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘siyā kho pana, bhikkhave, satthugāravenapi na puccheyyātha. Sahāyakopi, bhikkhave, sahāyakassa ārocetū’’ti. Evaṃ vutte te bhikkhū tuṇhī ahesuṃ. Atha kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante, evaṃ pasanno ahaṃ, bhante, imasmiṃ bhikkhusaṅghe, ‘natthi ekabhikkhussāpi kaṅkhā vā vimati vā buddhe vā dhamme vā saṅghe vā magge vā paṭipadāya vā’’’ti. ‘‘Pasādā kho tvaṃ, ānanda, vadesi, ñāṇameva hettha, ānanda, tathāgatassa. Natthi imasmiṃ bhikkhusaṅghe ekabhikkhussāpi kaṅkhā vā vimati vā buddhe vā dhamme vā saṅghe vā magge vā paṭipadāya vā. Imesañhi, ānanda, pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ yo pacchimako bhikkhu, so sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti.
၂၁၈. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဟန္ဒ ဒာနိ, ဘိက္ခဝေ, အာမန္တယာမိ ဝော, ဝယဓမ္မာ သင္ခာရာ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေထာ’’တိ။ အယံ တထာဂတသ္သ ပစ္ဆိမာ ဝာစာ။
218. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘handa dāni, bhikkhave, āmantayāmi vo, vayadhammā saṅkhārā appamādena sampādethā’’ti. Ayaṃ tathāgatassa pacchimā vācā.
ပရိနိဗ္ဗုတကထာ
Parinibbutakathā
၂၁၉. အထ ခော ဘဂဝာ ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ပဌမဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ဒုတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ တတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, တတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇိ။
219. Atha kho bhagavā paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji, paṭhamajjhānā vuṭṭhahitvā dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji, dutiyajjhānā vuṭṭhahitvā tatiyaṃ jhānaṃ samāpajji, tatiyajjhānā vuṭṭhahitvā catutthaṃ jhānaṃ samāpajji. Catutthajjhānā vuṭṭhahitvā ākāsānañcāyatanaṃ samāpajji, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā vuṭṭhahitvā viññāṇañcāyatanaṃ samāpajji, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā vuṭṭhahitvā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajji, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā vuṭṭhahitvā nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajji, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā vuṭṭhahitvā saññāvedayitanirodhaṃ samāpajji.
အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပရိနိဗ္ဗုတော, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ , ဘဂဝာ’’တိ။ ‘‘နာဝုသော အာနန္ဒ, ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗုတော, သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နော’’တိ။
Atha kho āyasmā ānando āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘parinibbuto, bhante anuruddha , bhagavā’’ti. ‘‘Nāvuso ānanda, bhagavā parinibbuto, saññāvedayitanirodhaṃ samāpanno’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, စတုတ္ထဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ တတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, တတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ဒုတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ပဌမဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, ဒုတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ တတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, တတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, စတုတ္ထဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ သမနန္တရာ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။
Atha kho bhagavā saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhahitvā nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajji, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā vuṭṭhahitvā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajji, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā vuṭṭhahitvā viññāṇañcāyatanaṃ samāpajji, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā vuṭṭhahitvā ākāsānañcāyatanaṃ samāpajji, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā vuṭṭhahitvā catutthaṃ jhānaṃ samāpajji, catutthajjhānā vuṭṭhahitvā tatiyaṃ jhānaṃ samāpajji, tatiyajjhānā vuṭṭhahitvā dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji, dutiyajjhānā vuṭṭhahitvā paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji, paṭhamajjhānā vuṭṭhahitvā dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji, dutiyajjhānā vuṭṭhahitvā tatiyaṃ jhānaṃ samāpajji, tatiyajjhānā vuṭṭhahitvā catutthaṃ jhānaṃ samāpajji, catutthajjhānā vuṭṭhahitvā samanantarā bhagavā parinibbāyi.
၂၂၀. ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ မဟာဘူမိစာလော အဟောသိ ဘိံသနကော သလောမဟံသော။ ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ ဗ္ရဟ္မာသဟမ္ပတိ ဣမံ ဂာထံ အဘာသိ –
220. Parinibbute bhagavati saha parinibbānā mahābhūmicālo ahosi bhiṃsanako salomahaṃso. Devadundubhiyo ca phaliṃsu. Parinibbute bhagavati saha parinibbānā brahmāsahampati imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘သဗ္ဗေဝ နိက္ခိပိသ္သန္တိ၊ ဘူတာ လောကေ သမုသ္သယံ။
‘‘Sabbeva nikkhipissanti, bhūtā loke samussayaṃ;
ယတ္ထ ဧတာဒိသော သတ္ထာ၊ လောကေ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော။
Yattha etādiso satthā, loke appaṭipuggalo;
တထာဂတော ဗလပ္ပတ္တော၊ သမ္ဗုဒ္ဓော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။
Tathāgato balappatto, sambuddho parinibbuto’’ti.
၂၂၁. ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဣမံ ဂာထံ အဘာသိ –
221. Parinibbute bhagavati saha parinibbānā sakko devānamindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင္ခာရာ၊ ဥပ္ပာဒဝယဓမ္မိနော။
‘‘Aniccā vata saṅkhārā, uppādavayadhammino;
ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ တေသံ ဝူပသမော သုခော’’တိ။
Uppajjitvā nirujjhanti, tesaṃ vūpasamo sukho’’ti.
၂၂၂. ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓော ဣမာ ဂာထာယော အဘာသိ –
222. Parinibbute bhagavati saha parinibbānā āyasmā anuruddho imā gāthāyo abhāsi –
‘‘နာဟု အသ္သာသပသ္သာသော၊ ဌိတစိတ္တသ္သ တာဒိနော။
‘‘Nāhu assāsapassāso, ṭhitacittassa tādino;
အနေဇော သန္တိမာရဗ္ဘ၊ ယံ ကာလမကရီ မုနိ။
Anejo santimārabbha, yaṃ kālamakarī muni.
‘‘အသလ္လီနေန စိတ္တေန၊ ဝေဒနံ အဇ္ဈဝာသယိ။
‘‘Asallīnena cittena, vedanaṃ ajjhavāsayi;
ပဇ္ဇောတသ္သေဝ နိဗ္ဗာနံ၊ ဝိမောက္ခော စေတသော အဟူ’’တိ။
Pajjotasseva nibbānaṃ, vimokkho cetaso ahū’’ti.
၂၂၃. ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဣမံ ဂာထံ အဘာသိ –
223. Parinibbute bhagavati saha parinibbānā āyasmā ānando imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘တဒာသိ ယံ ဘိံသနကံ၊ တဒာသိ လောမဟံသနံ။
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
သဗ္ဗာကာရဝရူပေတေ၊ သမ္ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ’’တိ။
Sabbākāravarūpete, sambuddhe parinibbute’’ti.
၂၂၄. ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ ယေ တေ တတ္ထ ဘိက္ခူ အဝီတရာဂာ အပ္ပေကစ္စေ ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပာတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ ဝိဝဋ္ဋန္တိ, ‘‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗုတော , အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော’’တိ။ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ ဝီတရာဂာ, တေ သတာ သမ္ပဇာနာ အဓိဝာသေန္တိ – ‘‘အနိစ္စာ သင္ခာရာ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’’တိ။
224. Parinibbute bhagavati ye te tattha bhikkhū avītarāgā appekacce bāhā paggayha kandanti, chinnapātaṃ papatanti, āvaṭṭanti vivaṭṭanti, ‘‘atikhippaṃ bhagavā parinibbuto , atikhippaṃ sugato parinibbuto, atikhippaṃ cakkhuṃ loke antarahito’’ti. Ye pana te bhikkhū vītarāgā, te satā sampajānā adhivāsenti – ‘‘aniccā saṅkhārā, taṃ kutettha labbhā’’ti.
၂၂၅. အထ ခော အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အလံ, အာဝုသော, မာ သောစိတ္ထ မာ ပရိဒေဝိတ္ထ။ နနု ဧတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ – ‘သဗ္ဗေဟေဝ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝော ဝိနာဘာဝော အညထာဘာဝော’။ တံ ကုတေတ္ထ, အာဝုသော, လဗ္ဘာ။ ‘ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင္ခတံ ပလောကဓမ္မံ, တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီ’တိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ ။ ဒေဝတာ, အာဝုသော, ဥဇ္ဈာယန္တီ’’တိ။ ‘‘ကထံဘူတာ ပန, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓော ဒေဝတာ မနသိ ကရောတီ’’တိ 227?
225. Atha kho āyasmā anuruddho bhikkhū āmantesi – ‘‘alaṃ, āvuso, mā socittha mā paridevittha. Nanu etaṃ, āvuso, bhagavatā paṭikacceva akkhātaṃ – ‘sabbeheva piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvo aññathābhāvo’. Taṃ kutettha, āvuso, labbhā. ‘Yaṃ taṃ jātaṃ bhūtaṃ saṅkhataṃ palokadhammaṃ, taṃ vata mā palujjī’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati . Devatā, āvuso, ujjhāyantī’’ti. ‘‘Kathaṃbhūtā pana, bhante, āyasmā anuruddho devatā manasi karotī’’ti 228?
‘‘သန္တာဝုသော အာနန္ဒ, ဒေဝတာ အာကာသေ ပထဝီသညိနိယော ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပာတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ – ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော’တိ။ သန္တာဝုသော အာနန္ဒ, ဒေဝတာ ပထဝိယာ ပထဝီသညိနိယော ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပာတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ – ‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗုတော , အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော’တိ။ ယာ ပန တာ ဒေဝတာ ဝီတရာဂာ, တာ သတာ သမ္ပဇာနာ အဓိဝာသေန္တိ – ‘အနိစ္စာ သင္ခာရာ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓော အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော တံ ရတ္တာဝသေသံ ဓမ္မိယာ ကထာယ ဝီတိနာမေသုံ။
‘‘Santāvuso ānanda, devatā ākāse pathavīsaññiniyo kese pakiriya kandanti, bāhā paggayha kandanti, chinnapātaṃ papatanti, āvaṭṭanti, vivaṭṭanti – ‘atikhippaṃ bhagavā parinibbuto, atikhippaṃ sugato parinibbuto, atikhippaṃ cakkhuṃ loke antarahito’ti. Santāvuso ānanda, devatā pathaviyā pathavīsaññiniyo kese pakiriya kandanti, bāhā paggayha kandanti, chinnapātaṃ papatanti, āvaṭṭanti, vivaṭṭanti – ‘atikhippaṃ bhagavā parinibbuto , atikhippaṃ sugato parinibbuto, atikhippaṃ cakkhuṃ loke antarahito’ti. Yā pana tā devatā vītarāgā, tā satā sampajānā adhivāsenti – ‘aniccā saṅkhārā, taṃ kutettha labbhā’ti. Atha kho āyasmā ca anuruddho āyasmā ca ānando taṃ rattāvasesaṃ dhammiyā kathāya vītināmesuṃ.
၂၂၆. အထ ခော အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆာဝုသော အာနန္ဒ, ကုသိနာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ အာရောစေဟိ – ‘ပရိနိဗ္ဗုတော, ဝာသေဋ္ဌာ, ဘဂဝာ, ယသ္သဒာနိ ကာလံ မညထာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ အတ္တဒုတိယော ကုသိနာရံ ပာဝိသိ။ တေန ခော ပန သမယေန ကောသိနာရကာ မလ္လာ သန္ဓာဂာရေ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ တေနေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ သန္ဓာဂာရံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ အာရောစေသိ – ‘ပရိနိဗ္ဗုတော, ဝာသေဋ္ဌာ, ဘဂဝာ, ယသ္သဒာနိ ကာလံ မညထာ’တိ။ ဣဒမာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဝစနံ သုတ္ဝာ မလ္လာ စ မလ္လပုတ္တာ စ မလ္လသုဏိသာ စ မလ္လပဇာပတိယော စ အဃာဝိနော ဒုမ္မနာ စေတောဒုက္ခသမပ္ပိတာ အပ္ပေကစ္စေ ကေသေ ပကိရိယ ကန္ဒန္တိ, ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပာတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ – ‘‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော’’တိ။
226. Atha kho āyasmā anuruddho āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gacchāvuso ānanda, kusināraṃ pavisitvā kosinārakānaṃ mallānaṃ ārocehi – ‘parinibbuto, vāseṭṭhā, bhagavā, yassadāni kālaṃ maññathā’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando āyasmato anuruddhassa paṭissutvā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya attadutiyo kusināraṃ pāvisi. Tena kho pana samayena kosinārakā mallā sandhāgāre sannipatitā honti teneva karaṇīyena. Atha kho āyasmā ānando yena kosinārakānaṃ mallānaṃ sandhāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā kosinārakānaṃ mallānaṃ ārocesi – ‘parinibbuto, vāseṭṭhā, bhagavā, yassadāni kālaṃ maññathā’ti. Idamāyasmato ānandassa vacanaṃ sutvā mallā ca mallaputtā ca mallasuṇisā ca mallapajāpatiyo ca aghāvino dummanā cetodukkhasamappitā appekacce kese pakiriya kandanti, bāhā paggayha kandanti, chinnapātaṃ papatanti, āvaṭṭanti, vivaṭṭanti – ‘‘atikhippaṃ bhagavā parinibbuto, atikhippaṃ sugato parinibbuto, atikhippaṃ cakkhuṃ loke antarahito’’ti.
ဗုဒ္ဓသရီရပူဇာ
Buddhasarīrapūjā
၂၂၇. အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ ပုရိသေ အာဏာပေသုံ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ကုသိနာရာယံ ဂန္ဓမာလဉ္စ သဗ္ဗဉ္စ တာဠာဝစရံ သန္နိပာတေထာ’’တိ။ အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဂန္ဓမာလဉ္စ သဗ္ဗဉ္စ တာဠာဝစရံ ပဉ္စ စ ဒုသ္သယုဂသတာနိ အာဒာယ ယေန ဥပဝတ္တနံ မလ္လာနံ သာလဝနံ, ယေန ဘဂဝတော သရီရံ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတော သရီရံ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝာဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ စေလဝိတာနာနိ ကရောန္တာ မဏ္ဍလမာဠေ ပဋိယာဒေန္တာ ဧကဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ။
227. Atha kho kosinārakā mallā purise āṇāpesuṃ – ‘‘tena hi, bhaṇe, kusinārāyaṃ gandhamālañca sabbañca tāḷāvacaraṃ sannipātethā’’ti. Atha kho kosinārakā mallā gandhamālañca sabbañca tāḷāvacaraṃ pañca ca dussayugasatāni ādāya yena upavattanaṃ mallānaṃ sālavanaṃ, yena bhagavato sarīraṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavato sarīraṃ naccehi gītehi vāditehi mālehi gandhehi sakkarontā garuṃ karontā mānentā pūjentā celavitānāni karontā maṇḍalamāḷe paṭiyādentā ekadivasaṃ vītināmesuṃ.
အထ ခော ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိဝိကာလော ခော အဇ္ဇ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေတုံ, သ္ဝေ ဒာနိ မယံ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေသ္သာမာ’’တိ။ အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဘဂဝတော သရီရံ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝာဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ စေလဝိတာနာနိ ကရောန္တာ မဏ္ဍလမာဠေ ပဋိယာဒေန္တာ ဒုတိယမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ, တတိယမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ, စတုတ္ထမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ, ပဉ္စမမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ, ဆဋ္ဌမ္ပိ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေသုံ။
Atha kho kosinārakānaṃ mallānaṃ etadahosi – ‘‘ativikālo kho ajja bhagavato sarīraṃ jhāpetuṃ, sve dāni mayaṃ bhagavato sarīraṃ jhāpessāmā’’ti. Atha kho kosinārakā mallā bhagavato sarīraṃ naccehi gītehi vāditehi mālehi gandhehi sakkarontā garuṃ karontā mānentā pūjentā celavitānāni karontā maṇḍalamāḷe paṭiyādentā dutiyampi divasaṃ vītināmesuṃ, tatiyampi divasaṃ vītināmesuṃ, catutthampi divasaṃ vītināmesuṃ, pañcamampi divasaṃ vītināmesuṃ, chaṭṭhampi divasaṃ vītināmesuṃ.
အထ ခော သတ္တမံ ဒိဝသံ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မယံ ဘဂဝတော သရီရံ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝာဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ ဒက္ခိဏေန ဒက္ခိဏံ နဂရသ္သ ဟရိတ္ဝာ ဗာဟိရေန ဗာဟိရံ ဒက္ခိဏတော နဂရသ္သ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေသ္သာမာ’’တိ။
Atha kho sattamaṃ divasaṃ kosinārakānaṃ mallānaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ bhagavato sarīraṃ naccehi gītehi vāditehi mālehi gandhehi sakkarontā garuṃ karontā mānentā pūjentā dakkhiṇena dakkhiṇaṃ nagarassa haritvā bāhirena bāhiraṃ dakkhiṇato nagarassa bhagavato sarīraṃ jhāpessāmā’’ti.
၂၂၈. တေန ခော ပန သမယေန အဋ္ဌ မလ္လပာမောက္ခာ သီသံန္ဟာတာ အဟတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာ ‘‘မယံ ဘဂဝတော သရီရံ ဥစ္စာရေသ္သာမာ’’တိ န သက္ကောန္တိ ဥစ္စာရေတုံ။ အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ကော နု ခော, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေနိမေ အဋ္ဌ မလ္လပာမောက္ခာ သီသံန္ဟာတာ အဟတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာ ‘မယံ ဘဂဝတော သရီရံ ဥစ္စာရေသ္သာမာ’တိ န သက္ကောန္တိ ဥစ္စာရေတု’’န္တိ? ‘‘အညထာ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, တုမ္ဟာကံ အဓိပ္ပာယော, အညထာ ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပာယော’’တိ။ ‘‘ကထံ ပန, ဘန္တေ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပာယော’’တိ? ‘‘တုမ္ဟာကံ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, အဓိပ္ပာယော – ‘မယံ ဘဂဝတော သရီရံ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝာဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ ဒက္ခိဏေန ဒက္ခိဏံ နဂရသ္သ ဟရိတ္ဝာ ဗာဟိရေန ဗာဟိရံ ဒက္ခိဏတော နဂရသ္သ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေသ္သာမာ’တိ; ဒေဝတာနံ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, အဓိပ္ပာယော – ‘မယံ ဘဂဝတော သရီရံ ဒိဗ္ဗေဟိ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝာဒိတေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ ဥတ္တရေန ဥတ္တရံ နဂရသ္သ ဟရိတ္ဝာ ဥတ္တရေန ဒ္ဝာရေန နဂရံ ပဝေသေတ္ဝာ မဇ္ဈေန မဇ္ဈံ နဂရသ္သ ဟရိတ္ဝာ ပုရတ္ထိမေန ဒ္ဝာရေန နိက္ခမိတ္ဝာ ပုရတ္ထိမတော နဂရသ္သ မကုဋဗန္ဓနံ နာမ မလ္လာနံ စေတိယံ ဧတ္ထ ဘဂဝတော သရီရံ ဈာပေသ္သာမာ’တိ။ ‘‘ယထာ, ဘန္တေ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပာယော, တထာ ဟောတူ’’တိ။
228. Tena kho pana samayena aṭṭha mallapāmokkhā sīsaṃnhātā ahatāni vatthāni nivatthā ‘‘mayaṃ bhagavato sarīraṃ uccāressāmā’’ti na sakkonti uccāretuṃ. Atha kho kosinārakā mallā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocuṃ – ‘‘ko nu kho, bhante anuruddha, hetu ko paccayo, yenime aṭṭha mallapāmokkhā sīsaṃnhātā ahatāni vatthāni nivatthā ‘mayaṃ bhagavato sarīraṃ uccāressāmā’ti na sakkonti uccāretu’’nti? ‘‘Aññathā kho, vāseṭṭhā, tumhākaṃ adhippāyo, aññathā devatānaṃ adhippāyo’’ti. ‘‘Kathaṃ pana, bhante, devatānaṃ adhippāyo’’ti? ‘‘Tumhākaṃ kho, vāseṭṭhā, adhippāyo – ‘mayaṃ bhagavato sarīraṃ naccehi gītehi vāditehi mālehi gandhehi sakkarontā garuṃ karontā mānentā pūjentā dakkhiṇena dakkhiṇaṃ nagarassa haritvā bāhirena bāhiraṃ dakkhiṇato nagarassa bhagavato sarīraṃ jhāpessāmā’ti; devatānaṃ kho, vāseṭṭhā, adhippāyo – ‘mayaṃ bhagavato sarīraṃ dibbehi naccehi gītehi vāditehi gandhehi sakkarontā garuṃ karontā mānentā pūjentā uttarena uttaraṃ nagarassa haritvā uttarena dvārena nagaraṃ pavesetvā majjhena majjhaṃ nagarassa haritvā puratthimena dvārena nikkhamitvā puratthimato nagarassa makuṭabandhanaṃ nāma mallānaṃ cetiyaṃ ettha bhagavato sarīraṃ jhāpessāmā’ti. ‘‘Yathā, bhante, devatānaṃ adhippāyo, tathā hotū’’ti.
၂၂၉. တေန ခော ပန သမယေန ကုသိနာရာ ယာဝ သန္ဓိသမလသံကဋီရာ ဇဏ္ဏုမတ္တေန ဩဓိနာ မန္ဒာရဝပုပ္ဖေဟိ သန္ထတာ 229 ဟောတိ။ အထ ခော ဒေဝတာ စ ကောသိနာရကာ စ မလ္လာ ဘဂဝတော သရီရံ ဒိဗ္ဗေဟိ စ မာနုသကေဟိ စ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝာဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရောန္တာ ဂရုံ ကရောန္တာ မာနေန္တာ ပူဇေန္တာ ဥတ္တရေန ဥတ္တရံ နဂရသ္သ ဟရိတ္ဝာ ဥတ္တရေန ဒ္ဝာရေန နဂရံ ပဝေသေတ္ဝာ မဇ္ဈေန မဇ္ဈံ နဂရသ္သ ဟရိတ္ဝာ ပုရတ္ထိမေန ဒ္ဝာရေန နိက္ခမိတ္ဝာ ပုရတ္ထိမတော နဂရသ္သ မကုဋဗန္ဓနံ နာမ မလ္လာနံ စေတိယံ ဧတ္ထ စ ဘဂဝတော သရီရံ နိက္ခိပိံသု။
229. Tena kho pana samayena kusinārā yāva sandhisamalasaṃkaṭīrā jaṇṇumattena odhinā mandāravapupphehi santhatā 230 hoti. Atha kho devatā ca kosinārakā ca mallā bhagavato sarīraṃ dibbehi ca mānusakehi ca naccehi gītehi vāditehi mālehi gandhehi sakkarontā garuṃ karontā mānentā pūjentā uttarena uttaraṃ nagarassa haritvā uttarena dvārena nagaraṃ pavesetvā majjhena majjhaṃ nagarassa haritvā puratthimena dvārena nikkhamitvā puratthimato nagarassa makuṭabandhanaṃ nāma mallānaṃ cetiyaṃ ettha ca bhagavato sarīraṃ nikkhipiṃsu.
၂၃၀. အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ကထံ မယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, တထာဂတသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇာမာ’’တိ? ‘‘ယထာ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ တထာဂတသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘ကထံ ပန, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တီ’’တိ? ‘‘ရညော, ဝာသေဋ္ဌာ, စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရံ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေန္တိ, အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေတ္ဝာ ဝိဟတေန ကပ္ပာသေန ဝေဌေန္တိ, ဝိဟတေန ကပ္ပာသေန ဝေဌေတ္ဝာ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေန္တိ။ ဧတေန ဥပာယေန ပဉ္စဟိ ယုဂသတေဟိ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရံ ဝေဌေတ္ဝာ အာယသာယ တေလဒောဏိယာ ပက္ခိပိတ္ဝာ အညိသ္သာ အာယသာယ ဒောဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတ္ဝာ သဗ္ဗဂန္ဓာနံ စိတကံ ကရိတ္ဝာ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရံ ဈာပေန္တိ။ စာတုမဟာပထေ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ ထူပံ ကရောန္တိ ။ ဧဝံ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ ယထာ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ တထာဂတသ္သ သရီရေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ စာတုမဟာပထေ တထာဂတသ္သ ထူပော ကာတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယေ မာလံ ဝာ ဂန္ဓံ ဝာ စုဏ္ဏကံ ဝာ အာရောပေသ္သန္တိ ဝာ အဘိဝာဒေသ္သန္တိ ဝာ စိတ္တံ ဝာ ပသာဒေသ္သန္တိ, တေသံ တံ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။ အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ ပုရိသေ အာဏာပေသုံ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, မလ္လာနံ ဝိဟတံ ကပ္ပာသံ သန္နိပာတေထာ’’တိ။
230. Atha kho kosinārakā mallā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ – ‘‘kathaṃ mayaṃ, bhante ānanda, tathāgatassa sarīre paṭipajjāmā’’ti? ‘‘Yathā kho, vāseṭṭhā, rañño cakkavattissa sarīre paṭipajjanti, evaṃ tathāgatassa sarīre paṭipajjitabba’’nti. ‘‘Kathaṃ pana, bhante ānanda, rañño cakkavattissa sarīre paṭipajjantī’’ti? ‘‘Rañño, vāseṭṭhā, cakkavattissa sarīraṃ ahatena vatthena veṭhenti, ahatena vatthena veṭhetvā vihatena kappāsena veṭhenti, vihatena kappāsena veṭhetvā ahatena vatthena veṭhenti. Etena upāyena pañcahi yugasatehi rañño cakkavattissa sarīraṃ veṭhetvā āyasāya teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā āyasāya doṇiyā paṭikujjitvā sabbagandhānaṃ citakaṃ karitvā rañño cakkavattissa sarīraṃ jhāpenti. Cātumahāpathe rañño cakkavattissa thūpaṃ karonti . Evaṃ kho, vāseṭṭhā, rañño cakkavattissa sarīre paṭipajjanti. Yathā kho, vāseṭṭhā, rañño cakkavattissa sarīre paṭipajjanti, evaṃ tathāgatassa sarīre paṭipajjitabbaṃ. Cātumahāpathe tathāgatassa thūpo kātabbo. Tattha ye mālaṃ vā gandhaṃ vā cuṇṇakaṃ vā āropessanti vā abhivādessanti vā cittaṃ vā pasādessanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Atha kho kosinārakā mallā purise āṇāpesuṃ – ‘‘tena hi, bhaṇe, mallānaṃ vihataṃ kappāsaṃ sannipātethā’’ti.
အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဘဂဝတော သရီရံ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေတ္ဝာ ဝိဟတေန ကပ္ပာသေန ဝေဌေသုံ, ဝိဟတေန ကပ္ပာသေန ဝေဌေတ္ဝာ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေသုံ။ ဧတေန ဥပာယေန ပဉ္စဟိ ယုဂသတေဟိ ဘဂဝတော သရီရံ ဝေဌေတ္ဝာ အာယသာယ တေလဒောဏိယာ ပက္ခိပိတ္ဝာ အညိသ္သာ အာယသာယ ဒောဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတ္ဝာ သဗ္ဗဂန္ဓာနံ စိတကံ ကရိတ္ဝာ ဘဂဝတော သရီရံ စိတကံ အာရောပေသုံ။
Atha kho kosinārakā mallā bhagavato sarīraṃ ahatena vatthena veṭhetvā vihatena kappāsena veṭhesuṃ, vihatena kappāsena veṭhetvā ahatena vatthena veṭhesuṃ. Etena upāyena pañcahi yugasatehi bhagavato sarīraṃ veṭhetvā āyasāya teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā āyasāya doṇiyā paṭikujjitvā sabbagandhānaṃ citakaṃ karitvā bhagavato sarīraṃ citakaṃ āropesuṃ.
မဟာကသ္သပတ္ထေရဝတ္ထု
Mahākassapattheravatthu
၂၃၁. တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော ပာဝာယ ကုသိနာရံ အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပ္ပန္နော ဟောတိ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ အထ ခော အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော မဂ္ဂာ ဩက္ကမ္မ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ တေန ခော ပန သမယေန အညတရော အာဇီဝကော ကုသိနာရာယ မန္ဒာရဝပုပ္ဖံ ဂဟေတ္ဝာ ပာဝံ အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပ္ပန္နော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခော အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော တံ အာဇီဝကံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသ္ဝာ တံ အာဇီဝကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အပာဝုသော, အမ္ဟာကံ သတ္ထာရံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အာမာဝုသော, ဇာနာမိ, အဇ္ဇ သတ္တာဟပရိနိဗ္ဗုတော သမဏော ဂောတမော။ တတော မေ ဣဒံ မန္ဒာရဝပုပ္ဖံ ဂဟိတ’’န္တိ။ တတ္ထ ယေ တေ ဘိက္ခူ အဝီတရာဂာ အပ္ပေကစ္စေ ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တိ, ဆိန္နပာတံ ပပတန္တိ, အာဝဋ္ဋန္တိ, ဝိဝဋ္ဋန္တိ – ‘‘အတိခိပ္ပံ ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ သုဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော, အတိခိပ္ပံ စက္ခုံ လောကေ အန္တရဟိတော’’တိ။ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ ဝီတရာဂာ, တေ သတာ သမ္ပဇာနာ အဓိဝာသေန္တိ – ‘‘အနိစ္စာ သင္ခာရာ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’’တိ။
231. Tena kho pana samayena āyasmā mahākassapo pāvāya kusināraṃ addhānamaggappaṭippanno hoti mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Atha kho āyasmā mahākassapo maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Tena kho pana samayena aññataro ājīvako kusinārāya mandāravapupphaṃ gahetvā pāvaṃ addhānamaggappaṭippanno hoti. Addasā kho āyasmā mahākassapo taṃ ājīvakaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvā taṃ ājīvakaṃ etadavoca – ‘‘apāvuso, amhākaṃ satthāraṃ jānāsī’’ti? ‘‘Āmāvuso, jānāmi, ajja sattāhaparinibbuto samaṇo gotamo. Tato me idaṃ mandāravapupphaṃ gahita’’nti. Tattha ye te bhikkhū avītarāgā appekacce bāhā paggayha kandanti, chinnapātaṃ papatanti, āvaṭṭanti, vivaṭṭanti – ‘‘atikhippaṃ bhagavā parinibbuto, atikhippaṃ sugato parinibbuto, atikhippaṃ cakkhuṃ loke antarahito’’ti. Ye pana te bhikkhū vītarāgā, te satā sampajānā adhivāsenti – ‘‘aniccā saṅkhārā, taṃ kutettha labbhā’’ti.
၂၃၂. တေန ခော ပန သမယေန သုဘဒ္ဒော နာမ ဝုဒ္ဓပဗ္ဗဇိတော တသ္သံ ပရိသာယံ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခော သုဘဒ္ဒော ဝုဒ္ဓပဗ္ဗဇိတော တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝောစ – ‘‘အလံ, အာဝုသော, မာ သောစိတ္ထ, မာ ပရိဒေဝိတ္ထ, သုမုတ္တာ မယံ တေန မဟာသမဏေန။ ဥပဒ္ဒုတာ စ ဟောမ – ‘ဣဒံ ဝော ကပ္ပတိ, ဣဒံ ဝော န ကပ္ပတီ’တိ။ ဣဒာနိ ပန မယံ ယံ ဣစ္ဆိသ္သာမ, တံ ကရိသ္သာမ, ယံ န ဣစ္ဆိသ္သာမ, န တံ ကရိသ္သာမာ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အလံ, အာဝုသော, မာ သောစိတ္ထ, မာ ပရိဒေဝိတ္ထ။ နနု ဧတံ , အာဝုသော, ဘဂဝတာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ – ‘သဗ္ဗေဟေဝ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝော ဝိနာဘာဝော အညထာဘာဝော’။ တံ ကုတေတ္ထ, အာဝုသော, လဗ္ဘာ။ ‘ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင္ခတံ ပလောကဓမ္မံ, တံ တထာဂတသ္သာပိ သရီရံ မာ ပလုဇ္ဇီ’တိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။
232. Tena kho pana samayena subhaddo nāma vuddhapabbajito tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti. Atha kho subhaddo vuddhapabbajito te bhikkhū etadavoca – ‘‘alaṃ, āvuso, mā socittha, mā paridevittha, sumuttā mayaṃ tena mahāsamaṇena. Upaddutā ca homa – ‘idaṃ vo kappati, idaṃ vo na kappatī’ti. Idāni pana mayaṃ yaṃ icchissāma, taṃ karissāma, yaṃ na icchissāma, na taṃ karissāmā’’ti. Atha kho āyasmā mahākassapo bhikkhū āmantesi – ‘‘alaṃ, āvuso, mā socittha, mā paridevittha. Nanu etaṃ , āvuso, bhagavatā paṭikacceva akkhātaṃ – ‘sabbeheva piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvo aññathābhāvo’. Taṃ kutettha, āvuso, labbhā. ‘Yaṃ taṃ jātaṃ bhūtaṃ saṅkhataṃ palokadhammaṃ, taṃ tathāgatassāpi sarīraṃ mā palujjī’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
၂၃၃. တေန ခော ပန သမယေန စတ္တာရော မလ္လပာမောက္ခာ သီသံန္ဟာတာ အဟတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာ – ‘‘မယံ ဘဂဝတော စိတကံ အာဠိမ္ပေသ္သာမာ’’တိ န သက္ကောန္တိ အာဠိမ္ပေတုံ။ အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ကော နု ခော, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေနိမေ စတ္တာရော မလ္လပာမောက္ခာ သီသံန္ဟာတာ အဟတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာ – ‘မယံ ဘဂဝတော စိတကံ အာဠိမ္ပေသ္သာမာ’တိ န သက္ကောန္တိ အာဠိမ္ပေတု’’န္တိ? ‘‘အညထာ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပာယော’’တိ။ ‘‘ကထံ ပန, ဘန္တေ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပာယော’’တိ? ‘‘ဒေဝတာနံ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, အဓိပ္ပာယော – ‘အယံ အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော ပာဝာယ ကုသိနာရံ အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပ္ပန္နော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ န တာဝ ဘဂဝတော စိတကော ပဇ္ဇလိသ္သတိ, ယာဝာယသ္မာ မဟာကသ္သပော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ န ဝန္ဒိသ္သတီ’’’တိ။ ‘‘ယထာ, ဘန္တေ, ဒေဝတာနံ အဓိပ္ပာယော, တထာ ဟောတူ’’တိ။
233. Tena kho pana samayena cattāro mallapāmokkhā sīsaṃnhātā ahatāni vatthāni nivatthā – ‘‘mayaṃ bhagavato citakaṃ āḷimpessāmā’’ti na sakkonti āḷimpetuṃ. Atha kho kosinārakā mallā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocuṃ – ‘‘ko nu kho, bhante anuruddha, hetu ko paccayo, yenime cattāro mallapāmokkhā sīsaṃnhātā ahatāni vatthāni nivatthā – ‘mayaṃ bhagavato citakaṃ āḷimpessāmā’ti na sakkonti āḷimpetu’’nti? ‘‘Aññathā kho, vāseṭṭhā, devatānaṃ adhippāyo’’ti. ‘‘Kathaṃ pana, bhante, devatānaṃ adhippāyo’’ti? ‘‘Devatānaṃ kho, vāseṭṭhā, adhippāyo – ‘ayaṃ āyasmā mahākassapo pāvāya kusināraṃ addhānamaggappaṭippanno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Na tāva bhagavato citako pajjalissati, yāvāyasmā mahākassapo bhagavato pāde sirasā na vandissatī’’’ti. ‘‘Yathā, bhante, devatānaṃ adhippāyo, tathā hotū’’ti.
၂၃၄. အထ ခော အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော ယေန ကုသိနာရာ မကုဋဗန္ဓနံ နာမ မလ္လာနံ စေတိယံ, ယေန ဘဂဝတော စိတကော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကံသံ စီဝရံ ကတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ တိက္ခတ္တုံ စိတကံ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒိ။ တာနိပိ ခော ပဉ္စဘိက္ခုသတာနိ ဧကံသံ စီဝရံ ကတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ တိက္ခတ္တုံ စိတကံ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒိံသု။ ဝန္ဒိတေ စ ပနာယသ္မတာ မဟာကသ္သပေန တေဟိ စ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သယမေဝ ဘဂဝတော စိတကော ပဇ္ဇလိ။
234. Atha kho āyasmā mahākassapo yena kusinārā makuṭabandhanaṃ nāma mallānaṃ cetiyaṃ, yena bhagavato citako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā añjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ citakaṃ padakkhiṇaṃ katvā bhagavato pāde sirasā vandi. Tānipi kho pañcabhikkhusatāni ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā añjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ citakaṃ padakkhiṇaṃ katvā bhagavato pāde sirasā vandiṃsu. Vandite ca panāyasmatā mahākassapena tehi ca pañcahi bhikkhusatehi sayameva bhagavato citako pajjali.
၂၃၅. ဈာယမာနသ္သ ခော ပန ဘဂဝတော သရီရသ္သ ယံ အဟောသိ ဆဝီတိ ဝာ စမ္မန္တိ ဝာ မံသန္တိ ဝာ န္ဟာရူတိ ဝာ လသိကာတိ ဝာ, တသ္သ နေဝ ဆာရိကာ ပညာယိတ္ထ, န မသိ; သရီရာနေဝ အဝသိသ္သိံသု။ သေယ္ယထာပိ နာမ သပ္ပိသ္သ ဝာ တေလသ္သ ဝာ ဈာယမာနသ္သ နေဝ ဆာရိကာ ပညာယတိ, န မသိ; ဧဝမေဝ ဘဂဝတော သရီရသ္သ ဈာယမာနသ္သ ယံ အဟောသိ ဆဝီတိ ဝာ စမ္မန္တိ ဝာ မံသန္တိ ဝာ န္ဟာရူတိ ဝာ လသိကာတိ ဝာ, တသ္သ နေဝ ဆာရိကာ ပညာယိတ္ထ, န မသိ; သရီရာနေဝ အဝသိသ္သိံသု။ တေသဉ္စ ပဉ္စန္နံ ဒုသ္သယုဂသတာနံ ဒ္ဝေဝ ဒုသ္သာနိ န ဍယ္ဟိံသု ယဉ္စ သဗ္ဗအဗ္ဘန္တရိမံ ယဉ္စ ဗာဟိရံ။ ဒဍ္ဎေ စ ခော ပန ဘဂဝတော သရီရေ အန္တလိက္ခာ ဥဒကဓာရာ ပာတုဘဝိတ္ဝာ ဘဂဝတော စိတကံ နိဗ္ဗာပေသိ။ ဥဒကသာလတောပိ 231 အဗ္ဘုန္နမိတ္ဝာ ဘဂဝတော စိတကံ နိဗ္ဗာပေသိ။ ကောသိနာရကာပိ မလ္လာ သဗ္ဗဂန္ဓောဒကေန ဘဂဝတော စိတကံ နိဗ္ဗာပေသုံ။ အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဘဂဝတော သရီရာနိ သတ္တာဟံ သန္ဓာဂာရေ သတ္တိပဉ္ဇရံ ကရိတ္ဝာ ဓနုပာကာရံ ပရိက္ခိပာပေတ္ဝာ 232 နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ဝာဒိတေဟိ မာလေဟိ ဂန္ဓေဟိ သက္ကရိံသု ဂရုံ ကရိံသု မာနေသုံ ပူဇေသုံ။
235. Jhāyamānassa kho pana bhagavato sarīrassa yaṃ ahosi chavīti vā cammanti vā maṃsanti vā nhārūti vā lasikāti vā, tassa neva chārikā paññāyittha, na masi; sarīrāneva avasissiṃsu. Seyyathāpi nāma sappissa vā telassa vā jhāyamānassa neva chārikā paññāyati, na masi; evameva bhagavato sarīrassa jhāyamānassa yaṃ ahosi chavīti vā cammanti vā maṃsanti vā nhārūti vā lasikāti vā, tassa neva chārikā paññāyittha, na masi; sarīrāneva avasissiṃsu. Tesañca pañcannaṃ dussayugasatānaṃ dveva dussāni na ḍayhiṃsu yañca sabbaabbhantarimaṃ yañca bāhiraṃ. Daḍḍhe ca kho pana bhagavato sarīre antalikkhā udakadhārā pātubhavitvā bhagavato citakaṃ nibbāpesi. Udakasālatopi 233 abbhunnamitvā bhagavato citakaṃ nibbāpesi. Kosinārakāpi mallā sabbagandhodakena bhagavato citakaṃ nibbāpesuṃ. Atha kho kosinārakā mallā bhagavato sarīrāni sattāhaṃ sandhāgāre sattipañjaraṃ karitvā dhanupākāraṃ parikkhipāpetvā 234 naccehi gītehi vāditehi mālehi gandhehi sakkariṃsu garuṃ kariṃsu mānesuṃ pūjesuṃ.
သရီရဓာတုဝိဘာဇနံ
Sarīradhātuvibhājanaṃ
၂၃၆. အသ္သောသိ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပာဟေသိ – ‘‘ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော အဟမ္ပိ ခတ္တိယော, အဟမ္ပိ အရဟာမိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, အဟမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမီ’’တိ။
236. Assosi kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto – ‘‘bhagavā kira kusinārāyaṃ parinibbuto’’ti. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto kosinārakānaṃ mallānaṃ dūtaṃ pāhesi – ‘‘bhagavāpi khattiyo ahampi khattiyo, ahampi arahāmi bhagavato sarīrānaṃ bhāgaṃ, ahampi bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca karissāmī’’ti.
အသ္သောသုံ ခော ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ အထ ခော ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပာဟေသုံ – ‘‘ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမာ’’တိ။
Assosuṃ kho vesālikā licchavī – ‘‘bhagavā kira kusinārāyaṃ parinibbuto’’ti. Atha kho vesālikā licchavī kosinārakānaṃ mallānaṃ dūtaṃ pāhesuṃ – ‘‘bhagavāpi khattiyo mayampi khattiyā, mayampi arahāma bhagavato sarīrānaṃ bhāgaṃ, mayampi bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca karissāmā’’ti.
အသ္သောသုံ ခော ကပိလဝတ္ထုဝာသီ သက္ယာ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ အထ ခော ကပိလဝတ္ထုဝာသီ သက္ယာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပာဟေသုံ – ‘‘ဘဂဝာ အမ္ဟာကံ ဉာတိသေဋ္ဌော , မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမာ’’တိ။
Assosuṃ kho kapilavatthuvāsī sakyā – ‘‘bhagavā kira kusinārāyaṃ parinibbuto’’ti. Atha kho kapilavatthuvāsī sakyā kosinārakānaṃ mallānaṃ dūtaṃ pāhesuṃ – ‘‘bhagavā amhākaṃ ñātiseṭṭho , mayampi arahāma bhagavato sarīrānaṃ bhāgaṃ, mayampi bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca karissāmā’’ti.
အသ္သောသုံ ခော အလ္လကပ္ပကာ ဗုလယော 235 – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ အထ ခော အလ္လကပ္ပကာ ဗုလယော ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပာဟေသုံ – ‘‘ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမာ’’တိ ။
Assosuṃ kho allakappakā bulayo 236 – ‘‘bhagavā kira kusinārāyaṃ parinibbuto’’ti. Atha kho allakappakā bulayo kosinārakānaṃ mallānaṃ dūtaṃ pāhesuṃ – ‘‘bhagavāpi khattiyo mayampi khattiyā, mayampi arahāma bhagavato sarīrānaṃ bhāgaṃ, mayampi bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca karissāmā’’ti .
အသ္သောသုံ ခော ရာမဂာမကာ ကောဠိယာ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ အထ ခော ရာမဂာမကာ ကောဠိယာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပာဟေသုံ – ‘‘ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမာ’’တိ။
Assosuṃ kho rāmagāmakā koḷiyā – ‘‘bhagavā kira kusinārāyaṃ parinibbuto’’ti. Atha kho rāmagāmakā koḷiyā kosinārakānaṃ mallānaṃ dūtaṃ pāhesuṃ – ‘‘bhagavāpi khattiyo mayampi khattiyā, mayampi arahāma bhagavato sarīrānaṃ bhāgaṃ, mayampi bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca karissāmā’’ti.
အသ္သောသိ ခော ဝေဋ္ဌဒီပကော ဗ္ရာဟ္မဏော – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ အထ ခော ဝေဋ္ဌဒီပကော ဗ္ရာဟ္မဏော ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပာဟေသိ – ‘‘ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော အဟံ ပိသ္မိ ဗ္ရာဟ္မဏော, အဟမ္ပိ အရဟာမိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, အဟမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမီ’’တိ။
Assosi kho veṭṭhadīpako brāhmaṇo – ‘‘bhagavā kira kusinārāyaṃ parinibbuto’’ti. Atha kho veṭṭhadīpako brāhmaṇo kosinārakānaṃ mallānaṃ dūtaṃ pāhesi – ‘‘bhagavāpi khattiyo ahaṃ pismi brāhmaṇo, ahampi arahāmi bhagavato sarīrānaṃ bhāgaṃ, ahampi bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca karissāmī’’ti.
အသ္သောသုံ ခော ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ အထ ခော ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပာဟေသုံ – ‘‘ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမာ’’တိ။
Assosuṃ kho pāveyyakā mallā – ‘‘bhagavā kira kusinārāyaṃ parinibbuto’’ti. Atha kho pāveyyakā mallā kosinārakānaṃ mallānaṃ dūtaṃ pāhesuṃ – ‘‘bhagavāpi khattiyo mayampi khattiyā, mayampi arahāma bhagavato sarīrānaṃ bhāgaṃ, mayampi bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca karissāmā’’ti.
ဧဝံ ဝုတ္တေ ကောသိနာရကာ မလ္လာ တေ သင္ဃေ ဂဏေ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဘဂဝာ အမ္ဟာကံ ဂာမက္ခေတ္တေ ပရိနိဗ္ဗုတော, န မယံ ဒသ္သာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂ’’န္တိ။
Evaṃ vutte kosinārakā mallā te saṅghe gaṇe etadavocuṃ – ‘‘bhagavā amhākaṃ gāmakkhette parinibbuto, na mayaṃ dassāma bhagavato sarīrānaṃ bhāga’’nti.
၂၃၇. ဧဝံ ဝုတ္တေ ဒောဏော ဗ္ရာဟ္မဏော တေ သင္ဃေ ဂဏေ ဧတဒဝောစ –
237. Evaṃ vutte doṇo brāhmaṇo te saṅghe gaṇe etadavoca –
‘‘သုဏန္တု ဘောန္တော မမ ဧကဝာစံ၊
‘‘Suṇantu bhonto mama ekavācaṃ,
န ဟိ သာဓု ယံ ဥတ္တမပုဂ္ဂလသ္သ၊
Na hi sādhu yaṃ uttamapuggalassa,
သရီရဘာဂေ သိယာ သမ္ပဟာရော။
Sarīrabhāge siyā sampahāro.
သဗ္ဗေဝ ဘောန္တော သဟိတာ သမဂ္ဂာ၊
Sabbeva bhonto sahitā samaggā,
သမ္မောဒမာနာ ကရောမဋ္ဌဘာဂေ။
Sammodamānā karomaṭṭhabhāge;
ဝိတ္ထာရိကာ ဟောန္တု ဒိသာသု ထူပာ၊
Vitthārikā hontu disāsu thūpā,
ဗဟူ ဇနာ စက္ခုမတော ပသန္နာ’’တိ။
Bahū janā cakkhumato pasannā’’ti.
၂၃၈. ‘‘တေန ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, တ္ဝညေဝ ဘဂဝတော သရီရာနိ အဋ္ဌဓာ သမံ သဝိဘတ္တံ ဝိဘဇာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော ဒောဏော ဗ္ရာဟ္မဏော တေသံ သင္ဃာနံ ဂဏာနံ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဂဝတော သရီရာနိ အဋ္ဌဓာ သမံ သုဝိဘတ္တံ ဝိဘဇိတ္ဝာ တေ သင္ဃေ ဂဏေ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣမံ မေ ဘောန္တော တုမ္ဗံ ဒဒန္တု အဟမ္ပိ တုမ္ဗသ္သ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမီ’’တိ။ အဒံသု ခော တေ ဒောဏသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ တုမ္ဗံ။
238. ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, tvaññeva bhagavato sarīrāni aṭṭhadhā samaṃ savibhattaṃ vibhajāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho doṇo brāhmaṇo tesaṃ saṅghānaṃ gaṇānaṃ paṭissutvā bhagavato sarīrāni aṭṭhadhā samaṃ suvibhattaṃ vibhajitvā te saṅghe gaṇe etadavoca – ‘‘imaṃ me bhonto tumbaṃ dadantu ahampi tumbassa thūpañca mahañca karissāmī’’ti. Adaṃsu kho te doṇassa brāhmaṇassa tumbaṃ.
အသ္သောသုံ ခော ပိပ္ပလိဝနိယာ 239 မောရိယာ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ အထ ခော ပိပ္ပလိဝနိယာ မောရိယာ ကောသိနာရကာနံ မလ္လာနံ ဒူတံ ပာဟေသုံ – ‘‘ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော မယမ္ပိ ခတ္တိယာ, မယမ္ပိ အရဟာမ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂံ, မယမ္ပိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ ကရိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘နတ္ထိ ဘဂဝတော သရီရာနံ ဘာဂော, ဝိဘတ္တာနိ ဘဂဝတော သရီရာနိ။ ဣတော အင္ဂာရံ ဟရထာ’’တိ။ တေ တတော အင္ဂာရံ ဟရိံသု 240။
Assosuṃ kho pippalivaniyā 241 moriyā – ‘‘bhagavā kira kusinārāyaṃ parinibbuto’’ti. Atha kho pippalivaniyā moriyā kosinārakānaṃ mallānaṃ dūtaṃ pāhesuṃ – ‘‘bhagavāpi khattiyo mayampi khattiyā, mayampi arahāma bhagavato sarīrānaṃ bhāgaṃ, mayampi bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca karissāmā’’ti. ‘‘Natthi bhagavato sarīrānaṃ bhāgo, vibhattāni bhagavato sarīrāni. Ito aṅgāraṃ harathā’’ti. Te tato aṅgāraṃ hariṃsu 242.
ဓာတုထူပပူဇာ
Dhātuthūpapūjā
၂၃၉. အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ရာဇဂဟေ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကာသိ။ ဝေသာလိကာပိ လိစ္ဆဝီ ဝေသာလိယံ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု။ ကပိလဝတ္ထုဝာသီပိ သက္ယာ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု။ အလ္လကပ္ပကာပိ ဗုလယော အလ္လကပ္ပေ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု။ ရာမဂာမကာပိ ကောဠိယာ ရာမဂာမေ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု။ ဝေဋ္ဌဒီပကောပိ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝေဋ္ဌဒီပေ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကာသိ။ ပာဝေယ္ယကာပိ မလ္လာ ပာဝာယံ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု။ ကောသိနာရကာပိ မလ္လာ ကုသိနာရာယံ ဘဂဝတော သရီရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု။ ဒောဏောပိ ဗ္ရာဟ္မဏော တုမ္ဗသ္သ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကာသိ။ ပိပ္ပလိဝနိယာပိ မောရိယာ ပိပ္ပလိဝနေ အင္ဂာရာနံ ထူပဉ္စ မဟဉ္စ အကံသု။ ဣတိ အဋ္ဌ သရီရထူပာ နဝမော တုမ္ဗထူပော ဒသမော အင္ဂာရထူပော။ ဧဝမေတံ ဘူတပုဗ္ဗန္တိ။
239. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto rājagahe bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca akāsi. Vesālikāpi licchavī vesāliyaṃ bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca akaṃsu. Kapilavatthuvāsīpi sakyā kapilavatthusmiṃ bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca akaṃsu. Allakappakāpi bulayo allakappe bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca akaṃsu. Rāmagāmakāpi koḷiyā rāmagāme bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca akaṃsu. Veṭṭhadīpakopi brāhmaṇo veṭṭhadīpe bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca akāsi. Pāveyyakāpi mallā pāvāyaṃ bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca akaṃsu. Kosinārakāpi mallā kusinārāyaṃ bhagavato sarīrānaṃ thūpañca mahañca akaṃsu. Doṇopi brāhmaṇo tumbassa thūpañca mahañca akāsi. Pippalivaniyāpi moriyā pippalivane aṅgārānaṃ thūpañca mahañca akaṃsu. Iti aṭṭha sarīrathūpā navamo tumbathūpo dasamo aṅgārathūpo. Evametaṃ bhūtapubbanti.
၂၄၀. အဋ္ဌဒောဏံ စက္ခုမတော သရီရံ, သတ္တဒောဏံ ဇမ္ဗုဒီပေ မဟေန္တိ။
240. Aṭṭhadoṇaṃ cakkhumato sarīraṃ, sattadoṇaṃ jambudīpe mahenti.
ဧကဉ္စ ဒောဏံ ပုရိသဝရုတ္တမသ္သ၊ ရာမဂာမေ နာဂရာဇာ မဟေတိ။
Ekañca doṇaṃ purisavaruttamassa, rāmagāme nāgarājā maheti.
ဧကာဟိ ဒာဌာ တိဒိဝေဟိ ပူဇိတာ၊ ဧကာ ပန ဂန္ဓာရပုရေ မဟီယတိ။
Ekāhi dāṭhā tidivehi pūjitā, ekā pana gandhārapure mahīyati;
ကာလိင္ဂရညော ဝိဇိတေ ပုနေကံ၊ ဧကံ ပန နာဂရာဇာ မဟေတိ။
Kāliṅgarañño vijite punekaṃ, ekaṃ pana nāgarājā maheti.
တသ္သေဝ တေဇေန အယံ ဝသုန္ဓရာ၊
Tasseva tejena ayaṃ vasundharā,
အာယာဂသေဋ္ဌေဟိ မဟီ အလင္ကတာ။
Āyāgaseṭṭhehi mahī alaṅkatā;
ဧဝံ ဣမံ စက္ခုမတော သရီရံ၊
Evaṃ imaṃ cakkhumato sarīraṃ,
သုသက္ကတံ သက္ကတသက္ကတေဟိ။
Susakkataṃ sakkatasakkatehi.
ဒေဝိန္ဒနာဂိန္ဒနရိန္ဒပူဇိတော ၊
Devindanāgindanarindapūjito ,
မနုသ္သိန္ဒသေဋ္ဌေဟိ တထေဝ ပူဇိတော။
Manussindaseṭṭhehi tatheva pūjito;
ဗုဒ္ဓော ဟဝေ ကပ္ပသတေဟိ ဒုလ္လဘောတိ။
Buddho have kappasatehi dullabhoti.
စတ္တာလီသ သမာ ဒန္တာ၊ ကေသာ လောမာ စ သဗ္ဗသော။
Cattālīsa samā dantā, kesā lomā ca sabbaso;
ဒေဝာ ဟရိံသု ဧကေကံ၊ စက္ကဝာဠပရမ္ပရာတိ။
Devā hariṃsu ekekaṃ, cakkavāḷaparamparāti.
မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
Mahāparinibbānasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၃. မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Mahāparinibbānasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၃. မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Mahāparinibbānasuttavaṇṇanā