| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೯. ಮಹಾಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Mahāpuṇṇamasuttavaṇṇanā
೮೫. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಮಹಾಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತದಹೂತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅಹು, ತಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪವಸನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಉಪೋಸಥೋ। ಉಪವಸನ್ತೀತಿ ಸೀಲೇನ ವಾ ಅನಸನೇನ ವಾ ಉಪೇತಾ ಹುತ್ವಾ ವಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥುದ್ಧಾರೋ – ‘‘ಆಯಾಮ, ಆವುಸೋ, ಕಪ್ಪಿನ, ಉಪೋಸಥಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿಆದೀಸು ಹಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ ಉಪೋಸಥೋ। ‘‘ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಖೋ ವಿಸಾಖೇ ಉಪೋಸಥೋ ಉಪವುತ್ಥೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೫೩) ಸೀಲಂ। ‘‘ಸುದ್ಧಸ್ಸ ವೇ ಸದಾ ಫಗ್ಗು, ಸುದ್ಧಸ್ಸುಪೋಸಥೋ ಸದಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೭೯) ಉಪವಾಸೋ। ‘‘ಉಪೋಸಥೋ ನಾಮ ನಾಗರಾಜಾ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೪೬) ಪಞ್ಞತ್ತಿ। ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತದಹುಪೋಸಥೇ ಸಭಿಕ್ಖುಕಾ ಆವಾಸಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಮಹಾವ॰ ೧೮೧) ಉಪವಸಿತಬ್ಬದಿವಸೋ। ಇಧಾಪಿ ಸೋಯೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ । ಸೋ ಪನೇಸ ಅಟ್ಠಮೀಚಾತುದ್ದಸೀಪನ್ನರಸೀಭೇದೇನ ತಿವಿಧೋ। ತಸ್ಮಾ ಸೇಸದ್ವಯನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಪನ್ನರಸೇತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಪವಸನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಉಪೋಸಥೋ’’ತಿ। ಮಾಸಪುಣ್ಣತಾಯ ಪುಣ್ಣಾ ಸಂಪುಣ್ಣಾತಿ ಪುಣ್ಣಾ। ಮಾ-ಇತಿ ಚನ್ದೋ ವುಚ್ಚತಿ, ಸೋ ಏತ್ಥ ಪುಣ್ಣೋತಿ ಪುಣ್ಣಮಾ। ಏವಂ ಪುಣ್ಣಾಯ ಪುಣ್ಣಮಾಯಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪದದ್ವಯೇ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
85.Evaṃme sutanti mahāpuṇṇamasuttaṃ. Tattha tadahūti tasmiṃ ahu, tasmiṃ divaseti attho. Upavasanti etthāti uposatho. Upavasantīti sīlena vā anasanena vā upetā hutvā vasantīti attho. Ayaṃ panettha atthuddhāro – ‘‘āyāma, āvuso, kappina, uposathaṃ gamissāmā’’tiādīsu hi pātimokkhuddeso uposatho. ‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgato kho visākhe uposatho upavuttho’’tiādīsu (a. ni. 8.53) sīlaṃ. ‘‘Suddhassa ve sadā phaggu, suddhassuposatho sadā’’tiādīsu (ma. ni. 1.79) upavāso. ‘‘Uposatho nāma nāgarājā’’tiādīsu (dī. ni. 2.246) paññatti. ‘‘Na, bhikkhave, tadahuposathe sabhikkhukā āvāsā’’tiādīsu (mahāva. 181) upavasitabbadivaso. Idhāpi soyeva adhippeto . So panesa aṭṭhamīcātuddasīpannarasībhedena tividho. Tasmā sesadvayanivāraṇatthaṃ pannaraseti vuttaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘upavasanti etthāti uposatho’’ti. Māsapuṇṇatāya puṇṇā saṃpuṇṇāti puṇṇā. Mā-iti cando vuccati, so ettha puṇṇoti puṇṇamā. Evaṃ puṇṇāya puṇṇamāyāti imasmiṃ padadvaye attho veditabbo.
ದೇಸನ್ತಿ ಕಾರಣಂ। ತೇನ ಹಿ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಸಕೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಾತಿ ಕಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಅಕಥೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಾಪೇಸೀತಿ। ಅಯಂ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖು ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾನಂ ಪಧಾನಿಯಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರೋ ಸಟ್ಠಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಸತಿ, ತೇ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಘಟೇನ್ತಿ ವಾಯಮನ್ತಿ। ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಿ, ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಲಕ್ಖಣಾರಮ್ಮಣಿಕವಿಪಸ್ಸನಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಅಥ ನೇ ಆಚರಿಯುಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇ ಥೇರೋ ಮಹಾಭೂತಪರಿಗ್ಗಹಾದೀನಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ತೇ ಸಬ್ಬಂ ಕಥೇನ್ತಿ, ಮಗ್ಗಫಲಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತಾ ಪನ ಕಥೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಅಥ ಥೇರೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ಏತೇಸಂ ಓವಾದಸ್ಸ ಪರಿಹಾನಿ ನತ್ಥಿ, ಇಮೇ ಚ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಕುಕ್ಕುಟಸ್ಸ ಪಾನೀಯಪಿವನಕಾಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ನೇಸಂ ಪಮಾದಕಿರಿಯಾ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಅಹಂ ಇಮೇಸಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ಬುದ್ಧವೇನೇಯ್ಯಾ ಏತೇ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ , ಗಹೇತ್ವಾ ನೇ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಅಥ ನೇಸಂ ಸತ್ಥಾ ಚರಿಯವಸೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ, ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತೋ।
Desanti kāraṇaṃ. Tena hi tvaṃ bhikkhu sake āsane nisīditvā pucchāti kasmā bhagavā ṭhitassa akathetvā nisīdāpesīti. Ayaṃ kira bhikkhu saṭṭhimattānaṃ padhāniyabhikkhūnaṃ saṅghatthero saṭṭhi bhikkhū gahetvā araññe vasati, te tassa santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā ghaṭenti vāyamanti. Mahābhūtāni pariggaṇhanti upādārūpāni, nāmarūpapaccayalakkhaṇārammaṇikavipassanaṃ pariggaṇhanti. Atha ne ācariyupaṭṭhānaṃ āgantvā vanditvā nisinne thero mahābhūtapariggahādīni pucchati. Te sabbaṃ kathenti, maggaphalapañhaṃ pucchitā pana kathetuṃ na sakkonti. Atha thero cintesi – ‘‘mama santike etesaṃ ovādassa parihāni natthi, ime ca āraddhavīriyā viharanti. Kukkuṭassa pānīyapivanakālamattampi nesaṃ pamādakiriyā natthi. Evaṃ santepi maggaphalāni nibbattetuṃ na sakkonti. Ahaṃ imesaṃ ajjhāsayaṃ na jānāmi, buddhaveneyyā ete bhavissanti , gahetvā ne satthu santikaṃ gacchāmi, atha nesaṃ satthā cariyavasena dhammaṃ desessatī’’ti, te bhikkhū gahetvā satthu santikaṃ āgato.
ಸತ್ಥಾಪಿ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ ಉಪನೀತಂ ಉದಕಂ ಆದಾಯ ಸರೀರಂ ಉತುಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದಪರಿವೇಣೇ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋಪಿ ನಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ।
Satthāpi sāyanhasamaye ānandattherena upanītaṃ udakaṃ ādāya sarīraṃ utuṃ gaṇhāpetvā migāramātupāsādapariveṇe paññattavarabuddhāsane nisīdi, bhikkhusaṅghopi naṃ parivāretvā nisīdi.
ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸೂರಿಯೋ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೇತಿ, ಚನ್ದೋ ಉಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ಮಜ್ಝಟ್ಠಾನೇ ಚ ಭಗವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ। ಚನ್ದಸ್ಸ ಪಭಾ ನತ್ಥಿ, ಸೂರಿಯಸ್ಸ ಪಭಾ ನತ್ಥಿ, ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಪಭಂ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ ಛಬ್ಬಣ್ಣಾ ಯಮಕಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ವಿಜ್ಜೋತಮಾನಾ ಪುಞ್ಜಾ ಪುಞ್ಜಾ ಹುತ್ವಾ ದಿಸಾವಿದಿಸಾಸು ಧಾವನ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಂ। ವಣ್ಣಭೂಮಿ ನಾಮೇಸಾ, ಧಮ್ಮಕಥಿಕಸ್ಸೇವೇತ್ಥ ಥಾಮೋ ಪಮಾಣಂ, ಯತ್ತಕಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತತ್ತಕಂ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ದುಕ್ಕಥಿತನ್ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಥೇರೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ಕಾರೇಸಿ। ತತೋ ಭಗವಾ – ‘‘ಸಚೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಿತಕೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೇ ‘ಆಚರಿಯೋ ನೋ ಉಟ್ಠಿತೋ’ತಿ ಸೇಸಭಿಕ್ಖೂ ಉಟ್ಠಹಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಂ ತಥಾಗತೇ ಅಗಾರವೋ ಕತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಥ ನಿಸಿನ್ನಾವ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಆಚರಿಯೇ ಅಗಾರವೋ ಕತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏಕಗ್ಗಾ ಹುತ್ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಪಟಿಚ್ಛಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕುಣಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಆಚರಿಯೇ ಪನ ನಿಸಿನ್ನೇ ತೇಪಿ ನಿಸೀದಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತತೋ ಏಕಗ್ಗಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಪಟಿಚ್ಛಿತುಂ ಸಕ್ಕುಣಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ಭಗವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಅಕಥೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಾಪೇತೀತಿ।
Tasmiṃ samaye sūriyo atthaṅgameti, cando uggacchati, majjhaṭṭhāne ca bhagavā nisinno. Candassa pabhā natthi, sūriyassa pabhā natthi, candimasūriyānaṃ pabhaṃ makkhetvā chabbaṇṇā yamakabuddharasmiyo vijjotamānā puñjā puñjā hutvā disāvidisāsu dhāvantīti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayena vitthāretabbaṃ. Vaṇṇabhūmi nāmesā, dhammakathikassevettha thāmo pamāṇaṃ, yattakaṃ sakkoti, tattakaṃ kathetabbaṃ. Dukkathitanti na vattabbaṃ. Evaṃ sannisinnāya parisāya thero uṭṭhahitvā satthāraṃ pañhassa okāsaṃ kāresi. Tato bhagavā – ‘‘sace imasmiṃ ṭhitake pucchante ‘ācariyo no uṭṭhito’ti sesabhikkhū uṭṭhahissanti, evaṃ tathāgate agāravo kato bhavissati. Atha nisinnāva pucchissanti, ācariye agāravo kato bhavissati, ekaggā hutvā dhammadesanaṃ paṭicchituṃ na sakkuṇissanti. Ācariye pana nisinne tepi nisīdissanti. Tato ekaggā dhammadesanaṃ paṭicchituṃ sakkuṇissantī’’ti iminā kāraṇena bhagavā ṭhitassa akathetvā nisīdāpetīti.
ಇಮೇ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇತಿ ವಿಮತಿಪುಚ್ಛಾ ವಿಯ ಕಥಿತಾ। ಥೇರೋ ಪನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಬ್ಬಯಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋ ಮಹಾಖೀಣಾಸವೋ, ನತ್ಥಿ ಏತಸ್ಸ ವಿಮತಿ। ಜಾನನ್ತೇನಪಿ ಪನ ಅಜಾನನ್ತೇನ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಹಿ ಜಾನನ್ತೋ ವಿಯ ಪುಚ್ಛತಿ, ‘‘ಜಾನಾತಿ ಅಯ’’ನ್ತಿ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಏಕದೇಸಮೇವ ಕಥೇತಿ। ಅಜಾನನ್ತೇನ ವಿಯ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಪನ ಕಥೇನ್ತೋ ಇತೋ ಚ ಏತ್ತೋ ಚ ಕಾರಣಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ ಕಥೇತಿ। ಕೋಚಿ ಪನ ಅಜಾನನ್ತೋಪಿ ಜಾನನ್ತೋ ವಿಯ ಪುಚ್ಛತಿ। ಥೇರೋ ಏವರೂಪಂ ವಚನಂ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಜಾನನ್ತೋಯೇವ ಪನ ಅಜಾನನ್ತೋ ವಿಯ ಪುಚ್ಛತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Ime nu kho, bhanteti vimatipucchā viya kathitā. Thero pana pañcakkhandhānaṃ udayabbayaṃ pariggaṇhitvā arahattaṃ patto mahākhīṇāsavo, natthi etassa vimati. Jānantenapi pana ajānantena viya hutvā pucchituṃ vaṭṭati. Sace hi jānanto viya pucchati, ‘‘jānāti aya’’nti tassa tassa vissajjento ekadesameva katheti. Ajānantena viya pucchite pana kathento ito ca etto ca kāraṇaṃ āharitvā pākaṭaṃ katvā katheti. Koci pana ajānantopi jānanto viya pucchati. Thero evarūpaṃ vacanaṃ kiṃ karissati, jānantoyeva pana ajānanto viya pucchatīti veditabbo.
ಛನ್ದಮೂಲಕಾತಿ ತಣ್ಹಾಮೂಲಕಾ। ಏವಂರೂಪೋ ಸಿಯನ್ತಿ ಸಚೇ ಓದಾತೋ ಹೋತುಕಾಮೋ, ಹರಿತಾಲವಣ್ಣೋ ವಾ ಮನೋಸಿಲಾವಣ್ಣೋ ವಾ ಸಿಯನ್ತಿ ಪತ್ಥೇತಿ । ಸಚೇ ಕಾಳೋ ಹೋತುಕಾಮೋ, ನೀಲುಪ್ಪಲವಣ್ಣೋ ವಾ ಅಞ್ಜನವಣ್ಣೋ ವಾ ಅತಸೀಪುಪ್ಫವಣ್ಣೋ ವಾ ಸಿಯನ್ತಿ ಪತ್ಥೇತಿ। ಏವಂವೇದನೋತಿ ಕುಸಲವೇದನೋ ವಾ ಸುಖವೇದನೋ ವಾ ಸಿಯನ್ತಿ ಪತ್ಥೇತಿ। ಸಞ್ಞಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅತೀತೇ ಪತ್ಥನಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಪತ್ಥೇನ್ತೇನಾಪಿ ಚ ನ ಸಕ್ಕಾ ತಂ ಲದ್ಧುಂ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ನ ಹೋತಿ, ನ ಹಿ ಓದಾತೋ ಕಾಳಭಾವಂ ಪತ್ಥೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಕಾಳೋ ಹೋತಿ, ನ ಕಾಳೋ ವಾ ಓದಾತೋ, ದೀಘೋ ವಾ ರಸ್ಸೋ, ರಸ್ಸೋ ವಾ ದೀಘೋ, ದಾನಂ ಪನ ದತ್ವಾ ಸೀಲಂ ವಾ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಖತ್ತಿಯೋ ವಾ ಹೋಮಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ’’ತಿ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅನಾಗತಮೇವ ಗಹಿತಂ।
Chandamūlakāti taṇhāmūlakā. Evaṃrūpo siyanti sace odāto hotukāmo, haritālavaṇṇo vā manosilāvaṇṇo vā siyanti pattheti . Sace kāḷo hotukāmo, nīluppalavaṇṇo vā añjanavaṇṇo vā atasīpupphavaṇṇo vā siyanti pattheti. Evaṃvedanoti kusalavedano vā sukhavedano vā siyanti pattheti. Saññādīsupi eseva nayo. Yasmā pana atīte patthanā nāma natthi, patthentenāpi ca na sakkā taṃ laddhuṃ, paccuppannepi na hoti, na hi odāto kāḷabhāvaṃ patthetvā paccuppanne kāḷo hoti, na kāḷo vā odāto, dīgho vā rasso, rasso vā dīgho, dānaṃ pana datvā sīlaṃ vā samādiyitvā ‘‘anāgate khattiyo vā homi brāhmaṇo vā’’ti patthentassa patthanā samijjhati. Tasmā anāgatameva gahitaṃ.
ಖನ್ಧಾಧಿವಚನನ್ತಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಖನ್ಧಪಣ್ಣತ್ತಿ ಕಿತ್ತಕೇನ ಹೋತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
Khandhādhivacananti khandhānaṃ khandhapaṇṇatti kittakena hotīti pucchati.
ಮಹಾಭೂತಾ ಹೇತೂತಿ ‘‘ತಯೋ ಕುಸಲಹೇತೂ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಸ॰ ೧೪೪೧) ಹಿ ಹೇತುಹೇತು ವುತ್ತೋ। ಅವಿಜ್ಜಾ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾದೀನಂ ಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ಸಾಧಾರಣಹೇತು। ಕುಸಲಾಕುಸಲಂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕದಾನೇ ಉತ್ತಮಹೇತು। ಇಧ ಪಚ್ಚಯಹೇತು ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತತ್ಥ ಪಥವೀಧಾತು ಮಹಾಭೂತಂ ಇತರೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾರೂಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಹೇತು ಚೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಚ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Mahābhūtā hetūti ‘‘tayo kusalahetū’’tiādīsu (dha. sa. 1441) hi hetuhetu vutto. Avijjā puññābhisaṅkhārādīnaṃ sādhāraṇattā sādhāraṇahetu. Kusalākusalaṃ attano attano vipākadāne uttamahetu. Idha paccayahetu adhippeto. Tattha pathavīdhātu mahābhūtaṃ itaresaṃ tiṇṇaṃ bhūtānaṃ upādārūpassa ca paññāpanāya dassanatthāya hetu ceva paccayo ca. Evaṃ sesesupi yojanā veditabbā.
ಫಸ್ಸೋತಿ ‘‘ಫುಟ್ಠೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದೇತಿ, ಫುಟ್ಠೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ, ಫುಟ್ಠೋ ಚೇತೇತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೯೩) ವಚನತೋ ಫಸ್ಸೋ ತಿಣ್ಣಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ ಹೇತು ಚೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಚ। ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣೇನ ತಾವ ಸದ್ಧಿಂ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕಾನಂ ಉಪರಿಮಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಸಮತಿಂಸ ರೂಪಾನಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಂ ನಾಮರೂಪಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ ಹೇತು ಚೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಚ। ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಚಕ್ಖುಪಸಾದೋ ಚೇವ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಞ್ಚ ರೂಪಂ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ನಾಮಂ। ತಂ ನಾಮರೂಪಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ ಹೇತು ಚೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಚ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಸೇಸವಿಞ್ಞಾಣೇಸು।
Phassoti ‘‘phuṭṭho, bhikkhave, vedeti, phuṭṭho sañjānāti, phuṭṭho cetetī’’ti (saṃ. ni. 4.93) vacanato phasso tiṇṇaṃ khandhānaṃ paññāpanāya hetu ceva paccayo ca. Viññāṇakkhandhassāti ettha paṭisandhiviññāṇena tāva saddhiṃ gabbhaseyyakānaṃ uparimaparicchedena samatiṃsa rūpāni sampayuttā ca tayo khandhā uppajjanti, taṃ nāmarūpaṃ paṭisandhiviññāṇassa paññāpanāya hetu ceva paccayo ca. Cakkhudvāre cakkhupasādo ceva rūpārammaṇañca rūpaṃ, sampayuttā tayo khandhā nāmaṃ. Taṃ nāmarūpaṃ cakkhuviññāṇassa paññāpanāya hetu ceva paccayo ca. Eseva nayo sesaviññāṇesu.
೮೭. ಕಥಂ ಪನ, ಭನ್ತೇತಿ ಇದಂ ಕಿತ್ತಕೇನ ನು ಖೋತಿ ವಟ್ಟಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ನ ಹೋತೀತಿ ಇದಂ ವಿವಟ್ಟಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಏವಮಾಹ।
87.Kathaṃ pana, bhanteti idaṃ kittakena nu khoti vaṭṭaṃ pucchanto evamāha. Sakkāyadiṭṭhi na hotīti idaṃ vivaṭṭaṃ pucchanto evamāha.
೮೮. ಅಯಂ ರೂಪೇ ಅಸ್ಸಾದೋತಿ ಇಮಿನಾ ಪರಿಞ್ಞಾಪಟಿವೇಧೋ ಚೇವ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಞ್ಚ ಕಥಿತಂ। ಅಯಂ ರೂಪೇ ಆದೀನವೋತಿ ಇಮಿನಾ ಪಹಾನಪಟಿವೇಧೋ ಚೇವ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಞ್ಚ। ಇದಂ ರೂಪೇ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಟಿವೇಧೋ ಚೇವ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಞ್ಚ। ಯೇ ಇಮೇಸು ತೀಸು ಠಾನೇಸು ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದಯೋ ಧಮ್ಮಾ, ಅಯಂ ಭಾವನಾಪಟಿವೇಧೋ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಂ। ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
88.Ayaṃrūpe assādoti iminā pariññāpaṭivedho ceva dukkhasaccañca kathitaṃ. Ayaṃ rūpe ādīnavoti iminā pahānapaṭivedho ceva samudayasaccañca. Idaṃ rūpe nissaraṇanti iminā sacchikiriyāpaṭivedho ceva nirodhasaccañca. Ye imesu tīsu ṭhānesu sammādiṭṭhiādayo dhammā, ayaṃ bhāvanāpaṭivedho maggasaccaṃ. Sesapadesupi eseva nayo.
೮೯. ಬಹಿದ್ಧಾತಿ ಪರಸ್ಸ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕೇ ಕಾಯೇ। ಸಬ್ಬನಿಮಿತ್ತೇಸೂತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಅನಿನ್ದ್ರಿಯಬದ್ಧಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ‘‘ಸವಿಞ್ಞಾಣಕೇ ಕಾಯೇ’’ತಿ ವಚನೇನ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ ಕಾಯೋ ಗಹಿತೋವ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಹಣೇನ ಅನಿನ್ದ್ರಿಯಬದ್ಧಂ ಗಣ್ಹಾತಿ।
89.Bahiddhāti parassa saviññāṇake kāye. Sabbanimittesūti iminā pana anindriyabaddhampi saṅgaṇhāti. ‘‘Saviññāṇake kāye’’ti vacanena vā attano ca parassa ca kāyo gahitova, bahiddhā ca sabbanimittaggahaṇena anindriyabaddhaṃ gaṇhāti.
೯೦. ಅನತ್ತಕತಾನೀತಿ ಅನತ್ತನಿ ಠತ್ವಾ ಕತಾನಿ। ಕಮತ್ತಾನಂ ಫುಸಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಕತರಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತನಿ ಠತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೀತಿ ಸಸ್ಸತದಸ್ಸನಂ ಓಕ್ಕಮನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ತಣ್ಹಾಧಿಪತೇಯ್ಯೇನಾತಿ ತಣ್ಹಾಜೇಟ್ಠಕೇನ। ತತ್ರ ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾನನ್ತಿ ಇಮೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಕತಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಜಹಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ನವಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಸಮ್ಮಸನ್ತಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಅಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಆಸನೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
90.Anattakatānīti anattani ṭhatvā katāni. Kamattānaṃ phusissantīti katarasmiṃ attani ṭhatvā vipākaṃ dassentīti sassatadassanaṃ okkamanto evamāha. Taṇhādhipateyyenāti taṇhājeṭṭhakena. Tatra tatrāti tesu tesu dhammesu. Saṭṭhimattānanti ime bhikkhū pakatikammaṭṭhānaṃ jahitvā aññaṃ navakammaṭṭhānaṃ sammasantā pallaṅkaṃ abhinditvā tasmiṃyeva āsane arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಮಹಾಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mahāpuṇṇamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಮಹಾಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತಂ • 9. Mahāpuṇṇamasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೯. ಮಹಾಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Mahāpuṇṇamasuttavaṇṇanā
