| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੨. ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ
2. Mahārāhulovādasuttaṃ
੧੧੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਰਾਹੁਲੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਰਾਹੁਲ, ਰੂਪਂ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ વਾ ਸੁਖੁਮਂ વਾ ਹੀਨਂ વਾ ਪਣੀਤਂ વਾ ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਾ – ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਰੂਪਮੇવ ਨੁ ਖੋ, ਭਗવਾ, ਰੂਪਮੇવ ਨੁ ਖੋ, ਸੁਗਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਰੂਪਮ੍ਪਿ, ਰਾਹੁਲ, વੇਦਨਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਸਞ੍ਞਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, વਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ, ਰਾਹੁਲਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ‘‘ਕੋ ਨਜ੍ਜ 1 ਭਗવਤਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਓવਾਦੇਨ ਓવਦਿਤੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਤੋ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ । ਦਿਸ੍વਾਨ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ’’ਤਿ।
113. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi. Āyasmāpi kho rāhulo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi. Atha kho bhagavā apaloketvā āyasmantaṃ rāhulaṃ āmantesi – ‘‘yaṃ kiñci, rāhula, rūpaṃ – atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā – sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabba’’nti. ‘‘Rūpameva nu kho, bhagavā, rūpameva nu kho, sugatā’’ti? ‘‘Rūpampi, rāhula, vedanāpi, rāhula, saññāpi, rāhula, saṅkhārāpi, rāhula, viññāṇampi, rāhulā’’ti. Atha kho āyasmā rāhulo ‘‘ko najja 2 bhagavatā sammukhā ovādena ovadito gāmaṃ piṇḍāya pavisissatī’’ti tato paṭinivattitvā aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Addasā kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ rāhulaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā . Disvāna āyasmantaṃ rāhulaṃ āmantesi – ‘‘ānāpānassatiṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Ānāpānassati, rāhula, bhāvanā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā’’ti.
੧੧੪. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਥਂ ਭਾવਿਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਖਰਿਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ 3 ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ વਕ੍ਕਂ ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ, ਯਂ વਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਖਰਿਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥવੀਧਾਤੁ 4। ਯਾ ਚੇવ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥવੀਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਪਥવੀਧਾਤੁ, ਪਥવੀਧਾਤੁਰੇવੇਸਾ। ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਰਾਜੇਤਿ’’।
114. Atha kho āyasmā rāhulo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rāhulo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ bhāvitā nu kho, bhante, ānāpānassati, kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā’’ti? ‘‘Yaṃ kiñci, rāhula, ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru 5 aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, rāhula, ajjhattikā pathavīdhātu 6. Yā ceva kho pana ajjhattikā pathavīdhātu yā ca bāhirā pathavīdhātu, pathavīdhāturevesā. Taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā pathavīdhātuyā nibbindati, pathavīdhātuyā cittaṃ virājeti’’.
੧੧੫. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਆਪੋਧਾਤੁ? ਆਪੋਧਾਤੁ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਬਾਹਿਰਾ। ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਪੋਧਾਤੁ ? ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਆਪੋ ਆਪੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ ਅਸ੍ਸੁ વਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤਂ, ਯਂ વਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਆਪੋ ਆਪੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਪੋਧਾਤੁ। ਯਾ ਚੇવ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਪੋਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਆਪੋਧਾਤੁ ਆਪੋਧਾਤੁਰੇવੇਸਾ। ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਰਾਜੇਤਿ।
115. ‘‘Katamā ca, rāhula, āpodhātu? Āpodhātu siyā ajjhattikā, siyā bāhirā. Katamā ca, rāhula, ajjhattikā āpodhātu ? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, rāhula, ajjhattikā āpodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā āpodhātu yā ca bāhirā āpodhātu āpodhāturevesā. Taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā āpodhātuyā nibbindati, āpodhātuyā cittaṃ virājeti.
੧੧੬. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ? ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਬਾਹਿਰਾ। ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ? ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤੇਜੋ ਤੇਜੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਯੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਤਿ ਯੇਨ ਚ ਜੀਰੀਯਤਿ ਯੇਨ ਚ ਪਰਿਡਯ੍ਹਤਿ ਯੇਨ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਂ વਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤੇਜੋ ਤੇਜੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ। ਯਾ ਚੇવ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਤੇਜੋਧਾਤੁਰੇવੇਸਾ। ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਰਾਜੇਤਿ।
116. ‘‘Katamā ca, rāhula, tejodhātu? Tejodhātu siyā ajjhattikā, siyā bāhirā. Katamā ca, rāhula, ajjhattikā tejodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – yena ca santappati yena ca jīrīyati yena ca pariḍayhati yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, rāhula, ajjhattikā tejodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā tejodhātu yā ca bāhirā tejodhātu tejodhāturevesā. Taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā tejodhātuyā nibbindati, tejodhātuyā cittaṃ virājeti.
੧੧੭. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, વਾਯੋਧਾਤੁ? વਾਯੋਧਾਤੁ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਬਾਹਿਰਾ। ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ વਾਯੋਧਾਤੁ? ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વਾਯੋ વਾਯੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਾ વਾਤਾ, ਅਧੋਗਮਾ વਾਤਾ, ਕੁਚ੍ਛਿਸਯਾ વਾਤਾ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਯਾ 7 વਾਤਾ , ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨੁਸਾਰਿਨੋ વਾਤਾ, ਅਸ੍ਸਾਸੋ ਪਸ੍ਸਾਸੋ, ਇਤਿ ਯਂ વਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વਾਯੋ વਾਯੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ વਾਯੋਧਾਤੁ। ਯਾ ਚੇવ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ વਾਯੋਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ વਾਯੋਧਾਤੁ વਾਯੋਧਾਤੁਰੇવੇਸਾ। ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ , ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ વਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, વਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਰਾਜੇਤਿ।
117. ‘‘Katamā ca, rāhula, vāyodhātu? Vāyodhātu siyā ajjhattikā, siyā bāhirā. Katamā ca, rāhula, ajjhattikā vāyodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – uddhaṅgamā vātā, adhogamā vātā, kucchisayā vātā, koṭṭhāsayā 8 vātā , aṅgamaṅgānusārino vātā, assāso passāso, iti yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, rāhula, ajjhattikā vāyodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā vāyodhātu yā ca bāhirā vāyodhātu vāyodhāturevesā. Taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi , na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā vāyodhātuyā nibbindati, vāyodhātuyā cittaṃ virājeti.
੧੧੮. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਆਕਾਸਧਾਤੁ? ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਬਾਹਿਰਾ। ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ? ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਆਕਾਸਂ ਆਕਾਸਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਣ੍ਣਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ ਨਾਸਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ ਮੁਖਦ੍વਾਰਂ, ਯੇਨ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਯੇਨ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਅਧੋਭਾਗਂ 9 ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਯਂ વਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਆਕਾਸਂ ਆਕਾਸਗਤਂ, ਅਘਂ ਅਘਗਤਂ, વਿવਰਂ વਿવਰਗਤਂ, ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ, ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਹਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ 10 – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ। ਯਾ ਚੇવ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਆਕਾਸਧਾਤੁਰੇવੇਸਾ। ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਆਕਾਸਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਰਾਜੇਤਿ।
118. ‘‘Katamā ca, rāhula, ākāsadhātu? Ākāsadhātu siyā ajjhattikā, siyā bāhirā. Katamā ca, rāhula, ajjhattikā ākāsadhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – kaṇṇacchiddaṃ nāsacchiddaṃ mukhadvāraṃ, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ ajjhoharati, yattha ca asitapītakhāyitasāyitaṃ santiṭṭhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ adhobhāgaṃ 11 nikkhamati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ, aghaṃ aghagataṃ, vivaraṃ vivaragataṃ, asamphuṭṭhaṃ, maṃsalohitehi upādinnaṃ 12 – ayaṃ vuccati, rāhula, ajjhattikā ākāsadhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā ākāsadhātu yā ca bāhirā ākāsadhātu ākāsadhāturevesā. Taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā ākāsadhātuyā cittaṃ nibbindati, ākāsadhātuyā cittaṃ virājeti.
੧੧੯. ‘‘ਪਥવੀਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਪਥવੀਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਪਥવਿਯਾ ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਗੂਥਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਖੇਲ਼ਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਲੋਹਿਤਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਪਥવੀ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ વਾ ਹਰਾਯਤਿ વਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ વਾ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਥવੀਸਮਂ ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਪਥવੀਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
119. ‘‘Pathavīsamaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Pathavīsamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti. Seyyathāpi, rāhula, pathaviyā sucimpi nikkhipanti, asucimpi nikkhipanti, gūthagatampi nikkhipanti, muttagatampi nikkhipanti, kheḷagatampi nikkhipanti, pubbagatampi nikkhipanti, lohitagatampi nikkhipanti, na ca tena pathavī aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā; evameva kho tvaṃ, rāhula, pathavīsamaṃ bhāvanaṃ bhāvehi. Pathavīsamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti.
‘‘ਆਪੋਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਆਪੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਆਪਸ੍ਮਿਂ ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਧੋવਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਧੋવਨ੍ਤਿ, ਗੂਥਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋવਨ੍ਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋવਨ੍ਤਿ, ਖੇਲ਼ਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋવਨ੍ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋવਨ੍ਤਿ, ਲੋਹਿਤਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋવਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਆਪੋ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ વਾ ਹਰਾਯਤਿ વਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ વਾ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਰਾਹੁਲ, ਆਪੋਸਮਂ ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਆਪੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
‘‘Āposamaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Āposamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti. Seyyathāpi, rāhula, āpasmiṃ sucimpi dhovanti, asucimpi dhovanti, gūthagatampi dhovanti, muttagatampi dhovanti, kheḷagatampi dhovanti, pubbagatampi dhovanti, lohitagatampi dhovanti, na ca tena āpo aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā; evameva kho tvaṃ, rāhula, āposamaṃ bhāvanaṃ bhāvehi. Āposamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti.
‘‘ਤੇਜੋਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਤੇਜੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਜੋ ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਗੂਥਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਖੇਲ਼ਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਲੋਹਿਤਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਤੇਜੋ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ વਾ ਹਰਾਯਤਿ વਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ વਾ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਜੋਸਮਂ ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਤੇਜੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
‘‘Tejosamaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Tejosamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti. Seyyathāpi, rāhula, tejo sucimpi dahati, asucimpi dahati, gūthagatampi dahati, muttagatampi dahati, kheḷagatampi dahati, pubbagatampi dahati, lohitagatampi dahati, na ca tena tejo aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā; evameva kho tvaṃ, rāhula, tejosamaṃ bhāvanaṃ bhāvehi. Tejosamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti.
‘‘વਾਯੋਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। વਾਯੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, વਾਯੋ ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਉਪવਾਯਤਿ, ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਉਪવਾਯਤਿ, ਗੂਥਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪવਾਯਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪવਾਯਤਿ, ਖੇਲ਼ਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪવਾਯਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪવਾਯਤਿ, ਲੋਹਿਤਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪવਾਯਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ વਾਯੋ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ વਾ ਹਰਾਯਤਿ વਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ વਾ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਰਾਹੁਲ, વਾਯੋਸਮਂ ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। વਾਯੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
‘‘Vāyosamaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Vāyosamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti. Seyyathāpi, rāhula, vāyo sucimpi upavāyati, asucimpi upavāyati, gūthagatampi upavāyati, muttagatampi upavāyati, kheḷagatampi upavāyati, pubbagatampi upavāyati, lohitagatampi upavāyati, na ca tena vāyo aṭṭīyati vā harāyati vā jigucchati vā; evameva kho tvaṃ, rāhula, vāyosamaṃ bhāvanaṃ bhāvehi. Vāyosamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti.
‘‘ਆਕਾਸਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਆਕਾਸਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਆਕਾਸੋ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਰਾਹੁਲ, ਆਕਾਸਸਮਂ ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਆਕਾਸਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
‘‘Ākāsasamaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Ākāsasamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti. Seyyathāpi, rāhula, ākāso na katthaci patiṭṭhito; evameva kho tvaṃ, rāhula, ākāsasamaṃ bhāvanaṃ bhāvehi. Ākāsasamañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti.
੧੨੦. ‘‘ਮੇਤ੍ਤਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਮੇਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸੋ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਰੁਣਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਕਰੁਣਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਯਾ વਿਹੇਸਾ ਸਾ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ। ਮੁਦਿਤਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਮੁਦਿਤਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਯਾ ਅਰਤਿ ਸਾ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਂ , ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਯੋ ਪਟਿਘੋ ਸੋ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਸੁਭਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਅਸੁਭਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਯੋ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ ਸੋ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ।
120. ‘‘Mettaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Mettañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato yo byāpādo so pahīyissati. Karuṇaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Karuṇañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato yā vihesā sā pahīyissati. Muditaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Muditañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato yā arati sā pahīyissati. Upekkhaṃ , rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Upekkhañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato yo paṭigho so pahīyissati. Asubhaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Asubhañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato yo rāgo so pahīyissati. Aniccasaññaṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Aniccasaññañhi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato yo asmimāno so pahīyissati.
੧੨੧. ‘‘ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਨਂ ਭਾવੇਹਿ। ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ। ਕਥਂ ਭਾવਿਤਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ ? ਇਧ, ਰਾਹੁਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ વਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ। ਸੋ ਸਤੋવ ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਸਤੋવ 13 ਪਸ੍ਸਸਤਿ।
121. ‘‘Ānāpānassatiṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi. Ānāpānassati hi te, rāhula, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Kathaṃ bhāvitā ca, rāhula, ānāpānassati, kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā ? Idha, rāhula, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati satova 14 passasati.
‘‘ਦੀਘਂ વਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਦੀਘਂ વਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਰਸ੍ਸਂ વਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰਸ੍ਸਂ વਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ।
‘‘Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti. ‘Sabbakāyappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati; ‘sabbakāyappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘ਪੀਤਿਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪੀਤਿਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ।
‘‘‘Pītippaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati; ‘pītippaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ; ‘ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘વਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘વਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ।
‘‘‘Cittappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati; ‘cittappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati ; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati; ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘વਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘વਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ।
‘‘‘Aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati; ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘ਏવਂ ਭਾવਿਤਾ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ। ਏવਂ ਭਾવਿਤਾਯ, ਰਾਹੁਲ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਯਾ, ਏવਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯੇਪਿ ਤੇ ਚਰਿਮਕਾ ਅਸ੍ਸਾਸਾ ਤੇਪਿ વਿਦਿਤਾવ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਨੋ ਅવਿਦਿਤਾ’’ਤਿ।
‘‘Evaṃ bhāvitā kho, rāhula, ānāpānassati, evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Evaṃ bhāvitāya, rāhula, ānāpānassatiyā, evaṃ bahulīkatāya yepi te carimakā assāsā tepi viditāva nirujjhanti no aviditā’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā rāhulo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ।
Mahārāhulovādasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Mahārāhulovādasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੨. ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Mahārāhulovādasuttavaṇṇanā
