| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๕-๖. มหารุกฺขสุตฺตทฺวยวณฺณนา
5-6. Mahārukkhasuttadvayavaṇṇanā
๕๕-๕๖. โอชํ อภิหรนฺตีติ รสหรณิโย วิย ปุริสสฺส สรีเร รุกฺขมูลานิ รุกฺขสฺส ปถวีอาโปรเส อุปริ อาโรเปนฺติฯ เตสํ ตถา อาโรปนํ ‘‘โอชายา’’ติอาทินา วิภาเวติฯ หตฺถสตุเพฺพธมสฺสาติ หตฺถสตุเพฺพโธ, หตฺถสตํ อุพฺพิทฺธสฺสปิฯ เอตฺถาติ เอติสฺสํ วฎฺฎกถายํฯ กมฺมาโรหนนฺติ กมฺมปจฺจโยฯ
55-56.Ojaṃ abhiharantīti rasaharaṇiyo viya purisassa sarīre rukkhamūlāni rukkhassa pathavīāporase upari āropenti. Tesaṃ tathā āropanaṃ ‘‘ojāyā’’tiādinā vibhāveti. Hatthasatubbedhamassāti hatthasatubbedho, hatthasataṃ ubbiddhassapi. Etthāti etissaṃ vaṭṭakathāyaṃ. Kammārohananti kammapaccayo.
ปุน เอตฺถาติ เอติสฺสํ วิวฎฺฎกถายํฯ วฎฺฎทุกฺขํ นาเสตุกามสฺส ทฬฺหํ อุปฺปนฺนสํเวคญาณํ สนฺธาย ‘‘กุทฺทาโล วิยา’’ติ อาหฯ ตโต นิพฺพตฺติตญาณํ สมาธิปจฺฉิยา ฐิตํ นิสฺสาย ปวเตฺตตพฺพวิปสฺสนารมฺภญาณํฯ รุกฺขเจฺฉทนผรสุ วิยาติ เอวํภูตสฺส วิปสฺสนา เอกนฺตโต วฎฺฎเจฺฉทาย โหติเยวาติ อาห ‘‘รุกฺขสฺส…เป.… มนสิกโรนฺตสฺส ปญฺญา’’ติฯ ตตฺถ กมฺมฎฺฐานนฺติ วิปสฺสนากมฺมฎฺฐานํฯ ตํ จตุพฺพิธววตฺถานวเสน วีสติ ปถวีโกฎฺฐาสา, ทฺวาทส อาโปโกฎฺฐาสา, จตฺตาโร เตโชโกฎฺฐาสา, ฉ วาโยโกฎฺฐาสาติ เทฺวจตฺตาลีสาย โกฎฺฐาเสสุฯ วิญฺญาณสฺส จาติ อิติ-สโทฺท อาทิอโตฺถ ปการโตฺถ จฯ เตน ภูตรูปานิ วิญฺญาณสมฺปยุตฺตธเมฺม จ สงฺคณฺหาติฯ สตฺตสุ สปฺปาเยสุ ยสฺส อลภนฺตสฺส กมฺมฎฺฐานํ วิภูตํ หุตฺวา น อุปฎฺฐาติ, ตํ สนฺธายาห ‘‘อญฺญตรํ สปฺปาย’’นฺติฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ
Puna etthāti etissaṃ vivaṭṭakathāyaṃ. Vaṭṭadukkhaṃ nāsetukāmassa daḷhaṃ uppannasaṃvegañāṇaṃ sandhāya ‘‘kuddālo viyā’’ti āha. Tato nibbattitañāṇaṃ samādhipacchiyā ṭhitaṃ nissāya pavattetabbavipassanārambhañāṇaṃ. Rukkhacchedanapharasu viyāti evaṃbhūtassa vipassanā ekantato vaṭṭacchedāya hotiyevāti āha ‘‘rukkhassa…pe… manasikarontassa paññā’’ti. Tattha kammaṭṭhānanti vipassanākammaṭṭhānaṃ. Taṃ catubbidhavavatthānavasena vīsati pathavīkoṭṭhāsā, dvādasa āpokoṭṭhāsā, cattāro tejokoṭṭhāsā, cha vāyokoṭṭhāsāti dvecattālīsāya koṭṭhāsesu. Viññāṇassa cāti iti-saddo ādiattho pakārattho ca. Tena bhūtarūpāni viññāṇasampayuttadhamme ca saṅgaṇhāti. Sattasu sappāyesu yassa alabhantassa kammaṭṭhānaṃ vibhūtaṃ hutvā na upaṭṭhāti, taṃ sandhāyāha ‘‘aññataraṃ sappāya’’nti. Sesaṃ suviññeyyameva.
มหารุกฺขสุตฺตทฺวยวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Mahārukkhasuttadvayavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya
๕. มหารุกฺขสุตฺตํ • 5. Mahārukkhasuttaṃ
๖. ทุติยมหารุกฺขสุตฺตํ • 6. Dutiyamahārukkhasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)
๕. มหารุกฺขสุตฺตวณฺณนา • 5. Mahārukkhasuttavaṇṇanā
๖. ทุติยมหารุกฺขสุตฺตวณฺณนา • 6. Dutiyamahārukkhasuttavaṇṇanā
