| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
५. महारुक्खसुत्तवण्णना
5. Mahārukkhasuttavaṇṇanā
५५. पञ्चमे उद्धं ओजं अभिहरन्तीति पथवीरसञ्च आपोरसञ्च उपरि आरोपेन्ति। ओजाय आरोपितत्ता हत्थसतुब्बेधस्स रुक्खस्स अङ्कुरग्गेसु बिन्दुबिन्दूनि विय हुत्वा सिनेहो तिट्ठति। इदं पनेत्थ ओपम्मसंसन्दनं – महारुक्खो विय हि तेभूमकवट्टं, मूलानि विय आयतनानि, मूलेहि ओजाय आरोहनं विय छहि द्वारेहि कम्मारोहनं, ओजाय अभिरुळ्हत्ता महारुक्खस्स यावकप्पट्ठानं विय वट्टनिस्सितबालपुथुज्जनस्स छहि द्वारेहि कम्मं आयूहन्तस्स अपरापरं वट्टस्स वड्ढनवसेन दीघरत्तं ठानं।
55. Pañcame uddhaṃ ojaṃ abhiharantīti pathavīrasañca āporasañca upari āropenti. Ojāya āropitattā hatthasatubbedhassa rukkhassa aṅkuraggesu bindubindūni viya hutvā sineho tiṭṭhati. Idaṃ panettha opammasaṃsandanaṃ – mahārukkho viya hi tebhūmakavaṭṭaṃ, mūlāni viya āyatanāni, mūlehi ojāya ārohanaṃ viya chahi dvārehi kammārohanaṃ, ojāya abhiruḷhattā mahārukkhassa yāvakappaṭṭhānaṃ viya vaṭṭanissitabālaputhujjanassa chahi dvārehi kammaṃ āyūhantassa aparāparaṃ vaṭṭassa vaḍḍhanavasena dīgharattaṃ ṭhānaṃ.
कुद्दालपिटकन्ति कुद्दालञ्चेव पच्छिभाजनञ्च। खण्डाखण्डिकं छिन्देय्याति खुद्दकमहन्तानि खण्डाखण्डानि करोन्तो छिन्देय्य। इदं पनेत्थ ओपम्मसंसन्दनं – इधापि हि महारुक्खो विय तेभूमकवट्टं, रुक्खं नासेतुकामो पुरिसो विय योगावचरो, कुद्दालो विय ञाणं, पच्छि विय समाधि, रुक्खच्छेदनफरसु विय ञाणं, रुक्खस्स मूले छिन्नकालो विय योगिनो आचरियसन्तिके कम्मट्ठानं गहेत्वा मनसिकरोन्तस्स पञ्ञा, खण्डाखण्डिकं छिन्दनकालो विय सङ्खेपतो चतुन्नं महाभूतानं मनसिकारो, फालनं विय द्वेचत्तालीसाय कोट्ठासेसु वित्थारमनसिकारो, सकलिकं सकलिकं करणकालो विय उपादारूपस्स चेव रूपक्खन्धारम्मणस्स विञ्ञाणस्स चाति इमेसं वसेन नामरूपपरिग्गहो, मूलानं उपच्छेदनं विय तस्सेव नामरूपस्स पच्चयपरियेसनं, वातातपे विसोसेत्वा अग्गिना डहनकालो विय अनुपुब्बेन विपस्सनं वड्ढेत्वा अञ्ञतरं सप्पायं लभित्वा कम्मट्ठाने विभूते उपट्ठहमाने एकपल्लङ्के निसिन्नस्स समणधम्मं करोन्तस्स अग्गफलप्पत्ति, मसिकरणं विय अरहत्तप्पत्तदिवसेयेव अपरिनिब्बायन्तस्स यावतायुकं ठित कालो, महावाते ओपुननं नदिया पवाहनं विय च उपादिण्णकक्खन्धभेदेन अनुपादिसेसाय निब्बानधातुया परिनिब्बुतस्स वट्टवूपसमो वेदितब्बो। पञ्चमं।
Kuddālapiṭakanti kuddālañceva pacchibhājanañca. Khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindeyyāti khuddakamahantāni khaṇḍākhaṇḍāni karonto chindeyya. Idaṃ panettha opammasaṃsandanaṃ – idhāpi hi mahārukkho viya tebhūmakavaṭṭaṃ, rukkhaṃ nāsetukāmo puriso viya yogāvacaro, kuddālo viya ñāṇaṃ, pacchi viya samādhi, rukkhacchedanapharasu viya ñāṇaṃ, rukkhassa mūle chinnakālo viya yogino ācariyasantike kammaṭṭhānaṃ gahetvā manasikarontassa paññā, khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindanakālo viya saṅkhepato catunnaṃ mahābhūtānaṃ manasikāro, phālanaṃ viya dvecattālīsāya koṭṭhāsesu vitthāramanasikāro, sakalikaṃ sakalikaṃ karaṇakālo viya upādārūpassa ceva rūpakkhandhārammaṇassa viññāṇassa cāti imesaṃ vasena nāmarūpapariggaho, mūlānaṃ upacchedanaṃ viya tasseva nāmarūpassa paccayapariyesanaṃ, vātātape visosetvā agginā ḍahanakālo viya anupubbena vipassanaṃ vaḍḍhetvā aññataraṃ sappāyaṃ labhitvā kammaṭṭhāne vibhūte upaṭṭhahamāne ekapallaṅke nisinnassa samaṇadhammaṃ karontassa aggaphalappatti, masikaraṇaṃ viya arahattappattadivaseyeva aparinibbāyantassa yāvatāyukaṃ ṭhita kālo, mahāvāte opunanaṃ nadiyā pavāhanaṃ viya ca upādiṇṇakakkhandhabhedena anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutassa vaṭṭavūpasamo veditabbo. Pañcamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. महारुक्खसुत्तं • 5. Mahārukkhasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५-६. महारुक्खसुत्तद्वयवण्णना • 5-6. Mahārukkhasuttadvayavaṇṇanā
