Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya

    6. මහාසච්‌චකසුත්‌තං

    6. Mahāsaccakasuttaṃ

    364. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං සුනිවත්‌ථො හොති පත්‌තචීවරමාදාය වෙසාලිං පිණ්‌ඩාය පවිසිතුකාමො 1. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො ජඞ්‌ඝාවිහාරං අනුචඞ්‌කමමානො අනුවිචරමානො යෙන මහාවනං කූටාගාරසාලා තෙනුපසඞ්‌කමි. අද්‌දසා ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො සච්‌චකං නිගණ්‌ඨපුත්‌තං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අයං, භන්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො ආගච්‌ඡති භස්‌සප්‌පවාදකො පණ්‌ඩිතවාදො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස. එසො ඛො, භන්‌තෙ, අවණ්‌ණකාමො බුද්‌ධස්‌ස, අවණ්‌ණකාමො ධම්‌මස්‌ස, අවණ්‌ණකාමො සඞ්‌ඝස්‌ස. සාධු, භන්‌තෙ, භගවා මුහුත්‌තං නිසීදතු අනුකම්‌පං උපාදායා’’ති. නිසීදි භගවා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි, සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච –

    364. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena bhagavā pubbaṇhasamayaṃ sunivattho hoti pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pavisitukāmo 2. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami. Addasā kho āyasmā ānando saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, saccako nigaṇṭhaputto āgacchati bhassappavādako paṇḍitavādo sādhusammato bahujanassa. Eso kho, bhante, avaṇṇakāmo buddhassa, avaṇṇakāmo dhammassa, avaṇṇakāmo saṅghassa. Sādhu, bhante, bhagavā muhuttaṃ nisīdatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca –

    365. ‘‘සන්‌ති, භො ගොතම, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා කායභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති, නො චිත්‌තභාවනං. ඵුසන්‌ති හි තෙ, භො ගොතම, සාරීරිකං දුක්‌ඛං වෙදනං. භූතපුබ්‌බං, භො ගොතම, සාරීරිකාය දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨස්‌ස සතො ඌරුක්‌ඛම්‌භොපි නාම භවිස්‌සති, හදයම්‌පි නාම ඵලිස්‌සති, උණ්‌හම්‌පි ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගමිස්‌සති, උම්‌මාදම්‌පි පාපුණිස්‌සති 3 චිත්‌තක්‌ඛෙපං. තස්‌ස ඛො එතං, භො ගොතම, කායන්‌වයං චිත්‌තං හොති, කායස්‌ස වසෙන වත්‌තති. තං කිස්‌ස හෙතු? අභාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස. සන්‌ති පන, භො ගොතම, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා චිත්‌තභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති, නො කායභාවනං. ඵුසන්‌ති හි තෙ, භො ගොතම, චෙතසිකං දුක්‌ඛං වෙදනං. භූතපුබ්‌බං, භො ගොතම, චෙතසිකාය දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨස්‌ස සතො ඌරුක්‌ඛම්‌භොපි නාම භවිස්‌සති, හදයම්‌පි නාම ඵලිස්‌සති, උණ්‌හම්‌පි ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගමිස්‌සති, උම්‌මාදම්‌පි පාපුණිස්‌සති චිත්‌තක්‌ඛෙපං. තස්‌ස ඛො එසො, භො ගොතම, චිත්‌තන්‌වයො කායො හොති, චිත්‌තස්‌ස වසෙන වත්‌තති. තං කිස්‌ස හෙතු? අභාවිතත්‌තා කායස්‌ස . තස්‌ස මය්‌හං, භො ගොතම, එවං හොති – ‘අද්‌ධා භොතො ගොතමස්‌ස සාවකා චිත්‌තභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති, නො කායභාවන’’’න්‌ති.

    365. ‘‘Santi, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā kāyabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no cittabhāvanaṃ. Phusanti hi te, bho gotama, sārīrikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ. Bhūtapubbaṃ, bho gotama, sārīrikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭhassa sato ūrukkhambhopi nāma bhavissati, hadayampi nāma phalissati, uṇhampi lohitaṃ mukhato uggamissati, ummādampi pāpuṇissati 4 cittakkhepaṃ. Tassa kho etaṃ, bho gotama, kāyanvayaṃ cittaṃ hoti, kāyassa vasena vattati. Taṃ kissa hetu? Abhāvitattā cittassa. Santi pana, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā cittabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no kāyabhāvanaṃ. Phusanti hi te, bho gotama, cetasikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ. Bhūtapubbaṃ, bho gotama, cetasikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭhassa sato ūrukkhambhopi nāma bhavissati, hadayampi nāma phalissati, uṇhampi lohitaṃ mukhato uggamissati, ummādampi pāpuṇissati cittakkhepaṃ. Tassa kho eso, bho gotama, cittanvayo kāyo hoti, cittassa vasena vattati. Taṃ kissa hetu? Abhāvitattā kāyassa . Tassa mayhaṃ, bho gotama, evaṃ hoti – ‘addhā bhoto gotamassa sāvakā cittabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no kāyabhāvana’’’nti.

    366. ‘‘කින්‌ති පන තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කායභාවනා සුතා’’ති? ‘‘සෙය්‍යථිදං – නන්‌දො වච්‌ඡො, කිසො සංකිච්‌චො, මක්‌ඛලි ගොසාලො – එතෙහි, භො ගොතම, අචෙලකා මුත්‌තාචාරා හත්‌ථාපලෙඛනා නඑහිභද්‌දන්‌තිකා නතිට්‌ඨභද්‌දන්‌තිකා 5 න අභිහටං න උද්‌දිස්‌සකතං න නිමන්‌තනං සාදියන්‌ති, තෙ න කුම්‌භිමුඛා පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති න කළොපිමුඛා පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති න එළකමන්‌තරං න දණ්‌ඩමන්‌තරං න මුසලමන්‌තරං න ද්‌වින්‌නං භුඤ්‌ජමානානං න ගබ්‌භිනියා න පායමානාය න පුරිසන්‌තරගතාය න සඞ්‌කිත්‌තීසු න යත්‌ථ සා උපට්‌ඨිතො හොති න යත්‌ථ මක්‌ඛිකා සණ්‌ඩසණ්‌ඩචාරිනී , න මච්‌ඡං න මංසං න සුරං න මෙරයං න ථුසොදකං පිවන්‌ති. තෙ එකාගාරිකා වා හොන්‌ති එකාලොපිකා, ද්‌වාගාරිකා වා හොන්‌ති ද්‌වාලොපිකා…පෙ.… සත්‌තාගාරිකා වා හොන්‌ති සත්‌තාලොපිකා. එකිස්‌සාපි දත්‌තියා යාපෙන්‌ති, ද්‌වීහිපි දත්‌තීහි යාපෙන්‌ති…පෙ.… සත්‌තහිපි දත්‌තීහි යාපෙන්‌ති. එකාහිකම්‌පි ආහාරං ආහාරෙන්‌ති, ද්‌වීහිකම්‌පි ආහාරං ආහාරෙන්‌ති…පෙ.… සත්‌තාහිකම්‌පි ආහාරං ආහාරෙන්‌ති. ඉති එවරූපං අද්‌ධමාසිකම්‌පි පරියායභත්‌තභොජනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌තී’’ති.

    366. ‘‘Kinti pana te, aggivessana, kāyabhāvanā sutā’’ti? ‘‘Seyyathidaṃ – nando vaccho, kiso saṃkicco, makkhali gosālo – etehi, bho gotama, acelakā muttācārā hatthāpalekhanā naehibhaddantikā natiṭṭhabhaddantikā 6 na abhihaṭaṃ na uddissakataṃ na nimantanaṃ sādiyanti, te na kumbhimukhā paṭiggaṇhanti na kaḷopimukhā paṭiggaṇhanti na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na musalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī , na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivanti. Te ekāgārikā vā honti ekālopikā, dvāgārikā vā honti dvālopikā…pe… sattāgārikā vā honti sattālopikā. Ekissāpi dattiyā yāpenti, dvīhipi dattīhi yāpenti…pe… sattahipi dattīhi yāpenti. Ekāhikampi āhāraṃ āhārenti, dvīhikampi āhāraṃ āhārenti…pe… sattāhikampi āhāraṃ āhārenti. Iti evarūpaṃ addhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyuttā viharantī’’ti.

    ‘‘කිං පන තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාවතකෙනෙව යාපෙන්‌තී’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම. අප්‌පෙකදා, භො ගොතම, උළාරානි උළාරානි ඛාදනීයානි ඛාදන්‌ති, උළාරානි උළාරානි භොජනානි භුඤ්‌ජන්‌ති, උළාරානි උළාරානි සායනීයානි සායන්‌ති, උළාරානි උළාරානි පානානි පිවන්‌ති. තෙ ඉමං කායං බලං ගාහෙන්‌ති නාම, බ්‍රූහෙන්‌ති නාම, මෙදෙන්‌ති නාමා’’ති.

    ‘‘Kiṃ pana te, aggivessana, tāvatakeneva yāpentī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama. Appekadā, bho gotama, uḷārāni uḷārāni khādanīyāni khādanti, uḷārāni uḷārāni bhojanāni bhuñjanti, uḷārāni uḷārāni sāyanīyāni sāyanti, uḷārāni uḷārāni pānāni pivanti. Te imaṃ kāyaṃ balaṃ gāhenti nāma, brūhenti nāma, medenti nāmā’’ti.

    ‘‘යං ඛො තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පුරිමං පහාය පච්‌ඡා උපචිනන්‌ති, එවං ඉමස්‌ස කායස්‌ස ආචයාපචයො හොති. කින්‌ති පන තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, චිත්‌තභාවනා සුතා’’ති? චිත්‌තභාවනාය ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතා පුට්‌ඨො සමානො න සම්‌පායාසි.

    ‘‘Yaṃ kho te, aggivessana, purimaṃ pahāya pacchā upacinanti, evaṃ imassa kāyassa ācayāpacayo hoti. Kinti pana te, aggivessana, cittabhāvanā sutā’’ti? Cittabhāvanāya kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavatā puṭṭho samāno na sampāyāsi.

    367. අථ ඛො භගවා සච්‌චකං නිගණ්‌ඨපුත්‌තං එතදවොච – ‘‘යාපි ඛො තෙ එසා, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පුරිමා කායභාවනා භාසිතා සාපි අරියස්‌ස විනයෙ නො ධම්‌මිකා කායභාවනා. කායභාවනම්‌පි 7 ඛො ත්‌වං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, න අඤ්‌ඤාසි, කුතො පන ත්‌වං චිත්‌තභාවනං ජානිස්‌සසි ? අපි ච, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යථා අභාවිතකායො ච හොති අභාවිතචිත්‌තො ච, භාවිතකායො ච හොති භාවිතචිත්‌තො ච. තං සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි, භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –

    367. Atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘yāpi kho te esā, aggivessana, purimā kāyabhāvanā bhāsitā sāpi ariyassa vinaye no dhammikā kāyabhāvanā. Kāyabhāvanampi 8 kho tvaṃ, aggivessana, na aññāsi, kuto pana tvaṃ cittabhāvanaṃ jānissasi ? Api ca, aggivessana, yathā abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto ca. Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    368. ‘‘කථඤ්‌ච , අග්‌ගිවෙස්‌සන, අභාවිතකායො ච හොති අභාවිතචිත්‌තො ච? ඉධ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අස්‌සුතවතො පුථුජ්‌ජනස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති සුඛා වෙදනා. සො සුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො සුඛසාරාගී ච හොති සුඛසාරාගිතඤ්‌ච ආපජ්‌ජති. තස්‌ස සා සුඛා වෙදනා නිරුජ්‌ඣති. සුඛාය වෙදනාය නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති දුක්‌ඛා වෙදනා. සො දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො සොචති කිලමති පරිදෙවති උරත්‌තාළිං කන්‌දති සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. තස්‌ස ඛො එසා, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නාපි සුඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨති අභාවිතත්‌තා කායස්‌ස, උප්‌පන්‌නාපි දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨති අභාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස. යස්‌ස කස්‌සචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එවං උභතොපක්‌ඛං උප්‌පන්‌නාපි සුඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨති අභාවිතත්‌තා කායස්‌ස, උප්‌පන්‌නාපි දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨති අභාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස, එවං ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අභාවිතකායො ච හොති අභාවිතචිත්‌තො ච.

    368. ‘‘Kathañca , aggivessana, abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca? Idha, aggivessana, assutavato puthujjanassa uppajjati sukhā vedanā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno sukhasārāgī ca hoti sukhasārāgitañca āpajjati. Tassa sā sukhā vedanā nirujjhati. Sukhāya vedanāya nirodhā uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Tassa kho esā, aggivessana, uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā cittassa. Yassa kassaci, aggivessana, evaṃ ubhatopakkhaṃ uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā cittassa, evaṃ kho, aggivessana, abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca.

    369. ‘‘කථඤ්‌ච, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භාවිතකායො ච හොති භාවිතචිත්‌තො ච? ඉධ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සුතවතො අරියසාවකස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති සුඛා වෙදනා. සො සුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො න සුඛසාරාගී ච හොති, න සුඛසාරාගිතඤ්‌ච ආපජ්‌ජති. තස්‌ස සා සුඛා වෙදනා නිරුජ්‌ඣති. සුඛාය වෙදනාය නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති දුක්‌ඛා වෙදනා. සො දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො න සොචති න කිලමති න පරිදෙවති න උරත්‌තාළිං කන්‌දති න සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. තස්‌ස ඛො එසා, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නාපි සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති භාවිතත්‌තා කායස්‌ස, උප්‌පන්‌නාපි දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති භාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස. යස්‌ස කස්‌සචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එවං උභතොපක්‌ඛං උප්‌පන්‌නාපි සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති භාවිතත්‌තා කායස්‌ස, උප්‌පන්‌නාපි දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති භාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස. එවං ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භාවිතකායො ච හොති භාවිතචිත්‌තො චා’’ති.

    369. ‘‘Kathañca, aggivessana, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto ca? Idha, aggivessana, sutavato ariyasāvakassa uppajjati sukhā vedanā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno na sukhasārāgī ca hoti, na sukhasārāgitañca āpajjati. Tassa sā sukhā vedanā nirujjhati. Sukhāya vedanāya nirodhā uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati. Tassa kho esā, aggivessana, uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā cittassa. Yassa kassaci, aggivessana, evaṃ ubhatopakkhaṃ uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā cittassa. Evaṃ kho, aggivessana, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto cā’’ti.

    370. ‘‘එවං පසන්‌නො අහං භොතො ගොතමස්‌ස! භවඤ්‌හි ගොතමො භාවිතකායො ච හොති භාවිතචිත්‌තො චා’’ති . ‘‘අද්‌ධා ඛො තෙ අයං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ආසජ්‌ජ උපනීය වාචා භාසිතා, අපි ච තෙ අහං බ්‍යාකරිස්‌සාමි . යතො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො, තං වත මෙ උප්‌පන්‌නා වා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සති, උප්‌පන්‌නා වා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සතීති නෙතං ඨානං 9 විජ්‌ජතී’’ති.

    370. ‘‘Evaṃ pasanno ahaṃ bhoto gotamassa! Bhavañhi gotamo bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto cā’’ti . ‘‘Addhā kho te ayaṃ, aggivessana, āsajja upanīya vācā bhāsitā, api ca te ahaṃ byākarissāmi . Yato kho ahaṃ, aggivessana, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, taṃ vata me uppannā vā sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya ṭhassati, uppannā vā dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ 10 vijjatī’’ti.

    ‘‘න හි නූන 11 භොතො ගොතමස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති තථාරූපා සුඛා වෙදනා යථාරූපා උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨෙය්‍ය; න හි නූන භොතො ගොතමස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති තථාරූපා දුක්‌ඛා වෙදනා යථාරූපා උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨෙය්‍යා’’ති.

    ‘‘Na hi nūna 12 bhoto gotamassa uppajjati tathārūpā sukhā vedanā yathārūpā uppannā sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyya; na hi nūna bhoto gotamassa uppajjati tathārūpā dukkhā vedanā yathārūpā uppannā dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyyā’’ti.

    371. ‘‘කිඤ්‌හි නො සියා, අග්‌ගිවෙස්‌සන? ඉධ මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පුබ්‌බෙව සම්‌බොධා අනභිසම්‌බුද්‌ධස්‌ස බොධිසත්‌තස්‌සෙව සතො එතදහොසි – ‘සම්‌බාධො ඝරාවාසො රජාපථො, අබ්‌භොකාසො පබ්‌බජ්‌ජා. නයිදං සුකරං අගාරං අජ්‌ඣාවසතා එකන්‌තපරිපුණ්‌ණං එකන්‌තපරිසුද්‌ධං සඞ්‌ඛලිඛිතං බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතුං. යංනූනාහං කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අපරෙන සමයෙන දහරොව සමානො, සුසුකාළකෙසො භද්‍රෙන යොබ්‌බනෙන සමන්‌නාගතො පඨමෙන වයසා, අකාමකානං මාතාපිතූනං අස්‌සුමුඛානං රුදන්‌තානං, කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිං. සො එවං පබ්‌බජිතො සමානො කිංකුසලගවෙසී අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං පරියෙසමානො යෙන ආළාරො කාලාමො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආළාරං කාලාමං එතදවොචං – ‘ඉච්‌ඡාමහං, ආවුසො කාලාම, ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතු’න්‌ති. එවං වුත්‌තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ආළාරො කාලාමො මං එතදවොච – ‘විහරතායස්‌මා, තාදිසො අයං ධම්‌මො යත්‌ථ විඤ්‌ඤූ පුරිසො නචිරස්‌සෙව සකං ආචරියකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍යා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නචිරස්‌සෙව ඛිප්‌පමෙව තං ධම්‌මං පරියාපුණිං. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාවතකෙනෙව ඔට්‌ඨපහතමත්‌තෙන ලපිතලාපනමත්‌තෙන ඤාණවාදඤ්‌ච වදාමි ථෙරවාදඤ්‌ච, ‘ජානාමි පස්‌සාමී’ති ච පටිජානාමි, අහඤ්‌චෙව අඤ්‌ඤෙ ච. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො ආළාරො කාලාමො ඉමං ධම්‌මං කෙවලං සද්‌ධාමත්‌තකෙන සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙති, අද්‌ධා ආළාරො කාලාමො ඉමං ධම්‌මං ජානං පස්‌සං විහරතී’’’ති.

    371. ‘‘Kiñhi no siyā, aggivessana? Idha me, aggivessana, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, aparena samayena daharova samāno, susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā, akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ. So evaṃ pabbajito samāno kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso kālāma, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, aggivessana, āḷāro kālāmo maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, aggivessana, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti, addhā āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ viharatī’’’ti.

    ‘‘අථ ඛ්‌වාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙන ආළාරො කාලාමො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආළාරං කාලාමං එතදවොචං – ‘කිත්‌තාවතා නො, ආවුසො කාලාම, ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙසී’ති? එවං වුත්‌තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ආළාරො කාලාමො ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං පවෙදෙසි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි සද්‌ධා, මය්‌හංපත්‌ථි සද්‌ධා; න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි වීරියං, මය්‌හංපත්‌ථි වීරියං; න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි සති, මය්‌හංපත්‌ථි සති; න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි සමාධි, මය්‌හංපත්‌ථි සමාධි; න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි පඤ්‌ඤා, මය්‌හංපත්‌ථි පඤ්‌ඤා; යංනූනාහං යං ධම්‌මං ආළාරො කාලාමො සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙති තස්‌ස ධම්‌මස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාය පදහෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නචිරස්‌සෙව ඛිප්‌පමෙව තං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං.

    ‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti? Evaṃ vutte, aggivessana, āḷāro kālāmo ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho āḷārasseva kālāmassa atthi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi paññā, mayhaṃpatthi paññā; yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ āḷāro kālāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.

    ‘‘අථ ඛ්‌වාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙන ආළාරො කාලාමො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආළාරං කාලාමං එතදවොචං – ‘එත්‌තාවතා නො, ආවුසො කාලාම , ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසී’ති? ‘එත්‌තාවතා ඛො අහං, ආවුසො, ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙමී’ති. ‘අහම්‌පි ඛො, ආවුසො, එත්‌තාවතා ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. ‘ලාභා නො, ආවුසො, සුලද්‌ධං නො, ආවුසො, යෙ මයං ආයස්‌මන්‌තං තාදිසං සබ්‍රහ්‌මචාරිං පස්‌සාම. ඉති යාහං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙමි තං ත්‌වං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරසි; යං ත්‌වං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරසි තමහං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙමි. ඉති යාහං ධම්‌මං ජානාමි තං ත්‌වං ධම්‌මං ජානාසි; යං ත්‌වං ධම්‌මං ජානාසි තමහං ධම්‌මං ජානාමි. ඉති යාදිසො අහං තාදිසො තුවං, යාදිසො තුවං තාදිසො අහං. එහි දානි, ආවුසො, උභොව සන්‌තා ඉමං ගණං පරිහරාමා’ති. ඉති ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ආළාරො කාලාමො ආචරියො මෙ සමානො (අත්‌තනො) 13 අන්‌තෙවාසිං මං සමානං අත්‌තනා සමසමං ඨපෙසි, උළාරාය ච මං පූජාය පූජෙසි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘නායං ධම්‌මො නිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති, යාවදෙව ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපපත්‌තියා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තං ධම්‌මං අනලඞ්‌කරිත්‌වා තස්‌මා ධම්‌මා නිබ්‌බිජ්‌ජ අපක්‌කමිං.

    ‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso kālāma , imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti? ‘Ettāvatā kho ahaṃ, āvuso, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemī’ti. ‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti. ‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yāhaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi tamahaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi. Iti yāhaṃ dhammaṃ jānāmi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi tamahaṃ dhammaṃ jānāmi. Iti yādiso ahaṃ tādiso tuvaṃ, yādiso tuvaṃ tādiso ahaṃ. Ehi dāni, āvuso, ubhova santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmā’ti. Iti kho, aggivessana, āḷāro kālāmo ācariyo me samāno (attano) 14 antevāsiṃ maṃ samānaṃ attanā samasamaṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

    372. ‘‘සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කිංකුසලගවෙසී අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං පරියෙසමානො යෙන උදකො රාමපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා උදකං රාමපුත්‌තං එතදවොචං – ‘ඉච්‌ඡාමහං, ආවුසො 15 ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතු’න්‌ති. එවං වුත්‌තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදකො රාමපුත්‌තො මං එතදවොච – ‘විහරතායස්‌මා, තාදිසො අයං ධම්‌මො යත්‌ථ විඤ්‌ඤූ පුරිසො නචිරස්‌සෙව සකං ආචරියකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍යා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නචිරස්‌සෙව ඛිප්‌පමෙව තං ධම්‌මං පරියාපුණිං. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාවතකෙනෙව ඔට්‌ඨපහතමත්‌තෙන ලපිතලාපනමත්‌තෙන ඤාණවාදඤ්‌ච වදාමි ථෙරවාදඤ්‌ච, ‘ජානාමි පස්‌සාමී’ති ච පටිජානාමි, අහඤ්‌චෙව අඤ්‌ඤෙ ච. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො රාමො ඉමං ධම්‌මං කෙවලං සද්‌ධාමත්‌තකෙන සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙසි. අද්‌ධා රාමො ඉමං ධම්‌මං ජානං පස්‌සං විහාසී’ති. අථ ඛ්‌වාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙන උදකො රාමපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා උදකං රාමපුත්‌තං එතදවොචං – ‘කිත්‌තාවතා නො, ආවුසො රාමො, ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙසී’ති? එවං වුත්‌තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදකො රාමපුත්‌තො නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං පවෙදෙසි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි සද්‌ධා, මය්‌හංපත්‌ථි සද්‌ධා; න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි වීරියං, මය්‌හංපත්‌ථි වීරියං; න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි සති, මය්‌හංපත්‌ථි සති; න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි සමාධි, මය්‌හංපත්‌ථි සමාධි; න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි පඤ්‌ඤා, මය්‌හංපත්‌ථි පඤ්‌ඤා; යංනූනාහං යං ධම්‌මං රාමො සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙසි තස්‌ස ධම්‌මස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාය පදහෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නචිරස්‌සෙව ඛිප්‌පමෙව තං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං.

    372. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso 16 imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, aggivessana, udako rāmaputto maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, aggivessana, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho rāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi. Addhā rāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ vihāsī’ti. Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso rāmo, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti? Evaṃ vutte, aggivessana, udako rāmaputto nevasaññānāsaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho rāmasseva ahosi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho rāmasseva ahosi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho rāmasseva ahosi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho rāmasseva ahosi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho rāmasseva ahosi paññā, mayhaṃpatthi paññā; yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.

    ‘‘අථ ඛ්‌වාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙන උදකො රාමපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා උදකං රාමපුත්‌තං එතදවොචං – ‘එත්‌තාවතා නො, ආවුසො, රාමො ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසී’ති? ‘එත්‌තාවතා ඛො, ආවුසො, රාමො ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසී’ති. ‘අහම්‌පි ඛො, ආවුසො, එත්‌තාවතා ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. ‘ලාභා නො, ආවුසො, සුලද්‌ධං නො, ආවුසො, යෙ මයං ආයස්‌මන්‌තං තාදිසං සබ්‍රහ්‌මචාරිං පස්‌සාම. ඉති යං ධම්‌මං රාමො සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසි, තං ත්‌වං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරසි; යං ත්‌වං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරසි, තං ධම්‌මං රාමො සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසි. ඉති යං ධම්‌මං රාමො අභිඤ්‌ඤාසි තං ත්‌වං ධම්‌මං ජානාසි; යං ත්‌වං ධම්‌මං ජානාසි තං ධම්‌මං රාමො අභිඤ්‌ඤාසි. ඉති යාදිසො රාමො අහොසි තාදිසො තුවං; යාදිසො තුවං තාදිසො රාමො අහොසි. එහි දානි, ආවුසො, තුවං ඉමං ගණං පරිහරා’ති. ඉති ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදකො රාමපුත්‌තො සබ්‍රහ්‌මචාරී මෙ සමානො ආචරියට්‌ඨානෙ ච මං ඨපෙසි, උළාරාය ච මං පූජාය පූජෙසි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘නායං ධම්‌මො නිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති, යාවදෙව නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනූපපත්‌තියා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තං ධම්‌මං අනලඞ්‌කරිත්‌වා තස්‌මා ධම්‌මා නිබ්‌බිජ්‌ජ අපක්‌කමිං.

    ‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti? ‘Ettāvatā kho, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti. ‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti. ‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi, taṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi taṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi. Iti yādiso rāmo ahosi tādiso tuvaṃ; yādiso tuvaṃ tādiso rāmo ahosi. Ehi dāni, āvuso, tuvaṃ imaṃ gaṇaṃ pariharā’ti. Iti kho, aggivessana, udako rāmaputto sabrahmacārī me samāno ācariyaṭṭhāne ca maṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva nevasaññānāsaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

    373. ‘‘සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කිංකුසලගවෙසී අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං පරියෙසමානො මගධෙසු අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන උරුවෙලා සෙනානිගමො තදවසරිං. තත්‌ථද්‌දසං රමණීයං භූමිභාගං, පාසාදිකඤ්‌ච වනසණ්‌ඩං, නදිඤ්‌ච සන්‌දන්‌තිං සෙතකං සුපතිත්‌ථං රමණීයං, සමන්‌තා ච ගොචරගාමං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘රමණීයො වත, භො, භූමිභාගො, පාසාදිකො ච වනසණ්‌ඩො, නදී ච සන්‌දති සෙතකා සුපතිත්‌ථා රමණීයා, සමන්‌තා ච ගොචරගාමො. අලං වතිදං කුලපුත්‌තස්‌ස පධානත්‌ථිකස්‌ස පධානායා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තත්‌ථෙව නිසීදිං ‘අලමිදං පධානායා’ති.

    373. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno magadhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena uruvelā senānigamo tadavasariṃ. Tatthaddasaṃ ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ, pāsādikañca vanasaṇḍaṃ, nadiñca sandantiṃ setakaṃ supatitthaṃ ramaṇīyaṃ, samantā ca gocaragāmaṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ramaṇīyo vata, bho, bhūmibhāgo, pāsādiko ca vanasaṇḍo, nadī ca sandati setakā supatitthā ramaṇīyā, samantā ca gocaragāmo. Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, tattheva nisīdiṃ ‘alamidaṃ padhānāyā’ti.

    374. ‘‘අපිස්‌සුමං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තිස්‌සො උපමා පටිභංසු අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං උදකෙ නික්‌ඛිත්‌තං. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය උත්‌තරාරණිං ආදාය – ‘අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙස්‌සාමි, තෙජො පාතුකරිස්‌සාමී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අපි නු සො පුරිසො අමුං අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, උදකෙ නික්‌ඛිත්‌තං , උත්‌තරාරණිං ආදාය අභිමන්‌ථෙන්‌තො අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය, තෙජො පාතුකරෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අදුඤ්‌හි, භො ගොතම, අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, තඤ්‌ච පන උදකෙ නික්‌ඛිත්‌තං. යාවදෙව ච පන සො පුරිසො කිලමථස්‌ස විඝාතස්‌ස භාගී අස්‌සා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ හි කෙචි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා කායෙන චෙව චිත්‌තෙන ච කාමෙහි අවූපකට්‌ඨා විහරන්‌ති, යො ච නෙසං කාමෙසු කාමච්‌ඡන්‌දො කාමස්‌නෙහො කාමමුච්‌ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහො, සො ච අජ්‌ඣත්‌තං න සුප්‌පහීනො හොති, න සුප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො, ඔපක්‌කමිකා චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, අභබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. නො චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, අභබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. අයං ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පඨමා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා.

    374. ‘‘Apissumaṃ, aggivessana, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ udake nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, udake nikkhittaṃ , uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, tañca pana udake nikkhittaṃ. Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi avūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, paṭhamā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.

    375. ‘‘අපරාපි ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දුතියා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය උත්‌තරාරණිං ආදාය – ‘අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙස්‌සාමි, තෙජො පාතුකරිස්‌සාමී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අපි නු සො පුරිසො අමුං අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං, උත්‌තරාරණිං ආදාය අභිමන්‌ථෙන්‌තො අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය තෙජො පාතුකරෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අදුඤ්‌හි, භො ගොතම, අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, කිඤ්‌චාපි ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං. යාවදෙව ච පන සො පුරිසො කිලමථස්‌ස විඝාතස්‌ස භාගී අස්‌සාති. එවමෙව ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ හි කෙචි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා කායෙන චෙව චිත්‌තෙන ච කාමෙහි වූපකට්‌ඨා විහරන්‌ති, යො ච නෙසං කාමෙසු කාමච්‌ඡන්‌දො කාමස්‌නෙහො කාමමුච්‌ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහො සො ච අජ්‌ඣත්‌තං න සුප්‌පහීනො හොති, න සුප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො, ඔපක්‌කමිකා චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, අභබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. නො චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, අභබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. අයං ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දුතියා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා’’.

    375. ‘‘Aparāpi kho maṃ, aggivessana, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, kiñcāpi ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti. Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā’’.

    376. ‘‘අපරාපි ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තතියා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සුක්‌ඛං කට්‌ඨං කොළාපං, ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය උත්‌තරාරණිං ආදාය – ‘අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙස්‌සාමි, තෙජො පාතුකරිස්‌සාමී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අපි නු සො පුරිසො අමුං සුක්‌ඛං කට්‌ඨං කොළාපං, ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං, උත්‌තරාරණිං ආදාය අභිමන්‌ථෙන්‌තො අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය, තෙජො පාතුකරෙය්‍යා’’ති? ‘‘එවං, භො ගොතම’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අදුඤ්‌හි, භො ගොතම, සුක්‌ඛං කට්‌ඨං කොළාපං, තඤ්‌ච පන ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌ත’’න්‌ති . ‘‘එවමෙව ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ හි කෙචි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා කායෙන චෙව චිත්‌තෙන ච කාමෙහි වූපකට්‌ඨා විහරන්‌ති, යො ච නෙසං කාමෙසු කාමච්‌ඡන්‌දො කාමස්‌නෙහො කාමමුච්‌ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහො, සො ච අජ්‌ඣත්‌තං සුප්‌පහීනො හොති සුප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො, ඔපක්‌කමිකා චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, භබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. නො චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, භබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. අයං ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තතියා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා. ඉමා ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තිස්‌සො උපමා පටිභංසු අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා.’’

    376. ‘‘Aparāpi kho maṃ, aggivessana, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, tañca pana ārakā udakā thale nikkhitta’’nti . ‘‘Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ suppahīno hoti suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Imā kho maṃ, aggivessana, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā.’’

    377. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං දන්‌තෙභි දන්‌තමාධාය 17, ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච, චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හෙය්‍යං අභිනිප්‌පීළෙය්‍යං අභිසන්‌තාපෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දන්‌තෙභි දන්‌තමාධාය, ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච, චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හාමි අභිනිප්‌පීළෙමි අභිසන්‌තාපෙමි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දන්‌තෙභි දන්‌තමාධාය ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හතො අභිනිප්‌පීළයතො අභිසන්‌තාපයතො කච්‌ඡෙහි සෙදා මුච්‌චන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බලවා පුරිසො දුබ්‌බලතරං පුරිසං සීසෙ වා ගහෙත්‌වා ඛන්‌ධෙ වා ගහෙත්‌වා අභිනිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය අභිනිප්‌පීළෙය්‍ය අභිසන්‌තාපෙය්‍ය, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දන්‌තෙභි දන්‌තමාධාය, ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච, චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හතො අභිනිප්‌පීළයතො අභිසන්‌තාපයතො කච්‌ඡෙහි සෙදා මුච්‌චන්‌ති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං, උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා, සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    377. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ dantebhi dantamādhāya 18, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇheyyaṃ abhinippīḷeyyaṃ abhisantāpeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, dantebhi dantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhāmi abhinippīḷemi abhisantāpemi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya, evameva kho me, aggivessana, dantebhi dantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    378. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු කණ්‌ණසොතෙහි වාතානං නික්‌ඛමන්‌තානං අධිමත්‌තො සද්‌දො හොති. සෙය්‍යථාපි නාම කම්‌මාරගග්‌ගරියා ධමමානාය අධිමත්‌තො සද්‌දො හොති, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු කණ්‌ණසොතෙහි වාතානං නික්‌ඛමන්‌තානං අධිමත්‌තො සද්‌දො හොති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    378. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Seyyathāpi nāma kammāragaggariyā dhamamānāya adhimatto saddo hoti, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා වාතා මුද්‌ධනි ඌහනන්‌ති 19. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බලවා පුරිසො තිණ්‌හෙන සිඛරෙන මුද්‌ධනි අභිමත්‌ථෙය්‍ය 20, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා වාතා මුද්‌ධනි ඌහනන්‌ති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti 21. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimattheyya 22, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා සීසෙ සීසවෙදනා හොන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බලවා පුරිසො දළ්‌හෙන වරත්‌තක්‌ඛණ්‌ඩෙන 23 සීසෙ සීසවෙඨං දදෙය්‍ය, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා සීසෙ සීසවෙදනා හොන්‌ති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena 24 sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා වාතා කුච්‌ඡිං පරිකන්‌තන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දක්‌ඛො ගොඝාතකො වා ගොඝාතකන්‌තෙවාසී වා තිණ්‌හෙන ගොවිකන්‌තනෙන කුච්‌ඡිං පරිකන්‌තෙය්‍ය, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා වාතා කුච්‌ඡිං පරිකන්‌තන්‌ති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Seyyathāpi, aggivessana, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තො කායස්‌මිං ඩාහො හොති. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ද්‌වෙ බලවන්‌තො පුරිසා දුබ්‌බලතරං පුරිසං නානාබාහාසු ගහෙත්‌වා අඞ්‌ගාරකාසුයා සන්‌තාපෙය්‍යුං සම්‌පරිතාපෙය්‍යුං, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තො කායස්‌මිං ඩාහො හොති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති. අපිස්‌සු මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දෙවතා දිස්‌වා එවමාහංසු – ‘කාලඞ්‌කතො සමණො ගොතමො’ති. එකච්‌චා දෙවතා එවමාහංසු – ‘න කාලඞ්‌කතො සමණො ගොතමො, අපි ච කාලඞ්‌කරොතී’ති. එකච්‌චා දෙවතා එවමාහංසු – ‘න කාලඞ්‌කතො සමණො ගොතමො, නපි කාලඞ්‌කරොති, අරහං සමණො ගොතමො, විහාරොත්‌වෙව සො 25 අරහතො එවරූපො හොතී’ති 26.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Seyyathāpi, aggivessana, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Apissu maṃ, aggivessana, devatā disvā evamāhaṃsu – ‘kālaṅkato samaṇo gotamo’ti. Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, api ca kālaṅkarotī’ti. Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, napi kālaṅkaroti, arahaṃ samaṇo gotamo, vihārotveva so 27 arahato evarūpo hotī’ti 28.

    379. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං සබ්‌බසො ආහාරුපච්‌ඡෙදාය පටිපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. අථ ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දෙවතා උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතදවොචුං – ‘මා ඛො ත්‌වං, මාරිස, සබ්‌බසො ආහාරුපච්‌ඡෙදාය පටිපජ්‌ජි. සචෙ ඛො ත්‌වං, මාරිස, සබ්‌බසො ආහාරුපච්‌ඡෙදාය පටිපජ්‌ජිස්‌සසි, තස්‌ස තෙ මයං දිබ්‌බං ඔජං ලොමකූපෙහි අජ්‌ඣොහාරෙස්‌සාම 29, තාය ත්‌වං යාපෙස්‌සසී’ති. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘අහඤ්‌චෙව ඛො පන සබ්‌බසො අජජ්‌ජිතං 30 පටිජානෙය්‍යං, ඉමා ච මෙ දෙවතා දිබ්‌බං ඔජං ලොමකූපෙහි අජ්‌ඣොහාරෙය්‍යුං 31, තාය චාහං යාපෙය්‍යං, තං මමස්‌ස මුසා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තා දෙවතා පච්‌චාචික්‌ඛාමි, ‘හල’න්‌ති වදාමි.

    379. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjeyya’nti. Atha kho maṃ, aggivessana, devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘mā kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajji. Sace kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjissasi, tassa te mayaṃ dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāressāma 32, tāya tvaṃ yāpessasī’ti. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ahañceva kho pana sabbaso ajajjitaṃ 33 paṭijāneyyaṃ, imā ca me devatā dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāreyyuṃ 34, tāya cāhaṃ yāpeyyaṃ, taṃ mamassa musā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, tā devatā paccācikkhāmi, ‘hala’nti vadāmi.

    380. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං ථොකං ථොකං ආහාරං ආහාරෙය්‍යං, පසතං පසතං, යදි වා මුග්‌ගයූසං, යදි වා කුලත්‌ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරෙණුකයූස’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ථොකං ථොකං ආහාරං ආහාරෙසිං, පසතං පසතං, යදි වා මුග්‌ගයූසං, යදි වා කුලත්‌ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරෙණුකයූසං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ථොකං ථොකං ආහාරං ආහාරයතො, පසතං පසතං, යදි වා මුග්‌ගයූසං, යදි වා කුලත්‌ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරෙණුකයූසං, අධිමත්‌තකසිමානං පත්‌තො කායො හොති. සෙය්‍යථාපි නාම ආසීතිකපබ්‌බානි වා කාළපබ්‌බානි වා, එවමෙවස්‌සු මෙ අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගානි භවන්‌ති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම ඔට්‌ඨපදං, එවමෙවස්‌සු මෙ ආනිසදං හොති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම වට්‌ටනාවළී, එවමෙවස්‌සු මෙ පිට්‌ඨිකණ්‌ටකො උණ්‌ණතාවනතො හොති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම ජරසාලාය ගොපාණසියො ඔලුග්‌ගවිලුග්‌ගා භවන්‌ති, එවමෙවස්‌සු මෙ ඵාසුළියො ඔලුග්‌ගවිලුග්‌ගා භවන්‌ති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම ගම්‌භීරෙ උදපානෙ උදකතාරකා ගම්‌භීරගතා ඔක්‌ඛායිකා දිස්‌සන්‌ති, එවමෙවස්‌සු මෙ අක්‌ඛිකූපෙසු අක්‌ඛිතාරකා ගම්‌භීරගතා ඔක්‌ඛායිකා දිස්‌සන්‌ති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම තිත්‌තකාලාබු ආමකච්‌ඡින්‌නො වාතාතපෙන සංඵුටිතො හොති සම්‌මිලාතො, එවමෙවස්‌සු මෙ සීසච්‌ඡවි සංඵුටිතා හොති සම්‌මිලාතා තායෙවප්‌පාහාරතාය.

    380. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsa’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāresiṃ, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsaṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhārayato, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsaṃ, adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti. Seyyathāpi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā, evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma oṭṭhapadaṃ, evamevassu me ānisadaṃ hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma vaṭṭanāvaḷī, evamevassu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma jarasālāya gopāṇasiyo oluggaviluggā bhavanti, evamevassu me phāsuḷiyo oluggaviluggā bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti, evamevassu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma tittakālābu āmakacchinno vātātapena saṃphuṭito hoti sammilāto, evamevassu me sīsacchavi saṃphuṭitā hoti sammilātā tāyevappāhāratāya.

    ‘‘සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදරච්‌ඡවිං පරිමසිස්‌සාමීති පිට්‌ඨිකණ්‌ටකංයෙව පරිග්‌ගණ්‌හාමි, පිට්‌ඨිකණ්‌ටකං පරිමසිස්‌සාමීති උදරච්‌ඡවිංයෙව පරිග්‌ගණ්‌හාමි, යාවස්‌සු මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදරච්‌ඡවි පිට්‌ඨිකණ්‌ටකං අල්‌ලීනා හොති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වච්‌චං වා මුත්‌තං වා කරිස්‌සාමීති තත්‌ථෙව අවකුජ්‌ජො පපතාමි තායෙවප්‌පාහාරතාය. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ඉමමෙව කායං අස්‌සාසෙන්‌තො පාණිනා ගත්‌තානි අනුමජ්‌ජාමි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පාණිනා ගත්‌තානි අනුමජ්‌ජතො පූතිමූලානි ලොමානි කායස්‌මා පපතන්‌ති තායෙවප්‌පාහාරතාය. අපිස්‌සු මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මනුස්‌සා දිස්‌වා එවමාහංසු – ‘කාළො සමණො ගොතමො’ති. එකච්‌චෙ මනුස්‌සා එවමාහංසු – ‘න කාළො සමණො ගොතමො, සාමො සමණො ගොතමො’ති. එකච්‌චෙ මනුස්‌සා එවමාහංසු – ‘න කාළො සමණො ගොතමො , නපි සාමො, මඞ්‌ගුරච්‌ඡවි සමණො ගොතමො’ති. යාවස්‌සු මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාව පරිසුද්‌ධො ඡවිවණ්‌ණො පරියොදාතො උපහතො හොති තායෙවප්‌පාහාරතාය.

    ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, udaracchaviṃ parimasissāmīti piṭṭhikaṇṭakaṃyeva pariggaṇhāmi, piṭṭhikaṇṭakaṃ parimasissāmīti udaracchaviṃyeva pariggaṇhāmi, yāvassu me, aggivessana, udaracchavi piṭṭhikaṇṭakaṃ allīnā hoti tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, aggivessana, vaccaṃ vā muttaṃ vā karissāmīti tattheva avakujjo papatāmi tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, aggivessana, imameva kāyaṃ assāsento pāṇinā gattāni anumajjāmi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, pāṇinā gattāni anumajjato pūtimūlāni lomāni kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya. Apissu maṃ, aggivessana, manussā disvā evamāhaṃsu – ‘kāḷo samaṇo gotamo’ti. Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo, sāmo samaṇo gotamo’ti. Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo , napi sāmo, maṅguracchavi samaṇo gotamo’ti. Yāvassu me, aggivessana, tāva parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto upahato hoti tāyevappāhāratāya.

    381. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යෙ ඛො කෙචි අතීතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයිංසු, එතාවපරමං, නයිතො භිය්‍යො. යෙපි හි කෙචි අනාගතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයිස්‌සන්‌ති, එතාවපරමං, නයිතො භිය්‍යො. යෙපි හි කෙචි එතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, එතාවපරමං, නයිතො භිය්‍යො. න ඛො පනාහං ඉමාය කටුකාය දුක්‌කරකාරිකාය අධිගච්‌ඡාමි උත්‌තරි මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං. සියා නු ඛො අඤ්‌ඤො මග්‌ගො බොධායා’ති? තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘අභිජානාමි ඛො පනාහං පිතු සක්‌කස්‌ස කම්‌මන්‌තෙ සීතාය ජම්‌බුච්‌ඡායාය නිසින්‌නො විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිතා. සියා නු ඛො එසො මග්‌ගො බොධායා’ති? තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සතානුසාරි විඤ්‌ඤාණං අහොසි – ‘එසෙව මග්‌ගො බොධායා’ති. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘කිං නු ඛො අහං තස්‌ස සුඛස්‌ස භායාමි, යං තං සුඛං අඤ්‌ඤත්‍රෙව කාමෙහි අඤ්‌ඤත්‍ර අකුසලෙහි ධම්‌මෙහී’ති? තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො අහං තස්‌ස සුඛස්‌ස භායාමි, යං තං සුඛං අඤ්‌ඤත්‍රෙව කාමෙහි අඤ්‌ඤත්‍ර අකුසලෙහි ධම්‌මෙහී’ති.

    381. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ye kho keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayiṃsu, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Yepi hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayissanti, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Yepi hi keci etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Na kho panāhaṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya adhigacchāmi uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ. Siyā nu kho añño maggo bodhāyā’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘abhijānāmi kho panāhaṃ pitu sakkassa kammante sītāya jambucchāyāya nisinno vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitā. Siyā nu kho eso maggo bodhāyā’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, satānusāri viññāṇaṃ ahosi – ‘eseva maggo bodhāyā’ti. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘kiṃ nu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti.

    382. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො තං සුකරං සුඛං අධිගන්‌තුං එවං අධිමත්‌තකසිමානං පත්‌තකායෙන, යංනූනාහං ඔළාරිකං ආහාරං ආහාරෙය්‍යං ඔදනකුම්‌මාස’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ඔළාරිකං ආහාරං ආහාරෙසිං ඔදනකුම්‌මාසං. තෙන ඛො පන මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සමයෙන පඤ්‌ච 35 භික්‌ඛූ පච්‌චුපට්‌ඨිතා හොන්‌ති – ‘යං ඛො සමණො ගොතමො ධම්‌මං අධිගමිස්‌සති, තං නො ආරොචෙස්‌සතී’ති. යතො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ඔළාරිකං ආහාරං ආහාරෙසිං ඔදනකුම්‌මාසං, අථ මෙ තෙ පඤ්‌ච භික්‌ඛූ නිබ්‌බිජ්‌ජ පක්‌කමිංසු – ‘බාහුල්‌ලිකො 36 සමණො ගොතමො, පධානවිබ්‌භන්‌තො, ආවත්‌තො බාහුල්‌ලායා’ති.

    382. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho taṃ sukaraṃ sukhaṃ adhigantuṃ evaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyena, yaṃnūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ odanakummāsa’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ. Tena kho pana maṃ, aggivessana, samayena pañca 37 bhikkhū paccupaṭṭhitā honti – ‘yaṃ kho samaṇo gotamo dhammaṃ adhigamissati, taṃ no ārocessatī’ti. Yato kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ, atha me te pañca bhikkhū nibbijja pakkamiṃsu – ‘bāhulliko 38 samaṇo gotamo, padhānavibbhanto, āvatto bāhullāyā’ti.

    383. ‘‘සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ඔළාරිකං ආහාරං ආහාරෙත්‌වා, බලං ගහෙත්‌වා, විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති. විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති. පීතියා ච විරාගා උපෙක්‌ඛකො ච විහාසිං, සතො ච සම්‌පජානො. සුඛඤ්‌ච කායෙන පටිසංවෙදෙසිං යං තං අරියා ආචික්‌ඛන්‌ති – ‘උපෙක්‌ඛකො සතිමා සුඛවිහාරී’ති තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති. සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා, පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා, අදුක්‌ඛමසුඛං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    383. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāretvā, balaṃ gahetvā, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ, sato ca sampajāno. Sukhañca kāyena paṭisaṃvedesiṃ yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    384. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙසිං. සො අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරාමි , සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරාමි. අයං ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, රත්‌තියා පඨමෙ යාමෙ පඨමා විජ්‌ජා අධිගතා; අවිජ්‌ජා විහතා, විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා; තමො විහතො, ආලොකො උප්‌පන්‌නො; යථා තං අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    384. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi , seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    385. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ සත්‌තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙසිං. සො දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සාමි චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාමි…පෙ.… අයං ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, රත්‌තියා මජ්‌ඣිමෙ යාමෙ දුතියා විජ්‌ජා අධිගතා; අවිජ්‌ජා විහතා, විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා; තමො විහතො, ආලොකො උප්‌පන්‌නො; යථා තං අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො . එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන , උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    385. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi…pe… ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato . Evarūpāpi kho me, aggivessana , uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    386. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙසිං. සො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං දුක්‌ඛසමුදයො’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධො’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. ‘ඉමෙ ආසවා’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං ආසවසමුදයො’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං ආසවනිරොධො’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං ආසවනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. තස්‌ස මෙ එවං ජානතො එවං පස්‌සතො කාමාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චිත්‌ථ, භවාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චිත්‌ථ, අවිජ්‌ජාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චිත්‌ථ. විමුත්‌තස්‌මිං විමුත්‌තමිති ඤාණං අහොසි. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. අයං ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, රත්‌තියා පච්‌ඡිමෙ යාමෙ තතියා විජ්‌ජා අධිගතා; අවිජ්‌ජා විහතා, විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා; තමො විහතො, ආලොකො උප්‌පන්‌නො; යථා තං අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.

    386. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. ‘Ime āsavā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsiṃ. Ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    387. ‘‘අභිජානාමි ඛො පනාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අනෙකසතාය පරිසාය ධම්‌මං දෙසෙතා. අපිස්‌සු මං එකමෙකො එවං මඤ්‌ඤති – ‘මමෙවාරබ්‌භ සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙතී’ති. ‘න ඛො පනෙතං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එවං දට්‌ඨබ්‌බං; යාවදෙව විඤ්‌ඤාපනත්‌ථාය තථාගතො පරෙසං ධම්‌මං දෙසෙති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තස්‌සායෙව කථාය පරියොසානෙ, තස්‌මිංයෙව පුරිමස්‌මිං සමාධිනිමිත්‌තෙ අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සණ්‌ඨපෙමි සන්‌නිසාදෙමි එකොදිං කරොමි සමාදහාමි, යෙන සුදං නිච්‌චකප්‌පං විහරාමී’’’ති.

    387. ‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, aggivessana, anekasatāya parisāya dhammaṃ desetā. Apissu maṃ ekameko evaṃ maññati – ‘mamevārabbha samaṇo gotamo dhammaṃ desetī’ti. ‘Na kho panetaṃ, aggivessana, evaṃ daṭṭhabbaṃ; yāvadeva viññāpanatthāya tathāgato paresaṃ dhammaṃ deseti. So kho ahaṃ, aggivessana, tassāyeva kathāya pariyosāne, tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisādemi ekodiṃ karomi samādahāmi, yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’’ti.

    ‘‘ඔකප්‌පනියමෙතං භොතො ගොතමස්‌ස යථා තං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. අභිජානාති ඛො පන භවං ගොතමො දිවා සුපිතා’’ති? ‘‘අභිජානාමහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමෙ මාසෙ පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො චතුග්‌ගුණං සඞ්‌ඝාටිං පඤ්‌ඤපෙත්‌වා දක්‌ඛිණෙන පස්‌සෙන සතො සම්‌පජානො නිද්‌දං ඔක්‌කමිතා’’ති. ‘‘එතං ඛො, භො ගොතම, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මොහවිහාරස්‌මිං වදන්‌තී’’ති ? ‘‘න ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එත්‌තාවතා සම්‌මූළ්‌හො වා හොති අසම්‌මූළ්‌හො වා. අපි ච, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යථා සම්‌මූළ්‌හො ච හොති අසම්‌මූළ්‌හො ච, තං සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි, භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –

    ‘‘Okappaniyametaṃ bhoto gotamassa yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāti kho pana bhavaṃ gotamo divā supitā’’ti? ‘‘Abhijānāmahaṃ, aggivessana, gimhānaṃ pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sato sampajāno niddaṃ okkamitā’’ti. ‘‘Etaṃ kho, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā sammohavihārasmiṃ vadantī’’ti ? ‘‘Na kho, aggivessana, ettāvatā sammūḷho vā hoti asammūḷho vā. Api ca, aggivessana, yathā sammūḷho ca hoti asammūḷho ca, taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    388. ‘‘යස්‌ස කස්‌සචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ ආසවා සංකිලෙසිකා පොනොබ්‌භවිකා සදරා දුක්‌ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා අප්‌පහීනා, තමහං ‘සම්‌මූළ්‌හො’ති වදාමි. ආසවානඤ්‌හි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අප්‌පහානා සම්‌මූළ්‌හො හොති. යස්‌ස කස්‌සචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ ආසවා සංකිලෙසිකා පොනොබ්‌භවිකා සදරා දුක්‌ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා පහීනා, තමහං ‘අසම්‌මූළ්‌හො’ති වදාමි. ආසවානඤ්‌හි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පහානා අසම්‌මූළ්‌හො හොති.

    388. ‘‘Yassa kassaci, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā appahīnā, tamahaṃ ‘sammūḷho’ti vadāmi. Āsavānañhi, aggivessana, appahānā sammūḷho hoti. Yassa kassaci, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā, tamahaṃ ‘asammūḷho’ti vadāmi. Āsavānañhi, aggivessana, pahānā asammūḷho hoti.

    ‘‘තථාගතස්‌ස ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ ආසවා සංකිලෙසිකා පොනොබ්‌භවිකා සදරා දුක්‌ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා . සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාලො මත්‌ථකච්‌ඡින්‌නො අභබ්‌බො පුන විරූළ්‌හියා, එවමෙව ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තථාගතස්‌ස යෙ ආසවා සංකිලෙසිකා පොනොබ්‌භවිකා සදරා දුක්‌ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා’’ති.

    ‘‘Tathāgatassa kho, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā . Seyyathāpi, aggivessana, tālo matthakacchinno abhabbo puna virūḷhiyā, evameva kho, aggivessana, tathāgatassa ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā’’ti.

    389. එවං වුත්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අච්‌ඡරියං, භො ගොතම, අබ්‌භුතං, භො ගොතම! යාවඤ්‌චිදං භොතො ගොතමස්‌ස එවං ආසජ්‌ජ ආසජ්‌ජ වුච්‌චමානස්‌ස, උපනීතෙහි වචනප්‌පථෙහි සමුදාචරියමානස්‌ස, ඡවිවණ්‌ණො චෙව පරියොදායති, මුඛවණ්‌ණො ච විප්‌පසීදති, යථා තං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. අභිජානාමහං, භො ගොතම, පූරණං කස්‌සපං වාදෙන වාදං සමාරභිතා. සොපි මයා වාදෙන වාදං සමාරද්‌ධො අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරි, බහිද්‌ධා කථං අපනාමෙසි, කොපඤ්‌ච දොසඤ්‌ච අප්‌පච්‌චයඤ්‌ච පාත්‌වාකාසි. භොතො පන 39 ගොතමස්‌ස එවං ආසජ්‌ජ ආසජ්‌ජ වුච්‌චමානස්‌ස, උපනීතෙහි වචනප්‌පථෙහි සමුදාචරියමානස්‌ස, ඡවිවණ්‌ණො චෙව පරියොදායති, මුඛවණ්‌ණො ච විප්‌පසීදති, යථා තං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. අභිජානාමහං, භො ගොතම, මක්‌ඛලිං ගොසාලං…පෙ.… අජිතං කෙසකම්‌බලං… පකුධං කච්‌චායනං… සඤ්‌ජයං බෙලට්‌ඨපුත්‌තං… නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං වාදෙන වාදං සමාරභිතා . සොපි මයා වාදෙන වාදං සමාරද්‌ධො අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරි, බහිද්‌ධා කථං අපනාමෙසි, කොපඤ්‌ච දොසඤ්‌ච අප්‌පච්‌චයඤ්‌ච පාත්‌වාකාසි. භොතො පන ගොතමස්‌ස එවං ආසජ්‌ජ ආසජ්‌ජ වුච්‌චමානස්‌ස, උපනීතෙහි වචනප්‌පථෙහි සමුදාචරියමානස්‌ස, ඡවිවණ්‌ණො චෙව පරියොදායති, මුඛවණ්‌ණො ච විප්‌පසීදති, යථා තං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. හන්‌ද ච දානි මයං, භො ගොතම, ගච්‌ඡාම. බහුකිච්‌චා මයං, බහුකරණීයා’’ති. ‘‘යස්‌සදානි ත්‌වං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කාලං මඤ්‌ඤසී’’ති.

    389. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Yāvañcidaṃ bhoto gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāmahaṃ, bho gotama, pūraṇaṃ kassapaṃ vādena vādaṃ samārabhitā. Sopi mayā vādena vādaṃ samāraddho aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ apanāmesi, kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Bhoto pana 40 gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāmahaṃ, bho gotama, makkhaliṃ gosālaṃ…pe… ajitaṃ kesakambalaṃ… pakudhaṃ kaccāyanaṃ… sañjayaṃ belaṭṭhaputtaṃ… nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ vādena vādaṃ samārabhitā . Sopi mayā vādena vādaṃ samāraddho aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ apanāmesi, kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Bhoto pana gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Handa ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma. Bahukiccā mayaṃ, bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, aggivessana, kālaṃ maññasī’’ti.

    අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කාමීති.

    Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti.

    මහාසච්‌චකසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං ඡට්‌ඨං.

    Mahāsaccakasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.







    Footnotes:
    1. පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය… පවිසිතුකාමො හොති (සී.)
    2. pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya… pavisitukāmo hoti (sī.)
    3. පාපුණිස්‌සන්‌ති (ස්‍යා. කං.)
    4. pāpuṇissanti (syā. kaṃ.)
    5. නඑහිභදන්‌තිකා, නතිට්‌ඨභදන්‌තිකා (සී. ස්‍යා. කං. පී. ක.)
    6. naehibhadantikā, natiṭṭhabhadantikā (sī. syā. kaṃ. pī. ka.)
    7. කායභාවනං හි (සී. පී. ක.)
    8. kāyabhāvanaṃ hi (sī. pī. ka.)
    9. නෙතං ඛොඨානං (සී. පී.)
    10. netaṃ khoṭhānaṃ (sī. pī.)
    11. න හනූන (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    12. na hanūna (sī. syā. kaṃ. pī.)
    13. ( ) නත්‌ථි (සී. පී.)
    14. ( ) natthi (sī. pī.)
    15. පස්‌ස ම. නි. 1.278 පාසරාසිසුත්‌තෙ
    16. passa ma. ni. 1.278 pāsarāsisutte
    17. පස්‌ස ම. නි. 1.221 විතක්‌කසණ්‌ඨානසුත්‌තෙ
    18. passa ma. ni. 1.221 vitakkasaṇṭhānasutte
    19. ඌහන්‌ති (සී.), ඔහනන්‌ති (ස්‍යා. කං.), උහනන්‌ති (ක.)
    20. මුද්‌ධානං අභිමන්‌ථෙය්‍ය (සී. පී.), මුද්‌ධානං අභිමත්‌ථෙය්‍ය (ස්‍යා. කං.)
    21. ūhanti (sī.), ohananti (syā. kaṃ.), uhananti (ka.)
    22. muddhānaṃ abhimantheyya (sī. pī.), muddhānaṃ abhimattheyya (syā. kaṃ.)
    23. වරත්‌තකබන්‌ධනෙන (සී.)
    24. varattakabandhanena (sī.)
    25. විහාරොත්‌වෙවෙසො (සී.)
    26. විහාරොත්‌වෙවෙසො අරහතො’’ති (?)
    27. vihārotveveso (sī.)
    28. vihārotveveso arahato’’ti (?)
    29. අජ්‌ඣොහරිස්‌සාම (ස්‍යා. කං. පී. ක.)
    30. අජද්‌ධුකං (සී. පී.), ජද්‌ධුකං (ස්‍යා. කං.)
    31. අජ්‌ඣොහරෙය්‍යුං (ස්‍යා. කං. පී. ක.)
    32. ajjhoharissāma (syā. kaṃ. pī. ka.)
    33. ajaddhukaṃ (sī. pī.), jaddhukaṃ (syā. kaṃ.)
    34. ajjhohareyyuṃ (syā. kaṃ. pī. ka.)
    35. පඤ්‌චවග්‌ගියා (අඤ්‌ඤසුත්‌තෙසු)
    36. බාහුලිකො (සී. පී.) සංඝභෙදසික්‌ඛාපදටීකාය සමෙති
    37. pañcavaggiyā (aññasuttesu)
    38. bāhuliko (sī. pī.) saṃghabhedasikkhāpadaṭīkāya sameti
    39. භොතො ඛො පන (සී.)
    40. bhoto kho pana (sī.)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 6. මහාසච්‌චකසුතවණ්‌ණනා • 6. Mahāsaccakasutavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 6. මහාසච්‌චකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Mahāsaccakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact