Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൬. മഹാസച്ചകസുത്തം

    6. Mahāsaccakasuttaṃ

    ൩൬൪. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം സുനിവത്ഥോ ഹോതി പത്തചീവരമാദായ വേസാലിം പിണ്ഡായ പവിസിതുകാമോ 1. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ജങ്ഘാവിഹാരം അനുചങ്കമമാനോ അനുവിചരമാനോ യേന മഹാവനം കൂടാഗാരസാലാ തേനുപസങ്കമി. അദ്ദസാ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അയം, ഭന്തേ, സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ആഗച്ഛതി ഭസ്സപ്പവാദകോ പണ്ഡിതവാദോ സാധുസമ്മതോ ബഹുജനസ്സ. ഏസോ ഖോ, ഭന്തേ, അവണ്ണകാമോ ബുദ്ധസ്സ, അവണ്ണകാമോ ധമ്മസ്സ, അവണ്ണകാമോ സങ്ഘസ്സ. സാധു, ഭന്തേ, ഭഗവാ മുഹുത്തം നിസീദതു അനുകമ്പം ഉപാദായാ’’തി. നിസീദി ഭഗവാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി, സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച –

    364. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena bhagavā pubbaṇhasamayaṃ sunivattho hoti pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pavisitukāmo 2. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami. Addasā kho āyasmā ānando saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, saccako nigaṇṭhaputto āgacchati bhassappavādako paṇḍitavādo sādhusammato bahujanassa. Eso kho, bhante, avaṇṇakāmo buddhassa, avaṇṇakāmo dhammassa, avaṇṇakāmo saṅghassa. Sādhu, bhante, bhagavā muhuttaṃ nisīdatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca –

    ൩൬൫. ‘‘സന്തി, ഭോ ഗോതമ, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ കായഭാവനാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തി, നോ ചിത്തഭാവനം. ഫുസന്തി ഹി തേ, ഭോ ഗോതമ, സാരീരികം ദുക്ഖം വേദനം. ഭൂതപുബ്ബം, ഭോ ഗോതമ, സാരീരികായ ദുക്ഖായ വേദനായ ഫുട്ഠസ്സ സതോ ഊരുക്ഖമ്ഭോപി നാമ ഭവിസ്സതി, ഹദയമ്പി നാമ ഫലിസ്സതി, ഉണ്ഹമ്പി ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗമിസ്സതി, ഉമ്മാദമ്പി പാപുണിസ്സതി 3 ചിത്തക്ഖേപം. തസ്സ ഖോ ഏതം, ഭോ ഗോതമ, കായന്വയം ചിത്തം ഹോതി, കായസ്സ വസേന വത്തതി. തം കിസ്സ ഹേതു? അഭാവിതത്താ ചിത്തസ്സ. സന്തി പന, ഭോ ഗോതമ, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ചിത്തഭാവനാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തി, നോ കായഭാവനം. ഫുസന്തി ഹി തേ, ഭോ ഗോതമ, ചേതസികം ദുക്ഖം വേദനം. ഭൂതപുബ്ബം, ഭോ ഗോതമ, ചേതസികായ ദുക്ഖായ വേദനായ ഫുട്ഠസ്സ സതോ ഊരുക്ഖമ്ഭോപി നാമ ഭവിസ്സതി, ഹദയമ്പി നാമ ഫലിസ്സതി, ഉണ്ഹമ്പി ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗമിസ്സതി, ഉമ്മാദമ്പി പാപുണിസ്സതി ചിത്തക്ഖേപം. തസ്സ ഖോ ഏസോ, ഭോ ഗോതമ, ചിത്തന്വയോ കായോ ഹോതി, ചിത്തസ്സ വസേന വത്തതി. തം കിസ്സ ഹേതു? അഭാവിതത്താ കായസ്സ . തസ്സ മയ്ഹം, ഭോ ഗോതമ, ഏവം ഹോതി – ‘അദ്ധാ ഭോതോ ഗോതമസ്സ സാവകാ ചിത്തഭാവനാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തി, നോ കായഭാവന’’’ന്തി.

    365. ‘‘Santi, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā kāyabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no cittabhāvanaṃ. Phusanti hi te, bho gotama, sārīrikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ. Bhūtapubbaṃ, bho gotama, sārīrikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭhassa sato ūrukkhambhopi nāma bhavissati, hadayampi nāma phalissati, uṇhampi lohitaṃ mukhato uggamissati, ummādampi pāpuṇissati 4 cittakkhepaṃ. Tassa kho etaṃ, bho gotama, kāyanvayaṃ cittaṃ hoti, kāyassa vasena vattati. Taṃ kissa hetu? Abhāvitattā cittassa. Santi pana, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā cittabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no kāyabhāvanaṃ. Phusanti hi te, bho gotama, cetasikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ. Bhūtapubbaṃ, bho gotama, cetasikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭhassa sato ūrukkhambhopi nāma bhavissati, hadayampi nāma phalissati, uṇhampi lohitaṃ mukhato uggamissati, ummādampi pāpuṇissati cittakkhepaṃ. Tassa kho eso, bho gotama, cittanvayo kāyo hoti, cittassa vasena vattati. Taṃ kissa hetu? Abhāvitattā kāyassa . Tassa mayhaṃ, bho gotama, evaṃ hoti – ‘addhā bhoto gotamassa sāvakā cittabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no kāyabhāvana’’’nti.

    ൩൬൬. ‘‘കിന്തി പന തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, കായഭാവനാ സുതാ’’തി? ‘‘സേയ്യഥിദം – നന്ദോ വച്ഛോ, കിസോ സംകിച്ചോ, മക്ഖലി ഗോസാലോ – ഏതേഹി, ഭോ ഗോതമ, അചേലകാ മുത്താചാരാ ഹത്ഥാപലേഖനാ നഏഹിഭദ്ദന്തികാ നതിട്ഠഭദ്ദന്തികാ 5 ന അഭിഹടം ന ഉദ്ദിസ്സകതം ന നിമന്തനം സാദിയന്തി, തേ ന കുമ്ഭിമുഖാ പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി ന കളോപിമുഖാ പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി ന ഏളകമന്തരം ന ദണ്ഡമന്തരം ന മുസലമന്തരം ന ദ്വിന്നം ഭുഞ്ജമാനാനം ന ഗബ്ഭിനിയാ ന പായമാനായ ന പുരിസന്തരഗതായ ന സങ്കിത്തീസു ന യത്ഥ സാ ഉപട്ഠിതോ ഹോതി ന യത്ഥ മക്ഖികാ സണ്ഡസണ്ഡചാരിനീ , ന മച്ഛം ന മംസം ന സുരം ന മേരയം ന ഥുസോദകം പിവന്തി. തേ ഏകാഗാരികാ വാ ഹോന്തി ഏകാലോപികാ, ദ്വാഗാരികാ വാ ഹോന്തി ദ്വാലോപികാ…പേ॰… സത്താഗാരികാ വാ ഹോന്തി സത്താലോപികാ. ഏകിസ്സാപി ദത്തിയാ യാപേന്തി, ദ്വീഹിപി ദത്തീഹി യാപേന്തി…പേ॰… സത്തഹിപി ദത്തീഹി യാപേന്തി. ഏകാഹികമ്പി ആഹാരം ആഹാരേന്തി, ദ്വീഹികമ്പി ആഹാരം ആഹാരേന്തി…പേ॰… സത്താഹികമ്പി ആഹാരം ആഹാരേന്തി. ഇതി ഏവരൂപം അദ്ധമാസികമ്പി പരിയായഭത്തഭോജനാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തീ’’തി.

    366. ‘‘Kinti pana te, aggivessana, kāyabhāvanā sutā’’ti? ‘‘Seyyathidaṃ – nando vaccho, kiso saṃkicco, makkhali gosālo – etehi, bho gotama, acelakā muttācārā hatthāpalekhanā naehibhaddantikā natiṭṭhabhaddantikā 6 na abhihaṭaṃ na uddissakataṃ na nimantanaṃ sādiyanti, te na kumbhimukhā paṭiggaṇhanti na kaḷopimukhā paṭiggaṇhanti na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na musalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī , na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivanti. Te ekāgārikā vā honti ekālopikā, dvāgārikā vā honti dvālopikā…pe… sattāgārikā vā honti sattālopikā. Ekissāpi dattiyā yāpenti, dvīhipi dattīhi yāpenti…pe… sattahipi dattīhi yāpenti. Ekāhikampi āhāraṃ āhārenti, dvīhikampi āhāraṃ āhārenti…pe… sattāhikampi āhāraṃ āhārenti. Iti evarūpaṃ addhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyuttā viharantī’’ti.

    ‘‘കിം പന തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, താവതകേനേവ യാപേന്തീ’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ. അപ്പേകദാ, ഭോ ഗോതമ, ഉളാരാനി ഉളാരാനി ഖാദനീയാനി ഖാദന്തി, ഉളാരാനി ഉളാരാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജന്തി, ഉളാരാനി ഉളാരാനി സായനീയാനി സായന്തി, ഉളാരാനി ഉളാരാനി പാനാനി പിവന്തി. തേ ഇമം കായം ബലം ഗാഹേന്തി നാമ, ബ്രൂഹേന്തി നാമ, മേദേന്തി നാമാ’’തി.

    ‘‘Kiṃ pana te, aggivessana, tāvatakeneva yāpentī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama. Appekadā, bho gotama, uḷārāni uḷārāni khādanīyāni khādanti, uḷārāni uḷārāni bhojanāni bhuñjanti, uḷārāni uḷārāni sāyanīyāni sāyanti, uḷārāni uḷārāni pānāni pivanti. Te imaṃ kāyaṃ balaṃ gāhenti nāma, brūhenti nāma, medenti nāmā’’ti.

    ‘‘യം ഖോ തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, പുരിമം പഹായ പച്ഛാ ഉപചിനന്തി, ഏവം ഇമസ്സ കായസ്സ ആചയാപചയോ ഹോതി. കിന്തി പന തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ചിത്തഭാവനാ സുതാ’’തി? ചിത്തഭാവനായ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവതാ പുട്ഠോ സമാനോ ന സമ്പായാസി.

    ‘‘Yaṃ kho te, aggivessana, purimaṃ pahāya pacchā upacinanti, evaṃ imassa kāyassa ācayāpacayo hoti. Kinti pana te, aggivessana, cittabhāvanā sutā’’ti? Cittabhāvanāya kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavatā puṭṭho samāno na sampāyāsi.

    ൩൬൭. അഥ ഖോ ഭഗവാ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘യാപി ഖോ തേ ഏസാ, അഗ്ഗിവേസ്സന, പുരിമാ കായഭാവനാ ഭാസിതാ സാപി അരിയസ്സ വിനയേ നോ ധമ്മികാ കായഭാവനാ. കായഭാവനമ്പി 7 ഖോ ത്വം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ന അഞ്ഞാസി, കുതോ പന ത്വം ചിത്തഭാവനം ജാനിസ്സസി ? അപി ച, അഗ്ഗിവേസ്സന, യഥാ അഭാവിതകായോ ച ഹോതി അഭാവിതചിത്തോ ച, ഭാവിതകായോ ച ഹോതി ഭാവിതചിത്തോ ച. തം സുണാഹി, സാധുകം മനസി കരോഹി, ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭോ’’തി ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. ഭഗവാ ഏതദവോച –

    367. Atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘yāpi kho te esā, aggivessana, purimā kāyabhāvanā bhāsitā sāpi ariyassa vinaye no dhammikā kāyabhāvanā. Kāyabhāvanampi 8 kho tvaṃ, aggivessana, na aññāsi, kuto pana tvaṃ cittabhāvanaṃ jānissasi ? Api ca, aggivessana, yathā abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto ca. Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ൩൬൮. ‘‘കഥഞ്ച , അഗ്ഗിവേസ്സന, അഭാവിതകായോ ച ഹോതി അഭാവിതചിത്തോ ച? ഇധ, അഗ്ഗിവേസ്സന, അസ്സുതവതോ പുഥുജ്ജനസ്സ ഉപ്പജ്ജതി സുഖാ വേദനാ. സോ സുഖായ വേദനായ ഫുട്ഠോ സമാനോ സുഖസാരാഗീ ച ഹോതി സുഖസാരാഗിതഞ്ച ആപജ്ജതി. തസ്സ സാ സുഖാ വേദനാ നിരുജ്ഝതി. സുഖായ വേദനായ നിരോധാ ഉപ്പജ്ജതി ദുക്ഖാ വേദനാ. സോ ദുക്ഖായ വേദനായ ഫുട്ഠോ സമാനോ സോചതി കിലമതി പരിദേവതി ഉരത്താളിം കന്ദതി സമ്മോഹം ആപജ്ജതി. തസ്സ ഖോ ഏസാ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാപി സുഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠതി അഭാവിതത്താ കായസ്സ, ഉപ്പന്നാപി ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠതി അഭാവിതത്താ ചിത്തസ്സ. യസ്സ കസ്സചി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏവം ഉഭതോപക്ഖം ഉപ്പന്നാപി സുഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠതി അഭാവിതത്താ കായസ്സ, ഉപ്പന്നാപി ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠതി അഭാവിതത്താ ചിത്തസ്സ, ഏവം ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, അഭാവിതകായോ ച ഹോതി അഭാവിതചിത്തോ ച.

    368. ‘‘Kathañca , aggivessana, abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca? Idha, aggivessana, assutavato puthujjanassa uppajjati sukhā vedanā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno sukhasārāgī ca hoti sukhasārāgitañca āpajjati. Tassa sā sukhā vedanā nirujjhati. Sukhāya vedanāya nirodhā uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Tassa kho esā, aggivessana, uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā cittassa. Yassa kassaci, aggivessana, evaṃ ubhatopakkhaṃ uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā cittassa, evaṃ kho, aggivessana, abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca.

    ൩൬൯. ‘‘കഥഞ്ച, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭാവിതകായോ ച ഹോതി ഭാവിതചിത്തോ ച? ഇധ, അഗ്ഗിവേസ്സന, സുതവതോ അരിയസാവകസ്സ ഉപ്പജ്ജതി സുഖാ വേദനാ. സോ സുഖായ വേദനായ ഫുട്ഠോ സമാനോ ന സുഖസാരാഗീ ച ഹോതി, ന സുഖസാരാഗിതഞ്ച ആപജ്ജതി. തസ്സ സാ സുഖാ വേദനാ നിരുജ്ഝതി. സുഖായ വേദനായ നിരോധാ ഉപ്പജ്ജതി ദുക്ഖാ വേദനാ. സോ ദുക്ഖായ വേദനായ ഫുട്ഠോ സമാനോ ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി ന ഉരത്താളിം കന്ദതി ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതി. തസ്സ ഖോ ഏസാ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാപി സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി ഭാവിതത്താ കായസ്സ, ഉപ്പന്നാപി ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി ഭാവിതത്താ ചിത്തസ്സ. യസ്സ കസ്സചി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏവം ഉഭതോപക്ഖം ഉപ്പന്നാപി സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി ഭാവിതത്താ കായസ്സ, ഉപ്പന്നാപി ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി ഭാവിതത്താ ചിത്തസ്സ. ഏവം ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭാവിതകായോ ച ഹോതി ഭാവിതചിത്തോ ചാ’’തി.

    369. ‘‘Kathañca, aggivessana, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto ca? Idha, aggivessana, sutavato ariyasāvakassa uppajjati sukhā vedanā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno na sukhasārāgī ca hoti, na sukhasārāgitañca āpajjati. Tassa sā sukhā vedanā nirujjhati. Sukhāya vedanāya nirodhā uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati. Tassa kho esā, aggivessana, uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā cittassa. Yassa kassaci, aggivessana, evaṃ ubhatopakkhaṃ uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā cittassa. Evaṃ kho, aggivessana, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto cā’’ti.

    ൩൭൦. ‘‘ഏവം പസന്നോ അഹം ഭോതോ ഗോതമസ്സ! ഭവഞ്ഹി ഗോതമോ ഭാവിതകായോ ച ഹോതി ഭാവിതചിത്തോ ചാ’’തി . ‘‘അദ്ധാ ഖോ തേ അയം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആസജ്ജ ഉപനീയ വാചാ ഭാസിതാ, അപി ച തേ അഹം ബ്യാകരിസ്സാമി . യതോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ, തം വത മേ ഉപ്പന്നാ വാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ ഠസ്സതി, ഉപ്പന്നാ വാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ ഠസ്സതീതി നേതം ഠാനം 9 വിജ്ജതീ’’തി.

    370. ‘‘Evaṃ pasanno ahaṃ bhoto gotamassa! Bhavañhi gotamo bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto cā’’ti . ‘‘Addhā kho te ayaṃ, aggivessana, āsajja upanīya vācā bhāsitā, api ca te ahaṃ byākarissāmi . Yato kho ahaṃ, aggivessana, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, taṃ vata me uppannā vā sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya ṭhassati, uppannā vā dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ 10 vijjatī’’ti.

    ‘‘ന ഹി നൂന 11 ഭോതോ ഗോതമസ്സ ഉപ്പജ്ജതി തഥാരൂപാ സുഖാ വേദനാ യഥാരൂപാ ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠേയ്യ; ന ഹി നൂന ഭോതോ ഗോതമസ്സ ഉപ്പജ്ജതി തഥാരൂപാ ദുക്ഖാ വേദനാ യഥാരൂപാ ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠേയ്യാ’’തി.

    ‘‘Na hi nūna 12 bhoto gotamassa uppajjati tathārūpā sukhā vedanā yathārūpā uppannā sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyya; na hi nūna bhoto gotamassa uppajjati tathārūpā dukkhā vedanā yathārūpā uppannā dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyyā’’ti.

    ൩൭൧. ‘‘കിഞ്ഹി നോ സിയാ, അഗ്ഗിവേസ്സന? ഇധ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, പുബ്ബേവ സമ്ബോധാ അനഭിസമ്ബുദ്ധസ്സ ബോധിസത്തസ്സേവ സതോ ഏതദഹോസി – ‘സമ്ബാധോ ഘരാവാസോ രജാപഥോ, അബ്ഭോകാസോ പബ്ബജ്ജാ. നയിദം സുകരം അഗാരം അജ്ഝാവസതാ ഏകന്തപരിപുണ്ണം ഏകന്തപരിസുദ്ധം സങ്ഖലിഖിതം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും. യംനൂനാഹം കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, അപരേന സമയേന ദഹരോവ സമാനോ, സുസുകാളകേസോ ഭദ്രേന യോബ്ബനേന സമന്നാഗതോ പഠമേന വയസാ, അകാമകാനം മാതാപിതൂനം അസ്സുമുഖാനം രുദന്താനം, കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിം. സോ ഏവം പബ്ബജിതോ സമാനോ കിംകുസലഗവേസീ അനുത്തരം സന്തിവരപദം പരിയേസമാനോ യേന ആളാരോ കാലാമോ തേനുപസങ്കമിം; ഉപസങ്കമിത്വാ ആളാരം കാലാമം ഏതദവോചം – ‘ഇച്ഛാമഹം, ആവുസോ കാലാമ, ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതു’ന്തി. ഏവം വുത്തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആളാരോ കാലാമോ മം ഏതദവോച – ‘വിഹരതായസ്മാ, താദിസോ അയം ധമ്മോ യത്ഥ വിഞ്ഞൂ പുരിസോ നചിരസ്സേവ സകം ആചരിയകം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരേയ്യാ’തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, നചിരസ്സേവ ഖിപ്പമേവ തം ധമ്മം പരിയാപുണിം. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, താവതകേനേവ ഓട്ഠപഹതമത്തേന ലപിതലാപനമത്തേന ഞാണവാദഞ്ച വദാമി ഥേരവാദഞ്ച, ‘ജാനാമി പസ്സാമീ’തി ച പടിജാനാമി, അഹഞ്ചേവ അഞ്ഞേ ച. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘ന ഖോ ആളാരോ കാലാമോ ഇമം ധമ്മം കേവലം സദ്ധാമത്തകേന സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീതി പവേദേതി, അദ്ധാ ആളാരോ കാലാമോ ഇമം ധമ്മം ജാനം പസ്സം വിഹരതീ’’’തി.

    371. ‘‘Kiñhi no siyā, aggivessana? Idha me, aggivessana, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, aparena samayena daharova samāno, susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā, akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ. So evaṃ pabbajito samāno kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso kālāma, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, aggivessana, āḷāro kālāmo maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, aggivessana, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti, addhā āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ viharatī’’’ti.

    ‘‘അഥ ഖ്വാഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേന ആളാരോ കാലാമോ തേനുപസങ്കമിം; ഉപസങ്കമിത്വാ ആളാരം കാലാമം ഏതദവോചം – ‘കിത്താവതാ നോ, ആവുസോ കാലാമ, ഇമം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീതി പവേദേസീ’തി? ഏവം വുത്തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആളാരോ കാലാമോ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം പവേദേസി. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘ന ഖോ ആളാരസ്സേവ കാലാമസ്സ അത്ഥി സദ്ധാ, മയ്ഹംപത്ഥി സദ്ധാ; ന ഖോ ആളാരസ്സേവ കാലാമസ്സ അത്ഥി വീരിയം, മയ്ഹംപത്ഥി വീരിയം; ന ഖോ ആളാരസ്സേവ കാലാമസ്സ അത്ഥി സതി, മയ്ഹംപത്ഥി സതി; ന ഖോ ആളാരസ്സേവ കാലാമസ്സ അത്ഥി സമാധി, മയ്ഹംപത്ഥി സമാധി; ന ഖോ ആളാരസ്സേവ കാലാമസ്സ അത്ഥി പഞ്ഞാ, മയ്ഹംപത്ഥി പഞ്ഞാ; യംനൂനാഹം യം ധമ്മം ആളാരോ കാലാമോ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീതി പവേദേതി തസ്സ ധമ്മസ്സ സച്ഛികിരിയായ പദഹേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, നചിരസ്സേവ ഖിപ്പമേവ തം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം.

    ‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti? Evaṃ vutte, aggivessana, āḷāro kālāmo ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho āḷārasseva kālāmassa atthi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi paññā, mayhaṃpatthi paññā; yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ āḷāro kālāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.

    ‘‘അഥ ഖ്വാഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേന ആളാരോ കാലാമോ തേനുപസങ്കമിം; ഉപസങ്കമിത്വാ ആളാരം കാലാമം ഏതദവോചം – ‘ഏത്താവതാ നോ, ആവുസോ കാലാമ , ഇമം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ പവേദേസീ’തി? ‘ഏത്താവതാ ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഇമം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ പവേദേമീ’തി. ‘അഹമ്പി ഖോ, ആവുസോ, ഏത്താവതാ ഇമം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീ’തി. ‘ലാഭാ നോ, ആവുസോ, സുലദ്ധം നോ, ആവുസോ, യേ മയം ആയസ്മന്തം താദിസം സബ്രഹ്മചാരിം പസ്സാമ. ഇതി യാഹം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ പവേദേമി തം ത്വം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരസി; യം ത്വം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരസി തമഹം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ പവേദേമി. ഇതി യാഹം ധമ്മം ജാനാമി തം ത്വം ധമ്മം ജാനാസി; യം ത്വം ധമ്മം ജാനാസി തമഹം ധമ്മം ജാനാമി. ഇതി യാദിസോ അഹം താദിസോ തുവം, യാദിസോ തുവം താദിസോ അഹം. ഏഹി ദാനി, ആവുസോ, ഉഭോവ സന്താ ഇമം ഗണം പരിഹരാമാ’തി. ഇതി ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആളാരോ കാലാമോ ആചരിയോ മേ സമാനോ (അത്തനോ) 13 അന്തേവാസിം മം സമാനം അത്തനാ സമസമം ഠപേസി, ഉളാരായ ച മം പൂജായ പൂജേസി. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘നായം ധമ്മോ നിബ്ബിദായ ന വിരാഗായ ന നിരോധായ ന ഉപസമായ ന അഭിഞ്ഞായ ന സമ്ബോധായ ന നിബ്ബാനായ സംവത്തതി, യാവദേവ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനൂപപത്തിയാ’തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, തം ധമ്മം അനലങ്കരിത്വാ തസ്മാ ധമ്മാ നിബ്ബിജ്ജ അപക്കമിം.

    ‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso kālāma , imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti? ‘Ettāvatā kho ahaṃ, āvuso, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemī’ti. ‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti. ‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yāhaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi tamahaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi. Iti yāhaṃ dhammaṃ jānāmi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi tamahaṃ dhammaṃ jānāmi. Iti yādiso ahaṃ tādiso tuvaṃ, yādiso tuvaṃ tādiso ahaṃ. Ehi dāni, āvuso, ubhova santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmā’ti. Iti kho, aggivessana, āḷāro kālāmo ācariyo me samāno (attano) 14 antevāsiṃ maṃ samānaṃ attanā samasamaṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

    ൩൭൨. ‘‘സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, കിംകുസലഗവേസീ അനുത്തരം സന്തിവരപദം പരിയേസമാനോ യേന ഉദകോ രാമപുത്തോ തേനുപസങ്കമിം; ഉപസങ്കമിത്വാ ഉദകം രാമപുത്തം ഏതദവോചം – ‘ഇച്ഛാമഹം, ആവുസോ 15 ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതു’ന്തി. ഏവം വുത്തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉദകോ രാമപുത്തോ മം ഏതദവോച – ‘വിഹരതായസ്മാ, താദിസോ അയം ധമ്മോ യത്ഥ വിഞ്ഞൂ പുരിസോ നചിരസ്സേവ സകം ആചരിയകം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരേയ്യാ’തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, നചിരസ്സേവ ഖിപ്പമേവ തം ധമ്മം പരിയാപുണിം. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, താവതകേനേവ ഓട്ഠപഹതമത്തേന ലപിതലാപനമത്തേന ഞാണവാദഞ്ച വദാമി ഥേരവാദഞ്ച, ‘ജാനാമി പസ്സാമീ’തി ച പടിജാനാമി, അഹഞ്ചേവ അഞ്ഞേ ച. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘ന ഖോ രാമോ ഇമം ധമ്മം കേവലം സദ്ധാമത്തകേന സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീതി പവേദേസി. അദ്ധാ രാമോ ഇമം ധമ്മം ജാനം പസ്സം വിഹാസീ’തി. അഥ ഖ്വാഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേന ഉദകോ രാമപുത്തോ തേനുപസങ്കമിം; ഉപസങ്കമിത്വാ ഉദകം രാമപുത്തം ഏതദവോചം – ‘കിത്താവതാ നോ, ആവുസോ രാമോ, ഇമം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീതി പവേദേസീ’തി? ഏവം വുത്തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉദകോ രാമപുത്തോ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം പവേദേസി. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘ന ഖോ രാമസ്സേവ അഹോസി സദ്ധാ, മയ്ഹംപത്ഥി സദ്ധാ; ന ഖോ രാമസ്സേവ അഹോസി വീരിയം, മയ്ഹംപത്ഥി വീരിയം; ന ഖോ രാമസ്സേവ അഹോസി സതി, മയ്ഹംപത്ഥി സതി; ന ഖോ രാമസ്സേവ അഹോസി സമാധി, മയ്ഹംപത്ഥി സമാധി; ന ഖോ രാമസ്സേവ അഹോസി പഞ്ഞാ, മയ്ഹംപത്ഥി പഞ്ഞാ; യംനൂനാഹം യം ധമ്മം രാമോ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീതി പവേദേസി തസ്സ ധമ്മസ്സ സച്ഛികിരിയായ പദഹേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, നചിരസ്സേവ ഖിപ്പമേവ തം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം.

    372. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso 16 imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, aggivessana, udako rāmaputto maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, aggivessana, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho rāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi. Addhā rāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ vihāsī’ti. Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso rāmo, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti? Evaṃ vutte, aggivessana, udako rāmaputto nevasaññānāsaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho rāmasseva ahosi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho rāmasseva ahosi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho rāmasseva ahosi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho rāmasseva ahosi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho rāmasseva ahosi paññā, mayhaṃpatthi paññā; yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.

    ‘‘അഥ ഖ്വാഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേന ഉദകോ രാമപുത്തോ തേനുപസങ്കമിം; ഉപസങ്കമിത്വാ ഉദകം രാമപുത്തം ഏതദവോചം – ‘ഏത്താവതാ നോ, ആവുസോ, രാമോ ഇമം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ പവേദേസീ’തി? ‘ഏത്താവതാ ഖോ, ആവുസോ, രാമോ ഇമം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ പവേദേസീ’തി. ‘അഹമ്പി ഖോ, ആവുസോ, ഏത്താവതാ ഇമം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീ’തി. ‘ലാഭാ നോ, ആവുസോ, സുലദ്ധം നോ, ആവുസോ, യേ മയം ആയസ്മന്തം താദിസം സബ്രഹ്മചാരിം പസ്സാമ. ഇതി യം ധമ്മം രാമോ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ പവേദേസി, തം ത്വം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരസി; യം ത്വം ധമ്മം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരസി, തം ധമ്മം രാമോ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ പവേദേസി. ഇതി യം ധമ്മം രാമോ അഭിഞ്ഞാസി തം ത്വം ധമ്മം ജാനാസി; യം ത്വം ധമ്മം ജാനാസി തം ധമ്മം രാമോ അഭിഞ്ഞാസി. ഇതി യാദിസോ രാമോ അഹോസി താദിസോ തുവം; യാദിസോ തുവം താദിസോ രാമോ അഹോസി. ഏഹി ദാനി, ആവുസോ, തുവം ഇമം ഗണം പരിഹരാ’തി. ഇതി ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉദകോ രാമപുത്തോ സബ്രഹ്മചാരീ മേ സമാനോ ആചരിയട്ഠാനേ ച മം ഠപേസി, ഉളാരായ ച മം പൂജായ പൂജേസി. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘നായം ധമ്മോ നിബ്ബിദായ ന വിരാഗായ ന നിരോധായ ന ഉപസമായ ന അഭിഞ്ഞായ ന സമ്ബോധായ ന നിബ്ബാനായ സംവത്തതി, യാവദേവ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനൂപപത്തിയാ’തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, തം ധമ്മം അനലങ്കരിത്വാ തസ്മാ ധമ്മാ നിബ്ബിജ്ജ അപക്കമിം.

    ‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti? ‘Ettāvatā kho, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti. ‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti. ‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi, taṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi taṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi. Iti yādiso rāmo ahosi tādiso tuvaṃ; yādiso tuvaṃ tādiso rāmo ahosi. Ehi dāni, āvuso, tuvaṃ imaṃ gaṇaṃ pariharā’ti. Iti kho, aggivessana, udako rāmaputto sabrahmacārī me samāno ācariyaṭṭhāne ca maṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva nevasaññānāsaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

    ൩൭൩. ‘‘സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, കിംകുസലഗവേസീ അനുത്തരം സന്തിവരപദം പരിയേസമാനോ മഗധേസു അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരമാനോ യേന ഉരുവേലാ സേനാനിഗമോ തദവസരിം. തത്ഥദ്ദസം രമണീയം ഭൂമിഭാഗം, പാസാദികഞ്ച വനസണ്ഡം, നദിഞ്ച സന്ദന്തിം സേതകം സുപതിത്ഥം രമണീയം, സമന്താ ച ഗോചരഗാമം. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘രമണീയോ വത, ഭോ, ഭൂമിഭാഗോ, പാസാദികോ ച വനസണ്ഡോ, നദീ ച സന്ദതി സേതകാ സുപതിത്ഥാ രമണീയാ, സമന്താ ച ഗോചരഗാമോ. അലം വതിദം കുലപുത്തസ്സ പധാനത്ഥികസ്സ പധാനായാ’തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, തത്ഥേവ നിസീദിം ‘അലമിദം പധാനായാ’തി.

    373. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno magadhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena uruvelā senānigamo tadavasariṃ. Tatthaddasaṃ ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ, pāsādikañca vanasaṇḍaṃ, nadiñca sandantiṃ setakaṃ supatitthaṃ ramaṇīyaṃ, samantā ca gocaragāmaṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ramaṇīyo vata, bho, bhūmibhāgo, pāsādiko ca vanasaṇḍo, nadī ca sandati setakā supatitthā ramaṇīyā, samantā ca gocaragāmo. Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, tattheva nisīdiṃ ‘alamidaṃ padhānāyā’ti.

    ൩൭൪. ‘‘അപിസ്സുമം, അഗ്ഗിവേസ്സന, തിസ്സോ ഉപമാ പടിഭംസു അനച്ഛരിയാ പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, അല്ലം കട്ഠം സസ്നേഹം ഉദകേ നിക്ഖിത്തം. അഥ പുരിസോ ആഗച്ഛേയ്യ ഉത്തരാരണിം ആദായ – ‘അഗ്ഗിം അഭിനിബ്ബത്തേസ്സാമി, തേജോ പാതുകരിസ്സാമീ’തി. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, അപി നു സോ പുരിസോ അമും അല്ലം കട്ഠം സസ്നേഹം, ഉദകേ നിക്ഖിത്തം , ഉത്തരാരണിം ആദായ അഭിമന്ഥേന്തോ അഗ്ഗിം അഭിനിബ്ബത്തേയ്യ, തേജോ പാതുകരേയ്യാ’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘തം കിസ്സ ഹേതു’’? ‘‘അദുഞ്ഹി, ഭോ ഗോതമ, അല്ലം കട്ഠം സസ്നേഹം, തഞ്ച പന ഉദകേ നിക്ഖിത്തം. യാവദേവ ച പന സോ പുരിസോ കിലമഥസ്സ വിഘാതസ്സ ഭാഗീ അസ്സാ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേ ഹി കേചി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ കായേന ചേവ ചിത്തേന ച കാമേഹി അവൂപകട്ഠാ വിഹരന്തി, യോ ച നേസം കാമേസു കാമച്ഛന്ദോ കാമസ്നേഹോ കാമമുച്ഛാ കാമപിപാസാ കാമപരിളാഹോ, സോ ച അജ്ഝത്തം ന സുപ്പഹീനോ ഹോതി, ന സുപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ, ഓപക്കമികാ ചേപി തേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയന്തി, അഭബ്ബാവ തേ ഞാണായ ദസ്സനായ അനുത്തരായ സമ്ബോധായ. നോ ചേപി തേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ ഓപക്കമികാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയന്തി, അഭബ്ബാവ തേ ഞാണായ ദസ്സനായ അനുത്തരായ സമ്ബോധായ. അയം ഖോ മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, പഠമാ ഉപമാ പടിഭാസി അനച്ഛരിയാ പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ.

    374. ‘‘Apissumaṃ, aggivessana, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ udake nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, udake nikkhittaṃ , uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, tañca pana udake nikkhittaṃ. Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi avūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, paṭhamā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.

    ൩൭൫. ‘‘അപരാപി ഖോ മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദുതിയാ ഉപമാ പടിഭാസി അനച്ഛരിയാ പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, അല്ലം കട്ഠം സസ്നേഹം, ആരകാ ഉദകാ ഥലേ നിക്ഖിത്തം. അഥ പുരിസോ ആഗച്ഛേയ്യ ഉത്തരാരണിം ആദായ – ‘അഗ്ഗിം അഭിനിബ്ബത്തേസ്സാമി, തേജോ പാതുകരിസ്സാമീ’തി. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, അപി നു സോ പുരിസോ അമും അല്ലം കട്ഠം സസ്നേഹം, ആരകാ ഉദകാ ഥലേ നിക്ഖിത്തം, ഉത്തരാരണിം ആദായ അഭിമന്ഥേന്തോ അഗ്ഗിം അഭിനിബ്ബത്തേയ്യ തേജോ പാതുകരേയ്യാ’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘തം കിസ്സ ഹേതു’’? ‘‘അദുഞ്ഹി, ഭോ ഗോതമ, അല്ലം കട്ഠം സസ്നേഹം, കിഞ്ചാപി ആരകാ ഉദകാ ഥലേ നിക്ഖിത്തം. യാവദേവ ച പന സോ പുരിസോ കിലമഥസ്സ വിഘാതസ്സ ഭാഗീ അസ്സാതി. ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേ ഹി കേചി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ കായേന ചേവ ചിത്തേന ച കാമേഹി വൂപകട്ഠാ വിഹരന്തി, യോ ച നേസം കാമേസു കാമച്ഛന്ദോ കാമസ്നേഹോ കാമമുച്ഛാ കാമപിപാസാ കാമപരിളാഹോ സോ ച അജ്ഝത്തം ന സുപ്പഹീനോ ഹോതി, ന സുപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ, ഓപക്കമികാ ചേപി തേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയന്തി, അഭബ്ബാവ തേ ഞാണായ ദസ്സനായ അനുത്തരായ സമ്ബോധായ. നോ ചേപി തേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ ഓപക്കമികാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയന്തി, അഭബ്ബാവ തേ ഞാണായ ദസ്സനായ അനുത്തരായ സമ്ബോധായ. അയം ഖോ മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദുതിയാ ഉപമാ പടിഭാസി അനച്ഛരിയാ പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ’’.

    375. ‘‘Aparāpi kho maṃ, aggivessana, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, kiñcāpi ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti. Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā’’.

    ൩൭൬. ‘‘അപരാപി ഖോ മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, തതിയാ ഉപമാ പടിഭാസി അനച്ഛരിയാ പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, സുക്ഖം കട്ഠം കോളാപം, ആരകാ ഉദകാ ഥലേ നിക്ഖിത്തം. അഥ പുരിസോ ആഗച്ഛേയ്യ ഉത്തരാരണിം ആദായ – ‘അഗ്ഗിം അഭിനിബ്ബത്തേസ്സാമി, തേജോ പാതുകരിസ്സാമീ’തി. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, അപി നു സോ പുരിസോ അമും സുക്ഖം കട്ഠം കോളാപം, ആരകാ ഉദകാ ഥലേ നിക്ഖിത്തം, ഉത്തരാരണിം ആദായ അഭിമന്ഥേന്തോ അഗ്ഗിം അഭിനിബ്ബത്തേയ്യ, തേജോ പാതുകരേയ്യാ’’തി? ‘‘ഏവം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘തം കിസ്സ ഹേതു’’? ‘‘അദുഞ്ഹി, ഭോ ഗോതമ, സുക്ഖം കട്ഠം കോളാപം, തഞ്ച പന ആരകാ ഉദകാ ഥലേ നിക്ഖിത്ത’’ന്തി . ‘‘ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേ ഹി കേചി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ കായേന ചേവ ചിത്തേന ച കാമേഹി വൂപകട്ഠാ വിഹരന്തി, യോ ച നേസം കാമേസു കാമച്ഛന്ദോ കാമസ്നേഹോ കാമമുച്ഛാ കാമപിപാസാ കാമപരിളാഹോ, സോ ച അജ്ഝത്തം സുപ്പഹീനോ ഹോതി സുപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ, ഓപക്കമികാ ചേപി തേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയന്തി, ഭബ്ബാവ തേ ഞാണായ ദസ്സനായ അനുത്തരായ സമ്ബോധായ. നോ ചേപി തേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ ഓപക്കമികാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയന്തി, ഭബ്ബാവ തേ ഞാണായ ദസ്സനായ അനുത്തരായ സമ്ബോധായ. അയം ഖോ മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, തതിയാ ഉപമാ പടിഭാസി അനച്ഛരിയാ പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ. ഇമാ ഖോ മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, തിസ്സോ ഉപമാ പടിഭംസു അനച്ഛരിയാ പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ.’’

    376. ‘‘Aparāpi kho maṃ, aggivessana, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, tañca pana ārakā udakā thale nikkhitta’’nti . ‘‘Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ suppahīno hoti suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Imā kho maṃ, aggivessana, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā.’’

    ൩൭൭. ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം ദന്തേഭി ദന്തമാധായ 17, ജിവ്ഹായ താലും ആഹച്ച, ചേതസാ ചിത്തം അഭിനിഗ്ഗണ്ഹേയ്യം അഭിനിപ്പീളേയ്യം അഭിസന്താപേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദന്തേഭി ദന്തമാധായ, ജിവ്ഹായ താലും ആഹച്ച, ചേതസാ ചിത്തം അഭിനിഗ്ഗണ്ഹാമി അഭിനിപ്പീളേമി അഭിസന്താപേമി. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദന്തേഭി ദന്തമാധായ ജിവ്ഹായ താലും ആഹച്ച ചേതസാ ചിത്തം അഭിനിഗ്ഗണ്ഹതോ അഭിനിപ്പീളയതോ അഭിസന്താപയതോ കച്ഛേഹി സേദാ മുച്ചന്തി. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ബലവാ പുരിസോ ദുബ്ബലതരം പുരിസം സീസേ വാ ഗഹേത്വാ ഖന്ധേ വാ ഗഹേത്വാ അഭിനിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ അഭിനിപ്പീളേയ്യ അഭിസന്താപേയ്യ, ഏവമേവ ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദന്തേഭി ദന്തമാധായ, ജിവ്ഹായ താലും ആഹച്ച, ചേതസാ ചിത്തം അഭിനിഗ്ഗണ്ഹതോ അഭിനിപ്പീളയതോ അഭിസന്താപയതോ കച്ഛേഹി സേദാ മുച്ചന്തി. ആരദ്ധം ഖോ പന മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, വീരിയം ഹോതി അസല്ലീനം, ഉപട്ഠിതാ സതി അസമ്മുട്ഠാ, സാരദ്ധോ ച പന മേ കായോ ഹോതി അപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ തേനേവ ദുക്ഖപ്പധാനേന പധാനാഭിതുന്നസ്സ സതോ. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    377. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ dantebhi dantamādhāya 18, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇheyyaṃ abhinippīḷeyyaṃ abhisantāpeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, dantebhi dantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhāmi abhinippīḷemi abhisantāpemi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya, evameva kho me, aggivessana, dantebhi dantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ൩൭൮. ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം അപ്പാണകംയേവ ഝാനം ഝായേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേ ഉപരുന്ധിം. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു കണ്ണസോതേഹി വാതാനം നിക്ഖമന്താനം അധിമത്തോ സദ്ദോ ഹോതി. സേയ്യഥാപി നാമ കമ്മാരഗഗ്ഗരിയാ ധമമാനായ അധിമത്തോ സദ്ദോ ഹോതി, ഏവമേവ ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു കണ്ണസോതേഹി വാതാനം നിക്ഖമന്താനം അധിമത്തോ സദ്ദോ ഹോതി. ആരദ്ധം ഖോ പന മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, വീരിയം ഹോതി അസല്ലീനം ഉപട്ഠിതാ സതി അസമ്മുട്ഠാ. സാരദ്ധോ ച പന മേ കായോ ഹോതി അപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ തേനേവ ദുക്ഖപ്പധാനേന പധാനാഭിതുന്നസ്സ സതോ. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    378. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Seyyathāpi nāma kammāragaggariyā dhamamānāya adhimatto saddo hoti, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം അപ്പാണകംയേവ ഝാനം ഝായേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേ ഉപരുന്ധിം. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു അധിമത്താ വാതാ മുദ്ധനി ഊഹനന്തി 19. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ബലവാ പുരിസോ തിണ്ഹേന സിഖരേന മുദ്ധനി അഭിമത്ഥേയ്യ 20, ഏവമേവ ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു അധിമത്താ വാതാ മുദ്ധനി ഊഹനന്തി. ആരദ്ധം ഖോ പന മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, വീരിയം ഹോതി അസല്ലീനം ഉപട്ഠിതാ സതി അസമ്മുട്ഠാ. സാരദ്ധോ ച പന മേ കായോ ഹോതി അപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ തേനേവ ദുക്ഖപ്പധാനേന പധാനാഭിതുന്നസ്സ സതോ. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti 21. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimattheyya 22, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം അപ്പാണകംയേവ ഝാനം ഝായേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേ ഉപരുന്ധിം. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു അധിമത്താ സീസേ സീസവേദനാ ഹോന്തി. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ബലവാ പുരിസോ ദള്ഹേന വരത്തക്ഖണ്ഡേന 23 സീസേ സീസവേഠം ദദേയ്യ, ഏവമേവ ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു അധിമത്താ സീസേ സീസവേദനാ ഹോന്തി. ആരദ്ധം ഖോ പന മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, വീരിയം ഹോതി അസല്ലീനം ഉപട്ഠിതാ സതി അസമ്മുട്ഠാ. സാരദ്ധോ ച പന മേ കായോ ഹോതി അപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ തേനേവ ദുക്ഖപ്പധാനേന പധാനാഭിതുന്നസ്സ സതോ. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena 24 sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം അപ്പാണകംയേവ ഝാനം ഝായേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേ ഉപരുന്ധിം. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു അധിമത്താ വാതാ കുച്ഛിം പരികന്തന്തി. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദക്ഖോ ഗോഘാതകോ വാ ഗോഘാതകന്തേവാസീ വാ തിണ്ഹേന ഗോവികന്തനേന കുച്ഛിം പരികന്തേയ്യ, ഏവമേവ ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു അധിമത്താ വാതാ കുച്ഛിം പരികന്തന്തി. ആരദ്ധം ഖോ പന മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, വീരിയം ഹോതി അസല്ലീനം ഉപട്ഠിതാ സതി അസമ്മുട്ഠാ. സാരദ്ധോ ച പന മേ കായോ ഹോതി അപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ തേനേവ ദുക്ഖപ്പധാനേന പധാനാഭിതുന്നസ്സ സതോ. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Seyyathāpi, aggivessana, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം അപ്പാണകംയേവ ഝാനം ഝായേയ്യ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേ ഉപരുന്ധിം. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു അധിമത്തോ കായസ്മിം ഡാഹോ ഹോതി. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദ്വേ ബലവന്തോ പുരിസാ ദുബ്ബലതരം പുരിസം നാനാബാഹാസു ഗഹേത്വാ അങ്ഗാരകാസുയാ സന്താപേയ്യും സമ്പരിതാപേയ്യും, ഏവമേവ ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മുഖതോ ച നാസതോ ച കണ്ണതോ ച അസ്സാസപസ്സാസേസു ഉപരുദ്ധേസു അധിമത്തോ കായസ്മിം ഡാഹോ ഹോതി. ആരദ്ധം ഖോ പന മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, വീരിയം ഹോതി അസല്ലീനം ഉപട്ഠിതാ സതി അസമ്മുട്ഠാ. സാരദ്ധോ ച പന മേ കായോ ഹോതി അപ്പടിപ്പസ്സദ്ധോ തേനേവ ദുക്ഖപ്പധാനേന പധാനാഭിതുന്നസ്സ സതോ. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി. അപിസ്സു മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദേവതാ ദിസ്വാ ഏവമാഹംസു – ‘കാലങ്കതോ സമണോ ഗോതമോ’തി. ഏകച്ചാ ദേവതാ ഏവമാഹംസു – ‘ന കാലങ്കതോ സമണോ ഗോതമോ, അപി ച കാലങ്കരോതീ’തി. ഏകച്ചാ ദേവതാ ഏവമാഹംസു – ‘ന കാലങ്കതോ സമണോ ഗോതമോ, നപി കാലങ്കരോതി, അരഹം സമണോ ഗോതമോ, വിഹാരോത്വേവ സോ 25 അരഹതോ ഏവരൂപോ ഹോതീ’തി 26.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Seyyathāpi, aggivessana, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Apissu maṃ, aggivessana, devatā disvā evamāhaṃsu – ‘kālaṅkato samaṇo gotamo’ti. Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, api ca kālaṅkarotī’ti. Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, napi kālaṅkaroti, arahaṃ samaṇo gotamo, vihārotveva so 27 arahato evarūpo hotī’ti 28.

    ൩൭൯. ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം സബ്ബസോ ആഹാരുപച്ഛേദായ പടിപജ്ജേയ്യ’ന്തി. അഥ ഖോ മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദേവതാ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോചും – ‘മാ ഖോ ത്വം, മാരിസ, സബ്ബസോ ആഹാരുപച്ഛേദായ പടിപജ്ജി. സചേ ഖോ ത്വം, മാരിസ, സബ്ബസോ ആഹാരുപച്ഛേദായ പടിപജ്ജിസ്സസി, തസ്സ തേ മയം ദിബ്ബം ഓജം ലോമകൂപേഹി അജ്ഝോഹാരേസ്സാമ 29, തായ ത്വം യാപേസ്സസീ’തി. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘അഹഞ്ചേവ ഖോ പന സബ്ബസോ അജജ്ജിതം 30 പടിജാനേയ്യം, ഇമാ ച മേ ദേവതാ ദിബ്ബം ഓജം ലോമകൂപേഹി അജ്ഝോഹാരേയ്യും 31, തായ ചാഹം യാപേയ്യം, തം മമസ്സ മുസാ’തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, താ ദേവതാ പച്ചാചിക്ഖാമി, ‘ഹല’ന്തി വദാമി.

    379. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjeyya’nti. Atha kho maṃ, aggivessana, devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘mā kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajji. Sace kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjissasi, tassa te mayaṃ dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāressāma 32, tāya tvaṃ yāpessasī’ti. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ahañceva kho pana sabbaso ajajjitaṃ 33 paṭijāneyyaṃ, imā ca me devatā dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāreyyuṃ 34, tāya cāhaṃ yāpeyyaṃ, taṃ mamassa musā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, tā devatā paccācikkhāmi, ‘hala’nti vadāmi.

    ൩൮൦. ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം ഥോകം ഥോകം ആഹാരം ആഹാരേയ്യം, പസതം പസതം, യദി വാ മുഗ്ഗയൂസം, യദി വാ കുലത്ഥയൂസം, യദി വാ കളായയൂസം, യദി വാ ഹരേണുകയൂസ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഥോകം ഥോകം ആഹാരം ആഹാരേസിം, പസതം പസതം, യദി വാ മുഗ്ഗയൂസം, യദി വാ കുലത്ഥയൂസം, യദി വാ കളായയൂസം, യദി വാ ഹരേണുകയൂസം. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഥോകം ഥോകം ആഹാരം ആഹാരയതോ, പസതം പസതം, യദി വാ മുഗ്ഗയൂസം, യദി വാ കുലത്ഥയൂസം, യദി വാ കളായയൂസം, യദി വാ ഹരേണുകയൂസം, അധിമത്തകസിമാനം പത്തോ കായോ ഹോതി. സേയ്യഥാപി നാമ ആസീതികപബ്ബാനി വാ കാളപബ്ബാനി വാ, ഏവമേവസ്സു മേ അങ്ഗപച്ചങ്ഗാനി ഭവന്തി തായേവപ്പാഹാരതായ. സേയ്യഥാപി നാമ ഓട്ഠപദം, ഏവമേവസ്സു മേ ആനിസദം ഹോതി തായേവപ്പാഹാരതായ. സേയ്യഥാപി നാമ വട്ടനാവളീ, ഏവമേവസ്സു മേ പിട്ഠികണ്ടകോ ഉണ്ണതാവനതോ ഹോതി തായേവപ്പാഹാരതായ. സേയ്യഥാപി നാമ ജരസാലായ ഗോപാണസിയോ ഓലുഗ്ഗവിലുഗ്ഗാ ഭവന്തി, ഏവമേവസ്സു മേ ഫാസുളിയോ ഓലുഗ്ഗവിലുഗ്ഗാ ഭവന്തി തായേവപ്പാഹാരതായ. സേയ്യഥാപി നാമ ഗമ്ഭീരേ ഉദപാനേ ഉദകതാരകാ ഗമ്ഭീരഗതാ ഓക്ഖായികാ ദിസ്സന്തി, ഏവമേവസ്സു മേ അക്ഖികൂപേസു അക്ഖിതാരകാ ഗമ്ഭീരഗതാ ഓക്ഖായികാ ദിസ്സന്തി തായേവപ്പാഹാരതായ. സേയ്യഥാപി നാമ തിത്തകാലാബു ആമകച്ഛിന്നോ വാതാതപേന സംഫുടിതോ ഹോതി സമ്മിലാതോ, ഏവമേവസ്സു മേ സീസച്ഛവി സംഫുടിതാ ഹോതി സമ്മിലാതാ തായേവപ്പാഹാരതായ.

    380. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsa’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāresiṃ, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsaṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhārayato, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsaṃ, adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti. Seyyathāpi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā, evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma oṭṭhapadaṃ, evamevassu me ānisadaṃ hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma vaṭṭanāvaḷī, evamevassu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma jarasālāya gopāṇasiyo oluggaviluggā bhavanti, evamevassu me phāsuḷiyo oluggaviluggā bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti, evamevassu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma tittakālābu āmakacchinno vātātapena saṃphuṭito hoti sammilāto, evamevassu me sīsacchavi saṃphuṭitā hoti sammilātā tāyevappāhāratāya.

    ‘‘സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉദരച്ഛവിം പരിമസിസ്സാമീതി പിട്ഠികണ്ടകംയേവ പരിഗ്ഗണ്ഹാമി, പിട്ഠികണ്ടകം പരിമസിസ്സാമീതി ഉദരച്ഛവിംയേവ പരിഗ്ഗണ്ഹാമി, യാവസ്സു മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉദരച്ഛവി പിട്ഠികണ്ടകം അല്ലീനാ ഹോതി തായേവപ്പാഹാരതായ. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, വച്ചം വാ മുത്തം വാ കരിസ്സാമീതി തത്ഥേവ അവകുജ്ജോ പപതാമി തായേവപ്പാഹാരതായ. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഇമമേവ കായം അസ്സാസേന്തോ പാണിനാ ഗത്താനി അനുമജ്ജാമി. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, പാണിനാ ഗത്താനി അനുമജ്ജതോ പൂതിമൂലാനി ലോമാനി കായസ്മാ പപതന്തി തായേവപ്പാഹാരതായ. അപിസ്സു മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മനുസ്സാ ദിസ്വാ ഏവമാഹംസു – ‘കാളോ സമണോ ഗോതമോ’തി. ഏകച്ചേ മനുസ്സാ ഏവമാഹംസു – ‘ന കാളോ സമണോ ഗോതമോ, സാമോ സമണോ ഗോതമോ’തി. ഏകച്ചേ മനുസ്സാ ഏവമാഹംസു – ‘ന കാളോ സമണോ ഗോതമോ , നപി സാമോ, മങ്ഗുരച്ഛവി സമണോ ഗോതമോ’തി. യാവസ്സു മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, താവ പരിസുദ്ധോ ഛവിവണ്ണോ പരിയോദാതോ ഉപഹതോ ഹോതി തായേവപ്പാഹാരതായ.

    ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, udaracchaviṃ parimasissāmīti piṭṭhikaṇṭakaṃyeva pariggaṇhāmi, piṭṭhikaṇṭakaṃ parimasissāmīti udaracchaviṃyeva pariggaṇhāmi, yāvassu me, aggivessana, udaracchavi piṭṭhikaṇṭakaṃ allīnā hoti tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, aggivessana, vaccaṃ vā muttaṃ vā karissāmīti tattheva avakujjo papatāmi tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, aggivessana, imameva kāyaṃ assāsento pāṇinā gattāni anumajjāmi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, pāṇinā gattāni anumajjato pūtimūlāni lomāni kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya. Apissu maṃ, aggivessana, manussā disvā evamāhaṃsu – ‘kāḷo samaṇo gotamo’ti. Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo, sāmo samaṇo gotamo’ti. Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo , napi sāmo, maṅguracchavi samaṇo gotamo’ti. Yāvassu me, aggivessana, tāva parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto upahato hoti tāyevappāhāratāya.

    ൩൮൧. ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘യേ ഖോ കേചി അതീതമദ്ധാനം സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ ഓപക്കമികാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയിംസു, ഏതാവപരമം, നയിതോ ഭിയ്യോ. യേപി ഹി കേചി അനാഗതമദ്ധാനം സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ ഓപക്കമികാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയിസ്സന്തി, ഏതാവപരമം, നയിതോ ഭിയ്യോ. യേപി ഹി കേചി ഏതരഹി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ ഓപക്കമികാ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ ഖരാ കടുകാ വേദനാ വേദയന്തി, ഏതാവപരമം, നയിതോ ഭിയ്യോ. ന ഖോ പനാഹം ഇമായ കടുകായ ദുക്കരകാരികായ അധിഗച്ഛാമി ഉത്തരി മനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം. സിയാ നു ഖോ അഞ്ഞോ മഗ്ഗോ ബോധായാ’തി? തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘അഭിജാനാമി ഖോ പനാഹം പിതു സക്കസ്സ കമ്മന്തേ സീതായ ജമ്ബുച്ഛായായ നിസിന്നോ വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിതാ. സിയാ നു ഖോ ഏസോ മഗ്ഗോ ബോധായാ’തി? തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, സതാനുസാരി വിഞ്ഞാണം അഹോസി – ‘ഏസേവ മഗ്ഗോ ബോധായാ’തി. തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘കിം നു ഖോ അഹം തസ്സ സുഖസ്സ ഭായാമി, യം തം സുഖം അഞ്ഞത്രേവ കാമേഹി അഞ്ഞത്ര അകുസലേഹി ധമ്മേഹീ’തി? തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘ന ഖോ അഹം തസ്സ സുഖസ്സ ഭായാമി, യം തം സുഖം അഞ്ഞത്രേവ കാമേഹി അഞ്ഞത്ര അകുസലേഹി ധമ്മേഹീ’തി.

    381. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ye kho keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayiṃsu, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Yepi hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayissanti, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Yepi hi keci etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Na kho panāhaṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya adhigacchāmi uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ. Siyā nu kho añño maggo bodhāyā’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘abhijānāmi kho panāhaṃ pitu sakkassa kammante sītāya jambucchāyāya nisinno vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitā. Siyā nu kho eso maggo bodhāyā’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, satānusāri viññāṇaṃ ahosi – ‘eseva maggo bodhāyā’ti. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘kiṃ nu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti.

    ൩൮൨. ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏതദഹോസി – ‘ന ഖോ തം സുകരം സുഖം അധിഗന്തും ഏവം അധിമത്തകസിമാനം പത്തകായേന, യംനൂനാഹം ഓളാരികം ആഹാരം ആഹാരേയ്യം ഓദനകുമ്മാസ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഓളാരികം ആഹാരം ആഹാരേസിം ഓദനകുമ്മാസം. തേന ഖോ പന മം, അഗ്ഗിവേസ്സന, സമയേന പഞ്ച 35 ഭിക്ഖൂ പച്ചുപട്ഠിതാ ഹോന്തി – ‘യം ഖോ സമണോ ഗോതമോ ധമ്മം അധിഗമിസ്സതി, തം നോ ആരോചേസ്സതീ’തി. യതോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഓളാരികം ആഹാരം ആഹാരേസിം ഓദനകുമ്മാസം, അഥ മേ തേ പഞ്ച ഭിക്ഖൂ നിബ്ബിജ്ജ പക്കമിംസു – ‘ബാഹുല്ലികോ 36 സമണോ ഗോതമോ, പധാനവിബ്ഭന്തോ, ആവത്തോ ബാഹുല്ലായാ’തി.

    382. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho taṃ sukaraṃ sukhaṃ adhigantuṃ evaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyena, yaṃnūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ odanakummāsa’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ. Tena kho pana maṃ, aggivessana, samayena pañca 37 bhikkhū paccupaṭṭhitā honti – ‘yaṃ kho samaṇo gotamo dhammaṃ adhigamissati, taṃ no ārocessatī’ti. Yato kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ, atha me te pañca bhikkhū nibbijja pakkamiṃsu – ‘bāhulliko 38 samaṇo gotamo, padhānavibbhanto, āvatto bāhullāyā’ti.

    ൩൮൩. ‘‘സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഓളാരികം ആഹാരം ആഹാരേത്വാ, ബലം ഗഹേത്വാ, വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി. വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ അജ്ഝത്തം സമ്പസാദനം ചേതസോ ഏകോദിഭാവം അവിതക്കം അവിചാരം സമാധിജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി. പീതിയാ ച വിരാഗാ ഉപേക്ഖകോ ച വിഹാസിം, സതോ ച സമ്പജാനോ. സുഖഞ്ച കായേന പടിസംവേദേസിം യം തം അരിയാ ആചിക്ഖന്തി – ‘ഉപേക്ഖകോ സതിമാ സുഖവിഹാരീ’തി തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി. സുഖസ്സ ച പഹാനാ ദുക്ഖസ്സ ച പഹാനാ, പുബ്ബേവ സോമനസ്സദോമനസ്സാനം അത്ഥങ്ഗമാ, അദുക്ഖമസുഖം ഉപേക്ഖാസതിപാരിസുദ്ധിം ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    383. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāretvā, balaṃ gahetvā, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ, sato ca sampajāno. Sukhañca kāyena paṭisaṃvedesiṃ yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ൩൮൪. ‘‘സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേസിം. സോ അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരാമി , സേയ്യഥിദം – ഏകമ്പി ജാതിം…പേ॰… ഇതി സാകാരം സഉദ്ദേസം അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരാമി. അയം ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, രത്തിയാ പഠമേ യാമേ പഠമാ വിജ്ജാ അധിഗതാ; അവിജ്ജാ വിഹതാ, വിജ്ജാ ഉപ്പന്നാ; തമോ വിഹതോ, ആലോകോ ഉപ്പന്നോ; യഥാ തം അപ്പമത്തസ്സ ആതാപിനോ പഹിതത്തസ്സ വിഹരതോ. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    384. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi , seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ൩൮൫. ‘‘സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ സത്താനം ചുതൂപപാതഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേസിം. സോ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സാമി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാമി…പേ॰… അയം ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, രത്തിയാ മജ്ഝിമേ യാമേ ദുതിയാ വിജ്ജാ അധിഗതാ; അവിജ്ജാ വിഹതാ, വിജ്ജാ ഉപ്പന്നാ; തമോ വിഹതോ, ആലോകോ ഉപ്പന്നോ; യഥാ തം അപ്പമത്തസ്സ ആതാപിനോ പഹിതത്തസ്സ വിഹരതോ . ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന , ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    385. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi…pe… ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato . Evarūpāpi kho me, aggivessana , uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ൩൮൬. ‘‘സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ ആസവാനം ഖയഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേസിം. സോ ‘ഇദം ദുക്ഖ’ന്തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം. ‘ഇമേ ആസവാ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ആസവസമുദയോ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ആസവനിരോധോ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ആസവനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം. തസ്സ മേ ഏവം ജാനതോ ഏവം പസ്സതോ കാമാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചിത്ഥ, ഭവാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചിത്ഥ, അവിജ്ജാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചിത്ഥ. വിമുത്തസ്മിം വിമുത്തമിതി ഞാണം അഹോസി. ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി അബ്ഭഞ്ഞാസിം. അയം ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, രത്തിയാ പച്ഛിമേ യാമേ തതിയാ വിജ്ജാ അധിഗതാ; അവിജ്ജാ വിഹതാ, വിജ്ജാ ഉപ്പന്നാ; തമോ വിഹതോ, ആലോകോ ഉപ്പന്നോ; യഥാ തം അപ്പമത്തസ്സ ആതാപിനോ പഹിതത്തസ്സ വിഹരതോ. ഏവരൂപാപി ഖോ മേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠതി.

    386. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. ‘Ime āsavā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsiṃ. Ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.

    ൩൮൭. ‘‘അഭിജാനാമി ഖോ പനാഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, അനേകസതായ പരിസായ ധമ്മം ദേസേതാ. അപിസ്സു മം ഏകമേകോ ഏവം മഞ്ഞതി – ‘മമേവാരബ്ഭ സമണോ ഗോതമോ ധമ്മം ദേസേതീ’തി. ‘ന ഖോ പനേതം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏവം ദട്ഠബ്ബം; യാവദേവ വിഞ്ഞാപനത്ഥായ തഥാഗതോ പരേസം ധമ്മം ദേസേതി. സോ ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, തസ്സായേവ കഥായ പരിയോസാനേ, തസ്മിംയേവ പുരിമസ്മിം സമാധിനിമിത്തേ അജ്ഝത്തമേവ ചിത്തം സണ്ഠപേമി സന്നിസാദേമി ഏകോദിം കരോമി സമാദഹാമി, യേന സുദം നിച്ചകപ്പം വിഹരാമീ’’’തി.

    387. ‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, aggivessana, anekasatāya parisāya dhammaṃ desetā. Apissu maṃ ekameko evaṃ maññati – ‘mamevārabbha samaṇo gotamo dhammaṃ desetī’ti. ‘Na kho panetaṃ, aggivessana, evaṃ daṭṭhabbaṃ; yāvadeva viññāpanatthāya tathāgato paresaṃ dhammaṃ deseti. So kho ahaṃ, aggivessana, tassāyeva kathāya pariyosāne, tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisādemi ekodiṃ karomi samādahāmi, yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’’ti.

    ‘‘ഓകപ്പനിയമേതം ഭോതോ ഗോതമസ്സ യഥാ തം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. അഭിജാനാതി ഖോ പന ഭവം ഗോതമോ ദിവാ സുപിതാ’’തി? ‘‘അഭിജാനാമഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഗിമ്ഹാനം പച്ഛിമേ മാസേ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ ചതുഗ്ഗുണം സങ്ഘാടിം പഞ്ഞപേത്വാ ദക്ഖിണേന പസ്സേന സതോ സമ്പജാനോ നിദ്ദം ഓക്കമിതാ’’തി. ‘‘ഏതം ഖോ, ഭോ ഗോതമ, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ സമ്മോഹവിഹാരസ്മിം വദന്തീ’’തി ? ‘‘ന ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏത്താവതാ സമ്മൂള്ഹോ വാ ഹോതി അസമ്മൂള്ഹോ വാ. അപി ച, അഗ്ഗിവേസ്സന, യഥാ സമ്മൂള്ഹോ ച ഹോതി അസമ്മൂള്ഹോ ച, തം സുണാഹി, സാധുകം മനസി കരോഹി, ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭോ’’തി ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. ഭഗവാ ഏതദവോച –

    ‘‘Okappaniyametaṃ bhoto gotamassa yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāti kho pana bhavaṃ gotamo divā supitā’’ti? ‘‘Abhijānāmahaṃ, aggivessana, gimhānaṃ pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sato sampajāno niddaṃ okkamitā’’ti. ‘‘Etaṃ kho, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā sammohavihārasmiṃ vadantī’’ti ? ‘‘Na kho, aggivessana, ettāvatā sammūḷho vā hoti asammūḷho vā. Api ca, aggivessana, yathā sammūḷho ca hoti asammūḷho ca, taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ൩൮൮. ‘‘യസ്സ കസ്സചി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേ ആസവാ സംകിലേസികാ പോനോബ്ഭവികാ സദരാ ദുക്ഖവിപാകാ ആയതിം ജാതിജരാമരണിയാ അപ്പഹീനാ, തമഹം ‘സമ്മൂള്ഹോ’തി വദാമി. ആസവാനഞ്ഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന, അപ്പഹാനാ സമ്മൂള്ഹോ ഹോതി. യസ്സ കസ്സചി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേ ആസവാ സംകിലേസികാ പോനോബ്ഭവികാ സദരാ ദുക്ഖവിപാകാ ആയതിം ജാതിജരാമരണിയാ പഹീനാ, തമഹം ‘അസമ്മൂള്ഹോ’തി വദാമി. ആസവാനഞ്ഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന, പഹാനാ അസമ്മൂള്ഹോ ഹോതി.

    388. ‘‘Yassa kassaci, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā appahīnā, tamahaṃ ‘sammūḷho’ti vadāmi. Āsavānañhi, aggivessana, appahānā sammūḷho hoti. Yassa kassaci, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā, tamahaṃ ‘asammūḷho’ti vadāmi. Āsavānañhi, aggivessana, pahānā asammūḷho hoti.

    ‘‘തഥാഗതസ്സ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേ ആസവാ സംകിലേസികാ പോനോബ്ഭവികാ സദരാ ദുക്ഖവിപാകാ ആയതിം ജാതിജരാമരണിയാ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ . സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, താലോ മത്ഥകച്ഛിന്നോ അഭബ്ബോ പുന വിരൂള്ഹിയാ, ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, തഥാഗതസ്സ യേ ആസവാ സംകിലേസികാ പോനോബ്ഭവികാ സദരാ ദുക്ഖവിപാകാ ആയതിം ജാതിജരാമരണിയാ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ’’തി.

    ‘‘Tathāgatassa kho, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā . Seyyathāpi, aggivessana, tālo matthakacchinno abhabbo puna virūḷhiyā, evameva kho, aggivessana, tathāgatassa ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā’’ti.

    ൩൮൯. ഏവം വുത്തേ, സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അച്ഛരിയം, ഭോ ഗോതമ, അബ്ഭുതം, ഭോ ഗോതമ! യാവഞ്ചിദം ഭോതോ ഗോതമസ്സ ഏവം ആസജ്ജ ആസജ്ജ വുച്ചമാനസ്സ, ഉപനീതേഹി വചനപ്പഥേഹി സമുദാചരിയമാനസ്സ, ഛവിവണ്ണോ ചേവ പരിയോദായതി, മുഖവണ്ണോ ച വിപ്പസീദതി, യഥാ തം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. അഭിജാനാമഹം, ഭോ ഗോതമ, പൂരണം കസ്സപം വാദേന വാദം സമാരഭിതാ. സോപി മയാ വാദേന വാദം സമാരദ്ധോ അഞ്ഞേനഞ്ഞം പടിചരി, ബഹിദ്ധാ കഥം അപനാമേസി, കോപഞ്ച ദോസഞ്ച അപ്പച്ചയഞ്ച പാത്വാകാസി. ഭോതോ പന 39 ഗോതമസ്സ ഏവം ആസജ്ജ ആസജ്ജ വുച്ചമാനസ്സ, ഉപനീതേഹി വചനപ്പഥേഹി സമുദാചരിയമാനസ്സ, ഛവിവണ്ണോ ചേവ പരിയോദായതി, മുഖവണ്ണോ ച വിപ്പസീദതി, യഥാ തം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. അഭിജാനാമഹം, ഭോ ഗോതമ, മക്ഖലിം ഗോസാലം…പേ॰… അജിതം കേസകമ്ബലം… പകുധം കച്ചായനം… സഞ്ജയം ബേലട്ഠപുത്തം… നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം വാദേന വാദം സമാരഭിതാ . സോപി മയാ വാദേന വാദം സമാരദ്ധോ അഞ്ഞേനഞ്ഞം പടിചരി, ബഹിദ്ധാ കഥം അപനാമേസി, കോപഞ്ച ദോസഞ്ച അപ്പച്ചയഞ്ച പാത്വാകാസി. ഭോതോ പന ഗോതമസ്സ ഏവം ആസജ്ജ ആസജ്ജ വുച്ചമാനസ്സ, ഉപനീതേഹി വചനപ്പഥേഹി സമുദാചരിയമാനസ്സ, ഛവിവണ്ണോ ചേവ പരിയോദായതി, മുഖവണ്ണോ ച വിപ്പസീദതി, യഥാ തം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. ഹന്ദ ച ദാനി മയം, ഭോ ഗോതമ, ഗച്ഛാമ. ബഹുകിച്ചാ മയം, ബഹുകരണീയാ’’തി. ‘‘യസ്സദാനി ത്വം, അഗ്ഗിവേസ്സന, കാലം മഞ്ഞസീ’’തി.

    389. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Yāvañcidaṃ bhoto gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāmahaṃ, bho gotama, pūraṇaṃ kassapaṃ vādena vādaṃ samārabhitā. Sopi mayā vādena vādaṃ samāraddho aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ apanāmesi, kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Bhoto pana 40 gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāmahaṃ, bho gotama, makkhaliṃ gosālaṃ…pe… ajitaṃ kesakambalaṃ… pakudhaṃ kaccāyanaṃ… sañjayaṃ belaṭṭhaputtaṃ… nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ vādena vādaṃ samārabhitā . Sopi mayā vādena vādaṃ samāraddho aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ apanāmesi, kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Bhoto pana gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Handa ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma. Bahukiccā mayaṃ, bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, aggivessana, kālaṃ maññasī’’ti.

    അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദിത്വാ അനുമോദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമീതി.

    Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti.

    മഹാസച്ചകസുത്തം നിട്ഠിതം ഛട്ഠം.

    Mahāsaccakasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.







    Footnotes:
    1. പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ… പവിസിതുകാമോ ഹോതി (സീ॰)
    2. pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya… pavisitukāmo hoti (sī.)
    3. പാപുണിസ്സന്തി (സ്യാ॰ കം॰)
    4. pāpuṇissanti (syā. kaṃ.)
    5. നഏഹിഭദന്തികാ, നതിട്ഠഭദന്തികാ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰ ക॰)
    6. naehibhadantikā, natiṭṭhabhadantikā (sī. syā. kaṃ. pī. ka.)
    7. കായഭാവനം ഹി (സീ॰ പീ॰ ക॰)
    8. kāyabhāvanaṃ hi (sī. pī. ka.)
    9. നേതം ഖോഠാനം (സീ॰ പീ॰)
    10. netaṃ khoṭhānaṃ (sī. pī.)
    11. ന ഹനൂന (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    12. na hanūna (sī. syā. kaṃ. pī.)
    13. ( ) നത്ഥി (സീ॰ പീ॰)
    14. ( ) natthi (sī. pī.)
    15. പസ്സ മ॰ നി॰ ൧.൨൭൮ പാസരാസിസുത്തേ
    16. passa ma. ni. 1.278 pāsarāsisutte
    17. പസ്സ മ॰ നി॰ ൧.൨൨൧ വിതക്കസണ്ഠാനസുത്തേ
    18. passa ma. ni. 1.221 vitakkasaṇṭhānasutte
    19. ഊഹന്തി (സീ॰), ഓഹനന്തി (സ്യാ॰ കം॰), ഉഹനന്തി (ക॰)
    20. മുദ്ധാനം അഭിമന്ഥേയ്യ (സീ॰ പീ॰), മുദ്ധാനം അഭിമത്ഥേയ്യ (സ്യാ॰ കം॰)
    21. ūhanti (sī.), ohananti (syā. kaṃ.), uhananti (ka.)
    22. muddhānaṃ abhimantheyya (sī. pī.), muddhānaṃ abhimattheyya (syā. kaṃ.)
    23. വരത്തകബന്ധനേന (സീ॰)
    24. varattakabandhanena (sī.)
    25. വിഹാരോത്വേവേസോ (സീ॰)
    26. വിഹാരോത്വേവേസോ അരഹതോ’’തി (?)
    27. vihārotveveso (sī.)
    28. vihārotveveso arahato’’ti (?)
    29. അജ്ഝോഹരിസ്സാമ (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰ ക॰)
    30. അജദ്ധുകം (സീ॰ പീ॰), ജദ്ധുകം (സ്യാ॰ കം॰)
    31. അജ്ഝോഹരേയ്യും (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰ ക॰)
    32. ajjhoharissāma (syā. kaṃ. pī. ka.)
    33. ajaddhukaṃ (sī. pī.), jaddhukaṃ (syā. kaṃ.)
    34. ajjhohareyyuṃ (syā. kaṃ. pī. ka.)
    35. പഞ്ചവഗ്ഗിയാ (അഞ്ഞസുത്തേസു)
    36. ബാഹുലികോ (സീ॰ പീ॰) സംഘഭേദസിക്ഖാപദടീകായ സമേതി
    37. pañcavaggiyā (aññasuttesu)
    38. bāhuliko (sī. pī.) saṃghabhedasikkhāpadaṭīkāya sameti
    39. ഭോതോ ഖോ പന (സീ॰)
    40. bhoto kho pana (sī.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൬. മഹാസച്ചകസുതവണ്ണനാ • 6. Mahāsaccakasutavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൬. മഹാസച്ചകസുത്തവണ്ണനാ • 6. Mahāsaccakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact