Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
මජ්ඣිම නිකාය 77
The Middle-Length Suttas Collection 77
මහාසකුලුදායිසුත්ත
The Longer Discourse with Sakuludāyī
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා රාජගහේ විහරති වේළුවනේ කලන්දකනිවාපේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Rājagaha, in the Bamboo Grove, the squirrels’ feeding ground.
තේන ඛෝ පන සමයේන සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා පරිබ්බාජකා මෝරනිවාපේ පරිබ්බාජකාරාමේ පටිවසන්ති, සේය්යථිදං—අන්නභාරෝ වරධරෝ සකුලුදායී ච පරිබ්බාජකෝ අඤ්ඤේ ච අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා පරිබ්බාජකා.
Now at that time several very well-known wanderers were residing in the monastery of the wanderers in the peacocks’ feeding ground. They included Annabhāra, Varadhara, Sakuludāyī, and other very well-known wanderers.
අථ ඛෝ භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය රාජගහං පිණ්ඩාය පාවිසි. අථ ඛෝ භගවතෝ ඒතදහෝසි: “අතිප්පගෝ ඛෝ තාව රාජගහේ පිණ්ඩාය චරිතුං. යන්නූනාහං යේන මෝරනිවාපෝ පරිබ්බාජකාරාමෝ යේන සකුලුදායී පරිබ්බාජකෝ තේනුපසඞ්කමේය්යන්”ති.
Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, entered Rājagaha for alms. Then it occurred to him, “It’s too early to wander for alms in Rājagaha. Why don’t I visit the wanderer Sakuludāyī at the monastery of the wanderers in the peacocks’ feeding ground?”
අථ ඛෝ භගවා යේන මෝරනිවාපෝ පරිබ්බාජකාරාමෝ තේනුපසඞ්කමි.
So the Buddha went to the monastery of the wanderers.
තේන ඛෝ පන සමයේන සකුලුදායී පරිබ්බාජකෝ මහතියා පරිබ්බාජකපරිසාය සද්ධිං නිසින්නෝ හෝති උන්නාදිනියා උච්චාසද්දමහාසද්දාය අනේකවිහිතං තිරච්ඡානකථං කථේන්තියා, සේය්යථිදං—රාජකථං චෝරකථං මහාමත්තකථං සේනාකථං භයකථං යුද්ධකථං අන්නකථං පානකථං වත්ථකථං සයනකථං මාලාකථං ගන්ධකථං ඤාතිකථං යානකථං ගාමකථං නිගමකථං නගරකථං ජනපදකථං ඉත්ථිකථං සූරකථං විසිඛාකථං කුම්භට්ඨානකථං පුබ්බපේතකථං නානත්තකථං ලෝකක්ඛායිකං සමුද්දක්ඛායිකං ඉතිභවාභවකථං ඉති වා.
Now at that time, Sakuludāyī was sitting together with a large assembly of wanderers making an uproar, a dreadful racket. They engaged in all kinds of low talk, such as talk about kings, bandits, and ministers; talk about armies, threats, and wars; talk about food, drink, clothes, and beds; talk about garlands and fragrances; talk about family, vehicles, villages, towns, cities, and countries; talk about women and heroes; street talk and well talk; talk about the departed; motley talk; tales of land and sea; and talk about being reborn in this or that state of existence.
අද්දසා ඛෝ සකුලුදායී පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං දූරතෝව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන සකං පරිසං සණ්ඨාපේති: “අප්පසද්දා භෝන්තෝ හෝන්තු; මා භෝන්තෝ සද්දමකත්ථ. අයං සමණෝ ගෝතමෝ ආගච්ඡති; අප්පසද්දකාමෝ ඛෝ පන සෝ ආයස්මා අප්පසද්දස්ස වණ්ණවාදී. අප්පේව නාම අප්පසද්දං පරිසං විදිත්වා උපසඞ්කමිතබ්බං මඤ්ඤේය්යා”ති. අථ ඛෝ තේ පරිබ්බාජකා තුණ්හී අහේසුං.
Sakuludāyī saw the Buddha coming off in the distance, and hushed his own assembly, “Be quiet, good sirs, don’t make a sound. Here comes the ascetic Gotama. The venerable likes quiet and praises quiet. Hopefully if he sees that our assembly is quiet he’ll see fit to approach.” Then those wanderers fell silent.
අථ ඛෝ භගවා යේන සකුලුදායී පරිබ්බාජකෝ තේනුපසඞ්කමි. අථ ඛෝ සකුලුදායී පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “ඒතු ඛෝ, භන්තේ, භගවා. ස්වාගතං, භන්තේ, භගවතෝ. චිරස්සං ඛෝ, භන්තේ, භගවා ඉමං පරියායමකාසි යදිදං ඉධාගමනාය. නිසීදතු, භන්තේ, භගවා; ඉදමාසනං පඤ්ඤත්තන්”ති. නිසීදි භගවා පඤ්ඤත්තේ ආසනේ. සකුලුදායීපි ඛෝ පරිබ්බාජකෝ අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි.
Then the Buddha approached Sakuludāyī, who said to him, “Let the Blessed One come, sir! Welcome to the Blessed One, sir! It’s been a long time since you took the opportunity to come here. Please, sir, sit down, this seat is ready.” The Buddha sat on the seat spread out, while Sakuludāyī took a low seat and sat to one side.
ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ සකුලුදායිං පරිබ්බාජකං භගවා ඒතදවෝච: “කාය නුත්ථ, උදායි, ඒතරහි කථාය සන්නිසින්නා, කා ච පන වෝ අන්තරාකථා විප්පකතා”ති?
The Buddha said to him, “Udāyī, what were you sitting talking about just now? What conversation was left unfinished?”
“තිට්ඨතේසා, භන්තේ, කථා යාය මයං ඒතරහි කථාය සන්නිසින්නා. නේසා, භන්තේ, කථා භගවතෝ දුල්ලභා භවිස්සති පච්ඡාපි සවනාය.
“Sir, leave aside what we were sitting talking about just now. It won’t be hard for you to hear about that later.
පුරිමානි, භන්තේ, දිවසානි පුරිමතරානි නානාතිත්ථියානං සමණබ්රාහ්මණානං කුතූහලසාලායං සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අයමන්තරාකථා උදපාදි: ‘ලාභා වත, භෝ, අඞ්ගමගධානං, සුලද්ධලාභා වත, භෝ, අඞ්ගමගධානං. තත්රිමේ සමණබ්රාහ්මණා සඞ්ඝිනෝ ගණිනෝ ගණාචරියා ඤාතා යසස්සිනෝ තිත්ථකරා සාධුසම්මතා බහුජනස්ස රාජගහං වස්සාවාසං ඕසටා. අයම්පි ඛෝ පූරණෝ කස්සපෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස; සෝපි රාජගහං වස්සාවාසං ඕසටෝ. අයම්පි ඛෝ මක්ඛලි ගෝසාලෝ …පේ… අජිතෝ කේසකම්බලෝ … පකුධෝ කච්චායනෝ … සඤ්ජයෝ බේලට්ඨපුත්තෝ … නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස; සෝපි රාජගහං වස්සාවාසං ඕසටෝ. අයම්පි ඛෝ සමණෝ ගෝතමෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස; සෝපි රාජගහං වස්සාවාසං ඕසටෝ. කෝ නු ඛෝ ඉමේසං භවතං සමණබ්රාහ්මණානං සඞ්ඝීනං ගණීනං ගණාචරියානං ඤාතානං යසස්සිනං තිත්ථකරානං සාධුසම්මතානං බහුජනස්ස සාවකානං සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ, කඤ්ච පන සාවකා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්තී(අ)ති?
Sir, a few days ago several ascetics and brahmins who follow various other religions were sitting together at the debating hall, and this discussion came up among them: ‘The people of Aṅga and Magadha are so fortunate, so very fortunate! For there are these ascetics and brahmins who lead an order and a community, and teach a community. They’re well-known and famous religious founders, deemed holy by many people. And they have come down for the rainy season residence at Rājagaha. They include Pūraṇa Kassapa, the bamboo-staffed ascetic Gosāla, Ajita of the hair blanket, Pakudha Kaccāyana, Sañjaya Belaṭṭhiputta, and the Jain ascetic of the Ñātika clan. This ascetic Gotama also leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. And he too has come down for the rains residence at Rājagaha. Which of these ascetics and brahmins is honored, respected, revered, and venerated by their disciples? And how do their disciples, after honoring and respecting them, remain loyal?’
තත්රේකච්චේ ඒවමාහංසු: ‘අයං ඛෝ පූරණෝ කස්සපෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස; සෝ ච ඛෝ සාවකානං න සක්කතෝ න ගරුකතෝ න මානිතෝ න පූජිතෝ, න ච පන පූරණං කස්සපං සාවකා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති. භූතපුබ්බං පූරණෝ කස්සපෝ අනේකසතාය පරිසාය ධම්මං දේසේති. තත්රඤ්ඤතරෝ පූරණස්ස කස්සපස්ස සාවකෝ සද්දමකාසි: “මා භෝන්තෝ පූරණං කස්සපං ඒතමත්ථං පුච්ඡිත්ථ; නේසෝ ඒතං ජානාති; මයමේතං ජානාම, අම්හේ ඒතමත්ථං පුච්ඡථ; මයමේතං භවන්තානං බ්යාකරිස්සාමා”ති. භූතපුබ්බං පූරණෝ කස්සපෝ බාහා පග්ගය්හ කන්දන්තෝ න ලභති: “අප්පසද්දා භෝන්තෝ හෝන්තු, මා භෝන්තෝ සද්දමකත්ථ. නේතේ, භවන්තේ, පුච්ඡන්ති, අම්හේ ඒතේ පුච්ඡන්ති; මයමේතේසං බ්යාකරිස්සාමා”ති. බහූ ඛෝ පන පූරණස්ස කස්සපස්ස සාවකා වාදං ආරෝපේත්වා අපක්කන්තා: “න ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාසි, අහං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාමි, කිං ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානිස්සසි? මිච්ඡාපටිපන්නෝ ත්වමසි, අහමස්මි සම්මාපටිපන්නෝ, සහිතං මේ, අසහිතං තේ, පුරේවචනීයං පච්ඡා අවච, පච්ඡාවචනීයං පුරේ අවච, අධිචිණ්ණං තේ විපරාවත්තං, ආරෝපිතෝ තේ වාදෝ, නිග්ගහිතෝසි, චර වාදප්පමෝක්ඛාය, නිබ්බේඨේහි වා සචේ පහෝසී”ති. ඉති පූරණෝ කස්සපෝ සාවකානං න සක්කතෝ න ගරුකතෝ න මානිතෝ න පූජිතෝ, න ච පන පූරණං කස්සපං සාවකා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති. අක්කුට්ඨෝ ච පන පූරණෝ කස්සපෝ ධම්මක්කෝසේනා(අ)ති.
Some of them said: ‘This Pūraṇa Kassapa leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. But he’s not honored, respected, revered, venerated, and esteemed by his disciples. And his disciples, not honoring and respecting him, don’t remain loyal to him. Once it so happened that he was teaching an assembly of many hundreds. Then one of his disciples made a noise, “My good sirs, don’t ask Pūraṇa Kassapa about that. He doesn’t know that. I know it. Ask me about it, and I’ll answer you.” It happened that Pūraṇa Kassapa didn’t get his way, though he called out with raised arms, “Be quiet, good sirs, don’t make a sound. They’re not asking you, they’re asking me! I’ll answer you!” Indeed, many of his disciples have left him after refuting his doctrine: “You don’t understand this teaching and training. I understand this teaching and training. What, you understand this teaching and training? You’re practicing wrong. I’m practicing right. I stay on topic, you don’t. You said last what you should have said first. You said first what you should have said last. What you’ve thought so much about has been disproved. Your doctrine is refuted. Go on, save your doctrine! You’re trapped; get yourself out of this—if you can!” That’s how Pūraṇa Kassapa is not honored, respected, revered, venerated, and esteemed by his disciples. On the contrary, his disciples, not honoring and respecting him, don’t remain loyal to him. Rather, he’s reviled, and rightly so.’
ඒකච්චේ ඒවමාහංසු: ‘අයම්පි ඛෝ මක්ඛලි ගෝසාලෝ …පේ… අජිතෝ කේසකම්බලෝ … පකුධෝ කච්චායනෝ … සඤ්ජයෝ බේලට්ඨපුත්තෝ … නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස; සෝ ච ඛෝ සාවකානං න සක්කතෝ න ගරුකතෝ න මානිතෝ න පූජිතෝ, න ච පන නිගණ්ඨං නාටපුත්තං සාවකා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති. භූතපුබ්බං නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ අනේකසතාය පරිසාය ධම්මං දේසේති. තත්රඤ්ඤතරෝ නිගණ්ඨස්ස නාටපුත්තස්ස සාවකෝ සද්දමකාසි: “මා භෝන්තෝ නිගණ්ඨං නාටපුත්තං ඒතමත්ථං පුච්ඡිත්ථ; නේසෝ ඒතං ජානාති; මයමේතං ජානාම, අම්හේ ඒතමත්ථං පුච්ඡථ; මයමේතං භවන්තානං බ්යාකරිස්සාමා”ති. භූතපුබ්බං නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ බාහා පග්ගය්හ කන්දන්තෝ න ලභති: “අප්පසද්දා භෝන්තෝ හෝන්තු, මා භෝන්තෝ සද්දමකත්ථ. නේතේ භවන්තේ පුච්ඡන්ති, අම්හේ ඒතේ පුච්ඡන්ති; මයමේතේසං බ්යාකරිස්සාමා”ති. බහූ ඛෝ පන නිගණ්ඨස්ස නාටපුත්තස්ස සාවකා වාදං ආරෝපේත්වා අපක්කන්තා: “න ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාසි, අහං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාමි. කිං ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානිස්සසි? මිච්ඡාපටිපන්නෝ ත්වමසි. අහමස්මි සම්මාපටිපන්නෝ. සහිතං මේ අසහිතං තේ, පුරේවචනීයං පච්ඡා අවච, පච්ඡාවචනීයං පුරේ අවච, අධිචිණ්ණං තේ විපරාවත්තං, ආරෝපිතෝ තේ වාදෝ, නිග්ගහිතෝසි, චර වාදප්පමෝක්ඛාය, නිබ්බේඨේහි වා සචේ පහෝසී”ති. ඉති නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ සාවකානං න සක්කතෝ න ගරුකතෝ න මානිතෝ න පූජිතෝ, න ච පන නිගණ්ඨං නාටපුත්තං සාවකා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති. අක්කුට්ඨෝ ච පන නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ ධම්මක්කෝසේනා(අ)ති.
Others said: 'This bamboo-staffed ascetic Gosāla … Ajita of the hair blanket … Pakudha Kaccāyana … Sañjaya Belaṭṭhiputta … The Jain ascetic of the Ñātika clan leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. But he’s not honored, respected, revered, and venerated by his disciples. And his disciples, not honoring and respecting him, don’t remain loyal to him. Once it so happened that he was teaching an assembly of many hundreds. Then one of his disciples made a noise, “My good sirs, don’t ask the Jain Ñātika about that. He doesn’t know that. I know it. Ask me about it, and I’ll answer you.” It happened that the Jain Ñātika didn’t get his way, though he called out with raised arms, “Be quiet, good sirs, don’t make a sound. They’re not asking you, they’re asking me! I’ll answer you!” Indeed, many of his disciples have left him after refuting his doctrine: “You don’t understand this teaching and training. I understand this teaching and training. What, you understand this teaching and training? You’re practicing wrong. I’m practicing right. I stay on topic, you don’t. You said last what you should have said first. You said first what you should have said last. What you’ve thought so much about has been disproved. Your doctrine is refuted. Go on, save your doctrine! You’re trapped; get yourself out of this—if you can!” That’s how the Jain Ñātika is not honored, respected, revered, and venerated by his disciples. On the contrary, his disciples, not honoring and respecting him, don’t remain loyal to him. Rather, he’s reviled, and rightly so.’
ඒකච්චේ ඒවමාහංසු: ‘අයම්පි ඛෝ සමණෝ ගෝතමෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස; සෝ ච ඛෝ සාවකානං සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ, සමණඤ්ච පන ගෝතමං සාවකා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති. භූතපුබ්බං සමණෝ ගෝතමෝ අනේකසතාය පරිසාය ධම්මං දේසේසි. තත්රඤ්ඤතරෝ සමණස්ස ගෝතමස්ස සාවකෝ උක්කාසි. තමේනාඤ්ඤතරෝ සබ්රහ්මචාරී ජණ්ණුකේන ඝට්ටේසි: “අප්පසද්දෝ ආයස්මා හෝතු, මායස්මා සද්දමකාසි, සත්ථා නෝ භගවා ධම්මං දේසේසී”ති. යස්මිං සමයේ සමණෝ ගෝතමෝ අනේකසතාය පරිසාය ධම්මං දේසේති, නේව තස්මිං සමයේ සමණස්ස ගෝතමස්ස සාවකානං ඛිපිතසද්දෝ වා හෝති උක්කාසිතසද්දෝ වා. තමේනං මහාජනකායෝ පච්චාසීසමානරූපෝ පච්චුපට්ඨිතෝ හෝති: “යං නෝ භගවා ධම්මං භාසිස්සති තං නෝ සෝස්සාමා”ති. සේය්යථාපි නාම පුරිසෝ චාතුම්මහාපථේ ඛුද්දමධුං අනේලකං පීළේය්ය. තමේනං මහාජනකායෝ පච්චාසීසමානරූපෝ පච්චුපට්ඨිතෝ අස්ස. ඒවමේව යස්මිං සමයේ සමණෝ ගෝතමෝ අනේකසතාය පරිසාය ධම්මං දේසේති, නේව තස්මිං සමයේ සමණස්ස ගෝතමස්ස සාවකානං ඛිපිතසද්දෝ වා හෝති උක්කාසිතසද්දෝ වා. තමේනං මහාජනකායෝ පච්චාසීසමානරූපෝ පච්චුපට්ඨිතෝ හෝති: “යං නෝ භගවා ධම්මං භාසිස්සති තං නෝ සෝස්සාමා”ති. යේපි සමණස්ස ගෝතමස්ස සාවකා සබ්රහ්මචාරීහි සම්පයෝජේත්වා සික්ඛං පච්චක්ඛාය හීනායාවත්තන්ති තේපි සත්ථු චේව වණ්ණවාදිනෝ හෝන්ති, ධම්මස්ස ච වණ්ණවාදිනෝ හෝන්ති, සඞ්ඝස්ස ච වණ්ණවාදිනෝ හෝන්ති, අත්තගරහිනෝයේව හෝන්ති අනඤ්ඤගරහිනෝ, “මයමේවම්හා අලක්ඛිකා මයං අප්පපුඤ්ඤා තේ මයං ඒවං ස්වාක්ඛාතේ ධම්මවිනයේ පබ්බජිත්වා නාසක්ඛිම්හා යාවජීවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරිතුන්”ති. තේ ආරාමිකභූතා වා උපාසකභූතා වා පඤ්චසික්ඛාපදේ සමාදාය වත්තන්ති. ඉති සමණෝ ගෝතමෝ සාවකානං සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ, සමණඤ්ච පන ගෝතමං සාවකා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්තී(අ)”ති.
Others said: ‘This ascetic Gotama leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. He’s honored, respected, revered, and venerated by his disciples. And his disciples, honoring and respecting him, remain loyal to him. Once it so happened that he was teaching an assembly of many hundreds. Then one of his disciples cleared their throat. And one of their spiritual companions nudged them with their knee, to indicate, “Hush, venerable, don’t make sound! Our teacher, the Blessed One, is teaching!” While the ascetic Gotama is teaching an assembly of many hundreds, there is no sound of his disciples coughing or clearing their throats. That large crowd is poised on the edge of their seats, thinking, “Whatever the Buddha teaches, we shall listen to it.” It’s like when there’s a person at the crossroads pressing out pure dwarf-bee honey, and a large crowd is poised on the edge of their seats. In the same way, while the ascetic Gotama is teaching an assembly of many hundreds, there is no sound of his disciples coughing or clearing their throats. That large crowd is poised on the edge of their seats, thinking, “Whatever the Buddha teaches, we shall listen to it.” Even when a disciple of the ascetic Gotama resigns the training and returns to a lesser life, having been overly attached to their spiritual companions, they speak only praise of the teacher, the teaching, and the Saṅgha. They blame only themselves, not others: “We were unlucky, we had little merit. For even after going forth in such a well explained teaching and training we weren’t able to practice for life the perfectly full and pure spiritual life.” They become monastery workers or lay followers, and they proceed having undertaken the five precepts. That’s how the ascetic Gotama is honored, respected, revered, and venerated by his disciples. And that’s how his disciples, honoring and respecting him, remain loyal to him.’”
“කති පන ත්වං, උදායි, මයි ධම්මේ සමනුපස්සසි, යේහි මමං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්තී”ති?
“But Udāyī, how many qualities do you see in me, because of which my disciples honor, respect, revere, and venerate me; and after honoring and respecting me, they remain loyal to me?”
“පඤ්ච ඛෝ අහං, භන්තේ, භගවති ධම්මේ සමනුපස්සාමි යේහි භගවන්තං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති. කතමේ පඤ්ච?
“Sir, I see five such qualities in the Buddha. What five?
භගවා හි, භන්තේ, අප්පාහාරෝ, අප්පාහාරතාය ච වණ්ණවාදී. යම්පි, භන්තේ, භගවා අප්පාහාරෝ, අප්පාහාරතාය ච වණ්ණවාදී ඉමං ඛෝ අහං, භන්තේ, භගවති පඨමං ධම්මං සමනුපස්සාමි යේන භගවන්තං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
The Buddha eats little and praises eating little. This is the first such quality I see in the Buddha.
පුන චපරං, භන්තේ, භගවා සන්තුට්ඨෝ ඉතරීතරේන චීවරේන, ඉතරීතරචීවරසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී. යම්පි, භන්තේ, භගවා සන්තුට්ඨෝ ඉතරීතරේන චීවරේන, ඉතරීතරචීවරසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී, ඉමං ඛෝ අහං, භන්තේ, භගවති දුතියං ධම්මං සමනුපස්සාමි යේන භගවන්තං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
Furthermore, the Buddha is content with any kind of robe, and praises such contentment. This is the second such quality I see in the Buddha.
පුන චපරං, භන්තේ, භගවා සන්තුට්ඨෝ ඉතරීතරේන පිණ්ඩපාතේන, ඉතරීතරපිණ්ඩපාතසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී. යම්පි, භන්තේ, භගවා සන්තුට්ඨෝ ඉතරීතරේන පිණ්ඩපාතේන, ඉතරීතරපිණ්ඩපාතසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී, ඉමං ඛෝ අහං, භන්තේ, භගවති තතියං ධම්මං සමනුපස්සාමි යේන භගවන්තං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
Furthermore, the Buddha is content with any kind of almsfood, and praises such contentment. This is the third such quality I see in the Buddha.
පුන චපරං, භන්තේ, භගවා සන්තුට්ඨෝ ඉතරීතරේන සේනාසනේන, ඉතරීතරසේනාසනසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී. යම්පි, භන්තේ, භගවා සන්තුට්ඨෝ ඉතරීතරේන සේනාසනේන, ඉතරීතරසේනාසනසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී, ඉමං ඛෝ අහං, භන්තේ, භගවති චතුත්ථං ධම්මං සමනුපස්සාමි යේන භගවන්තං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
Furthermore, the Buddha is content with any kind of lodging, and praises such contentment. This is the fourth such quality I see in the Buddha.
පුන චපරං, භන්තේ, භගවා පවිවිත්තෝ, පවිවේකස්ස ච වණ්ණවාදී. යම්පි, භන්තේ, භගවා පවිවිත්තෝ, පවිවේකස්ස ච වණ්ණවාදී, ඉමං ඛෝ අහං, භන්තේ, භගවති පඤ්චමං ධම්මං සමනුපස්සාමි යේන භගවන්තං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
Furthermore, the Buddha is secluded, and praises seclusion. This is the fifth such quality I see in the Buddha.
ඉමේ ඛෝ අහං, භන්තේ, භගවති පඤ්ච ධම්මේ සමනුපස්සාමි යේහි භගවන්තං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්තී”ති.
These are the five qualities I see in the Buddha, because of which his disciples honor, respect, revere, and venerate him; and after honoring and respecting him, they remain loyal to him.”
“‘අප්පාහාරෝ සමණෝ ගෝතමෝ, අප්පාහාරතාය ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, සන්ති ඛෝ පන මේ, උදායි, සාවකා කෝසකාහාරාපි අඩ්ඪකෝසකාහාරාපි බේලුවාහාරාපි අඩ්ඪබේලුවාහාරාපි. අහං ඛෝ පන, උදායි, අප්පේකදා ඉමිනා පත්තේන සමතිත්තිකම්පි භුඤ්ජාමි භිය්යෝපි භුඤ්ජාමි. ‘අප්පාහාරෝ සමණෝ ගෝතමෝ, අප්පාහාරතාය ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, යේ තේ, උදායි, මම සාවකා කෝසකාහාරාපි අඩ්ඪකෝසකාහාරාපි බේලුවාහාරාපි අඩ්ඪබේලුවාහාරාපි න මං තේ ඉමිනා ධම්මේන සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං.
“Suppose, Udāyī, my disciples were loyal to me because I eat little. Well, there are disciples of mine who eat a cupful of food, or half a cupful; they eat a wood apple, or half a wood apple. But sometimes I even eat this bowl full to the brim, or even more. So if it were the case that my disciples are loyal to me because I eat little, then those disciples who eat even less would not be loyal to me.
‘සන්තුට්ඨෝ සමණෝ ගෝතමෝ ඉතරීතරේන චීවරේන, ඉතරීතරචීවරසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, සන්ති ඛෝ පන මේ, උදායි, සාවකා පංසුකූලිකා ලූඛචීවරධරා තේ සුසානා වා සඞ්කාරකූටා වා පාපණිකා වා නන්තකානි උච්චිනිත්වා සඞ්ඝාටිං කරිත්වා ධාරේන්ති. අහං ඛෝ පනුදායි, අප්පේකදා ගහපතිචීවරානි ධාරේමි දළ්හානි සත්ථලූඛානි අලාබුලෝමසානි. ‘සන්තුට්ඨෝ සමණෝ ගෝතමෝ ඉතරීතරේන චීවරේන, ඉතරීතරචීවරසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, යේ තේ, උදායි, මම සාවකා පංසුකූලිකා ලූඛචීවරධරා තේ සුසානා වා සඞ්කාරකූටා වා පාපණිකා වා නන්තකානි උච්චිනිත්වා සඞ්ඝාටිං කරිත්වා ධාරේන්ති, න මං තේ ඉමිනා ධම්මේන සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං.
Suppose my disciples were loyal to me because I’m content with any kind of robe. Well, there are disciples of mine who have rag robes, wearing shabby robes. They gather scraps from charnel grounds, rubbish dumps, and shops, make them into a patchwork robe and wear it. But sometimes I wear robes offered by householders that are strong, yet next to which bottle-gourd down is coarse. So if it were the case that my disciples are loyal to me because I’m content with any kind of robe, then those disciples who wear rag robes would not be loyal to me.
‘සන්තුට්ඨෝ සමණෝ ගෝතමෝ ඉතරීතරේන පිණ්ඩපාතේන, ඉතරීතරපිණ්ඩපාතසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, සන්ති ඛෝ පන මේ, උදායි, සාවකා පිණ්ඩපාතිකා සපදානචාරිනෝ උඤ්ඡාසකේ වතේ රතා, තේ අන්තරඝරං පවිට්ඨා සමානා ආසනේනපි නිමන්තියමානා න සාදියන්ති. අහං ඛෝ පනුදායි, අප්පේකදා නිමන්තනේපි භුඤ්ජාමි සාලීනං ඕදනං විචිතකාළකං අනේකසූපං අනේකබ්යඤ්ජනං. ‘සන්තුට්ඨෝ සමණෝ ගෝතමෝ ඉතරීතරේන පිණ්ඩපාතේන, ඉතරීතරපිණ්ඩපාතසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, යේ තේ, උදායි, මම සාවකා පිණ්ඩපාතිකා සපදානචාරිනෝ උඤ්ඡාසකේ වතේ රතා තේ අන්තරඝරං පවිට්ඨා සමානා ආසනේනපි නිමන්තියමානා න සාදියන්ති, න මං තේ ඉමිනා ධම්මේන සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං.
Suppose my disciples were loyal to me because I’m content with any kind of almsfood. Well, there are disciples of mine who eat only almsfood, wander indiscriminately for almsfood, happy to eat whatever they glean. When they’ve entered an inhabited area, they don’t consent when invited to sit down. But sometimes I even eat by invitation boiled fine rice with the dark grains picked out, served with many soups and sauces. So if it were the case that my disciples are loyal to me because I’m content with any kind of almsfood, then those disciples who eat only almsfood would not be loyal to me.
‘සන්තුට්ඨෝ සමණෝ ගෝතමෝ ඉතරීතරේන සේනාසනේන, ඉතරීතරසේනාසනසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, සන්ති ඛෝ පන මේ, උදායි, සාවකා රුක්ඛමූලිකා අබ්භෝකාසිකා, තේ අට්ඨමාසේ ඡන්නං න උපේන්ති. අහං ඛෝ පනුදායි, අප්පේකදා කූටාගාරේසුපි විහරාමි උල්ලිත්තාවලිත්තේසු නිවාතේසු ඵුසිතග්ගළේසු පිහිතවාතපානේසු. ‘සන්තුට්ඨෝ සමණෝ ගෝතමෝ ඉතරීතරේන සේනාසනේන, ඉතරීතරසේනාසනසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, යේ තේ, උදායි, මම සාවකා රුක්ඛමූලිකා අබ්භෝකාසිකා තේ අට්ඨමාසේ ඡන්නං න උපේන්ති, න මං තේ ඉමිනා ධම්මේන සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං.
Suppose my disciples were loyal to me because I’m content with any kind of lodging. Well, there are disciples of mine who stay at the root of a tree, in the open air. For eight months they don’t go under a roof. But sometimes I even stay in bungalows, plastered inside and out, draft-free, with latches fastened and windows shuttered. So if it were the case that my disciples are loyal to me because I’m content with any kind of lodging, then those disciples who stay at the root of a tree would not be loyal to me.
‘පවිවිත්තෝ සමණෝ ගෝතමෝ, පවිවේකස්ස ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං, සන්ති ඛෝ පන මේ, උදායි, සාවකා ආරඤ්ඤිකා පන්තසේනාසනා අරඤ්ඤවනපත්ථානි පන්තානි සේනාසනානි අජ්ඣෝගාහේත්වා විහරන්ති, තේ අන්වද්ධමාසං සඞ්ඝමජ්ඣේ ඕසරන්ති පාතිමෝක්ඛුද්දේසාය. අහං ඛෝ පනුදායි, අප්පේකදා ආකිණ්ණෝ විහරාමි භික්ඛූහි භික්ඛුනීහි උපාසකේහි උපාසිකාහි රඤ්ඤා රාජමහාමත්තේහි තිත්ථියේහි තිත්ථියසාවකේහි. ‘පවිවිත්තෝ සමණෝ ගෝතමෝ, පවිවේකස්ස ච වණ්ණවාදී(අ)ති, ඉති චේ මං, උදායි, සාවකා සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං. යේ තේ, උදායි, මම සාවකා ආරඤ්ඤකා පන්තසේනාසනා අරඤ්ඤවනපත්ථානි පන්තානි සේනාසනානි අජ්ඣෝගාහේත්වා විහරන්ති තේ අන්වද්ධමාසං සඞ්ඝමජ්ඣේ ඕසරන්ති පාතිමෝක්ඛුද්දේසාය, න මං තේ ඉමිනා ධම්මේන සක්කරේය්යුං ගරුං කරේය්යුං මානේය්යුං පූජේය්යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරේය්යුං.
Suppose my disciples were loyal to me because I’m secluded and I praise seclusion. Well, there are disciples of mine who live in the wilderness, in remote lodgings. Having ventured deep into remote lodgings in the wilderness and the forest, they live there, coming down to the midst of the Saṅgha each fortnight for the recitation of the monastic code. But sometimes I live crowded by monks, nuns, laymen, and laywomen; by rulers and their ministers, and monastics of other religions and their disciples. So if it were the case that my disciples are loyal to me because I’m secluded and praise seclusion, then those disciples who live in the wilderness would not be loyal to me.
ඉති ඛෝ, උදායි, න මමං සාවකා ඉමේහි පඤ්චහි ධම්මේහි සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
So, Udāyī, it’s not because of these five qualities that my disciples honor, respect, revere, and venerate me; and after honoring and respecting me, they remain loyal to me.
අත්ථි ඛෝ, උදායි, අඤ්ඤේ ච පඤ්ච ධම්මා යේහි පඤ්චහි ධම්මේහි මමං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති. කතමේ පඤ්ච?
There are five other qualities because of which my disciples honor, respect, revere, and venerate me; and after honoring and respecting me, they remain loyal to me. What five?
ඉධුදායි, මමං සාවකා අධිසීලේ සම්භාවේන්ති: ‘සීලවා සමණෝ ගෝතමෝ පරමේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ(අ)ති. යම්පුදායි, මමං සාවකා අධිසීලේ සම්භාවේන්ති: ‘සීලවා සමණෝ ගෝතමෝ පරමේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ(අ)ති, අයං ඛෝ, උදායි, පඨමෝ ධම්මෝ යේන මමං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
Firstly, my disciples esteem me for the higher ethics: ‘The ascetic Gotama is ethical. He possesses the entire spectrum of ethical conduct to the highest degree.’ Since this is so, this is the first quality because of which my disciples are loyal to me.
පුන චපරං, උදායි, මමං සාවකා අභික්කන්තේ ඤාණදස්සනේ සම්භාවේන්ති: ‘ජානංයේවාහ සමණෝ ගෝතමෝ—ජානාමීති, පස්සංයේවාහ සමණෝ ගෝතමෝ—පස්සාමීති; අභිඤ්ඤාය සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මං දේසේති නෝ අනභිඤ්ඤාය; සනිදානං සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මං දේසේති නෝ අනිදානං; සප්පාටිහාරියං සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මං දේසේති නෝ අප්පාටිහාරියන්(අ)ති. යම්පුදායි, මමං සාවකා අභික්කන්තේ ඤාණදස්සනේ සම්භාවේන්ති: ‘ජානංයේවාහ සමණෝ ගෝතමෝ—ජානාමීති, පස්සංයේවාහ සමණෝ ගෝතමෝ—පස්සාමීති; අභිඤ්ඤාය සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මං දේසේති නෝ අනභිඤ්ඤාය; සනිදානං සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මං දේසේති නෝ අනිදානං; සප්පාටිහාරියං සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මං දේසේති නෝ අප්පාටිහාරියන්(අ)ති, අයං ඛෝ, උදායි, දුතියෝ ධම්මෝ යේන මමං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
Furthermore, my disciples esteem me for my excellent knowledge and vision: ‘The ascetic Gotama only claims to know when he does in fact know. He only claims to see when he really does see. He teaches based on direct knowledge, not without direct knowledge. He teaches based on reason, not without reason. He teaches with a demonstrable basis, not without it.’ Since this is so, this is the second quality because of which my disciples are loyal to me.
පුන චපරං, උදායි, මමං සාවකා අධිපඤ්ඤාය සම්භාවේන්ති: ‘පඤ්ඤවා සමණෝ ගෝතමෝ පරමේන පඤ්ඤාක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ; තං වත අනාගතං වාදපථං න දක්ඛති, උප්පන්නං වා පරප්පවාදං න සහධම්මේන සුනිග්ගහිතං නිග්ගණ්හිස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති(අ). තං කිං මඤ්ඤසි, උදායි, අපි නු මේ සාවකා ඒවං ජානන්තා ඒවං පස්සන්තා අන්තරන්තරා කථං ඕපාතේය්යුන්”ති?
Furthermore, my disciples esteem me for my higher wisdom: ‘The ascetic Gotama is wise. He possesses the entire spectrum of wisdom to the highest degree. It’s not possible that he would fail to foresee grounds for future criticism, or to legitimately and completely refute the doctrines of others that come up.’ What do you think, Udāyī? Would my disciples, knowing and seeing this, break in and interrupt me?”
“නෝ හේතං, භන්තේ”.
“No, sir.”
“න ඛෝ පනාහං, උදායි, සාවකේසු අනුසාසනිං පච්චාසීසාමි; අඤ්ඤදත්ථු මමයේව සාවකා අනුසාසනිං පච්චාසීසන්ති.
“That’s because I don’t expect to be instructed by my disciples. Invariably, my disciples expect instruction from me.
යම්පුදායි, මමං සාවකා අධිපඤ්ඤාය සම්භාවේන්ති: ‘පඤ්ඤවා සමණෝ ගෝතමෝ පරමේන පඤ්ඤාක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ; තං වත අනාගතං වාදපථං න දක්ඛති, උප්පන්නං වා පරප්පවාදං න සහධම්මේන නිග්ගහිතං නිග්ගණ්හිස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති(අ). අයං ඛෝ, උදායි, තතියෝ ධම්මෝ යේන මමං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
Since this is so, this is the third quality because of which my disciples are loyal to me.
පුන චපරං, උදායි, මම සාවකා යේන දුක්ඛේන දුක්ඛෝතිණ්ණා දුක්ඛපරේතා තේ මං උපසඞ්කමිත්වා දුක්ඛං අරියසච්චං පුච්ඡන්ති, තේසාහං දුක්ඛං අරියසච්චං පුට්ඨෝ බ්යාකරෝමි, තේසාහං චිත්තං ආරාධේමි පඤ්හස්ස වේය්යාකරණේන; තේ මං දුක්ඛසමුදයං … දුක්ඛනිරෝධං … දුක්ඛනිරෝධගාමිනිං පටිපදං අරියසච්චං පුච්ඡන්ති, තේසාහං දුක්ඛනිරෝධගාමිනිං පටිපදං අරියසච්චං පුට්ඨෝ බ්යාකරෝමි, තේසාහං චිත්තං ආරාධේමි පඤ්හස්ස වේය්යාකරණේන. යම්පුදායි, මම සාවකා යේන දුක්ඛේන දුක්ඛෝතිණ්ණා දුක්ඛපරේතා තේ මං උපසඞ්කමිත්වා දුක්ඛං අරියසච්චං පුච්ඡන්ති, තේසාහං දුක්ඛං අරියසච්චං පුට්ඨෝ බ්යාකරෝමි, තේසාහං චිත්තං ආරාධේමි පඤ්හස්ස වේය්යාකරණේන. තේ මං දුක්ඛසමුදයං … දුක්ඛනිරෝධං … දුක්ඛනිරෝධගාමිනිං පටිපදං අරියසච්චං පුච්ඡන්ති. තේසාහං දුක්ඛනිරෝධගාමිනිං පටිපදං අරියසච්චං පුට්ඨෝ බ්යාකරෝමි. තේසාහං චිත්තං ආරාධේමි පඤ්හස්ස වේය්යාකරණේන. අයං ඛෝ, උදායි, චතුත්ථෝ ධම්මෝ යේන මමං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
Furthermore, my disciples come to me and ask how the noble truth of suffering applies to the suffering in which they are swamped and mired. And I provide them with a satisfying answer to their question. They ask how the noble truths of the origin of suffering, the cessation of suffering, and the practice that leads to the cessation of suffering apply to the suffering that has overwhelmed them and brought them low. And I provide them with satisfying answers to their questions. Since this is so, this is the fourth quality because of which my disciples are loyal to me.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා චත්තාරෝ සතිපට්ඨානේ භාවේන්ති. ඉධුදායි, භික්ඛු කායේ කායානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං; වේදනාසු වේදනානුපස්සී විහරති … චිත්තේ චිත්තානුපස්සී විහරති … ධම්මේසු ධම්මානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං. තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the four kinds of mindfulness meditation. It’s when a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of feelings … mind … principles—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා චත්තාරෝ සම්මප්පධානේ භාවේන්ති. ඉධුදායි, භික්ඛු අනුප්පන්නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං අනුප්පාදාය ඡන්දං ජනේති, වායමති, වීරියං ආරභති, චිත්තං පග්ගණ්හාති, පදහති; උප්පන්නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං පහානාය ඡන්දං ජනේති, වායමති, වීරියං ආරභති, චිත්තං පග්ගණ්හාති, පදහති; අනුප්පන්නානං කුසලානං ධම්මානං උප්පාදාය ඡන්දං ජනේති, වායමති, වීරියං ආරභති, චිත්තං පග්ගණ්හාති, පදහති; උප්පන්නානං කුසලානං ධම්මානං ඨිතියා අසම්මෝසාය භිය්යෝභාවාය වේපුල්ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්දං ජනේති, වායමති, වීරියං ආරභති, චිත්තං පග්ගණ්හාති, පදහති. තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the four right efforts. It’s when a bhikkhu generates enthusiasm, tries, makes an effort, exerts the mind, and strives so that bad, unskillful qualities don’t arise. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that bad, unskillful qualities that have arisen are given up. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that skillful qualities arise. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that skillful qualities that have arisen remain, are not lost, but increase, mature, and are fulfilled by development. And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා චත්තාරෝ ඉද්ධිපාදේ භාවේන්ති. ඉධුදායි, භික්ඛු ඡන්දසමාධිපධානසඞ්ඛාරසමන්නාගතං ඉද්ධිපාදං භාවේති, වීරියසමාධිපධානසඞ්ඛාරසමන්නාගතං ඉද්ධිපාදං භාවේති, චිත්තසමාධිපධානසඞ්ඛාරසමන්නාගතං ඉද්ධිපාදං භාවේති, වීමංසාසමාධිපධානසඞ්ඛාරසමන්නාගතං ඉද්ධිපාදං භාවේති. තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the four bases of psychic power. It’s when a bhikkhu develops the basis of psychic power that has immersion due to enthusiasm, and active effort. They develop the basis of psychic power that has immersion due to energy, and active effort. They develop the basis of psychic power that has immersion due to mental development, and active effort. They develop the basis of psychic power that has immersion due to inquiry, and active effort. And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා පඤ්චින්ද්රියානි භාවේන්ති. ඉධුදායි, භික්ඛු සද්ධින්ද්රියං භාවේති උපසමගාමිං සම්බෝධගාමිං; වීරියින්ද්රියං භාවේති …පේ… සතින්ද්රියං භාවේති … සමාධින්ද්රියං භාවේති … පඤ්ඤින්ද්රියං භාවේති උපසමගාමිං සම්බෝධගාමිං. තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the five faculties. It’s when a bhikkhu develops the faculties of faith, energy, mindfulness, immersion, and wisdom, which lead to peace and awakening. And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා පඤ්ච බලානි භාවේන්ති. ඉධුදායි, භික්ඛු සද්ධාබලං භාවේති උපසමගාමිං සම්බෝධගාමිං; වීරියබලං භාවේති …පේ… සතිබලං භාවේති … සමාධිබලං භාවේති … පඤ්ඤාබලං භාවේති උපසමගාමිං සම්බෝධගාමිං. තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the five powers. It’s when a bhikkhu develops the powers of faith, energy, mindfulness, immersion, and wisdom, which lead to peace and awakening. And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා සත්තබෝජ්ඣඞ්ගේ භාවේන්ති. ඉධුදායි, භික්ඛු සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති විවේකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරෝධනිස්සිතං වෝස්සග්ගපරිණාමිං; ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති …පේ… වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති විවේකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරෝධනිස්සිතං වෝස්සග්ගපරිණාමිං. තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the seven awakening factors. It’s when a bhikkhu develops the awakening factors of mindfulness, investigation of principles, energy, rapture, tranquility, immersion, and equanimity, which rely on seclusion, fading away, and cessation, and ripen as letting go. And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා අරියං අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං භාවේන්ති. ඉධුදායි, භික්ඛු සම්මාදිට්ඨිං භාවේති, සම්මාසඞ්කප්පං භාවේති, සම්මාවාචං භාවේති, සම්මාකම්මන්තං භාවේති, සම්මාආජීවං භාවේති, සම්මාවායාමං භාවේති, සම්මාසතිං භාවේති, සම්මාසමාධිං භාවේති. තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the noble eightfold path. It’s when a bhikkhu develops right view, right thought, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, and right immersion. And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා අට්ඨ විමෝක්ඛේ භාවේන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the eight liberations.
රූපී රූපානි පස්සති, අයං පඨමෝ විමෝක්ඛෝ;
Having physical form, they see visions. This is the first liberation.
අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී බහිද්ධා රූපානි පස්සති, අයං දුතියෝ විමෝක්ඛෝ;
Not perceiving form internally, they see visions externally. This is the second liberation.
සුභන්තේව අධිමුත්තෝ හෝති, අයං තතියෝ විමෝක්ඛෝ;
They’re focused only on beauty. This is the third liberation.
සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං චතුත්ථෝ විමෝක්ඛෝ;
Going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite space. This is the fourth liberation.
සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං පඤ්චමෝ විමෝක්ඛෝ;
Going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite consciousness. This is the fifth liberation.
සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං ඡට්ඨෝ විමෝක්ඛෝ;
Going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, they enter and remain in the dimension of nothingness. This is the sixth liberation.
සබ්බසෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං සත්තමෝ විමෝක්ඛෝ;
Going totally beyond the dimension of nothingness, they enter and remain in the dimension of neither perception nor non-perception. This is the seventh liberation.
සබ්බසෝ නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම සඤ්ඤාවේදයිතනිරෝධං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං අට්ඨමෝ විමෝක්ඛෝ.
Going totally beyond the dimension of neither perception nor non-perception, they enter and remain in the cessation of perception and feeling. This is the eighth liberation.
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා අට්ඨ අභිභායතනානි භාවේන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the eight dimensions of mastery.
අජ්ඣත්තං රූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති පරිත්තානි සුවණ්ණදුබ්බණ්ණානි. ‘තානි අභිභුය්ය ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ඒවං සඤ්ඤී හෝති. ඉදං පඨමං අභිභායතනං.
Perceiving form internally, someone sees visions externally, limited, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the first dimension of mastery.
අජ්ඣත්තං රූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති අප්පමාණානි සුවණ්ණදුබ්බණ්ණානි. ‘තානි අභිභුය්ය ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ඒවං සඤ්ඤී හෝති. ඉදං දුතියං අභිභායතනං.
Perceiving form internally, someone sees visions externally, limitless, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the second dimension of mastery.
අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති පරිත්තානි සුවණ්ණදුබ්බණ්ණානි. ‘තානි අභිභුය්ය ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ඒවං සඤ්ඤී හෝති. ඉදං තතියං අභිභායතනං.
Not perceiving form internally, someone sees visions externally, limited, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the third dimension of mastery.
අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති අප්පමාණානි සුවණ්ණදුබ්බණ්ණානි. ‘තානි අභිභුය්ය ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ඒවං සඤ්ඤී හෝති. ඉදං චතුත්ථං අභිභායතනං.
Not perceiving form internally, someone sees visions externally, limitless, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the fourth dimension of mastery.
අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති නීලානි නීලවණ්ණානි නීලනිදස්සනානි නීලනිභාසානි. සේය්යථාපි නාම උමාපුප්ඵං නීලං නීලවණ්ණං නීලනිදස්සනං නීලනිභාසං, සේය්යථා වා පන තං වත්ථං බාරාණසේය්යකං උභතෝභාගවිමට්ඨං නීලං නීලවණ්ණං නීලනිදස්සනං නීලනිභාසං; ඒවමේව අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති නීලානි නීලවණ්ණානි නීලනිදස්සනානි නීලනිභාසානි. ‘තානි අභිභුය්ය ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ඒවං සඤ්ඤී හෝති. ඉදං පඤ්චමං අභිභායතනං.
Not perceiving form internally, someone sees visions externally, blue, with blue color, blue hue, and blue tint. They’re like a flax flower that’s blue, with blue color, blue hue, and blue tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, blue, with blue color, blue hue, and blue tint. In the same way, not perceiving form internally, someone sees visions externally, blue, with blue color, blue hue, and blue tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the fifth dimension of mastery.
අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති පීතානි පීතවණ්ණානි පීතනිදස්සනානි පීතනිභාසානි. සේය්යථාපි නාම කණිකාරපුප්ඵං පීතං පීතවණ්ණං පීතනිදස්සනං පීතනිභාසං, සේය්යථා වා පන තං වත්ථං බාරාණසේය්යකං උභතෝභාගවිමට්ඨං පීතං පීතවණ්ණං පීතනිදස්සනං පීතනිභාසං; ඒවමේව අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති පීතානි පීතවණ්ණානි පීතනිදස්සනානි පීතනිභාසානි. ‘තානි අභිභුය්ය ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ඒවං සඤ්ඤී හෝති. ඉදං ඡට්ඨං අභිභායතනං.
Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. They’re like a champak flower that’s yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. In the same way, not perceiving form internally, someone sees visions externally that are yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the sixth dimension of mastery.
අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති ලෝහිතකානි ලෝහිතකවණ්ණානි ලෝහිතකනිදස්සනානි ලෝහිතකනිභාසානි. සේය්යථාපි නාම බන්ධුජීවකපුප්ඵං ලෝහිතකං ලෝහිතකවණ්ණං ලෝහිතකනිදස්සනං ලෝහිතකනිභාසං, සේය්යථා වා පන තං වත්ථං බාරාණසේය්යකං උභතෝභාගවිමට්ඨං ලෝහිතකං ලෝහිතකවණ්ණං ලෝහිතකනිදස්සනං ලෝහිතකනිභාසං; ඒවමේව අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති ලෝහිතකානි ලෝහිතකවණ්ණානි ලෝහිතකනිදස්සනානි ලෝහිතකනිභාසානි. ‘තානි අභිභුය්ය ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ඒවං සඤ්ඤී හෝති. ඉදං සත්තමං අභිභායතනං.
Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are red, with red color, red hue, and red tint. They’re like a scarlet mallow flower that’s red, with red color, red hue, and red tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, red, with red color, red hue, and red tint. In the same way, not perceiving form internally, someone sees visions externally that are red, with red color, red hue, and red tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the seventh dimension of mastery.
අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති ඕදාතානි ඕදාතවණ්ණානි ඕදාතනිදස්සනානි ඕදාතනිභාසානි. සේය්යථාපි නාම ඕසධිතාරකා ඕදාතා ඕදාතවණ්ණා ඕදාතනිදස්සනා ඕදාතනිභාසා, සේය්යථා වා පන තං වත්ථං බාරාණසේය්යකං උභතෝභාගවිමට්ඨං ඕදාතං ඕදාතවණ්ණං ඕදාතනිදස්සනං ඕදාතනිභාසං; ඒවමේව අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති ඕදාතානි ඕදාතවණ්ණානි ඕදාතනිදස්සනානි ඕදාතනිභාසානි. ‘තානි අභිභුය්ය ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං අට්ඨමං අභිභායතනං.
Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are white, with white color, white hue, and white tint. They’re like the morning star that’s white, with white color, white hue, and white tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, white, with white color, white hue, and white tint. In the same way, not perceiving form internally, someone sees visions externally that are white, with white color, white hue, and white tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the eighth dimension of mastery.
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා දස කසිණායතනානි භාවේන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the ten universal dimensions of meditation.
පථවීකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති උද්ධමධෝ තිරියං අද්වයං අප්පමාණං;
Someone perceives the meditation on universal earth above, below, across, undivided and limitless.
ආපෝකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති …පේ… තේජෝකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … වායෝකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … නීලකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … පීතකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … ලෝහිතකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … ඕදාතකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … ආකාසකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … විඤ්ඤාණකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති උද්ධමධෝ තිරියං අද්වයං අප්පමාණං.
They perceive the meditation on universal water … the meditation on universal fire … the meditation on universal air … the meditation on universal blue … the meditation on universal yellow … the meditation on universal red … the meditation on universal white … the meditation on universal space … the meditation on universal consciousness above, below, across, undivided and limitless.
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා චත්තාරි ඣානානි භාවේන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to develop the four jhānas.
ඉධුදායි, භික්ඛු විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං විවේකජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස විවේකජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති. සේය්යථාපි, උදායි, දක්ඛෝ න්හාපකෝ වා න්හාපකන්තේවාසී වා කංසථාලේ න්හානීයචුණ්ණානි ආකිරිත්වා උදකේන පරිප්ඵෝසකං පරිප්ඵෝසකං සන්නේය්ය, සායං න්හානීයපිණ්ඩි ස්නේහානුගතා ස්නේහපරේතා සන්තරබාහිරා ඵුටා ස්නේහේන න ච පග්ඝරිණී; ඒවමේව ඛෝ, උදායි, භික්ඛු ඉමමේව කායං විවේකජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස විවේකජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති.
It’s when a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. They drench, steep, fill, and spread their body with rapture and bliss born of seclusion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of seclusion. It’s like when a deft bathroom attendant or their apprentice pours bath powder into a bronze dish, sprinkling it little by little with water. They knead it until the ball of bath powder is soaked and saturated with moisture, spread through inside and out; yet no moisture oozes out. In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with rapture and bliss born of seclusion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of seclusion.
පුන චපරං, උදායි, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං …පේ… දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං සමාධිජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස සමාධිජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති. සේය්යථාපි, උදායි, උදකරහදෝ ගම්භීරෝ උබ්භිදෝදකෝ. තස්ස නේවස්ස පුරත්ථිමාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න පච්ඡිමාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න උත්තරාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න දක්ඛිණාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, දේවෝ ච න කාලේන කාලං සම්මා ධාරං අනුප්පවේච්ඡේය්ය; අථ ඛෝ තම්හාව උදකරහදා සීතා වාරිධාරා උබ්භිජ්ජිත්වා තමේව උදකරහදං සීතේන වාරිනා අභිසන්දේය්ය පරිසන්දේය්ය පරිපූරේය්ය පරිප්ඵරේය්ය, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ උදකරහදස්ස සීතේන වාරිනා අප්ඵුටං අස්ස. ඒවමේව ඛෝ, උදායි, භික්ඛු ඉමමේව කායං සමාධිජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස සමාධිජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති.
Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, a bhikkhu enters and remains in the second jhāna. It has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. They drench, steep, fill, and spread their body with rapture and bliss born of immersion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of immersion. It’s like a deep lake fed by spring water. There’s no inlet to the east, west, north, or south, and no rainfall to replenish it from time to time. But the stream of cool water welling up in the lake drenches, steeps, fills, and spreads throughout the lake. There’s no part of the lake that’s not spread through with cool water. In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with rapture and bliss born of immersion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of immersion.
පුන චපරං, උදායි, භික්ඛු පීතියා ච විරාගා …පේ… තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං නිප්පීතිකේන සුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස නිප්පීතිකේන සුඛේන අප්ඵුටං හෝති. සේය්යථාපි, උදායි, උප්පලිනියං වා පදුමිනියං වා පුණ්ඩරීකිනියං වා අප්පේකච්චානි උප්පලානි වා පදුමානි වා පුණ්ඩරීකානි වා උදකේ ජාතානි උදකේ සංවඩ්ඪානි උදකානුග්ගතානි අන්තෝ නිමුග්ගපෝසීනි, තානි යාව චග්ගා යාව ච මූලා සීතේන වාරිනා අභිසන්නානි පරිසන්නානි පරිපූරානි පරිප්ඵුටානි, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතං, උප්පලානං වා පදුමානං වා පුණ්ඩරීකානං වා සීතේන වාරිනා අප්ඵුටං අස්ස; ඒවමේව ඛෝ, උදායි, භික්ඛු ඉමමේව කායං නිප්පීතිකේන සුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස නිප්පීතිකේන සුඛේන අප්ඵුටං හෝති.
Furthermore, with the fading away of rapture, a bhikkhu enters and remains in the third jhāna. They meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ They drench, steep, fill, and spread their body with bliss free of rapture. There’s no part of the body that’s not spread with bliss free of rapture. It’s like a pool with blue water lilies, or pink or white lotuses. Some of them sprout and grow in the water without rising above it, thriving underwater. From the tip to the root they’re drenched, steeped, filled, and soaked with cool water. There’s no part of them that’s not soaked with cool water. In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with bliss free of rapture. There’s no part of the body that’s not spread with bliss free of rapture.
පුන චපරං, උදායි, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන ඵරිත්වා නිසින්නෝ හෝති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන අප්ඵුටං හෝති. සේය්යථාපි, උදායි, පුරිසෝ ඕදාතේන වත්ථේන සසීසං පාරුපිත්වා නිසින්නෝ අස්ස, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස ඕදාතේන වත්ථේන අප්ඵුටං අස්ස; ඒවමේව ඛෝ, උදායි, භික්ඛු ඉමමේව කායං පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන ඵරිත්වා නිසින්නෝ හෝති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන අප්ඵුටං හෝති. තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
Furthermore, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, a bhikkhu enters and remains in the fourth jhāna. It is without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. They sit spreading their body through with pure bright mind. There’s no part of the body that’s not spread with pure bright mind. It’s like someone sitting wrapped from head to foot with white cloth. There’s no part of the body that’s not spread over with white cloth. In the same way, they sit spreading their body through with pure bright mind. There’s no part of the body that’s not spread with pure bright mind. And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා ඒවං පජානන්ති: ‘අයං ඛෝ මේ කායෝ රූපී චාතුමහාභූතිකෝ මාතාපේත්තිකසම්භවෝ ඕදනකුම්මාසූපචයෝ අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභේදනවිද්ධංසනධම්මෝ; ඉදඤ්ච පන මේ විඤ්ඤාණං ඒත්ථ සිතං ඒත්ථ පටිබද්ධං(අ). සේය්යථාපි, උදායි, මණි වේළුරියෝ සුභෝ ජාතිමා අට්ඨංසෝ සුපරිකම්මකතෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ සබ්බාකාරසම්පන්නෝ; තත්රිදං සුත්තං ආවුතං නීලං වා පීතං වා ලෝහිතං වා ඕදාතං වා පණ්ඩුසුත්තං වා. තමේනං චක්ඛුමා පුරිසෝ හත්ථේ කරිත්වා පච්චවේක්ඛේය්ය: ‘අයං ඛෝ මණි වේළුරියෝ සුභෝ ජාතිමා අට්ඨංසෝ සුපරිකම්මකතෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ සබ්බාකාරසම්පන්නෝ; තත්රිදං සුත්තං ආවුතං නීලං වා පීතං වා ලෝහිතං වා ඕදාතං වා පණ්ඩුසුත්තං වා(අ)ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to understand this: ‘This body of mine is physical. It’s made up of the four primary elements, produced by mother and father, built up from rice and porridge, liable to impermanence, to wearing away and erosion, to breaking up and destruction. And this consciousness of mine is attached to it, tied to it.’ Suppose there was a beryl gem that was naturally beautiful, eight-faceted, well-worked, transparent and clear, endowed with all good qualities. And it was strung with a thread of blue, yellow, red, white, or golden brown. And someone with clear eyes were to take it in their hand and check it: ‘This beryl gem is naturally beautiful, eight-faceted, well-worked, transparent and clear, endowed with all good qualities. And it’s strung with a thread of blue, yellow, red, white, or golden brown.’
ඒවමේව ඛෝ, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා ඒවං පජානන්ති: ‘අයං ඛෝ මේ කායෝ රූපී චාතුමහාභූතිකෝ මාතාපේත්තිකසම්භවෝ ඕදනකුම්මාසූපචයෝ අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභේදනවිද්ධංසනධම්මෝ; ඉදඤ්ච පන මේ විඤ්ඤාණං ඒත්ථ සිතං ඒත්ථ පටිබද්ධන්(අ)ති.
In the same way, I have explained to my disciples a practice that they use to understand this: ‘This body of mine is physical. It’s made up of the four primary elements, produced by mother and father, built up from rice and porridge, liable to impermanence, to wearing away and erosion, to breaking up and destruction. And this consciousness of mine is attached to it, tied to it.’
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා ඉමම්හා කායා අඤ්ඤං කායං අභිනිම්මිනන්ති රූපිං මනෝමයං සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගිං අහීනින්ද්රියං. සේය්යථාපි, උදායි, පුරිසෝ මුඤ්ජම්හා ඊසිකං පබ්බාහේය්ය; තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං මුඤ්ජෝ, අයං ඊසිකා; අඤ්ඤෝ මුඤ්ජෝ, අඤ්ඤා ඊසිකා; මුඤ්ජම්හා ත්වේව ඊසිකා පබ්බාළ්හා(අ)ති. සේය්යථා වා පනුදායි, පුරිසෝ අසිං කෝසියා පබ්බාහේය්ය; තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං අසි, අයං කෝසි; අඤ්ඤෝ අසි අඤ්ඤා කෝසි; කෝසියා ත්වේව අසි පබ්බාළ්හෝ(අ)ති. සේය්යථා වා, පනුදායි, පුරිසෝ අහිං කරණ්ඩා උද්ධරේය්ය; තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං අහි, අයං කරණ්ඩෝ; අඤ්ඤෝ අහි, අඤ්ඤෝ කරණ්ඩෝ; කරණ්ඩා ත්වේව අහි උබ්භතෝ(අ)ති. ඒවමේව ඛෝ, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා ඉමම්හා කායා අඤ්ඤං කායං අභිනිම්මිනන්ති රූපිං මනෝමයං සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගිං අහීනින්ද්රියං.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to create from this body another body, consisting of form, mind-made, complete in all its various parts, not deficient in any faculty. Suppose a person was to draw a reed out from its sheath. They’d think: ‘This is the reed, this is the sheath. The reed and the sheath are different things. The reed has been drawn out from the sheath.’ Or suppose a person was to draw a sword out from its scabbard. They’d think: ‘This is the sword, this is the scabbard. The sword and the scabbard are different things. The sword has been drawn out from the scabbard.’ Or suppose a person was to draw a snake out from its slough. They’d think: ‘This is the snake, this is the slough. The snake and the slough are different things. The snake has been drawn out from the slough.’ In the same way, I have explained to my disciples a practice that they use to create from this body another body, consisting of form, mind-made, complete in all its various parts, not deficient in any faculty.
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා අනේකවිහිතං ඉද්ධිවිධං පච්චනුභෝන්ති—ඒකෝපි හුත්වා බහුධා හෝන්ති, බහුධාපි හුත්වා ඒකෝ හෝති; ආවිභාවං, තිරෝභාවං; තිරෝකුට්ටං තිරෝපාකාරං තිරෝපබ්බතං අසජ්ජමානා ගච්ඡන්ති, සේය්යථාපි ආකාසේ; පථවියාපි උම්මුජ්ජනිමුජ්ජං කරෝන්ති, සේය්යථාපි උදකේ; උදකේපි අභිජ්ජමානේ ගච්ඡන්ති, සේය්යථාපි පථවියං; ආකාසේපි පල්ලඞ්කේන කමන්ති, සේය්යථාපි පක්ඛී සකුණෝ; ඉමේපි චන්දිමසූරියේ ඒවංමහිද්ධිකේ ඒවංමහානුභාවේ පාණිනා පරිමසන්ති පරිමජ්ජන්ති, යාව බ්රහ්මලෝකාපි කායේන වසං වත්තේන්ති. සේය්යථාපි, උදායි, දක්ඛෝ කුම්භකාරෝ වා කුම්භකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතාය මත්තිකාය යං යදේව භාජනවිකතිං ආකඞ්ඛේය්ය තං තදේව කරේය්ය අභිනිප්ඵාදේය්ය; සේය්යථා වා පනුදායි, දක්ඛෝ දන්තකාරෝ වා දන්තකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතස්මිං දන්තස්මිං යං යදේව දන්තවිකතිං ආකඞ්ඛේය්ය තං තදේව කරේය්ය අභිනිප්ඵාදේය්ය; සේය්යථා වා පනුදායි, දක්ඛෝ සුවණ්ණකාරෝ වා සුවණ්ණකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතස්මිං සුවණ්ණස්මිං යං යදේව සුවණ්ණවිකතිං ආකඞ්ඛේය්ය තං තදේව කරේය්ය අභිනිප්ඵාදේය්ය. ඒවමේව ඛෝ, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා අනේකවිහිතං ඉද්ධිවිධං පච්චනුභෝන්ති—ඒකෝපි හුත්වා බහුධා හෝන්ති, බහුධාපි හුත්වා ඒකෝ හෝති; ආවිභාවං, තිරෝභාවං; තිරෝකුට්ටං තිරෝපාකාරං තිරෝපබ්බතං අසජ්ජමානා ගච්ඡන්ති, සේය්යථාපි ආකාසේ; පථවියාපි උම්මුජ්ජනිමුජ්ජං කරෝන්ති, සේය්යථාපි උදකේ; උදකේපි අභිජ්ජමානේ ගච්ඡන්ති, සේය්යථාපි පථවියං; ආකාසේපි පල්ලඞ්කේන කමන්ති, සේය්යථාපි පක්ඛී සකුණෝ; ඉමේපි චන්දිමසූරියේ ඒවංමහිද්ධිකේ ඒවංමහානුභාවේ පාණිනා පරිමසන්ති පරිමජ්ජන්ති, යාව බ්රහ්මලෝකාපි කායේන වසං වත්තේන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to wield the many kinds of psychic power: multiplying themselves and becoming one again; appearing and disappearing; going unimpeded through a wall, a rampart, or a mountain as if through space; diving in and out of the earth as if it were water; walking on water as if it were earth; flying cross-legged through the sky like a bird; touching and stroking with the hand the sun and moon, so mighty and powerful. They control the body as far as the Brahmā realm. Suppose a deft potter or their apprentice had some well-prepared clay. They could produce any kind of pot that they like. Or suppose a deft ivory-carver or their apprentice had some well-prepared ivory. They could produce any kind of ivory item that they like. Or suppose a deft goldsmith or their apprentice had some well-prepared gold. They could produce any kind of gold item that they like. In the same way, I have explained to my disciples a practice that they use to wield the many kinds of psychic power …
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා දිබ්බාය සෝතධාතුයා විසුද්ධාය අතික්කන්තමානුසිකාය උභෝ සද්දේ සුණන්ති—දිබ්බේ ච මානුසේ ච, යේ දූරේ සන්තිකේ ච. සේය්යථාපි, උදායි, බලවා සඞ්ඛධමෝ අප්පකසිරේනේව චාතුද්දිසා විඤ්ඤාපේය්ය; ඒවමේව ඛෝ, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා දිබ්බාය සෝතධාතුයා විසුද්ධාය අතික්කන්තමානුසිකාය උභෝ සද්දේ සුණන්ති—දිබ්බේ ච මානුසේ ච, යේ දූරේ සන්තිකේ ච.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use so that, with clairaudience that is purified and superhuman, they hear both kinds of sounds, human and divine, whether near or far. Suppose there was a powerful horn blower. They’d easily make themselves heard in the four quarters. In the same way, I have explained to my disciples a practice that they use so that, with clairaudience that is purified and superhuman, they hear both kinds of sounds, human and divine, whether near or far.
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා පරසත්තානං පරපුග්ගලානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානන්ති—සරාගං වා චිත්තං ‘සරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, වීතරාගං වා චිත්තං ‘වීතරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති; සදෝසං වා චිත්තං ‘සදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, වීතදෝසං වා චිත්තං ‘වීතදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති; සමෝහං වා චිත්තං ‘සමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, වීතමෝහං වා චිත්තං ‘වීතමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති; සඞ්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘සඞ්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, වික්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘වික්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති; මහග්ගතං වා චිත්තං ‘මහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, අමහග්ගතං වා චිත්තං ‘අමහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති; සෞත්තරං වා චිත්තං ‘සෞත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, අනුත්තරං වා චිත්තං ‘අනුත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති; සමාහිතං වා චිත්තං ‘සමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, අසමාහිතං වා චිත්තං ‘අසමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති; විමුත්තං වා චිත්තං ‘විමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, අවිමුත්තං වා චිත්තං ‘අවිමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති. සේය්යථාපි, උදායි, ඉත්ථී වා පුරිසෝ වා දහරෝ යුවා මණ්ඩනකජාතිකෝ ආදාසේ වා පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අච්ඡේ වා උදකපත්තේ සකං මුඛනිමිත්තං පච්චවේක්ඛමානෝ සකණිකං වා ‘සකණිකන්(අ)ති ජානේය්ය, අකණිකං වා ‘අකණිකන්(අ)ති ජානේය්ය; ඒවමේව ඛෝ, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා පරසත්තානං පරපුග්ගලානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානන්ති—සරාගං වා චිත්තං ‘සරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති, වීතරාගං වා චිත්තං …පේ… සදෝසං වා චිත්තං … වීතදෝසං වා චිත්තං … සමෝහං වා චිත්තං … වීතමෝහං වා චිත්තං … සඞ්ඛිත්තං වා චිත්තං … වික්ඛිත්තං වා චිත්තං … මහග්ගතං වා චිත්තං … අමහග්ගතං වා චිත්තං … සෞත්තරං වා චිත්තං … අනුත්තරං වා චිත්තං … සමාහිතං වා චිත්තං … අසමාහිතං වා චිත්තං … විමුත්තං වා චිත්තං … අවිමුත්තං වා චිත්තං ‘අවිමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to understand the minds of other beings and individuals, having comprehended them with their own mind. They understand mind with greed as ‘mind with greed’, and mind without greed as ‘mind without greed’; mind with hate as ‘mind with hate’, and mind without hate as ‘mind without hate’; mind with delusion as ‘mind with delusion’, and mind without delusion as ‘mind without delusion’; constricted mind as ‘constricted mind’, and scattered mind as ‘scattered mind’; expansive mind as ‘expansive mind’, and unexpansive mind as ‘unexpansive mind’; mind that is not supreme as ‘mind that is not supreme’, and mind that is supreme as ‘mind that is supreme’; mind immersed in samādhi as ‘mind immersed in samādhi’, and mind not immersed in samādhi as ‘mind not immersed in samādhi’; freed mind as ‘freed mind’, and unfreed mind as ‘unfreed mind’. Suppose there was a woman or man who was young, youthful, and fond of adornments, and they check their own reflection in a clean bright mirror or a clear bowl of water. If they had a spot they’d know ‘I have a spot’, and if they had no spots they’d know ‘I have no spots’. In the same way, I have explained to my disciples a practice that they use to understand the minds of other beings and individuals, having comprehended them with their own mind …
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරන්ති, සේය්යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ තිස්සෝපි ජාතියෝ චතස්සෝපි ජාතියෝ පඤ්චපි ජාතියෝ දසපි ජාතියෝ වීසම්පි ජාතියෝ තිංසම්පි ජාතියෝ චත්තාලීසම්පි ජාතියෝ පඤ්ඤාසම්පි ජාතියෝ ජාතිසතම්පි ජාතිසහස්සම්පි ජාතිසතසහස්සම්පි, අනේකේපි සංවට්ටකප්පේ අනේකේපි විවට්ටකප්පේ අනේකේපි සංවට්ටවිවට්ටකප්පේ: ‘අමුත්රාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ අමුත්ර උදපාදිං; තත්රාපාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ ඉධූපපන්නෝ(අ)ති. ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. සේය්යථාපි, උදායි, පුරිසෝ සකම්හා ගාමා අඤ්ඤං ගාමං ගච්ඡේය්ය, තම්හාපි ගාමා අඤ්ඤං ගාමං ගච්ඡේය්ය; සෝ තම්හා ගාමා සකංයේව ගාමං පච්චාගච්ඡේය්ය; තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ සකම්හා ගාමා අඤ්ඤං ගාමං අගච්ඡිං, තත්ර ඒවං අට්ඨාසිං ඒවං නිසීදිං ඒවං අභාසිං ඒවං තුණ්හී අහෝසිං; තම්හාපි ගාමා අමුං ගාමං අගච්ඡිං, තත්රාපි ඒවං අට්ඨාසිං ඒවං නිසීදිං ඒවං අභාසිං ඒවං තුණ්හී අහෝසිං, සෝම්හි තම්හා ගාමා සකංයේව ගාමං පච්චාගතෝ(අ)ති. ඒවමේව ඛෝ, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරන්ති, සේය්යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං …පේ… ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරන්ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to recollect the many kinds of past lives. That is: one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. ‘There, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn somewhere else. There, too, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn here.’ And so they recollect their many kinds of past lives, with features and details. Suppose a person was to leave their home village and go to another village. From that village they’d go to yet another village. And from that village they’d return to their home village. They’d think: ‘I went from my home village to another village. There I stood like this, sat like that, spoke like this, or kept silent like that. From that village I went to yet another village. There too I stood like this, sat like that, spoke like this, or kept silent like that. And from that village I returned to my home village.’ In the same way, I have explained to my disciples a practice that they use to recollect the many kinds of past lives.
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සන්ති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානන්ති: ‘ඉමේ වත භෝන්තෝ සත්තා කායදුච්චරිතේන සමන්නාගතා වචීදුච්චරිතේන සමන්නාගතා මනෝදුච්චරිතේන සමන්නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්ඡාදිට්ඨිකා මිච්ඡාදිට්ඨිකම්මසමාදානා, තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නා; ඉමේ වා පන භෝන්තෝ සත්තා කායසුචරිතේන සමන්නාගතා වචීසුචරිතේන සමන්නාගතා මනෝසුචරිතේන සමන්නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්මාදිට්ඨිකා සම්මාදිට්ඨිකම්මසමාදානා, තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපන්නා(අ)ති. ඉති දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සන්ති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානන්ති. සේය්යථාපි, උදායි, ද්වේ අගාරා සද්වාරා. තත්ර චක්ඛුමා පුරිසෝ මජ්ඣේ ඨිතෝ පස්සේය්ය මනුස්සේ ගේහං පවිසන්තේපි නික්ඛමන්තේපි අනුචඞ්කමන්තේපි අනුවිචරන්තේපි; ඒවමේව ඛෝ, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සන්ති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානන්ති …පේ…
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use so that, with clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds: ‘These dear beings did bad things by way of body, speech, and mind. They spoke ill of the noble ones; they had wrong view; and they chose to act out of that wrong view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. These dear beings, however, did good things by way of body, speech, and mind. They never spoke ill of the noble ones; they had right view; and they chose to act out of that right view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm.’ And so, with clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds. Suppose there were two houses with doors. A person with clear eyes standing in between them would see people entering and leaving a house and wandering to and fro. In the same way, I have explained to my disciples a practice that they use so that, with clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn …
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
පුන චපරං, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා ආසවානං ඛයා අනාසවං චේතෝවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්ති. සේය්යථාපි, උදායි, පබ්බතසඞ්ඛේපේ උදකරහදෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ, තත්ථ චක්ඛුමා පුරිසෝ තීරේ ඨිතෝ පස්සේය්ය සිප්පිසම්බුකම්පි සක්ඛරකඨලම්පි මච්ඡගුම්බම්පි චරන්තම්පි තිට්ඨන්තම්පි. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං ඛෝ උදකරහදෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ, තත්රිමේ සිප්පිසම්බුකාපි සක්ඛරකඨලාපි මච්ඡගුම්බාපි චරන්තිපි තිට්ඨන්තිපී(අ)ති.
Furthermore, I have explained to my disciples a practice that they use to realize the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life. And they live having realized it with their own insight due to the ending of defilements. Suppose there was a lake that was transparent, clear, and unclouded. A person with clear eyes standing on the bank would see the clams and mussels, and pebbles and gravel, and schools of fish swimming about or staying still. They’d think: ‘This lake is transparent, clear, and unclouded. And here are the clams and mussels, and pebbles and gravel, and schools of fish swimming about or staying still.’
ඒවමේව ඛෝ, උදායි, අක්ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්නා මේ සාවකා ආසවානං ඛයා අනාසවං චේතෝවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්ති.
In the same way, I have explained to my disciples a practice that they use to realize the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life. And they live having realized it with their own insight due to the ending of defilements.
තත්ර ච පන මේ සාවකා බහූ අභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා විහරන්ති.
And many of my disciples meditate on that having attained perfection and consummation of insight.
අයං ඛෝ, උදායි, පඤ්චමෝ ධම්මෝ යේන මම සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්ති.
This is the fifth quality because of which my disciples are loyal to me.
ඉමේ ඛෝ, උදායි, පඤ්ච ධම්මා යේහි මමං සාවකා සක්කරෝන්ති ගරුං කරෝන්ති මානේන්ති පූජේන්ති, සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරන්තී”ති.
These are the five qualities because of which my disciples honor, respect, revere, and venerate me; and after honoring and respecting me, they remain loyal to me.”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනෝ සකුලුදායී පරිබ්බාජකෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දීති.
That is what the Buddha said. Satisfied, the wanderer Sakuludāyī was happy with what the Buddha said.
මහාසකුලුදායිසුත්තං නිට්ඨිතං සත්තමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]