| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၇. မဟာသကုလုဒာယိသုတ္တံ
7. Mahāsakuludāyisuttaṃ
၂၃၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ တေန ခော ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ပရိဗ္ဗာဇကာ မောရနိဝာပေ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမေ ပဋိဝသန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – အန္နဘာရော ဝရဓရော သကုလုဒာယီ စ ပရိဗ္ဗာဇကော အညေ စ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ပရိဗ္ဗာဇကာ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ အထ ခော ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂော ခော တာဝ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန မောရနိဝာပော ပရိဗ္ဗာဇကာရာမော ယေန သကုလုဒာယီ ပရိဗ္ဗာဇကော တေနုပသင္ကမေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ယေန မောရနိဝာပော ပရိဗ္ဗာဇကာရာမော တေနုပသင္ကမိ။ တေန ခော ပန သမယေန သကုလုဒာယီ ပရိဗ္ဗာဇကော မဟတိယာ ပရိဗ္ဗာဇကပရိသာယ သဒ္ဓိံ နိသိန္နော ဟောတိ ဥန္နာဒိနိယာ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒာယ အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေန္တိယာ, သေယ္ယထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ မဟာမတ္တကထံ သေနာကထံ ဘယကထံ ယုဒ္ဓကထံ အန္နကထံ ပာနကထံ ဝတ္ထကထံ သယနကထံ မာလာကထံ ဂန္ဓကထံ ဉာတိကထံ ယာနကထံ ဂာမကထံ နိဂမကထံ နဂရကထံ ဇနပဒကထံ ဣတ္ထိကထံ သူရကထံ ဝိသိခာကထံ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထံ ပုဗ္ဗပေတကထံ နာနတ္တကထံ လောကက္ခာယိကံ သမုဒ္ဒက္ခာယိကံ ဣတိဘဝာဘဝကထံ ဣတိ ဝာ။ အဒ္ဒသာ ခော သကုလုဒာယီ ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန သကံ ပရိသံ သဏ္ဌာပေတိ – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒာ ဘောန္တော ဟောန္တု; မာ ဘောန္တော သဒ္ဒမကတ္ထ။ အယံ သမဏော ဂောတမော အာဂစ္ဆတိ; အပ္ပသဒ္ဒကာမော ခော ပန သော အာယသ္မာ အပ္ပသဒ္ဒသ္သ ဝဏ္ဏဝာဒီ။ အပ္ပေဝ နာမ အပ္ပသဒ္ဒံ ပရိသံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’’တိ။ အထ ခော တေ ပရိဗ္ဗာဇကာ တုဏ္ဟီ အဟေသုံ။ အထ ခော ဘဂဝာ ယေန သကုလုဒာယီ ပရိဗ္ဗာဇကော တေနုပသင္ကမိ။ အထ ခော သကုလုဒာယီ ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတု ခော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ။ သ္ဝာဂတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။ စိရသ္သံ ခော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဣမံ ပရိယာယမကာသိ ယဒိဒံ ဣဓာဂမနာယ။ နိသီဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ; ဣဒမာသနံ ပညတ္တ’’န္တိ။ နိသီဒိ ဘဂဝာ ပညတ္တေ အာသနေ။ သကုလုဒာယီပိ ခော ပရိဗ္ဗာဇကော အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော သကုလုဒာယိံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
237. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā paribbājakā moranivāpe paribbājakārāme paṭivasanti, seyyathidaṃ – annabhāro varadharo sakuludāyī ca paribbājako aññe ca abhiññātā abhiññātā paribbājakā. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘atippago kho tāva rājagahe piṇḍāya carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ yena moranivāpo paribbājakārāmo yena sakuludāyī paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti. Atha kho bhagavā yena moranivāpo paribbājakārāmo tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sakuludāyī paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā. Addasā kho sakuludāyī paribbājako bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhāpeti – ‘‘appasaddā bhonto hontu; mā bhonto saddamakattha. Ayaṃ samaṇo gotamo āgacchati; appasaddakāmo kho pana so āyasmā appasaddassa vaṇṇavādī. Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti. Atha kho te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho bhagavā yena sakuludāyī paribbājako tenupasaṅkami. Atha kho sakuludāyī paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā. Svāgataṃ, bhante, bhagavato. Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu, bhante, bhagavā; idamāsanaṃ paññatta’’nti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Sakuludāyīpi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sakuludāyiṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca –
၂၃၈. ‘‘ကာယနုတ္ထ , ဥဒာယိ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ, ကာ စ ပန ဝော အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ? ‘‘တိဋ္ဌတေသာ, ဘန္တေ, ကထာ ယာယ မယံ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ။ နေသာ, ဘန္တေ, ကထာ ဘဂဝတော ဒုလ္လဘာ ဘဝိသ္သတိ ပစ္ဆာပိ သဝနာယ။ ပုရိမာနိ, ဘန္တေ, ဒိဝသာနိ ပုရိမတရာနိ နာနာတိတ္ထိယာနံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ ကုတူဟလသာလာယံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပာဒိ – ‘လာဘာ ဝတ, ဘော, အင္ဂမဂဓာနံ, သုလဒ္ဓလာဘာ ဝတ, ဘော, အင္ဂမဂဓာနံ! တတ္ရိမေ 1 သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သင္ဃိနော ဂဏိနော ဂဏာစရိယာ ဉာတာ ယသသ္သိနော တိတ္ထကရာ သာဓုသမ္မတာ ဗဟုဇနသ္သ ရာဇဂဟံ ဝသ္သာဝာသံ ဩသဋာ။ အယမ္ပိ ခော ပူရဏော ကသ္သပော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ; သောပိ ရာဇဂဟံ ဝသ္သာဝာသံ ဩသဋော။ အယမ္ပိ ခော မက္ခလိ ဂောသာလော။ပေ.။ အဇိတော ကေသကမ္ဗလော။ ပကုဓော ကစ္စာယနော။ သဉ္ဇယော ဗေလဋ္ဌပုတ္တော။ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ; သောပိ ရာဇဂဟံ ဝသ္သာဝာသံ ဩသဋော။ အယမ္ပိ ခော သမဏော ဂောတမော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ; သောပိ ရာဇဂဟံ ဝသ္သာဝာသံ ဩသဋော။ ကော နု ခော ဣမေသံ ဘဝတံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ သင္ဃီနံ ဂဏီနံ ဂဏာစရိယာနံ ဉာတာနံ ယသသ္သီနံ တိတ္ထကရာနံ သာဓုသမ္မတာနံ ဗဟုဇနသ္သ သာဝကာနံ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော, ကဉ္စ ပန သာဝကာ သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ 2 ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တီ’’’တိ?
238. ‘‘Kāyanuttha , udāyi, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? ‘‘Tiṭṭhatesā, bhante, kathā yāya mayaṃ etarahi kathāya sannisinnā. Nesā, bhante, kathā bhagavato dullabhā bhavissati pacchāpi savanāya. Purimāni, bhante, divasāni purimatarāni nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ kutūhalasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘lābhā vata, bho, aṅgamagadhānaṃ, suladdhalābhā vata, bho, aṅgamagadhānaṃ! Tatrime 3 samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahujanassa rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭā. Ayampi kho pūraṇo kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ayampi kho makkhali gosālo…pe… ajito kesakambalo… pakudho kaccāyano… sañjayo belaṭṭhaputto… nigaṇṭho nāṭaputto saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ayampi kho samaṇo gotamo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ko nu kho imesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saṅghīnaṃ gaṇīnaṃ gaṇācariyānaṃ ñātānaṃ yasassīnaṃ titthakarānaṃ sādhusammatānaṃ bahujanassa sāvakānaṃ sakkato garukato mānito pūjito, kañca pana sāvakā sakkatvā garuṃ katvā 4 upanissāya viharantī’’’ti?
၂၃၉. ‘‘တတ္ရေကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘အယံ ခော ပူရဏော ကသ္သပော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ; သော စ ခော သာဝကာနံ န သက္ကတော န ဂရုကတော န မာနိတော န ပူဇိတော, န စ ပန ပူရဏံ ကသ္သပံ သာဝကာ သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ ပူရဏော ကသ္သပော အနေကသတာယ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တတ္ရညတရော ပူရဏသ္သ ကသ္သပသ္သ သာဝကော သဒ္ဒမကာသိ – ‘‘မာ ဘောန္တော ပူရဏံ ကသ္သပံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိတ္ထ; နေသော ဧတံ ဇာနာတိ; မယမေတံ ဇာနာမ, အမ္ဟေ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆထ; မယမေတံ ဘဝန္တာနံ ဗ္ယာကရိသ္သာမာ’’တိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ ပူရဏော ကသ္သပော ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တော န လဘတိ – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒာ ဘောန္တော ဟောန္တု, မာ ဘောန္တော သဒ္ဒမကတ္ထ။ နေတေ, ဘဝန္တေ, ပုစ္ဆန္တိ, အမ္ဟေ ဧတေ ပုစ္ဆန္တိ; မယမေတေသံ ဗ္ယာကရိသ္သာမာ’’တိ။ ဗဟူ ခော ပန ပူရဏသ္သ ကသ္သပသ္သ သာဝကာ ဝာဒံ အာရောပေတ္ဝာ အပက္ကန္တာ – ‘‘န တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသိ, အဟံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာမိ , ကိံ တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနိသ္သသိ? မိစ္ဆာပဋိပန္နော တ္ဝမသိ, အဟမသ္မိ သမ္မာပဋိပန္နော, သဟိတံ မေ, အသဟိတံ တေ, ပုရေဝစနီယံ ပစ္ဆာ အဝစ, ပစ္ဆာဝစနီယံ ပုရေ အဝစ, အဓိစိဏ္ဏံ တေ ဝိပရာဝတ္တံ, အာရောပိတော တေ ဝာဒော, နိဂ္ဂဟိတောသိ, စရ ဝာဒပ္ပမောက္ခာယ, နိဗ္ဗေဌေဟိ ဝာ သစေ ပဟောသီ’’တိ။ ဣတိ ပူရဏော ကသ္သပော သာဝကာနံ န သက္ကတော န ဂရုကတော န မာနိတော န ပူဇိတော, န စ ပန ပူရဏံ ကသ္သပံ သာဝကာ သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။ အက္ကုဋ္ဌော စ ပန ပူရဏော ကသ္သပော ဓမ္မက္ကောသေနာ’’’တိ။
239. ‘‘Tatrekacce evamāhaṃsu – ‘ayaṃ kho pūraṇo kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; so ca kho sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito, na ca pana pūraṇaṃ kassapaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ pūraṇo kassapo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro pūraṇassa kassapassa sāvako saddamakāsi – ‘‘mā bhonto pūraṇaṃ kassapaṃ etamatthaṃ pucchittha; neso etaṃ jānāti; mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ pucchatha; mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmā’’ti. Bhūtapubbaṃ pūraṇo kassapo bāhā paggayha kandanto na labhati – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha. Nete, bhavante, pucchanti, amhe ete pucchanti; mayametesaṃ byākarissāmā’’ti. Bahū kho pana pūraṇassa kassapassa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi , kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchāvacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahitosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Iti pūraṇo kassapo sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito, na ca pana pūraṇaṃ kassapaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Akkuṭṭho ca pana pūraṇo kassapo dhammakkosenā’’’ti.
‘‘ဧကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘အယမ္ပိ ခော မက္ခလိ ဂောသာလော။ပေ.။ အဇိတော ကေသကမ္ဗလော။ ပကုဓော ကစ္စာယနော။ သဉ္ဇယော ဗေလဋ္ဌပုတ္တော။ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ; သော စ ခော သာဝကာနံ န သက္ကတော န ဂရုကတော န မာနိတော န ပူဇိတော, န စ ပန နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ သာဝကာ သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော အနေကသတာယ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တတ္ရညတရော နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ သာဝကော သဒ္ဒမကာသိ – မာ ဘောန္တော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိတ္ထ; နေသော ဧတံ ဇာနာတိ; မယမေတံ ဇာနာမ, အမ္ဟေ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆထ; မယမေတံ ဘဝန္တာနံ ဗ္ယာကရိသ္သာမာတိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တော န လဘတိ – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒာ ဘောန္တော ဟောန္တု, မာ ဘောန္တော သဒ္ဒမကတ္ထ။ နေတေ ဘဝန္တေ ပုစ္ဆန္တိ, အမ္ဟေ ဧတေ ပုစ္ဆန္တိ; မယမေတေသံ ဗ္ယာကရိသ္သာမာ’’တိ။ ဗဟူ ခော ပန နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ သာဝကာ ဝာဒံ အာရောပေတ္ဝာ အပက္ကန္တာ – ‘‘န တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသိ, အဟံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာမိ။ ကိံ တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနိသ္သသိ? မိစ္ဆာပဋိပန္နော တ္ဝမသိ။ အဟမသ္မိ သမ္မာပဋိပန္နော။ သဟိတံ မေ အသဟိတံ တေ, ပုရေဝစနီယံ ပစ္ဆာ အဝစ, ပစ္ဆာဝစနီယံ ပုရေ အဝစ, အဓိစိဏ္ဏံ တေ ဝိပရာဝတ္တံ, အာရောပိတော တေ ဝာဒော, နိဂ္ဂဟိတောသိ, စရ ဝာဒပ္ပမောက္ခာယ, နိဗ္ဗေဌေဟိ ဝာ သစေ ပဟောသီ’’တိ။ ဣတိ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော သာဝကာနံ န သက္ကတော န ဂရုကတော န မာနိတော န ပူဇိတော, န စ ပန နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ သာဝကာ သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။ အက္ကုဋ္ဌော စ ပန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဓမ္မက္ကောသေနာ’’’တိ။
‘‘Ekacce evamāhaṃsu – ‘ayampi kho makkhali gosālo…pe… ajito kesakambalo… pakudho kaccāyano… sañjayo belaṭṭhaputto… nigaṇṭho nāṭaputto saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; so ca kho sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito, na ca pana nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ nigaṇṭho nāṭaputto anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvako saddamakāsi – mā bhonto nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etamatthaṃ pucchittha; neso etaṃ jānāti; mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ pucchatha; mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmāti. Bhūtapubbaṃ nigaṇṭho nāṭaputto bāhā paggayha kandanto na labhati – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha. Nete bhavante pucchanti, amhe ete pucchanti; mayametesaṃ byākarissāmā’’ti. Bahū kho pana nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi. Kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? Micchāpaṭipanno tvamasi. Ahamasmi sammāpaṭipanno. Sahitaṃ me asahitaṃ te, purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchāvacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahitosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Iti nigaṇṭho nāṭaputto sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito, na ca pana nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Akkuṭṭho ca pana nigaṇṭho nāṭaputto dhammakkosenā’’’ti.
၂၄၀. ‘‘ဧကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘အယမ္ပိ ခော သမဏော ဂောတမော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ; သော စ ခော သာဝကာနံ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော, သမဏဉ္စ ပန ဂောတမံ သာဝကာ သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ သမဏော ဂောတမော အနေကသတာယ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တတ္ရညတရော သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကော ဥက္ကာသိ။ တမေနာညတရော သဗ္ရဟ္မစာရီ ဇဏ္ဏုကေန 5 ဃဋ္ဋေသိ – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒော အာယသ္မာ ဟောတု, မာယသ္မာ သဒ္ဒမကာသိ, သတ္ထာ နော ဘဂဝာ ဓမ္မံ ဒေသေသီ’’တိ။ ယသ္မိံ သမယေ သမဏော ဂောတမော အနေကသတာယ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, နေဝ တသ္မိံ သမယေ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကာနံ ခိပိတသဒ္ဒော ဝာ ဟောတိ ဥက္ကာသိတသဒ္ဒော ဝာ။ တမေနံ မဟာဇနကာယော ပစ္စာသီသမာနရူပော 6 ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ – ‘‘ယံ နော ဘဂဝာ ဓမ္မံ ဘာသိသ္သတိ တံ နော သောသ္သာမာ’’တိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ပုရိသော စာတုမ္မဟာပထေ ခုဒ္ဒမဓုံ 7 အနေလကံ ပီဠေယ္ယ 8။ တမေနံ မဟာဇနကာယော ပစ္စာသီသမာနရူပော ပစ္စုပဋ္ဌိတော အသ္သ။ ဧဝမေဝ ယသ္မိံ သမယေ သမဏော ဂောတမော အနေကသတာယ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, နေဝ တသ္မိံ သမယေ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကာနံ ခိပိတသဒ္ဒော ဝာ ဟောတိ ဥက္ကာသိတသဒ္ဒော ဝာ။ တမေနံ မဟာဇနကာယော ပစ္စာသီသမာနရူပော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ – ‘‘ယံ နော ဘဂဝာ ဓမ္မံ ဘာသိသ္သတိ တံ နော သောသ္သာမာ’’တိ။ ယေပိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကာ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ သမ္ပယောဇေတ္ဝာ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ တေပိ သတ္ထု စေဝ ဝဏ္ဏဝာဒိနော ဟောန္တိ, ဓမ္မသ္သ စ ဝဏ္ဏဝာဒိနော ဟောန္တိ, သင္ဃသ္သ စ ဝဏ္ဏဝာဒိနော ဟောန္တိ, အတ္တဂရဟိနောယေဝ ဟောန္တိ အနညဂရဟိနော, ‘‘မယမေဝမ္ဟာ အလက္ခိကာ မယံ အပ္ပပုညာ တေ မယံ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ နာသက္ခိမ္ဟာ ယာဝဇီဝံ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတု’’န္တိ။ တေ အာရာမိကဘူတာ ဝာ ဥပာသကဘူတာ ဝာ ပဉ္စသိက္ခာပဒေ သမာဒာယ ဝတ္တန္တိ။ ဣတိ သမဏော ဂောတမော သာဝကာနံ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော, သမဏဉ္စ ပန ဂောတမံ သာဝကာ သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တီ’’’တိ။
240. ‘‘Ekacce evamāhaṃsu – ‘ayampi kho samaṇo gotamo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; so ca kho sāvakānaṃ sakkato garukato mānito pūjito, samaṇañca pana gotamaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ samaṇo gotamo anekasatāya parisāya dhammaṃ desesi. Tatraññataro samaṇassa gotamassa sāvako ukkāsi. Tamenāññataro sabrahmacārī jaṇṇukena 9 ghaṭṭesi – ‘‘appasaddo āyasmā hotu, māyasmā saddamakāsi, satthā no bhagavā dhammaṃ desesī’’ti. Yasmiṃ samaye samaṇo gotamo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti, neva tasmiṃ samaye samaṇassa gotamassa sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Tamenaṃ mahājanakāyo paccāsīsamānarūpo 10 paccupaṭṭhito hoti – ‘‘yaṃ no bhagavā dhammaṃ bhāsissati taṃ no sossāmā’’ti. Seyyathāpi nāma puriso cātummahāpathe khuddamadhuṃ 11 anelakaṃ pīḷeyya 12. Tamenaṃ mahājanakāyo paccāsīsamānarūpo paccupaṭṭhito assa. Evameva yasmiṃ samaye samaṇo gotamo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti, neva tasmiṃ samaye samaṇassa gotamassa sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Tamenaṃ mahājanakāyo paccāsīsamānarūpo paccupaṭṭhito hoti – ‘‘yaṃ no bhagavā dhammaṃ bhāsissati taṃ no sossāmā’’ti. Yepi samaṇassa gotamassa sāvakā sabrahmacārīhi sampayojetvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattanti tepi satthu ceva vaṇṇavādino honti, dhammassa ca vaṇṇavādino honti, saṅghassa ca vaṇṇavādino honti, attagarahinoyeva honti anaññagarahino, ‘‘mayamevamhā alakkhikā mayaṃ appapuññā te mayaṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā nāsakkhimhā yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritu’’nti. Te ārāmikabhūtā vā upāsakabhūtā vā pañcasikkhāpade samādāya vattanti. Iti samaṇo gotamo sāvakānaṃ sakkato garukato mānito pūjito, samaṇañca pana gotamaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharantī’’’ti.
၂၄၁. ‘‘ကတိ ပန တ္ဝံ, ဥဒာယိ, မယိ ဓမ္မေ သမနုပသ္သသိ, ယေဟိ မမံ 13 သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ 14 မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တီ’’တိ? ‘‘ပဉ္စ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မေ သမနုပသ္သာမိ ယေဟိ ဘဂဝန္တံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဘဂဝာ ဟိ, ဘန္တေ, အပ္ပာဟာရော, အပ္ပာဟာရတာယ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အပ္ပာဟာရော, အပ္ပာဟာရတာယ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ပဌမံ ဓမ္မံ သမနုပသ္သာမိ ယေန ဘဂဝန္တံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
241. ‘‘Kati pana tvaṃ, udāyi, mayi dhamme samanupassasi, yehi mamaṃ 15 sāvakā sakkaronti garuṃ karonti 16 mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharantī’’ti? ‘‘Pañca kho ahaṃ, bhante, bhagavati dhamme samanupassāmi yehi bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Katame pañca? Bhagavā hi, bhante, appāhāro, appāhāratāya ca vaṇṇavādī. Yampi, bhante, bhagavā appāhāro, appāhāratāya ca vaṇṇavādī imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati paṭhamaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သန္တုဋ္ဌော ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သန္တုဋ္ဌော ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဒုတိယံ ဓမ္မံ သမနုပသ္သာမိ ယေန ဘဂဝန္တံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Yampi, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati dutiyaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သန္တုဋ္ဌော ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပာတေန, ဣတရီတရပိဏ္ဍပာတသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သန္တုဋ္ဌော ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပာတေန, ဣတရီတရပိဏ္ဍပာတသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ တတိယံ ဓမ္မံ သမနုပသ္သာမိ ယေန ဘဂဝန္တံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Yampi, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati tatiyaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သန္တုဋ္ဌော ဣတရီတရေန သေနာသနေန, ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သန္တုဋ္ဌော ဣတရီတရေန သေနာသနေန, ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ စတုတ္ထံ ဓမ္မံ သမနုပသ္သာမိ ယေန ဘဂဝန္တံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Yampi, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati catutthaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ပဝိဝိတ္တော, ပဝိဝေကသ္သ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ပဝိဝိတ္တော, ပဝိဝေကသ္သ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ပဉ္စမံ ဓမ္မံ သမနုပသ္သာမိ ယေန ဘဂဝန္တံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavā pavivitto, pavivekassa ca vaṇṇavādī . Yampi, bhante, bhagavā pavivitto, pavivekassa ca vaṇṇavādī, imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati pañcamaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘ဣမေ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ပဉ္စ ဓမ္မေ သမနုပသ္သာမိ ယေဟိ ဘဂဝန္တံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တီ’’တိ။
‘‘Ime kho ahaṃ, bhante, bhagavati pañca dhamme samanupassāmi yehi bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharantī’’ti.
၂၄၂. ‘‘‘အပ္ပာဟာရော သမဏော ဂောတမော, အပ္ပာဟာရတာယ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, သန္တိ ခော ပန မေ, ဥဒာယိ, သာဝကာ ကောသကာဟာရာပိ အဍ္ဎကောသကာဟာရာပိ ဗေလုဝာဟာရာပိ အဍ္ဎဗေလုဝာဟာရာပိ။ အဟံ ခော ပန, ဥဒာယိ, အပ္ပေကဒာ ဣမိနာ ပတ္တေန သမတိတ္တိကမ္ပိ ဘုဉ္ဇာမိ ဘိယ္ယောပိ ဘုဉ္ဇာမိ။ ‘အပ္ပာဟာရော သမဏော ဂောတမော, အပ္ပာဟာရတာယ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, ယေ တေ, ဥဒာယိ, မမ သာဝကာ ကောသကာဟာရာပိ အဍ္ဎကောသကာဟာရာပိ ဗေလုဝာဟာရာပိ အဍ္ဎဗေလုဝာဟာရာပိ န မံ တေ ဣမိနာ ဓမ္မေန သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ။
242. ‘‘‘Appāhāro samaṇo gotamo, appāhāratāya ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā kosakāhārāpi aḍḍhakosakāhārāpi beluvāhārāpi aḍḍhabeluvāhārāpi. Ahaṃ kho pana, udāyi, appekadā iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi bhiyyopi bhuñjāmi. ‘Appāhāro samaṇo gotamo, appāhāratāya ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā kosakāhārāpi aḍḍhakosakāhārāpi beluvāhārāpi aḍḍhabeluvāhārāpi na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘‘သန္တုဋ္ဌော သမဏော ဂောတမော ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, သန္တိ ခော ပန မေ, ဥဒာယိ, သာဝကာ ပံသုကူလိကာ လူခစီဝရဓရာ တေ သုသာနာ ဝာ သင္ကာရကူဋာ ဝာ ပာပဏိကာ ဝာ နန္တကာနိ 17 ဥစ္စိနိတ္ဝာ 18 သင္ဃာဋိံ ကရိတ္ဝာ ဓာရေန္တိ။ အဟံ ခော ပနုဒာယိ, အပ္ပေကဒာ ဂဟပတိစီဝရာနိ ဓာရေမိ ဒဠ္ဟာနိ သတ္ထလူခာနိ အလာဗုလောမသာနိ။ ‘သန္တုဋ္ဌော သမဏော ဂောတမော ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, ယေ တေ, ဥဒာယိ, မမ သာဝကာ ပံသုကူလိကာ လူခစီဝရဓရာ တေ သုသာနာ ဝာ သင္ကာရကူဋာ ဝာ ပာပဏိကာ ဝာ နန္တကာနိ ဥစ္စိနိတ္ဝာ သင္ဃာဋိံ ကရိတ္ဝာ ဓာရေန္တိ, န မံ တေ ဣမိနာ ဓမ္မေန သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ။
‘‘‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā paṃsukūlikā lūkhacīvaradharā te susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni 19 uccinitvā 20 saṅghāṭiṃ karitvā dhārenti. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā gahapaticīvarāni dhāremi daḷhāni satthalūkhāni alābulomasāni. ‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā paṃsukūlikā lūkhacīvaradharā te susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṃ karitvā dhārenti, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘‘သန္တုဋ္ဌော သမဏော ဂောတမော ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပာတေန, ဣတရီတရပိဏ္ဍပာတသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, သန္တိ ခော ပန မေ, ဥဒာယိ, သာဝကာ ပိဏ္ဍပာတိကာ သပဒာနစာရိနော ဥဉ္ဆာသကေ ဝတေ ရတာ, တေ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌာ သမာနာ အာသနေနပိ နိမန္တိယမာနာ န သာဒိယန္တိ။ အဟံ ခော ပနုဒာယိ, အပ္ပေကဒာ နိမန္တနေပိ 21 ဘုဉ္ဇာမိ သာလီနံ ဩဒနံ ဝိစိတကာဠကံ အနေကသူပံ အနေကဗ္ယဉ္ဇနံ။ ‘သန္တုဋ္ဌော သမဏော ဂောတမော ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပာတေန, ဣတရီတရပိဏ္ဍပာတသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, ယေ တေ, ဥဒာယိ, မမ သာဝကာ ပိဏ္ဍပာတိကာ သပဒာနစာရိနော ဥဉ္ဆာသကေ ဝတေ ရတာ တေ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌာ သမာနာ အာသနေနပိ နိမန္တိယမာနာ န သာဒိယန္တိ, န မံ တေ ဣမိနာ ဓမ္မေန သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ။
‘‘‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā piṇḍapātikā sapadānacārino uñchāsake vate ratā, te antaragharaṃ paviṭṭhā samānā āsanenapi nimantiyamānā na sādiyanti. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā nimantanepi 22 bhuñjāmi sālīnaṃ odanaṃ vicitakāḷakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ. ‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā piṇḍapātikā sapadānacārino uñchāsake vate ratā te antaragharaṃ paviṭṭhā samānā āsanenapi nimantiyamānā na sādiyanti, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘‘သန္တုဋ္ဌော သမဏော ဂောတမော ဣတရီတရေန သေနာသနေန, ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, သန္တိ ခော ပန မေ, ဥဒာယိ, သာဝကာ ရုက္ခမူလိကာ အဗ္ဘောကာသိကာ, တေ အဋ္ဌမာသေ ဆန္နံ န ဥပေန္တိ။ အဟံ ခော ပနုဒာယိ, အပ္ပေကဒာ ကူဋာဂာရေသုပိ ဝိဟရာမိ ဥလ္လိတ္တာဝလိတ္တေသု နိဝာတေသု ဖုသိတဂ္ဂဠေသု 23 ပိဟိတဝာတပာနေသု။ ‘သန္တုဋ္ဌော သမဏော ဂောတမော ဣတရီတရေန သေနာသနေန, ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, ယေ တေ, ဥဒာယိ, မမ သာဝကာ ရုက္ခမူလိကာ အဗ္ဘောကာသိကာ တေ အဋ္ဌမာသေ ဆန္နံ န ဥပေန္တိ, န မံ တေ ဣမိနာ ဓမ္မေန သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ။
‘‘‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā rukkhamūlikā abbhokāsikā, te aṭṭhamāse channaṃ na upenti. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā kūṭāgāresupi viharāmi ullittāvalittesu nivātesu phusitaggaḷesu 24 pihitavātapānesu. ‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā rukkhamūlikā abbhokāsikā te aṭṭhamāse channaṃ na upenti, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘‘ပဝိဝိတ္တော သမဏော ဂောတမော, ပဝိဝေကသ္သ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, သန္တိ ခော ပန မေ, ဥဒာယိ, သာဝကာ အာရညိကာ ပန္တသေနာသနာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ဝိဟရန္တိ, တေ အန္ဝဒ္ဓမာသံ သင္ဃမဇ္ဈေ ဩသရန္တိ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယ။ အဟံ ခော ပနုဒာယိ, အပ္ပေကဒာ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခုနီဟိ ဥပာသကေဟိ ဥပာသိကာဟိ ရညာ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ။ ‘ပဝိဝိတ္တော သမဏော ဂောတမော, ပဝိဝေကသ္သ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ’တိ, ဣတိ စေ မံ, ဥဒာယိ, သာဝကာ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ, ယေ တေ, ဥဒာယိ, မမ သာဝကာ အာရညကာ ပန္တသေနာသနာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ဝိဟရန္တိ တေ အန္ဝဒ္ဓမာသံ သင္ဃမဇ္ဈေ ဩသရန္တိ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယ, န မံ တေ ဣမိနာ ဓမ္မေန သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရေယ္ယုံ။
‘‘‘Pavivitto samaṇo gotamo, pavivekassa ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā āraññikā pantasenāsanā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni ajjhogāhetvā viharanti, te anvaddhamāsaṃ saṅghamajjhe osaranti pātimokkhuddesāya. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā ākiṇṇo viharāmi bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. ‘Pavivitto samaṇo gotamo, pavivekassa ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā āraññakā pantasenāsanā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni ajjhogāhetvā viharanti te anvaddhamāsaṃ saṅghamajjhe osaranti pātimokkhuddesāya, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘ဣတိ ခော, ဥဒာယိ, န မမံ သာဝကာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Iti kho, udāyi, na mamaṃ sāvakā imehi pañcahi dhammehi sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
၂၄၃. ‘‘အတ္ထိ ခော, ဥဒာယိ, အညေ စ ပဉ္စ ဓမ္မာ ယေဟိ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ မမံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ , သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓုဒာယိ, မမံ သာဝကာ အဓိသီလေ သမ္ဘာဝေန္တိ – ‘သီလဝာ သမဏော ဂောတမော ပရမေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော’တိ။ ယမ္ပုဒာယိ 25, မမံ သာဝကာ အဓိသီလေ သမ္ဘာဝေန္တိ – ‘သီလဝာ သမဏော ဂောတမော ပရမေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော’တိ, အယံ ခော, ဥဒာယိ , ပဌမော ဓမ္မော ယေန မမံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
243. ‘‘Atthi kho, udāyi, aññe ca pañca dhammā yehi pañcahi dhammehi mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti , sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Katame pañca? Idhudāyi, mamaṃ sāvakā adhisīle sambhāventi – ‘sīlavā samaṇo gotamo paramena sīlakkhandhena samannāgato’ti. Yampudāyi 26, mamaṃ sāvakā adhisīle sambhāventi – ‘sīlavā samaṇo gotamo paramena sīlakkhandhena samannāgato’ti, ayaṃ kho, udāyi , paṭhamo dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
၂၄၄. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, မမံ သာဝကာ အဘိက္ကန္တေ ဉာဏဒသ္သနေ သမ္ဘာဝေန္တိ – ‘ဇာနံယေဝာဟ သမဏော ဂောတမော – ဇာနာမီတိ, ပသ္သံယေဝာဟ သမဏော ဂောတမော – ပသ္သာမီတိ; အဘိညာယ သမဏော ဂောတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ နော အနဘိညာယ; သနိဒာနံ သမဏော ဂောတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ နော အနိဒာနံ; သပ္ပာဋိဟာရိယံ သမဏော ဂောတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ နော အပ္ပာဋိဟာရိယ’န္တိ။ ယမ္ပုဒာယိ, မမံ သာဝကာ အဘိက္ကန္တေ ဉာဏဒသ္သနေ သမ္ဘာဝေန္တိ – ‘ဇာနံယေဝာဟ သမဏော ဂောတမော – ဇာနာမီတိ, ပသ္သံယေဝာဟ သမဏော ဂောတမော – ပသ္သာမီတိ; အဘိညာယ သမဏော ဂောတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ နော အနဘိညာယ; သနိဒာနံ သမဏော ဂောတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ နော အနိဒာနံ; သပ္ပာဋိဟာရိယံ သမဏော ဂောတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ နော အပ္ပာဋိဟာရိယ’န္တိ, အယံ ခော, ဥဒာယိ, ဒုတိယော ဓမ္မော ယေန မမံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
244. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, mamaṃ sāvakā abhikkante ñāṇadassane sambhāventi – ‘jānaṃyevāha samaṇo gotamo – jānāmīti, passaṃyevāha samaṇo gotamo – passāmīti; abhiññāya samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anabhiññāya; sanidānaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anidānaṃ; sappāṭihāriyaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no appāṭihāriya’nti. Yampudāyi, mamaṃ sāvakā abhikkante ñāṇadassane sambhāventi – ‘jānaṃyevāha samaṇo gotamo – jānāmīti, passaṃyevāha samaṇo gotamo – passāmīti; abhiññāya samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anabhiññāya; sanidānaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anidānaṃ; sappāṭihāriyaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no appāṭihāriya’nti, ayaṃ kho, udāyi, dutiyo dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
၂၄၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, မမံ သာဝကာ အဓိပညာယ သမ္ဘာဝေန္တိ – ‘ပညဝာ သမဏော ဂောတမော ပရမေန ပညာက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော; တံ ဝတ အနာဂတံ ဝာဒပထံ န ဒက္ခတိ, ဥပ္ပန္နံ ဝာ ပရပ္ပဝာဒံ န သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဏ္ဟိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ တံ ကိံ မညသိ, ဥဒာယိ, အပိ နု မေ သာဝကာ ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပာတေယ္ယု’’န္တိ?
245. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, mamaṃ sāvakā adhipaññāya sambhāventi – ‘paññavā samaṇo gotamo paramena paññākkhandhena samannāgato; taṃ vata anāgataṃ vādapathaṃ na dakkhati, uppannaṃ vā parappavādaṃ na sahadhammena suniggahitaṃ niggaṇhissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. Taṃ kiṃ maññasi, udāyi, api nu me sāvakā evaṃ jānantā evaṃ passantā antarantarā kathaṃ opāteyyu’’nti?
‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘န ခော ပနာဟံ, ဥဒာယိ, သာဝကေသု အနုသာသနိံ ပစ္စာသီသာမိ 27; အညဒတ္ထု မမယေဝ သာဝကာ အနုသာသနိံ ပစ္စာသီသန္တိ။
‘‘Na kho panāhaṃ, udāyi, sāvakesu anusāsaniṃ paccāsīsāmi 28; aññadatthu mamayeva sāvakā anusāsaniṃ paccāsīsanti.
‘‘ယမ္ပုဒာယိ, မမံ သာဝကာ အဓိပညာယ သမ္ဘာဝေန္တိ – ‘ပညဝာ သမဏော ဂောတမော ပရမေန ပညာက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော; တံ ဝတ အနာဂတံ ဝာဒပထံ န ဒက္ခတိ, ဥပ္ပန္နံ ဝာ ပရပ္ပဝာဒံ န သဟဓမ္မေန နိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဏ္ဟိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ အယံ ခော, ဥဒာယိ, တတိယော ဓမ္မော ယေန မမံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Yampudāyi, mamaṃ sāvakā adhipaññāya sambhāventi – ‘paññavā samaṇo gotamo paramena paññākkhandhena samannāgato; taṃ vata anāgataṃ vādapathaṃ na dakkhati, uppannaṃ vā parappavādaṃ na sahadhammena niggahitaṃ niggaṇhissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. Ayaṃ kho, udāyi, tatiyo dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
၂၄၆. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, မမ သာဝကာ ယေန ဒုက္ခေန ဒုက္ခောတိဏ္ဏာ ဒုက္ခပရေတာ တေ မံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပုစ္ဆန္တိ, တေသာဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကရောမိ, တေသာဟံ စိတ္တံ အာရာဓေမိ ပဉ္ဟသ္သ ဝေယ္ယာကရဏေန; တေ မံ ဒုက္ခသမုဒယံ။ ဒုက္ခနိရောဓံ။ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ပုစ္ဆန္တိ, တေသာဟံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကရောမိ , တေသာဟံ စိတ္တံ အာရာဓေမိ ပဉ္ဟသ္သ ဝေယ္ယာကရဏေန။ ယမ္ပုဒာယိ, မမ သာဝကာ ယေန ဒုက္ခေန ဒုက္ခောတိဏ္ဏာ ဒုက္ခပရေတာ တေ မံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပုစ္ဆန္တိ, တေသာဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကရောမိ, တေသာဟံ စိတ္တံ အာရာဓေမိ ပဉ္ဟသ္သ ဝေယ္ယာကရဏေန။ တေ မံ ဒုက္ခသမုဒယံ ။ ဒုက္ခနိရောဓံ။ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ပုစ္ဆန္တိ။ တေသာဟံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကရောမိ။ တေသာဟံ စိတ္တံ အာရာဓေမိ ပဉ္ဟသ္သ ဝေယ္ယာကရဏေန။ အယံ ခော, ဥဒာယိ, စတုတ္ထော ဓမ္မော ယေန မမံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
246. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, mama sāvakā yena dukkhena dukkhotiṇṇā dukkhaparetā te maṃ upasaṅkamitvā dukkhaṃ ariyasaccaṃ pucchanti, tesāhaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho byākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena; te maṃ dukkhasamudayaṃ… dukkhanirodhaṃ… dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ariyasaccaṃ pucchanti, tesāhaṃ dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho byākaromi , tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Yampudāyi, mama sāvakā yena dukkhena dukkhotiṇṇā dukkhaparetā te maṃ upasaṅkamitvā dukkhaṃ ariyasaccaṃ pucchanti, tesāhaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho byākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Te maṃ dukkhasamudayaṃ … dukkhanirodhaṃ… dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho byākaromi. Tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Ayaṃ kho, udāyi, catuttho dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
၂၄၇. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေန္တိ။ ဣဓုဒာယိ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
247. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro satipaṭṭhāne bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī viharati… citte cittānupassī viharati… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနေ ဘာဝေန္တိ။ ဣဓုဒာယိ , ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝာယမတိ, ဝီရိယံ အာရဘတိ, စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ပဒဟတိ; ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝာယမတိ, ဝီရိယံ အာရဘတိ, စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ပဒဟတိ; အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝာယမတိ, ဝီရိယံ အာရဘတိ, စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ပဒဟတိ; ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝာယမတိ, ဝီရိယံ အာရဘတိ, စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ပဒဟတိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro sammappadhāne bhāventi. Idhudāyi , bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti, vāyamati, vīriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti, vāyamati, vīriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati; anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti, vāyamati, vīriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati; uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti, vāyamati, vīriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒေ ဘာဝေန္တိ။ ဣဓုဒာယိ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ, စိတ္တသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ, ဝီမံသာသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro iddhipāde bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေန္တိ။ ဣဓုဒာယိ , ဘိက္ခု သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂာမိံ သမ္ဗောဓဂာမိံ; ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂာမိံ သမ္ဗောဓဂာမိံ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā pañcindriyāni bhāventi. Idhudāyi , bhikkhu saddhindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ; vīriyindriyaṃ bhāveti…pe… satindriyaṃ bhāveti… samādhindriyaṃ bhāveti… paññindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ပဉ္စ ဗလာနိ ဘာဝေန္တိ။ ဣဓုဒာယိ, ဘိက္ခု သဒ္ဓာဗလံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂာမိံ သမ္ဗောဓဂာမိံ; ဝီရိယဗလံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ သတိဗလံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိဗလံ ဘာဝေတိ။ ပညာဗလံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂာမိံ သမ္ဗောဓဂာမိံ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā pañca balāni bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu saddhābalaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ; vīriyabalaṃ bhāveti…pe… satibalaṃ bhāveti… samādhibalaṃ bhāveti… paññābalaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ သတ္တဗောဇ္ဈင္ဂေ ဘာဝေန္တိ။ ဣဓုဒာယိ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိသ္သိတံ ဝိရာဂနိသ္သိတံ နိရောဓနိသ္သိတံ ဝောသ္သဂ္ဂပရိဏာမိံ; ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိသ္သိတံ ဝိရာဂနိသ္သိတံ နိရောဓနိသ္သိတံ ဝောသ္သဂ္ဂပရိဏာမိံ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā sattabojjhaṅge bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ; dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တိ။ ဣဓုဒာယိ, ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ, သမ္မာသင္ကပ္ပံ ဘာဝေတိ, သမ္မာဝာစံ ဘာဝေတိ , သမ္မာကမ္မန္တံ ဘာဝေတိ, သမ္မာအာဇီဝံ ဘာဝေတိ, သမ္မာဝာယာမံ ဘာဝေတိ, သမ္မာသတိံ ဘာဝေတိ, သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu sammādiṭṭhiṃ bhāveti, sammāsaṅkappaṃ bhāveti, sammāvācaṃ bhāveti , sammākammantaṃ bhāveti, sammāājīvaṃ bhāveti, sammāvāyāmaṃ bhāveti, sammāsatiṃ bhāveti, sammāsamādhiṃ bhāveti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၄၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ ဘာဝေန္တိ။ ရူပီ ရူပာနိ ပသ္သတိ, အယံ ပဌမော ဝိမောက္ခော; အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ, အယံ ဒုတိယော ဝိမောက္ခော; သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတိ, အယံ တတိယော ဝိမောက္ခော; သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ စတုတ္ထော ဝိမောက္ခော; သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ပဉ္စမော ဝိမောက္ခော; သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ဆဋ္ဌော ဝိမောက္ခော; သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ သတ္တမော ဝိမောက္ခော; သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ အဋ္ဌမော ဝိမောက္ခော။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
248. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā aṭṭha vimokkhe bhāventi. Rūpī rūpāni passati, ayaṃ paṭhamo vimokkho; ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati, ayaṃ dutiyo vimokkho; subhanteva adhimutto hoti, ayaṃ tatiyo vimokkho; sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ catuttho vimokkho; sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ pañcamo vimokkho; sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ chaṭṭho vimokkho; sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ sattamo vimokkho; sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၄၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အဋ္ဌ အဘိဘာယတနာနိ ဘာဝေန္တိ။ အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ, ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံ သညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဌမံ အဘိဘာယတနံ။
249. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā aṭṭha abhibhāyatanāni bhāventi. Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ, ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံ သညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဒုတိယံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ, ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံ သညီ ဟောတိ။ ဣဒံ တတိယံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ, ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံ သညီ ဟောတိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒသ္သနာနိ နီလနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဥမာပုပ္ဖံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒသ္သနံ နီလနိဘာသံ, သေယ္ယထာပိ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒသ္သနံ နီလနိဘာသံ; ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒသ္သနာနိ နီလနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ, ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံ သညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ အဘိဘာယတနံ ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. Seyyathāpi nāma umāpupphaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ, seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ; evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ .
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒသ္သနာနိ ပီတနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ကဏိကာရပုပ္ဖံ ပီတံ ပီတဝဏ္ဏံ ပီတနိဒသ္သနံ ပီတနိဘာသံ, သေယ္ယထာပိ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ပီတံ ပီတဝဏ္ဏံ ပီတနိဒသ္သနံ ပီတနိဘာသံ; ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒသ္သနာနိ ပီတနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ, ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံ သညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. Seyyathāpi nāma kaṇikārapupphaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ, seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ; evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒသ္သနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒသ္သနံ လောဟိတကနိဘာသံ, သေယ္ယထာပိ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒသ္သနံ လောဟိတကနိဘာသံ; ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒသ္သနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ, ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံ သညီ ဟောတိ။ ဣဒံ သတ္တမံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Seyyathāpi nāma bandhujīvakapupphaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ, seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ; evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ဩဒာတာနိ ဩဒာတဝဏ္ဏာနိ ဩဒာတနိဒသ္သနာနိ ဩဒာတနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဩသဓိတာရကာ ဩဒာတာ ဩဒာတဝဏ္ဏာ ဩဒာတနိဒသ္သနာ ဩဒာတနိဘာသာ, သေယ္ယထာပိ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ဩဒာတံ ဩဒာတဝဏ္ဏံ ဩဒာတနိဒသ္သနံ ဩဒာတနိဘာသံ; ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ဩဒာတာနိ ဩဒာတဝဏ္ဏာနိ ဩဒာတနိဒသ္သနာနိ ဩဒာတနိဘာသာနိ ။ ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ , ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ အဘိဘာယတနံ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. Seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā odātanibhāsā, seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ; evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni . ‘Tāni abhibhuyya jānāmi , passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၀. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဒသ ကသိဏာယတနာနိ ဘာဝေန္တိ။ ပထဝီကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ အဒ္ဝယံ အပ္ပမာဏံ; အာပောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ပေ.။ တေဇောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဝာယောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ နီလကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ပီတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ လောဟိတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဩဒာတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ အာကာသကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ ။ ဝိညာဏကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ အဒ္ဝယံ အပ္ပမာဏံ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
250. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dasa kasiṇāyatanāni bhāventi. Pathavīkasiṇameko sañjānāti uddhamadho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ; āpokasiṇameko sañjānāti…pe… tejokasiṇameko sañjānāti… vāyokasiṇameko sañjānāti… nīlakasiṇameko sañjānāti… pītakasiṇameko sañjānāti… lohitakasiṇameko sañjānāti… odātakasiṇameko sañjānāti… ākāsakasiṇameko sañjānāti … viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhamadho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၁. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဘာဝေန္တိ။ ဣဓုဒာယိ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ဒက္ခော န္ဟာပကော 29 ဝာ န္ဟာပကန္တေဝာသီ ဝာ ကံသထာလေ န္ဟာနီယစုဏ္ဏာနိ 30 အာကိရိတ္ဝာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ သန္နေယ္ယ, သာယံ န္ဟာနီယပိဏ္ဍိ 31 သ္နေဟာနုဂတာ သ္နေဟပရေတော သန္တရဗာဟိရာ ဖုဋာ သ္နေဟေန န စ ပဂ္ဃရိဏီ; ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။
251. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā cattāri jhānāni bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi, udāyi, dakkho nhāpako 32 vā nhāpakantevāsī vā kaṃsathāle nhānīyacuṇṇāni 33 ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sanneyya, sāyaṃ nhānīyapiṇḍi 34 snehānugatā snehapareto santarabāhirā phuṭā snehena na ca pagghariṇī; evameva kho, udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ဥဒကရဟဒော ဂမ္ဘီရော ဥဗ္ဘိဒောဒကော 35။ တသ္သ နေဝသ္သ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ , န ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, န ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, န ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, ဒေဝော စ န ကာလေန ကာလံ သမ္မာ ဓာရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယ္ယ; အထ ခော တမ္ဟာဝ ဥဒကရဟဒာ သီတာ ဝာရိဓာရာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတ္ဝာ တမေဝ ဥဒကရဟဒံ သီတေန ဝာရိနာ အဘိသန္ဒေယ္ယ ပရိသန္ဒေယ္ယ ပရိပူရေယ္ယ ပရိပ္ဖရေယ္ယ, နာသ္သ 36 ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ဥဒကရဟဒသ္သ သီတေန ဝာရိနာ အပ္ဖုဋံ အသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti . Seyyathāpi, udāyi, udakarahado gambhīro ubbhidodako 37. Tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa āyamukhaṃ , na pacchimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na uttarāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na dakkhiṇāya disāya udakassa āyamukhaṃ, devo ca na kālena kālaṃ sammā dhāraṃ anuppaveccheyya; atha kho tamhāva udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya, nāssa 38 kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho, udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ဥပ္ပလိနိယံ ဝာ ပဒုမိနိယံ ဝာ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝာ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝာ ပဒုမာနိ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝာ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တော နိမုဂ္ဂပောသီနိ, တာနိ ယာဝ စဂ္ဂာ ယာဝ စ မူလာ သီတေန ဝာရိနာ အဘိသန္နာနိ ပရိသန္နာနိ ပရိပူရာနိ ပရိပ္ဖုဋာနိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတံ, ဥပ္ပလာနံ ဝာ ပဒုမာနံ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနံ ဝာ သီတေန ဝာရိနာ အပ္ဖုဋံ အသ္သ; ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi, udāyi, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni anto nimuggaposīni, tāni yāva caggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni paripūrāni paripphuṭāni, nāssa kiñci sabbāvataṃ, uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ assa; evameva kho, udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, ဘိက္ခု သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန ဖရိတ္ဝာ နိသိန္နော ဟောတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ပုရိသော ဩဒာတေန ဝတ္ထေန သသီသံ ပာရုပိတ္ဝာ နိသိန္နော အသ္သ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဩဒာတေန ဝတ္ထေန အပ္ဖုဋံ အသ္သ; ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန ဖရိတ္ဝာ နိသိန္နော ဟောတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi, udāyi, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa; evameva kho, udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၂. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဧဝံ ပဇာနန္တိ – ‘အယံ ခော မေ ကာယော ရူပီ စာတုမဟာဘူတိကော မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝော ဩဒနကုမ္မာသူပစယော အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော; ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓံ’။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော; တတ္ရိဒံ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝာ ပီတံ ဝာ လောဟိတံ ဝာ ဩဒာတံ ဝာ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝာ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဟတ္ထေ ကရိတ္ဝာ ပစ္စဝေက္ခေယ္ယ – ‘အယံ ခော မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော; တတ္ရိဒံ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝာ ပီတံ ဝာ လောဟိတံ ဝာ ဩဒာတံ ဝာ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဧဝံ ပဇာနန္တိ – ‘အယံ ခော မေ ကာယော ရူပီ စာတုမဟာဘူတိကော မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝော ဩဒနကုမ္မာသူပစယော အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော; ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓ’န္တိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
252. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā evaṃ pajānanti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddhaṃ’. Seyyathāpi, udāyi, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno sabbākārasampanno; tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno sabbākārasampanno; tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā evaṃ pajānanti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၃. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဣမမ္ဟာ ကာယာ အညံ ကာယံ အဘိနိမ္မိနန္တိ ရူပိံ မနောမယံ သဗ္ဗင္ဂပစ္စင္ဂိံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ပုရိသော မုဉ္ဇမ္ဟာ ဤသိကံ ပဗ္ဗာဟေယ္ယ; တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ မုဉ္ဇော, အယံ ဤသိကာ; အညော မုဉ္ဇော, အညာ ဤသိကာ; မုဉ္ဇမ္ဟာတ္ဝေဝ ဤသိကာ ပဗ္ဗာဠ္ဟာ’တိ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပနုဒာယိ, ပုရိသော အသိံ ကောသိယာ ပဗ္ဗာဟေယ္ယ; တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ အသိ, အယံ ကောသိ; အညော အသိ အညာ ကောသိ; ကောသိယာတ္ဝေဝ အသိ ပဗ္ဗာဠ္ဟော’တိ။ သေယ္ယထာ ဝာ, ပနုဒာယိ , ပုရိသော အဟိံ ကရဏ္ဍာ ဥဒ္ဓရေယ္ယ; တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ အဟိ, အယံ ကရဏ္ဍော; အညော အဟိ, အညော ကရဏ္ဍော; ကရဏ္ဍာတ္ဝေဝ အဟိ ဥဗ္ဘတော’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဣမမ္ဟာ ကာယာ အညံ ကာယံ အဘိနိမ္မိနန္တိ ရူပိံ မနောမယံ သဗ္ဗင္ဂပစ္စင္ဂိံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
253. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimminanti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Seyyathāpi, udāyi, puriso muñjamhā īsikaṃ pabbāheyya; tassa evamassa – ‘ayaṃ muñjo, ayaṃ īsikā; añño muñjo, aññā īsikā; muñjamhātveva īsikā pabbāḷhā’ti. Seyyathā vā panudāyi, puriso asiṃ kosiyā pabbāheyya; tassa evamassa – ‘ayaṃ asi, ayaṃ kosi; añño asi aññā kosi; kosiyātveva asi pabbāḷho’ti. Seyyathā vā, panudāyi , puriso ahiṃ karaṇḍā uddhareyya; tassa evamassa – ‘ayaṃ ahi, ayaṃ karaṇḍo; añño ahi, añño karaṇḍo; karaṇḍātveva ahi ubbhato’ti. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimminanti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၄. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောန္တိ – ဧကောပိ ဟုတ္ဝာ ဗဟုဓာ ဟောန္တိ, ဗဟုဓာပိ ဟုတ္ဝာ ဧကော ဟောတိ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ; တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပာကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနာ ဂစ္ဆန္တိ, သေယ္ယထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောန္တိ, သေယ္ယထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ 39 ဂစ္ဆန္တိ, သေယ္ယထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင္ကေန ကမန္တိ, သေယ္ယထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပာဏိနာ ပရိမသန္တိ ပရိမဇ္ဇန္တိ, ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေန္တိ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ဒက္ခော ကုမ္ဘကာရော ဝာ ကုမ္ဘကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတာယ မတ္တိကာယ ယံ ယဒေဝ ဘာဇနဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ; သေယ္ယထာ ဝာ ပနုဒာယိ, ဒက္ခော ဒန္တကာရော ဝာ ဒန္တကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတသ္မိံ ဒန္တသ္မိံ ယံ ယဒေဝ ဒန္တဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ; သေယ္ယထာ ဝာ ပနုဒာယိ, ဒက္ခော သုဝဏ္ဏကာရော ဝာ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတသ္မိံ သုဝဏ္ဏသ္မိံ ယံ ယဒေဝ သုဝဏ္ဏဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ။ ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောန္တိ – ဧကောပိ ဟုတ္ဝာ ဗဟုဓာ ဟောန္တိ, ဗဟုဓာပိ ဟုတ္ဝာ ဧကော ဟောတိ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ; တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပာကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနာ ဂစ္ဆန္တိ, သေယ္ယထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောန္တိ, သေယ္ယထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆန္တိ , သေယ္ယထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင္ကေန ကမန္တိ, သေယ္ယထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပာဏိနာ ပရိမသန္တိ ပရိမဇ္ဇန္တိ, ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေန္တိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
254. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhonti – ekopi hutvā bahudhā honti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ, tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamānā gacchanti, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karonti, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne 40 gacchanti, seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kamanti, seyyathāpi pakkhī sakuṇo; imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasanti parimajjanti, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattenti. Seyyathāpi, udāyi, dakkho kumbhakāro vā kumbhakārantevāsī vā suparikammakatāya mattikāya yaṃ yadeva bhājanavikatiṃ ākaṅkheyya taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya; seyyathā vā panudāyi, dakkho dantakāro vā dantakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ dantasmiṃ yaṃ yadeva dantavikatiṃ ākaṅkheyya taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya; seyyathā vā panudāyi, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ suvaṇṇasmiṃ yaṃ yadeva suvaṇṇavikatiṃ ākaṅkheyya taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhonti – ekopi hutvā bahudhā honti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ, tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamānā gacchanti, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karonti, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne gacchanti , seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kamanti, seyyathāpi pakkhī sakuṇo; imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasanti parimajjanti, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattenti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓာယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏန္တိ – ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ, ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ဗလဝာ သင္ခဓမော အပ္ပကသိရေနေဝ စာတုဒ္ဒိသာ ဝိညာပေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓာယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏန္တိ – ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ, ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
255. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇanti – dibbe ca mānuse ca, ye dūre santike ca. Seyyathāpi, udāyi, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya; evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇanti – dibbe ca mānuse ca, ye dūre santike ca. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၆. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနန္တိ – သရာဂံ ဝာ စိတ္တံ ‘သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, ဝီတရာဂံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ; သဒောသံ ဝာ စိတ္တံ ‘သဒောသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, ဝီတဒောသံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတဒောသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ; သမောဟံ ဝာ စိတ္တံ ‘သမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, ဝီတမောဟံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ; သံခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘သင္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, ဝိက္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ; မဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, အမဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ ‘အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ; သဥတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ ‘သဥတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, အနုတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ ‘အနုတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ; သမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ ‘သမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, အသမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ ‘အသမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ; ဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, အဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ဣတ္ထီ ဝာ ပုရိသော ဝာ ဒဟရော ယုဝာ မဏ္ဍနကဇာတိကော အာဒာသေ ဝာ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အစ္ဆေ ဝာ ဥဒကပတ္တေ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော သကဏိကံ ဝာ ‘သကဏိက’န္တိ 41 ဇာနေယ္ယ , အကဏိကံ ဝာ ‘အကဏိက’န္တိ 42 ဇာနေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနန္တိ – သရာဂံ ဝာ စိတ္တံ ‘သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ, ဝီတရာဂံ ဝာ စိတ္တံ။ပေ.။ သဒောသံ ဝာ စိတ္တံ။ ဝီတဒောသံ ဝာ စိတ္တံ။ သမောဟံ ဝာ စိတ္တံ။ ဝီတမောဟံ ဝာ စိတ္တံ။ သင္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ။ ဝိက္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ။ မဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ။ အမဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ။ သဥတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ။ အနုတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ။ သမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ။ အသမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ။ ဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ။ အဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနန္တိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
256. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānanti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānanti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānanti; sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānanti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānanti; samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānanti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānanti; saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ citta’nti pajānanti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānanti; mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānanti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānanti; sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānanti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānanti; samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānanti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānanti; vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānanti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānanti. Seyyathāpi, udāyi, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sakaṇikaṃ vā ‘sakaṇika’nti 43 jāneyya , akaṇikaṃ vā ‘akaṇika’nti 44 jāneyya; evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānanti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānanti, vītarāgaṃ vā cittaṃ…pe… sadosaṃ vā cittaṃ… vītadosaṃ vā cittaṃ… samohaṃ vā cittaṃ… vītamohaṃ vā cittaṃ… saṅkhittaṃ vā cittaṃ… vikkhittaṃ vā cittaṃ… mahaggataṃ vā cittaṃ… amahaggataṃ vā cittaṃ… sauttaraṃ vā cittaṃ… anuttaraṃ vā cittaṃ… samāhitaṃ vā cittaṃ… asamāhitaṃ vā cittaṃ… vimuttaṃ vā cittaṃ… avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānanti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၇. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒ္ဝေပိ ဇာတိယော တိသ္သောပိ ဇာတိယော စတသ္သောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟသ္သမ္ပိ ဇာတိသတသဟသ္သမ္ပိ, အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတ္ရာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတ္ရ ဥဒပာဒိံ; တတ္ရာပာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ပုရိသော သကမ္ဟာ ဂာမာ အညံ ဂာမံ ဂစ္ဆေယ္ယ, တမ္ဟာပိ ဂာမာ အညံ ဂာမံ ဂစ္ဆေယ္ယ; သော တမ္ဟာ ဂာမာ သကံယေဝ ဂာမံ ပစ္စာဂစ္ဆေယ္ယ; တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော သကမ္ဟာ ဂာမာ အညံ ဂာမံ အဂစ္ဆိံ, တတ္ရ ဧဝံ အဋ္ဌာသိံ ဧဝံ နိသီဒိံ ဧဝံ အဘာသိံ ဧဝံ တုဏ္ဟီ အဟောသိံ; တမ္ဟာပိ ဂာမာ အမုံ ဂာမံ အဂစ္ဆိံ, တတ္ရာပိ ဧဝံ အဋ္ဌာသိံ ဧဝံ နိသီဒိံ ဧဝံ အဘာသိံ ဧဝံ တုဏ္ဟီ အဟောသိံ, သောမ္ဟိ တမ္ဟာ ဂာမာ သကံယေဝ ဂာမံ ပစ္စာဂတော’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရန္တိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
257. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaranti, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi, anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathāpi, udāyi, puriso sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya, tamhāpi gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya; so tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgaccheyya; tassa evamassa – ‘ahaṃ kho sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ agacchiṃ, tatra evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ evaṃ abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ; tamhāpi gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ, tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ evaṃ abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ, somhi tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgato’ti. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaranti, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaranti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သန္တိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနန္တိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝာဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ, တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝာ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝာဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ, တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သန္တိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနန္တိ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ဒ္ဝေ အဂာရာ သဒ္ဝာရာ 45။ တတ္ရ စက္ခုမာ ပုရိသော မဇ္ဈေ ဌိတော ပသ္သေယ္ယ မနုသ္သေ ဂေဟံ ပဝိသန္တေပိ နိက္ခမန္တေပိ အနုစင္ကမန္တေပိ အနုဝိစရန္တေပိ; ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သန္တိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ တတ္ရ စ ပ မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။
258. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānanti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānanti. Seyyathāpi, udāyi, dve agārā sadvārā 46. Tatra cakkhumā puriso majjhe ṭhito passeyya manusse gehaṃ pavisantepi nikkhamantepi anucaṅkamantepi anuvicarantepi; evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānanti…pe… tatra ca pa me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
၂၅၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထာပိ, ဥဒာယိ, ပဗ္ဗတသင္ခေပေ ဥဒကရဟဒော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော, တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော တီရေ ဌိတော ပသ္သေယ္ယ သိပ္ပိသမ္ဗုကမ္ပိ 47 သက္ခရကဌလမ္ပိ မစ္ဆဂုမ္ဗမ္ပိ စရန္တမ္ပိ တိဋ္ဌန္တမ္ပိ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ ခော ဥဒကရဟဒော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော, တတ္ရိမေ သိပ္ပိသမ္ဗုကာပိ သက္ခရကဌလာပိ မစ္ဆဂုမ္ဗာပိ စရန္တိပိ တိဋ္ဌန္တိပီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဥဒာယိ, အက္ခာတာ မယာ သာဝကာနံ ပဋိပဒာ, ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ တတ္ရ စ ပန မေ သာဝကာ ဗဟူ အဘိညာဝောသာနပာရမိပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ အယံ ခော, ဥဒာယိ, ပဉ္စမော ဓမ္မော ယေန မမ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တိ။
259. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Seyyathāpi, udāyi, pabbatasaṅkhepe udakarahado accho vippasanno anāvilo, tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippisambukampi 48 sakkharakaṭhalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho udakarahado accho vippasanno anāvilo, tatrime sippisambukāpi sakkharakaṭhalāpi macchagumbāpi carantipi tiṭṭhantipī’ti. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti. Ayaṃ kho, udāyi, pañcamo dhammo yena mama sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘ဣမေ ခော, ဥဒာယိ, ပဉ္စ ဓမ္မာ ယေဟိ မမံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တီ’’တိ။
‘‘Ime kho, udāyi, pañca dhammā yehi mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharantī’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနော သကုလုဒာယီ ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။
Idamavoca bhagavā. Attamano sakuludāyī paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
မဟာသကုလုဒာယိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
Mahāsakuludāyisuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၇. မဟာသကုလုဒာယိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Mahāsakuludāyisuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၇. မဟာသကုလုဒာယိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Mahāsakuludāyisuttavaṇṇanā
