| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
7. මහාසකුලුදායිසුත්‌තං
7. Mahāsakuludāyisuttaṃ
237. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්‌දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්‌බහුලා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා පරිබ්‌බාජකා මොරනිවාපෙ පරිබ්‌බාජකාරාමෙ පටිවසන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – අන්‌නභාරො වරධරො සකුලුදායී ච පරිබ්‌බාජකො අඤ්‌ඤෙ ච අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා පරිබ්‌බාජකා. අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය රාජගහං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘අතිප්‌පගො ඛො තාව රාජගහෙ පිණ්‌ඩාය චරිතුං. යංනූනාහං යෙන මොරනිවාපො පරිබ්‌බාජකාරාමො යෙන සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො භගවා යෙන මොරනිවාපො පරිබ්‌බාජකාරාමො තෙනුපසඞ්‌කමි. තෙන ඛො පන සමයෙන සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො මහතියා පරිබ්‌බාජකපරිසාය සද්‌ධිං නිසින්‌නො හොති උන්‌නාදිනියා උච්‌චාසද්‌දමහාසද්‌දාය අනෙකවිහිතං තිරච්‌ඡානකථං කථෙන්‌තියා, සෙය්‍යථිදං – රාජකථං චොරකථං මහාමත්‌තකථං සෙනාකථං භයකථං යුද්‌ධකථං අන්‌නකථං පානකථං වත්‌ථකථං සයනකථං මාලාකථං ගන්‌ධකථං ඤාතිකථං යානකථං ගාමකථං නිගමකථං නගරකථං ජනපදකථං ඉත්‌ථිකථං සූරකථං විසිඛාකථං කුම්‌භට්‌ඨානකථං පුබ්‌බපෙතකථං නානත්‌තකථං ලොකක්‌ඛායිකං සමුද්‌දක්‌ඛායිකං ඉතිභවාභවකථං ඉති වා. අද්‌දසා ඛො සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන සකං පරිසං සණ්‌ඨාපෙති – ‘‘අප්‌පසද්‌දා භොන්‌තො හොන්‌තු; මා භොන්‌තො සද්‌දමකත්‌ථ. අයං සමණො ගොතමො ආගච්‌ඡති; අප්‌පසද්‌දකාමො ඛො පන සො ආයස්‌මා අප්‌පසද්‌දස්‌ස වණ්‌ණවාදී. අප්‌පෙව නාම අප්‌පසද්‌දං පරිසං විදිත්‌වා උපසඞ්‌කමිතබ්‌බං මඤ්‌ඤෙය්‍යා’’ති. අථ ඛො තෙ පරිබ්‌බාජකා තුණ්‌හී අහෙසුං. අථ ඛො භගවා යෙන සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො තෙනුපසඞ්‌කමි. අථ ඛො සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘එතු ඛො, භන්‌තෙ, භගවා. ස්‌වාගතං, භන්‌තෙ, භගවතො. චිරස්‌සං ඛො, භන්‌තෙ, භගවා ඉමං පරියායමකාසි යදිදං ඉධාගමනාය. නිසීදතු, භන්‌තෙ, භගවා; ඉදමාසනං පඤ්‌ඤත්‌ත’’න්‌ති. නිසීදි භගවා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ. සකුලුදායීපි ඛො පරිබ්‌බාජකො අඤ්‌ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො සකුලුදායිං පරිබ්‌බාජකං භගවා එතදවොච –
237. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā paribbājakā moranivāpe paribbājakārāme paṭivasanti, seyyathidaṃ – annabhāro varadharo sakuludāyī ca paribbājako aññe ca abhiññātā abhiññātā paribbājakā. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘atippago kho tāva rājagahe piṇḍāya carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ yena moranivāpo paribbājakārāmo yena sakuludāyī paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti. Atha kho bhagavā yena moranivāpo paribbājakārāmo tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sakuludāyī paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā. Addasā kho sakuludāyī paribbājako bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhāpeti – ‘‘appasaddā bhonto hontu; mā bhonto saddamakattha. Ayaṃ samaṇo gotamo āgacchati; appasaddakāmo kho pana so āyasmā appasaddassa vaṇṇavādī. Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti. Atha kho te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho bhagavā yena sakuludāyī paribbājako tenupasaṅkami. Atha kho sakuludāyī paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā. Svāgataṃ, bhante, bhagavato. Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu, bhante, bhagavā; idamāsanaṃ paññatta’’nti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Sakuludāyīpi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sakuludāyiṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca –
238. ‘‘කායනුත්‌ථ , උදායි, එතරහි කථාය සන්‌නිසින්‌නා, කා ච පන වො අන්‌තරාකථා විප්‌පකතා’’ති? ‘‘තිට්‌ඨතෙසා, භන්‌තෙ, කථා යාය මයං එතරහි කථාය සන්‌නිසින්‌නා. නෙසා, භන්‌තෙ, කථා භගවතො දුල්‌ලභා භවිස්‌සති පච්‌ඡාපි සවනාය. පුරිමානි, භන්‌තෙ, දිවසානි පුරිමතරානි නානාතිත්‌ථියානං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං කුතූහලසාලායං සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අයමන්‌තරාකථා උදපාදි – ‘ලාභා වත, භො, අඞ්‌ගමගධානං, සුලද්‌ධලාභා වත, භො, අඞ්‌ගමගධානං! තත්‍රිමෙ 1 සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඞ්‌ඝිනො ගණිනො ගණාචරියා ඤාතා යසස්‌සිනො තිත්‌ථකරා සාධුසම්‌මතා බහුජනස්‌ස රාජගහං වස්‌සාවාසං ඔසටා. අයම්‌පි ඛො පූරණො කස්‌සපො සඞ්‌ඝී චෙව ගණී ච ගණාචරියො ච ඤාතො යසස්‌සී තිත්‌ථකරො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස; සොපි රාජගහං වස්‌සාවාසං ඔසටො. අයම්‌පි ඛො මක්‌ඛලි ගොසාලො…පෙ.… අජිතො කෙසකම්‌බලො… පකුධො කච්‌චායනො… සඤ්‌ජයො බෙලට්‌ඨපුත්‌තො… නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො සඞ්‌ඝී චෙව ගණී ච ගණාචරියො ච ඤාතො යසස්‌සී තිත්‌ථකරො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස; සොපි රාජගහං වස්‌සාවාසං ඔසටො. අයම්‌පි ඛො සමණො ගොතමො සඞ්‌ඝී චෙව ගණී ච ගණාචරියො ච ඤාතො යසස්‌සී තිත්‌ථකරො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස; සොපි රාජගහං වස්‌සාවාසං ඔසටො. කො නු ඛො ඉමෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සඞ්‌ඝීනං ගණීනං ගණාචරියානං ඤාතානං යසස්‌සීනං තිත්‌ථකරානං සාධුසම්‌මතානං බහුජනස්‌ස සාවකානං සක්‌කතො ගරුකතො මානිතො පූජිතො, කඤ්‌ච පන සාවකා සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා 2 උපනිස්‌සාය විහරන්‌තී’’’ති?
238. ‘‘Kāyanuttha , udāyi, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? ‘‘Tiṭṭhatesā, bhante, kathā yāya mayaṃ etarahi kathāya sannisinnā. Nesā, bhante, kathā bhagavato dullabhā bhavissati pacchāpi savanāya. Purimāni, bhante, divasāni purimatarāni nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ kutūhalasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘lābhā vata, bho, aṅgamagadhānaṃ, suladdhalābhā vata, bho, aṅgamagadhānaṃ! Tatrime 3 samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahujanassa rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭā. Ayampi kho pūraṇo kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ayampi kho makkhali gosālo…pe… ajito kesakambalo… pakudho kaccāyano… sañjayo belaṭṭhaputto… nigaṇṭho nāṭaputto saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ayampi kho samaṇo gotamo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ko nu kho imesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saṅghīnaṃ gaṇīnaṃ gaṇācariyānaṃ ñātānaṃ yasassīnaṃ titthakarānaṃ sādhusammatānaṃ bahujanassa sāvakānaṃ sakkato garukato mānito pūjito, kañca pana sāvakā sakkatvā garuṃ katvā 4 upanissāya viharantī’’’ti?
239. ‘‘තත්‍රෙකච්‌චෙ එවමාහංසු – ‘අයං ඛො පූරණො කස්‌සපො සඞ්‌ඝී චෙව ගණී ච ගණාචරියො ච ඤාතො යසස්‌සී තිත්‌ථකරො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස; සො ච ඛො සාවකානං න සක්‌කතො න ගරුකතො න මානිතො න පූජිතො, න ච පන පූරණං කස්‌සපං සාවකා සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති. භූතපුබ්‌බං පූරණො කස්‌සපො අනෙකසතාය පරිසාය ධම්‌මං දෙසෙති. තත්‍රඤ්‌ඤතරො පූරණස්‌ස කස්‌සපස්‌ස සාවකො සද්‌දමකාසි – ‘‘මා භොන්‌තො පූරණං කස්‌සපං එතමත්‌ථං පුච්‌ඡිත්‌ථ; නෙසො එතං ජානාති; මයමෙතං ජානාම, අම්‌හෙ එතමත්‌ථං පුච්‌ඡථ; මයමෙතං භවන්‌තානං බ්‍යාකරිස්‌සාමා’’ති. භූතපුබ්‌බං පූරණො කස්‌සපො බාහා පග්‌ගය්‌හ කන්‌දන්‌තො න ලභති – ‘‘අප්‌පසද්‌දා භොන්‌තො හොන්‌තු, මා භොන්‌තො සද්‌දමකත්‌ථ. නෙතෙ, භවන්‌තෙ, පුච්‌ඡන්‌ති, අම්‌හෙ එතෙ පුච්‌ඡන්‌ති; මයමෙතෙසං බ්‍යාකරිස්‌සාමා’’ති. බහූ ඛො පන පූරණස්‌ස කස්‌සපස්‌ස සාවකා වාදං ආරොපෙත්‌වා අපක්‌කන්‌තා – ‘‘න ත්‌වං ඉමං ධම්‌මවිනයං ආජානාසි, අහං ඉමං ධම්‌මවිනයං ආජානාමි , කිං ත්‌වං ඉමං ධම්‌මවිනයං ආජානිස්‌සසි? මිච්‌ඡාපටිපන්‌නො ත්‌වමසි, අහමස්‌මි සම්‌මාපටිපන්‌නො, සහිතං මෙ, අසහිතං තෙ, පුරෙවචනීයං පච්‌ඡා අවච, පච්‌ඡාවචනීයං පුරෙ අවච, අධිචිණ්‌ණං තෙ විපරාවත්‌තං, ආරොපිතො තෙ වාදො, නිග්‌ගහිතොසි, චර වාදප්‌පමොක්‌ඛාය, නිබ්‌බෙඨෙහි වා සචෙ පහොසී’’ති. ඉති පූරණො කස්‌සපො සාවකානං න සක්‌කතො න ගරුකතො න මානිතො න පූජිතො, න ච පන පූරණං කස්‌සපං සාවකා සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති. අක්‌කුට්‌ඨො ච පන පූරණො කස්‌සපො ධම්‌මක්‌කොසෙනා’’’ති.
239. ‘‘Tatrekacce evamāhaṃsu – ‘ayaṃ kho pūraṇo kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; so ca kho sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito, na ca pana pūraṇaṃ kassapaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ pūraṇo kassapo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro pūraṇassa kassapassa sāvako saddamakāsi – ‘‘mā bhonto pūraṇaṃ kassapaṃ etamatthaṃ pucchittha; neso etaṃ jānāti; mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ pucchatha; mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmā’’ti. Bhūtapubbaṃ pūraṇo kassapo bāhā paggayha kandanto na labhati – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha. Nete, bhavante, pucchanti, amhe ete pucchanti; mayametesaṃ byākarissāmā’’ti. Bahū kho pana pūraṇassa kassapassa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi , kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchāvacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahitosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Iti pūraṇo kassapo sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito, na ca pana pūraṇaṃ kassapaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Akkuṭṭho ca pana pūraṇo kassapo dhammakkosenā’’’ti.
‘‘එකච්‌චෙ එවමාහංසු – ‘අයම්‌පි ඛො මක්‌ඛලි ගොසාලො…පෙ.… අජිතො කෙසකම්‌බලො… පකුධො කච්‌චායනො… සඤ්‌ජයො බෙලට්‌ඨපුත්‌තො… නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො සඞ්‌ඝී චෙව ගණී ච ගණාචරියො ච ඤාතො යසස්‌සී තිත්‌ථකරො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස; සො ච ඛො සාවකානං න සක්‌කතො න ගරුකතො න මානිතො න පූජිතො, න ච පන නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං සාවකා සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති. භූතපුබ්‌බං නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො අනෙකසතාය පරිසාය ධම්‌මං දෙසෙති. තත්‍රඤ්‌ඤතරො නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස සාවකො සද්‌දමකාසි – මා භොන්‌තො නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං එතමත්‌ථං පුච්‌ඡිත්‌ථ; නෙසො එතං ජානාති; මයමෙතං ජානාම, අම්‌හෙ එතමත්‌ථං පුච්‌ඡථ; මයමෙතං භවන්‌තානං බ්‍යාකරිස්‌සාමාති. භූතපුබ්‌බං නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො බාහා පග්‌ගය්‌හ කන්‌දන්‌තො න ලභති – ‘‘අප්‌පසද්‌දා භොන්‌තො හොන්‌තු, මා භොන්‌තො සද්‌දමකත්‌ථ. නෙතෙ භවන්‌තෙ පුච්‌ඡන්‌ති, අම්‌හෙ එතෙ පුච්‌ඡන්‌ති; මයමෙතෙසං බ්‍යාකරිස්‌සාමා’’ති. බහූ ඛො පන නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස සාවකා වාදං ආරොපෙත්‌වා අපක්‌කන්‌තා – ‘‘න ත්‌වං ඉමං ධම්‌මවිනයං ආජානාසි, අහං ඉමං ධම්‌මවිනයං ආජානාමි. කිං ත්‌වං ඉමං ධම්‌මවිනයං ආජානිස්‌සසි? මිච්‌ඡාපටිපන්‌නො ත්‌වමසි. අහමස්‌මි සම්‌මාපටිපන්‌නො. සහිතං මෙ අසහිතං තෙ, පුරෙවචනීයං පච්‌ඡා අවච, පච්‌ඡාවචනීයං පුරෙ අවච, අධිචිණ්‌ණං තෙ විපරාවත්‌තං, ආරොපිතො තෙ වාදො, නිග්‌ගහිතොසි, චර වාදප්‌පමොක්‌ඛාය, නිබ්‌බෙඨෙහි වා සචෙ පහොසී’’ති. ඉති නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො සාවකානං න සක්‌කතො න ගරුකතො න මානිතො න පූජිතො, න ච පන නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං සාවකා සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති. අක්‌කුට්‌ඨො ච පන නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො ධම්‌මක්‌කොසෙනා’’’ති.
‘‘Ekacce evamāhaṃsu – ‘ayampi kho makkhali gosālo…pe… ajito kesakambalo… pakudho kaccāyano… sañjayo belaṭṭhaputto… nigaṇṭho nāṭaputto saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; so ca kho sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito, na ca pana nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ nigaṇṭho nāṭaputto anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvako saddamakāsi – mā bhonto nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etamatthaṃ pucchittha; neso etaṃ jānāti; mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ pucchatha; mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmāti. Bhūtapubbaṃ nigaṇṭho nāṭaputto bāhā paggayha kandanto na labhati – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha. Nete bhavante pucchanti, amhe ete pucchanti; mayametesaṃ byākarissāmā’’ti. Bahū kho pana nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi. Kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? Micchāpaṭipanno tvamasi. Ahamasmi sammāpaṭipanno. Sahitaṃ me asahitaṃ te, purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchāvacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahitosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Iti nigaṇṭho nāṭaputto sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito, na ca pana nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Akkuṭṭho ca pana nigaṇṭho nāṭaputto dhammakkosenā’’’ti.
240. ‘‘එකච්‌චෙ එවමාහංසු – ‘අයම්‌පි ඛො සමණො ගොතමො සඞ්‌ඝී චෙව ගණී ච ගණාචරියො ච ඤාතො යසස්‌සී තිත්‌ථකරො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස; සො ච ඛො සාවකානං සක්‌කතො ගරුකතො මානිතො පූජිතො, සමණඤ්‌ච පන ගොතමං සාවකා සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති. භූතපුබ්‌බං සමණො ගොතමො අනෙකසතාය පරිසාය ධම්‌මං දෙසෙසි. තත්‍රඤ්‌ඤතරො සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සාවකො උක්‌කාසි. තමෙනාඤ්‌ඤතරො සබ්‍රහ්‌මචාරී ජණ්‌ණුකෙන 5 ඝට්‌ටෙසි – ‘‘අප්‌පසද්‌දො ආයස්‌මා හොතු, මායස්‌මා සද්‌දමකාසි, සත්‌ථා නො භගවා ධම්‌මං දෙසෙසී’’ති. යස්‌මිං සමයෙ සමණො ගොතමො අනෙකසතාය පරිසාය ධම්‌මං දෙසෙති, නෙව තස්‌මිං සමයෙ සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සාවකානං ඛිපිතසද්‌දො වා හොති උක්‌කාසිතසද්‌දො වා. තමෙනං මහාජනකායො පච්‌චාසීසමානරූපො 6 පච්‌චුපට්‌ඨිතො හොති – ‘‘යං නො භගවා ධම්‌මං භාසිස්‌සති තං නො සොස්‌සාමා’’ති. සෙය්‍යථාපි නාම පුරිසො චාතුම්‌මහාපථෙ ඛුද්‌දමධුං 7 අනෙලකං පීළෙය්‍ය 8. තමෙනං මහාජනකායො පච්‌චාසීසමානරූපො පච්‌චුපට්‌ඨිතො අස්‌ස. එවමෙව යස්‌මිං සමයෙ සමණො ගොතමො අනෙකසතාය පරිසාය ධම්‌මං දෙසෙති, නෙව තස්‌මිං සමයෙ සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සාවකානං ඛිපිතසද්‌දො වා හොති උක්‌කාසිතසද්‌දො වා. තමෙනං මහාජනකායො පච්‌චාසීසමානරූපො පච්‌චුපට්‌ඨිතො හොති – ‘‘යං නො භගවා ධම්‌මං භාසිස්‌සති තං නො සොස්‌සාමා’’ති. යෙපි සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සාවකා සබ්‍රහ්‌මචාරීහි සම්‌පයොජෙත්‌වා සික්‌ඛං පච්‌චක්‌ඛාය හීනායාවත්‌තන්‌ති තෙපි සත්‌ථු චෙව වණ්‌ණවාදිනො හොන්‌ති, ධම්‌මස්‌ස ච වණ්‌ණවාදිනො හොන්‌ති, සඞ්‌ඝස්‌ස ච වණ්‌ණවාදිනො හොන්‌ති, අත්‌තගරහිනොයෙව හොන්‌ති අනඤ්‌ඤගරහිනො, ‘‘මයමෙවම්‌හා අලක්‌ඛිකා මයං අප්‌පපුඤ්‌ඤා තෙ මයං එවං ස්‌වාක්‌ඛාතෙ ධම්‌මවිනයෙ පබ්‌බජිත්‌වා නාසක්‌ඛිම්‌හා යාවජීවං පරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතු’’න්‌ති. තෙ ආරාමිකභූතා වා උපාසකභූතා වා පඤ්‌චසික්‌ඛාපදෙ සමාදාය වත්‌තන්‌ති. ඉති සමණො ගොතමො සාවකානං සක්‌කතො ගරුකතො මානිතො පූජිතො, සමණඤ්‌ච පන ගොතමං සාවකා සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌තී’’’ති.
240. ‘‘Ekacce evamāhaṃsu – ‘ayampi kho samaṇo gotamo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa; so ca kho sāvakānaṃ sakkato garukato mānito pūjito, samaṇañca pana gotamaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ samaṇo gotamo anekasatāya parisāya dhammaṃ desesi. Tatraññataro samaṇassa gotamassa sāvako ukkāsi. Tamenāññataro sabrahmacārī jaṇṇukena 9 ghaṭṭesi – ‘‘appasaddo āyasmā hotu, māyasmā saddamakāsi, satthā no bhagavā dhammaṃ desesī’’ti. Yasmiṃ samaye samaṇo gotamo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti, neva tasmiṃ samaye samaṇassa gotamassa sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Tamenaṃ mahājanakāyo paccāsīsamānarūpo 10 paccupaṭṭhito hoti – ‘‘yaṃ no bhagavā dhammaṃ bhāsissati taṃ no sossāmā’’ti. Seyyathāpi nāma puriso cātummahāpathe khuddamadhuṃ 11 anelakaṃ pīḷeyya 12. Tamenaṃ mahājanakāyo paccāsīsamānarūpo paccupaṭṭhito assa. Evameva yasmiṃ samaye samaṇo gotamo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti, neva tasmiṃ samaye samaṇassa gotamassa sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Tamenaṃ mahājanakāyo paccāsīsamānarūpo paccupaṭṭhito hoti – ‘‘yaṃ no bhagavā dhammaṃ bhāsissati taṃ no sossāmā’’ti. Yepi samaṇassa gotamassa sāvakā sabrahmacārīhi sampayojetvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattanti tepi satthu ceva vaṇṇavādino honti, dhammassa ca vaṇṇavādino honti, saṅghassa ca vaṇṇavādino honti, attagarahinoyeva honti anaññagarahino, ‘‘mayamevamhā alakkhikā mayaṃ appapuññā te mayaṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā nāsakkhimhā yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritu’’nti. Te ārāmikabhūtā vā upāsakabhūtā vā pañcasikkhāpade samādāya vattanti. Iti samaṇo gotamo sāvakānaṃ sakkato garukato mānito pūjito, samaṇañca pana gotamaṃ sāvakā sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharantī’’’ti.
241. ‘‘කති පන ත්‌වං, උදායි, මයි ධම්‌මෙ සමනුපස්‌සසි, යෙහි මමං 13 සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති 14 මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌තී’’ති? ‘‘පඤ්‌ච ඛො අහං, භන්‌තෙ, භගවති ධම්‌මෙ සමනුපස්‌සාමි යෙහි භගවන්‌තං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති. කතමෙ පඤ්‌ච? භගවා හි, භන්‌තෙ, අප්‌පාහාරො, අප්‌පාහාරතාය ච වණ්‌ණවාදී. යම්‌පි, භන්‌තෙ, භගවා අප්‌පාහාරො, අප්‌පාහාරතාය ච වණ්‌ණවාදී ඉමං ඛො අහං, භන්‌තෙ, භගවති පඨමං ධම්‌මං සමනුපස්‌සාමි යෙන භගවන්‌තං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
241. ‘‘Kati pana tvaṃ, udāyi, mayi dhamme samanupassasi, yehi mamaṃ 15 sāvakā sakkaronti garuṃ karonti 16 mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharantī’’ti? ‘‘Pañca kho ahaṃ, bhante, bhagavati dhamme samanupassāmi yehi bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Katame pañca? Bhagavā hi, bhante, appāhāro, appāhāratāya ca vaṇṇavādī. Yampi, bhante, bhagavā appāhāro, appāhāratāya ca vaṇṇavādī imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati paṭhamaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, භගවා සන්‌තුට්‌ඨො ඉතරීතරෙන චීවරෙන, ඉතරීතරචීවරසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී. යම්‌පි, භන්‌තෙ, භගවා සන්‌තුට්‌ඨො ඉතරීතරෙන චීවරෙන, ඉතරීතරචීවරසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී, ඉමං ඛො අහං, භන්‌තෙ, භගවති දුතියං ධම්‌මං සමනුපස්‌සාමි යෙන භගවන්‌තං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Yampi, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati dutiyaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, භගවා සන්‌තුට්‌ඨො ඉතරීතරෙන පිණ්‌ඩපාතෙන, ඉතරීතරපිණ්‌ඩපාතසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී. යම්‌පි, භන්‌තෙ, භගවා සන්‌තුට්‌ඨො ඉතරීතරෙන පිණ්‌ඩපාතෙන, ඉතරීතරපිණ්‌ඩපාතසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී, ඉමං ඛො අහං, භන්‌තෙ, භගවති තතියං ධම්‌මං සමනුපස්‌සාමි යෙන භගවන්‌තං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Yampi, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati tatiyaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, භගවා සන්‌තුට්‌ඨො ඉතරීතරෙන සෙනාසනෙන, ඉතරීතරසෙනාසනසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී. යම්‌පි, භන්‌තෙ, භගවා සන්‌තුට්‌ඨො ඉතරීතරෙන සෙනාසනෙන, ඉතරීතරසෙනාසනසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී, ඉමං ඛො අහං, භන්‌තෙ, භගවති චතුත්‌ථං ධම්‌මං සමනුපස්‌සාමි යෙන භගවන්‌තං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Yampi, bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati catutthaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, භගවා පවිවිත්‌තො, පවිවෙකස්‌ස ච වණ්‌ණවාදී . යම්‌පි, භන්‌තෙ, භගවා පවිවිත්‌තො, පවිවෙකස්‌ස ච වණ්‌ණවාදී, ඉමං ඛො අහං, භන්‌තෙ, භගවති පඤ්‌චමං ධම්‌මං සමනුපස්‌සාමි යෙන භගවන්‌තං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavā pavivitto, pavivekassa ca vaṇṇavādī . Yampi, bhante, bhagavā pavivitto, pavivekassa ca vaṇṇavādī, imaṃ kho ahaṃ, bhante, bhagavati pañcamaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘ඉමෙ ඛො අහං, භන්‌තෙ, භගවති පඤ්‌ච ධම්‌මෙ සමනුපස්‌සාමි යෙහි භගවන්‌තං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌තී’’ති.
‘‘Ime kho ahaṃ, bhante, bhagavati pañca dhamme samanupassāmi yehi bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharantī’’ti.
242. ‘‘‘අප්‌පාහාරො සමණො ගොතමො, අප්‌පාහාරතාය ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, සන්‌ති ඛො පන මෙ, උදායි, සාවකා කොසකාහාරාපි අඩ්‌ඪකොසකාහාරාපි බෙලුවාහාරාපි අඩ්‌ඪබෙලුවාහාරාපි. අහං ඛො පන, උදායි, අප්‌පෙකදා ඉමිනා පත්‌තෙන සමතිත්‌තිකම්‌පි භුඤ්‌ජාමි භිය්‍යොපි භුඤ්‌ජාමි. ‘අප්‌පාහාරො සමණො ගොතමො, අප්‌පාහාරතාය ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, යෙ තෙ, උදායි, මම සාවකා කොසකාහාරාපි අඩ්‌ඪකොසකාහාරාපි බෙලුවාහාරාපි අඩ්‌ඪබෙලුවාහාරාපි න මං තෙ ඉමිනා ධම්‌මෙන සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං.
242. ‘‘‘Appāhāro samaṇo gotamo, appāhāratāya ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā kosakāhārāpi aḍḍhakosakāhārāpi beluvāhārāpi aḍḍhabeluvāhārāpi. Ahaṃ kho pana, udāyi, appekadā iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi bhiyyopi bhuñjāmi. ‘Appāhāro samaṇo gotamo, appāhāratāya ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā kosakāhārāpi aḍḍhakosakāhārāpi beluvāhārāpi aḍḍhabeluvāhārāpi na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘‘සන්‌තුට්‌ඨො සමණො ගොතමො ඉතරීතරෙන චීවරෙන, ඉතරීතරචීවරසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, සන්‌ති ඛො පන මෙ, උදායි, සාවකා පංසුකූලිකා ලූඛචීවරධරා තෙ සුසානා වා සඞ්‌කාරකූටා වා පාපණිකා වා නන්‌තකානි 17 උච්‌චිනිත්‌වා 18 සඞ්‌ඝාටිං කරිත්‌වා ධාරෙන්‌ති. අහං ඛො පනුදායි, අප්‌පෙකදා ගහපතිචීවරානි ධාරෙමි දළ්‌හානි සත්‌ථලූඛානි අලාබුලොමසානි. ‘සන්‌තුට්‌ඨො සමණො ගොතමො ඉතරීතරෙන චීවරෙන, ඉතරීතරචීවරසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, යෙ තෙ, උදායි, මම සාවකා පංසුකූලිකා ලූඛචීවරධරා තෙ සුසානා වා සඞ්‌කාරකූටා වා පාපණිකා වා නන්‌තකානි උච්‌චිනිත්‌වා සඞ්‌ඝාටිං කරිත්‌වා ධාරෙන්‌ති, න මං තෙ ඉමිනා ධම්‌මෙන සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං.
‘‘‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā paṃsukūlikā lūkhacīvaradharā te susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni 19 uccinitvā 20 saṅghāṭiṃ karitvā dhārenti. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā gahapaticīvarāni dhāremi daḷhāni satthalūkhāni alābulomasāni. ‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā paṃsukūlikā lūkhacīvaradharā te susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṃ karitvā dhārenti, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘‘සන්‌තුට්‌ඨො සමණො ගොතමො ඉතරීතරෙන පිණ්‌ඩපාතෙන, ඉතරීතරපිණ්‌ඩපාතසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, සන්‌ති ඛො පන මෙ, උදායි, සාවකා පිණ්‌ඩපාතිකා සපදානචාරිනො උඤ්‌ඡාසකෙ වතෙ රතා, තෙ අන්‌තරඝරං පවිට්‌ඨා සමානා ආසනෙනපි නිමන්‌තියමානා න සාදියන්‌ති. අහං ඛො පනුදායි, අප්‌පෙකදා නිමන්‌තනෙපි 21 භුඤ්‌ජාමි සාලීනං ඔදනං විචිතකාළකං අනෙකසූපං අනෙකබ්‍යඤ්‌ජනං. ‘සන්‌තුට්‌ඨො සමණො ගොතමො ඉතරීතරෙන පිණ්‌ඩපාතෙන, ඉතරීතරපිණ්‌ඩපාතසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, යෙ තෙ, උදායි, මම සාවකා පිණ්‌ඩපාතිකා සපදානචාරිනො උඤ්‌ඡාසකෙ වතෙ රතා තෙ අන්‌තරඝරං පවිට්‌ඨා සමානා ආසනෙනපි නිමන්‌තියමානා න සාදියන්‌ති, න මං තෙ ඉමිනා ධම්‌මෙන සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං.
‘‘‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā piṇḍapātikā sapadānacārino uñchāsake vate ratā, te antaragharaṃ paviṭṭhā samānā āsanenapi nimantiyamānā na sādiyanti. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā nimantanepi 22 bhuñjāmi sālīnaṃ odanaṃ vicitakāḷakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ. ‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā piṇḍapātikā sapadānacārino uñchāsake vate ratā te antaragharaṃ paviṭṭhā samānā āsanenapi nimantiyamānā na sādiyanti, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘‘සන්‌තුට්‌ඨො සමණො ගොතමො ඉතරීතරෙන සෙනාසනෙන, ඉතරීතරසෙනාසනසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, සන්‌ති ඛො පන මෙ, උදායි, සාවකා රුක්‌ඛමූලිකා අබ්‌භොකාසිකා, තෙ අට්‌ඨමාසෙ ඡන්‌නං න උපෙන්‌ති. අහං ඛො පනුදායි, අප්‌පෙකදා කූටාගාරෙසුපි විහරාමි උල්‌ලිත්‌තාවලිත්‌තෙසු නිවාතෙසු ඵුසිතග්‌ගළෙසු 23 පිහිතවාතපානෙසු. ‘සන්‌තුට්‌ඨො සමණො ගොතමො ඉතරීතරෙන සෙනාසනෙන, ඉතරීතරසෙනාසනසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, යෙ තෙ, උදායි, මම සාවකා රුක්‌ඛමූලිකා අබ්‌භොකාසිකා තෙ අට්‌ඨමාසෙ ඡන්‌නං න උපෙන්‌ති, න මං තෙ ඉමිනා ධම්‌මෙන සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං.
‘‘‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā rukkhamūlikā abbhokāsikā, te aṭṭhamāse channaṃ na upenti. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā kūṭāgāresupi viharāmi ullittāvalittesu nivātesu phusitaggaḷesu 24 pihitavātapānesu. ‘Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā rukkhamūlikā abbhokāsikā te aṭṭhamāse channaṃ na upenti, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘‘පවිවිත්‌තො සමණො ගොතමො, පවිවෙකස්‌ස ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, සන්‌ති ඛො පන මෙ, උදායි, සාවකා ආරඤ්‌ඤිකා පන්‌තසෙනාසනා අරඤ්‌ඤවනපත්‌ථානි පන්‌තානි සෙනාසනානි අජ්‌ඣොගාහෙත්‌වා විහරන්‌ති, තෙ අන්‌වද්‌ධමාසං සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ ඔසරන්‌ති පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසාය. අහං ඛො පනුදායි, අප්‌පෙකදා ආකිණ්‌ණො විහරාමි භික්‌ඛූහි භික්‌ඛුනීහි උපාසකෙහි උපාසිකාහි රඤ්‌ඤා රාජමහාමත්‌තෙහි තිත්‌ථියෙහි තිත්‌ථියසාවකෙහි. ‘පවිවිත්‌තො සමණො ගොතමො, පවිවෙකස්‌ස ච වණ්‌ණවාදී’ති, ඉති චෙ මං, උදායි, සාවකා සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං, යෙ තෙ, උදායි, මම සාවකා ආරඤ්‌ඤකා පන්‌තසෙනාසනා අරඤ්‌ඤවනපත්‌ථානි පන්‌තානි සෙනාසනානි අජ්‌ඣොගාහෙත්‌වා විහරන්‌ති තෙ අන්‌වද්‌ධමාසං සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ ඔසරන්‌ති පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසාය, න මං තෙ ඉමිනා ධම්‌මෙන සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යුං.
‘‘‘Pavivitto samaṇo gotamo, pavivekassa ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, santi kho pana me, udāyi, sāvakā āraññikā pantasenāsanā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni ajjhogāhetvā viharanti, te anvaddhamāsaṃ saṅghamajjhe osaranti pātimokkhuddesāya. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā ākiṇṇo viharāmi bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. ‘Pavivitto samaṇo gotamo, pavivekassa ca vaṇṇavādī’ti, iti ce maṃ, udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ, ye te, udāyi, mama sāvakā āraññakā pantasenāsanā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni ajjhogāhetvā viharanti te anvaddhamāsaṃ saṅghamajjhe osaranti pātimokkhuddesāya, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyyuṃ.
‘‘ඉති ඛො, උදායි, න මමං සාවකා ඉමෙහි පඤ්‌චහි ධම්‌මෙහි සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
‘‘Iti kho, udāyi, na mamaṃ sāvakā imehi pañcahi dhammehi sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
243. ‘‘අත්‌ථි ඛො, උදායි, අඤ්‌ඤෙ ච පඤ්‌ච ධම්‌මා යෙහි පඤ්‌චහි ධම්‌මෙහි මමං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති , සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති. කතමෙ පඤ්‌ච? ඉධුදායි, මමං සාවකා අධිසීලෙ සම්‌භාවෙන්‌ති – ‘සීලවා සමණො ගොතමො පරමෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො’ති. යම්‌පුදායි 25, මමං සාවකා අධිසීලෙ සම්‌භාවෙන්‌ති – ‘සීලවා සමණො ගොතමො පරමෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො’ති, අයං ඛො, උදායි , පඨමො ධම්‌මො යෙන මමං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
243. ‘‘Atthi kho, udāyi, aññe ca pañca dhammā yehi pañcahi dhammehi mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti , sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti. Katame pañca? Idhudāyi, mamaṃ sāvakā adhisīle sambhāventi – ‘sīlavā samaṇo gotamo paramena sīlakkhandhena samannāgato’ti. Yampudāyi 26, mamaṃ sāvakā adhisīle sambhāventi – ‘sīlavā samaṇo gotamo paramena sīlakkhandhena samannāgato’ti, ayaṃ kho, udāyi , paṭhamo dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
244. ‘‘පුන චපරං, උදායි, මමං සාවකා අභික්‌කන්‌තෙ ඤාණදස්‌සනෙ සම්‌භාවෙන්‌ති – ‘ජානංයෙවාහ සමණො ගොතමො – ජානාමීති, පස්‌සංයෙවාහ සමණො ගොතමො – පස්‌සාමීති; අභිඤ්‌ඤාය සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙති නො අනභිඤ්‌ඤාය; සනිදානං සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙති නො අනිදානං; සප්‌පාටිහාරියං සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙති නො අප්‌පාටිහාරිය’න්‌ති. යම්‌පුදායි, මමං සාවකා අභික්‌කන්‌තෙ ඤාණදස්‌සනෙ සම්‌භාවෙන්‌ති – ‘ජානංයෙවාහ සමණො ගොතමො – ජානාමීති, පස්‌සංයෙවාහ සමණො ගොතමො – පස්‌සාමීති; අභිඤ්‌ඤාය සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙති නො අනභිඤ්‌ඤාය; සනිදානං සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙති නො අනිදානං; සප්‌පාටිහාරියං සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙති නො අප්‌පාටිහාරිය’න්‌ති, අයං ඛො, උදායි, දුතියො ධම්‌මො යෙන මමං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
244. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, mamaṃ sāvakā abhikkante ñāṇadassane sambhāventi – ‘jānaṃyevāha samaṇo gotamo – jānāmīti, passaṃyevāha samaṇo gotamo – passāmīti; abhiññāya samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anabhiññāya; sanidānaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anidānaṃ; sappāṭihāriyaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no appāṭihāriya’nti. Yampudāyi, mamaṃ sāvakā abhikkante ñāṇadassane sambhāventi – ‘jānaṃyevāha samaṇo gotamo – jānāmīti, passaṃyevāha samaṇo gotamo – passāmīti; abhiññāya samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anabhiññāya; sanidānaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anidānaṃ; sappāṭihāriyaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no appāṭihāriya’nti, ayaṃ kho, udāyi, dutiyo dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
245. ‘‘පුන චපරං, උදායි, මමං සාවකා අධිපඤ්‌ඤාය සම්‌භාවෙන්‌ති – ‘පඤ්‌ඤවා සමණො ගොතමො පරමෙන පඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො; තං වත අනාගතං වාදපථං න දක්‌ඛති, උප්‌පන්‌නං වා පරප්‌පවාදං න සහධම්‌මෙන සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගණ්‌හිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති’. තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, අපි නු මෙ සාවකා එවං ජානන්‌තා එවං පස්‌සන්‌තා අන්‌තරන්‌තරා කථං ඔපාතෙය්‍යු’’න්‌ති?
245. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, mamaṃ sāvakā adhipaññāya sambhāventi – ‘paññavā samaṇo gotamo paramena paññākkhandhena samannāgato; taṃ vata anāgataṃ vādapathaṃ na dakkhati, uppannaṃ vā parappavādaṃ na sahadhammena suniggahitaṃ niggaṇhissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. Taṃ kiṃ maññasi, udāyi, api nu me sāvakā evaṃ jānantā evaṃ passantā antarantarā kathaṃ opāteyyu’’nti?
‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘න ඛො පනාහං, උදායි, සාවකෙසු අනුසාසනිං පච්‌චාසීසාමි 27; අඤ්‌ඤදත්‌ථු මමයෙව සාවකා අනුසාසනිං පච්‌චාසීසන්‌ති.
‘‘Na kho panāhaṃ, udāyi, sāvakesu anusāsaniṃ paccāsīsāmi 28; aññadatthu mamayeva sāvakā anusāsaniṃ paccāsīsanti.
‘‘යම්‌පුදායි, මමං සාවකා අධිපඤ්‌ඤාය සම්‌භාවෙන්‌ති – ‘පඤ්‌ඤවා සමණො ගොතමො පරමෙන පඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො; තං වත අනාගතං වාදපථං න දක්‌ඛති, උප්‌පන්‌නං වා පරප්‌පවාදං න සහධම්‌මෙන නිග්‌ගහිතං නිග්‌ගණ්‌හිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති’. අයං ඛො, උදායි, තතියො ධම්‌මො යෙන මමං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
‘‘Yampudāyi, mamaṃ sāvakā adhipaññāya sambhāventi – ‘paññavā samaṇo gotamo paramena paññākkhandhena samannāgato; taṃ vata anāgataṃ vādapathaṃ na dakkhati, uppannaṃ vā parappavādaṃ na sahadhammena niggahitaṃ niggaṇhissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. Ayaṃ kho, udāyi, tatiyo dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
246. ‘‘පුන චපරං, උදායි, මම සාවකා යෙන දුක්‌ඛෙන දුක්‌ඛොතිණ්‌ණා දුක්‌ඛපරෙතා තෙ මං උපසඞ්‌කමිත්‌වා දුක්‌ඛං අරියසච්‌චං පුච්‌ඡන්‌ති, තෙසාහං දුක්‌ඛං අරියසච්‌චං පුට්‌ඨො බ්‍යාකරොමි, තෙසාහං චිත්‌තං ආරාධෙමි පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණෙන; තෙ මං දුක්‌ඛසමුදයං… දුක්‌ඛනිරොධං… දුක්‌ඛනිරොධගාමිනිං පටිපදං අරියසච්‌චං පුච්‌ඡන්‌ති, තෙසාහං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනිං පටිපදං අරියසච්‌චං පුට්‌ඨො බ්‍යාකරොමි , තෙසාහං චිත්‌තං ආරාධෙමි පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණෙන. යම්‌පුදායි, මම සාවකා යෙන දුක්‌ඛෙන දුක්‌ඛොතිණ්‌ණා දුක්‌ඛපරෙතා තෙ මං උපසඞ්‌කමිත්‌වා දුක්‌ඛං අරියසච්‌චං පුච්‌ඡන්‌ති, තෙසාහං දුක්‌ඛං අරියසච්‌චං පුට්‌ඨො බ්‍යාකරොමි, තෙසාහං චිත්‌තං ආරාධෙමි පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණෙන. තෙ මං දුක්‌ඛසමුදයං … දුක්‌ඛනිරොධං… දුක්‌ඛනිරොධගාමිනිං පටිපදං අරියසච්‌චං පුච්‌ඡන්‌ති. තෙසාහං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනිං පටිපදං අරියසච්‌චං පුට්‌ඨො බ්‍යාකරොමි. තෙසාහං චිත්‌තං ආරාධෙමි පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණෙන. අයං ඛො, උදායි, චතුත්‌ථො ධම්‌මො යෙන මමං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
246. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, mama sāvakā yena dukkhena dukkhotiṇṇā dukkhaparetā te maṃ upasaṅkamitvā dukkhaṃ ariyasaccaṃ pucchanti, tesāhaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho byākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena; te maṃ dukkhasamudayaṃ… dukkhanirodhaṃ… dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ariyasaccaṃ pucchanti, tesāhaṃ dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho byākaromi , tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Yampudāyi, mama sāvakā yena dukkhena dukkhotiṇṇā dukkhaparetā te maṃ upasaṅkamitvā dukkhaṃ ariyasaccaṃ pucchanti, tesāhaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho byākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Te maṃ dukkhasamudayaṃ … dukkhanirodhaṃ… dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho byākaromi. Tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Ayaṃ kho, udāyi, catuttho dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
247. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානෙ භාවෙන්‌ති. ඉධුදායි, භික්‌ඛු කායෙ කායානුපස්‌සී විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං; වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සී විහරති… චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සී විහරති… ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
247. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro satipaṭṭhāne bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī viharati… citte cittānupassī viharati… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා චත්‌තාරො සම්‌මප්‌පධානෙ භාවෙන්‌ති. ඉධුදායි , භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති, වායමති, වීරියං ආරභති, චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති, පදහති; උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය ඡන්‌දං ජනෙති, වායමති, වීරියං ආරභති, චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති, පදහති; අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති, වායමති, වීරියං ආරභති, චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති, පදහති; උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති, වායමති, වීරියං ආරභති, චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති, පදහති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro sammappadhāne bhāventi. Idhudāyi , bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti, vāyamati, vīriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti, vāyamati, vīriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati; anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti, vāyamati, vīriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati; uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti, vāyamati, vīriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදෙ භාවෙන්‌ති. ඉධුදායි, භික්‌ඛු ඡන්‌දසමාධිපධානසඞ්‌ඛාරසමන්‌නාගතං ඉද්‌ධිපාදං භාවෙති, වීරියසමාධිපධානසඞ්‌ඛාරසමන්‌නාගතං ඉද්‌ධිපාදං භාවෙති, චිත්‌තසමාධිපධානසඞ්‌ඛාරසමන්‌නාගතං ඉද්‌ධිපාදං භාවෙති, වීමංසාසමාධිපධානසඞ්‌ඛාරසමන්‌නාගතං ඉද්‌ධිපාදං භාවෙති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro iddhipāde bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි භාවෙන්‌ති. ඉධුදායි , භික්‌ඛු සද්‌ධින්‌ද්‍රියං භාවෙති උපසමගාමිං සම්‌බොධගාමිං; වීරියින්‌ද්‍රියං භාවෙති…පෙ.… සතින්‌ද්‍රියං භාවෙති… සමාධින්‌ද්‍රියං භාවෙති… පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං භාවෙති උපසමගාමිං සම්‌බොධගාමිං. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā pañcindriyāni bhāventi. Idhudāyi , bhikkhu saddhindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ; vīriyindriyaṃ bhāveti…pe… satindriyaṃ bhāveti… samādhindriyaṃ bhāveti… paññindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා පඤ්‌ච බලානි භාවෙන්‌ති. ඉධුදායි, භික්‌ඛු සද්‌ධාබලං භාවෙති උපසමගාමිං සම්‌බොධගාමිං; වීරියබලං භාවෙති…පෙ.… සතිබලං භාවෙති… සමාධිබලං භාවෙති… පඤ්‌ඤාබලං භාවෙති උපසමගාමිං සම්‌බොධගාමිං. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā pañca balāni bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu saddhābalaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ; vīriyabalaṃ bhāveti…pe… satibalaṃ bhāveti… samādhibalaṃ bhāveti… paññābalaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා සත්‌තබොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ භාවෙන්‌ති. ඉධුදායි, භික්‌ඛු සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති විවෙකනිස්‌සිතං විරාගනිස්‌සිතං නිරොධනිස්‌සිතං වොස්‌සග්‌ගපරිණාමිං; ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති…පෙ.… වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති… පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති… පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති… සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති… උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති විවෙකනිස්‌සිතං විරාගනිස්‌සිතං නිරොධනිස්‌සිතං වොස්‌සග්‌ගපරිණාමිං. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā sattabojjhaṅge bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ; dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා අරියං අට්‌ඨඞ්‌ගිකං මග්‌ගං භාවෙන්‌ති. ඉධුදායි, භික්‌ඛු සම්‌මාදිට්‌ඨිං භාවෙති, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පං භාවෙති, සම්‌මාවාචං භාවෙති , සම්‌මාකම්‌මන්‌තං භාවෙති, සම්‌මාආජීවං භාවෙති, සම්‌මාවායාමං භාවෙති, සම්‌මාසතිං භාවෙති, සම්‌මාසමාධිං භාවෙති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu sammādiṭṭhiṃ bhāveti, sammāsaṅkappaṃ bhāveti, sammāvācaṃ bhāveti , sammākammantaṃ bhāveti, sammāājīvaṃ bhāveti, sammāvāyāmaṃ bhāveti, sammāsatiṃ bhāveti, sammāsamādhiṃ bhāveti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
248. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා අට්‌ඨ විමොක්‌ඛෙ භාවෙන්‌ති. රූපී රූපානි පස්‌සති, අයං පඨමො විමොක්‌ඛො; අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති, අයං දුතියො විමොක්‌ඛො; සුභන්‌තෙව අධිමුත්‌තො හොති, අයං තතියො විමොක්‌ඛො; සබ්‌බසො රූපසඤ්‌ඤානං සමතික්‌කමා පටිඝසඤ්‌ඤානං අත්‌ථඞ්‌ගමා නානත්‌තසඤ්‌ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්‌තො ආකාසො’ති ආකාසානඤ්‌චායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං චතුත්‌ථො විමොක්‌ඛො; සබ්‌බසො ආකාසානඤ්‌චායතනං සමතික්‌කම්‌ම ‘අනන්‌තං විඤ්‌ඤාණ’න්‌ති විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං පඤ්‌චමො විමොක්‌ඛො; සබ්‌බසො විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං සමතික්‌කම්‌ම ‘නත්‌ථි කිඤ්‌චී’ති ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං ඡට්‌ඨො විමොක්‌ඛො; සබ්‌බසො ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං සමතික්‌කම්‌ම නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං සත්‌තමො විමොක්‌ඛො; සබ්‌බසො නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං සමතික්‌කම්‌ම සඤ්‌ඤාවෙදයිතනිරොධං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං අට්‌ඨමො විමොක්‌ඛො. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
248. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā aṭṭha vimokkhe bhāventi. Rūpī rūpāni passati, ayaṃ paṭhamo vimokkho; ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati, ayaṃ dutiyo vimokkho; subhanteva adhimutto hoti, ayaṃ tatiyo vimokkho; sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ catuttho vimokkho; sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ pañcamo vimokkho; sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ chaṭṭho vimokkho; sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ sattamo vimokkho; sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
249. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා අට්‌ඨ අභිභායතනානි භාවෙන්‌ති. අජ්‌ඣත්‌තං රූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති පරිත්‌තානි සුවණ්‌ණදුබ්‌බණ්‌ණානි. ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි, පස්‌සාමී’ති එවං සඤ්‌ඤී හොති. ඉදං පඨමං අභිභායතනං.
249. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā aṭṭha abhibhāyatanāni bhāventi. Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘අජ්‌ඣත්‌තං රූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති අප්‌පමාණානි සුවණ්‌ණදුබ්‌බණ්‌ණානි. ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි, පස්‌සාමී’ති එවං සඤ්‌ඤී හොති. ඉදං දුතියං අභිභායතනං.
‘‘Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති පරිත්‌තානි සුවණ්‌ණදුබ්‌බණ්‌ණානි. ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි, පස්‌සාමී’ති එවං සඤ්‌ඤී හොති. ඉදං තතියං අභිභායතනං.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති අප්‌පමාණානි සුවණ්‌ණදුබ්‌බණ්‌ණානි. ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි, පස්‌සාමී’ති එවං සඤ්‌ඤී හොති. ඉදං චතුත්‌ථං අභිභායතනං.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති නීලානි නීලවණ්‌ණානි නීලනිදස්‌සනානි නීලනිභාසානි. සෙය්‍යථාපි නාම උමාපුප්‌ඵං නීලං නීලවණ්‌ණං නීලනිදස්‌සනං නීලනිභාසං, සෙය්‍යථාපි වා පන තං වත්‌ථං බාරාණසෙය්‍යකං උභතොභාගවිමට්‌ඨං නීලං නීලවණ්‌ණං නීලනිදස්‌සනං නීලනිභාසං; එවමෙව අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති නීලානි නීලවණ්‌ණානි නීලනිදස්‌සනානි නීලනිභාසානි. ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි, පස්‌සාමී’ති එවං සඤ්‌ඤී හොති. ඉදං පඤ්‌චමං අභිභායතනං .
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. Seyyathāpi nāma umāpupphaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ, seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ; evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ .
‘‘අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති පීතානි පීතවණ්‌ණානි පීතනිදස්‌සනානි පීතනිභාසානි. සෙය්‍යථාපි නාම කණිකාරපුප්‌ඵං පීතං පීතවණ්‌ණං පීතනිදස්‌සනං පීතනිභාසං, සෙය්‍යථාපි වා පන තං වත්‌ථං බාරාණසෙය්‍යකං උභතොභාගවිමට්‌ඨං පීතං පීතවණ්‌ණං පීතනිදස්‌සනං පීතනිභාසං; එවමෙව අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති පීතානි පීතවණ්‌ණානි පීතනිදස්‌සනානි පීතනිභාසානි. ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි, පස්‌සාමී’ති එවං සඤ්‌ඤී හොති. ඉදං ඡට්‌ඨං අභිභායතනං.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. Seyyathāpi nāma kaṇikārapupphaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ, seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ; evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති ලොහිතකානි ලොහිතකවණ්‌ණානි ලොහිතකනිදස්‌සනානි ලොහිතකනිභාසානි. සෙය්‍යථාපි නාම බන්‌ධුජීවකපුප්‌ඵං ලොහිතකං ලොහිතකවණ්‌ණං ලොහිතකනිදස්‌සනං ලොහිතකනිභාසං, සෙය්‍යථාපි වා පන තං වත්‌ථං බාරාණසෙය්‍යකං උභතොභාගවිමට්‌ඨං ලොහිතකං ලොහිතකවණ්‌ණං ලොහිතකනිදස්‌සනං ලොහිතකනිභාසං; එවමෙව අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති ලොහිතකානි ලොහිතකවණ්‌ණානි ලොහිතකනිදස්‌සනානි ලොහිතකනිභාසානි. ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි, පස්‌සාමී’ති එවං සඤ්‌ඤී හොති. ඉදං සත්‌තමං අභිභායතනං.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Seyyathāpi nāma bandhujīvakapupphaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ, seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ; evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. ‘Tāni abhibhuyya jānāmi, passāmī’ti evaṃ saññī hoti. Idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති ඔදාතානි ඔදාතවණ්‌ණානි ඔදාතනිදස්‌සනානි ඔදාතනිභාසානි. සෙය්‍යථාපි නාම ඔසධිතාරකා ඔදාතා ඔදාතවණ්‌ණා ඔදාතනිදස්‌සනා ඔදාතනිභාසා, සෙය්‍යථාපි වා පන තං වත්‌ථං බාරාණසෙය්‍යකං උභතොභාගවිමට්‌ඨං ඔදාතං ඔදාතවණ්‌ණං ඔදාතනිදස්‌සනං ඔදාතනිභාසං; එවමෙව අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති ඔදාතානි ඔදාතවණ්‌ණානි ඔදාතනිදස්‌සනානි ඔදාතනිභාසානි . ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි , පස්‌සාමී’ති එවංසඤ්‌ඤී හොති. ඉදං අට්‌ඨමං අභිභායතනං. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. Seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā odātanibhāsā, seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ; evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni . ‘Tāni abhibhuyya jānāmi , passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
250. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා දස කසිණායතනානි භාවෙන්‌ති. පථවීකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති උද්‌ධමධො තිරියං අද්‌වයං අප්‌පමාණං; ආපොකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති…පෙ.… තෙජොකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති… වායොකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති… නීලකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති… පීතකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති… ලොහිතකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති… ඔදාතකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති… ආකාසකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති … විඤ්‌ඤාණකසිණමෙකො සඤ්‌ජානාති උද්‌ධමධො තිරියං අද්‌වයං අප්‌පමාණං. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
250. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dasa kasiṇāyatanāni bhāventi. Pathavīkasiṇameko sañjānāti uddhamadho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ; āpokasiṇameko sañjānāti…pe… tejokasiṇameko sañjānāti… vāyokasiṇameko sañjānāti… nīlakasiṇameko sañjānāti… pītakasiṇameko sañjānāti… lohitakasiṇameko sañjānāti… odātakasiṇameko sañjānāti… ākāsakasiṇameko sañjānāti … viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhamadho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
251. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා චත්‌තාරි ඣානානි භාවෙන්‌ති. ඉධුදායි, භික්‌ඛු විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. සො ඉමමෙව කායං විවෙකජෙන පීතිසුඛෙන අභිසන්‌දෙති පරිසන්‌දෙති පරිපූරෙති පරිප්‌ඵරති, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස විවෙකජෙන පීතිසුඛෙන අප්‌ඵුටං හොති. සෙය්‍යථාපි, උදායි, දක්‌ඛො න්‌හාපකො 29 වා න්‌හාපකන්‌තෙවාසී වා කංසථාලෙ න්‌හානීයචුණ්‌ණානි 30 ආකිරිත්‌වා උදකෙන පරිප්‌ඵොසකං පරිප්‌ඵොසකං සන්‌නෙය්‍ය, සායං න්‌හානීයපිණ්‌ඩි 31 ස්‌නෙහානුගතා ස්‌නෙහපරෙතො සන්‌තරබාහිරා ඵුටා ස්‌නෙහෙන න ච පග්‌ඝරිණී; එවමෙව ඛො, උදායි, භික්‌ඛු ඉමමෙව කායං විවෙකජෙන පීතිසුඛෙන අභිසන්‌දෙති පරිසන්‌දෙති පරිපූරෙති පරිප්‌ඵරති, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස විවෙකජෙන පීතිසුඛෙන අප්‌ඵුටං හොති.
251. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā cattāri jhānāni bhāventi. Idhudāyi, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi, udāyi, dakkho nhāpako 32 vā nhāpakantevāsī vā kaṃsathāle nhānīyacuṇṇāni 33 ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sanneyya, sāyaṃ nhānīyapiṇḍi 34 snehānugatā snehapareto santarabāhirā phuṭā snehena na ca pagghariṇī; evameva kho, udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, භික්‌ඛු විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං…පෙ.… දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. සො ඉමමෙව කායං සමාධිජෙන පීතිසුඛෙන අභිසන්‌දෙති පරිසන්‌දෙති පරිපූරෙති පරිප්‌ඵරති, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස සමාධිජෙන පීතිසුඛෙන අප්‌ඵුටං හොති . සෙය්‍යථාපි, උදායි, උදකරහදො ගම්‌භීරො උබ්‌භිදොදකො 35. තස්‌ස නෙවස්‌ස පුරත්‌ථිමාය දිසාය උදකස්‌ස ආයමුඛං , න පච්‌ඡිමාය දිසාය උදකස්‌ස ආයමුඛං, න උත්‌තරාය දිසාය උදකස්‌ස ආයමුඛං, න දක්‌ඛිණාය දිසාය උදකස්‌ස ආයමුඛං, දෙවො ච න කාලෙන කාලං සම්‌මා ධාරං අනුප්‌පවෙච්‌ඡෙය්‍ය; අථ ඛො තම්‌හාව උදකරහදා සීතා වාරිධාරා උබ්‌භිජ්‌ජිත්‌වා තමෙව උදකරහදං සීතෙන වාරිනා අභිසන්‌දෙය්‍ය පරිසන්‌දෙය්‍ය පරිපූරෙය්‍ය පරිප්‌ඵරෙය්‍ය, නාස්‌ස 36 කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො උදකරහදස්‌ස සීතෙන වාරිනා අප්‌ඵුටං අස්‌ස. එවමෙව ඛො, උදායි, භික්‌ඛු ඉමමෙව කායං සමාධිජෙන පීතිසුඛෙන අභිසන්‌දෙති පරිසන්‌දෙති පරිපූරෙති පරිප්‌ඵරති, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස සමාධිජෙන පීතිසුඛෙන අප්‌ඵුටං හොති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti . Seyyathāpi, udāyi, udakarahado gambhīro ubbhidodako 37. Tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa āyamukhaṃ , na pacchimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na uttarāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na dakkhiṇāya disāya udakassa āyamukhaṃ, devo ca na kālena kālaṃ sammā dhāraṃ anuppaveccheyya; atha kho tamhāva udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya, nāssa 38 kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho, udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, භික්‌ඛු පීතියා ච විරාගා…පෙ.… තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. සො ඉමමෙව කායං නිප්‌පීතිකෙන සුඛෙන අභිසන්‌දෙති පරිසන්‌දෙති පරිපූරෙති පරිප්‌ඵරති, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස නිප්‌පීතිකෙන සුඛෙන අප්‌ඵුටං හොති. සෙය්‍යථාපි, උදායි, උප්‌පලිනියං වා පදුමිනියං වා පුණ්‌ඩරීකිනියං වා අප්‌පෙකච්‌චානි උප්‌පලානි වා පදුමානි වා පුණ්‌ඩරීකානි වා උදකෙ ජාතානි උදකෙ සංවඩ්‌ඪානි උදකානුග්‌ගතානි අන්‌තො නිමුග්‌ගපොසීනි, තානි යාව චග්‌ගා යාව ච මූලා සීතෙන වාරිනා අභිසන්‌නානි පරිසන්‌නානි පරිපූරානි පරිප්‌ඵුටානි, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතං, උප්‌පලානං වා පදුමානං වා පුණ්‌ඩරීකානං වා සීතෙන වාරිනා අප්‌ඵුටං අස්‌ස; එවමෙව ඛො, උදායි, භික්‌ඛු ඉමමෙව කායං නිප්‌පීතිකෙන සුඛෙන අභිසන්‌දෙති පරිසන්‌දෙති පරිපූරෙති පරිප්‌ඵරති, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස නිප්‌පීතිකෙන සුඛෙන අප්‌ඵුටං හොති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi, udāyi, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni anto nimuggaposīni, tāni yāva caggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni paripūrāni paripphuṭāni, nāssa kiñci sabbāvataṃ, uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ assa; evameva kho, udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘පුන චපරං, උදායි, භික්‌ඛු සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා අදුක්‌ඛමසුඛං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. සො ඉමමෙව කායං පරිසුද්‌ධෙන චෙතසා පරියොදාතෙන ඵරිත්‌වා නිසින්‌නො හොති, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස පරිසුද්‌ධෙන චෙතසා පරියොදාතෙන අප්‌ඵුටං හොති. සෙය්‍යථාපි, උදායි, පුරිසො ඔදාතෙන වත්‌ථෙන සසීසං පාරුපිත්‌වා නිසින්‌නො අස්‌ස, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස ඔදාතෙන වත්‌ථෙන අප්‌ඵුටං අස්‌ස; එවමෙව ඛො, උදායි, භික්‌ඛු ඉමමෙව කායං පරිසුද්‌ධෙන චෙතසා පරියොදාතෙන ඵරිත්‌වා නිසින්‌නො හොති, නාස්‌ස කිඤ්‌චි සබ්‌බාවතො කායස්‌ස පරිසුද්‌ධෙන චෙතසා පරියොදාතෙන අප්‌ඵුටං හොති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, udāyi, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi, udāyi, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa; evameva kho, udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
252. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා එවං පජානන්‌ති – ‘අයං ඛො මෙ කායො රූපී චාතුමහාභූතිකො මාතාපෙත්‌තිකසම්‌භවො ඔදනකුම්‌මාසූපචයො අනිච්‌චුච්‌ඡාදනපරිමද්‌දනභෙදනවිද්‌ධංසනධම්‌මො; ඉදඤ්‌ච පන මෙ විඤ්‌ඤාණං එත්‌ථ සිතං එත්‌ථ පටිබද්‌ධං’. සෙය්‍යථාපි, උදායි, මණි වෙළුරියො සුභො ජාතිමා අට්‌ඨංසො සුපරිකම්‌මකතො අච්‌ඡො විප්‌පසන්‌නො සබ්‌බාකාරසම්‌පන්‌නො; තත්‍රිදං සුත්‌තං ආවුතං නීලං වා පීතං වා ලොහිතං වා ඔදාතං වා පණ්‌ඩුසුත්‌තං වා. තමෙනං චක්‌ඛුමා පුරිසො හත්‌ථෙ කරිත්‌වා පච්‌චවෙක්‌ඛෙය්‍ය – ‘අයං ඛො මණි වෙළුරියො සුභො ජාතිමා අට්‌ඨංසො සුපරිකම්‌මකතො අච්‌ඡො විප්‌පසන්‌නො සබ්‌බාකාරසම්‌පන්‌නො; තත්‍රිදං සුත්‌තං ආවුතං නීලං වා පීතං වා ලොහිතං වා ඔදාතං වා පණ්‌ඩුසුත්‌තං වා’ති. එවමෙව ඛො, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා එවං පජානන්‌ති – ‘අයං ඛො මෙ කායො රූපී චාතුමහාභූතිකො මාතාපෙත්‌තිකසම්‌භවො ඔදනකුම්‌මාසූපචයො අනිච්‌චුච්‌ඡාදනපරිමද්‌දනභෙදනවිද්‌ධංසනධම්‌මො; ඉදඤ්‌ච පන මෙ විඤ්‌ඤාණං එත්‌ථ සිතං එත්‌ථ පටිබද්‌ධ’න්‌ති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
252. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā evaṃ pajānanti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddhaṃ’. Seyyathāpi, udāyi, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno sabbākārasampanno; tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno sabbākārasampanno; tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā evaṃ pajānanti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
253. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා ඉමම්‌හා කායා අඤ්‌ඤං කායං අභිනිම්‌මිනන්‌ති රූපිං මනොමයං සබ්‌බඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගිං අහීනින්‌ද්‍රියං. සෙය්‍යථාපි, උදායි, පුරිසො මුඤ්‌ජම්‌හා ඊසිකං පබ්‌බාහෙය්‍ය; තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘අයං මුඤ්‌ජො, අයං ඊසිකා; අඤ්‌ඤො මුඤ්‌ජො, අඤ්‌ඤා ඊසිකා; මුඤ්‌ජම්‌හාත්‌වෙව ඊසිකා පබ්‌බාළ්‌හා’ති. සෙය්‍යථා වා පනුදායි, පුරිසො අසිං කොසියා පබ්‌බාහෙය්‍ය; තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘අයං අසි, අයං කොසි; අඤ්‌ඤො අසි අඤ්‌ඤා කොසි; කොසියාත්‌වෙව අසි පබ්‌බාළ්‌හො’ති. සෙය්‍යථා වා, පනුදායි , පුරිසො අහිං කරණ්‌ඩා උද්‌ධරෙය්‍ය; තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘අයං අහි, අයං කරණ්‌ඩො; අඤ්‌ඤො අහි, අඤ්‌ඤො කරණ්‌ඩො; කරණ්‌ඩාත්‌වෙව අහි උබ්‌භතො’ති. එවමෙව ඛො, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා ඉමම්‌හා කායා අඤ්‌ඤං කායං අභිනිම්‌මිනන්‌ති රූපිං මනොමයං සබ්‌බඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගිං අහීනින්‌ද්‍රියං. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
253. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimminanti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Seyyathāpi, udāyi, puriso muñjamhā īsikaṃ pabbāheyya; tassa evamassa – ‘ayaṃ muñjo, ayaṃ īsikā; añño muñjo, aññā īsikā; muñjamhātveva īsikā pabbāḷhā’ti. Seyyathā vā panudāyi, puriso asiṃ kosiyā pabbāheyya; tassa evamassa – ‘ayaṃ asi, ayaṃ kosi; añño asi aññā kosi; kosiyātveva asi pabbāḷho’ti. Seyyathā vā, panudāyi , puriso ahiṃ karaṇḍā uddhareyya; tassa evamassa – ‘ayaṃ ahi, ayaṃ karaṇḍo; añño ahi, añño karaṇḍo; karaṇḍātveva ahi ubbhato’ti. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimminanti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
254. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොන්‌ති – එකොපි හුත්‌වා බහුධා හොන්‌ති, බහුධාපි හුත්‌වා එකො හොති; ආවිභාවං, තිරොභාවං; තිරොකුට්‌ටං තිරොපාකාරං තිරොපබ්‌බතං අසජ්‌ජමානා ගච්‌ඡන්‌ති, සෙය්‍යථාපි ආකාසෙ; පථවියාපි උම්‌මුජ්‌ජනිමුජ්‌ජං කරොන්‌ති, සෙය්‍යථාපි උදකෙ; උදකෙපි අභිජ්‌ජමානෙ 39 ගච්‌ඡන්‌ති, සෙය්‍යථාපි පථවියං; ආකාසෙපි පල්‌ලඞ්‌කෙන කමන්‌ති, සෙය්‍යථාපි පක්‌ඛී සකුණො; ඉමෙපි චන්‌දිමසූරියෙ එවංමහිද්‌ධිකෙ එවංමහානුභාවෙ පාණිනා පරිමසන්‌ති පරිමජ්‌ජන්‌ති, යාව බ්‍රහ්‌මලොකාපි කායෙන වසං වත්‌තෙන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, උදායි, දක්‌ඛො කුම්‌භකාරො වා කුම්‌භකාරන්‌තෙවාසී වා සුපරිකම්‌මකතාය මත්‌තිකාය යං යදෙව භාජනවිකතිං ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය තං තදෙව කරෙය්‍ය අභිනිප්‌ඵාදෙය්‍ය; සෙය්‍යථා වා පනුදායි, දක්‌ඛො දන්‌තකාරො වා දන්‌තකාරන්‌තෙවාසී වා සුපරිකම්‌මකතස්‌මිං දන්‌තස්‌මිං යං යදෙව දන්‌තවිකතිං ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය තං තදෙව කරෙය්‍ය අභිනිප්‌ඵාදෙය්‍ය; සෙය්‍යථා වා පනුදායි, දක්‌ඛො සුවණ්‌ණකාරො වා සුවණ්‌ණකාරන්‌තෙවාසී වා සුපරිකම්‌මකතස්‌මිං සුවණ්‌ණස්‌මිං යං යදෙව සුවණ්‌ණවිකතිං ආකඞ්‌ඛෙය්‍ය තං තදෙව කරෙය්‍ය අභිනිප්‌ඵාදෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොන්‌ති – එකොපි හුත්‌වා බහුධා හොන්‌ති, බහුධාපි හුත්‌වා එකො හොති; ආවිභාවං, තිරොභාවං; තිරොකුට්‌ටං තිරොපාකාරං තිරොපබ්‌බතං අසජ්‌ජමානා ගච්‌ඡන්‌ති, සෙය්‍යථාපි ආකාසෙ; පථවියාපි උම්‌මුජ්‌ජනිමුජ්‌ජං කරොන්‌ති, සෙය්‍යථාපි උදකෙ; උදකෙපි අභිජ්‌ජමානෙ ගච්‌ඡන්‌ති , සෙය්‍යථාපි පථවියං; ආකාසෙපි පල්‌ලඞ්‌කෙන කමන්‌ති, සෙය්‍යථාපි පක්‌ඛී සකුණො; ඉමෙපි චන්‌දිමසූරියෙ එවංමහිද්‌ධිකෙ එවංමහානුභාවෙ පාණිනා පරිමසන්‌ති පරිමජ්‌ජන්‌ති, යාව බ්‍රහ්‌මලොකාපි කායෙන වසං වත්‌තෙන්‌ති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
254. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhonti – ekopi hutvā bahudhā honti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ, tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamānā gacchanti, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karonti, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne 40 gacchanti, seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kamanti, seyyathāpi pakkhī sakuṇo; imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasanti parimajjanti, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattenti. Seyyathāpi, udāyi, dakkho kumbhakāro vā kumbhakārantevāsī vā suparikammakatāya mattikāya yaṃ yadeva bhājanavikatiṃ ākaṅkheyya taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya; seyyathā vā panudāyi, dakkho dantakāro vā dantakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ dantasmiṃ yaṃ yadeva dantavikatiṃ ākaṅkheyya taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya; seyyathā vā panudāyi, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ suvaṇṇasmiṃ yaṃ yadeva suvaṇṇavikatiṃ ākaṅkheyya taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhonti – ekopi hutvā bahudhā honti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ, tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamānā gacchanti, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karonti, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne gacchanti , seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kamanti, seyyathāpi pakkhī sakuṇo; imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasanti parimajjanti, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattenti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
255. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා දිබ්‌බාය සොතධාතුයා විසුද්‌ධාය අතික්‌කන්‌තමානුසිකාය උභො සද්‌දෙ සුණන්‌ති – දිබ්‌බෙ ච මානුසෙ ච, යෙ දූරෙ සන්‌තිකෙ ච. සෙය්‍යථාපි, උදායි, බලවා සඞ්‌ඛධමො අප්‌පකසිරෙනෙව චාතුද්‌දිසා විඤ්‌ඤාපෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා දිබ්‌බාය සොතධාතුයා විසුද්‌ධාය අතික්‌කන්‌තමානුසිකාය උභො සද්‌දෙ සුණන්‌ති – දිබ්‌බෙ ච මානුසෙ ච, යෙ දූරෙ සන්‌තිකෙ ච. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
255. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇanti – dibbe ca mānuse ca, ye dūre santike ca. Seyyathāpi, udāyi, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya; evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇanti – dibbe ca mānuse ca, ye dūre santike ca. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
256. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා පරසත්‌තානං පරපුග්‌ගලානං චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච පජානන්‌ති – සරාගං වා චිත්‌තං ‘සරාගං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, වීතරාගං වා චිත්‌තං ‘වීතරාගං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති; සදොසං වා චිත්‌තං ‘සදොසං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, වීතදොසං වා චිත්‌තං ‘වීතදොසං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති; සමොහං වා චිත්‌තං ‘සමොහං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, වීතමොහං වා චිත්‌තං ‘වීතමොහං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති; සංඛිත්‌තං වා චිත්‌තං ‘සඞ්‌ඛිත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, වික්‌ඛිත්‌තං වා චිත්‌තං ‘වික්‌ඛිත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති; මහග්‌ගතං වා චිත්‌තං ‘මහග්‌ගතං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, අමහග්‌ගතං වා චිත්‌තං ‘අමහග්‌ගතං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති; සඋත්‌තරං වා චිත්‌තං ‘සඋත්‌තරං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, අනුත්‌තරං වා චිත්‌තං ‘අනුත්‌තරං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති; සමාහිතං වා චිත්‌තං ‘සමාහිතං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, අසමාහිතං වා චිත්‌තං ‘අසමාහිතං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති; විමුත්‌තං වා චිත්‌තං ‘විමුත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, අවිමුත්‌තං වා චිත්‌තං ‘අවිමුත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, උදායි, ඉත්‌ථී වා පුරිසො වා දහරො යුවා මණ්‌ඩනකජාතිකො ආදාසෙ වා පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අච්‌ඡෙ වා උදකපත්‌තෙ සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො සකණිකං වා ‘සකණික’න්‌ති 41 ජානෙය්‍ය , අකණිකං වා ‘අකණික’න්‌ති 42 ජානෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා පරසත්‌තානං පරපුග්‌ගලානං චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච පජානන්‌ති – සරාගං වා චිත්‌තං ‘සරාගං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති, වීතරාගං වා චිත්‌තං…පෙ.… සදොසං වා චිත්‌තං… වීතදොසං වා චිත්‌තං… සමොහං වා චිත්‌තං… වීතමොහං වා චිත්‌තං… සඞ්‌ඛිත්‌තං වා චිත්‌තං… වික්‌ඛිත්‌තං වා චිත්‌තං… මහග්‌ගතං වා චිත්‌තං… අමහග්‌ගතං වා චිත්‌තං… සඋත්‌තරං වා චිත්‌තං… අනුත්‌තරං වා චිත්‌තං… සමාහිතං වා චිත්‌තං… අසමාහිතං වා චිත්‌තං… විමුත්‌තං වා චිත්‌තං… අවිමුත්‌තං වා චිත්‌තං ‘අවිමුත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානන්‌ති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
256. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānanti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānanti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānanti; sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānanti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānanti; samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānanti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānanti; saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ citta’nti pajānanti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānanti; mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānanti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānanti; sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānanti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānanti; samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānanti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānanti; vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānanti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānanti. Seyyathāpi, udāyi, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sakaṇikaṃ vā ‘sakaṇika’nti 43 jāneyya , akaṇikaṃ vā ‘akaṇika’nti 44 jāneyya; evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānanti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānanti, vītarāgaṃ vā cittaṃ…pe… sadosaṃ vā cittaṃ… vītadosaṃ vā cittaṃ… samohaṃ vā cittaṃ… vītamohaṃ vā cittaṃ… saṅkhittaṃ vā cittaṃ… vikkhittaṃ vā cittaṃ… mahaggataṃ vā cittaṃ… amahaggataṃ vā cittaṃ… sauttaraṃ vā cittaṃ… anuttaraṃ vā cittaṃ… samāhitaṃ vā cittaṃ… asamāhitaṃ vā cittaṃ… vimuttaṃ vā cittaṃ… avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānanti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
257. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො තිස්‌සොපි ජාතියො චතස්‌සොපි ජාතියො පඤ්‌චපි ජාතියො දසපි ජාතියො වීසම්‌පි ජාතියො තිංසම්‌පි ජාතියො චත්‌තාලීසම්‌පි ජාතියො පඤ්‌ඤාසම්‌පි ජාතියො ජාතිසතම්‌පි ජාතිසහස්‌සම්‌පි ජාතිසතසහස්‌සම්‌පි, අනෙකෙපි සංවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි විවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටකප්‌පෙ – ‘අමුත්‍රාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො ඉධූපපන්‌නො’ති. ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සෙය්‍යථාපි, උදායි, පුරිසො සකම්‌හා ගාමා අඤ්‌ඤං ගාමං ගච්‌ඡෙය්‍ය, තම්‌හාපි ගාමා අඤ්‌ඤං ගාමං ගච්‌ඡෙය්‍ය; සො තම්‌හා ගාමා සකංයෙව ගාමං පච්‌චාගච්‌ඡෙය්‍ය; තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘අහං ඛො සකම්‌හා ගාමා අඤ්‌ඤං ගාමං අගච්‌ඡිං, තත්‍ර එවං අට්‌ඨාසිං එවං නිසීදිං එවං අභාසිං එවං තුණ්‌හී අහොසිං; තම්‌හාපි ගාමා අමුං ගාමං අගච්‌ඡිං, තත්‍රාපි එවං අට්‌ඨාසිං එවං නිසීදිං එවං අභාසිං එවං තුණ්‌හී අහොසිං, සොම්‌හි තම්‌හා ගාමා සකංයෙව ගාමං පච්‌චාගතො’ති. එවමෙව ඛො, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරන්‌ති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
257. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaranti, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi, anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathāpi, udāyi, puriso sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya, tamhāpi gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya; so tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgaccheyya; tassa evamassa – ‘ahaṃ kho sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ agacchiṃ, tatra evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ evaṃ abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ; tamhāpi gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ, tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ evaṃ abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ, somhi tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgato’ti. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaranti, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaranti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
258. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සන්‌ති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානන්‌ති – ‘ඉමෙ වත භොන්‌තො සත්‌තා කායදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා වචීදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා මනොදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකම්‌මසමාදානා, තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්‌නා; ඉමෙ වා පන භොන්‌තො සත්‌තා කායසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා වචීසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා මනොසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්‌මාදිට්‌ඨිකා සම්‌මාදිට්‌ඨිකම්‌මසමාදානා, තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපන්‌නා’ති. ඉති දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සන්‌ති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, උදායි, ද්‌වෙ අගාරා සද්‌වාරා 45. තත්‍ර චක්‌ඛුමා පුරිසො මජ්‌ඣෙ ඨිතො පස්‌සෙය්‍ය මනුස්‌සෙ ගෙහං පවිසන්‌තෙපි නික්‌ඛමන්‌තෙපි අනුචඞ්‌කමන්‌තෙපි අනුවිචරන්‌තෙපි; එවමෙව ඛො, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සන්‌ති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානන්‌ති…පෙ.… තත්‍ර ච ප මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති.
258. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānanti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānanti. Seyyathāpi, udāyi, dve agārā sadvārā 46. Tatra cakkhumā puriso majjhe ṭhito passeyya manusse gehaṃ pavisantepi nikkhamantepi anucaṅkamantepi anuvicarantepi; evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānanti…pe… tatra ca pa me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.
259. ‘‘පුන චපරං, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, උදායි, පබ්‌බතසඞ්‌ඛෙපෙ උදකරහදො අච්‌ඡො විප්‌පසන්‌නො අනාවිලො, තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො තීරෙ ඨිතො පස්‌සෙය්‍ය සිප්‌පිසම්‌බුකම්‌පි 47 සක්‌ඛරකඨලම්‌පි මච්‌ඡගුම්‌බම්‌පි චරන්‌තම්‌පි තිට්‌ඨන්‌තම්‌පි. තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘අයං ඛො උදකරහදො අච්‌ඡො විප්‌පසන්‌නො අනාවිලො, තත්‍රිමෙ සිප්‌පිසම්‌බුකාපි සක්‌ඛරකඨලාපි මච්‌ඡගුම්‌බාපි චරන්‌තිපි තිට්‌ඨන්‌තිපී’ති. එවමෙව ඛො, උදායි, අක්‌ඛාතා මයා සාවකානං පටිපදා, යථාපටිපන්‌නා මෙ සාවකා ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරන්‌ති. තත්‍ර ච පන මෙ සාවකා බහූ අභිඤ්‌ඤාවොසානපාරමිප්‌පත්‌තා විහරන්‌ති. අයං ඛො, උදායි, පඤ්‌චමො ධම්‌මො යෙන මම සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌ති.
259. ‘‘Puna caparaṃ, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Seyyathāpi, udāyi, pabbatasaṅkhepe udakarahado accho vippasanno anāvilo, tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippisambukampi 48 sakkharakaṭhalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho udakarahado accho vippasanno anāvilo, tatrime sippisambukāpi sakkharakaṭhalāpi macchagumbāpi carantipi tiṭṭhantipī’ti. Evameva kho, udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti. Ayaṃ kho, udāyi, pañcamo dhammo yena mama sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharanti.
‘‘ඉමෙ ඛො, උදායි, පඤ්‌ච ධම්‌මා යෙහි මමං සාවකා සක්‌කරොන්‌ති ගරුං කරොන්‌ති මානෙන්‌ති පූජෙන්‌ති, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරන්‌තී’’ති.
‘‘Ime kho, udāyi, pañca dhammā yehi mamaṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharantī’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනො සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දීති.
Idamavoca bhagavā. Attamano sakuludāyī paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
මහාසකුලුදායිසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං සත්‌තමං.
Mahāsakuludāyisuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 7. මහාසකුලුදායිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Mahāsakuludāyisuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 7. මහාසකුලුදායිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Mahāsakuludāyisuttavaṇṇanā
