| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 149
The Middle-Length Suttas Collection 149
මහාසළායතනිකසුත්ත
The Great Discourse on the Six Sense Fields
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ. තත්‍ර ඛෝ භගවා භික්ඛූ ආමන්තේසි: “භික්ඛවෝ”ති.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. There the Buddha addressed the bhikkhus, “Bhikkhus!”
“භදන්තේ”ති තේ භික්ඛූ භගවතෝ පච්චස්සෝසුං. භගවා ඒතදවෝච:
“Venerable sir,” they replied. The Buddha said this:
“මහාසළායතනිකං වෝ, භික්ඛවේ, දේසේස්සාමි. තං සුණාථ, සාධුකං මනසි කරෝථ, භාසිස්සාමී”ති.
“Bhikkhus, I shall teach you the great discourse on the six sense fields. Listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ තේ භික්ඛූ භගවතෝ පච්චස්සෝසුං. භගවා ඒතදවෝච:
“Yes, sir,” they replied. The Buddha said this:
“චක්ඛුං, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං, රූපේ අජානං අපස්සං යථාභූතං, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අජානං අපස්සං යථාභූතං, චක්ඛුසම්ඵස්සං අජානං අපස්සං යථාභූතං, යමිදං චක්ඛුසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තම්පි අජානං අපස්සං යථාභූතං, චක්ඛුස්මිං සාරජ්ජති, රූපේසු සාරජ්ජති, චක්ඛුවිඤ්ඤාණේ සාරජ්ජති, චක්ඛුසම්ඵස්සේ සාරජ්ජති, යමිදං චක්ඛුසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තස්මිම්පි සාරජ්ජති.
“Bhikkhus, when you don’t truly know and see the eye, sights, eye consciousness, eye contact, and what is felt as pleasant, painful, or neutral that arises conditioned by eye contact, you’re aroused by these things.
තස්ස සාරත්තස්ස සංයුත්තස්ස සම්මූළ්හස්ස අස්සාදානුපස්සිනෝ විහරතෝ ආයතිං පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා උපචයං ගච්ඡන්ති. තණ්හා චස්ස පෝනෝබ්භවිකා නන්දීරාගසහගතා තත්‍රතත්‍රාභිනන්දිනී, සා චස්ස පවඩ්ඪති. තස්ස කායිකාපි දරථා පවඩ්ඪන්ති, චේතසිකාපි දරථා පවඩ්ඪන්ති; කායිකාපි සන්තාපා පවඩ්ඪන්ති, චේතසිකාපි සන්තාපා පවඩ්ඪන්ති; කායිකාපි පරිළාහා පවඩ්ඪන්ති, චේතසිකාපි පරිළාහා පවඩ්ඪන්ති. සෝ කායදුක්ඛම්පි චේතෝදුක්ඛම්පි පටිසංවේදේති.
Someone who lives aroused like this—fettered, confused, concentrating on gratification—accumulates the five grasping aggregates for themselves in the future. And their craving—which leads to future lives, mixed up with relishing and greed, taking pleasure wherever it lands—grows. Their physical and mental stress, torment, and fever grow. And they experience physical and mental suffering.
සෝතං, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං …පේ… ඝානං, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං …පේ… ජිව්හං, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං …පේ… කායං, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං …පේ… මනං, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං, ධම්මේ, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං, මනෝවිඤ්ඤාණං, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං, මනෝසම්ඵස්සං, භික්ඛවේ, අජානං අපස්සං යථාභූතං, යමිදං මනෝසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තම්පි අජානං අපස්සං යථාභූතං, මනස්මිං සාරජ්ජති, ධම්මේසු සාරජ්ජති, මනෝවිඤ්ඤාණේ සාරජ්ජති, මනෝසම්ඵස්සේ සාරජ්ජති, යමිදං මනෝසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තස්මිම්පි සාරජ්ජති.
When you don’t truly know and see the ear … nose … tongue … body … mind, thoughts, mind consciousness, mind contact, and what is felt as pleasant, painful, or neutral that arises conditioned by mind contact, you’re aroused by these things.
තස්ස සාරත්තස්ස සංයුත්තස්ස සම්මූළ්හස්ස අස්සාදානුපස්සිනෝ විහරතෝ ආයතිං පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා උපචයං ගච්ඡන්ති. තණ්හා චස්ස පෝනෝබ්භවිකා නන්දීරාගසහගතා තත්‍රතත්‍රාභිනන්දිනී, සා චස්ස පවඩ්ඪති. තස්ස කායිකාපි දරථා පවඩ්ඪන්ති, චේතසිකාපි දරථා පවඩ්ඪන්ති; කායිකාපි සන්තාපා පවඩ්ඪන්ති, චේතසිකාපි සන්තාපා පවඩ්ඪන්ති; කායිකාපි පරිළාහා පවඩ්ඪන්ති, චේතසිකාපි පරිළාහා පවඩ්ඪන්ති. සෝ කායදුක්ඛම්පි චේතෝදුක්ඛම්පි පටිසංවේදේති.
Someone who lives aroused like this—fettered, confused, concentrating on gratification—accumulates the five grasping aggregates for themselves in the future. And their craving—which leads to future lives, mixed up with relishing and greed, taking pleasure wherever it lands—grows. Their physical and mental stress, torment, and fever grow. And they experience physical and mental suffering.
චක්ඛුඤ්ච ඛෝ, භික්ඛවේ, ජානං පස්සං යථාභූතං, රූපේ ජානං පස්සං යථාභූතං, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ජානං පස්සං යථාභූතං, චක්ඛුසම්ඵස්සං ජානං පස්සං යථාභූතං, යමිදං චක්ඛුසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තම්පි ජානං පස්සං යථාභූතං, චක්ඛුස්මිං න සාරජ්ජති, රූපේසු න සාරජ්ජති, චක්ඛුවිඤ්ඤාණේ න සාරජ්ජති, චක්ඛුසම්ඵස්සේ න සාරජ්ජති, යමිදං චක්ඛුසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තස්මිම්පි න සාරජ්ජති.
When you do truly know and see the eye, sights, eye consciousness, eye contact, and what is felt as pleasant, painful, or neutral that arises conditioned by eye contact, you’re not aroused by these things.
තස්ස අසාරත්තස්ස අසංයුත්තස්ස අසම්මූළ්හස්ස ආදීනවානුපස්සිනෝ විහරතෝ ආයතිං පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා අපචයං ගච්ඡන්ති. තණ්හා චස්ස පෝනෝබ්භවිකා නන්දීරාගසහගතා තත්‍රතත්‍රාභිනන්දිනී, සා චස්ස පහීයති. තස්ස කායිකාපි දරථා පහීයන්ති, චේතසිකාපි දරථා පහීයන්ති; කායිකාපි සන්තාපා පහීයන්ති, චේතසිකාපි සන්තාපා පහීයන්ති; කායිකාපි පරිළාහා පහීයන්ති, චේතසිකාපි පරිළාහා පහීයන්ති. සෝ කායසුඛම්පි චේතෝසුඛම්පි පටිසංවේදේති.
Someone who lives unaroused like this—unfettered, unconfused, concentrating on drawbacks—disperses the the five grasping aggregates for themselves in the future. And their craving—which leads to future lives, mixed up with relishing and greed, taking pleasure wherever it lands—is given up. Their physical and mental stress, torment, and fever are given up. And they experience physical and mental pleasure.
යා තථාභූතස්ස දිට්ඨි සාස්ස හෝති සම්මාදිට්ඨි; යෝ තථාභූතස්ස සඞ්කප්පෝ ස්වාස්ස හෝති සම්මාසඞ්කප්පෝ; යෝ තථාභූතස්ස වායාමෝ ස්වාස්ස හෝති සම්මාවායාමෝ; යා තථාභූතස්ස සති සාස්ස හෝති සම්මාසති; යෝ තථාභූතස්ස සමාධි ස්වාස්ස හෝති සම්මාසමාධි. පුබ්බේව ඛෝ පනස්ස කායකම්මං වචීකම්මං ආජීවෝ සුපරිසුද්ධෝ හෝති. ඒවමස්සායං අරියෝ අට්ඨඞ්ගිකෝ මග්ගෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
The view of such a person is right view. Their intention is right intention, their effort is right effort, their mindfulness is right mindfulness, and their immersion is right immersion. And their actions of body and speech have already been fully purified before. So this noble eightfold path is fully developed.
තස්ස ඒවං ඉමං අරියං අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං භාවයතෝ චත්තාරෝපි සතිපට්ඨානා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, චත්තාරෝපි සම්මප්පධානා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, චත්තාරෝපි ඉද්ධිපාදා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, පඤ්චපි ඉන්ද්‍රියානි භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, පඤ්චපි බලානි භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, සත්තපි බෝජ්ඣඞ්ගා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති.
When the noble eightfold path is developed, the following are fully developed: the four kinds of mindfulness meditation, the four right efforts, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, and the seven awakening factors.
තස්සිමේ ද්වේ ධම්මා යුගනන්ධා වත්තන්ති—සමථෝ ච විපස්සනා ච. සෝ යේ ධම්මා අභිඤ්ඤා පරිඤ්ඤේය්‍යා තේ ධම්මේ අභිඤ්ඤා පරිජානාති. යේ ධම්මා අභිඤ්ඤා පහාතබ්බා තේ ධම්මේ අභිඤ්ඤා පජහති. යේ ධම්මා අභිඤ්ඤා භාවේතබ්බා තේ ධම්මේ අභිඤ්ඤා භාවේති. යේ ධම්මා අභිඤ්ඤා සච්ඡිකාතබ්බා තේ ධම්මේ අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරෝති.
And these two qualities proceed in conjunction: serenity and discernment. They completely understand by direct knowledge those things that should be completely understood by direct knowledge. They give up by direct knowledge those things that should be given up by direct knowledge. They develop by direct knowledge those things that should be developed by direct knowledge. They realize by direct knowledge those things that should be realized by direct knowledge.
කතමේ ච, භික්ඛවේ, ධම්මා අභිඤ්ඤා පරිඤ්ඤේය්‍යා? ‘පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා(අ) තිස්ස වචනීයං, සේය්‍යථිදං—රූපුපාදානක්ඛන්ධෝ, වේදනුපාදානක්ඛන්ධෝ, සඤ්ඤුපාදානක්ඛන්ධෝ, සඞ්ඛාරුපාදානක්ඛන්ධෝ, විඤ්ඤාණුපාදානක්ඛන්ධෝ. ඉමේ ධම්මා අභිඤ්ඤා පරිඤ්ඤේය්‍යා.
And what are the things that should be completely understood by direct knowledge? You should say: ‘The five grasping aggregates.’ That is: form, feeling, perception, choices, and consciousness. These are the things that should be completely understood by direct knowledge.
කතමේ ච, භික්ඛවේ, ධම්මා අභිඤ්ඤා පහාතබ්බා? අවිජ්ජා ච භවතණ්හා ච—ඉමේ ධම්මා අභිඤ්ඤා පහාතබ්බා.
And what are the things that should be given up by direct knowledge? Ignorance and craving for continued existence. These are the things that should be given up by direct knowledge.
කතමේ ච, භික්ඛවේ, ධම්මා අභිඤ්ඤා භාවේතබ්බා? සමථෝ ච විපස්සනා ච—ඉමේ ධම්මා අභිඤ්ඤා භාවේතබ්බා.
And what are the things that should be developed by direct knowledge? Serenity and discernment. These are the things that should be developed by direct knowledge.
කතමේ ච, භික්ඛවේ, ධම්මා අභිඤ්ඤා සච්ඡිකාතබ්බා? විජ්ජා ච විමුත්ති ච—ඉමේ ධම්මා අභිඤ්ඤා සච්ඡිකාතබ්බා.
And what are the things that should be realized by direct knowledge? Knowledge and freedom. These are the things that should be realized by direct knowledge.
සෝතං, භික්ඛවේ, ජානං පස්සං යථාභූතං …පේ… ඝානං භික්ඛවේ, ජානං පස්සං යථාභූතං …පේ… ජිව්හං, භික්ඛවේ, ජානං පස්සං යථාභූතං …පේ… කායං, භික්ඛවේ, ජානං පස්සං යථාභූතං …පේ… මනං, භික්ඛවේ, ජානං පස්සං යථාභූතං, ධම්මේ ජානං පස්සං යථාභූතං, මනෝවිඤ්ඤාණං ජානං පස්සං යථාභූතං, මනෝසම්ඵස්සං ජානං පස්සං යථාභූතං, යමිදං මනෝසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තම්පි ජානං පස්සං යථාභූතං, මනස්මිං න සාරජ්ජති, ධම්මේසු න සාරජ්ජති, මනෝවිඤ්ඤාණේ න සාරජ්ජති, මනෝසම්ඵස්සේ න සාරජ්ජති, යමිදං මනෝසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තස්මිම්පි න සාරජ්ජති.
When you truly know and see the ear … nose … tongue … body … mind, thoughts, mind consciousness, mind contact, and what is felt as pleasant, painful, or neutral that arises conditioned by mind contact, you are not aroused by these things. …
තස්ස අසාරත්තස්ස අසංයුත්තස්ස අසම්මූළ්හස්ස ආදීනවානුපස්සිනෝ විහරතෝ ආයතිං පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා අපචයං ගච්ඡන්ති. තණ්හා චස්ස පෝනෝබ්භවිකා නන්දීරාගසහගතා තත්‍රතත්‍රාභිනන්දිනී, සා චස්ස පහීයති. තස්ස කායිකාපි දරථා පහීයන්ති, චේතසිකාපි දරථා පහීයන්ති; කායිකාපි සන්තාපා පහීයන්ති, චේතසිකාපි සන්තාපා පහීයන්ති; කායිකාපි පරිළාහා පහීයන්ති, චේතසිකාපි පරිළාහා පහීයන්ති. සෝ කායසුඛම්පි චේතෝසුඛම්පි පටිසංවේදේති.
යා තථාභූතස්ස දිට්ඨි සාස්ස හෝති සම්මාදිට්ඨි; යෝ තථාභූතස්ස සඞ්කප්පෝ ස්වාස්ස හෝති සම්මාසඞ්කප්පෝ; යෝ තථාභූතස්ස වායාමෝ ස්වාස්ස හෝති සම්මාවායාමෝ; යා තථාභූතස්ස සති සාස්ස හෝති සම්මාසති; යෝ තථාභූතස්ස සමාධි ස්වාස්ස හෝති සම්මාසමාධි. පුබ්බේව ඛෝ පනස්ස කායකම්මං වචීකම්මං ආජීවෝ සුපරිසුද්ධෝ හෝති. ඒවමස්සායං අරියෝ අට්ඨඞ්ගිකෝ මග්ගෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
තස්ස ඒවං ඉමං අරියං අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං භාවයතෝ චත්තාරෝපි සතිපට්ඨානා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, චත්තාරෝපි සම්මප්පධානා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, චත්තාරෝපි ඉද්ධිපාදා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, පඤ්චපි ඉන්ද්‍රියානි භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, පඤ්චපි බලානි භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, සත්තපි බෝජ්ඣඞ්ගා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති.
තස්සිමේ ද්වේ ධම්මා යුගනන්ධා වත්තන්ති—සමථෝ ච විපස්සනා ච. සෝ යේ ධම්මා අභිඤ්ඤා පරිඤ්ඤේය්‍යා තේ ධම්මේ අභිඤ්ඤා පරිජානාති. යේ ධම්මා අභිඤ්ඤා පහාතබ්බා තේ ධම්මේ අභිඤ්ඤා පජහති. යේ ධම්මා අභිඤ්ඤා භාවේතබ්බා තේ ධම්මේ අභිඤ්ඤා භාවේති. යේ ධම්මා අභිඤ්ඤා සච්ඡිකාතබ්බා තේ ධම්මේ අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරෝති.
කතමේ ච, භික්ඛවේ, ධම්මා අභිඤ්ඤා පරිඤ්ඤේය්‍යා? ‘පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා(අ) තිස්ස වචනීයං, සේය්‍යථිදං—රූපුපාදානක්ඛන්ධෝ, වේදනුපාදානක්ඛන්ධෝ, සඤ්ඤුපාදානක්ඛන්ධෝ, සඞ්ඛාරුපාදානක්ඛන්ධෝ, විඤ්ඤාණුපාදානක්ඛන්ධෝ. ඉමේ ධම්මා අභිඤ්ඤා පරිඤ්ඤේය්‍යා.
කතමේ ච, භික්ඛවේ, ධම්මා අභිඤ්ඤා පහාතබ්බා? අවිජ්ජා ච භවතණ්හා ච—ඉමේ ධම්මා අභිඤ්ඤා පහාතබ්බා.
කතමේ ච, භික්ඛවේ, ධම්මා අභිඤ්ඤා භාවේතබ්බා? සමථෝ ච විපස්සනා ච—ඉමේ ධම්මා අභිඤ්ඤා භාවේතබ්බා.
කතමේ ච, භික්ඛවේ, ධම්මා අභිඤ්ඤා සච්ඡිකාතබ්බා? විජ්ජා ච විමුත්ති ච—ඉමේ ධම්මා අභිඤ්ඤා සච්ඡිකාතබ්බා”ති.
These are the things that should be realized by direct knowledge.”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති.
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
මහාසළායතනිකසුත්තං නිට්ඨිතං සත්තමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
