| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya |
೭. ಮಹಾಸಳಾಯತನಿಕಸುತ್ತಂ
7. Mahāsaḷāyatanikasuttaṃ
೪೨೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಮಹಾಸಳಾಯತನಿಕಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ। ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
428. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘mahāsaḷāyatanikaṃ vo, bhikkhave, desessāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
೪೨೯. ‘‘ಚಕ್ಖುಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ರೂಪೇ ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಯಮಿದಂ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಮ್ಪಿ ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ರೂಪೇಸು ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೇ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಯಮಿದಂ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಸಾರಜ್ಜತಿ।
429. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, rūpe ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, cakkhuviññāṇaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusamphassaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusmiṃ sārajjati, rūpesu sārajjati, cakkhuviññāṇe sārajjati, cakkhusamphasse sārajjati, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi sārajjati.
‘‘ತಸ್ಸ ಸಾರತ್ತಸ್ಸ ಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ಆಯತಿಂ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ಉಪಚಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತಣ್ಹಾ ಚಸ್ಸ ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕಾ ನನ್ದೀರಾಗಸಹಗತಾ ತತ್ರತತ್ರಾಭಿನನ್ದಿನೀ, ಸಾ ಚಸ್ಸ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಸ್ಸ ಕಾಯಿಕಾಪಿ ದರಥಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ದರಥಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ; ಕಾಯಿಕಾಪಿ ಸನ್ತಾಪಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ , ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ಸನ್ತಾಪಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ; ಕಾಯಿಕಾಪಿ ಪರಿಳಾಹಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ಪರಿಳಾಹಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ। ಸೋ ಕಾಯದುಕ್ಖಮ್ಪಿ 1 ಚೇತೋದುಕ್ಖಮ್ಪಿ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ।
‘‘Tassa sārattassa saṃyuttassa sammūḷhassa assādānupassino viharato āyatiṃ pañcupādānakkhandhā upacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobbhavikā nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī, sā cassa pavaḍḍhati. Tassa kāyikāpi darathā pavaḍḍhanti, cetasikāpi darathā pavaḍḍhanti; kāyikāpi santāpā pavaḍḍhanti , cetasikāpi santāpā pavaḍḍhanti; kāyikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti, cetasikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti. So kāyadukkhampi 2 cetodukkhampi paṭisaṃvedeti.
‘‘ಸೋತಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰… ಘಾನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰… ಕಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰… ಮನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಧಮ್ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ , ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಯಮಿದಂ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಮ್ಪಿ ಅಜಾನಂ ಅಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಮನಸ್ಮಿಂ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಧಮ್ಮೇಸು ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣೇ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೇ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಯಮಿದಂ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಸಾರಜ್ಜತಿ।
‘‘Sotaṃ , bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… ghānaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… jivhaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… kāyaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… manaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, dhamme, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manoviññāṇaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ , manosamphassaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manasmiṃ sārajjati, dhammesu sārajjati, manoviññāṇe sārajjati, manosamphasse sārajjati, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi sārajjati.
‘‘ತಸ್ಸ ಸಾರತ್ತಸ್ಸ ಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ಆಯತಿಂ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ಉಪಚಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತಣ್ಹಾ ಚಸ್ಸ ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕಾ ನನ್ದೀರಾಗಸಹಗತಾ ತತ್ರತತ್ರಾಭಿನನ್ದಿನೀ, ಸಾ ಚಸ್ಸ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಸ್ಸ ಕಾಯಿಕಾಪಿ ದರಥಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ದರಥಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ; ಕಾಯಿಕಾಪಿ ಸನ್ತಾಪಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ಸನ್ತಾಪಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ; ಕಾಯಿಕಾಪಿ ಪರಿಳಾಹಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ಪರಿಳಾಹಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ। ಸೋ ಕಾಯದುಕ್ಖಮ್ಪಿ ಚೇತೋದುಕ್ಖಮ್ಪಿ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ।
‘‘Tassa sārattassa saṃyuttassa sammūḷhassa assādānupassino viharato āyatiṃ pañcupādānakkhandhā upacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobbhavikā nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī, sā cassa pavaḍḍhati. Tassa kāyikāpi darathā pavaḍḍhanti, cetasikāpi darathā pavaḍḍhanti; kāyikāpi santāpā pavaḍḍhanti, cetasikāpi santāpā pavaḍḍhanti; kāyikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti, cetasikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti. So kāyadukkhampi cetodukkhampi paṭisaṃvedeti.
೪೩೦. ‘‘ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ರೂಪೇ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಯಮಿದಂ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಮ್ಪಿ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ರೂಪೇಸು ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇ ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೇ ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಯಮಿದಂ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ।
430. ‘‘Cakkhuñca kho, bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, rūpe jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, cakkhuviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusamphassaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusmiṃ na sārajjati, rūpesu na sārajjati, cakkhuviññāṇe na sārajjati, cakkhusamphasse na sārajjati, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi na sārajjati.
‘‘ತಸ್ಸ ಅಸಾರತ್ತಸ್ಸ ಅಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ಆಯತಿಂ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ಅಪಚಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತಣ್ಹಾ ಚಸ್ಸ ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕಾ ನನ್ದೀರಾಗಸಹಗತಾ ತತ್ರತತ್ರಾಭಿನನ್ದಿನೀ, ಸಾ ಚಸ್ಸ ಪಹೀಯತಿ। ತಸ್ಸ ಕಾಯಿಕಾಪಿ ದರಥಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ದರಥಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ; ಕಾಯಿಕಾಪಿ ಸನ್ತಾಪಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ಸನ್ತಾಪಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ; ಕಾಯಿಕಾಪಿ ಪರಿಳಾಹಾ ಪಹೀಯನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ , ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ಪರಿಳಾಹಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ। ಸೋ ಕಾಯಸುಖಮ್ಪಿ ಚೇತೋಸುಖಮ್ಪಿ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ।
‘‘Tassa asārattassa asaṃyuttassa asammūḷhassa ādīnavānupassino viharato āyatiṃ pañcupādānakkhandhā apacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobbhavikā nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī, sā cassa pahīyati. Tassa kāyikāpi darathā pahīyanti, cetasikāpi darathā pahīyanti; kāyikāpi santāpā pahīyanti, cetasikāpi santāpā pahīyanti; kāyikāpi pariḷāhā pahīyantntti , cetasikāpi pariḷāhā pahīyanti. So kāyasukhampi cetosukhampi paṭisaṃvedeti.
೪೩೧. ‘‘ಯಾ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ 3 ದಿಟ್ಠಿ ಸಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ; ಯೋ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ 4 ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸ್ವಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ; ಯೋ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ 5 ವಾಯಾಮೋ ಸ್ವಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ; ಯಾ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ 6 ಸತಿ ಸಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸತಿ; ಯೋ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ 7 ಸಮಾಧಿ ಸ್ವಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಪುಬ್ಬೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಆಜೀವೋ ಸುಪರಿಸುದ್ಧೋ ಹೋತಿ। ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ।
431. ‘‘Yā tathābhūtassa 8 diṭṭhi sāssa hoti sammādiṭṭhi; yo tathābhūtassa 9 saṅkappo svāssa hoti sammāsaṅkappo; yo tathābhūtassa 10 vāyāmo svāssa hoti sammāvāyāmo; yā tathābhūtassa 11 sati sāssa hoti sammāsati; yo tathābhūtassa 12 samādhi svāssa hoti sammāsamādhi. Pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hoti. Evamassāyaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ತಸ್ಸ ಏವಂ ಇಮಂ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವಯತೋ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಪಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಪಿ ಬಲಾನಿ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಸತ್ತಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
‘‘Tassa evaṃ imaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayato cattāropi satipaṭṭhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāropi sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāropi iddhipādā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcapi indriyāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcapi balāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, sattapi bojjhaṅgā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
‘‘ತಸ್ಸಿಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಯುಗನನ್ಧಾ 13 ವತ್ತನ್ತಿ – ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ। ಸೋ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪರಿಜಾನಾತಿ। ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪಜಹತಿ। ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಿ। ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ।
‘‘Tassime dve dhammā yuganandhā 14 vattanti – samatho ca vipassanā ca. So ye dhammā abhiññā pariññeyyā te dhamme abhiññā parijānāti. Ye dhammā abhiññā pahātabbā te dhamme abhiññā pajahati. Ye dhammā abhiññā bhāvetabbā te dhamme abhiññā bhāveti. Ye dhammā abhiññā sacchikātabbā te dhamme abhiññā sacchikaroti.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ? ‘ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ’ ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರೂಪುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ವೇದನುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಞ್ಞುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಙ್ಖಾರುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ವಿಞ್ಞಾಣುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā pariññeyyā? ‘Pañcupādānakkhandhā’ tissa vacanīyaṃ, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho. Ime dhammā abhiññā pariññeyyā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ಭವತಣ್ಹಾ ಚ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā pahātabbā? Avijjā ca bhavataṇhā ca – ime dhammā abhiññā pahātabbā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ? ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā bhāvetabbā? Samatho ca vipassanā ca – ime dhammā abhiññā bhāvetabbā.
‘‘ಕತಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ? ವಿಜ್ಜಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿ ಚ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ।
‘‘Katame , bhikkhave, dhammā abhiññā sacchikātabbā? Vijjā ca vimutti ca – ime dhammā abhiññā sacchikātabbā.
೪೩೨. ‘‘ಸೋತಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰… ಘಾನಂ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ… ಕಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ… ಮನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಧಮ್ಮೇ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಯಮಿದಂ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಮ್ಪಿ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಮನಸ್ಮಿಂ ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಧಮ್ಮೇಸು ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣೇ ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೇ ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ, ಯಮಿದಂ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ನ ಸಾರಜ್ಜತಿ।
432. ‘‘Sotaṃ , bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ…pe… ghānaṃ bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ…pe… jivhaṃ, bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ… kāyaṃ, bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ… manaṃ, bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, dhamme jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, manoviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, manosamphassaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, manasmiṃ na sārajjati, dhammesu na sārajjati, manoviññāṇe na sārajjati, manosamphasse na sārajjati, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi na sārajjati.
‘‘ತಸ್ಸ ಅಸಾರತ್ತಸ್ಸ ಅಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ಆಯತಿಂ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ಅಪಚಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತಣ್ಹಾ ಚಸ್ಸ ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕಾ ನನ್ದೀರಾಗಸಹಗತಾ ತತ್ರತತ್ರಾಭಿನನ್ದಿನೀ , ಸಾ ಚಸ್ಸ ಪಹೀಯತಿ। ತಸ್ಸ ಕಾಯಿಕಾಪಿ ದರಥಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ದರಥಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ; ಕಾಯಿಕಾಪಿ ಸನ್ತಾಪಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ಸನ್ತಾಪಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ; ಕಾಯಿಕಾಪಿ ಪರಿಳಾಹಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಚೇತಸಿಕಾಪಿ ಪರಿಳಾಹಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ। ಸೋ ಕಾಯಸುಖಮ್ಪಿ ಚೇತೋಸುಖಮ್ಪಿ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ।
‘‘Tassa asārattassa asaṃyuttassa asammūḷhassa ādīnavānupassino viharato āyatiṃ pañcupādānakkhandhā apacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobbhavikā nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī , sā cassa pahīyati. Tassa kāyikāpi darathā pahīyanti, cetasikāpi darathā pahīyanti; kāyikāpi santāpā pahīyanti, cetasikāpi santāpā pahīyanti; kāyikāpi pariḷāhā pahīyanti, cetasikāpi pariḷāhā pahīyanti. So kāyasukhampi cetosukhampi paṭisaṃvedeti.
೪೩೩. ‘‘ಯಾ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ ಸಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ; ಯೋ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸ್ವಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ; ಯೋ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ವಾಯಾಮೋ ಸ್ವಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ; ಯಾ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ಸತಿ ಸಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸತಿ; ಯೋ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ಸಮಾಧಿ ಸ್ವಾಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಪುಬ್ಬೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಆಜೀವೋ ಸುಪರಿಸುದ್ಧೋ ಹೋತಿ। ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ।
433. ‘‘Yā tathābhūtassa diṭṭhi sāssa hoti sammādiṭṭhi; yo tathābhūtassa saṅkappo svāssa hoti sammāsaṅkappo; yo tathābhūtassa vāyāmo svāssa hoti sammāvāyāmo; yā tathābhūtassa sati sāssa hoti sammāsati; yo tathābhūtassa samādhi svāssa hoti sammāsamādhi. Pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hoti. Evamassāyaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ತಸ್ಸ ಏವಂ ಇಮಂ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವಯತೋ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಪಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಪಿ ಬಲಾನಿ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಸತ್ತಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
‘‘Tassa evaṃ imaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayato cattāropi satipaṭṭhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāropi sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāropi iddhipādā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcapi indriyāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcapi balāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, sattapi bojjhaṅgā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
‘‘ತಸ್ಸಿಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಯುಗನನ್ಧಾ ವತ್ತನ್ತಿ – ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ। ಸೋ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪರಿಜಾನಾತಿ। ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪಜಹತಿ। ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಿ। ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ।
‘‘Tassime dve dhammā yuganandhā vattanti – samatho ca vipassanā ca. So ye dhammā abhiññā pariññeyyā te dhamme abhiññā parijānāti. Ye dhammā abhiññā pahātabbā te dhamme abhiññā pajahati. Ye dhammā abhiññā bhāvetabbā te dhamme abhiññā bhāveti. Ye dhammā abhiññā sacchikātabbā te dhamme abhiññā sacchikaroti.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ? ‘ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ’ ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರೂಪುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ವೇದನುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಞ್ಞುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಙ್ಖಾರುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ವಿಞ್ಞಾಣುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā pariññeyyā? ‘Pañcupādānakkhandhā’ tissa vacanīyaṃ, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho. Ime dhammā abhiññā pariññeyyā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ಭವತಣ್ಹಾ ಚ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā pahātabbā? Avijjā ca bhavataṇhā ca – ime dhammā abhiññā pahātabbā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ? ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā bhāvetabbā? Samatho ca vipassanā ca – ime dhammā abhiññā bhāvetabbā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ? ವಿಜ್ಜಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿ ಚ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā sacchikātabbā? Vijjā ca vimutti ca – ime dhammā abhiññā sacchikātabbā’’ti.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ಮಹಾಸಳಾಯತನಿಕಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಸತ್ತಮಂ।
Mahāsaḷāyatanikasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೭. ಮಹಾಸಳಾಯತನಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 7. Mahāsaḷāyatanikasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೭. ಮಹಾಸಳಾಯತನಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 7. Mahāsaḷāyatanikasuttavaṇṇanā
