| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੭. ਮਹਾਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਸੁਤ੍ਤਂ
7. Mahāsaḷāyatanikasuttaṃ
੪੨੮. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਮਹਾਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
428. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘mahāsaḷāyatanikaṃ vo, bhikkhave, desessāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
੪੨੯. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਰੂਪੇ ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਰੂਪੇਸੁ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਯਮਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ।
429. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, rūpe ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, cakkhuviññāṇaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusamphassaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusmiṃ sārajjati, rūpesu sārajjati, cakkhuviññāṇe sārajjati, cakkhusamphasse sārajjati, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi sārajjati.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ વਿਹਰਤੋ ਆਯਤਿਂ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾ ਚਸ੍ਸ ਪੋਨੋਬ੍ਭવਿਕਾ ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਸਹਗਤਾ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ, ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਪવਡ੍ਢਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਦਰਥਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਦਰਥਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ; ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ , ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ; ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ 1 ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
‘‘Tassa sārattassa saṃyuttassa sammūḷhassa assādānupassino viharato āyatiṃ pañcupādānakkhandhā upacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobbhavikā nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī, sā cassa pavaḍḍhati. Tassa kāyikāpi darathā pavaḍḍhanti, cetasikāpi darathā pavaḍḍhanti; kāyikāpi santāpā pavaḍḍhanti , cetasikāpi santāpā pavaḍḍhanti; kāyikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti, cetasikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti. So kāyadukkhampi 2 cetodukkhampi paṭisaṃvedeti.
‘‘ਸੋਤਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ…ਪੇ॰… ਘਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ…ਪੇ॰… ਕਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ…ਪੇ॰… ਮਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਧਮ੍ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ , ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਜਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਯਮਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Sotaṃ , bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… ghānaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… jivhaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… kāyaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… manaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, dhamme, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manoviññāṇaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ , manosamphassaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manasmiṃ sārajjati, dhammesu sārajjati, manoviññāṇe sārajjati, manosamphasse sārajjati, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi sārajjati.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ વਿਹਰਤੋ ਆਯਤਿਂ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾ ਚਸ੍ਸ ਪੋਨੋਬ੍ਭવਿਕਾ ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਸਹਗਤਾ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ, ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਪવਡ੍ਢਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਦਰਥਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਦਰਥਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ; ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ; ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
‘‘Tassa sārattassa saṃyuttassa sammūḷhassa assādānupassino viharato āyatiṃ pañcupādānakkhandhā upacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobbhavikā nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī, sā cassa pavaḍḍhati. Tassa kāyikāpi darathā pavaḍḍhanti, cetasikāpi darathā pavaḍḍhanti; kāyikāpi santāpā pavaḍḍhanti, cetasikāpi santāpā pavaḍḍhanti; kāyikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti, cetasikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti. So kāyadukkhampi cetodukkhampi paṭisaṃvedeti.
੪੩੦. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਰੂਪੇ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਰੂਪੇਸੁ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣੇ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਯਮਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ।
430. ‘‘Cakkhuñca kho, bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, rūpe jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, cakkhuviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusamphassaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusmiṃ na sārajjati, rūpesu na sārajjati, cakkhuviññāṇe na sārajjati, cakkhusamphasse na sārajjati, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi na sārajjati.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਸਾਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਂਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ વਿਹਰਤੋ ਆਯਤਿਂ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਪਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾ ਚਸ੍ਸ ਪੋਨੋਬ੍ਭવਿਕਾ ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਸਹਗਤਾ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ, ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਪਹੀਯਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਦਰਥਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਦਰਥਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ; ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ; ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤ੍ਨ੍ਤ੍ਤਿ , ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਕਾਯਸੁਖਮ੍ਪਿ ਚੇਤੋਸੁਖਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
‘‘Tassa asārattassa asaṃyuttassa asammūḷhassa ādīnavānupassino viharato āyatiṃ pañcupādānakkhandhā apacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobbhavikā nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī, sā cassa pahīyati. Tassa kāyikāpi darathā pahīyanti, cetasikāpi darathā pahīyanti; kāyikāpi santāpā pahīyanti, cetasikāpi santāpā pahīyanti; kāyikāpi pariḷāhā pahīyantntti , cetasikāpi pariḷāhā pahīyanti. So kāyasukhampi cetosukhampi paṭisaṃvedeti.
੪੩੧. ‘‘ਯਾ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ 3 ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ; ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ 4 ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ; ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ 5 વਾਯਾਮੋ ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ; ਯਾ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ 6 ਸਤਿ ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ; ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ 7 ਸਮਾਧਿ ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ। ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਆਜੀવੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
431. ‘‘Yā tathābhūtassa 8 diṭṭhi sāssa hoti sammādiṭṭhi; yo tathābhūtassa 9 saṅkappo svāssa hoti sammāsaṅkappo; yo tathābhūtassa 10 vāyāmo svāssa hoti sammāvāyāmo; yā tathābhūtassa 11 sati sāssa hoti sammāsati; yo tathābhūtassa 12 samādhi svāssa hoti sammāsamādhi. Pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hoti. Evamassāyaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਇਮਂ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਬਲਾਨਿ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
‘‘Tassa evaṃ imaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayato cattāropi satipaṭṭhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāropi sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāropi iddhipādā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcapi indriyāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcapi balāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, sattapi bojjhaṅgā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
‘‘ਤਸ੍ਸਿਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਯੁਗਨਨ੍ਧਾ 13 વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਸਮਥੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ। ਸੋ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ। ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਜਹਤਿ। ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਿ। ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ।
‘‘Tassime dve dhammā yuganandhā 14 vattanti – samatho ca vipassanā ca. So ye dhammā abhiññā pariññeyyā te dhamme abhiññā parijānāti. Ye dhammā abhiññā pahātabbā te dhamme abhiññā pajahati. Ye dhammā abhiññā bhāvetabbā te dhamme abhiññā bhāveti. Ye dhammā abhiññā sacchikātabbā te dhamme abhiññā sacchikaroti.
‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ‘ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, વੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, વਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā pariññeyyā? ‘Pañcupādānakkhandhā’ tissa vacanīyaṃ, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho. Ime dhammā abhiññā pariññeyyā.
‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਭવਤਣ੍ਹਾ ਚ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā pahātabbā? Avijjā ca bhavataṇhā ca – ime dhammā abhiññā pahātabbā.
‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਸਮਥੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā bhāvetabbā? Samatho ca vipassanā ca – ime dhammā abhiññā bhāvetabbā.
‘‘ਕਤਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? વਿਜ੍ਜਾ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘Katame , bhikkhave, dhammā abhiññā sacchikātabbā? Vijjā ca vimutti ca – ime dhammā abhiññā sacchikātabbā.
੪੩੨. ‘‘ਸੋਤਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ…ਪੇ॰… ਘਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ… ਕਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ… ਮਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣੇ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਯਮਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ।
432. ‘‘Sotaṃ , bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ…pe… ghānaṃ bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ…pe… jivhaṃ, bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ… kāyaṃ, bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ… manaṃ, bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, dhamme jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, manoviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, manosamphassaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, manasmiṃ na sārajjati, dhammesu na sārajjati, manoviññāṇe na sārajjati, manosamphasse na sārajjati, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi na sārajjati.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਸਾਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਂਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ વਿਹਰਤੋ ਆਯਤਿਂ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਪਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾ ਚਸ੍ਸ ਪੋਨੋਬ੍ਭવਿਕਾ ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਸਹਗਤਾ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ , ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਪਹੀਯਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਦਰਥਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਦਰਥਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ; ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ; ਕਾਯਿਕਾਪਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਿਕਾਪਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਕਾਯਸੁਖਮ੍ਪਿ ਚੇਤੋਸੁਖਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
‘‘Tassa asārattassa asaṃyuttassa asammūḷhassa ādīnavānupassino viharato āyatiṃ pañcupādānakkhandhā apacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobbhavikā nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī , sā cassa pahīyati. Tassa kāyikāpi darathā pahīyanti, cetasikāpi darathā pahīyanti; kāyikāpi santāpā pahīyanti, cetasikāpi santāpā pahīyanti; kāyikāpi pariḷāhā pahīyanti, cetasikāpi pariḷāhā pahīyanti. So kāyasukhampi cetosukhampi paṭisaṃvedeti.
੪੩੩. ‘‘ਯਾ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ; ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ; ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ વਾਯਾਮੋ ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ; ਯਾ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਸਤਿ ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ; ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿ ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ। ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਆਜੀવੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
433. ‘‘Yā tathābhūtassa diṭṭhi sāssa hoti sammādiṭṭhi; yo tathābhūtassa saṅkappo svāssa hoti sammāsaṅkappo; yo tathābhūtassa vāyāmo svāssa hoti sammāvāyāmo; yā tathābhūtassa sati sāssa hoti sammāsati; yo tathābhūtassa samādhi svāssa hoti sammāsamādhi. Pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hoti. Evamassāyaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਇਮਂ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਬਲਾਨਿ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
‘‘Tassa evaṃ imaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayato cattāropi satipaṭṭhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāropi sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāropi iddhipādā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcapi indriyāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcapi balāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, sattapi bojjhaṅgā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
‘‘ਤਸ੍ਸਿਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਯੁਗਨਨ੍ਧਾ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਸਮਥੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ। ਸੋ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ। ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਜਹਤਿ। ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਿ। ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ।
‘‘Tassime dve dhammā yuganandhā vattanti – samatho ca vipassanā ca. So ye dhammā abhiññā pariññeyyā te dhamme abhiññā parijānāti. Ye dhammā abhiññā pahātabbā te dhamme abhiññā pajahati. Ye dhammā abhiññā bhāvetabbā te dhamme abhiññā bhāveti. Ye dhammā abhiññā sacchikātabbā te dhamme abhiññā sacchikaroti.
‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ‘ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, વੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, વਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā pariññeyyā? ‘Pañcupādānakkhandhā’ tissa vacanīyaṃ, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho. Ime dhammā abhiññā pariññeyyā.
‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਭવਤਣ੍ਹਾ ਚ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā pahātabbā? Avijjā ca bhavataṇhā ca – ime dhammā abhiññā pahātabbā.
‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਸਮਥੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā bhāvetabbā? Samatho ca vipassanā ca – ime dhammā abhiññā bhāvetabbā.
‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? વਿਜ੍ਜਾ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā abhiññā sacchikātabbā? Vijjā ca vimutti ca – ime dhammā abhiññā sacchikātabbā’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ਮਹਾਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
Mahāsaḷāyatanikasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਮਹਾਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Mahāsaḷāyatanikasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੭. ਮਹਾਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Mahāsaḷāyatanikasuttavaṇṇanā
