| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
७. महासळायतनिकसुत्तवण्णना
7. Mahāsaḷāyatanikasuttavaṇṇanā
४२८. एवं मे सुतन्ति महासळायतनिकसुत्तं। तत्थ महासळायतनिकन्ति महन्तानं छन्नं आयतनानं जोतकं धम्मपरियायं।
428.Evaṃme sutanti mahāsaḷāyatanikasuttaṃ. Tattha mahāsaḷāyatanikanti mahantānaṃ channaṃ āyatanānaṃ jotakaṃ dhammapariyāyaṃ.
४२९. अजानन्ति सहविपस्सनेन मग्गेन अजानन्तो। उपचयं गच्छन्तीति वुड्ढिं गच्छन्ति, वसिभावं गच्छन्तीति अत्थो। कायिकाति पञ्चद्वारिकदरथा। चेतसिकाति मनोद्वारिकदरथा। सन्तापादीसुपि एसेव नयो।
429.Ajānanti sahavipassanena maggena ajānanto. Upacayaṃ gacchantīti vuḍḍhiṃ gacchanti, vasibhāvaṃ gacchantīti attho. Kāyikāti pañcadvārikadarathā. Cetasikāti manodvārikadarathā. Santāpādīsupi eseva nayo.
४३०. कायसुखन्ति पञ्चद्वारिकसुखं। चेतोसुखन्ति मनोद्वारिकसुखं। एत्थ च पञ्चद्वारिकजवनेन समापज्जनं वा वुट्ठानं वा नत्थि, उप्पन्नमत्तकमेव होति। मनोद्वारिकेन सब्बं होति। अयञ्च मग्गवुट्ठानस्स पच्चयभूता बलवविपस्सना, सापि मनोद्वारिकेनेव होति।
430.Kāyasukhanti pañcadvārikasukhaṃ. Cetosukhanti manodvārikasukhaṃ. Ettha ca pañcadvārikajavanena samāpajjanaṃ vā vuṭṭhānaṃ vā natthi, uppannamattakameva hoti. Manodvārikena sabbaṃ hoti. Ayañca maggavuṭṭhānassa paccayabhūtā balavavipassanā, sāpi manodvārikeneva hoti.
४३१. तथाभूतस्साति कुसलचित्तसम्पयुत्तचेतोसुखसमङ्गीभूतस्स। पुब्बेव खो पनस्साति अस्स भिक्खुनो वाचाकम्मन्ताजीवा पुब्बसुद्धिका नाम आदितो पट्ठाय परिसुद्धाव होन्ति। दिट्ठिसङ्कप्पवायामसतिसमाधिसङ्खातानि पन पञ्चङ्गानि सब्बत्थककारापकङ्गानि नाम। एवं लोकुत्तरमग्गो अट्ठङ्गिको वा सत्तङ्गिको वा होति।
431.Tathābhūtassāti kusalacittasampayuttacetosukhasamaṅgībhūtassa. Pubbeva kho panassāti assa bhikkhuno vācākammantājīvā pubbasuddhikā nāma ādito paṭṭhāya parisuddhāva honti. Diṭṭhisaṅkappavāyāmasatisamādhisaṅkhātāni pana pañcaṅgāni sabbatthakakārāpakaṅgāni nāma. Evaṃ lokuttaramaggo aṭṭhaṅgiko vā sattaṅgiko vā hoti.
वितण्डवादी पन ‘‘या यथाभूतस्स दिट्ठी’’ति इममेव सुत्तपदेसं गहेत्वा ‘‘लोकुत्तरमग्गो पञ्चङ्गिको’’ति वदति। सो – ‘‘एवमस्सायं अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो भावनापारिपूरिं गच्छती’’ति इमिना अनन्तरवचनेनेव पटिसेधितब्बो। उत्तरि च एवं सञ्ञापेतब्बो – लोकुत्तरमग्गो पञ्चङ्गिको नाम नत्थि, इमानि पन पञ्च सब्बत्थककारापकङ्गानि मग्गक्खणे विरतिवसेन पूरेन्ति। ‘‘या चतूहि वचीदुच्चरितेहि आरति विरती’’ति एवं वुत्तविरतीसु हि मिच्छावाचं पजहति, सम्मावाचं भावेति, एवं सम्मावाचं भावेन्तस्स इमानि पञ्चङ्गिकानि न विना, सहेव विरतिया पूरेन्ति। सम्माकम्मन्ताजीवेसुपि एसेव नयो। इति वचीकम्मादीनि आदितो पट्ठाय परिसुद्धानेव वट्टन्ति। इमानि पन पञ्च सब्बत्थककारापकङ्गानि विरतिवसेन परिपूरेन्तीति पञ्चङ्गिको मग्गो नाम नत्थि। सुभद्दसुत्तेपि (दी॰ नि॰ २.२१४) चेतं वुत्तं – ‘‘यस्मिं खो, सुभद्द, धम्मविनये अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो’’ति। अञ्ञेसु च अनेकेसु सुत्तसतेसु अट्ठङ्गिकोव मग्गो आगतोति।
Vitaṇḍavādī pana ‘‘yā yathābhūtassa diṭṭhī’’ti imameva suttapadesaṃ gahetvā ‘‘lokuttaramaggo pañcaṅgiko’’ti vadati. So – ‘‘evamassāyaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchatī’’ti iminā anantaravacaneneva paṭisedhitabbo. Uttari ca evaṃ saññāpetabbo – lokuttaramaggo pañcaṅgiko nāma natthi, imāni pana pañca sabbatthakakārāpakaṅgāni maggakkhaṇe virativasena pūrenti. ‘‘Yā catūhi vacīduccaritehi ārati viratī’’ti evaṃ vuttaviratīsu hi micchāvācaṃ pajahati, sammāvācaṃ bhāveti, evaṃ sammāvācaṃ bhāventassa imāni pañcaṅgikāni na vinā, saheva viratiyā pūrenti. Sammākammantājīvesupi eseva nayo. Iti vacīkammādīni ādito paṭṭhāya parisuddhāneva vaṭṭanti. Imāni pana pañca sabbatthakakārāpakaṅgāni virativasena paripūrentīti pañcaṅgiko maggo nāma natthi. Subhaddasuttepi (dī. ni. 2.214) cetaṃ vuttaṃ – ‘‘yasmiṃ kho, subhadda, dhammavinaye ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti. Aññesu ca anekesu suttasatesu aṭṭhaṅgikova maggo āgatoti.
४३३. चत्तारोपि सतिपट्ठानाति मग्गसम्पयुत्ताव चत्तारो सतिपट्ठाना। सम्मप्पधानादीसुपि एसेव नयो। युगनन्धाति एकक्खणिकयुगनन्धा। एतेहि अञ्ञस्मिं खणे समापत्ति, अञ्ञस्मिं विपस्सनाति। एवं नानाखणिकापि होन्ति, अरियमग्गे पन एकक्खणिका।
433.Cattāropi satipaṭṭhānāti maggasampayuttāva cattāro satipaṭṭhānā. Sammappadhānādīsupi eseva nayo. Yuganandhāti ekakkhaṇikayuganandhā. Etehi aññasmiṃ khaṇe samāpatti, aññasmiṃ vipassanāti. Evaṃ nānākhaṇikāpi honti, ariyamagge pana ekakkhaṇikā.
विज्जा च विमुत्ति चाति अरहत्तमग्गविज्जा च फलविमुत्ति च। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
Vijjā ca vimutti cāti arahattamaggavijjā ca phalavimutti ca. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
पपञ्चसूदनिया मज्झिमनिकायट्ठकथाय
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
महासळायतनिकसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Mahāsaḷāyatanikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ७. महासळायतनिकसुत्तं • 7. Mahāsaḷāyatanikasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ७. महासळायतनिकसुत्तवण्णना • 7. Mahāsaḷāyatanikasuttavaṇṇanā
