| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) |
೭. ಮಹಾಸಮಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
7. Mahāsamayasuttavaṇṇanā
ನಿದಾನವಣ್ಣನಾ
Nidānavaṇṇanā
೩೩೧. ಉದಾನನ್ತಿ ರಞ್ಞಾ ಓಕ್ಕಾಕೇನ ಜಾತಿಸಮ್ಭೇದಪರಿಹಾರನಿಮಿತ್ತಂ ಪವತ್ತಿತಂ ಉದಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಏಕೋಪಿ ಜನಪದೋ ರುಳ್ಹಿಸದ್ದೇನ ‘‘ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಮಹಾನಿದಾನವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅರೋಪಿತೇತಿ ಕೇನಚಿ ಅರೋಪಿತೇ।
331.Udānanti raññā okkākena jātisambhedaparihāranimittaṃ pavattitaṃ udānaṃ paṭicca. Ekopi janapado ruḷhisaddena ‘‘sakkā’’ti vuccatīti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ mahānidānavaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Aropiteti kenaci aropite.
ಆವರಣೇನಾತಿ ಸೇತುನಾ। ಬನ್ಧಾಪೇತ್ವಾತಿ ಪಂಸುಪಲಾಸಪಾಸಾಣಮತ್ತಿಕಾಖಣ್ಡಾದೀಹಿ ಆಳಿಂ ಥಿರಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ।
Āvaraṇenāti setunā. Bandhāpetvāti paṃsupalāsapāsāṇamattikākhaṇḍādīhi āḷiṃ thiraṃ kārāpetvā.
‘‘ಜಾತಿಂ ಘಟ್ಟೇತ್ವಾ ಕಲಹಂ ವಡ್ಢಯಿಂಸೂ’’ತಿ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಪಾಕಟತರಂ ಕಾತುಂ ‘‘ಕೋಲಿಯಕಮ್ಮಕರಾ ವದನ್ತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Jātiṃ ghaṭṭetvā kalahaṃ vaḍḍhayiṃsū’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘koliyakammakarā vadantī’’tiādi vuttaṃ.
ತೀಣಿ ಜಾತಕಾನೀತಿ ಫನ್ದನಜಾತಕಪಥವೀಉನ್ದ್ರಿಯಜಾತಕಲಟುಕಿಕಜಾತಕಾನಿ ದ್ವೇ ಜಾತಕಾನೀತಿ ರುಕ್ಖಧಮ್ಮ ವಟ್ಟಕಜಾತಕಾನಿ।
Tīṇi jātakānīti phandanajātakapathavīundriyajātakalaṭukikajātakāni dve jātakānīti rukkhadhamma vaṭṭakajātakāni.
ತೇನಾತಿ ಭಗವತಾ। ಕಲಹಕಾರಣಭಾವೋತಿ ಕಲಹಕಾರಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಭಾವೋ।
Tenāti bhagavatā. Kalahakāraṇabhāvoti kalahakāraṇassa atthibhāvo.
ಅಟ್ಠಾನೇತಿ ಅಕಾರಣೇ। ವೇರಂ ಕತ್ವಾತಿ ವಿರೋಧಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ। ‘‘ಕುಠಾರಿಹತ್ಥೋ ಪುರಿಸೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಫನ್ದನಜಾತಕಂ ಕಥೇಸಿ। ‘‘ದುದ್ದುಭಾಯತಿ ಭದ್ದನ್ತೇ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಥವೀಉನ್ದ್ರಿಯಜಾತಕಂ ಕಥೇಸಿ। ‘‘ವನ್ದಾಮಿ ತಂ ಕುಞ್ಜರಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಲಟುಕಿಕಜಾತಕಂ ಕಥೇಸಿ।
Aṭṭhāneti akāraṇe. Veraṃ katvāti virodhaṃ uppādetvā. ‘‘Kuṭhārihattho puriso’’tiādinā phandanajātakaṃ kathesi. ‘‘Duddubhāyati bhaddante’’tiādinā pathavīundriyajātakaṃ kathesi. ‘‘Vandāmi taṃ kuñjarā’’tiādinā laṭukikajātakaṃ kathesi.
‘‘ಸಾಧೂ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಞಾತೀ; ಅಪಿ ರುಕ್ಖಾ ಅರಞ್ಞಜಾ।
‘‘Sādhū sambahulā ñātī; api rukkhā araññajā;
ವಾತೋ ವಹತಿ ಏಕಟ್ಠಂ, ಬ್ರಹನ್ತಮ್ಪಿ ವನಪ್ಪತಿ’’ನ್ತಿ॥ –
Vāto vahati ekaṭṭhaṃ, brahantampi vanappati’’nti. –
ಆದಿನಾ ರುಕ್ಖಧಮ್ಮಜಾತಕಂ ಕಥೇಸಿ।
Ādinā rukkhadhammajātakaṃ kathesi.
‘‘ಸಮ್ಮೋದಮಾನಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಜಾಲಂ ಆದಾಯ ಪಕ್ಖಿನೋ।
‘‘Sammodamānā gacchanti, jālaṃ ādāya pakkhino;
ಯದಾ ತೇ ವಿವದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತದಾ ಏಹಿನ್ತಿ ಮೇ ವಸ’’ನ್ತಿ॥ –
Yadā te vivadissanti, tadā ehinti me vasa’’nti. –
ಆದಿನಾ ವಟ್ಟಕಜಾತಕಂ ಕಥೇಸಿ।
Ādinā vaṭṭakajātakaṃ kathesi.
‘‘ಅತ್ತದಣ್ಡಾ ಭಯಂ ಜಾತಂ, ಜನಂ ಪಸ್ಸಥ ಮೇಧಗಂ।
‘‘Attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ, janaṃ passatha medhagaṃ;
ಸಂವೇಗಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಥಾ ಸಂವಿಜಿತಂ ಮಯಾ’’ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೧.೯೪೧)।
Saṃvegaṃ kittayissāmi, yathā saṃvijitaṃ mayā’’ti. (su. ni. 1.941);
ಆದಿನಾ ಅತ್ತದಣ್ಡಸುತ್ತಂ ಕಥೇಸಿ।
Ādinā attadaṇḍasuttaṃ kathesi.
ತಂತಂಪಲೋಭನಕಿರಿಯಾ ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ಪರಕ್ಕಮನ್ತಿಯೋ ‘‘ಉಕ್ಕಣ್ಠನ್ತೂ’’ತಿ ಸಾಸನಂ ಪೇಸೇನ್ತಿ।
Taṃtaṃpalobhanakiriyā kāyavācāhi parakkamantiyo ‘‘ukkaṇṭhantū’’ti sāsanaṃ pesenti.
ಕುಣಾಲದಹೇತಿ ಕುಣಾಲದಹತೀರೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ। ಪುಚ್ಛಿತಪುಚ್ಛಿತಂ ಕಥೇಸಿ (ಜಾ॰ ೨.ಕುಣಾಲಜಾತಕ) ‘‘ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಕುಣಾಲಸಕುಣರಾಜಸ್ಸ ಪುಚ್ಛನಪ್ಪಸಙ್ಗೇನ ಕುಣಾಲಜಾತಕಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅನಭಿರತಿಂ ವಿನೋದೇಸಿ ಇತ್ಥೀನಂ ದೋಸದಸ್ಸನಮುಖೇನ ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋಕಾರಸಂಕಿಲೇಸವಿಭಾವನೇನ।
Kuṇāladaheti kuṇāladahatīre patiṭṭhāya. Pucchitapucchitaṃ kathesi (jā. 2.kuṇālajātaka) ‘‘anukkamena kuṇālasakuṇarājassa pucchanappasaṅgena kuṇālajātakaṃ kathessāmī’’ti. Anabhiratiṃ vinodesi itthīnaṃ dosadassanamukhena kāmānaṃ ādīnavokārasaṃkilesavibhāvanena.
ಕೋಸಜ್ಜಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ ಪುರಿಸಥಾಮಪರಿಬ್ರೂಹನೇನ ‘‘ಉತ್ತಮಪುರಿಸಸದಿಸೇಹಿ ನೋ ಭವಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಚಿತ್ತಾ।
Kosajjaṃ vidhamitvā purisathāmaparibrūhanena ‘‘uttamapurisasadisehi no bhavituṃ vaṭṭatī’’ti uppannacittā.
ಅವಿಸ್ಸಟ್ಠಕಮ್ಮನ್ತಾತಿ ಅರತಿವಿನೋದನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅವಿಸ್ಸಟ್ಠಸಮಣಕಮ್ಮನ್ತಾ, ಅಪರಿಚತ್ತಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಸೀದಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಭಗವಾ ಚಿನ್ತೇಸೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Avissaṭṭhakammantāti arativinodanato paṭṭhāya avissaṭṭhasamaṇakammantā, aparicattakammaṭṭhānāti attho. Nisīdituṃ vaṭṭatīti bhagavā cintesīti yojanā.
ಪದುಮಿನಿಯನ್ತಿ ಪದುಮಸ್ಸರೇ। ವಿಕಸಿಂಸು ಗುಣಗಣವಿಬೋಧೇನ। ‘‘ಅಯಂ ಇಮಸ್ಸ…ಪೇ॰… ನ ಕಥೇಸೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತಾವದೇವ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಆಗತತ್ತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಲಜ್ಜಮಾನಾ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿವಿದ್ಧವಿಸೇಸಂ ಭಗವತೋ ನಾರೋಚೇಸುನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಖೀಣಾಸವಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ತತ್ಥ ಕಾರಣಮಾಹ।
Paduminiyanti padumassare. Vikasiṃsu guṇagaṇavibodhena. ‘‘Ayaṃ imassa…pe… na kathesī’’ti iminā sabbepi te bhikkhū tāvadeva paṭipāṭiyā āgatattā aññamaññassa lajjamānā attanā paṭividdhavisesaṃ bhagavato nārocesunti dasseti. ‘‘Khīṇāsavāna’’ntiādinā tattha kāraṇamāha.
ಓಸೀದಮತ್ತೇತಿ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಗತಮತ್ತೇ। ಅರಿಯಮಣ್ಡಲೇತಿ ಅರಿಯಸಮೂಹೇ। ಪಾಚೀನಯುಗನ್ಧರಪರಿಕ್ಖೇಪತೋತಿ ಯುಗನ್ಧರಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಪಾಚೀನಪರಿಕ್ಖೇಪತೋ, ನ ಬಾಹಿರಕೇಹಿ ಉಚ್ಚಮಾನಉದಯಪಬ್ಬತತೋ। ರಾಮಣೇಯ್ಯಕದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಪಟಿಮಣ್ಡಿತತ್ತಾ ವಿಸೇಸತೋ ರಮಣೀಯಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ರಮಣೀಯಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಉಲ್ಲಙ್ಘಿತ್ವಾತಿ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ। ಏವರೂಪೇ ಖಣೇ ಲಯೇ ಮುಹುತ್ತೇತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಉಟ್ಠಿತಕ್ಖಣೇ ಉಟ್ಠಿತವೇಲಾಯಂ ಉಟ್ಠಿತಮುಹುತ್ತೇತಿ ಉಪರೂಪರಿ ಕಾಲಸ್ಸ ವಡ್ಢಿತಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ।
Osīdamatteti bhagavato santikaṃ upagatamatte. Ariyamaṇḍaleti ariyasamūhe. Pācīnayugandharaparikkhepatoti yugandharapabbatassa pācīnaparikkhepato, na bāhirakehi uccamānaudayapabbatato. Rāmaṇeyyakadassanatthanti buddhuppādapaṭimaṇḍitattā visesato ramaṇīyassa lokassa ramaṇīyabhāvadassanatthaṃ. Ullaṅghitvāti uṭṭhahitvā. Evarūpe khaṇe laye muhutteti yathāvutte candamaṇḍalassa uṭṭhitakkhaṇe uṭṭhitavelāyaṃ uṭṭhitamuhutteti uparūpari kālassa vaḍḍhitabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
ತಥಾ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಜಾತಿಆದಿವಸೇನ ಭಗವತೋ ಅನುರೂಪಪರಿವಾರಿತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿ ಆದಿಮಾಹ।
Tathā tesaṃ bhikkhūnaṃ jātiādivasena bhagavato anurūpaparivāritaṃ dassento ‘‘tatthā’’ti ādimāha.
ಸಮಾಪನ್ನದೇವತಾತಿ ಆಸನ್ನಟ್ಠಾನೇ ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ಸಮಾಪನ್ನದೇವತಾ। ಚಲಿಂಸೂತಿ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು। ಕೋಸಮತ್ತಂ ಠಾನಂ ಸದ್ದನ್ತರಂ। ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಕಿರ ಆದಿತೋ ತೇಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾನಿ ನಗರಸಹಸ್ಸಾನಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ತೇಸಟ್ಠಿಯಾ ನಗರಸಹಸ್ಸೇಸೂ’’ತಿ। ತೇ ಪನ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸತೋ ಪರಂ ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ನವಸಹಸ್ಸಾನಿ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ನವನವುತಿಯಾ ದೋಣಮುಖಸತಸಹಸ್ಸೇಸೂತಿ ನವಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕೇಸು ನವುತಿಸತಸಹಸ್ಸೇಸು ದೋಣಮುಖೇಸು। ದೋಣಮುಖನ್ತಿ ಚ ಮಹಾನಗರಸ್ಸ ಆಯುಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಭೂತಂ ಪಾದನಗರಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಛನ್ನವುತಿಯಾ ಪಟ್ಟನಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸೇಸೂತಿ ಛಕೋಟಿಅಧಿಕನವುತಿಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಪಟ್ಟನೇಸು। ತಮ್ಬಪಣ್ಣಿದೀಪಾದೀಸು ಛಪಣ್ಣಾಸಾಯ ರತನಾಕರೇಸು। ಏವಂ ಪನ ನಗರದೋಣಿಮುಖಪಟ್ಟನರತನಾಕರಾದಿವಿಭಾಗೇನ ಕಥನಂ ತಂತಂಅಧಿವತ್ಥಾಯ ವಸನ್ತೀನಂ ದೇವತಾನಂ ಬಹುಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಯದಿ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ದೇವತಾ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ದಸಹಿ ಚ ಲೋಕಧಾತೂಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ದಸಸಹಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ’’ತಿ, ತೇನ ಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತು ಇಧ ‘‘ಏಕಾ ಲೋಕಧಾತೂ’’ತಿ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Samāpannadevatāti āsannaṭṭhāne jhānasamāpatti samāpannadevatā. Caliṃsūti uṭṭhahiṃsu. Kosamattaṃ ṭhānaṃ saddantaraṃ. Jambudīpe kira ādito tesaṭṭhimattāni nagarasahassāni uppannāni, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, taṃ sandhāyāha ‘‘tikkhattuṃ tesaṭṭhiyā nagarasahassesū’’ti. Te pana sampiṇḍetvā satasahassato paraṃ asītisahassāni, navasahassāni ca honti. Navanavutiyā doṇamukhasatasahassesūti navasatasahassādhikesu navutisatasahassesu doṇamukhesu. Doṇamukhanti ca mahānagarassa āyuppattiṭṭhānabhūtaṃ pādanagaraṃ vuccati. Channavutiyā paṭṭanakoṭisatasahassesūti chakoṭiadhikanavutikoṭisatasahassapaṭṭanesu. Tambapaṇṇidīpādīsu chapaṇṇāsāya ratanākaresu. Evaṃ pana nagaradoṇimukhapaṭṭanaratanākarādivibhāgena kathanaṃ taṃtaṃadhivatthāya vasantīnaṃ devatānaṃ bahubhāvadassanatthaṃ. Yadi dasasahassacakkavāḷesu devatā sannipatitā, atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘dasahi ca lokadhātūhī’’ti vuttanti āha ‘‘dasasahassa…pe… adhippetā’’ti, tena sahassilokadhātu idha ‘‘ekā lokadhātū’’ti vuttāti veditabbaṃ.
ಲೋಹಪಾಸಾದೇತಿ ಆದಿತೋ ಕತೇ ಲೋಹಪಾಸಾದೇ। ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇತಿ ಹೇಟ್ಠಿಮೇ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ। ಯದಿ ತಾ ದೇವತಾ ಏವಂ ನಿರನ್ತರಾ, ಪಚ್ಛಾ ಆಗತಾನಂ ಓಕಾಸೋ ಏವ ನ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಚೋದನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಯಥಾ ಖೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಸುದ್ಧಾವಾಸಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ ಸುದ್ಧಾವಾಸಕಾಯಿಕಾ, ತಾಸಂ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಸುದ್ಧಾವಾಸಭೂಮಿ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸುದ್ಧಾವಾಸವಾಸೀನ’’ನ್ತಿ। ಆವಾಸಾತಿ ಆವಾಸನಟ್ಠಾನಭೂತಾ , ದೇವತಾ ಪನ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ, ಇತರೇಸಞ್ಚ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನೇನ ಸುದ್ಧೋ ಆವಾಸೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾ।
Lohapāsādeti ādito kate lohapāsāde. Brahmaloketi heṭṭhime brahmaloke. Yadi tā devatā evaṃ nirantarā, pacchā āgatānaṃ okāso eva na bhaveyyāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘yathā kho panā’’tiādi. Suddhāvāsakāyaṃ upapannā suddhāvāsakāyikā, tāsaṃ pana yasmā suddhāvāsabhūmi nivāsaṭṭhānaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘suddhāvāsavāsīna’’nti. Āvāsāti āvāsanaṭṭhānabhūtā , devatā pana orambhāgiyānaṃ, itaresañca saṃyojanānaṃ samucchindanena suddho āvāso etesanti suddhāvāsā.
೩೩೨. ಪುರತ್ಥಿಮಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಓತರಿ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಓಕಾಸಂ ಅಲಭಮಾನೋ। ಏವಂ ಸೇಸಾಪಿ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಅಭಿಮುಖಮಗ್ಗೋ ಬುದ್ಧವೀಥಿ। ಯಾವ ಚಕ್ಕವಾಳಾ ಓತ್ಥರಿತುಂ ಓವರಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ। ಪಹಟಬುದ್ಧವೀಥಿಯಾವಾತಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೇಹಿ ತೇಹಿ ದೇವಬ್ರಹ್ಮೇಹಿ ವಳಞ್ಜಿತವೀಥಿಯಾವ। ಸಮಿತಿ ಸಙ್ಗತಿ ಸನ್ನಿಪಾತೋ ಸಮಯೋ, ಮಹನ್ತೋ ಸಮಯೋ ಮಹಾಸಮಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಸಮೂಹೋ’’ತಿ । ಪವದ್ಧಂ ವನಂ ಪವನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ವನಸಣ್ಡೋ’’ತಿ। ದೇವಘಟಾತಿ ದೇವಸಮೂಹಾ।
332.Puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otari aññattha okāsaṃ alabhamāno. Evaṃ sesāpi. Buddhānaṃ abhimukhamaggo buddhavīthi. Yāva cakkavāḷā ottharituṃ ovarituṃ na sakkā. Pahaṭabuddhavīthiyāvāti buddhānaṃ santikaṃ upasaṅkamantehi tehi devabrahmehi vaḷañjitavīthiyāva. Samiti saṅgati sannipāto samayo, mahanto samayo mahāsamayoti āha ‘‘mahāsamūho’’ti . Pavaddhaṃ vanaṃ pavananti āha ‘‘vanasaṇḍo’’ti. Devaghaṭāti devasamūhā.
ಸಮಾದಹಂಸೂತಿ ಸಮಾದಹಿತಂ ಲೋಕುತ್ತರಸಮಾಧಿನಾ ಸುಟ್ಠು ಅಪ್ಪಿತಂ ಅಕಂಸು, ಯಥಾಸಮಾಹಿತಂ ಪನ ಸಮಾಧಿನಾ ಯೋಜಿತಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಮಾಧಿನಾ ಯೋಜೇಸು’’ನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇಸಂ ಗೋಮುತ್ತವಙ್ಕಾದೀನಂ ದೂರಸಮೂಹನಿತತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇ…ಪೇ॰… ಅಕರಿಂಸು। ನಯತಿ ಅಸ್ಸೇ ಏತೇಹೀತಿ ನೇತ್ತಾನಿ, ಯೋತ್ತಾನಿ। ಅವೀಥಿಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ಅಸ್ಸಾನಂ ವೀಥಿಪಟಿಪಾದನಂ ರಸ್ಮಿಗ್ಗಹಣೇನ ಪಹೋತೀತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಯೋತ್ತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಚೋದೇನ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಂ ಪನ ಅಚೋದನಂ ಅವಾರಣಂ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಚೋದೇನ್ತೋ ಅವಾರೇನ್ತೋ’’ತಿ।
Samādahaṃsūti samādahitaṃ lokuttarasamādhinā suṭṭhu appitaṃ akaṃsu, yathāsamāhitaṃ pana samādhinā yojitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘samādhinā yojesu’’nti. Sabbesaṃ gomuttavaṅkādīnaṃ dūrasamūhanitattā sabbe…pe… akariṃsu. Nayati asse etehīti nettāni, yottāni. Avīthipaṭipannānaṃ assānaṃ vīthipaṭipādanaṃ rasmiggahaṇena pahotīti ‘‘sabbayottāni gahetvā acodento’’ti vatvā taṃ pana acodanaṃ avāraṇaṃ evāti āha ‘‘acodento avārento’’ti.
ಯಥಾ ಖೀಲಂ ಭಿತ್ತಿಯಂ ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಆಕೋಟಿತಂ ದುನ್ನೀಹರಣಂ, ಯಥಾ ಚ ಪಲಿಘಂ ನಗರಪ್ಪವೇಸನಿವಾರಣಂ, ಯಥಾ ಚ ಇನ್ದಖೀಲಂ ಗಮ್ಭೀರನೇಮಿ ಸುನಿಖಾತಂ ದುನ್ನೀಹರಣಂ, ಏವಂ ರಾಗಾದಯೋ ಸತ್ತಸನ್ತಾನತೋ ದುನ್ನೀಹರಣಾ, ನಿಬ್ಬಾನನಗರಪ್ಪವೇಸನಿವಾರಣಾ ಚಾತಿ ತೇ ‘‘ಖೀಲಂ, ಪಲಿಘಂ, ಇನ್ದಖೀಲ’’ನ್ತಿ ಚ ವುತ್ತಾ। ತಣ್ಹಾಏಜಾಯ ಅಭಾವೇನ ಅನೇಜಾ ಪರಮಸನ್ತುಟ್ಠಭಾವೇನ ಚಾತುದ್ದಿಸತ್ತಾ ಅಪ್ಪಟಿಹತಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಿ।
Yathā khīlaṃ bhittiyaṃ vā bhūmiyaṃ vā ākoṭitaṃ dunnīharaṇaṃ, yathā ca palighaṃ nagarappavesanivāraṇaṃ, yathā ca indakhīlaṃ gambhīranemi sunikhātaṃ dunnīharaṇaṃ, evaṃ rāgādayo sattasantānato dunnīharaṇā, nibbānanagarappavesanivāraṇā cāti te ‘‘khīlaṃ, palighaṃ, indakhīla’’nti ca vuttā. Taṇhāejāya abhāvena anejā paramasantuṭṭhabhāvena cātuddisattā appaṭihatacārikaṃ caranti.
ಗತಾಸೇತಿ ಗತಾ ಏವ, ನ ಪನ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಸರಣಗಮನತ್ತಾತಿ । ಲೋಕುತ್ತರಸರಣಗಮನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಬ್ಬೇಮತಿಕಸರಣಗಮನೇನ ಗತಾ’’ತಿ। ತೇ ಹಿ ನಿಯಮೇನ ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ ನ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ದೇವಕಾಯಞ್ಚ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಲೋಕಿಯೇನ ಸರಣಗಮನೇನ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗತಾಸೇ, ನ ತೇ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ, ಸತಿ ಚ ಪಚ್ಚಯನ್ತರಸಮವಾಯೇ ಪಹಾಯ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ದೇವಕಾಯಂ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ।
Gatāseti gatā eva, na pana gamissanti pariniṭṭhitasaraṇagamanattāti . Lokuttarasaraṇagamanaṃ adhippetanti āha ‘‘nibbematikasaraṇagamanena gatā’’ti. Te hi niyamena apāyabhūmiṃ na gamissanti, devakāyañca paripūressanti. Ye pana lokiyena saraṇagamanena buddhaṃ saraṇaṃ gatāse, na te gamissanti apāyabhūmiṃ, sati ca paccayantarasamavāye pahāya mānusaṃ dehaṃ, devakāyaṃ paripūressantīti ayamettha attho.
ದೇವತಾಸನ್ನಿಪಾತವಣ್ಣನಾ
Devatāsannipātavaṇṇanā
೩೩೩. ಏತೇಸನ್ತಿ ದೇವತಾಸನ್ನಿಪಾತಾನಂ। ಇದಾನೀತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ। ಬುದ್ಧಾನನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅಭಾವಾ। ಚಿತ್ತಕಲ್ಲತಾ ಚಿತ್ತಮದ್ದವಂ।
333.Etesanti devatāsannipātānaṃ. Idānīti imasmiṃ kāle. Buddhānanti aññesaṃ buddhānaṃ abhāvā. Cittakallatā cittamaddavaṃ.
ಕಿಂ ಪನ ಭಗವತಾವ ಮಹನ್ತೇ ದೇವತಾಸಮಾಗಮೇ ತೇಸಂ ನಾಮಗೋತ್ತಂ ಕಥೇತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ? ಆಮ ಸಕ್ಕಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಮಹನ್ತಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠನ್ತಿ ರೂಪಾಯತನಮಾಹ, ಸುತನ್ತಿ ಸದ್ದಾಯತನಂ, ಮುತನ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಗ್ಗಾಹಿಇನ್ದ್ರಿಯವಿಸಯಂ ಗನ್ಧರಸಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಂ, ವಿಞ್ಞಾತನ್ತಿ ವುತ್ತಾವಸೇಸಂ ಸಬ್ಬಂ ಞೇಯ್ಯಂ, ಪತ್ತನ್ತಿ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ, ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಂ, ಪರಿಯೇಸಿತನ್ತಿ ಪತ್ತಂ, ಅಪ್ಪತ್ತಂ ವಾ ಪರಿಯಿಟ್ಠಂ। ಅನುವಿಚರಿತಂ ಮನಸಾತಿ ಕೇವಲಂ ಮನಸಾ ಆಲೋಚಿತಂ। ಕತ್ಥಚಿ ನೀಲಾದಿವಸೇನ ವಿಭತ್ತರೂಪಾರಮ್ಮಣೇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ (ಧ॰ ಸ॰ ೬೧೫) ‘‘ನೀಲಂ ಪೀತಕ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ವಿಭತ್ತೇ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ವಾ ನ ಅತ್ಥೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಭೇರಿಸದ್ದಾದಿವಸೇನಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯನ್ತಿ ಯಂ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಏತೇಸನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾನಂ।
Kiṃ pana bhagavatāva mahante devatāsamāgame tesaṃ nāmagottaṃ kathetuṃ sakkāti? Āma sakkāti dassetuṃ ‘‘buddhā nāma mahantā’’tiādi vuttaṃ. Tattha diṭṭhanti rūpāyatanamāha, sutanti saddāyatanaṃ, mutanti sampattaggāhiindriyavisayaṃ gandharasaphoṭṭhabbāyatanaṃ, viññātanti vuttāvasesaṃ sabbaṃ ñeyyaṃ, pattanti pariyesitvā, apariyesitvā vā sampattaṃ, pariyesitanti pattaṃ, appattaṃ vā pariyiṭṭhaṃ. Anuvicaritaṃ manasāti kevalaṃ manasā ālocitaṃ. Katthaci nīlādivasena vibhattarūpārammaṇeti abhidhamme (dha. sa. 615) ‘‘nīlaṃ pītaka’’ntiādinā vibhatte yattha katthaci rūpārammaṇe kiñci rūpārammaṇaṃ vā na atthīti yojanā. Bherisaddādivasenāti etthāpi eseva nayo. Yanti yaṃ ārammaṇaṃ. Etesanti buddhānaṃ.
ಇದಾನಿ ಯಥಾವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಪಾಳಿಯಾ ಸಮತ್ಥೇತುಂ ‘‘ಯಥಾಹಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತದಾ ಜಾನನಕಿರಿಯಾಯ ಅಪರಿಯೋಸಿತಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಯಸ್ಮಾ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನೇಯ್ಯಂ ನಾಮ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಭಗವತಾ ಅಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಮಹಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ’’ನ್ತಿ।
Idāni yathāvuttamatthaṃ pāḷiyā samatthetuṃ ‘‘yathāhā’’tiādi vuttaṃ. Tadā jānanakiriyāya apariyositabhāvadassanatthaṃ ‘‘jānāmī’’ti vatvā yasmā yaṃ kiñci neyyaṃ nāma, sabbaṃ taṃ bhagavatā aññātaṃ nāma natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘tamahaṃ abbhaññāsi’’nti.
ನ ಓಲೋಕೇನ್ತಿ ಪಯೋಜನಾಭಾವತೋ। ವಿಪರೀತಾ ‘‘ನ ಕಮ್ಮಾವರಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಯಸ್ಸ ಮಙ್ಗಲಾ ಸಮೂಹತಾ’’ತಿ (ಸು॰ ನಿ॰ ೩೬೨) ಆರಭಿತ್ವಾ ‘‘ರಾಗಂ ವಿನಯೇಥ ಮಾನುಸೇಸು ದಿಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಚಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಸು॰ ನಿ॰ ೩೬೩) ಚ ರಾಗನಿಗ್ಗಹಕಥಾಬಾಹುಲ್ಲತೋ ಸಮ್ಮಾಪರಿಬ್ಬಾಜನೀಯಸುತ್ತಂ ರಾಗಚರಿತಾನಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ, ‘‘ಪಿಯಮಪ್ಪಿಯಭೂತಾ ಕಲಹ ವಿವಾದಾ ಪರಿದೇವಸೋಕಾ ಸಹಮಚ್ಛರಾ ಚಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೬೯; ಮಹಾನಿ॰ ೯೮) ಕಲಹಾದಯೋ ಯತೋ ದೋಸತೋ ಸಮುಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಸೋ ಚ ದೋಸೋ ಯತೋ ಪಿಯಭಾವತೋ, ಸೋ ಚ ಪಿಯಭಾವೋ ಯತೋ ಛನ್ದತೋ ಸಮುಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಇತಿ ಫಲತೋ, ಕಾರಣಪರಮ್ಪರತೋ ಚ ದೋಸೇ ಆದೀನವವಿಭಾವನಬಾಹುಲ್ಲತೋ ಕಲಹವಿವಾದಸುತ್ತಂ (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೬೯; ಮಹಾನಿ॰ ೯೮) ದೋಸಚರಿತಾನಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ –
Na olokenti payojanābhāvato. Viparītā ‘‘na kammāvaraṇena samannāgatā’’tiādinā nayena vuttā. ‘‘Yassa maṅgalā samūhatā’’ti (su. ni. 362) ārabhitvā ‘‘rāgaṃ vinayetha mānusesu dibbesu kāmesu cā’’tiādinā (su. ni. 363) ca rāganiggahakathābāhullato sammāparibbājanīyasuttaṃ rāgacaritānaṃ sappāyaṃ, ‘‘piyamappiyabhūtā kalaha vivādā paridevasokā sahamaccharā cā’’tiādinā (su. ni. 869; mahāni. 98) kalahādayo yato dosato samuṭṭhahanti, so ca doso yato piyabhāvato, so ca piyabhāvo yato chandato samuṭṭhahanti, iti phalato, kāraṇaparamparato ca dose ādīnavavibhāvanabāhullato kalahavivādasuttaṃ (su. ni. 869; mahāni. 98) dosacaritānaṃ sappāyaṃ –
‘‘ಅಪ್ಪಞ್ಹಿ ಏತಂ ನ ಅಲಂ ಸಮಾಯ,
‘‘Appañhi etaṃ na alaṃ samāya,
ದುವೇ ವಿವಾದಸ್ಸ ಫಲಾನಿ ಬ್ರೂಮಿ।
Duve vivādassa phalāni brūmi;
ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥ,
Etampi disvā na vivādayetha,
ಖೇಮಾಭಿಪಸ್ಸಂ ಅವಿವಾದಭೂಮಿ’’ನ್ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೯೦೨; ಮಹಾನಿ॰ ೧೩೧) –
Khemābhipassaṃ avivādabhūmi’’nti. (su. ni. 902; mahāni. 131) –
ಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸಮ್ಮೋಹವಿಧಮನತೋ, ಪಞ್ಞಾಪರಿಬ್ರೂಹನತೋ ಚ ಮಹಾಬ್ಯೂಹಸುತ್ತಂ ಮೋಹಚರಿತಾನಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ –
Ādinā nayena sammohavidhamanato, paññāparibrūhanato ca mahābyūhasuttaṃ mohacaritānaṃ sappāyaṃ –
‘‘ಪರಸ್ಸ ಚೇ ಧಮ್ಮಂ ಅನಾನುಜಾನಂ,
‘‘Parassa ce dhammaṃ anānujānaṃ,
ಬಾಲೋ, ಮಗೋ ಹೋತಿ ನಿಹೀನಪಞ್ಞೋ।
Bālo, mago hoti nihīnapañño;
ಸಬ್ಬೇವ ಬಾಲಾ ಸುನಿಹೀನಪಞ್ಞಾ,
Sabbeva bālā sunihīnapaññā,
ಸಬ್ಬೇವಿಮೇ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಬ್ಬಸಾನಾ’’ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೮೬; ಮಹಾನಿ॰ ೧೧೫) –
Sabbevime diṭṭhiparibbasānā’’ti. (su. ni. 886; mahāni. 115) –
ಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿತಾಪನಯನಮುಖೇನ ಸವಿಸಯೇಸು ದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಹಣೇಸು ವಿಸಟವಿತಕ್ಕವಿಚ್ಛಿನ್ದನವಸೇನ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಚೂಳಬ್ಯೂಹಸುತ್ತಂ ವಿತಕ್ಕಚರಿತಾನಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ –
Ādinā nayena sandiṭṭhiparāmāsitāpanayanamukhena savisayesu diṭṭhiggahaṇesu visaṭavitakkavicchindanavasena pavattattā cūḷabyūhasuttaṃ vitakkacaritānaṃ sappāyaṃ –
‘‘ಮೂಲಂ ಪಪಞ್ಚಸಙ್ಖಾಯ (ಇತಿ ಭಗವಾ),
‘‘Mūlaṃ papañcasaṅkhāya (iti bhagavā),
ಮನ್ತಾ ಅಸ್ಮೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಉಪರುನ್ಧೇ।
Mantā asmīti sabbaṃ uparundhe;
ಯಾ ಕಾಚಿ ತಣ್ಹಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ,
Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ,
ತಾಸಂ ವಿನಯಾ ಸದಾ ಸತೋ ಸಿಕ್ಖೇ’’ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೯೨೨; ಮಹಾನಿ॰ ೧೫೧) –
Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe’’ti. (su. ni. 922; mahāni. 151) –
ಪಪಞ್ಚಸಙ್ಖಾಯ ಮೂಲಂ ಅವಿಜ್ಜಾದಿಕಿಲೇಸಜಾತಂ ಅಸ್ಮೀತಿ ಪವತ್ತಮಾನಞ್ಚಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ಮನ್ತಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪರುನ್ಧೇಯ್ಯ। ಯಾ ಕಾಚಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ರೂಪತಣ್ಹಾದಿಭೇದಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಾಸಂ ವಿನಯಾ ವೂಪಸಮಾಯ ಸದಾ ಸತೋ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿ ಹುತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾತಿ ಏವಮಾದಿ ಉಪದೇಸಸ್ಸ ಸದ್ಧೋವ ಭಾಜನಂ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಸೋ ಅತ್ಥಾವಹೋತಿ ತುವಟ್ಟಕಸುತ್ತಂ ಸದ್ಧಾಚರಿತಾನಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ –
Papañcasaṅkhāya mūlaṃ avijjādikilesajātaṃ asmīti pavattamānañcāti sabbaṃ mantā paññāya uparundheyya. Yā kāci ajjhattaṃ rūpataṇhādibhedā taṇhā uppajjeyya, tāsaṃ vinayā vūpasamāya sadā sato upaṭṭhitassati hutvā sikkheyyāti evamādi upadesassa saddhova bhājanaṃ. Tassa hi so atthāvahoti tuvaṭṭakasuttaṃ saddhācaritānaṃ sappāyaṃ –
‘‘ವೀತತಣ್ಹೋ ಪುರಾ ಭೇದಾ (ಇತಿ ಭಗವಾ),
‘‘Vītataṇho purā bhedā (iti bhagavā),
ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋ।
Pubbamantamanissito;
ವೇಮಜ್ಝೇ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ,
Vemajjhe nupasaṅkheyyo,
ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತ’’ನ್ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೫೫; ಮಹಾನಿ॰ ೮೪) –
Tassa natthi purakkhata’’nti. (su. ni. 855; mahāni. 84) –
ಯೋ ಸರೀರಭೇದತೋ ಪುಬ್ಬೇವ ಪಹೀನತಣ್ಹೋ, ತತೋ ಏವ ಅತೀತದ್ಧಸಞ್ಞಿತಂ ಪುರಿಮಕೋಟ್ಠಾಸಂ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೇನ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ, ವೇಮಜ್ಝೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಅದ್ಧನಿ ‘‘ರತ್ತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಉಪಸಙ್ಖಾತಬ್ಬೋ, ತಸ್ಸ ಅರಹತೋ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಪುರಕ್ಖಾರಾನಂ ಅಭಾವಾ ಅನಾಗತೇ ಅದ್ಧನಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಪುರಕ್ಖತಂ ನತ್ಥೀತಿ ಆದಿನಾ ಏವಂ ಗಮ್ಭೀರಕಥಾಬಾಹುಲ್ಲತೋ ಪೂರಾಭೇದಸುತ್ತಂ (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೫೫; ಮಹಾನಿ॰ ೮೪) ಬುದ್ಧಿಚರಿತಾನಂ ಸಪ್ಪಾಯನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ನೇಸಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ …ಪೇ॰… ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಮನಸಾಕಾಸೀತಿ ಏವಂ ಚರಿಯಾಯ ವಸೇನ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ಸದಿಸಂ ಅತ್ತನೋ ದೇಸನಾನಿಕ್ಖೇಪಯೋಗ್ಯತಾವಸೇನ ಮನಸಿ ಅಕಾಸಿ। ಅತ್ತಜ್ಝಾಸಯೇನ ನು ಖೋ ಜಾನೇಯ್ಯಾತಿ ಪರಜ್ಝಾಸಯಾದಿಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂಯೇವ ಅಜ್ಝಾಸಯೇನ ಆರದ್ಧ ದೇಸನಂ ಜಾನೇಯ್ಯ ನು ಖೋ। ಪರಜ್ಝಾಸಯೇನಾತಿ ಸನ್ನಿಪತಿತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಜ್ಝಾಸಯೇನ। ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಕೇನಾತಿ ಇಧ ಸಮುಟ್ಠಿತಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ। ಪುಚ್ಛಾವಸೇನಾತಿ ಕಸ್ಸಚಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾವಸೇನ। ಆರದ್ಧದೇಸನಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾತಿ। ‘‘ಸಚೇ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಇಮೇಸಂ ಸುತ್ತಾನಂ ದೇಸನಾಯ ಪುಚ್ಛಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಂ ಭಾರಿಯಾ, ಅವಿಸಯಾ ಚಾತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸೋಪಿ ನ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
Yo sarīrabhedato pubbeva pahīnataṇho, tato eva atītaddhasaññitaṃ purimakoṭṭhāsaṃ taṇhānissayena anissito, vemajjhe paccuppannepi addhani ‘‘ratto’’tiādinā upasaṅkhātabbo, tassa arahato taṇhādiṭṭhipurakkhārānaṃ abhāvā anāgate addhani kiñci purakkhataṃ natthīti ādinā evaṃ gambhīrakathābāhullato pūrābhedasuttaṃ (su. ni. 855; mahāni. 84) buddhicaritānaṃ sappāyanti katvā vuttaṃ ‘‘atha nesaṃ sappāyaṃ …pe… vavatthapetvā’’ti. Manasākāsīti evaṃ cariyāya vasena manasi katvā puna taṃ sadisaṃ attano desanānikkhepayogyatāvasena manasi akāsi. Attajjhāsayena nu kho jāneyyāti parajjhāsayādiṃ anapekkhitvā mayhaṃyeva ajjhāsayena āraddha desanaṃ jāneyya nu kho. Parajjhāsayenāti sannipatitāya parisāya kassaci ajjhāsayena. Aṭṭhuppattikenāti idha samuṭṭhitaaṭṭhuppattiyā. Pucchāvasenāti kassaci pucchantassa pucchāvasena. Āraddhadesanaṃ jāneyyāti. ‘‘Sace paccekabuddho bhaveyyā’’ti idaṃ imesaṃ suttānaṃ desanāya pucchā paccekabuddhānaṃ bhāriyā, avisayā cāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tenāha ‘‘sopi na sakkuṇeyyā’’ti.
ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಮಾ ನ ಅನುಮತಿಪುಚ್ಛಾ, ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾಪುಚ್ಛಾ ವಾ ಯುತ್ತಾ, ಅಥ ಖೋ ದಿಟ್ಠಸಂಸನ್ದನಪುಚ್ಛಾಸದಿಸೀ ವಾ ವಿಮತಿಚ್ಛೇದನಪುಚ್ಛಾಸದಿಸೀ ವಾ ಪುಚ್ಛಾ ಯುತ್ತಾ, ತಾವ ಪುಗ್ಗಲಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ ಪವತ್ತಿತಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಯಥಾಧಮ್ಮವಸೇನ, ತತ್ಥ ಯದಿ ಭಗವಾ ತಥಾ ಸಯಮೇವ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಸುಣನ್ತೀನಂ ದೇವತಾನಂ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಭವೇಯ್ಯ ‘‘ಕಿಂ ನಾಮೇತಂ ಭಗವಾ ಪಠಮಂ ಏವಮಾಹ, ಪುನಪಿ ಏವಮಾಹಾ’’ತಿ, ಅನ್ಧಕಾರಂ ಪವಿಟ್ಠಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏವಂ ಪೇತಾ ದೇವತಾ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತು’’ನ್ತಿ। ಯಥಾಧಮ್ಮದೇಸನಾಯಂ ಪನ ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾವಸೇನ ಪುಚ್ಛನೇನ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಹೋತೀತಿ। ಸೂರಿಯೋ ಉಗ್ಗತೋತಿ ಆಹ ದೇವಸಙ್ಘೋ ಆಸನ್ನತರಭಾವೇನ ಓಭಾಸಸ್ಸ ವಿಪುಲಉಳಾರಭಾವತೋ। ಏಕಿಸ್ಸಾ ಲೋಕಧಾತುಯಾತಿ ಸುತ್ತೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೧೬೧; ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೧೨೯; ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೭೭; ವಿಭ॰ ೮೦೯; ನೇತ್ತಿ॰ ೫೭; ಮಿ॰ ಪ॰ ೫.೧.೧) ಆಗತನಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥೇವ ಪನ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ದ್ವೇ ಬುದ್ಧಾ ನ ಹೋನ್ತೇವ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಅನನ್ತಾಸು…ಪೇ॰… ಅದ್ದಸಾ’’ತಿ।
Ettha ca yasmā na anumatipucchā, kathetukamyatāpucchā vā yuttā, atha kho diṭṭhasaṃsandanapucchāsadisī vā vimaticchedanapucchāsadisī vā pucchā yuttā, tāva puggalajjhāsayavasena pavattitā nāma honti, na yathādhammavasena, tattha yadi bhagavā tathā sayameva pucchitvā sayameva vissajjeyya, suṇantīnaṃ devatānaṃ sammoho bhaveyya ‘‘kiṃ nāmetaṃ bhagavā paṭhamaṃ evamāha, punapi evamāhā’’ti, andhakāraṃ paviṭṭhā viya honti, tasmā vuttaṃ ‘‘evaṃ petā devatā na sakkhissanti paṭivijjhitu’’nti. Yathādhammadesanāyaṃ pana kathetukamyatāvasena pucchanena sammoho hotīti. Sūriyo uggatoti āha devasaṅgho āsannatarabhāvena obhāsassa vipulauḷārabhāvato. Ekissā lokadhātuyāti sutte (dī. ni. 3.161; ma. ni. 3.129; a. ni. 1.277; vibha. 809; netti. 57; mi. pa. 5.1.1) āgatanayena sabbattheva pana apubbaṃ acarimaṃ dve buddhā na honteva. Tenevāha – ‘‘anantāsu…pe… addasā’’ti.
ಗಾಥಾಯಂ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ನಿಮ್ಮಿತಬುದ್ಧೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿತುಂ ಓಕಾಸಂ ಕಾರಾಪೇಸಿ। ಮುನಿನ್ತಿ ಬುದ್ಧಮುನಿಂ । ಪಹೂತಪಞ್ಞನ್ತಿ ಮಹಾಪಞ್ಞಂ। ತಿಣ್ಣನ್ತಿ ಚತುರೋಘತಿಣ್ಣಂ। ಪಾರಙ್ಗತನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತಂ, ಸಬ್ಬಸ್ಸ ವಾ ಞೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪಾರಂ ಪರಿಯನ್ತಂ ಗತಂ। ಪರಿನಿಬ್ಬುತಂ ಸಉಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನವಸೇನ। ಠಿತತ್ತನ್ತಿ ಅವಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಂ ಲೋಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಅಕಮ್ಪನೇಯ್ಯತಾಯ। ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಘರಾ ಪನುಜ್ಜ ಕಾಮೇತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಪನೂದಿತ್ವಾ ಘರಾವಾಸಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ। ಕಥಂ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಮಾ ಸೋ ಲೋಕೇ ಪರಿಬ್ಬಜೇಯ್ಯಾತಿ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಕಥಂ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಬ್ಬಜೇಯ್ಯ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ವಿಹರೇಯ್ಯ, ಅನುಪಲಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಲೋಕಂ ಅತಿಕ್ಕಮೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Gāthāyaṃ pucchāmīti nimmitabuddho bhagavantaṃ pucchituṃ okāsaṃ kārāpesi. Muninti buddhamuniṃ . Pahūtapaññanti mahāpaññaṃ. Tiṇṇanti caturoghatiṇṇaṃ. Pāraṅgatanti nibbānappattaṃ, sabbassa vā ñeyyassa pāraṃ pariyantaṃ gataṃ. Parinibbutaṃ saupādisesanibbānavasena. Ṭhitattanti avaṭṭhitacittaṃ lokadhammehi akampaneyyatāya. Nikkhamma gharā panujja kāmeti vatthukāme panūditvā gharāvāsā nikkhamma. Kathaṃ bhikkhu sammā so loke paribbajeyyāti so bhikkhu kathaṃ sammā paribbajeyya gaccheyya vihareyya, anupalitto hutvā lokaṃ atikkameyyāti attho.
೩೩೪. ಸಿಲೋಕಂ ಅನುಕಸ್ಸಾಮೀತಿ ಏತ್ಥ ಸಿಲೋಕೋ ನಾಮ ಪಾದಸಮುದಯೋ, ಇಸೀಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ಗಾಥಾತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಾದೋವ ನಿಯತವಣ್ಣಾನುಪುಬ್ಬಿಕಾನಂ ಪದಾನಂ ಸಮೂಹೋ, ತಂ ಸಿಲೋಕಂ ಅನುಕಸ್ಸಾಮಿ ಪವತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅಕ್ಖರ…ಪೇ॰… ಪವತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಯತ್ಥಾತಿ ಅಧಿಕರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ। ಆಮೇಡಿತಲೋಪೇನಾಯಂ ನಿದ್ದೇಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಯೇಸು ಯೇಸು ಠಾನೇಸೂ’’ತಿ। ಭುಮ್ಮಾತಿ ಭೂಮಿಪಟಿಬದ್ಧನಿವಾಸಾ। ತಂ ತಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ತಂ ತಂ ಠಾನಂ ನಿಸ್ಸಿತವನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸಮಾನಾ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಿಲೋಕಂ ಅನುಕಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ‘‘ಯೇ ಸಿತಾ ಗಿರಿಗಬ್ಭರ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ತೇಸಂ ವಿವೇಕವಾಸಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ‘‘ಪಹಿತತ್ತಾ ಸಮಾಹಿತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಭಾವನಾಭಿಯೋಗಂ।
334.Silokaṃanukassāmīti ettha siloko nāma pādasamudayo, isīhi vuccamānā gāthātipi vuccati. Pādova niyatavaṇṇānupubbikānaṃ padānaṃ samūho, taṃ silokaṃ anukassāmi pavattayissāmīti atthoti āha ‘‘akkhara…pe… pavattayissāmī’’ti. Yatthāti adhikaraṇe bhummaṃ. Āmeḍitalopenāyaṃ niddesoti āha ‘‘yesu yesu ṭhānesū’’ti. Bhummāti bhūmipaṭibaddhanivāsā. Taṃ taṃ nissitā taṃ taṃ ṭhānaṃ nissitavanto nissāya vasamānā, tehi saddhiṃ silokaṃ anukassāmīti adhippāyo. ‘‘Ye sitā girigabbhara’’nti iminā tesaṃ vivekavāsaṃ dasseti, ‘‘pahitattā samāhitā’’ti iminā bhāvanābhiyogaṃ.
ಬಹುಜನಾ ಪಞ್ಚಸತಸಙ್ಖ್ಯತ್ತಾ। ಪಟಿಪಕ್ಖಾಭಿಭವನತೋ, ತೇಜುಸ್ಸದತಾಯ ಚ ಸೀಹಾ ವಿಯ ಪವಿವಿತ್ತತಾಯ ನಿಲೀನಾ। ಏಕತ್ತನ್ತಿ ಏಕೀಭಾವಂ। ಓದಾತಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಸುದ್ಧಾತಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನ ಪರಿಯೋದಾತಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಸುದ್ಧಾ, ನ ಕೇವಲಂ ಸರೀರಸುದ್ಧಿಯಾವ। ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಪ್ಪಸಾದೇನ ವಿಸೇಸತೋ ಪಸನ್ನಾ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆವಿಲಭಾವಕರಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಅನಾವಿಲಾ।
Bahujanā pañcasatasaṅkhyattā. Paṭipakkhābhibhavanato, tejussadatāya ca sīhā viya pavivittatāya nilīnā. Ekattanti ekībhāvaṃ. Odātacittā hutvā suddhāti arahattamaggādhigamena pariyodātacittā hutvā suddhā, na kevalaṃ sarīrasuddhiyāva. Vippasannāti ariyamaggappasādena visesato pasannā. Cittassa āvilabhāvakarānaṃ kilesānaṃ abhāvena anāvilā.
ಭಿಕ್ಖೂ ಜಾನಿತ್ವಾತಿ ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸೇ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಇಮೇ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ ಏತೇ ದೇವಕಾಯೇ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಜಾನಿತ್ವಾ। ಸವನನ್ತೇ ಜಾತತ್ತಾತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಪರಿಯೋಸಾನೇ ಅರಿಯಜಾತಿಯಾ ಜಾತತ್ತಾ। ಇದಂ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಇದಂ ‘‘ಭಿಯ್ಯೋ ಪಞ್ಚಸತೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸಬ್ಬಂ।
Bhikkhū jānitvāti bhinnakilese bhikkhū ‘‘ime dibbacakkhunā ete devakāye passantīti jānitvā. Savanante jātattāti dhammassavanapariyosāne ariyajātiyā jātattā. Idaṃ sabbanti idaṃ ‘‘bhiyyo pañcasate’’tiādikaṃ sabbaṃ.
ತದತ್ಥಾಯ ವೀರಿಯಂ ಕರಿಂಸೂತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಾಭಿನೀಹಾರವಸೇನ ವೀರಿಯಂ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಅಕಂಸು। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ತಂ ತೇಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಸತ್ತರಿನ್ತಿ ತ-ಕಾರಸ್ಸ ರ-ಕಾರಾದೇಸಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ಸತ್ತತಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಸಹಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಪನ ಅನುವತ್ತತಿ, ಸತ್ತತಿಯೋಗೇನ ಬಹುವಚನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏಕೇ ಸಹಸ್ಸಂ। ಏಕೇ ಸತ್ತತಿಸಹಸ್ಸಾನೀ’’ತಿ।
Tadatthāya vīriyaṃ kariṃsūti dibbacakkhuñāṇābhinīhāravasena vīriyaṃ ussāhaṃ akaṃsu. Tenāha ‘‘na taṃ tehī’’tiādi. Sattarinti ta-kārassa ra-kārādesaṃ katvā vuttaṃ, sattatinti attho. ‘‘Sahassa’’nti pana anuvattati, sattatiyogena bahuvacanaṃ. Tenāha ‘‘eke sahassaṃ. Eke sattatisahassānī’’ti.
ಅನನ್ತನ್ತಿ ಅನ್ತರಹಿತಂ, ತಂ ಪನ ಅತಿವಿಯ ಮಹನ್ತಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಪುಲ’’ನ್ತಿ।
Anantanti antarahitaṃ, taṃ pana ativiya mahantaṃ nāma hotīti āha ‘‘vipula’’nti.
ಅವೇಕ್ಖಿತ್ವಾತಿ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಅವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ವವತ್ಥಿತ್ವಾನಾ’’ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ, ಸೋ ಏವತ್ಥೋ। ತಂ ಅವೇಕ್ಖನಂ ನಿಚ್ಛಯಕರಣಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಗಾಥಾಸು ತತಿಯಗಾಥಾಯ ಪಚ್ಛಿಮದ್ಧಂ, ಚತುತ್ಥಗಾಥಾಯ ಪುರಿಮದ್ಧಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಗಾಥಮೇವಾ’’ತಿ।
Avekkhitvāti ñāṇacakkhunā visuṃ visuṃ avekkhitvā ‘‘vavatthitvānā’’tipi paṭhanti, so evattho. Taṃ avekkhanaṃ nicchayakaraṇaṃ hotīti āha ‘‘vavatthapetvā’’ti. Pubbe vuttagāthāsu tatiyagāthāya pacchimaddhaṃ, catutthagāthāya purimaddhañca sandhāyāha ‘‘pubbe vuttagāthamevā’’ti.
ವಿಜಾನನಮ್ಪಿ ದಸ್ಸನಂ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪಸ್ಸಥ ಓಲೋಕೇಥಾ’’ತಿ। ವಾಚಾಯತಪವತ್ತಿತಭಾವತೋ ‘‘ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾವ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವದತಿ।
Vijānanampi dassanaṃ evāti āha ‘‘passatha olokethā’’ti. Vācāyatapavattitabhāvato ‘‘anupaṭipāṭiyāva kittayissāmī’’ti vadati.
೩೩೫. ಸತ್ತ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸಙ್ಖಾಯಾತಿ ಸತ್ತ ಸಹಸ್ಸಾ। ಯಕ್ಖಾಯೇವಾತಿ ಯಕ್ಖಜಾತಿಕಾ ಏವ। ಆನುಭಾವಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ ಮಹೇಸಕ್ಖಾ। ಇದ್ಧಿಮನ್ತೋತಿ ವಾ ಮಹಾನುಭಾವಾ। ಜುತಿಮನ್ತೋತಿ ಮಹಪ್ಪಭಾ। ವಣ್ಣವನ್ತೋತಿ ಅತಿಕ್ಕನ್ತವಣ್ಣಾ। ಯಸಸ್ಸಿನೋತಿ ಮಹಾಪರಿವಾರಾ ಚೇವ ಪತ್ಥಟಕಿತ್ತಿಸದ್ದಾ ಚ। ಸಮಿತಿ-ಸದ್ದೋ ಸಮೀಪತ್ಥೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನಾಹ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ।
335. Satta sahassāni saṅkhāyāti satta sahassā. Yakkhāyevāti yakkhajātikā eva. Ānubhāvasampannāti mahesakkhā. Iddhimantoti vā mahānubhāvā. Jutimantoti mahappabhā. Vaṇṇavantoti atikkantavaṇṇā. Yasassinoti mahāparivārā ceva patthaṭakittisaddā ca. Samiti-saddo samīpatthoti adhippāyenāha ‘‘bhikkhūnaṃ santika’’nti.
ಹೇಮವತಪಬ್ಬತೇತಿ ಹಿಮವತೋ ಸಮೀಪೇ ಠಿತಪಬ್ಬತೇ।
Hemavatapabbateti himavato samīpe ṭhitapabbate.
ಏತೇ ಸಬ್ಬೇಪೀತಿ ಏತೇ ಸತ್ತಸಹಸ್ಸಾ ಕಾಪಿಲವತ್ಥವಾ, ಛಸಹಸ್ಸಾ ಹೇಮವತಾ, ತಿಸಹಸ್ಸಾ ಸಾತಾಗಿರಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸೋಳಸಸಹಸ್ಸಾ।
Ete sabbepīti ete sattasahassā kāpilavatthavā, chasahassā hemavatā, tisahassā sātāgirāti yathāvuttā sabbepi soḷasasahassā.
ರಾಜಗಹನಗರೇತಿ ರಾಜಗಹನಗರಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ। ತನ್ತಿ ಕುಮ್ಭೀರಂ।
Rājagahanagareti rājagahanagarassa samīpe. Tanti kumbhīraṃ.
೩೩೬. ಕಾಮಂ ಪಾಚೀನದಿಸಂ ಪಸಾಸತಿ, ತಥಾಪಿ ಚತೂಸುಪಿ ದಿಸಾಸು ಸಪರಿವಾರದೀಪೇಸು ಚತೂಸುಪಿ ಮಹಾದೀಪೇಸು ಗನ್ಧಬ್ಬಾನಂ ಜೇಟ್ಠಕೋ, ಕಥಂ? ಸಬ್ಬೇ ತೇ ತಸ್ಸ ವಸೇ ವತ್ತನ್ತಿ। ಕುಮ್ಭಣ್ಡಾನಂ ಅಧಿಪತೀತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
336. Kāmaṃ pācīnadisaṃ pasāsati, tathāpi catūsupi disāsu saparivāradīpesu catūsupi mahādīpesu gandhabbānaṃ jeṭṭhako, kathaṃ? Sabbe te tassa vase vattanti.Kumbhaṇḍānaṃ adhipatītiādīsupi eseva nayo.
ತಸ್ಸಾಪಿ ವಿರುಳ್ಹಸ್ಸ। ತಾದಿಸಾಯೇವಾತಿ ಧತರಟ್ಠಸ್ಸ ಪುತ್ತಸದಿಸಾ ಏವ ಪುಥುತ್ಥತೋ, ನಾಮತೋ, ಬಲತೋ, ಇದ್ಧಿಆದಿವಿಸೇಸತೋ ಚ।
Tassāpi viruḷhassa. Tādisāyevāti dhataraṭṭhassa puttasadisā eva puthutthato, nāmato, balato, iddhiādivisesato ca.
ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕವಸೇನಾತಿ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಯಾ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಚತ್ತಾರೋ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾರಾಜಾನೋತಿ ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನವಸೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಯಞ್ಚೇತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ।
Sabbasaṅgāhikavasenāti dasasahassilokadhātuyā paccekaṃ cattāro cattāro mahārājānoti tesaṃ sabbesaṃ saṅgaṇhanavasena. Tenāha ‘‘ayañcetthā’’tiādi.
ಚತುರೋ ದಿಸಾತಿ ಚತೂಸು ದಿಸಾಸು। ಚತುರೋ ದಿಸಾ ಜಲಮಾನಾ ಸಮುಜ್ಜಲನ್ತಾ ಓಭಾಸೇನ್ತಾ। ಯದಿ ಏವಂ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಸಾಯ ಆಗತಾನಂ ಕಥಂ ಕಾಪಿಲವತ್ಥವೇ ವನೇ ಠಿತಾತಿ ಆಹ ‘‘ತೇ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।
Caturo disāti catūsu disāsu. Caturo disā jalamānā samujjalantā obhāsentā. Yadi evaṃ mahatiyā parisāya āgatānaṃ kathaṃ kāpilavatthave vane ṭhitāti āha ‘‘te panā’’tiādi.
೩೩೭. ತೇಸಂ ಮಹಾರಾಜಾನಂ ದಾಸಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಮಾಯಾಯ ಯುತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ಮಾಯಾವಿನೋ। ವಞ್ಚನಂ ಏತೇಸು ಅತ್ಥಿ, ವಞ್ಚನೇ ವಾ ನಿಯುತ್ತಾತಿ ವಞ್ಚನಿಕಾ। ಕೇರಾಟಿಯಸಾಠೇಯ್ಯೇನಾತಿ ನಿಹೀನಸಠೇನ ಕಮ್ಮೇನ। ಮಾಯಾ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಮಾಯಾ, ತೇ ಚ ಪರೇಸಂ ವಞ್ಚನತ್ಥಂ ಯೇನ ಮಾಯಾಕರಣೇನ ‘‘ಮಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಮಾಯಾಕಾರಕಾ’’ತಿ ಆಹ।
337. Tesaṃ mahārājānaṃ dāsāti yojanā. Māyāya yuttā, tasmā māyāvino. Vañcanaṃ etesu atthi, vañcane vā niyuttāti vañcanikā. Kerāṭiyasāṭheyyenāti nihīnasaṭhena kammena. Māyā etesaṃ atthīti māyā, te ca paresaṃ vañcanatthaṃ yena māyākaraṇena ‘‘māyā’’ti vuttā, taṃ dassento ‘‘māyākārakā’’ti āha.
ಏತ್ತಕಾ ದಾಸಾತಿ ಏತ್ತಕಾ ಕುಟೇಣ್ಡುಆದಿಕಾ ನಿಘಣ್ಡುಪರಿಯೋಸಾನಾ ಅಟ್ಠಮಹಾರಾಜಾನಂ ದಾಸಾ।
Ettakā dāsāti ettakā kuṭeṇḍuādikā nighaṇḍupariyosānā aṭṭhamahārājānaṃ dāsā.
ದೇವರಾಜಾನೋತಿ ದೇವಾ ಹುತ್ವಾ ತಂತಂದೇವಕಾಯಸ್ಸ ರಾಜಾನೋ। ಚಿತ್ತೋ ಚ ಸೇನೋ ಚ ಚಿತ್ತಸೇನೋ ಚಾತಿ ತಯೋ ಏತೇ ದೇವಪುತ್ತಾ ಪಾಳಿಯಂ ಏಕಸೇಸನಯೇನ ವುತ್ತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಚಿತ್ತೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿ।
Devarājānoti devā hutvā taṃtaṃdevakāyassa rājāno. Citto ca seno ca cittaseno cāti tayo ete devaputtā pāḷiyaṃ ekasesanayena vuttāti āha ‘‘citto cā’’tiādi.
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಸಮಿತೋ ಸನ್ನಿಪತಿತೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸಮಿತಿ, ಇಮಂ ವನಂ।
Bhikkhusaṅgho samito sannipatito etthāti bhikkhusaṅghasamiti, imaṃ vanaṃ.
೩೩೮. ನಾಗಸದಹವಾಸಿಕಾತಿ ನಾಗಸದಹನಿವಾಸಿನೋ। ತತ್ಥೇಕೋ ಕಿರ ನಾಗರಾಜಾ, ಚಿರಕಾಲಂ ವಸತೋ ತಸ್ಸ ಪರಿಸಾ ಮಹತೀ ಪರಮ್ಪರಾಗತಾ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ತಚ್ಛಕನಾಗಪರಿಸಾಯಾ’’ತಿ।
338.Nāgasadahavāsikāti nāgasadahanivāsino. Tattheko kira nāgarājā, cirakālaṃ vasato tassa parisā mahatī paramparāgatā atthi, taṃ sandhāyāha ‘‘tacchakanāgaparisāyā’’ti.
ಯಮುನವಾಸಿನೋತಿ ಯಮುನಾಯಂ ವಸನಕನಾಗಾ। ನಾಗವೋಹಾರೇನಾತಿ ಹತ್ಥಿನಾಗವೋಹಾರೇನ।
Yamunavāsinoti yamunāyaṃ vasanakanāgā. Nāgavohārenāti hatthināgavohārena.
ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇತಿ ಕಮ್ಬಲಸ್ಸತರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಇತರೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರನಾಗಾ। ಲೋಭಾಭಿಭೂತಾತಿ ಆಹಾರಲೋಭೇನ ಅಭಿಭೂತಾ। ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವತಾತಿ ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವತೋ, ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವಹೇತು ವಾ ದಿಬ್ಬಾ। ‘‘ಚಿತ್ರಸುಪಣ್ಣಾ’’ತಿ ನಾಮಂ ವಿಚಿತ್ರಸುನ್ದರಪತ್ತವನ್ತತಾಯ।
Vuttappakāreti kambalassatare ṭhapetvā itare vuttappakāranāgā. Lobhābhibhūtāti āhāralobhena abhibhūtā. Dibbānubhāvatāti dibbānubhāvato, dibbānubhāvahetu vā dibbā. ‘‘Citrasupaṇṇā’’ti nāmaṃ vicitrasundarapattavantatāya.
ಉಪವ್ಹಯನ್ತಾತಿ ಉಪೇಚ್ಚ ಕಥೇನ್ತಾ। ಕಾಕೋಲೂಕಅಹಿನಕುಲಾದಯೋ ವಿಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಜಾತಿಸಮುದಾಗತವೇರಾಪಿ ಸಮಾನಾ ಮಿತ್ತಾ ವಿಯ…ಪೇ॰… ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಚಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಮಿನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಬುದ್ಧಂಯೇವ ತೇ ಸರಣಂ ಗತಾ ‘‘ಬುದ್ಧಾನುಭಾವೇನೇವ ಮಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಮೇತ್ತಿಂ ಪಟಿಲಭಿಮ್ಹಾ’’ತಿ।
Upavhayantāti upecca kathentā. Kākolūkaahinakulādayo viya aññamaññaṃ jātisamudāgataverāpi samānā mittā viya…pe… haṭṭhatuṭṭhacittā aññamaññasminti adhippāyo. Buddhaṃyeva te saraṇaṃ gatā ‘‘buddhānubhāveneva mayaṃ aññamaññasmiṃ mettiṃ paṭilabhimhā’’ti.
೩೩೯. ಭಾತರೋತಿ ಮೇಥುನಭಾತರೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸುಜಾಯ ಅಸುರಕಞ್ಞಾಯ ಕಾರಣಾ’’ತಿ।
339.Bhātaroti methunabhātaro. Tenāha ‘‘sujāya asurakaññāya kāraṇā’’ti.
ತೇಸೂತಿ ಅಸುರೇಸು। ಕಾಲಕಞ್ಚಾತಿ ಏವಂ ನಾಮಾ। ಮಹಾಭಿಸ್ಮಾತಿ ಭಿಂಸನಕಮಹಾಸರೀರಾ। ಅಭಬ್ಬಾತಿ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ನ ಭಬ್ಬಾ ಅಚ್ಛನ್ದಿಕತ್ತಾ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಛನ್ದಸ್ಸೇವ ಅಭಾವತೋ।
Tesūti asuresu. Kālakañcāti evaṃ nāmā. Mahābhismāti bhiṃsanakamahāsarīrā. Abhabbāti sammattaniyāmaṃ okkamituṃ na bhabbā acchandikattā tādisassa chandasseva abhāvato.
ಬಲಿನೋ ಮಹಾಅಸುರಸ್ಸ ಅಬ್ಭತೀತತ್ತಾ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತೇ ಏವ ಕಿತ್ತೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ಸತಞ್ಚ ಬಲಿಪುತ್ತಾನ’’ನ್ತಿ ಆದಿಮಾಹ। ಸೋ ಕಿರ ಸುಖುಮಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಉಪಗಚ್ಛಿ।
Balino mahāasurassa abbhatītattā tassa putte eva kittento bhagavā ‘‘satañca baliputtāna’’nti ādimāha. So kira sukhumaṃ attabhāvaṃ māpetvā upagacchi.
೩೪೦. ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾತಿ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ। ನಿಬ್ಬತ್ತಾತಿ ಉಪಚಾರಜ್ಝಾನೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಅಪ್ಪನಾಝಾನೇನ ಪನ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ಪರತೋ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಸುಬ್ರಹ್ಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೪೧), ಅಯಞ್ಚ ಕಾಮಾವಚರದೇವತಾ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಮೇತ್ತಾಕರುಣಾಕಾಯಿಕಾತಿ ಮೇತ್ತಾಝಾನೇ ಚ ಕರುಣಾಝಾನೇ ಚ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತದೇವಾ’’ತಿ। ಮೇತ್ತಾಝಾನೇ ಕರುಣಾಝಾನೇತಿ ಮೇತ್ತಾಝಾನನಿಮಿತ್ತಂ ಕರುಣಾಝಾನನಿಮಿತ್ತಂ, ತದತ್ಥನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
340.Kammaṃ katvāti parikammaṃ katvā. Nibbattāti upacārajjhānena nibbattā. Appanājhānena pana nibbattā brahmāno honti, te parato vakkhati ‘‘subrahmā’’tiādinā (dī. ni. 2.341), ayañca kāmāvacaradevatā vuccati. Tenevāha – ‘‘mettākaruṇākāyikāti mettājhāne ca karuṇājhāne ca parikammaṃ katvā nibbattadevā’’ti. Mettājhāne karuṇājhāneti mettājhānanimittaṃ karuṇājhānanimittaṃ, tadatthanti attho.
ತೇ ಆಪೋದೇವಾದಯೋ ಯಥಾಸಕಂ ವಗ್ಗವಸೇನ ಠಿತತ್ತಾ ದಸಧಾ ಠಿತಾ। ಯಾವ ಕರುಣಾಕಾಯಿಕಾ ದಸ ದೇವಕಾಯಾ। ನಾನತ್ತವಣ್ಣಾತಿ ನಾನಾಸಭಾವವಣ್ಣವನ್ತೋ।
Te āpodevādayo yathāsakaṃ vaggavasena ṭhitattā dasadhā ṭhitā. Yāva karuṇākāyikā dasa devakāyā.Nānattavaṇṇāti nānāsabhāvavaṇṇavanto.
ವೇಣ್ಡುದೇವತಾತಿ ವೇಣ್ಡು ನಾಮ ದೇವತಾ, ಏವಂ ಸಹಲಿ ದೇವತಾ। ಅಸಮದೇವತಾ, ಯಮಕದೇವತಾತಿ ‘‘ದ್ವೇ ಅಯನಿಯೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಪ್ಪಮುಖಾ ದ್ವೇ ದೇವನಿಕಾಯಾತಿ। ಚನ್ದಸ್ಸೂಪನಿಸಾ ದೇವಾ ಚನ್ದಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯತೋ ವತ್ತಮಾನಾ ತಸ್ಸ ಪುರತೋ ಚ ಪಚ್ಛತೋ ಚ ಪಸ್ಸತೋ ಚ ಧಾವನಕದೇವಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚನ್ದನಿಸ್ಸಿತಕಾ ದೇವಾ’’ತಿ। ಸೂರಿಯಸ್ಸೂಪನಿಸಾ, ನಕ್ಖತ್ತನಿಸ್ಸಿತಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕೇವಲಂ ವಾತವಾಯನಹೇತವೋ ದೇವತಾ ವಾತವಲಾಹಕಾ। ತಥಾ ಕೇವಲಂ ಅಬ್ಭಪಟಲಸಞ್ಚರಣಹೇತವೋ ಅಬ್ಭವಲಾಹಕಾ। ಉಣ್ಹಪ್ಪವತ್ತಿಹೇತವೋ ಉಣ್ಹವಲಾಹಕಾ। ವಸ್ಸವಲಾಹಕಾ ಪನ ಪಜ್ಜುನ್ನಸದಿಸಾತಿ। ತೇ ಇಧ ನ ವುತ್ತಾ। ವಸುದೇವತಾ ನಾಮ ಏಕೋ ದೇವನಿಕಾಯೋ, ತೇಸಂ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮತ್ತಾ ವಾಸವೋ, ಸಕ್ಕೋ।
Veṇḍudevatāti veṇḍu nāma devatā, evaṃ sahali devatā. Asamadevatā, yamakadevatāti ‘‘dve ayaniyo’’ti vadanti, tappamukhā dve devanikāyāti. Candassūpanisā devā candassa upanissayato vattamānā tassa purato ca pacchato ca passato ca dhāvanakadevā. Tenāha ‘‘candanissitakā devā’’ti. Sūriyassūpanisā, nakkhattanissitāti etthāpi eseva nayo. Kevalaṃ vātavāyanahetavo devatā vātavalāhakā. Tathā kevalaṃ abbhapaṭalasañcaraṇahetavo abbhavalāhakā. Uṇhappavattihetavo uṇhavalāhakā. Vassavalāhakā pana pajjunnasadisāti. Te idha na vuttā. Vasudevatā nāma eko devanikāyo, tesaṃ pubbaṅgamattā vāsavo, sakko.
ದಸೇತೇತಿ ಏತೇ ವೇಣ್ಡುದೇವತಾದಯೋ ವಾಸವಪರಿಯೋಸಾನಾ ದಸ ದೇವಕಾಯಾ।
Daseteti ete veṇḍudevatādayo vāsavapariyosānā dasa devakāyā.
ಇಮಾನೀತಿ ‘‘ಜಲಮಗ್ಗೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಸಿಖಾರಿವಾ’’ತಿ ಚ ಇಮಾನಿ ತೇಸಂ ನಾಮಾನಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ಮ-ಕಾರೋ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ ‘‘ಜಲಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ಅಗ್ಗೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಸಿಖಾರಿವಾ’’ತಿ ಚ ಇಮಾನಿ ತೇಸಂ ನಾಮಾನೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಏತೇತಿ ತೇಸು ಏವ ‘‘ಅರಿಟ್ಠಕಾ, ರೋಜಾ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತದೇವೇಸು ಏಕಚ್ಚೇ,ಉಮಾಪುಪ್ಫನಿಭಾಸಿನೋ ವಣ್ಣತೋ ಉಮಾಪುಪ್ಫಸದಿಸಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ, ಅಞ್ಞಥಾ ಏಕಾದಸ ದೇವಕಾಯಾ ಸಿಯುಂ।
Imānīti ‘‘jalamaggī’’ti ca ‘‘sikhārivā’’ti ca imāni tesaṃ nāmāni. Keci pana ma-kāro padasandhikaro ‘‘jalā’’ti ca ‘‘aggī’’ti ca ‘‘sikhārivā’’ti ca imāni tesaṃ nāmānīti vadanti. Eteti tesu eva ‘‘ariṭṭhakā, rojā’’ti ca vuttadevesu ekacce,umāpupphanibhāsino vaṇṇato umāpupphasadisāti evamattho gahetabbo, aññathā ekādasa devakāyā siyuṃ.
ದಸೇತೇತಿ ಏತೇ ದಸ ಸಹಭೂದೇವಾದಯೋ ವಾಸವನೇಸಿಪರಿಯೋಸಾನಾ ದಸ ದೇವಕಾಯಾ। ತೇನೇವ ನಿಕಾಯಭೇದವಸೇನ ದಸಧಾವ ಆಗತಾ।
Daseteti ete dasa sahabhūdevādayo vāsavanesipariyosānā dasa devakāyā. Teneva nikāyabhedavasena dasadhāva āgatā.
‘‘ಸಮಾನಾ’’ತಿಆದಿ ತೇಸಂ ದೇವಾನಂ ನಿಕಾಯಸಮುದಾಯಗತಂ ನಾಮಂ। ಏವಂ ಸೇಸಾನಮ್ಪಿ।
‘‘Samānā’’tiādi tesaṃ devānaṃ nikāyasamudāyagataṃ nāmaṃ. Evaṃ sesānampi.
ದಸೇತೇತಿ ಏತೇ ಸಮಾನಾದಿಕಾ ಮಹಾಪಾರಗಪರಿಯೋಸಾನಾ ದಸ ದೇವಕಾಯಾ। ತೇನೇವ ನಿಕಾಯಭೇದೇನ ದಸಧಾ ಆಗತಾ।
Daseteti ete samānādikā mahāpāragapariyosānā dasa devakāyā. Teneva nikāyabhedena dasadhā āgatā.
ಸುಕ್ಕಾದಯೋ ತಯೋ ದೇವಕಾಯಾ। ಪಾಮೋಕ್ಖದೇವಾತಿ ಪಮುಖಾ ಪಧಾನಭೂತಾ ದೇವಾ।
Sukkādayo tayo devakāyā. Pāmokkhadevāti pamukhā padhānabhūtā devā.
ದಿಸಾತಿ ದಿಸಾಸು। ದೇವೋತಿ ಮೇಘೋ। ದಸೇತೇತಿ ಏತೇ ಸುಕ್ಕಾದಯೋ ಪಜ್ಜುನ್ನಪರಿಯೋಸಾನಾ ದಸ ದೇವಕಾಯಾ, ತೇ ದೇವನಿಕಾಯಭೇದೇನ ದಸಧಾ ಆಗತಾ।
Disāti disāsu. Devoti megho. Daseteti ete sukkādayo pajjunnapariyosānā dasa devakāyā, te devanikāyabhedena dasadhā āgatā.
ದಸೇತೇತಿ ಏತೇ ಖೇಮಿಯಾದಯೋ ಪರನಿಮ್ಮಿತಪರಿಯೋಸಾನಾ ದಸ ದೇವಕಾಯಾ, ತೇ ದೇವನಿಕಾಯಭೇದೇನ ದಸಧಾವ ಆಗತಾ। ತತ್ಥ ‘‘ಖೇಮಿಯಾ, ಕಟ್ಠಕಾದಯೋ ಚ ಪಞ್ಚಾಪಿ ಸದೇವಕಾಯಾ ತಾವತಿಂಸಕಾಯಿಕಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ನಾಮನ್ವಯೇನಾತಿ ನಾಮಾನುಗಮೇನ ‘‘ಆಪೋದೇವತಾ’’ತಿಆದಿನಾಮಸಭಾಗೇನ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ನಾಮಭಾಗೇನ ನಾಮಕೋಟ್ಠಾಸೇನಾ’’ತಿ। ಸಬ್ಬಾ ದೇವತಾತಿ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತೂಸು ಸಬ್ಬಾಪಿ ದೇವತಾ। ನಿದ್ದಿಸತಿ ತಂತಂನಾಮಸಭಾಗೇನ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ।
Daseteti ete khemiyādayo paranimmitapariyosānā dasa devakāyā, te devanikāyabhedena dasadhāva āgatā. Tattha ‘‘khemiyā, kaṭṭhakādayo ca pañcāpi sadevakāyā tāvatiṃsakāyikā’’ti vadanti. Nāmanvayenāti nāmānugamena ‘‘āpodevatā’’tiādināmasabhāgena. Tenevāha ‘‘nāmabhāgena nāmakoṭṭhāsenā’’ti. Sabbā devatāti dasasahassilokadhātūsu sabbāpi devatā. Niddisati taṃtaṃnāmasabhāgena ekajjhaṃ katvā.
ಪವುತ್ಥಾತಿ ಪವಾಸಂ ಗತಾ ವಿಯ ಅಪೇತಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಗತಾ’’ತಿ। ಪವುತ್ಥಾ ವಾ ಪಕಾರತೋ ವುತ್ಥಾ ವುಸಿತಾ, ತೇನ ಜಾತಿ ವುಸಿತಬ್ಬಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪವುಟ್ಠಜಾತಿ। ಕಾಳಕಭಾವಾ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮಾ, ಸಬ್ಬಸೋ ತದಭಾವತೋ ಕಾಳಕಭಾವಾತೀತಂ ದಸಬಲಂ। ಲಞ್ಚನಾಭಾವೇನ ವಾ ಅಸಿತಾತಿಗೋ ಕಾಳಕಭಾವಾತೀತಾಯ ಸಿರಿಯಾ ಚನ್ದೋ, ತಾದಿಸಂ ಚನ್ದಂ ವಿಯ ಸಿರಿಯಾ ವಿರೋಚಮಾನಂ।
Pavutthāti pavāsaṃ gatā viya apetāti āha ‘‘vigatā’’ti. Pavutthā vā pakārato vutthā vusitā, tena jāti vusitabbā assāti pavuṭṭhajāti. Kāḷakabhāvā saṃkilesadhammā, sabbaso tadabhāvato kāḷakabhāvātītaṃ dasabalaṃ. Lañcanābhāvena vā asitātigo kāḷakabhāvātītāya siriyā cando, tādisaṃ candaṃ viya siriyā virocamānaṃ.
೩೪೧. ಏಕೋ ಬ್ರಹ್ಮಾತಿ ಸಗಾಥಕವಗ್ಗೇ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೯೮) ಆಗತೋ ಸುಬ್ರಹ್ಮದೇವಪುತ್ತೋ। ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಿಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಅರಿಯಬ್ರಹ್ಮಾನೋ, ನ ಸುದ್ಧಾವಾಸಬ್ರಹ್ಮಾನೋ। ತಿಸ್ಸಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ, ಯೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಮನುಸ್ಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಮೋಗ್ಗಲಿಪುತ್ತತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ಜಾತೋ।
341.Eko brahmāti sagāthakavagge (saṃ. ni. 1.98) āgato subrahmadevaputto. Brahmaloke nibbattitvā heṭṭhimesu patiṭṭhitā ariyabrahmāno, na suddhāvāsabrahmāno. Tissamahābrahmā puthujjano, yo aparabhāge manussesu nibbattitvā moggaliputtatissatthero jāto.
ಸಹಸ್ಸಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾನನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ, ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ, ತೇಸಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾನಂ ಸಹಸ್ಸಂ ಸತ್ತಲೋಕಪರಿಯಾಯೋ ಚಾಯಂ ಲೋಕಸದ್ದೋತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಹಸ್ಸಂ ಆಗತ’’ನ್ತಿ। ಅನನ್ತರಗಾಥಾಯಂ ‘‘ಆಗತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಪದಮೇವ ಅತ್ಥವಸೇನ ವದತಿ। ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಸಹಸ್ಸೇ। ಅಞ್ಞೇ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ತದಞ್ಞೇ ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ। ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ವಣ್ಣೇನ, ಯಸಸಾ ಆಯುನಾ ಚ।
Sahassaṃbrahmalokānanti brahmaloko etesanti brahmalokā, brahmāno, tesaṃ brahmalokānaṃ sahassaṃ sattalokapariyāyo cāyaṃ lokasaddoti āha ‘‘mahābrahmānaṃ sahassaṃ āgata’’nti. Anantaragāthāyaṃ ‘‘āgatā’’ti vuttapadameva atthavasena vadati. Yatthāti yasmiṃ brahmasahasse. Aññe brahmeti tadaññe brahmāno. Abhibhavitvā tiṭṭhati vaṇṇena, yasasā āyunā ca.
ಇಸ್ಸರಾತಿ ತೇನೇವ ವಸಪವತ್ತನೇನ ಸೇಸಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಅಧಿಪತಿನೋ।
Issarāti teneva vasapavattanena sesabrahmānaṃ adhipatino.
೩೪೨. ಕಾಳಕಧಮ್ಮಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕಾಳಕಸ್ಸ ಪಾಪಿಮಸ್ಸ ಮಾರಸ್ಸ ಬಾಲಭಾವಂ ಪಸ್ಸಥ, ಯೋ ಅತ್ತನೋ ಅವಿಸಯೇ ನಿರತ್ಥಕಂ ಪರಕ್ಕಮಿತುಂ ವಾಯಮತಿ।
342. Kāḷakadhammasamannāgato kāḷakassa pāpimassa mārassa bālabhāvaṃ passatha, yo attano avisaye niratthakaṃ parakkamituṃ vāyamati.
ವೀತರಾಗಭಾವಾವಹಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಯಕರಣೇನ ಅವೀತರಾಗಾ ರಾಗೇನ ಬದ್ಧಾ ಏವ ನಾಮ ಹೋನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ರಾಗೇನ ಬದ್ಧಂ ಹೋತೂ’’ತಿ।
Vītarāgabhāvāvahassa dhammassavanassa antarāyakaraṇena avītarāgā rāgena baddhā eva nāma hontīti vuttaṃ ‘‘rāgena baddhaṃ hotū’’ti.
ಭಯಾನಕಂ ಸರಞ್ಚ ಕತ್ವಾತಿ ಭೇರವಂ ಮಹನ್ತಂ ಸದ್ದಂ ಸಮುಟ್ಠಪೇತ್ವಾ।
Bhayānakaṃ sarañca katvāti bheravaṃ mahantaṃ saddaṃ samuṭṭhapetvā.
ಇದಾನಿ ತಂ ಸದ್ದಂ ಉಪಮಾಯ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯಥಾ’’ತಿ ಆದಿಮಾಹ। ಕಞ್ಚೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಾಗಮೇ ಕಞ್ಚಿ ದೇವತಂ, ಮಾನುಸಕಂ ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ವತ್ತೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅಸಯಂವಸೇ ಸಯಞ್ಚ ನ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ಠಿತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಸಯಂವಸೀ’’ತಿಆದಿ।
Idāni taṃ saddaṃ upamāya dassento ‘‘yathā’’ti ādimāha. Kañcīti tasmiṃ samāgame kañci devataṃ, mānusakaṃ vā attano vase vattetuṃ asakkonto asayaṃvase sayañca na attano vase ṭhito. Tenāha ‘‘asayaṃvasī’’tiādi.
೩೪೩. ‘‘ವೀತರಾಗೇಹೀ’’ತಿ ದೇಸನಾಸೀಸಮೇತಂ। ಸಬ್ಬಾಯಪಿ ಹಿ ತತ್ಥ ಸಮಾಗತಪರಿಸಾಯ ಮಾರಸೇನಾ ಅಪಕ್ಕನ್ತಾವ। ನೇಸಂ ಲೋಮಮ್ಪಿ ಇಞ್ಜಯುಂ ತೇಸಂ ಲೋಮಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಚಾಲೇಸುಂ, ಕುತೋ ಅನ್ತರಾಯಕರಣಂ। ಇತಿ ಯತ್ತಕಾ ತತ್ಥ ವಿಸೇಸಂ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಂಸು, ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಅನ್ತರಾಯಾಕರಣವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ವಿಭಾವೇತಬ್ಬೋ, ವೀತರಾಗಗ್ಗಹಣೇನ ವಾ ಸರಾಗವೀತರಾಗವಿಭಾವಿನೋ ಚ ತತ್ಥ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮಾರೋ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಚಿತ್ತಜಾತೋ। ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ತಾವ ಘೋರತರಂ ಮಹತಿಂ ವಿಭಿಂಸಕಂ ಮಯಿ ಕರೋನ್ತೇಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಪಿಮೇ ನಿಬ್ಬಿಕಾರಾ ಸಮಾಹಿತಾ ಏವ। ಕಸ್ಮಾ? ವಿಜಿತಾವಿನೋ ಇಮೇ ಉತ್ತಮಪುರಿಸಾತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬೇ’’ತಿಆದಿ। ಯಾದಿಸೋ ಅರಿಯಾನಂ ಧಮ್ಮನಿಸ್ಸಿತೋ ಪಮೋದೋ, ನ ಕದಾಚಿ ತಾದಿಸೋ ಅನರಿಯಾನಂ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಸಾಸನೇ ಭೂತೇಹಿ ಅರಿಯೇಹಿ’’ ಇಚ್ಚೇತಂ ವುತ್ತಂ। ವಿ-ಸದ್ದೇನ ವಿನಾ ಕೇವಲೋಪಿ ಸುತ-ಸದ್ದೋ ವಿಖ್ಯಾತತ್ಥವಚನೋ ಹೋತಿ ‘‘ಸುತಧಮ್ಮಸ್ಸಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಮಹಾವ॰ ೫; ಉದಾ॰ ೧೧) ವಿಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಜನೇ ವಿಸ್ಸುತಾ’’ತಿ।
343.‘‘Vītarāgehī’’ti desanāsīsametaṃ. Sabbāyapi hi tattha samāgataparisāya mārasenā apakkantāva. Nesaṃ lomampi iñjayuṃ tesaṃ lomamattampi na cālesuṃ, kuto antarāyakaraṇaṃ. Iti yattakā tattha visesaṃ adhigacchiṃsu, tesaṃ sabbesampi antarāyākaraṇavasena attho vibhāvetabbo, vītarāgaggahaṇena vā sarāgavītarāgavibhāvino ca tattha saṅgahitāti veditabbaṃ. Māro imaṃ gāthaṃ abhāsi acchariyabbhutacittajāto. Kathañhi nāma tāva ghorataraṃ mahatiṃ vibhiṃsakaṃ mayi karontepi sabbe pime nibbikārā samāhitā eva. Kasmā? Vijitāvino ime uttamapurisāti. Tenāha ‘‘sabbe’’tiādi. Yādiso ariyānaṃ dhammanissito pamodo, na kadāci tādiso anariyānaṃ hotīti ‘‘sāsane bhūtehi ariyehi’’ iccetaṃ vuttaṃ. Vi-saddena vinā kevalopi suta-saddo vikhyātatthavacano hoti ‘‘sutadhammassā’’tiādīsu (mahāva. 5; udā. 11) viyāti āha ‘‘jane vissutā’’ti.
ದೂರೇತಿ ದೂರೇ ಪದೇಸೇ। ದಹರಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಯಂ ಪರಿಹರನ್ತೀ ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ಭನ್ತೇ ಸಕಲಂ ಕಾಯಂ ದಸ್ಸೇತು’’ನ್ತಿ ಅವೋಚಾತಿ।
Dūreti dūre padese. Daharassa antarāyaṃ pariharantī ‘‘na sakkā bhante sakalaṃ kāyaṃ dassetu’’nti avocāti.
ಮಹಾಸಮಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ।
Mahāsamayasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya / ೭. ಮಹಾಸಮಯಸುತ್ತಂ • 7. Mahāsamayasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ೭. ಮಹಾಸಮಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 7. Mahāsamayasuttavaṇṇanā
