| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಅಟ್ಠಚ್ಛರಿಯಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Mahāsamudde aṭṭhacchariyakathāvaṇṇanā
೩೮೪. ಅಟ್ಠಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಸಮುದ್ದೇತಿ (ಉದಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೫) ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ? ಯ್ವಾಯಂ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ಅನುದ್ದೇಸೋ, ಸೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಅಚ್ಛರಿಯೋ ಅಬ್ಭುತೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ತಂ ಅಪರೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಅಚ್ಛರಿಯಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಪಠಮಂ ತಾವ ತೇಸಂ ಉಪಮಾಭಾವೇನ ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಅಚ್ಛರಿಯಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅಟ್ಠಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಸುರಾತಿ ದೇವಾ ವಿಯ ನ ಸುರನ್ತಿ ನ ಈಸನ್ತಿ ನ ವಿರೋಚನ್ತೀತಿ ಅಸುರಾ। ಸುರಾ ನಾಮ ದೇವಾ, ತೇಸಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಾತಿ ವಾ ಅಸುರಾ, ವೇಪಚಿತ್ತಿಪಹಾರಾದಾದಯೋ। ತೇಸಂ ಭವನಂ ಸಿನೇರುಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇ, ತೇ ತತ್ಥ ಪವಿಸನ್ತಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಾ ಸಿನೇರುಪಾದೇ ಮಣ್ಡಪಾದೀನಿ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಕೀಳನ್ತಾವ ಅಭಿರಮನ್ತಿ। ಸಾ ತತ್ಥ ತೇಸಂ ಅಭಿರತಿ ಇಮೇ ಗುಣೇ ದಿಸ್ವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಯೇ ದಿಸ್ವಾ ದಿಸ್ವಾ ಅಸುರಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಅಭಿರಮನ್ತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಅಭಿರಮನ್ತೀತಿ ರತಿಂ ವಿನ್ದನ್ತಿ, ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಮಾನಾ ವಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
384.Aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamuddeti (udā. aṭṭha. 45) ko anusandhi? Yvāyaṃ aparisuddhāya parisāya pātimokkhassa anuddeso, so imasmiṃ dhammavinaye acchariyo abbhuto dhammoti taṃ aparehi sattahi acchariyaabbhutadhammehi saddhiṃ vibhajitvā dassetukāmo paṭhamaṃ tāva tesaṃ upamābhāvena mahāsamudde acchariyaabbhutadhamme dassento satthā ‘‘aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamudde’’tiādimāha. Asurāti devā viya na suranti na īsanti na virocantīti asurā. Surā nāma devā, tesaṃ paṭipakkhāti vā asurā, vepacittipahārādādayo. Tesaṃ bhavanaṃ sinerussa heṭṭhābhāge, te tattha pavisantā nikkhamantā sinerupāde maṇḍapādīni nimminitvā kīḷantāva abhiramanti. Sā tattha tesaṃ abhirati ime guṇe disvāti āha ‘‘ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantī’’ti. Tattha abhiramantīti ratiṃ vindanti, anukkaṇṭhamānā vasantīti attho.
ಅನುಪುಬ್ಬನಿನ್ನೋತಿಆದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ನಿನ್ನಭಾವಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಾನಿ। ನ ಆಯತಕೇನೇವ ಪಪಾತೋತಿ ನಚ್ಛಿನ್ನತಟಮಹಾಸೋಬ್ಭೋ ವಿಯ ಆದಿತೋ ಏವ ಪಪಾತೋ। ಸೋ ಹಿ ತೀರದೇಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏಕಙ್ಗುಲದ್ವಙ್ಗುಲವಿದತ್ಥಿರತನಯಟ್ಠಿಉಸಭಅಡ್ಢಗಾವುತಗಾವುತಅಡ್ಢಯೋಜನಯೋಜನಾದಿವಸೇನ ಗಮ್ಭೀರೋ ಹುತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಿನೇರುಪಾದಮೂಲೇ ಚತುರಾಸೀತಿಯೋಜನಸಹಸ್ಸಗಮ್ಭೀರೋ ಹುತ್ವಾ ಠಿತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Anupubbaninnotiādīni sabbāni anupaṭipāṭiyā ninnabhāvasseva vevacanāni. Na āyatakeneva papātoti nacchinnataṭamahāsobbho viya ādito eva papāto. So hi tīradesato paṭṭhāya ekaṅguladvaṅgulavidatthiratanayaṭṭhiusabhaaḍḍhagāvutagāvutaaḍḍhayojanayojanādivasena gambhīro hutvā gacchanto gacchanto sinerupādamūle caturāsītiyojanasahassagambhīro hutvā ṭhitoti dasseti.
ಠಿತಧಮ್ಮೋತಿ ಠಿತಸಭಾವೋ ಅವಟ್ಠಿತಸಭಾವೋ। ಕುಣಪೇನಾತಿ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಿಕಳೇವರೇನ। ವಾಹೇತೀತಿ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಯ ವೀಚಿಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಥಲೇ ಖಿಪತಿ। ಗಙ್ಗಾ ಯಮುನಾತಿ ಅನೋತತ್ತದಹಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣಮುಖತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತನದೀ ಪಞ್ಚಧಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಗಙ್ಗಾತಿಆದಿನಾ ಪಞ್ಚಧಾ ಸಙ್ಖಂ ಗತಾ। ತತ್ಥ ನದೀ ನಿನ್ನಗಾತಿಆದಿಕಂ ಗೋತ್ತಂ, ಗಙ್ಗಾ ಯಮುನಾತಿಆದಿಕಂ ನಾಮಂ। ಸವನ್ತಿಯೋತಿ ಯಾ ಕಾಚಿ ಸವಮಾನಾ ಸನ್ದಮಾನಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯೋ ಮಹಾನದಿಯೋ ವಾ ಕುನ್ನದಿಯೋ ವಾ। ಅಪ್ಪೇನ್ತೀತಿ ಅಲ್ಲೀಯನ್ತಿ ಓಸರನ್ತಿ। ಧಾರಾತಿ ವುಟ್ಠಿಧಾರಾ। ಪೂರತ್ತನ್ತಿ ಪುಣ್ಣಭಾವೋ। ಮಹಾಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಹಿ ಅಯಂ ಧಮ್ಮತಾ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ದೇವೋ ಮನ್ದೋ ಜಾತೋ, ಜಾಲಕ್ಖಿಪಾದೀನಿ ಆದಾಯ ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪೇ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಅತಿಮಹನ್ತಾ ವುಟ್ಠಿ, ಲಭಿಸ್ಸಾಮ ನು ಖೋ ಪಿಟ್ಠಿಪಸಾರಣಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ। ಪಠಮಕಪ್ಪಿಕಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹಿ ತೀರಂ ಭಸ್ಸಿತ್ವಾ ಸಿನೇರುಮೇಖಲಂ ಆಹಚ್ಚ ಉದಕಂ ಠಿತಂ, ತತೋ ಏಕಙ್ಗುಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉದಕಂ ನೇವ ಹೇಟ್ಠಾ ಓತರತಿ, ನ ಉದ್ಧಂ ಉತ್ತರತಿ। ಏಕರಸೋತಿ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನರಸೋ।
Ṭhitadhammoti ṭhitasabhāvo avaṭṭhitasabhāvo. Kuṇapenāti yena kenaci hatthiassādikaḷevarena. Vāhetīti hatthena gahetvā viya vīcippahāreneva thale khipati. Gaṅgā yamunāti anotattadahassa dakkhiṇamukhato nikkhantanadī pañcadhārā hutvā pavattaṭṭhāne gaṅgātiādinā pañcadhā saṅkhaṃ gatā. Tattha nadī ninnagātiādikaṃ gottaṃ, gaṅgā yamunātiādikaṃ nāmaṃ. Savantiyoti yā kāci savamānā sandamānā gacchantiyo mahānadiyo vā kunnadiyo vā. Appentīti allīyanti osaranti. Dhārāti vuṭṭhidhārā. Pūrattanti puṇṇabhāvo. Mahāsamuddassa hi ayaṃ dhammatā – ‘‘imasmiṃ kāle devo mando jāto, jālakkhipādīni ādāya macchakacchape gaṇhissāmī’’ti vā ‘‘imasmiṃ kāle atimahantā vuṭṭhi, labhissāma nu kho piṭṭhipasāraṇaṭṭhāna’’nti vā na sakkā vattuṃ. Paṭhamakappikakālato paṭṭhāya hi tīraṃ bhassitvā sinerumekhalaṃ āhacca udakaṃ ṭhitaṃ, tato ekaṅgulamattampi udakaṃ neva heṭṭhā otarati, na uddhaṃ uttarati. Ekarasoti asambhinnaraso.
ಮುತ್ತಾತಿ ಖುದ್ದಕಮಹನ್ತವಟ್ಟದೀಘಾದಿಭೇದಾ ಅನೇಕವಿಧಮುತ್ತಾ। ಮಣೀತಿ ರತ್ತನೀಲಾದಿಭೇದೋ ಅನೇಕವಿಧೋ ಮಣಿ। ವೇಳುರಿಯೋತಿ ವಂಸವಣ್ಣಸಿರೀಸಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾದಿಸಣ್ಠಾನತೋ ಅನೇಕವಿಧೋ। ಸಙ್ಖೋತಿ ದಕ್ಖಿಣಾವಟ್ಟಕತುಮ್ಬಕುಚ್ಛಿಧಮನಸಙ್ಖಾದಿಭೇದೋ ಅನೇಕವಿಧೋ। ಸಿಲಾತಿ ಸೇತಕಾಳಮುಗ್ಗವಣ್ಣಾದಿಭೇದಾ ಅನೇಕವಿಧಾ। ಪವಾಳಮ್ಪಿ ಖುದ್ದಕಮಹನ್ತರತ್ತಘನರತ್ತಾದಿಭೇದಂ ಅನೇಕವಿಧಂ। ಲೋಹಿತಕೋ ಪದುಮರಾಗಾದಿಭೇದೋ ಅನೇಕವಿಧೋ। ಮಸಾರಗಲ್ಲಂ ಕಬರಮಣಿ। ಚಿತ್ತಫಲಿಕನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಮಹತಂ ಭೂತಾನನ್ತಿ ಮಹನ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ। ತಿಮಿ ತಿಮಿಙ್ಗಲೋ ತಿಮಿತಿಮಿಙ್ಗಲೋತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಮಚ್ಛಜಾತಿಯೋ। ತಿಮಿಂ ಗಿಲನಸಮತ್ಥೋ ತಿಮಿಙ್ಗಲೋ, ತಿಮಿಞ್ಚ ತಿಮಿಙ್ಗಲಞ್ಚ ಗಿಲನಸಮತ್ಥೋ ತಿಮಿತಿಮಿಙ್ಗಲೋತಿ ವದನ್ತಿ। ನಾಗಾತಿ ಊಮಿಪಿಟ್ಠಿವಾಸಿನೋಪಿ ವಿಮಾನಟ್ಠಕನಾಗಾಪಿ।
Muttāti khuddakamahantavaṭṭadīghādibhedā anekavidhamuttā. Maṇīti rattanīlādibhedo anekavidho maṇi. Veḷuriyoti vaṃsavaṇṇasirīsapupphavaṇṇādisaṇṭhānato anekavidho. Saṅkhoti dakkhiṇāvaṭṭakatumbakucchidhamanasaṅkhādibhedo anekavidho. Silāti setakāḷamuggavaṇṇādibhedā anekavidhā. Pavāḷampi khuddakamahantarattaghanarattādibhedaṃ anekavidhaṃ. Lohitako padumarāgādibhedo anekavidho. Masāragallaṃ kabaramaṇi. Cittaphalikantipi vadanti. Mahataṃ bhūtānanti mahantānaṃ sattānaṃ. Timi timiṅgalo timitimiṅgaloti tisso macchajātiyo. Timiṃ gilanasamattho timiṅgalo, timiñca timiṅgalañca gilanasamattho timitimiṅgaloti vadanti. Nāgāti ūmipiṭṭhivāsinopi vimānaṭṭhakanāgāpi.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಚೂಳವಗ್ಗಪಾಳಿ • Cūḷavaggapāḷi / ೨. ಮಹಾಸಮುದ್ದೇಅಟ್ಠಚ್ಛರಿಯಂ • 2. Mahāsamuddeaṭṭhacchariyaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಚೂಳವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಯಾಚನಕಥಾ • Pātimokkhuddesayācanakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಯಾಚನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಯಾಚನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧. ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಯಾಚನಕಥಾ • 1. Pātimokkhuddesayācanakathā
