| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
මහාසමුද්‌දෙ අට්‌ඨච්‌ඡරියකථාවණ්‌ණනා
Mahāsamudde aṭṭhacchariyakathāvaṇṇanā
384. අට්‌ඨිමෙ, භික්‌ඛවෙ, මහාසමුද්‌දෙති (උදා. අට්‌ඨ. 45) කො අනුසන්‌ධි? ය්‌වායං අපරිසුද්‌ධාය පරිසාය පාතිමොක්‌ඛස්‌ස අනුද්‌දෙසො, සො ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ අච්‌ඡරියො අබ්‌භුතො ධම්‌මොති තං අපරෙහි සත්‌තහි අච්‌ඡරියඅබ්‌භුතධම්‌මෙහි සද්‌ධිං විභජිත්‌වා දස්‌සෙතුකාමො පඨමං තාව තෙසං උපමාභාවෙන මහාසමුද්‌දෙ අච්‌ඡරියඅබ්‌භුතධම්‌මෙ දස්‌සෙන්‌තො සත්‌ථා ‘‘අට්‌ඨිමෙ, භික්‌ඛවෙ, මහාසමුද්‌දෙ’’තිආදිමාහ. අසුරාති දෙවා විය න සුරන්‌ති න ඊසන්‌ති න විරොචන්‌තීති අසුරා. සුරා නාම දෙවා, තෙසං පටිපක්‌ඛාති වා අසුරා, වෙපචිත්‌තිපහාරාදාදයො. තෙසං භවනං සිනෙරුස්‌ස හෙට්‌ඨාභාගෙ, තෙ තත්‌ථ පවිසන්‌තා නික්‌ඛමන්‌තා සිනෙරුපාදෙ මණ්‌ඩපාදීනි නිම්‌මිනිත්‌වා කීළන්‌තාව අභිරමන්‌ති. සා තත්‌ථ තෙසං අභිරති ඉමෙ ගුණෙ දිස්‌වාති ආහ ‘‘යෙ දිස්‌වා දිස්‌වා අසුරා මහාසමුද්‌දෙ අභිරමන්‌තී’’ති. තත්‌ථ අභිරමන්‌තීති රතිං වින්‌දන්‌ති, අනුක්‌කණ්‌ඨමානා වසන්‌තීති අත්‌ථො.
384.Aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamuddeti (udā. aṭṭha. 45) ko anusandhi? Yvāyaṃ aparisuddhāya parisāya pātimokkhassa anuddeso, so imasmiṃ dhammavinaye acchariyo abbhuto dhammoti taṃ aparehi sattahi acchariyaabbhutadhammehi saddhiṃ vibhajitvā dassetukāmo paṭhamaṃ tāva tesaṃ upamābhāvena mahāsamudde acchariyaabbhutadhamme dassento satthā ‘‘aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamudde’’tiādimāha. Asurāti devā viya na suranti na īsanti na virocantīti asurā. Surā nāma devā, tesaṃ paṭipakkhāti vā asurā, vepacittipahārādādayo. Tesaṃ bhavanaṃ sinerussa heṭṭhābhāge, te tattha pavisantā nikkhamantā sinerupāde maṇḍapādīni nimminitvā kīḷantāva abhiramanti. Sā tattha tesaṃ abhirati ime guṇe disvāti āha ‘‘ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantī’’ti. Tattha abhiramantīti ratiṃ vindanti, anukkaṇṭhamānā vasantīti attho.
අනුපුබ්‌බනින්‌නොතිආදීනි සබ්‌බානි අනුපටිපාටියා නින්‌නභාවස්‌සෙව වෙවචනානි. න ආයතකෙනෙව පපාතොති නච්‌ඡින්‌නතටමහාසොබ්‌භො විය ආදිතො එව පපාතො. සො හි තීරදෙසතො පට්‌ඨාය එකඞ්‌ගුලද්‌වඞ්‌ගුලවිදත්‌ථිරතනයට්‌ඨිඋසභඅඩ්‌ඪගාවුතගාවුතඅඩ්‌ඪයොජනයොජනාදිවසෙන ගම්‌භීරො හුත්‌වා ගච්‌ඡන්‌තො ගච්‌ඡන්‌තො සිනෙරුපාදමූලෙ චතුරාසීතියොජනසහස්‌සගම්‌භීරො හුත්‌වා ඨිතොති දස්‌සෙති.
Anupubbaninnotiādīni sabbāni anupaṭipāṭiyā ninnabhāvasseva vevacanāni. Na āyatakeneva papātoti nacchinnataṭamahāsobbho viya ādito eva papāto. So hi tīradesato paṭṭhāya ekaṅguladvaṅgulavidatthiratanayaṭṭhiusabhaaḍḍhagāvutagāvutaaḍḍhayojanayojanādivasena gambhīro hutvā gacchanto gacchanto sinerupādamūle caturāsītiyojanasahassagambhīro hutvā ṭhitoti dasseti.
ඨිතධම්‌මොති ඨිතසභාවො අවට්‌ඨිතසභාවො. කුණපෙනාති යෙන කෙනචි හත්‌ථිඅස්‌සාදිකළෙවරෙන. වාහෙතීති හත්‌ථෙන ගහෙත්‌වා විය වීචිප්‌පහාරෙනෙව ථලෙ ඛිපති. ගඞ්‌ගා යමුනාති අනොතත්‌තදහස්‌ස දක්‌ඛිණමුඛතො නික්‌ඛන්‌තනදී පඤ්‌චධාරා හුත්‌වා පවත්‌තට්‌ඨානෙ ගඞ්‌ගාතිආදිනා පඤ්‌චධා සඞ්‌ඛං ගතා. තත්‌ථ නදී නින්‌නගාතිආදිකං ගොත්‌තං, ගඞ්‌ගා යමුනාතිආදිකං නාමං. සවන්‌තියොති යා කාචි සවමානා සන්‌දමානා ගච්‌ඡන්‌තියො මහානදියො වා කුන්‌නදියො වා. අප්‌පෙන්‌තීති අල්‌ලීයන්‌ති ඔසරන්‌ති. ධාරාති වුට්‌ඨිධාරා. පූරත්‌තන්‌ති පුණ්‌ණභාවො. මහාසමුද්‌දස්‌ස හි අයං ධම්‌මතා – ‘‘ඉමස්‌මිං කාලෙ දෙවො මන්‌දො ජාතො, ජාලක්‌ඛිපාදීනි ආදාය මච්‌ඡකච්‌ඡපෙ ගණ්‌හිස්‌සාමී’’ති වා ‘‘ඉමස්‌මිං කාලෙ අතිමහන්‌තා වුට්‌ඨි, ලභිස්‌සාම නු ඛො පිට්‌ඨිපසාරණට්‌ඨාන’’න්‌ති වා න සක්‌කා වත්‌තුං. පඨමකප්‌පිකකාලතො පට්‌ඨාය හි තීරං භස්‌සිත්‌වා සිනෙරුමෙඛලං ආහච්‌ච උදකං ඨිතං, තතො එකඞ්‌ගුලමත්‌තම්‌පි උදකං නෙව හෙට්‌ඨා ඔතරති, න උද්‌ධං උත්‌තරති. එකරසොති අසම්‌භින්‌නරසො.
Ṭhitadhammoti ṭhitasabhāvo avaṭṭhitasabhāvo. Kuṇapenāti yena kenaci hatthiassādikaḷevarena. Vāhetīti hatthena gahetvā viya vīcippahāreneva thale khipati. Gaṅgā yamunāti anotattadahassa dakkhiṇamukhato nikkhantanadī pañcadhārā hutvā pavattaṭṭhāne gaṅgātiādinā pañcadhā saṅkhaṃ gatā. Tattha nadī ninnagātiādikaṃ gottaṃ, gaṅgā yamunātiādikaṃ nāmaṃ. Savantiyoti yā kāci savamānā sandamānā gacchantiyo mahānadiyo vā kunnadiyo vā. Appentīti allīyanti osaranti. Dhārāti vuṭṭhidhārā. Pūrattanti puṇṇabhāvo. Mahāsamuddassa hi ayaṃ dhammatā – ‘‘imasmiṃ kāle devo mando jāto, jālakkhipādīni ādāya macchakacchape gaṇhissāmī’’ti vā ‘‘imasmiṃ kāle atimahantā vuṭṭhi, labhissāma nu kho piṭṭhipasāraṇaṭṭhāna’’nti vā na sakkā vattuṃ. Paṭhamakappikakālato paṭṭhāya hi tīraṃ bhassitvā sinerumekhalaṃ āhacca udakaṃ ṭhitaṃ, tato ekaṅgulamattampi udakaṃ neva heṭṭhā otarati, na uddhaṃ uttarati. Ekarasoti asambhinnaraso.
මුත්‌තාති ඛුද්‌දකමහන්‌තවට්‌ටදීඝාදිභෙදා අනෙකවිධමුත්‌තා. මණීති රත්‌තනීලාදිභෙදො අනෙකවිධො මණි. වෙළුරියොති වංසවණ්‌ණසිරීසපුප්‌ඵවණ්‌ණාදිසණ්‌ඨානතො අනෙකවිධො. සඞ්‌ඛොති දක්‌ඛිණාවට්‌ටකතුම්‌බකුච්‌ඡිධමනසඞ්‌ඛාදිභෙදො අනෙකවිධො. සිලාති සෙතකාළමුග්‌ගවණ්‌ණාදිභෙදා අනෙකවිධා. පවාළම්‌පි ඛුද්‌දකමහන්‌තරත්‌තඝනරත්‌තාදිභෙදං අනෙකවිධං. ලොහිතකො පදුමරාගාදිභෙදො අනෙකවිධො. මසාරගල්‌ලං කබරමණි. චිත්‌තඵලිකන්‌තිපි වදන්‌ති. මහතං භූතානන්‌ති මහන්‌තානං සත්‌තානං. තිමි තිමිඞ්‌ගලො තිමිතිමිඞ්‌ගලොති තිස්‌සො මච්‌ඡජාතියො. තිමිං ගිලනසමත්‌ථො තිමිඞ්‌ගලො, තිමිඤ්‌ච තිමිඞ්‌ගලඤ්‌ච ගිලනසමත්‌ථො තිමිතිමිඞ්‌ගලොති වදන්‌ති. නාගාති ඌමිපිට්‌ඨිවාසිනොපි විමානට්‌ඨකනාගාපි.
Muttāti khuddakamahantavaṭṭadīghādibhedā anekavidhamuttā. Maṇīti rattanīlādibhedo anekavidho maṇi. Veḷuriyoti vaṃsavaṇṇasirīsapupphavaṇṇādisaṇṭhānato anekavidho. Saṅkhoti dakkhiṇāvaṭṭakatumbakucchidhamanasaṅkhādibhedo anekavidho. Silāti setakāḷamuggavaṇṇādibhedā anekavidhā. Pavāḷampi khuddakamahantarattaghanarattādibhedaṃ anekavidhaṃ. Lohitako padumarāgādibhedo anekavidho. Masāragallaṃ kabaramaṇi. Cittaphalikantipi vadanti. Mahataṃ bhūtānanti mahantānaṃ sattānaṃ. Timi timiṅgalo timitimiṅgaloti tisso macchajātiyo. Timiṃ gilanasamattho timiṅgalo, timiñca timiṅgalañca gilanasamattho timitimiṅgaloti vadanti. Nāgāti ūmipiṭṭhivāsinopi vimānaṭṭhakanāgāpi.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / චූළවග්‌ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi / 2. මහාසමුද්‌දෙඅට්‌ඨච්‌ඡරියං • 2. Mahāsamuddeaṭṭhacchariyaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / චූළවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසයාචනකථා • Pātimokkhuddesayācanakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසයාචනකථාවණ්‌ණනා • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසයාචනකථාවණ්‌ණනා • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 1. පාතිමොක්‌ඛුද්‌දෙසයාචනකථා • 1. Pātimokkhuddesayācanakathā
