| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
๙. มหาสาโรปมสุตฺตวณฺณนา
9. Mahāsāropamasuttavaṇṇanā
๓๐๗. เอวํ เม สุตนฺติ มหาสาโรปมสุตฺตํฯ ตตฺถ อจิรปกฺกเนฺตติ สงฺฆํ ภินฺทิตฺวา รุหิรุปฺปาทกมฺมํ กตฺวา นจิรปกฺกเนฺต สลิเงฺคเนว ปาฎิเยเกฺก ชาเตฯ
307.Evaṃme sutanti mahāsāropamasuttaṃ. Tattha acirapakkanteti saṅghaṃ bhinditvā ruhiruppādakammaṃ katvā nacirapakkante saliṅgeneva pāṭiyekke jāte.
อิธ, ภิกฺขเว, เอกโจฺจ กุลปุโตฺตติ กิญฺจาปิ อสุกกุลปุโตฺตติ น นิยามิโต, เทวทตฺตํเยว ปน สนฺธาย อิทํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ โส หิ อสมฺภินฺนาย มหาสมฺมตปเวณิยา โอกฺกากวํเส ชาตตฺตา ชาติกุลปุโตฺตฯ โอติโณฺณติ ยสฺส ชาติ อโนฺต อนุปวิฎฺฐา, โส ชาติยา โอติโณฺณ นามฯ ชราทีสุปิ เอเสว นโยฯ ลาภสกฺการาทีสุปิ ลาโภติ จตฺตาโร ปจฺจยาฯ สกฺกาโรติ เตสํเยว สุกตภาโวฯ สิโลโกติ วณฺณภณนํฯ อภินิพฺพเตฺตตีติ อุปฺปาเทติฯ อปญฺญาตาติ ทฺวินฺนํ ชนานํ ฐิตฎฺฐาเน น ปญฺญายนฺติ, ฆาสจฺฉาทนมตฺตมฺปิ น ลภนฺติฯ อเปฺปสกฺขาติ อปฺปปริวารา, ปุรโต วา ปจฺฉโต วา คจฺฉนฺตํ น ลภนฺติฯ
Idha, bhikkhave, ekacco kulaputtoti kiñcāpi asukakulaputtoti na niyāmito, devadattaṃyeva pana sandhāya idaṃ vuttanti veditabbaṃ. So hi asambhinnāya mahāsammatapaveṇiyā okkākavaṃse jātattā jātikulaputto. Otiṇṇoti yassa jāti anto anupaviṭṭhā, so jātiyā otiṇṇo nāma. Jarādīsupi eseva nayo. Lābhasakkārādīsupi lābhoti cattāro paccayā. Sakkāroti tesaṃyeva sukatabhāvo. Silokoti vaṇṇabhaṇanaṃ. Abhinibbattetīti uppādeti. Apaññātāti dvinnaṃ janānaṃ ṭhitaṭṭhāne na paññāyanti, ghāsacchādanamattampi na labhanti. Appesakkhāti appaparivārā, purato vā pacchato vā gacchantaṃ na labhanti.
สาเรน สารกรณียนฺติ รุกฺขสาเรน กตฺตพฺพํ อกฺขจกฺกยุคนงฺคลาทิกํ ยํกิญฺจิฯ สาขาปลาสํ อคฺคเหสิ พฺรหฺมจริยสฺสาติ มคฺคผลสารสฺส สาสนพฺรหฺมจริยสฺส จตฺตาโร ปจฺจยา สาขาปลาสํ นาม, ตํ อคฺคเหสิฯ เตน จ โวสานํ อาปาทีติ เตเนว จ อลเมตฺตาวตา สาโร เม ปโตฺตติ โวสานํ อาปโนฺนฯ
Sārena sārakaraṇīyanti rukkhasārena kattabbaṃ akkhacakkayuganaṅgalādikaṃ yaṃkiñci. Sākhāpalāsaṃ aggahesi brahmacariyassāti maggaphalasārassa sāsanabrahmacariyassa cattāro paccayā sākhāpalāsaṃ nāma, taṃ aggahesi. Tena ca vosānaṃ āpādīti teneva ca alamettāvatā sāro me pattoti vosānaṃ āpanno.
๓๑๐. ญาณทสฺสนํ อาราเธตีติ เทวทโตฺต ปญฺจาภิโญฺญ, ทิพฺพจกฺขุ จ ปญฺจนฺนํ อภิญฺญานํ มตฺถเก ฐิตํ, ตํ อิมสฺมิํ สุเตฺต ‘‘ญาณทสฺสน’’นฺติ วุตฺตํ ฯ อชานํ อปสฺสํ วิหรนฺตีติ กิญฺจิ สุขุมํ รูปํ อชานนฺตา อนฺตมโส ปํสุปิสาจกมฺปิ อปสฺสนฺตา วิหรนฺติฯ
310.Ñāṇadassanaṃ ārādhetīti devadatto pañcābhiñño, dibbacakkhu ca pañcannaṃ abhiññānaṃ matthake ṭhitaṃ, taṃ imasmiṃ sutte ‘‘ñāṇadassana’’nti vuttaṃ . Ajānaṃ apassaṃ viharantīti kiñci sukhumaṃ rūpaṃ ajānantā antamaso paṃsupisācakampi apassantā viharanti.
๓๑๑. อสมยวิโมกฺขํ อาราเธตีติ, ‘‘กตโม อสมยวิโมโกฺข? จตฺตาโร จ อริยมคฺคา จตฺตาริ จ สามญฺญผลานิ, นิพฺพานญฺจ, อยํ อสมยวิโมโกฺข’’ติ (ปฎิ. ม. ๑.๒๑๓) เอวํ วุเตฺต นวโลกุตฺตรธเมฺม อาราเธติ สมฺปาเทติ ปฎิลภติฯ โลกิยสมาปตฺติโย หิ อปฺปิตปฺปิตกฺขเณเยว ปจฺจนีกธเมฺมหิ วิมุจฺจนฺติ, ตสฺมา, ‘‘กตโม สมยวิโมโกฺข? จตฺตาริ จ ฌานานิ จตโสฺส จ อรูปาวจรสมาปตฺติโย, อยํ สมยวิโมโกฺข’’ติ เอวํ สมยวิโมโกฺขติ วุตฺตาฯ โลกุตฺตรธมฺมา ปน กาเลน กาลํ วิมุจฺจนฺติ, สกิํ วิมุตฺตานิ หิ มคฺคผลานิ วิมุตฺตาเนว โหนฺติฯ นิพฺพานํ สพฺพกิเลเสหิ อจฺจนฺตํ วิมุตฺตเมวาติ อิเม นว ธมฺมา อสมยวิโมโกฺขติ วุตฺตาฯ
311.Asamayavimokkhaṃ ārādhetīti, ‘‘katamo asamayavimokkho? Cattāro ca ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca, ayaṃ asamayavimokkho’’ti (paṭi. ma. 1.213) evaṃ vutte navalokuttaradhamme ārādheti sampādeti paṭilabhati. Lokiyasamāpattiyo hi appitappitakkhaṇeyeva paccanīkadhammehi vimuccanti, tasmā, ‘‘katamo samayavimokkho? Cattāri ca jhānāni catasso ca arūpāvacarasamāpattiyo, ayaṃ samayavimokkho’’ti evaṃ samayavimokkhoti vuttā. Lokuttaradhammā pana kālena kālaṃ vimuccanti, sakiṃ vimuttāni hi maggaphalāni vimuttāneva honti. Nibbānaṃ sabbakilesehi accantaṃ vimuttamevāti ime nava dhammā asamayavimokkhoti vuttā.
อกุปฺปา เจโตวิมุตฺตีติ อรหตฺตผลวิมุตฺติฯ อยมโตฺถ เอตสฺสาติ เอตทตฺถํ, อรหตฺตผลตฺถมิทํ พฺรหฺมจริยํฯ อยํ เอตสฺส อโตฺถติ วุตฺตํ โหติฯ เอตํ สารนฺติ เอตํ อรหตฺตผลํ พฺรหฺมจริยสฺส สารํฯ เอตํ ปริโยสานนฺติ เอตํ อรหตฺตผลํ พฺรหฺมจริยสฺส ปริโยสานํ, เอสา โกฎิ, น อิโต ปรํ ปตฺตพฺพํ อตฺถีติ ยถานุสนฺธินาว เทสนํ นิฎฺฐเปสีติฯ
Akuppā cetovimuttīti arahattaphalavimutti. Ayamattho etassāti etadatthaṃ, arahattaphalatthamidaṃ brahmacariyaṃ. Ayaṃ etassa atthoti vuttaṃ hoti. Etaṃ sāranti etaṃ arahattaphalaṃ brahmacariyassa sāraṃ. Etaṃ pariyosānanti etaṃ arahattaphalaṃ brahmacariyassa pariyosānaṃ, esā koṭi, na ito paraṃ pattabbaṃ atthīti yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesīti.
ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฎฺฐกถาย
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
มหาสาโรปมสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Mahāsāropamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๙. มหาสาโรปมสุตฺตํ • 9. Mahāsāropamasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๙. มหาสาโรปมสุตฺตวณฺณนา • 9. Mahāsāropamasuttavaṇṇanā
