| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
9. මහාසාරොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Mahāsāropamasuttavaṇṇanā
307. නචිරපක්‌කන්‌තෙති න චිරං පක්‌කන්‌තෙ, පක්‌කන්‌තස්‌ස සතො න චිරස්‌සෙව. සලිඞ්‌ගෙනෙවාති මුණ්‌ඩියකාසායග්‌ගහණාදිනා අත්‌තනො පුරිමලිඞ්‌ගෙනෙව. පාටියෙක්‌කෙ ජාතෙති විපන්‌නාචාරදිට්‌ඨිතාය පකාසනීයකම්‌මකරණතො පරං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියසදිසෙ විසුං භූතෙ. කුලපුත්‌තොති ජාතිමත්‌තෙන කුලපුත්‌තො. අසම්‌භින්‌නායාති සම්‌භෙදරහිතාය, ජාතිසඞ්‌කරවිරහිතායාති අත්‌තො. ජාතිසීසෙන ඉධ ජාතිවත්‌ථුකං දුක්‌ඛං වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘ඔතිණ්‌ණොති යස්‌ස ජාති අන්‌තො අනුපවිට්‌ඨා’’ති. ජාතො හි සත්‌තො ජාතකාලතො පට්‌ඨාය ජාතිනිමිත්‌තෙන දුක්‌ඛෙන අන්‌තො අනුපවිට්‌ඨො විය විබාධීයති. ජරායාතිආදීසුපි එසෙව නයො. චත්‌තාරො පච්‌චයා ලබ්‌භන්‌තීති ලාභා, චතුන්‌නං පච්‌චයානං ලබ්‌භමානානං සුකතභාවො සුට්‌ඨු අභිසඞ්‌ඛතභාවො. වණ්‌ණභණනන්‌ති ගුණකිත්‌තනං. අපඤ්‌ඤාතාති සම්‌භාවනාවසෙන න පඤ්‌ඤාතා. ලාභාදිනිබ්‌බත්‌තියාභාවදස්‌සනඤ්‌හෙතං. තෙනාහ ‘‘ඝාසච්‌ඡාදනමත්‌තම්‌පි න ලභන්‌තී’’ති. අප්‌පෙසක්‌ඛාති අප්‌පානුභාවා. සා පන අප්‌පෙසක්‌ඛතා අධිපතෙය්‍යසම්‌පත්‌තියා ච පරිවාරසම්‌පත්‌තියා ච අභාවෙන පාකටා හොති. තත්‌ථ පරිවාරසම්‌පත්‌තියා අභාවං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘අප්‌පපරිවාරා’’ති ආහ.
307.Nacirapakkanteti na ciraṃ pakkante, pakkantassa sato na cirasseva. Saliṅgenevāti muṇḍiyakāsāyaggahaṇādinā attano purimaliṅgeneva. Pāṭiyekke jāteti vipannācāradiṭṭhitāya pakāsanīyakammakaraṇato paraṃ aññatitthiyasadise visuṃ bhūte. Kulaputtoti jātimattena kulaputto. Asambhinnāyāti sambhedarahitāya, jātisaṅkaravirahitāyāti atto. Jātisīsena idha jātivatthukaṃ dukkhaṃ vuttanti āha ‘‘otiṇṇoti yassa jāti anto anupaviṭṭhā’’ti. Jāto hi satto jātakālato paṭṭhāya jātinimittena dukkhena anto anupaviṭṭho viya vibādhīyati. Jarāyātiādīsupi eseva nayo. Cattāro paccayā labbhantīti lābhā, catunnaṃ paccayānaṃ labbhamānānaṃ sukatabhāvo suṭṭhu abhisaṅkhatabhāvo. Vaṇṇabhaṇananti guṇakittanaṃ. Apaññātāti sambhāvanāvasena na paññātā. Lābhādinibbattiyābhāvadassanañhetaṃ. Tenāha ‘‘ghāsacchādanamattampi na labhantī’’ti. Appesakkhāti appānubhāvā. Sā pana appesakkhatā adhipateyyasampattiyā ca parivārasampattiyā ca abhāvena pākaṭā hoti. Tattha parivārasampattiyā abhāvaṃ dassento ‘‘appaparivārā’’ti āha.
සාරෙනපි කෙචි අජානනෙන අඤ්‌ඤාලාභෙන වා අසාරභූතම්‌පි කත්‌තබ්‌බං කරොන්‌තීති තතො විසෙසනත්‌ථං ‘‘සාරෙන සාරකරණීය’’න්‌ති වුත්‌තන්‌ති තං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘අක්‌ඛචක්‌කයුගනඞ්‌ගලාදික’’න්‌ති ආහ. බ්‍රහ්‌මචරියස්‌සාති සික්‌ඛාත්‌තයසඞ්‌ගහස්‌ස සාසනබ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස. මහාරුක්‌ඛස්‌ස මග්‌ගඵලසාරස්‌ස ඤාණදස්‌සනඵෙග්‌ගුකස්‌ස සමාධිතචස්‌ස සීලපපටිකස්‌ස චඤ්‌චලසභාවා සංසප්‌පචාරීති ච චත්‌තාරො පච්‌චයා සාඛාපලාසං නාම. තෙනෙවාති ලාභසක්‌කාරසිලොකනිබ්‌බත්‌තනෙනෙව. සාරො මෙ පත්‌තොති ඉමස්‌මිං සාසනෙ අධිගන්‌තබ්‌බසාරො නාම ඉමිනා ලාභාදිනිබ්‌බත්‌තනෙන අනුප්‌පත්‌තොති වොසානං නිට්‌ඨිතකිච්‌චං ආපන්‌නො.
Sārenapi keci ajānanena aññālābhena vā asārabhūtampi kattabbaṃ karontīti tato visesanatthaṃ ‘‘sārena sārakaraṇīya’’nti vuttanti taṃ dassento ‘‘akkhacakkayuganaṅgalādika’’nti āha. Brahmacariyassāti sikkhāttayasaṅgahassa sāsanabrahmacariyassa. Mahārukkhassa maggaphalasārassa ñāṇadassanapheggukassa samādhitacassa sīlapapaṭikassa cañcalasabhāvā saṃsappacārīti ca cattāro paccayā sākhāpalāsaṃ nāma. Tenevāti lābhasakkārasilokanibbattaneneva. Sāro me pattoti imasmiṃ sāsane adhigantabbasāro nāma iminā lābhādinibbattanena anuppattoti vosānaṃ niṭṭhitakiccaṃ āpanno.
310. ඤාණදස්‌සනන්‌ති ඤාණභූතං දස්‌සනං විසයස්‌ස සච්‌ඡිකරණවසෙන පවත්‌තං අභිඤ්‌ඤාඤාණං. සුඛුමං රූපන්‌ති දෙවාදීනං, අඤ්‌ඤම්‌පි වා සුඛුමසභාවං රූපං. තෙනාහ ‘‘අන්‌තමසො…පෙ.… විහරන්‌තී’’ති, දිබ්‌බචක්‌ඛු හි ඉධ උක්‌කට්‌ඨනිද්‌දෙසෙන ‘‘ඤාණදස්‌සන’’න්‌ති ගහිතං.
310.Ñāṇadassananti ñāṇabhūtaṃ dassanaṃ visayassa sacchikaraṇavasena pavattaṃ abhiññāñāṇaṃ. Sukhumaṃ rūpanti devādīnaṃ, aññampi vā sukhumasabhāvaṃ rūpaṃ. Tenāha ‘‘antamaso…pe… viharantī’’ti, dibbacakkhu hi idha ukkaṭṭhaniddesena ‘‘ñāṇadassana’’nti gahitaṃ.
311. අසමයවිමොක්‌ඛං ආරාධෙතීති එත්‌ථ අධිප්‌පෙතං අසමයවිමොක්‌ඛං පාළියා එව දස්‌සෙතුං ‘‘කතමො අසමයවිමොක්‌ඛො’’තිආදි වුත්‌තං. අට්‌ඨන්‌නඤ්‌හි සමාපජ්‌ජනසමයොපි අත්‌ථි අසමයොපි, මග්‌ගවිමොක්‌ඛෙන පන විමුච්‌චනස්‌ස සමයො වා අසමයො වා නත්‌ථි. යස්‌ස සද්‌ධා බලවතී, විපස්‌සනා ච ආරද්‌ධා, තස්‌ස ගච්‌ඡන්‌තස්‌ස තිට්‌ඨන්‌තස්‌ස නිසීදන්‌තස්‌ස භුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස ච මග්‌ගඵලපටිවෙධො නාම න හොතීති න වත්‌තබ්‌බං, ඉති මග්‌ගවිමොක්‌ඛෙන විමුච්‌චන්‌තස්‌ස සමයො වා අසමයො වා නත්‌ථීති සො අසමයවිමොක්‌ඛො. තෙනාහ ‘‘ලොකියසමාපත්‌තියො හී’’තිආදි.
311.Asamayavimokkhaṃārādhetīti ettha adhippetaṃ asamayavimokkhaṃ pāḷiyā eva dassetuṃ ‘‘katamo asamayavimokkho’’tiādi vuttaṃ. Aṭṭhannañhi samāpajjanasamayopi atthi asamayopi, maggavimokkhena pana vimuccanassa samayo vā asamayo vā natthi. Yassa saddhā balavatī, vipassanā ca āraddhā, tassa gacchantassa tiṭṭhantassa nisīdantassa bhuñjantassa ca maggaphalapaṭivedho nāma na hotīti na vattabbaṃ, iti maggavimokkhena vimuccantassa samayo vā asamayo vā natthīti so asamayavimokkho. Tenāha ‘‘lokiyasamāpattiyo hī’’tiādi.
න කුප්‌පති, න නස්‌සතීති අකුප්‌පා, කදාචිපි අපරිහානසභාවා. සබ්‌බසංකිලෙසෙහි පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිවසෙන චෙතසො විමුත්‌තීති චෙතොවිමුත්‌ති. තෙනාහ ‘‘අරහත්‌තඵලවිමුත්‌තී’’ති. අයමත්‌ථො පයොජනං එතස්‌සාති එතදත්‌ථං, සාසනබ්‍රහ්‌මචරියං, තස්‌ස එසා පරමකොටි. යථාරද්‌ධස්‌ස සාරොපමෙන ඵලෙන දෙසනා නිට්‌ඨාපිතාති ආහ ‘‘යථානුසන්‌ධිනාව දෙසනං නිට්‌ඨපෙසී’’ති. යං පනෙත්‌ථ අත්‌ථතො අවිභත්‌තං, තං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
Na kuppati, na nassatīti akuppā, kadācipi aparihānasabhāvā. Sabbasaṃkilesehi paṭippassaddhivasena cetaso vimuttīti cetovimutti. Tenāha ‘‘arahattaphalavimuttī’’ti. Ayamattho payojanaṃ etassāti etadatthaṃ, sāsanabrahmacariyaṃ, tassa esā paramakoṭi. Yathāraddhassa sāropamena phalena desanā niṭṭhāpitāti āha ‘‘yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesī’’ti. Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ, taṃ suviññeyyameva.
මහාසාරොපමසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Mahāsāropamasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 9. මහාසාරොපමසුත්‌තං • 9. Mahāsāropamasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 9. මහාසාරොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Mahāsāropamasuttavaṇṇanā
