| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੯. ਮਹਾਸਾਰੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Mahāsāropamasuttavaṇṇanā
੩੦੭. ਨਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਤਿ ਨ ਚਿਰਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤੋ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ। ਸਲਿਙ੍ਗੇਨੇવਾਤਿ ਮੁਣ੍ਡਿਯਕਾਸਾਯਗ੍ਗਹਣਾਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਰਿਮਲਿਙ੍ਗੇਨੇવ। ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੇ ਜਾਤੇਤਿ વਿਪਨ੍ਨਾਚਾਰਦਿਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਕਾਸਨੀਯਕਮ੍ਮਕਰਣਤੋ ਪਰਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਸਦਿਸੇ વਿਸੁਂ ਭੂਤੇ। ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਜਾਤਿਮਤ੍ਤੇਨ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ। ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਭੇਦਰਹਿਤਾਯ, ਜਾਤਿਸਙ੍ਕਰવਿਰਹਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤੋ। ਜਾਤਿਸੀਸੇਨ ਇਧ ਜਾਤਿવਤ੍ਥੁਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਓਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਯਸ੍ਸ ਜਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪવਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ। ਜਾਤੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤੋ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਜਾਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪવਿਟ੍ਠੋ વਿਯ વਿਬਾਧੀਯਤਿ। ਜਰਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਲਾਭਾ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਨਂ ਸੁਕਤਭਾવੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਭਾવੋ। વਣ੍ਣਭਣਨਨ੍ਤਿ ਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨਂ। ਅਪਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਸਮ੍ਭਾવਨਾવਸੇਨ ਨ ਪਞ੍ਞਾਤਾ। ਲਾਭਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾਭਾવਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹੇਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖਾਤਿ ਅਪ੍ਪਾਨੁਭਾવਾ। ਸਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖਤਾ ਅਧਿਪਤੇਯ੍ਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਭਾવੇਨ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਪਰਿવਾਰਾ’’ਤਿ ਆਹ।
307.Nacirapakkanteti na ciraṃ pakkante, pakkantassa sato na cirasseva. Saliṅgenevāti muṇḍiyakāsāyaggahaṇādinā attano purimaliṅgeneva. Pāṭiyekke jāteti vipannācāradiṭṭhitāya pakāsanīyakammakaraṇato paraṃ aññatitthiyasadise visuṃ bhūte. Kulaputtoti jātimattena kulaputto. Asambhinnāyāti sambhedarahitāya, jātisaṅkaravirahitāyāti atto. Jātisīsena idha jātivatthukaṃ dukkhaṃ vuttanti āha ‘‘otiṇṇoti yassa jāti anto anupaviṭṭhā’’ti. Jāto hi satto jātakālato paṭṭhāya jātinimittena dukkhena anto anupaviṭṭho viya vibādhīyati. Jarāyātiādīsupi eseva nayo. Cattāro paccayā labbhantīti lābhā, catunnaṃ paccayānaṃ labbhamānānaṃ sukatabhāvo suṭṭhu abhisaṅkhatabhāvo. Vaṇṇabhaṇananti guṇakittanaṃ. Apaññātāti sambhāvanāvasena na paññātā. Lābhādinibbattiyābhāvadassanañhetaṃ. Tenāha ‘‘ghāsacchādanamattampi na labhantī’’ti. Appesakkhāti appānubhāvā. Sā pana appesakkhatā adhipateyyasampattiyā ca parivārasampattiyā ca abhāvena pākaṭā hoti. Tattha parivārasampattiyā abhāvaṃ dassento ‘‘appaparivārā’’ti āha.
ਸਾਰੇਨਪਿ ਕੇਚਿ ਅਜਾਨਨੇਨ ਅਞ੍ਞਾਲਾਭੇਨ વਾ ਅਸਾਰਭੂਤਮ੍ਪਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਤੋ વਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਾਰੇਨ ਸਾਰਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਕ੍ਖਚਕ੍ਕਯੁਗਨਙ੍ਗਲਾਦਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ। ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਫਲਸਾਰਸ੍ਸ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਫੇਗ੍ਗੁਕਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਤਚਸ੍ਸ ਸੀਲਪਪਟਿਕਸ੍ਸ ਚਞ੍ਚਲਸਭਾવਾ ਸਂਸਪ੍ਪਚਾਰੀਤਿ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਾਖਾਪਲਾਸਂ ਨਾਮ। ਤੇਨੇવਾਤਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨੇવ। ਸਾਰੋ ਮੇ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਸਾਰੋ ਨਾਮ ਇਮਿਨਾ ਲਾਭਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ વੋਸਾਨਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਆਪਨ੍ਨੋ।
Sārenapi keci ajānanena aññālābhena vā asārabhūtampi kattabbaṃ karontīti tato visesanatthaṃ ‘‘sārena sārakaraṇīya’’nti vuttanti taṃ dassento ‘‘akkhacakkayuganaṅgalādika’’nti āha. Brahmacariyassāti sikkhāttayasaṅgahassa sāsanabrahmacariyassa. Mahārukkhassa maggaphalasārassa ñāṇadassanapheggukassa samādhitacassa sīlapapaṭikassa cañcalasabhāvā saṃsappacārīti ca cattāro paccayā sākhāpalāsaṃ nāma. Tenevāti lābhasakkārasilokanibbattaneneva. Sāro me pattoti imasmiṃ sāsane adhigantabbasāro nāma iminā lābhādinibbattanena anuppattoti vosānaṃ niṭṭhitakiccaṃ āpanno.
੩੧੦. ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਞਾਣਭੂਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ વਿਸਯਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਂ। ਸੁਖੁਮਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਦੇવਾਦੀਨਂ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ વਾ ਸੁਖੁਮਸਭਾવਂ ਰੂਪਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ…ਪੇ॰… વਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਹਿ ਇਧ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ‘‘ਞਾਣਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਂ।
310.Ñāṇadassananti ñāṇabhūtaṃ dassanaṃ visayassa sacchikaraṇavasena pavattaṃ abhiññāñāṇaṃ. Sukhumaṃ rūpanti devādīnaṃ, aññampi vā sukhumasabhāvaṃ rūpaṃ. Tenāha ‘‘antamaso…pe… viharantī’’ti, dibbacakkhu hi idha ukkaṭṭhaniddesena ‘‘ñāṇadassana’’nti gahitaṃ.
੩੧੧. ਅਸਮਯવਿਮੋਕ੍ਖਂ ਆਰਾਧੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਅਸਮਯવਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਏવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਤਮੋ ਅਸਮਯવਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸਮਯੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਸਮਯੋਪਿ, ਮਗ੍ਗવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਪਨ વਿਮੁਚ੍ਚਨਸ੍ਸ ਸਮਯੋ વਾ ਅਸਮਯੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਬਲવਤੀ, વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਆਰਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਪਟਿવੇਧੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਿ ਮਗ੍ਗવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯੋ વਾ ਅਸਮਯੋ વਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸੋ ਅਸਮਯવਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲੋਕਿਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ।
311.Asamayavimokkhaṃārādhetīti ettha adhippetaṃ asamayavimokkhaṃ pāḷiyā eva dassetuṃ ‘‘katamo asamayavimokkho’’tiādi vuttaṃ. Aṭṭhannañhi samāpajjanasamayopi atthi asamayopi, maggavimokkhena pana vimuccanassa samayo vā asamayo vā natthi. Yassa saddhā balavatī, vipassanā ca āraddhā, tassa gacchantassa tiṭṭhantassa nisīdantassa bhuñjantassa ca maggaphalapaṭivedho nāma na hotīti na vattabbaṃ, iti maggavimokkhena vimuccantassa samayo vā asamayo vā natthīti so asamayavimokkho. Tenāha ‘‘lokiyasamāpattiyo hī’’tiādi.
ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਨ ਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਕੁਪ੍ਪਾ, ਕਦਾਚਿਪਿ ਅਪਰਿਹਾਨਸਭਾવਾ। ਸਬ੍ਬਸਂਕਿਲੇਸੇਹਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਸੇਨ ਚੇਤਸੋ વਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਫਲવਿਮੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਪਯੋਜਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤਦਤ੍ਥਂ, ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਏਸਾ ਪਰਮਕੋਟਿ। ਯਥਾਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਰੋਪਮੇਨ ਫਲੇਨ ਦੇਸਨਾ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਨਾવ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਪੇਸੀ’’ਤਿ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅવਿਭਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Na kuppati, na nassatīti akuppā, kadācipi aparihānasabhāvā. Sabbasaṃkilesehi paṭippassaddhivasena cetaso vimuttīti cetovimutti. Tenāha ‘‘arahattaphalavimuttī’’ti. Ayamattho payojanaṃ etassāti etadatthaṃ, sāsanabrahmacariyaṃ, tassa esā paramakoṭi. Yathāraddhassa sāropamena phalena desanā niṭṭhāpitāti āha ‘‘yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesī’’ti. Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ, taṃ suviññeyyameva.
ਮਹਾਸਾਰੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Mahāsāropamasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੯. ਮਹਾਸਾਰੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Mahāsāropamasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਮਹਾਸਾਰੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Mahāsāropamasuttavaṇṇanā
