| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationទីឃ និកាយ ២២
Long Discourses 22
មហាសតិបដ្ឋានសុត្ត
The Longer Discourse on Mindfulness Meditation
ឯវំ មេ សុតំ—ឯកំ សមយំ ភគវា កុរូសុ វិហរតិ កម្មាសធម្មំ នាម កុរូនំ និគមោ។ តត្រ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ: “ភិក្ខវោ”តិ។
So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Kurus, near the Kuru town named Kammāsadamma. There the Buddha addressed the bhikkhus, “Bhikkhus!”
“ភទ្ទន្តេ”តិ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ បច្ចស្សោសុំ។ ភគវា ឯតទវោច:
“Venerable sir,” they replied. The Buddha said this:
“ឯកាយនោ អយំ, ភិក្ខវេ, មគ្គោ សត្តានំ វិសុទ្ធិយា, សោកបរិទេវានំ សមតិក្កមាយ ទុក្ខទោមនស្សានំ អត្ថង្គមាយ ញាយស្ស អធិគមាយ និព្ពានស្ស សច្ឆិកិរិយាយ, យទិទំ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានា។
“Bhikkhus, the four kinds of mindfulness meditation are the path to convergence. They are in order to purify sentient beings, to get past sorrow and crying, to make an end of pain and sadness, to discover the system, and to realize Nibbana.
កតមេ ចត្តារោ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ, វេទនាសុ វេទនានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ, ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ, ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ។
What four? It’s when a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of feelings—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of the mind—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of principles—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world.
ឧទ្ទេសោ និដ្ឋិតោ។
១។ កាយានុបស្សនា
1. Observing the Body
១។១។ កាយានុបស្សនាអានាបានបព្ព
1.1. Mindfulness of Breathing
កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ?
And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of the body?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អរញ្ញគតោ វា រុក្ខមូលគតោ វា សុញ្ញាគារគតោ វា និសីទតិ បល្លង្កំ អាភុជិត្វា ឧជុំ កាយំ បណិធាយ បរិមុខំ សតិំ ឧបដ្ឋបេត្វា។ សោ សតោវ អស្សសតិ, សតោវ បស្សសតិ។
It’s when a bhikkhu—gone to a wilderness, or to the root of a tree, or to an empty hut—sits down cross-legged, sets their body straight, and establishes mindfulness in front of them. Just mindful, they breathe in. Mindful, they breathe out.
ទីឃំ វា អស្សសន្តោ ‘ទីឃំ អស្សសាមីៜតិ បជានាតិ, ទីឃំ វា បស្សសន្តោ ‘ទីឃំ បស្សសាមីៜតិ បជានាតិ។
Breathing in heavily they know: ‘I’m breathing in heavily.’ Breathing out heavily they know: ‘I’m breathing out heavily.’
រស្សំ វា អស្សសន្តោ ‘រស្សំ អស្សសាមីៜតិ បជានាតិ, រស្សំ វា បស្សសន្តោ ‘រស្សំ បស្សសាមីៜតិ បជានាតិ។
When breathing in lightly they know: ‘I’m breathing in lightly.’ Breathing out lightly they know: ‘I’m breathing out lightly.’
‘សព្ពកាយបដិសំវេទី អស្សសិស្សាមីៜតិ សិក្ខតិ, ‘សព្ពកាយបដិសំវេទី បស្សសិស្សាមីៜតិ សិក្ខតិ។
They practice like this: ‘I’ll breathe in experiencing the whole body.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out experiencing the whole body.’
‘បស្សម្ភយំ កាយសង្ខារំ អស្សសិស្សាមីៜតិ សិក្ខតិ, ‘បស្សម្ភយំ កាយសង្ខារំ បស្សសិស្សាមីៜតិ សិក្ខតិ។
They practice like this: ‘I’ll breathe in stilling the physical process.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out stilling the physical process.’
សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, ទក្ខោ ភមការោ វា ភមការន្តេវាសី វា ទីឃំ វា អញ្ឆន្តោ ‘ទីឃំ អញ្ឆាមីៜតិ បជានាតិ, រស្សំ វា អញ្ឆន្តោ ‘រស្សំ អញ្ឆាមីៜតិ បជានាតិ; ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ទីឃំ វា អស្សសន្តោ ‘ទីឃំ អស្សសាមីៜតិ បជានាតិ, ទីឃំ វា បស្សសន្តោ ‘ទីឃំ បស្សសាមីៜតិ បជានាតិ, រស្សំ វា អស្សសន្តោ ‘រស្សំ អស្សសាមីៜតិ បជានាតិ, រស្សំ វា បស្សសន្តោ ‘រស្សំ បស្សសាមីៜតិ បជានាតិ។ ‘សព្ពកាយបដិសំវេទី អស្សសិស្សាមីៜតិ សិក្ខតិ, ‘សព្ពកាយបដិសំវេទី បស្សសិស្សាមីៜតិ សិក្ខតិ, ‘បស្សម្ភយំ កាយសង្ខារំ អស្សសិស្សាមីៜតិ សិក្ខតិ, ‘បស្សម្ភយំ កាយសង្ខារំ បស្សសិស្សាមីៜតិ សិក្ខតិ។
It’s like a deft carpenter or carpenter’s apprentice. When making a deep cut they know: ‘I’m making a deep cut,’ and when making a shallow cut they know: ‘I’m making a shallow cut.’
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ កាយោៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
And so they meditate observing an aspect of the body internally, externally, and both internally and externally. They meditate observing the body as liable to originate, as liable to vanish, and as liable to both originate and vanish. Or mindfulness is established that the body exists, to the extent necessary for knowledge and mindfulness. They meditate independent, not grasping at anything in the world.
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។
That’s how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body.
អានាបានបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
១។២។ កាយានុបស្សនាឥរិយាបថបព្ព
1.2. The Postures
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ គច្ឆន្តោ វា ‘គច្ឆាមីៜតិ បជានាតិ, ឋិតោ វា ‘ឋិតោម្ហីៜតិ បជានាតិ, និសិន្នោ វា ‘និសិន្នោម្ហីៜតិ បជានាតិ, សយានោ វា ‘សយានោម្ហីៜតិ បជានាតិ, យថា យថា វា បនស្ស កាយោ បណិហិតោ ហោតិ តថា តថា នំ បជានាតិ។
Furthermore, when a bhikkhu is walking they know: ‘I am walking.’ When standing they know: ‘I am standing.’ When sitting they know: ‘I am sitting.’ And when lying down they know: ‘I am lying down.’ Whatever posture their body is in, they know it.
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ កាយោៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
And so they meditate observing an aspect of the body internally, externally, and both internally and externally. They meditate observing the body as liable to originate, as liable to vanish, and as liable to both originate and vanish. Or mindfulness is established that the body exists, to the extent necessary for knowledge and mindfulness. They meditate independent, not grasping at anything in the world.
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។
That too is how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body.
ឥរិយាបថបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
១។៣។ កាយានុបស្សនាសម្បជានបព្ព
1.3. Situational Awareness
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អភិក្កន្តេ បដិក្កន្តេ សម្បជានការី ហោតិ, អាលោកិតេ វិលោកិតេ សម្បជានការី ហោតិ, សមិញ្ជិតេ បសារិតេ សម្បជានការី ហោតិ, សង្ឃាដិបត្តចីវរធារណេ សម្បជានការី ហោតិ, អសិតេ បីតេ ខាយិតេ សាយិតេ សម្បជានការី ហោតិ, ឧច្ចារបស្សាវកម្មេ សម្បជានការី ហោតិ, គតេ ឋិតេ និសិន្នេ សុត្តេ ជាគរិតេ ភាសិតេ តុណ្ហីភាវេ សម្បជានការី ហោតិ។
Furthermore, a bhikkhu acts with situational awareness when going out and coming back; when looking ahead and aside; when bending and extending the limbs; when bearing the outer robe, bowl, and robes; when eating, drinking, chewing, and tasting; when urinating and defecating; when walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and keeping silent.
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា …បេ…
And so they meditate observing an aspect of the body internally …
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។
That too is how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body.
សម្បជានបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
១។៤។ កាយានុបស្សនាបដិកូលមនសិការបព្ព
1.4. Focusing on the Repulsive
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ឥមមេវ កាយំ ឧទ្ធំ បាទតលា អធោ កេសមត្ថកា តចបរិយន្តំ បូរំ នានប្បការស្ស អសុចិនោ បច្ចវេក្ខតិ: ‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ កេសា លោមា នខា ទន្តា តចោ, មំសំ ន្ហារុ អដ្ឋិ អដ្ឋិមិញ្ឹ វក្កំ, ហទយំ យកនំ កិលោមកំ បិហកំ បប្ផាសំ, អន្តំ អន្តគុណំ ឧទរិយំ ករីសំ, បិត្តំ សេម្ហំ បុព្ពោ លោហិតំ សេទោ មេទោ, អស្សុ វសា ខេឡោ សិង្ឃាណិកា លសិកា មុត្តន៑ៜតិ។
Furthermore, a bhikkhu examines their own body, up from the soles of the feet and down from the tips of the hairs, wrapped in skin and full of many kinds of filth. ‘In this body there is head hair, body hair, nails, teeth, skin, flesh, sinews, bones, bone marrow, kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, lungs, intestines, mesentery, undigested food, feces, bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, tears, grease, saliva, snot, synovial fluid, urine.’
សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, ឧភតោមុខា បុតោឡិ បូរា នានាវិហិតស្ស ធញ្ញស្ស, សេយ្យថិទំ—សាលីនំ វីហីនំ មុគ្គានំ មាសានំ តិលានំ តណ្ឌុលានំ។ តមេនំ ចក្ខុមា បុរិសោ មុញ្ចិត្វា បច្ចវេក្ខេយ្យ: ‘ឥមេ សាលី, ឥមេ វីហី ឥមេ មុគ្គា ឥមេ មាសា ឥមេ តិលា ឥមេ តណ្ឌុលាៜតិ។
It’s as if there were a bag with openings at both ends, filled with various kinds of grains, such as fine rice, wheat, mung beans, peas, sesame, and ordinary rice. And someone with clear eyes were to open it and examine the contents: ‘These grains are fine rice, these are wheat, these are mung beans, these are peas, these are sesame, and these are ordinary rice.’
ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ឥមមេវ កាយំ ឧទ្ធំ បាទតលា អធោ កេសមត្ថកា តចបរិយន្តំ បូរំ នានប្បការស្ស អសុចិនោ បច្ចវេក្ខតិ: ‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ កេសា លោមា …បេ… មុត្តន៑ៜតិ។
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា …បេ…
And so they meditate observing an aspect of the body internally …
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។
That too is how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body.
បដិកូលមនសិការបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
១។៥។ កាយានុបស្សនាធាតុមនសិការបព្ព
1.5. Focusing on the Elements
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ឥមមេវ កាយំ យថាឋិតំ យថាបណិហិតំ ធាតុសោ បច្ចវេក្ខតិ: ‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ បថវីធាតុ អាបោធាតុ តេជោធាតុ វាយោធាតូៜតិ។
Furthermore, a bhikkhu examines their own body, whatever its placement or posture, according to the elements: ‘In this body there is the earth element, the water element, the fire element, and the air element.’
សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, ទក្ខោ គោឃាតកោ វា គោឃាតកន្តេវាសី វា គាវិំ វធិត្វា ចតុមហាបថេ ពិលសោ វិភជិត្វា និសិន្នោ អស្ស; ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ឥមមេវ កាយំ យថាឋិតំ យថាបណិហិតំ ធាតុសោ បច្ចវេក្ខតិ: ‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ បថវីធាតុ អាបោធាតុ តេជោធាតុ វាយោធាតូៜតិ។
It’s as if a deft butcher or butcher’s apprentice were to kill a cow and sit down at the crossroads with the meat cut into portions.
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ …បេ…
And so they meditate observing an aspect of the body internally …
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។
That too is how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body.
ធាតុមនសិការបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
១។៦។ កាយានុបស្សនានវសិវថិកបព្ព
1.6. The Charnel Ground Contemplations
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សេយ្យថាបិ បស្សេយ្យ សរីរំ សិវថិកាយ ឆឌ្ឌិតំ ឯកាហមតំ វា ទ្វីហមតំ វា តីហមតំ វា ឧទ្ធុមាតកំ វិនីលកំ វិបុព្ពកជាតំ។ សោ ឥមមេវ កាយំ ឧបសំហរតិ: ‘អយម្បិ ខោ កាយោ ឯវំធម្មោ ឯវំភាវី ឯវំអនតីតោៜតិ។ ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា …បេ…
Furthermore, suppose a bhikkhu were to see a corpse discarded in a charnel ground. And it had been dead for one, two, or three days, bloated, livid, and festering. They’d compare it with their own body: ‘This body is also of that same nature, that same kind, and cannot go beyond that.’ And so they meditate observing an aspect of the body internally …
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។
That too is how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body.
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សេយ្យថាបិ បស្សេយ្យ សរីរំ សិវថិកាយ ឆឌ្ឌិតំ កាកេហិ វា ខជ្ជមានំ កុលលេហិ វា ខជ្ជមានំ គិជ្ឈេហិ វា ខជ្ជមានំ កង្កេហិ វា ខជ្ជមានំ សុនខេហិ វា ខជ្ជមានំ ព្យគ្ឃេហិ វា ខជ្ជមានំ ទីបីហិ វា ខជ្ជមានំ សិង្គាលេហិ វា ខជ្ជមានំ វិវិធេហិ វា បាណកជាតេហិ ខជ្ជមានំ។ សោ ឥមមេវ កាយំ ឧបសំហរតិ: ‘អយម្បិ ខោ កាយោ ឯវំធម្មោ ឯវំភាវី ឯវំអនតីតោៜតិ។ ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា …បេ…
Furthermore, suppose they were to see a corpse discarded in a charnel ground being devoured by crows, hawks, vultures, herons, dogs, tigers, leopards, jackals, and many kinds of little creatures. They’d compare it with their own body: ‘This body is also of that same nature, that same kind, and cannot go beyond that.’ And so they meditate observing an aspect of the body internally …
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។
That too is how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body.
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សេយ្យថាបិ បស្សេយ្យ សរីរំ សិវថិកាយ ឆឌ្ឌិតំ អដ្ឋិកសង្ខលិកំ សមំសលោហិតំ ន្ហារុសម្ពន្ធំ …បេ…
Furthermore, suppose they were to see a corpse discarded in a charnel ground, a skeleton with flesh and blood, held together by sinews …
អដ្ឋិកសង្ខលិកំ និមំសលោហិតមក្ខិតំ ន្ហារុសម្ពន្ធំ …បេ…
A skeleton without flesh but smeared with blood, and held together by sinews …
អដ្ឋិកសង្ខលិកំ អបគតមំសលោហិតំ ន្ហារុសម្ពន្ធំ …បេ…
A skeleton rid of flesh and blood, held together by sinews …
អដ្ឋិកានិ អបគតសម្ពន្ធានិ ទិសា វិទិសា វិក្ខិត្តានិ, អញ្ញេន ហត្ថដ្ឋិកំ អញ្ញេន បាទដ្ឋិកំ អញ្ញេន គោប្ផកដ្ឋិកំ អញ្ញេន ជង្ឃដ្ឋិកំ អញ្ញេន ឩរុដ្ឋិកំ អញ្ញេន កដិដ្ឋិកំ អញ្ញេន ផាសុកដ្ឋិកំ អញ្ញេន បិដ្ឋិដ្ឋិកំ អញ្ញេន ខន្ធដ្ឋិកំ អញ្ញេន គីវដ្ឋិកំ អញ្ញេន ហនុកដ្ឋិកំ អញ្ញេន ទន្តដ្ឋិកំ អញ្ញេន សីសកដាហំ។ សោ ឥមមេវ កាយំ ឧបសំហរតិ: ‘អយម្បិ ខោ កាយោ ឯវំធម្មោ ឯវំភាវី ឯវំអនតីតោៜតិ។ ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា …បេ… វិហរតិ។
Bones rid of sinews, scattered in every direction. Here a hand-bone, there a foot-bone, here a shin-bone, there a thigh-bone, here a hip-bone, there a rib-bone, here a back-bone, there an arm-bone, here a neck-bone, there a jaw-bone, here a tooth, there the skull …
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សេយ្យថាបិ បស្សេយ្យ សរីរំ សិវថិកាយ ឆឌ្ឌិតំ អដ្ឋិកានិ សេតានិ សង្ខវណ្ណបដិភាគានិ …បេ…
White bones, the color of shells …
អដ្ឋិកានិ បុញ្ជកិតានិ តេរោវស្សិកានិ …បេ…
Decrepit bones, heaped in a pile …
អដ្ឋិកានិ បូតីនិ ចុណ្ណកជាតានិ។ សោ ឥមមេវ កាយំ ឧបសំហរតិ: ‘អយម្បិ ខោ កាយោ ឯវំធម្មោ ឯវំភាវី ឯវំអនតីតោៜតិ។ ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា កាយស្មិំ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ កាយោៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
Bones rotted and crumbled to powder. They’d compare it with their own body: ‘This body is also of that same nature, that same kind, and cannot go beyond that.’ And so they meditate observing an aspect of the body internally, externally, and both internally and externally. They meditate observing the body as liable to originate, as liable to vanish, and as liable to both originate and vanish. Or mindfulness is established that the body exists, to the extent necessary for knowledge and mindfulness. They meditate independent, not grasping at anything in the world.
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ។
That too is how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body.
នវសិវថិកបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
ចុទ្ទស កាយានុបស្សនា និដ្ឋិតា។
២។ វេទនានុបស្សនា
2. Observing the Feelings
កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ វេទនាសុ វេទនានុបស្សី វិហរតិ?
And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of feelings?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សុខំ វា វេទនំ វេទយមានោ ‘សុខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
It’s when a bhikkhu who feels a pleasant feeling knows: ‘I feel a pleasant feeling.’
ទុក្ខំ វា វេទនំ វេទយមានោ ‘ទុក្ខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
When they feel a painful feeling, they know: ‘I feel a painful feeling.’
អទុក្ខមសុខំ វា វេទនំ វេទយមានោ ‘អទុក្ខមសុខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
When they feel a neutral feeling, they know: ‘I feel a neutral feeling.’
សាមិសំ វា សុខំ វេទនំ វេទយមានោ ‘សាមិសំ សុខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
When they feel a pleasant feeling of the flesh, they know: ‘I feel a pleasant feeling of the flesh.’
និរាមិសំ វា សុខំ វេទនំ វេទយមានោ ‘និរាមិសំ សុខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
When they feel a pleasant feeling not of the flesh, they know: ‘I feel a pleasant feeling not of the flesh.’
សាមិសំ វា ទុក្ខំ វេទនំ វេទយមានោ ‘សាមិសំ ទុក្ខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
When they feel a painful feeling of the flesh, they know: ‘I feel a painful feeling of the flesh.’
និរាមិសំ វា ទុក្ខំ វេទនំ វេទយមានោ ‘និរាមិសំ ទុក្ខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
When they feel a painful feeling not of the flesh, they know: ‘I feel a painful feeling not of the flesh.’
សាមិសំ វា អទុក្ខមសុខំ វេទនំ វេទយមានោ ‘សាមិសំ អទុក្ខមសុខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
When they feel a material neutral feeling, they know: ‘I feel a material neutral feeling.’
និរាមិសំ វា អទុក្ខមសុខំ វេទនំ វេទយមានោ ‘និរាមិសំ អទុក្ខមសុខំ វេទនំ វេទយាមីៜតិ បជានាតិ។
When they feel a neutral feeling not of the flesh, they know: ‘I feel a neutral feeling not of the flesh.’
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា វេទនាសុ វេទនានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា វេទនាសុ វេទនានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា វេទនាសុ វេទនានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា វេទនាសុ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា វេទនាសុ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា វេទនាសុ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ វេទនាៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
And so they meditate observing an aspect of feelings internally, externally, and both internally and externally. They meditate observing feelings as liable to originate, as liable to vanish, and as liable to both originate and vanish. Or mindfulness is established that feelings exist, to the extent necessary for knowledge and mindfulness. They meditate independent, not grasping at anything in the world.
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ វេទនាសុ វេទនានុបស្សី វិហរតិ។
That’s how a bhikkhu meditates by observing an aspect of feelings.
វេទនានុបស្សនា និដ្ឋិតា។
៣។ ចិត្តានុបស្សនា
3. Observing the Mind
កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី វិហរតិ?
And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of the mind?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សរាគំ វា ចិត្តំ ‘សរាគំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ វីតរាគំ វា ចិត្តំ ‘វីតរាគំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ សទោសំ វា ចិត្តំ ‘សទោសំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ វីតទោសំ វា ចិត្តំ ‘វីតទោសំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ សមោហំ វា ចិត្តំ ‘សមោហំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ វីតមោហំ វា ចិត្តំ ‘វីតមោហំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ សង្ខិត្តំ វា ចិត្តំ ‘សង្ខិត្តំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ វិក្ខិត្តំ វា ចិត្តំ ‘វិក្ខិត្តំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ មហគ្គតំ វា ចិត្តំ ‘មហគ្គតំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ អមហគ្គតំ វា ចិត្តំ ‘អមហគ្គតំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ សៅត្តរំ វា ចិត្តំ ‘សៅត្តរំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ អនុត្តរំ វា ចិត្តំ ‘អនុត្តរំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ សមាហិតំ វា ចិត្តំ ‘សមាហិតំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ អសមាហិតំ វា ចិត្តំ ‘អសមាហិតំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ វិមុត្តំ វា ចិត្តំ ‘វិមុត្តំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។ អវិមុត្តំ វា ចិត្តំ ‘អវិមុត្តំ ចិត្តន៑ៜតិ បជានាតិ។
It’s when a bhikkhu understands mind with greed as ‘mind with greed,’ and mind without greed as ‘mind without greed.’ They understand mind with hate as ‘mind with hate,’ and mind without hate as ‘mind without hate.’ They understand mind with delusion as ‘mind with delusion,’ and mind without delusion as ‘mind without delusion.’ They know constricted mind as ‘constricted mind,’ and scattered mind as ‘scattered mind.’ They know expansive mind as ‘expansive mind,’ and unexpansive mind as ‘unexpansive mind.’ They know mind that is not supreme as ‘mind that is not supreme,’ and mind that is supreme as ‘mind that is supreme.’ They know mind immersed in samādhi as ‘mind immersed in meditation,’ and mind not immersed in samādhi as ‘mind not immersed in meditation.’ They know freed mind as ‘freed mind,’ and unfreed mind as ‘unfreed mind.’
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា ចិត្តស្មិំ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា ចិត្តស្មិំ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា ចិត្តស្មិំ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ ចិត្តន៑ៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
And so they meditate observing an aspect of the mind internally, externally, and both internally and externally. They meditate observing the mind as liable to originate, as liable to vanish, and as liable to both originate and vanish. Or mindfulness is established that the mind exists, to the extent necessary for knowledge and mindfulness. They meditate independent, not grasping at anything in the world.
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី វិហរតិ។
That’s how a bhikkhu meditates by observing an aspect of the mind.
ចិត្តានុបស្សនា និដ្ឋិតា។
៤។ ធម្មានុបស្សនា
4. Observing Principles
៤។១។ ធម្មានុបស្សនានីវរណបព្ព
4.1. The Hindrances
កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ?
And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of principles?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ បញ្ចសុ នីវរណេសុ។ កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ បញ្ចសុ នីវរណេសុ?
It’s when a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the five hindrances. And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of principles with respect to the five hindrances?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ កាមច្ឆន្ទំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ កាមច្ឆន្ទោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ កាមច្ឆន្ទំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ កាមច្ឆន្ទោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស កាមច្ឆន្ទស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស កាមច្ឆន្ទស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស កាមច្ឆន្ទស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
It’s when a bhikkhu who has sensual desire in them understands: ‘I have sensual desire in me.’ When they don’t have sensual desire in them, they understand: ‘I don’t have sensual desire in me.’ They understand how sensual desire arises; how, when it’s already arisen, it’s given up; and how, once it’s given up, it doesn’t arise again in the future.
សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ព្យាបាទំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ព្យាបាទោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ព្យាបាទំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ព្យាបាទោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស ព្យាបាទស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស ព្យាបាទស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស ព្យាបាទស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
When they have ill will in them, they understand: ‘I have ill will in me.’ When they don’t have ill will in them, they understand: ‘I don’t have ill will in me.’ They understand how ill will arises; how, when it’s already arisen, it’s given up; and how, once it’s given up, it doesn’t arise again in the future.
សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ថិនមិទ្ធំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ថិនមិទ្ធន៑ៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ថិនមិទ្ធំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ថិនមិទ្ធន៑ៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស ថិនមិទ្ធស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស ថិនមិទ្ធស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស ថិនមិទ្ធស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
When they have dullness and drowsiness in them, they understand: ‘I have dullness and drowsiness in me.’ When they don’t have dullness and drowsiness in them, they understand: ‘I don’t have dullness and drowsiness in me.’ They understand how dullness and drowsiness arise; how, when they’ve already arisen, they’re given up; and how, once they’re given up, they don’t arise again in the future.
សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចន៑ៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចន៑ៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
When they have restlessness and remorse in them, they understand: ‘I have restlessness and remorse in me.’ When they don’t have restlessness and remorse in them, they understand: ‘I don’t have restlessness and remorse in me.’ They understand how restlessness and remorse arise; how, when they’ve already arisen, they’re given up; and how, once they’re given up, they don’t arise again in the future.
សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ វិចិកិច្ឆំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ វិចិកិច្ឆាៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ វិចិកិច្ឆំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ វិចិកិច្ឆាៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នាយ វិចិកិច្ឆាយ ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នាយ វិចិកិច្ឆាយ បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនាយ វិចិកិច្ឆាយ អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
When they have doubt in them, they understand: ‘I have doubt in me.’ When they don’t have doubt in them, they understand: ‘I don’t have doubt in me.’ They understand how doubt arises; how, when it’s already arisen, it’s given up; and how, once it’s given up, it doesn’t arise again in the future.
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ ធម្មាៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ, អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
And so they meditate observing an aspect of principles internally, externally, and both internally and externally. They meditate observing the principles as liable to originate, as liable to vanish, and as liable to both originate and vanish. Or mindfulness is established that principles exist, to the extent necessary for knowledge and mindfulness. They meditate independent, not grasping at anything in the world.
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ បញ្ចសុ នីវរណេសុ។
That’s how a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the five hindrances.
នីវរណបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
៤។២។ ធម្មានុបស្សនាខន្ធបព្ព
4.2. The Aggregates
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ។ កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ?
Furthermore, a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the five grasping aggregates. And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of principles with respect to the five grasping aggregates?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ: ‘ឥតិ រូបំ, ឥតិ រូបស្ស សមុទយោ, ឥតិ រូបស្ស អត្ថង្គមោ; ឥតិ វេទនា, ឥតិ វេទនាយ សមុទយោ, ឥតិ វេទនាយ អត្ថង្គមោ; ឥតិ សញ្ញា, ឥតិ សញ្ញាយ សមុទយោ, ឥតិ សញ្ញាយ អត្ថង្គមោ; ឥតិ សង្ខារា, ឥតិ សង្ខារានំ សមុទយោ, ឥតិ សង្ខារានំ អត្ថង្គមោ, ឥតិ វិញ្ញាណំ, ឥតិ វិញ្ញាណស្ស សមុទយោ, ឥតិ វិញ្ញាណស្ស អត្ថង្គមោៜតិ, ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ ធម្មាៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ, អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
It’s when a bhikkhu contemplates: Such is form, such is the origin of form, such is the ending of form. Such is feeling, such is the origin of feeling, such is the ending of feeling. Such is perception, such is the origin of perception, such is the ending of perception. Such are choices, such is the origin of choices, such is the ending of choices. Such is consciousness, such is the origin of consciousness, such is the ending of consciousness.’ And so they meditate observing an aspect of principles internally …
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ បញ្ចសុ ឧបាទានក្ខន្ធេសុ។
That’s how a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the five grasping aggregates.
ខន្ធបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
៤។៣។ ធម្មានុបស្សនាអាយតនបព្ព
4.3. The Sense Fields
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ ឆសុ អជ្ឈត្តិកពាហិរេសុ អាយតនេសុ។ កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ ឆសុ អជ្ឈត្តិកពាហិរេសុ អាយតនេសុ?
Furthermore, a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the six interior and exterior sense fields. And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of principles with respect to the six interior and exterior sense fields?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ចក្ខុញ្ច បជានាតិ, រូបេ ច បជានាតិ, យញ្ច តទុភយំ បដិច្ច ឧប្បជ្ជតិ សំយោជនំ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស សំយោជនស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
It’s when a bhikkhu understands the eye, sights, and the fetter that arises dependent on both of these. They understand how the fetter that has not arisen comes to arise; how the arisen fetter comes to be abandoned; and how the abandoned fetter comes to not rise again in the future.
សោតញ្ច បជានាតិ, សទ្ទេ ច បជានាតិ, យញ្ច តទុភយំ បដិច្ច ឧប្បជ្ជតិ សំយោជនំ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស សំយោជនស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
They understand the ear, sounds, and the fetter …
ឃានញ្ច បជានាតិ, គន្ធេ ច បជានាតិ, យញ្ច តទុភយំ បដិច្ច ឧប្បជ្ជតិ សំយោជនំ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស សំយោជនស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
They understand the nose, smells, and the fetter …
ជិវ្ហញ្ច បជានាតិ, រសេ ច បជានាតិ, យញ្ច តទុភយំ បដិច្ច ឧប្បជ្ជតិ សំយោជនំ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស សំយោជនស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
They understand the tongue, tastes, and the fetter …
កាយញ្ច បជានាតិ, ផោដ្ឋព្ពេ ច បជានាតិ, យញ្ច តទុភយំ បដិច្ច ឧប្បជ្ជតិ សំយោជនំ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស សំយោជនស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
They understand the body, touches, and the fetter …
មនញ្ច បជានាតិ, ធម្មេ ច បជានាតិ, យញ្ច តទុភយំ បដិច្ច ឧប្បជ្ជតិ សំយោជនំ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស សំយោជនស្ស បហានំ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច បហីនស្ស សំយោជនស្ស អាយតិំ អនុប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
They understand the mind, thoughts, and the fetter that arises dependent on both of these. They understand how the fetter that has not arisen comes to arise; how the arisen fetter comes to be abandoned; and how the abandoned fetter comes to not rise again in the future.
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ ធម្មាៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ, អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
And so they meditate observing an aspect of principles internally …
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ ឆសុ អជ្ឈត្តិកពាហិរេសុ អាយតនេសុ។
That’s how a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the six internal and external sense fields.
អាយតនបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
៤។៤។ ធម្មានុបស្សនាពោជ្ឈង្គបព្ព
4.4. The Awakening Factors
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ សត្តសុ ពោជ្ឈង្គេសុ។ កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ សត្តសុ ពោជ្ឈង្គេសុ?
Furthermore, a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the seven awakening factors. And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of principles with respect to the seven awakening factors?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ សតិសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ សតិសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ សតិសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ សតិសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស សតិសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស សតិសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ភាវនាយ បារិបូរី ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
It’s when a bhikkhu who has the awakening factor of mindfulness in them understands: ‘I have the awakening factor of mindfulness in me.’ When they don’t have the awakening factor of mindfulness in them, they understand: ‘I don’t have the awakening factor of mindfulness in me.’ They understand how the awakening factor of mindfulness that has not arisen comes to arise; and how the awakening factor of mindfulness that has arisen becomes fulfilled by development.
សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ភាវនាយ បារិបូរី ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។ សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ភាវនាយ បារិបូរី ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។ សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ បីតិសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ បីតិសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ បីតិសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ បីតិសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស បីតិសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស បីតិសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ភាវនាយ បារិបូរី ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។ សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ បស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ បស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ បស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ បស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស បស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស បស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ភាវនាយ បារិបូរី ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។ សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ភាវនាយ បារិបូរី ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។ សន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘អត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, អសន្តំ វា អជ្ឈត្តំ ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គំ ‘នត្ថិ មេ អជ្ឈត្តំ ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គោៜតិ បជានាតិ, យថា ច អនុប្បន្នស្ស ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ឧប្បាទោ ហោតិ តញ្ច បជានាតិ, យថា ច ឧប្បន្នស្ស ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គស្ស ភាវនាយ បារិបូរី ហោតិ តញ្ច បជានាតិ។
When they have the awakening factor of investigation of principles … energy … rapture … tranquility … immersion … equanimity in them, they understand: ‘I have the awakening factor of equanimity in me.’ When they don’t have the awakening factor of equanimity in them, they understand: ‘I don’t have the awakening factor of equanimity in me.’ They understand how the awakening factor of equanimity that has not arisen comes to arise; and how the awakening factor of equanimity that has arisen becomes fulfilled by development.
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ ធម្មាៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ, អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
And so they meditate observing an aspect of principles internally, externally, and both internally and externally. They meditate observing the principles as liable to originate, as liable to vanish, and as liable to both originate and vanish. Or mindfulness is established that principles exist, to the extent necessary for knowledge and mindfulness. They meditate independent, not grasping at anything in the world.
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ សត្តសុ ពោជ្ឈង្គេសុ។
That’s how a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the seven awakening factors.
ពោជ្ឈង្គបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
៤។៥។ ធម្មានុបស្សនាសច្ចបព្ព
4.5. The Truths
បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ ចតូសុ អរិយសច្ចេសុ។ កថញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ ចតូសុ អរិយសច្ចេសុ?
Furthermore, a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the four noble truths. And how does a bhikkhu meditate observing an aspect of principles with respect to the four noble truths?
ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ‘ឥទំ ទុក្ខន៑ៜតិ យថាភូតំ បជានាតិ, ‘អយំ ទុក្ខសមុទយោៜតិ យថាភូតំ បជានាតិ, ‘អយំ ទុក្ខនិរោធោៜតិ យថាភូតំ បជានាតិ, ‘អយំ ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទាៜតិ យថាភូតំ បជានាតិ។
It’s when a bhikkhu truly understands: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering.’
បឋមភាណវារោ និដ្ឋិតោ។
The first recitation section is finished.
៤។៥។១។ ទុក្ខសច្ចនិទ្ទេស
4.5.1. The Truth of Suffering
កតមញ្ច, ភិក្ខវេ, ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ?
And what is the noble truth of suffering?
ជាតិបិ ទុក្ខា, ជរាបិ ទុក្ខា, មរណម្បិ ទុក្ខំ, សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសាបិ ទុក្ខា, អប្បិយេហិ សម្បយោគោបិ ទុក្ខោ, បិយេហិ វិប្បយោគោបិ ទុក្ខោ, យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ, សង្ខិត្តេន បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា ទុក្ខា។
Rebirth is suffering; old age is suffering; death is suffering; sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress are suffering; association with the disliked is suffering; separation from the liked is suffering; not getting what you wish for is suffering. In brief, the five grasping aggregates are suffering.
កតមា ច, ភិក្ខវេ, ជាតិ? យា តេសំ តេសំ សត្តានំ តម្ហិ តម្ហិ សត្តនិកាយេ ជាតិ សញ្ជាតិ ឱក្កន្តិ អភិនិព្ពត្តិ ខន្ធានំ បាតុភាវោ អាយតនានំ បដិលាភោ, អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ជាតិ។
And what is rebirth? The rebirth, inception, conception, reincarnation, manifestation of the sets of phenomena, and acquisition of the sense fields of the various sentient beings in the various orders of sentient beings. This is called rebirth.
កតមា ច, ភិក្ខវេ, ជរា? យា តេសំ តេសំ សត្តានំ តម្ហិ តម្ហិ សត្តនិកាយេ ជរា ជីរណតា ខណ្ឌិច្ចំ បាលិច្ចំ វលិត្តចតា អាយុនោ សំហានិ ឥន្ទ្រិយានំ បរិបាកោ, អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ជរា។
And what is old age? The old age, decrepitude, broken teeth, grey hair, wrinkly skin, diminished vitality, and failing faculties of the various sentient beings in the various orders of sentient beings. This is called old age.
កតមញ្ច, ភិក្ខវេ, មរណំ? យំ តេសំ តេសំ សត្តានំ តម្ហា តម្ហា សត្តនិកាយា ចុតិ ចវនតា ភេទោ អន្តរធានំ មច្ចុ មរណំ កាលកិរិយា ខន្ធានំ ភេទោ កឡេវរស្ស និក្ខេបោ ជីវិតិន្ទ្រិយស្សុបច្ឆេទោ, ឥទំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, មរណំ។
And what is death? The passing away, perishing, disintegration, demise, mortality, death, decease, breaking up of the aggregates, laying to rest of the corpse, and cutting off of the life faculty of the various sentient beings in the various orders of sentient beings. This is called death.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, សោកោ? យោ ខោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរញ្ញតរេន ព្យសនេន សមន្នាគតស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ទុក្ខធម្មេន ផុដ្ឋស្ស សោកោ សោចនា សោចិតត្តំ អន្តោសោកោ អន្តោបរិសោកោ, អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សោកោ។
And what is sorrow? The sorrow, sorrowing, state of sorrow, inner sorrow, inner deep sorrow in someone who has undergone misfortune, who has experienced suffering. This is called sorrow.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, បរិទេវោ? យោ ខោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរញ្ញតរេន ព្យសនេន សមន្នាគតស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ទុក្ខធម្មេន ផុដ្ឋស្ស អាទេវោ បរិទេវោ អាទេវនា បរិទេវនា អាទេវិតត្តំ បរិទេវិតត្តំ, អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, បរិទេវោ។
And what is lamentation? The wail, lament, wailing, lamenting, state of wailing and lamentation in someone who has undergone misfortune, who has experienced suffering. This is called lamentation.
កតមញ្ច, ភិក្ខវេ, ទុក្ខំ? យំ ខោ, ភិក្ខវេ, កាយិកំ ទុក្ខំ កាយិកំ អសាតំ កាយសម្ផស្សឹ ទុក្ខំ អសាតំ វេទយិតំ, ឥទំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ទុក្ខំ។
And what is pain? Physical pain, physical unpleasantness, the painful, unpleasant feeling that’s born from physical contact. This is called pain.
កតមញ្ច, ភិក្ខវេ, ទោមនស្សំ? យំ ខោ, ភិក្ខវេ, ចេតសិកំ ទុក្ខំ ចេតសិកំ អសាតំ មនោសម្ផស្សឹ ទុក្ខំ អសាតំ វេទយិតំ, ឥទំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ទោមនស្សំ។
And what is sadness? Mental pain, mental displeasure, the painful, unpleasant feeling that’s born from mental contact. This is called sadness.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, ឧបាយាសោ? យោ ខោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរញ្ញតរេន ព្យសនេន សមន្នាគតស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ទុក្ខធម្មេន ផុដ្ឋស្ស អាយាសោ ឧបាយាសោ អាយាសិតត្តំ ឧបាយាសិតត្តំ, អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ឧបាយាសោ។
And what is distress? The stress, distress, state of stress and distress in someone who has undergone misfortune, who has experienced suffering. This is called distress.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, អប្បិយេហិ សម្បយោគោ ទុក្ខោ? ឥធ យស្ស តេ ហោន្តិ អនិដ្ឋា អកន្តា អមនាបា រូបា សទ្ទា គន្ធា រសា ផោដ្ឋព្ពា ធម្មា, យេ វា បនស្ស តេ ហោន្តិ អនត្ថកាមា អហិតកាមា អផាសុកកាមា អយោគក្ខេមកាមា, យា តេហិ សទ្ធិំ សង្គតិ សមាគមោ សមោធានំ មិស្សីភាវោ, អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, អប្បិយេហិ សម្បយោគោ ទុក្ខោ។
And what is meant by ‘association with the disliked is suffering’? There are sights, sounds, smells, tastes, touches, and thoughts that are unlikable, undesirable, and disagreeable. And there are those who want to harm, injure, disturb, and threaten you. The coming together with these, the joining, inclusion, mixing with them: this is what is meant by ‘association with the disliked is suffering’.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, បិយេហិ វិប្បយោគោ ទុក្ខោ? ឥធ យស្ស តេ ហោន្តិ ឥដ្ឋា កន្តា មនាបា រូបា សទ្ទា គន្ធា រសា ផោដ្ឋព្ពា ធម្មា, យេ វា បនស្ស តេ ហោន្តិ អត្ថកាមា ហិតកាមា ផាសុកកាមា យោគក្ខេមកាមា មាតា វា បិតា វា ភាតា វា ភគិនី វា មិត្តា វា អមច្ចា វា ញាតិសាលោហិតា វា, យា តេហិ សទ្ធិំ អសង្គតិ អសមាគមោ អសមោធានំ អមិស្សីភាវោ, អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, បិយេហិ វិប្បយោគោ ទុក្ខោ។
And what is meant by ‘separation from the liked is suffering’? There are sights, sounds, smells, tastes, touches, and thoughts that are likable, desirable, and agreeable. And there are those who want to benefit, help, comfort, and protect you: mother and father, brother and sister, friends and colleagues, relatives and kin. The division from these, the disconnection, segregation, and parting from them: this is what is meant by ‘separation from the liked is suffering’.
កតមញ្ច, ភិក្ខវេ, យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ? ជាតិធម្មានំ, ភិក្ខវេ, សត្តានំ ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជតិ: ‘អហោ វត មយំ ន ជាតិធម្មា អស្សាម, ន ច វត នោ ជាតិ អាគច្ឆេយ្យាៜតិ។ ន ខោ បនេតំ ឥច្ឆាយ បត្តព្ពំ, ឥទម្បិ យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ។ ជរាធម្មានំ, ភិក្ខវេ, សត្តានំ ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជតិ: ‘អហោ វត មយំ ន ជរាធម្មា អស្សាម, ន ច វត នោ ជរា អាគច្ឆេយ្យាៜតិ។ ន ខោ បនេតំ ឥច្ឆាយ បត្តព្ពំ, ឥទម្បិ យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ។ ព្យាធិធម្មានំ, ភិក្ខវេ, សត្តានំ ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជតិ ‘អហោ វត មយំ ន ព្យាធិធម្មា អស្សាម, ន ច វត នោ ព្យាធិ អាគច្ឆេយ្យាៜតិ។ ន ខោ បនេតំ ឥច្ឆាយ បត្តព្ពំ, ឥទម្បិ យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ។ មរណធម្មានំ, ភិក្ខវេ, សត្តានំ ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជតិ ‘អហោ វត មយំ ន មរណធម្មា អស្សាម, ន ច វត នោ មរណំ អាគច្ឆេយ្យាៜតិ។ ន ខោ បនេតំ ឥច្ឆាយ បត្តព្ពំ, ឥទម្បិ យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ។ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសធម្មានំ, ភិក្ខវេ, សត្តានំ ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជតិ ‘អហោ វត មយំ ន សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសធម្មា អស្សាម, ន ច វត នោ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសអា អាគច្ឆេយ្យុន៑ៜតិ។ ន ខោ បនេតំ ឥច្ឆាយ បត្តព្ពំ, ឥទម្បិ យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ។
And what is meant by ‘not getting what you wish for is suffering’? In sentient beings who are liable to be reborn, such a wish arises: ‘Oh, if only we were not liable to be reborn! If only rebirth would not come to us!’ But you can’t get that by wishing. This is what is meant by ‘not getting what you wish for is suffering.’ In sentient beings who are liable to grow old … fall ill … die … experience sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress, such a wish arises: ‘Oh, if only we were not liable to experience sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress! If only sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress would not come to us!’ But you can’t get that by wishing. This is what is meant by ‘not getting what you wish for is suffering.’
កតមេ ច, ភិក្ខវេ, សង្ខិត្តេន បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា ទុក្ខា? សេយ្យថិទំ—រូបុបាទានក្ខន្ធោ, វេទនុបាទានក្ខន្ធោ, សញ្ញុបាទានក្ខន្ធោ, សង្ខារុបាទានក្ខន្ធោ, វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ ឥមេ វុច្ចន្តិ, ភិក្ខវេ, សង្ខិត្តេន បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា ទុក្ខា។
And what is meant by ‘in brief, the five grasping aggregates are suffering’? They are the grasping aggregates that consist of form, feeling, perception, choices, and consciousness. This is what is meant by ‘in brief, the five grasping aggregates are suffering’.
ឥទំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ។
This is called the noble truth of suffering.
៤។៥។២។ សមុទយសច្ចនិទ្ទេស
4.5.2. The Origin of Suffering
កតមញ្ច, ភិក្ខវេ, ទុក្ខសមុទយំ អរិយសច្ចំ?
And what is the noble truth of the origin of suffering?
យាយំ តណ្ហា បោនោព្ភវិកា នន្ទីរាគសហគតា តត្រតត្រាភិនន្ទិនី, សេយ្យថិទំ—កាមតណ្ហា ភវតណ្ហា វិភវតណ្ហា។
It’s the craving that leads to future lives, mixed up with relishing and greed, taking pleasure wherever it lands. That is, craving for sensual pleasures, craving for continued existence, and craving to end existence.
សា ខោ បនេសា, ភិក្ខវេ, តណ្ហា កត្ថ ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, កត្ថ និវិសមានា និវិសតិ? យំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
But where does that craving arise and where does it settle? Whatever in the world seems nice and pleasant, it is there that craving arises and settles.
កិញ្ច លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ? ចក្ខុ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សោតំ លោកេ …បេ… ឃានំ លោកេ … ជិវ្ហា លោកេ … កាយោ លោកេ … មនោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
And what in the world seems nice and pleasant? The eye in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles. The ear … nose … tongue … body … mind in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
រូបា លោកេ … សទ្ទា លោកេ … គន្ធា លោកេ … រសា លោកេ … ផោដ្ឋព្ពា លោកេ … ធម្មា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Sights … sounds … smells … tastes … touches … thoughts in the world seem nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
ចក្ខុវិញ្ញាណំ លោកេ … សោតវិញ្ញាណំ លោកេ … ឃានវិញ្ញាណំ លោកេ … ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ លោកេ … កាយវិញ្ញាណំ លោកេ … មនោវិញ្ញាណំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Eye consciousness … ear consciousness … nose consciousness … tongue consciousness … body consciousness … mind consciousness in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
ចក្ខុសម្ផស្សោ លោកេ … សោតសម្ផស្សោ លោកេ … ឃានសម្ផស្សោ លោកេ … ជិវ្ហាសម្ផស្សោ លោកេ … កាយសម្ផស្សោ លោកេ … មនោសម្ផស្សោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Eye contact … ear contact … nose contact … tongue contact … body contact … mind contact in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
ចក្ខុសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … សោតសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … ឃានសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … ជិវ្ហាសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … កាយសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … មនោសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Feeling born of eye contact … feeling born of ear contact … feeling born of nose contact … feeling born of tongue contact … feeling born of body contact … feeling born of mind contact in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
រូបសញ្ញា លោកេ … សទ្ទសញ្ញា លោកេ … គន្ធសញ្ញា លោកេ … រសសញ្ញា លោកេ … ផោដ្ឋព្ពសញ្ញា លោកេ … ធម្មសញ្ញា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Perception of sights … perception of sounds … perception of smells … perception of tastes … perception of touches … perception of thoughts in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
រូបសញ្ចេតនា លោកេ … សទ្ទសញ្ចេតនា លោកេ … គន្ធសញ្ចេតនា លោកេ … រសសញ្ចេតនា លោកេ … ផោដ្ឋព្ពសញ្ចេតនា លោកេ … ធម្មសញ្ចេតនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Intention regarding sights … intention regarding sounds … intention regarding smells … intention regarding tastes … intention regarding touches … intention regarding thoughts in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
រូបតណ្ហា លោកេ … សទ្ទតណ្ហា លោកេ … គន្ធតណ្ហា លោកេ … រសតណ្ហា លោកេ … ផោដ្ឋព្ពតណ្ហា លោកេ … ធម្មតណ្ហា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Craving for sights … craving for sounds … craving for smells … craving for tastes … craving for touches … craving for thoughts in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
រូបវិតក្កោ លោកេ … សទ្ទវិតក្កោ លោកេ … គន្ធវិតក្កោ លោកេ … រសវិតក្កោ លោកេ … ផោដ្ឋព្ពវិតក្កោ លោកេ … ធម្មវិតក្កោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Thoughts about sights … thoughts about sounds … thoughts about smells … thoughts about tastes … thoughts about touches … thoughts about thoughts in the world seem nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
រូបវិចារោ លោកេ … សទ្ទវិចារោ លោកេ … គន្ធវិចារោ លោកេ … រសវិចារោ លោកេ … ផោដ្ឋព្ពវិចារោ លោកេ … ធម្មវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
Considerations regarding sights … considerations regarding sounds … considerations regarding smells … considerations regarding tastes … considerations regarding touches … considerations regarding thoughts in the world seem nice and pleasant, and it is there that craving arises and settles.
ឥទំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ទុក្ខសមុទយំ អរិយសច្ចំ។
This is called the noble truth of the origin of suffering.
៤។៥។៣។ និរោធសច្ចនិទ្ទេស
4.5.3. The Cessation of Suffering
កតមញ្ច, ភិក្ខវេ, ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចំ?
And what is the noble truth of the cessation of suffering?
យោ តស្សាយេវ តណ្ហាយ អសេសវិរាគនិរោធោ ចាគោ បដិនិស្សគ្គោ មុត្តិ អនាលយោ។
It’s the fading away and cessation of that very same craving with nothing left over; giving it away, letting it go, releasing it, and not clinging to it.
សា ខោ បនេសា, ភិក្ខវេ, តណ្ហា កត្ថ បហីយមានា បហីយតិ, កត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ? យំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
Whatever in the world seems nice and pleasant, it is there that craving is given up and ceases.
កិញ្ច លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ? ចក្ខុ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។ សោតំ លោកេ …បេ… ឃានំ លោកេ … ជិវ្ហា លោកេ … កាយោ លោកេ … មនោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
And what in the world seems nice and pleasant? The eye in the world seems nice and pleasant, and it is there that craving is given up and ceases. …
រូបា លោកេ … សទ្ទា លោកេ … គន្ធា លោកេ … រសា លោកេ … ផោដ្ឋព្ពា លោកេ … ធម្មា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
ចក្ខុវិញ្ញាណំ លោកេ … សោតវិញ្ញាណំ លោកេ … ឃានវិញ្ញាណំ លោកេ … ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ លោកេ … កាយវិញ្ញាណំ លោកេ … មនោវិញ្ញាណំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
ចក្ខុសម្ផស្សោ លោកេ … សោតសម្ផស្សោ លោកេ … ឃានសម្ផស្សោ លោកេ … ជិវ្ហាសម្ផស្សោ លោកេ … កាយសម្ផស្សោ លោកេ … មនោសម្ផស្សោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
ចក្ខុសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … សោតសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … ឃានសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … ជិវ្ហាសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … កាយសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ … មនោសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបសញ្ញា លោកេ … សទ្ទសញ្ញា លោកេ … គន្ធសញ្ញា លោកេ … រសសញ្ញា លោកេ … ផោដ្ឋព្ពសញ្ញា លោកេ … ធម្មសញ្ញា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបសញ្ចេតនា លោកេ … សទ្ទសញ្ចេតនា លោកេ … គន្ធសញ្ចេតនា លោកេ … រសសញ្ចេតនា លោកេ … ផោដ្ឋព្ពសញ្ចេតនា លោកេ … ធម្មសញ្ចេតនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបតណ្ហា លោកេ … សទ្ទតណ្ហា លោកេ … គន្ធតណ្ហា លោកេ … រសតណ្ហា លោកេ … ផោដ្ឋព្ពតណ្ហា លោកេ … ធម្មតណ្ហា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបវិតក្កោ លោកេ … សទ្ទវិតក្កោ លោកេ … គន្ធវិតក្កោ លោកេ … រសវិតក្កោ លោកេ … ផោដ្ឋព្ពវិតក្កោ លោកេ … ធម្មវិតក្កោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបវិចារោ លោកេ … សទ្ទវិចារោ លោកេ … គន្ធវិចារោ លោកេ … រសវិចារោ លោកេ … ផោដ្ឋព្ពវិចារោ លោកេ … ធម្មវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
Considerations regarding thoughts in the world seem nice and pleasant, and it is there that craving is given up and ceases.
ឥទំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចំ។
This is called the noble truth of the cessation of suffering.
៤។៥។៤។ មគ្គសច្ចនិទ្ទេស
4.5.4. The Path
កតមញ្ច, ភិក្ខវេ, ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ?
And what is the noble truth of the practice that leads to the cessation of suffering?
អយមេវ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ សេយ្យថិទំ—សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាសង្កប្បោ សម្មាវាចា សម្មាកម្មន្តោ សម្មាអាជីវោ សម្មាវាយាមោ សម្មាសតិ សម្មាសមាធិ។
It is simply this noble eightfold path, that is: right view, right thought, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, and right immersion.
កតមា ច, ភិក្ខវេ, សម្មាទិដ្ឋិ? យំ ខោ, ភិក្ខវេ, ទុក្ខេ ញាណំ, ទុក្ខសមុទយេ ញាណំ, ទុក្ខនិរោធេ ញាណំ, ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ ញាណំ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សម្មាទិដ្ឋិ។
And what is right view? Knowing about suffering, the origin of suffering, the cessation of suffering, and the practice that leads to the cessation of suffering. This is called right view.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, សម្មាសង្កប្បោ? នេក្ខម្មសង្កប្បោ អព្យាបាទសង្កប្បោ អវិហិំសាសង្កប្បោ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សម្មាសង្កប្បោ។
And what is right thought? Thoughts of renunciation, good will, and harmlessness. This is called right thought.
កតមា ច, ភិក្ខវេ, សម្មាវាចា? មុសាវាទា វេរមណី បិសុណាយ វាចាយ វេរមណី ផរុសាយ វាចាយ វេរមណី សម្ផប្បលាបា វេរមណី។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សម្មាវាចា។
And what is right speech? The refraining from lying, divisive speech, harsh speech, and talking nonsense. This is called right speech.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, សម្មាកម្មន្តោ? បាណាតិបាតា វេរមណី អទិន្នាទានា វេរមណី កាមេសុមិច្ឆាចារា វេរមណី។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សម្មាកម្មន្តោ។
And what is right action? Refraining from killing living creatures, stealing, and sexual misconduct. This is called right action.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, សម្មាអាជីវោ? ឥធ, ភិក្ខវេ, អរិយសាវកោ មិច្ឆាអាជីវំ បហាយ សម្មាអាជីវេន ជីវិតំ កប្បេតិ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សម្មាអាជីវោ។
And what is right livelihood? It’s when a noble disciple gives up wrong livelihood and earns a living by right livelihood. This is called right livelihood.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, សម្មាវាយាមោ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អនុប្បន្នានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ អនុប្បាទាយ ឆន្ទំ ជនេតិ វាយមតិ វីរិយំ អារភតិ ចិត្តំ បគ្គណ្ហាតិ បទហតិ; ឧប្បន្នានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ បហានាយ ឆន្ទំ ជនេតិ វាយមតិ វីរិយំ អារភតិ ចិត្តំ បគ្គណ្ហាតិ បទហតិ; អនុប្បន្នានំ កុសលានំ ធម្មានំ ឧប្បាទាយ ឆន្ទំ ជនេតិ វាយមតិ វីរិយំ អារភតិ ចិត្តំ បគ្គណ្ហាតិ បទហតិ; ឧប្បន្នានំ កុសលានំ ធម្មានំ ឋិតិយា អសម្មោសាយ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ ភាវនាយ បារិបូរិយា ឆន្ទំ ជនេតិ វាយមតិ វីរិយំ អារភតិ ចិត្តំ បគ្គណ្ហាតិ បទហតិ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សម្មាវាយាមោ។
And what is right effort? It’s when a bhikkhu generates enthusiasm, tries, makes an effort, exerts the mind, and strives so that bad, unskillful qualities don’t arise. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that bad, unskillful qualities that have arisen are given up. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that skillful qualities arise. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that skillful qualities that have arisen remain, are not lost, but increase, mature, and are completed by development. This is called right effort.
កតមា ច, ភិក្ខវេ, សម្មាសតិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ; វេទនាសុ វេទនានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ; ចិត្តេ ចិត្តានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ; ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សម្មាសតិ។
And what is right mindfulness? It’s when a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of feelings—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of the mind—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of principles—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. This is called right mindfulness.
កតមោ ច, ភិក្ខវេ, សម្មាសមាធិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកឹ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិឹ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ បីតិយា ច វិរាគា ឧបេក្ខកោ ច វិហរតិ, សតោ ច សម្បជានោ, សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេតិ, យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ ‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារីៜតិ តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សម្មាសមាធិ។
And what is right immersion? It’s when a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. As the placing of the mind and keeping it connected are stilled, they enter and remain in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. And with the fading away of rapture, they enter and remain in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ Giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, they enter and remain in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. This is called right immersion.
ឥទំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ។
This is called the noble truth of the practice that leads to the cessation of suffering.
ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, ពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា វា ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ។ សមុទយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, វយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ, សមុទយវយធម្មានុបស្សី វា ធម្មេសុ វិហរតិ។ ‘អត្ថិ ធម្មាៜតិ វា បនស្ស សតិ បច្ចុបដ្ឋិតា ហោតិ យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។
And so they meditate observing an aspect of principles internally, externally, and both internally and externally. They meditate observing the principles as liable to originate, as liable to vanish, and as liable to both originate and vanish. Or mindfulness is established that principles exist, to the extent necessary for knowledge and mindfulness. They meditate independent, not grasping at anything in the world.
ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ ចតូសុ អរិយសច្ចេសុ។
That’s how a bhikkhu meditates by observing an aspect of principles with respect to the four noble truths.
សច្ចបព្ពំ និដ្ឋិតំ។
ធម្មានុបស្សនា និដ្ឋិតា។
យោ ហិ កោចិ, ភិក្ខវេ, ឥមេ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានេ ឯវំ ភាវេយ្យ សត្តវស្សានិ, តស្ស ទ្វិន្នំ ផលានំ អញ្ញតរំ ផលំ បាដិកង្ខំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ អញ្ញា; សតិ វា ឧបាទិសេសេ អនាគាមិតា។
Anyone who develops these four kinds of mindfulness meditation in this way for seven years can expect one of two results: enlightenment in the present life, or if there’s something left over, non-return.
តិដ្ឋន្តុ, ភិក្ខវេ, សត្តវស្សានិ។ យោ ហិ កោចិ, ភិក្ខវេ, ឥមេ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានេ ឯវំ ភាវេយ្យ ឆ វស្សានិ …បេ… បញ្ច វស្សានិ … ចត្តារិ វស្សានិ … តីណិ វស្សានិ … ទ្វេ វស្សានិ … ឯកំ វស្សំ … តិដ្ឋតុ, ភិក្ខវេ, ឯកំ វស្សំ។ យោ ហិ កោចិ, ភិក្ខវេ, ឥមេ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានេ ឯវំ ភាវេយ្យ សត្តមាសានិ, តស្ស ទ្វិន្នំ ផលានំ អញ្ញតរំ ផលំ បាដិកង្ខំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ អញ្ញា; សតិ វា ឧបាទិសេសេ អនាគាមិតា។ តិដ្ឋន្តុ, ភិក្ខវេ, សត្ត មាសានិ។ យោ ហិ កោចិ, ភិក្ខវេ, ឥមេ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានេ ឯវំ ភាវេយ្យ ឆ មាសានិ …បេ… បញ្ច មាសានិ … ចត្តារិ មាសានិ … តីណិ មាសានិ … ទ្វេ មាសានិ … ឯកំ មាសំ … អឌ្ឍមាសំ … តិដ្ឋតុ, ភិក្ខវេ, អឌ្ឍមាសោ។ យោ ហិ កោចិ, ភិក្ខវេ, ឥមេ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានេ ឯវំ ភាវេយ្យ សត្តាហំ, តស្ស ទ្វិន្នំ ផលានំ អញ្ញតរំ ផលំ បាដិកង្ខំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ អញ្ញា; សតិ វា ឧបាទិសេសេ អនាគាមិតាតិ។
Let alone seven years, anyone who develops these four kinds of mindfulness meditation in this way for six years … five years … four years … three years … two years … one year … seven months … six months … five months … four months … three months … two months … one month … a fortnight … Let alone a fortnight, anyone who develops these four kinds of mindfulness meditation in this way for seven days can expect one of two results: enlightenment in the present life, or if there’s something left over, non-return.
ឯកាយនោ អយំ, ភិក្ខវេ, មគ្គោ សត្តានំ វិសុទ្ធិយា សោកបរិទេវានំ សមតិក្កមាយ ទុក្ខទោមនស្សានំ អត្ថង្គមាយ ញាយស្ស អធិគមាយ និព្ពានស្ស សច្ឆិកិរិយាយ យទិទំ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានាតិ។ ឥតិ យំ តំ វុត្តំ, ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តន៑”តិ។
‘The four kinds of mindfulness meditation are the path to convergence. They are in order to purify sentient beings, to get past sorrow and crying, to make an end of pain and sadness, to discover the system, and to realize Nibbana.’ That’s what I said, and this is why I said it.”
ឥទមវោច ភគវា។ អត្តមនា តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ភាសិតំ អភិនន្ទុន្តិ។
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
មហាសតិបដ្ឋានសុត្តំ និដ្ឋិតំ នវមំ។
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
