| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
၈. မဟာသီဟနာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ
8. Mahāsīhanādasuttavaṇṇanā
အစေလကသ္သပဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ
Acelakassapavatthuvaṇṇanā
၃၈၁. ဧဝံ မေ သုတံ။ပေ.။ ဥရုညာယံ ဝိဟရတီတိ မဟာသီဟနာဒသုတ္တံ။ တတ္ရာယံ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။ ဥရုညာယန္တိ ဥရုညာတိ တသ္သ ရဋ္ဌသ္သပိ နဂရသ္သပိ ဧတဒေဝ နာမံ, ဘဂဝာ ဥရုညာနဂရံ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရတိ။ ကဏ္ဏကတ္ထလေ မိဂဒာယေတိ တသ္သ နဂရသ္သ အဝိဒူရေ ကဏ္ဏကတ္ထလံ နာမ ဧကော ရမဏီယော ဘူမိဘာဂော အတ္ထိ။ သော မိဂာနံ အဘယတ္ထာယ ဒိန္နတ္တာ ‘‘မိဂဒာယော’’တိ ဝုစ္စတိ, တသ္မိံ ကဏ္ဏကတ္ထလေ မိဂဒာယေ။ အစေလောတိ နဂ္ဂပရိဗ္ဗာဇကော။ ကသ္သပောတိ တသ္သ နာမံ။ တပသ္သိန္တိ တပနိသ္သိတကံ။ လူခာဇီဝိန္တိ အစေလကမုတ္တာစာရာဒိဝသေန လူခော အာဇီဝော အသ္သာတိ လူခာဇီဝီ, တံ လူခာဇီဝိံ။ ဥပက္ကောသတီတိ ဥပဏ္ဍေတိ။ ဥပဝဒတီတိ ဟီဠေတိ ဝမ္ဘေတိ။ ဓမ္မသ္သ စ အနုဓမ္မံ ဗ္ယာကရောန္တီတိ ဘောတာ ဂောတမေန ဝုတ္တကာရဏသ္သ အနုကာရဏံ ကထေန္တိ။ သဟဓမ္မိကော ဝာဒာနုဝာဒောတိ ပရေဟိ ဝုတ္တကာရဏေန သကာရဏော ဟုတ္ဝာ တုမ္ဟာကံ ဝာဒော ဝာ အနုဝာဒော ဝာ ဝိညူဟိ ဂရဟိတဗ္ဗံ, ကာရဏံ ကောစိ အပ္ပမတ္တကောပိ ကိံ န အာဂစ္ဆတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ, ‘‘ကိံ သဗ္ဗာကာရေနပိ တဝ ဝာဒေ ဂာရယ္ဟံ ကာရဏံ နတ္ထီ’’တိ။ အနဗ္ဘက္ခာတုကာမာတိ န အဘူတေန ဝတ္တုကာမာ။
381.Evaṃme sutaṃ…pe… uruññāyaṃ viharatīti mahāsīhanādasuttaṃ. Tatrāyaṃ apubbapadavaṇṇanā. Uruññāyanti uruññāti tassa raṭṭhassapi nagarassapi etadeva nāmaṃ, bhagavā uruññānagaraṃ upanissāya viharati. Kaṇṇakatthale migadāyeti tassa nagarassa avidūre kaṇṇakatthalaṃ nāma eko ramaṇīyo bhūmibhāgo atthi. So migānaṃ abhayatthāya dinnattā ‘‘migadāyo’’ti vuccati, tasmiṃ kaṇṇakatthale migadāye. Aceloti naggaparibbājako. Kassapoti tassa nāmaṃ. Tapassinti tapanissitakaṃ. Lūkhājīvinti acelakamuttācārādivasena lūkho ājīvo assāti lūkhājīvī, taṃ lūkhājīviṃ. Upakkosatīti upaṇḍeti. Upavadatīti hīḷeti vambheti. Dhammassa ca anudhammaṃ byākarontīti bhotā gotamena vuttakāraṇassa anukāraṇaṃ kathenti. Sahadhammiko vādānuvādoti parehi vuttakāraṇena sakāraṇo hutvā tumhākaṃ vādo vā anuvādo vā viññūhi garahitabbaṃ, kāraṇaṃ koci appamattakopi kiṃ na āgacchati. Idaṃ vuttaṃ hoti, ‘‘kiṃ sabbākārenapi tava vāde gārayhaṃ kāraṇaṃ natthī’’ti. Anabbhakkhātukāmāti na abhūtena vattukāmā.
၃၈၂. ဧကစ္စံ တပသ္သိံ လူခာဇီဝိန္တိအာဒီသု ဣဓေကစ္စော အစေလကပဗ္ဗဇ္ဇာဒိတပနိသ္သိတတ္တာ တပသ္သီ ‘‘လူခေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေသ္သာမီ’’တိ တိဏဂောမယာဒိဘက္ခနာဒီဟိ နာနပ္ပကာရေဟိ အတ္တာနံ ကိလမေတိ, အပ္ပပုညတာယ စ သုခေန ဇီဝိတဝုတ္တိမေဝ န လဘတိ, သော တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ။
382.Ekaccaṃ tapassiṃ lūkhājīvintiādīsu idhekacco acelakapabbajjāditapanissitattā tapassī ‘‘lūkhena jīvitaṃ kappessāmī’’ti tiṇagomayādibhakkhanādīhi nānappakārehi attānaṃ kilameti, appapuññatāya ca sukhena jīvitavuttimeva na labhati, so tīṇi duccaritāni pūretvā niraye nibbattati.
အပရော တာဒိသံ တပနိသ္သိတောပိ ပုညဝာ ဟောတိ, လဘတိ လာဘသက္ကာရံ။ သော ‘‘န ဒာနိ မယာ သဒိသော အတ္ထီ’’တိ အတ္တာနံ ဥစ္စေ ဌာနေ သမ္ဘာဝေတ္ဝာ ‘‘ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ လာဘံ ဥပ္ပာဒေသ္သာမီ’’တိ အနေသနဝသေန တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဣမေ ဒ္ဝေ သန္ဓာယ ပဌမနယော ဝုတ္တော။
Aparo tādisaṃ tapanissitopi puññavā hoti, labhati lābhasakkāraṃ. So ‘‘na dāni mayā sadiso atthī’’ti attānaṃ ucce ṭhāne sambhāvetvā ‘‘bhiyyosomattāya lābhaṃ uppādessāmī’’ti anesanavasena tīṇi duccaritāni pūretvā niraye nibbattati. Ime dve sandhāya paṭhamanayo vutto.
အပရော တပနိသ္သိတကော လူခာဇီဝီ အပ္ပပုညော ဟောတိ, န လဘတိ သုခေန ဇီဝိတဝုတ္တိံ။ သော ‘‘မယ္ဟံ ပုဗ္ဗေပိ အကတပုညတာယ သုခဇီဝိကာ နုပ္ပဇ္ဇတိ , ဟန္ဒဒာနိ ပုညာနိ ကရောမီ’’တိ တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ။
Aparo tapanissitako lūkhājīvī appapuñño hoti, na labhati sukhena jīvitavuttiṃ. So ‘‘mayhaṃ pubbepi akatapuññatāya sukhajīvikā nuppajjati , handadāni puññāni karomī’’ti tīṇi sucaritāni pūretvā sagge nibbattati.
အပရော လူခာဇီဝီ ပုညဝာ ဟောတိ, လဘတိ သုခေန ဇီဝိတဝုတ္တိံ။ သော – ‘‘မယ္ဟံ ပုဗ္ဗေပိ ကတပုညတာယ သုခဇီဝိကာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ အနေသနံ ပဟာယ တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဣမေ ဒ္ဝေ သန္ဓာယ ဒုတိယနယော ဝုတ္တော။
Aparo lūkhājīvī puññavā hoti, labhati sukhena jīvitavuttiṃ. So – ‘‘mayhaṃ pubbepi katapuññatāya sukhajīvikā uppajjatī’’ti cintetvā anesanaṃ pahāya tīṇi sucaritāni pūretvā sagge nibbattati. Ime dve sandhāya dutiyanayo vutto.
ဧကော ပန တပသ္သီ အပ္ပဒုက္ခဝိဟာရီ ဟောတိ ဗာဟိရကာစာရယုတ္တော တာပသော ဝာ ဆန္နပရိဗ္ဗာဇကော ဝာ, အပ္ပပုညတာယ စ မနာပေ ပစ္စယေ န လဘတိ။ သော အနေသနဝသေန တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ အတ္တာနံ သုခေ ဌပေတ္ဝာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ။
Eko pana tapassī appadukkhavihārī hoti bāhirakācārayutto tāpaso vā channaparibbājako vā, appapuññatāya ca manāpe paccaye na labhati. So anesanavasena tīṇi duccaritāni pūretvā attānaṃ sukhe ṭhapetvā niraye nibbattati.
အပရော ပုညဝာ ဟောတိ, သော – ‘‘န ဒာနိ မယာ သဒိသော အတ္ထီ’’တိ မာနံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ အနေသနဝသေန လာဘသက္ကာရံ ဝာ ဥပ္ပာဒေန္တော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝသေန – ‘‘သုခော ဣမိသ္သာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဒဟရာယ မုဒုကာယ လောမသာယ သမ္ဖသ္သော’’တိအာဒီနိ စိန္တေတ္ဝာ ကာမေသု ပာတဗ္ယတံ ဝာ အာပဇ္ဇန္တော တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဣမေ ဒ္ဝေ သန္ဓာယ တတိယနယော ဝုတ္တော။
Aparo puññavā hoti, so – ‘‘na dāni mayā sadiso atthī’’ti mānaṃ uppādetvā anesanavasena lābhasakkāraṃ vā uppādento micchādiṭṭhivasena – ‘‘sukho imissā paribbājikāya daharāya mudukāya lomasāya samphasso’’tiādīni cintetvā kāmesu pātabyataṃ vā āpajjanto tīṇi duccaritāni pūretvā niraye nibbattati. Ime dve sandhāya tatiyanayo vutto.
အပရော ပန အပ္ပဒုက္ခဝိဟာရီ အပ္ပပုညော ဟောတိ, သော – ‘‘အဟံ ပုဗ္ဗေပိ အကတပုညတာယ သုခေန ဇီဝိကံ န လဘာမီ’’တိ တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ။
Aparo pana appadukkhavihārī appapuñño hoti, so – ‘‘ahaṃ pubbepi akatapuññatāya sukhena jīvikaṃ na labhāmī’’ti tīṇi sucaritāni pūretvā sagge nibbattati.
အပရော ပုညဝာ ဟောတိ, သော – ‘‘ပုဗ္ဗေပာဟံ ကတပုညတာယ သုခံ လဘာမိ, ဣဒာနိ ပုညာနိ ကရိသ္သာမီ’’တိ တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဣမေ ဒ္ဝေ သန္ဓာယ စတုတ္ထနယော ဝုတ္တော။ ဣဒံ တိတ္ထိယဝသေန အာဂတံ, သာသနေပိ ပန လဗ္ဘတိ။
Aparo puññavā hoti, so – ‘‘pubbepāhaṃ katapuññatāya sukhaṃ labhāmi, idāni puññāni karissāmī’’ti tīṇi sucaritāni pūretvā sagge nibbattati. Ime dve sandhāya catutthanayo vutto. Idaṃ titthiyavasena āgataṃ, sāsanepi pana labbhati.
ဧကစ္စော ဟိ ဓုတင္ဂသမာဒာနဝသေန လူခာဇီဝီ ဟောတိ, အပ္ပပုညတာယ ဝာ သကလမ္ပိ ဂာမံ ဝိစရိတ္ဝာ ဥဒရပူရံ န လဘတိ။ သော – ‘‘ပစ္စယေ ဥပ္ပာဒေသ္သာမီ’’တိ ဝေဇ္ဇကမ္မာဒိဝသေန ဝာ အနေသနံ ကတ္ဝာ, အရဟတ္တံ ဝာ ပဋိဇာနိတ္ဝာ, တီဏိ ဝာ ကုဟနဝတ္ထူနိ ပဋိသေဝိတ္ဝာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ။
Ekacco hi dhutaṅgasamādānavasena lūkhājīvī hoti, appapuññatāya vā sakalampi gāmaṃ vicaritvā udarapūraṃ na labhati. So – ‘‘paccaye uppādessāmī’’ti vejjakammādivasena vā anesanaṃ katvā, arahattaṃ vā paṭijānitvā, tīṇi vā kuhanavatthūni paṭisevitvā niraye nibbattati.
အပရော စ တာဒိသောဝ ပုညဝာ ဟောတိ။ သော တာယ ပုညသမ္ပတ္တိယာ မာနံ ဇနယိတ္ဝာ ဥပ္ပန္နံ လာဘံ ထာဝရံ ကတ္တုကာမော အနေသနဝသေန တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။
Aparo ca tādisova puññavā hoti. So tāya puññasampattiyā mānaṃ janayitvā uppannaṃ lābhaṃ thāvaraṃ kattukāmo anesanavasena tīṇi duccaritāni pūretvā niraye uppajjati.
အပရော သမာဒိန္နဓုတင္ဂော အပ္ပပုညောဝ ဟောတိ, န လဘတိ သုခေန ဇီဝိတဝုတ္တိံ။ သော – ‘‘ပုဗ္ဗေပာဟံ အကတပုညတာယ ကိဉ္စိ န လဘာမိ, သစေ ဣဒာနိ အနေသနံ ကရိသ္သံ, အာယတိမ္ပိ ဒုလ္လဘသုခော ဘဝိသ္သာမီ’’တိ တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပတ္တုံ အသက္ကောန္တော သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ။
Aparo samādinnadhutaṅgo appapuññova hoti, na labhati sukhena jīvitavuttiṃ. So – ‘‘pubbepāhaṃ akatapuññatāya kiñci na labhāmi, sace idāni anesanaṃ karissaṃ, āyatimpi dullabhasukho bhavissāmī’’ti tīṇi sucaritāni pūretvā arahattaṃ pattuṃ asakkonto sagge nibbattati.
အပရော ပုညဝာ ဟောတိ, သော – ‘‘ပုဗ္ဗေပာဟံ ကတပုညတာယ ဧတရဟိ သုခိတော, ဣဒာနိပိ ပုညံ ကရိသ္သာမီ’’တိ အနေသနံ ပဟာယ တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပတ္တုံ အသက္ကောန္တော သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ။
Aparo puññavā hoti, so – ‘‘pubbepāhaṃ katapuññatāya etarahi sukhito, idānipi puññaṃ karissāmī’’ti anesanaṃ pahāya tīṇi sucaritāni pūretvā arahattaṃ pattuṃ asakkonto sagge nibbattati.
၃၈၃. အာဂတိဉ္စာတိ – ‘‘အသုကဋ္ဌာနတော နာမ ဣမေ အာဂတာ’’တိ ဧဝံ အာဂတိဉ္စ။ ဂတိဉ္စာတိ ဣဒာနိ ဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနဉ္စ။ စုတိဉ္စာတိ တတော စဝနဉ္စ။ ဥပပတ္တိဉ္စာတိ တတော စုတာနံ ပုန ဥပပတ္တိဉ္စ။ ကိံ သဗ္ဗံ တပံ ဂရဟိသ္သာမီတိ – ‘‘ကေန ကာရဏေန ဂရဟိသ္သာမိ, ဂရဟိတဗ္ဗမေဝ ဟိ မယံ ဂရဟာမ, ပသံသိတဗ္ဗံ ပသံသာမ, န ဘဏ္ဍိကံ ကရောန္တော မဟာရဇကော ဝိယ ဓောတဉ္စ အဓောတဉ္စ ဧကတော ကရောမာ’’တိ ဒသ္သေတိ။ ဣဒာနိ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော – ‘‘သန္တိ ကသ္သပ ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ’’တိအာဒိမာဟ။
383.Āgatiñcāti – ‘‘asukaṭṭhānato nāma ime āgatā’’ti evaṃ āgatiñca. Gatiñcāti idāni gantabbaṭṭhānañca. Cutiñcāti tato cavanañca. Upapattiñcāti tato cutānaṃ puna upapattiñca. Kiṃ sabbaṃ tapaṃ garahissāmīti – ‘‘kena kāraṇena garahissāmi, garahitabbameva hi mayaṃ garahāma, pasaṃsitabbaṃ pasaṃsāma, na bhaṇḍikaṃ karonto mahārajako viya dhotañca adhotañca ekato karomā’’ti dasseti. Idāni tamatthaṃ pakāsento – ‘‘santi kassapa eke samaṇabrāhmaṇā’’tiādimāha.
၃၈၄. ယံ တေ ဧကစ္စန္တိ ပဉ္စဝိဓံ သီလံ, တဉ္ဟိ လောကေ န ကောစိ ‘‘န သာဓူ’’တိ ဝဒတိ။ ပုန ယံ တေ ဧကစ္စန္တိ ပဉ္စဝိဓံ ဝေရံ, တံ န ကောစိ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝဒတိ။ ပုန ယံ တေ ဧကစ္စန္တိ ပဉ္စဒ္ဝာရေ အသံဝရံ, တေ ကိရ – ‘‘စက္ခု နာမ န နိရုန္ဓိတဗ္ဗံ, စက္ခုနာ မနာပံ ရူပံ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ ဝဒန္တိ, ဧသ နယော သောတာဒီသု။ ပုန ယံ တေ ဧကစ္စန္တိ ပဉ္စဒ္ဝာရေ သံဝရံ။
384.Yaṃ te ekaccanti pañcavidhaṃ sīlaṃ, tañhi loke na koci ‘‘na sādhū’’ti vadati. Puna yaṃ te ekaccanti pañcavidhaṃ veraṃ, taṃ na koci ‘‘sādhū’’ti vadati. Puna yaṃ te ekaccanti pañcadvāre asaṃvaraṃ, te kira – ‘‘cakkhu nāma na nirundhitabbaṃ, cakkhunā manāpaṃ rūpaṃ daṭṭhabba’’nti vadanti, esa nayo sotādīsu. Puna yaṃ te ekaccanti pañcadvāre saṃvaraṃ.
ဧဝံ ပရေသံ ဝာဒေန သဟ အတ္တနော ဝာဒသ္သ သမာနာသမာနတံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ အတ္တနော ဝာဒေန သဟ ပရေသံ ဝာဒသ္သ သမာနာသမာနတံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ယံ မယ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ရာပိ ပဉ္စသီလာဒိဝသေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Evaṃ paresaṃ vādena saha attano vādassa samānāsamānataṃ dassetvā idāni attano vādena saha paresaṃ vādassa samānāsamānataṃ dassento ‘‘yaṃ maya’’ntiādimāha. Tatrāpi pañcasīlādivaseneva attho veditabbo.
သမနုယုဉ္ဇာပနကထာဝဏ္ဏနာ
Samanuyuñjāpanakathāvaṇṇanā
၃၈၅. သမနုယုဉ္ဇန္တန္တိ သမနုယုဉ္ဇန္တု, ဧတ္ထ စ လဒ္ဓိံ ပုစ္ဆန္တော သမနုယုဉ္ဇတိ နာမ, ကာရဏံ ပုစ္ဆန္တော သမနုဂာဟတိ နာမ, ဥဘယံ ပုစ္ဆန္တော သမနုဘာသတိ နာမ။ သတ္ထာရာ ဝာ သတ္ထာရန္တိ သတ္ထာရာ ဝာ သဒ္ဓိံ သတ္ထာရံ ဥပသံဟရိတ္ဝာ – ‘‘ကိံ တေ သတ္ထာ တေ ဓမ္မေ သဗ္ဗသော ပဟာယ ဝတ္တတိ, ဥဒာဟု သမဏော ဂောတမော’’တိ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။
385.Samanuyuñjantanti samanuyuñjantu, ettha ca laddhiṃ pucchanto samanuyuñjati nāma, kāraṇaṃ pucchanto samanugāhati nāma, ubhayaṃ pucchanto samanubhāsati nāma. Satthārā vā satthāranti satthārā vā saddhiṃ satthāraṃ upasaṃharitvā – ‘‘kiṃ te satthā te dhamme sabbaso pahāya vattati, udāhu samaṇo gotamo’’ti. Dutiyapadepi eseva nayo.
ဣဒာနိ တမတ္ထံ ယောဇေတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော – ‘‘ယေ ဣမေသံ ဘဝတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အကုသလာ အကုသလသင္ခာတာတိ အကုသလာ စေဝ ‘‘အကုသလာ’’တိ စ သင္ခာတာ ဉာတာ ကောဋ္ဌာသံ ဝာ ကတ္ဝာ ဌပိတာတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော သဗ္ဗပဒေသု။ အပိ စေတ္ထ သာဝဇ္ဇာတိ သဒောသာ။ န အလမရိယာတိ နိဒ္ဒောသဋ္ဌေန အရိယာ ဘဝိတုံ နာလံ အသမတ္ထာ။
Idāni tamatthaṃ yojetvā dassento – ‘‘ye imesaṃ bhavata’’ntiādimāha. Tattha akusalā akusalasaṅkhātāti akusalā ceva ‘‘akusalā’’ti ca saṅkhātā ñātā koṭṭhāsaṃ vā katvā ṭhapitāti attho. Esa nayo sabbapadesu. Api cettha sāvajjāti sadosā. Na alamariyāti niddosaṭṭhena ariyā bhavituṃ nālaṃ asamatthā.
၃၈၆-၃၉၂. ယံ ဝိညူ သမနုယုဉ္ဇန္တာတိ ယေန ဝိညူ အမ္ဟေ စ အညေ စ ပုစ္ဆန္တာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ, တံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ, အတ္ထိ တံ ကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ယံ ဝာ ပန ဘောန္တော ပရေ ဂဏာစရိယာတိ ပရေ ပန ဘောန္တော ဂဏာစရိယာ ယံ ဝာ တံ ဝာ အပ္ပမတ္တကံ ပဟာယ ဝတ္တန္တီတိ အတ္ထော။ အမ္ဟေဝ တတ္ထ ယေဘုယ္ယေန ပသံသေယ္ယုန္တိ ဣဒံ ဘဂဝာ သတ္ထာရာ သတ္ထာရံ သမနုယုဉ္ဇနေပိ အာဟ – သင္ဃေန သံဃံ သမနုယုဉ္ဇနေပိ။ ကသ္မာ? သင္ဃပသံသာယပိ သတ္ထုယေဝ ပသံသာသိဒ္ဓိတော။ ပသီဒမာနာပိ ဟိ ဗုဒ္ဓသမ္ပတ္တိယာ သင္ဃေ, သင္ဃသမ္ပတ္တိယာ စ ဗုဒ္ဓေ ပသီဒန္တိ, တထာ ဟိ ဘဂဝတော သရီရသမ္ပတ္တိံ ဒိသ္ဝာ, ဓမ္မဒေသနံ ဝာ သုတ္ဝာ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော – ‘‘လာဘာ ဝတ ဘော သာဝကာနံ ယေ ဧဝရူပသ္သ သတ္ထု သန္တိကာဝစရာ’’တိ, ဧဝံ ဗုဒ္ဓသမ္ပတ္တိယာ သင္ဃေ ပသီဒန္တိ။ ဘိက္ခူနံ ပနာစာရဂောစရံ အဘိက္ကမပဋိက္ကမာဒီနိ စ ဒိသ္ဝာ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော – ‘‘သန္တိကာဝစရာနံ ဝတ ဘော သာဝကာနံ အယဉ္စ ဥပသမဂုဏော သတ္ထု ကီဝ ရူပော ဘဝိသ္သတီ’’တိ, ဧဝံ သင္ဃသမ္ပတ္တိယာ ဗုဒ္ဓေ ပသီဒန္တိ။ ဣတိ ယာ သတ္ထုပသံသာ, သာ သင္ဃသ္သ။ ယာ သင္ဃသ္သ ပသံသာ, သာ သတ္ထူတိ သင္ဃပသံသာယပိ သတ္ထုယေဝ ပသံသာသိဒ္ဓိတော ဘဂဝာ ဒ္ဝီသုပိ နယေသု – ‘‘အမ္ဟေဝ တတ္ထ ယေဘုယ္ယေန ပသံသေယ္ယု’’န္တိ အာဟ။ သမဏော ဂောတမော ဣမေ ဓမ္မေ အနဝသေသံ ပဟာယ ဝတ္တတိ, ယံ ဝာ ပန ဘောန္တော ပရေ ဂဏာစရိယာတိအာဒီသုပိ ပနေတ္ထ အယမဓိပ္ပာယော – သမ္ပတ္တသမာဒာနသေတုဃာတဝသေန ဟိ တိသ္သော ဝိရတိယော။ တာသု သမ္ပတ္တသမာဒာန ဝိရတိမတ္တမေဝ အညေသံ ဟောတိ, သေတုဃာတဝိရတိ ပန သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ နတ္ထိ။ ပဉ္စသု ပန တဒင္ဂဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒပဋိပသ္သဒ္ဓိနိသ္သရဏပ္ပဟာနေသု အဋ္ဌသမာပတ္တိဝသေန စေဝ ဝိပသ္သနာမတ္တဝသေန စ တဒင္ဂဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနမတ္တမေဝ အညေသံ ဟောတိ။ ဣတရာနိ တီဏိ ပဟာနာနိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ နတ္ထိ။ တထာ သီလသံဝရော, ခန္တိသံဝရော, ဉာဏသံဝရော, သတိသံဝရော, ဝီရိယသံဝရောတိ ပဉ္စ သံဝရာ, တေသု ပဉ္စသီလမတ္တမေဝ အဓိဝာသနခန္တိမတ္တမေဝ စ အညေသံ ဟောတိ, သေသံ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ နတ္ထိ။
386-392.Yaṃ viññū samanuyuñjantāti yena viññū amhe ca aññe ca pucchantā evaṃ vadeyyuṃ, taṃ ṭhānaṃ vijjati, atthi taṃ kāraṇanti attho. Yaṃ vā pana bhonto pare gaṇācariyāti pare pana bhonto gaṇācariyā yaṃ vā taṃ vā appamattakaṃ pahāya vattantīti attho. Amheva tattha yebhuyyena pasaṃseyyunti idaṃ bhagavā satthārā satthāraṃ samanuyuñjanepi āha – saṅghena saṃghaṃ samanuyuñjanepi. Kasmā? Saṅghapasaṃsāyapi satthuyeva pasaṃsāsiddhito. Pasīdamānāpi hi buddhasampattiyā saṅghe, saṅghasampattiyā ca buddhe pasīdanti, tathā hi bhagavato sarīrasampattiṃ disvā, dhammadesanaṃ vā sutvā bhavanti vattāro – ‘‘lābhā vata bho sāvakānaṃ ye evarūpassa satthu santikāvacarā’’ti, evaṃ buddhasampattiyā saṅghe pasīdanti. Bhikkhūnaṃ panācāragocaraṃ abhikkamapaṭikkamādīni ca disvā bhavanti vattāro – ‘‘santikāvacarānaṃ vata bho sāvakānaṃ ayañca upasamaguṇo satthu kīva rūpo bhavissatī’’ti, evaṃ saṅghasampattiyā buddhe pasīdanti. Iti yā satthupasaṃsā, sā saṅghassa. Yā saṅghassa pasaṃsā, sā satthūti saṅghapasaṃsāyapi satthuyeva pasaṃsāsiddhito bhagavā dvīsupi nayesu – ‘‘amheva tattha yebhuyyena pasaṃseyyu’’nti āha. Samaṇo gotamo ime dhamme anavasesaṃ pahāya vattati, yaṃ vā pana bhonto pare gaṇācariyātiādīsupi panettha ayamadhippāyo – sampattasamādānasetughātavasena hi tisso viratiyo. Tāsu sampattasamādāna viratimattameva aññesaṃ hoti, setughātavirati pana sabbena sabbaṃ natthi. Pañcasu pana tadaṅgavikkhambhanasamucchedapaṭipassaddhinissaraṇappahānesu aṭṭhasamāpattivasena ceva vipassanāmattavasena ca tadaṅgavikkhambhanappahānamattameva aññesaṃ hoti. Itarāni tīṇi pahānāni sabbena sabbaṃ natthi. Tathā sīlasaṃvaro, khantisaṃvaro, ñāṇasaṃvaro, satisaṃvaro, vīriyasaṃvaroti pañca saṃvarā, tesu pañcasīlamattameva adhivāsanakhantimattameva ca aññesaṃ hoti, sesaṃ sabbena sabbaṃ natthi.
ပဉ္စ ခော ပနိမေ ဥပောသထုဒ္ဒေသာ, တေသု ပဉ္စသီလမတ္တမေဝ အညေသံ ဟောတိ။ ပာတိမောက္ခသံဝရသီလံ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ နတ္ထိ။ ဣတိ အကုသလပ္ပဟာနေ စ ကုသလသမာဒာနေ စ, တီသု ဝိရတီသု, ပဉ္စသု ပဟာနေသု, ပဉ္စသု သံဝရေသု, ပဉ္စသု ဥဒ္ဒေသေသု, – ‘‘အဟမေဝ စ မယ္ဟဉ္စ သာဝကသင္ဃော လောကေ ပညာယတိ, မယာ ဟိ သဒိသော သတ္ထာ နာမ, မယ္ဟံ သာဝကသင္ဃေန သဒိသော သင္ဃော နာမ နတ္ထီ’’တိ ဘဂဝာ သီဟနာဒံ နဒတိ။
Pañca kho panime uposathuddesā, tesu pañcasīlamattameva aññesaṃ hoti. Pātimokkhasaṃvarasīlaṃ sabbena sabbaṃ natthi. Iti akusalappahāne ca kusalasamādāne ca, tīsu viratīsu, pañcasu pahānesu, pañcasu saṃvaresu, pañcasu uddesesu, – ‘‘ahameva ca mayhañca sāvakasaṅgho loke paññāyati, mayā hi sadiso satthā nāma, mayhaṃ sāvakasaṅghena sadiso saṅgho nāma natthī’’ti bhagavā sīhanādaṃ nadati.
အရိယအဋ္ဌင္ဂိကမဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
Ariyaaṭṭhaṅgikamaggavaṇṇanā
၃၉၃. ဧဝံ သီဟနာဒံ နဒိတ္ဝာ တသ္သ သီဟနာဒသ္သ အဝိပရီတဘာဝာဝဗောဓနတ္ထံ – ‘‘အတ္ထိ, ကသ္သပ, မဂ္ဂော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မဂ္ဂောတိ လောကုတ္တရမဂ္ဂော။ ပဋိပဒာတိ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒာ။ ကာလဝာဒီတိအာဒီနိ ဗ္ရဟ္မဇာလေ ဝဏ္ဏိတာနိ။ ဣဒာနိ တံ ဒုဝိဓံ မဂ္ဂဉ္စ ပဋိပဒဉ္စ ဧကတော ကတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော – ‘‘အယမေဝ အရိယော’’တိအာဒိမာဟ။ ဣဒံ ပန သုတ္ဝာ အစေလော စိန္တေသိ – ‘‘သမဏော ဂောတမော မယ္ဟံယေဝ မဂ္ဂော စ ပဋိပဒာ စ အတ္ထိ, အညေသံ နတ္ထီတိ မညတိ, ဟန္ဒသ္သာဟံ အမ္ဟာကမ္ပိ မဂ္ဂံ ကထေမီ’’တိ။ တတော အစေလကပဋိပဒံ ကထေသိ။ တေနာဟ – ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ အစေလော ကသ္သပော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ။ပေ.။ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတီ’’တိ။
393. Evaṃ sīhanādaṃ naditvā tassa sīhanādassa aviparītabhāvāvabodhanatthaṃ – ‘‘atthi, kassapa, maggo’’tiādimāha. Tattha maggoti lokuttaramaggo. Paṭipadāti pubbabhāgapaṭipadā. Kālavādītiādīni brahmajāle vaṇṇitāni. Idāni taṃ duvidhaṃ maggañca paṭipadañca ekato katvā dassento – ‘‘ayameva ariyo’’tiādimāha. Idaṃ pana sutvā acelo cintesi – ‘‘samaṇo gotamo mayhaṃyeva maggo ca paṭipadā ca atthi, aññesaṃ natthīti maññati, handassāhaṃ amhākampi maggaṃ kathemī’’ti. Tato acelakapaṭipadaṃ kathesi. Tenāha – ‘‘evaṃ vutte acelo kassapo bhagavantaṃ etadavoca…pe… udakorohanānuyogamanuyutto viharatī’’ti.
တပောပက္ကမကထာဝဏ္ဏနာ
Tapopakkamakathāvaṇṇanā
၃၉၄. တတ္ထ တပောပက္ကမာတိ တပာရမ္ဘာ, တပကမ္မာနီတိ အတ္ထော။ သာမညသင္ခာတာတိ သမဏကမ္မသင္ခာတာ။ ဗ္ရဟ္မညသင္ခာတာတိ ဗ္ရာဟ္မဏကမ္မသင္ခာတာ။ အစေလကောတိ နိစ္စောလော, နဂ္ဂောတိ အတ္ထော။ မုတ္တာစာရောတိ ဝိသဋ္ဌာစာရော, ဥစ္စာရကမ္မာဒီသု လောကိယကုလပုတ္တာစာရေန ဝိရဟိတော ဌိတကောဝ ဥစ္စာရံ ကရောတိ, ပသ္သာဝံ ကရောတိ, ခာဒတိ, ဘုဉ္ဇတိ စ။ ဟတ္ထာပလေခနောတိ ဟတ္ထေ ပိဏ္ဍမ္ဟိ ဌိတေ ဇိဝ္ဟာယ ဟတ္ထံ အပလိခတိ, ဥစ္စာရံ ဝာ ကတ္ဝာ ဟတ္ထသ္မိညေဝ ဒဏ္ဍကသညီ ဟုတ္ဝာ ဟတ္ထေန အပလိခတိ။ ‘‘ဘိက္ခာဂဟဏတ္ထံ ဧဟိ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တော န ဧတီတိ န ဧဟိဘဒ္ဒန္တိကော။ ‘‘တေန ဟိ တိဋ္ဌ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တောပိ န တိဋ္ဌတီတိ နတိဋ္ဌဘဒ္ဒန္တိကော။ တဒုဘယမ္ပိ ကိရ သော – ‘‘ဧတသ္သ ဝစနံ ကတံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ န ကရောတိ။ အဘိဟဋန္တိ ပုရေတရံ ဂဟေတ္ဝာ အာဟဋံ ဘိက္ခံ, ဥဒ္ဒိသ္သကတန္တိ ‘‘ဣမံ တုမ္ဟေ ဥဒ္ဒိသ္သ ကတ’’န္တိ ဧဝံ အာရောစိတံ ဘိက္ခံ။ န နိမန္တနန္တိ ‘‘အသုကံ နာမ ကုလံ ဝာ ဝီထိံ ဝာ ဂာမံ ဝာ ပဝိသေယ္ယာထာ’’တိ ဧဝံ နိမန္တိတဘိက္ခမ္ပိ န သာဒိယတိ, န ဂဏ္ဟတိ။ န ကုမ္ဘိမုခာတိ ကုမ္ဘိတော ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ ဒိယ္ယမာနံ ဘိက္ခံ န ဂဏ္ဟတိ။ န ကဠောပိမုခာတိ ကဠောပီတိ ဥက္ခလိ ဝာ ပစ္ဆိ ဝာ, တတောပိ န ဂဏ္ဟတိ။ ကသ္မာ? ကုမ္ဘိကဠောပိယော မံ နိသ္သာယ ကဋစ္ဆုနာ ပဟာရံ လဘန္တီတိ။ န ဧဠကမန္တရန္တိ ဥမ္မာရံ အန္တရံ ကတ္ဝာ ဒိယ္ယမာနံ န ဂဏ္ဟတိ။ ကသ္မာ? ‘‘အယံ မံ နိသ္သာယ အန္တရကရဏံ လဘတီ’’တိ။ ဒဏ္ဍမုသလေသုပိ ဧသေဝ နယော။
394. Tattha tapopakkamāti tapārambhā, tapakammānīti attho. Sāmaññasaṅkhātāti samaṇakammasaṅkhātā. Brahmaññasaṅkhātāti brāhmaṇakammasaṅkhātā. Acelakoti niccolo, naggoti attho. Muttācāroti visaṭṭhācāro, uccārakammādīsu lokiyakulaputtācārena virahito ṭhitakova uccāraṃ karoti, passāvaṃ karoti, khādati, bhuñjati ca. Hatthāpalekhanoti hatthe piṇḍamhi ṭhite jivhāya hatthaṃ apalikhati, uccāraṃ vā katvā hatthasmiññeva daṇḍakasaññī hutvā hatthena apalikhati. ‘‘Bhikkhāgahaṇatthaṃ ehi, bhante’’ti vutto na etīti na ehibhaddantiko. ‘‘Tena hi tiṭṭha, bhante’’ti vuttopi na tiṭṭhatīti natiṭṭhabhaddantiko. Tadubhayampi kira so – ‘‘etassa vacanaṃ kataṃ bhavissatī’’ti na karoti. Abhihaṭanti puretaraṃ gahetvā āhaṭaṃ bhikkhaṃ, uddissakatanti ‘‘imaṃ tumhe uddissa kata’’nti evaṃ ārocitaṃ bhikkhaṃ. Na nimantananti ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ vā vīthiṃ vā gāmaṃ vā paviseyyāthā’’ti evaṃ nimantitabhikkhampi na sādiyati, na gaṇhati. Nakumbhimukhāti kumbhito uddharitvā diyyamānaṃ bhikkhaṃ na gaṇhati. Na kaḷopimukhāti kaḷopīti ukkhali vā pacchi vā, tatopi na gaṇhati. Kasmā? Kumbhikaḷopiyo maṃ nissāya kaṭacchunā pahāraṃ labhantīti. Na eḷakamantaranti ummāraṃ antaraṃ katvā diyyamānaṃ na gaṇhati. Kasmā? ‘‘Ayaṃ maṃ nissāya antarakaraṇaṃ labhatī’’ti. Daṇḍamusalesupi eseva nayo.
ဒ္ဝိန္နန္တိ ဒ္ဝီသု ဘုဉ္ဇမာနေသု ဧကသ္မိံ ဥဋ္ဌာယ ဒေန္တေ န ဂဏ္ဟတိ။ ကသ္မာ? ‘‘ဧကသ္သ ကဗဠန္တရာယော ဟောတီ’’တိ။ န ဂဗ္ဘိနိယာတိအာဒီသု ပန ‘‘ဂဗ္ဘိနိယာ ကုစ္ဆိယံ ဒာရကော ကိလမတိ။ ပာယန္တိယာ ဒာရကသ္သ ခီရန္တရာယော ဟောတိ, ပုရိသန္တရဂတာယ ရတိအန္တရာယော ဟောတီ’’တိ န ဂဏ္ဟတိ။ သံကိတ္တီသူတိ သံကိတ္တေတ္ဝာ ကတဘတ္တေသု, ဒုဗ္ဘိက္ခသမယေ ကိရ အစေလကသာဝကာ အစေလကာနံ အတ္ထာယ တတော တတော တဏ္ဍုလာဒီနိ သမာဒပေတ္ဝာ ဘတ္တံ ပစန္တိ။ ဥက္ကဋ္ဌော အစေလကော တတောပိ န ပဋိဂ္ဂဏ္ဟတိ။ န ယတ္ထ သာတိ ယတ္ထ သုနခော – ‘‘ပိဏ္ဍံ လဘိသ္သာမီ’’တိ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ, တတ္ထ တသ္သ အဒတ္ဝာ အာဟဋံ န ဂဏ္ဟတိ။ ကသ္မာ? ဧတသ္သ ပိဏ္ဍန္တရာယော ဟောတီတိ။ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီတိ သမူဟသမူဟစာရိနီ, သစေ ဟိ အစေလကံ ဒိသ္ဝာ – ‘‘ဣမသ္သ ဘိက္ခံ ဒသ္သာမာ’’တိ မနုသ္သာ ဘတ္တဂေဟံ ပဝိသန္တိ, တေသု စ ပဝိသန္တေသု ကဠောပိမုခာဒီသု နိလီနာ မက္ခိကာ ဥပ္ပတိတ္ဝာ သဏ္ဍသဏ္ဍာ စရန္တိ, တတော အာဟဋံ ဘိက္ခံ န ဂဏ္ဟတိ။ ကသ္မာ? မံ နိသ္သာယ မက္ခိကာနံ ဂောစရန္တရာယော ဇာတောတိ။
Dvinnanti dvīsu bhuñjamānesu ekasmiṃ uṭṭhāya dente na gaṇhati. Kasmā? ‘‘Ekassa kabaḷantarāyo hotī’’ti. Na gabbhiniyātiādīsu pana ‘‘gabbhiniyā kucchiyaṃ dārako kilamati. Pāyantiyā dārakassa khīrantarāyo hoti, purisantaragatāya ratiantarāyo hotī’’ti na gaṇhati. Saṃkittīsūti saṃkittetvā katabhattesu, dubbhikkhasamaye kira acelakasāvakā acelakānaṃ atthāya tato tato taṇḍulādīni samādapetvā bhattaṃ pacanti. Ukkaṭṭho acelako tatopi na paṭiggaṇhati. Na yattha sāti yattha sunakho – ‘‘piṇḍaṃ labhissāmī’’ti upaṭṭhito hoti, tattha tassa adatvā āhaṭaṃ na gaṇhati. Kasmā? Etassa piṇḍantarāyo hotīti. Saṇḍasaṇḍacārinīti samūhasamūhacārinī, sace hi acelakaṃ disvā – ‘‘imassa bhikkhaṃ dassāmā’’ti manussā bhattagehaṃ pavisanti, tesu ca pavisantesu kaḷopimukhādīsu nilīnā makkhikā uppatitvā saṇḍasaṇḍā caranti, tato āhaṭaṃ bhikkhaṃ na gaṇhati. Kasmā? Maṃ nissāya makkhikānaṃ gocarantarāyo jātoti.
ထုသောဒကန္တိ သဗ္ဗသသ္သသမ္ဘာရေဟိ ကတံ သောဝီရကံ။ ဧတ္ထ စ သုရာပာနမေဝ သာဝဇ္ဇံ, အယံ ပန သဗ္ဗေသုပိ သာဝဇ္ဇသညီ။ ဧကာဂာရိကောတိ ယော ဧကသ္မိံယေဝ ဂေဟေ ဘိက္ခံ လဘိတ္ဝာ နိဝတ္တတိ ။ ဧကာလောပိကောတိ ယော ဧကေနေဝ အာလောပေန ယာပေတိ။ ဒ္ဝာဂာရိကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧကိသ္သာပိ ဒတ္တိယာတိ ဧကာယ ဒတ္တိယာ။ ဒတ္တိ နာမ ဧကာ ခုဒ္ဒကပာတိ ဟောတိ, ယတ္ထ အဂ္ဂဘိက္ခံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ဌပေန္တိ။ ဧကာဟိကန္တိ ဧကဒိဝသန္တရိကံ။ အဒ္ဓမာသိကန္တိ အဒ္ဓမာသန္တရိကံ။ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနန္တိ ဝာရဘတ္တဘောဇနံ, ဧကာဟဝာရေန ဒ္ဝီဟဝာရေန သတ္တာဟဝာရေန အဍ္ဎမာသဝာရေနာတိ ဧဝံ ဒိဝသဝာရေန အာဂတဘတ္တဘောဇနံ။
Thusodakanti sabbasassasambhārehi kataṃ sovīrakaṃ. Ettha ca surāpānameva sāvajjaṃ, ayaṃ pana sabbesupi sāvajjasaññī. Ekāgārikoti yo ekasmiṃyeva gehe bhikkhaṃ labhitvā nivattati . Ekālopikoti yo ekeneva ālopena yāpeti. Dvāgārikādīsupi eseva nayo. Ekissāpi dattiyāti ekāya dattiyā. Datti nāma ekā khuddakapāti hoti, yattha aggabhikkhaṃ pakkhipitvā ṭhapenti. Ekāhikanti ekadivasantarikaṃ. Addhamāsikanti addhamāsantarikaṃ. Pariyāyabhattabhojananti vārabhattabhojanaṃ, ekāhavārena dvīhavārena sattāhavārena aḍḍhamāsavārenāti evaṃ divasavārena āgatabhattabhojanaṃ.
၃၉၅. သာကဘက္ခောတိ အလ္လသာကဘက္ခော။ သာမာကဘက္ခောတိ သာမာကတဏ္ဍုလဘက္ခော။ နီဝာရာဒီသု နီဝာရော နာမ အရညေ သယံဇာတာ ဝီဟိဇာတိ။ ဒဒ္ဒုလန္တိ စမ္မကာရေဟိ စမ္မံ လိခိတ္ဝာ ဆဍ္ဍိတကသဋံ။ ဟဋံ ဝုစ္စတိ သိလေသောပိ သေဝာလောပိ။ ကဏန္တိ ကုဏ္ဍကံ။ အာစာမောတိ ဘတ္တဥက္ခလိကာယ လဂ္ဂော ဈာမကဩဒနော, တံ ဆဍ္ဍိတဋ္ဌာနတောဝ ဂဟေတ္ဝာ ခာဒတိ, ‘‘ဩဒနကဉ္ဇိယ’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ ပိညာကာဒယော ပာကဋာ ဧဝ။ ပဝတ္တဖလဘောဇီတိ ပတိတဖလဘောဇီ။
395.Sākabhakkhoti allasākabhakkho. Sāmākabhakkhoti sāmākataṇḍulabhakkho. Nīvārādīsu nīvāro nāma araññe sayaṃjātā vīhijāti. Daddulanti cammakārehi cammaṃ likhitvā chaḍḍitakasaṭaṃ. Haṭaṃ vuccati silesopi sevālopi. Kaṇanti kuṇḍakaṃ. Ācāmoti bhattaukkhalikāya laggo jhāmakaodano, taṃ chaḍḍitaṭṭhānatova gahetvā khādati, ‘‘odanakañjiya’’ntipi vadanti. Piññākādayo pākaṭā eva. Pavattaphalabhojīti patitaphalabhojī.
၃၉၆. သာဏာနီတိ သာဏဝာကစောဠာနိ။ မသာဏာနီတိ မိသ္သကစောဠာနိ။ ဆဝဒုသ္သာနီတိ မတသရီရတော ဆဍ္ဍိတဝတ္ထာနိ, ဧရကတိဏာဒီနိ ဝာ ဂန္ထေတ္ဝာ ကတနိဝာသနာနိ။ ပံသုကူလာနီတိ ပထဝိယံ ဆဍ္ဍိတနန္တကာနိ။ တိရီဋာနီတိ ရုက္ခတစဝတ္ထာနိ။ အဇိနန္တိ အဇိနမိဂစမ္မံ။ အဇိနက္ခိပန္တိ တဒေဝ မဇ္ဈေ ဖာလိတကံ။ ကုသစီရန္တိ ကုသတိဏာနိ ဂန္ထေတ္ဝာ ကတစီရံ။ ဝာကစီရဖလကစီရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကေသကမ္ဗလန္တိ မနုသ္သကေသေဟိ ကတကမ္ဗလံ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –
396.Sāṇānīti sāṇavākacoḷāni. Masāṇānīti missakacoḷāni. Chavadussānīti matasarīrato chaḍḍitavatthāni, erakatiṇādīni vā ganthetvā katanivāsanāni. Paṃsukūlānīti pathaviyaṃ chaḍḍitanantakāni. Tirīṭānīti rukkhatacavatthāni. Ajinanti ajinamigacammaṃ. Ajinakkhipanti tadeva majjhe phālitakaṃ. Kusacīranti kusatiṇāni ganthetvā katacīraṃ. Vākacīraphalakacīresupi eseva nayo. Kesakambalanti manussakesehi katakambalaṃ. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘သေယ္ယထာပိ ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ တန္တာဝုတာနိ ဝတ္ထာနိ, ကေသကမ္ဗလော တေသံ ပဋိကိဋ္ဌော အက္ခာယတိ။ ကေသကမ္ဗလော, ဘိက္ခဝေ, သီတေ သီတော, ဥဏ္ဟေ ဥဏ္ဟော အပ္ပဂ္ဃော စ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော စ ဒုဂ္ဂန္ဓော ဒုက္ခသမ္ဖသ္သော’’တိ။
‘‘Seyyathāpi bhikkhave, yāni kānici tantāvutāni vatthāni, kesakambalo tesaṃ paṭikiṭṭho akkhāyati. Kesakambalo, bhikkhave, sīte sīto, uṇhe uṇho appaggho ca dubbaṇṇo ca duggandho dukkhasamphasso’’ti.
ဝာဠကမ္ဗလန္တိ အသ္သဝာလေဟိ ကတကမ္ဗလံ။ ဥလူကပက္ခိကန္တိ ဥလူကပက္ခာနိ ဂန္ထေတ္ဝာ ကတနိဝာသနံ။ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနမနုယုတ္တောတိ ဥက္ကုဋိကဝီရိယံ အနုယုတ္တော, ဂစ္ဆန္တောပိ ဥက္ကုဋိကောဝ ဟုတ္ဝာ ဥပ္ပတိတ္ဝာ ဥပ္ပတိတ္ဝာ ဂစ္ဆတိ။ ကဏ္ဋကာပသ္သယိကောတိ အယကဏ္ဋကေ ဝာ ပကတိကဏ္ဋကေ ဝာ ဘူမိယံ ကောဋ္ဋေတ္ဝာ တတ္ထ စမ္မံ အတ္ထရိတ္ဝာ ဌာနစင္ကမာဒီနိ ကရောတိ။ သေယ္ယန္တိ သယန္တောပိ တတ္ထေဝ သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ။ ဖလကသေယ္ယန္တိ ရုက္ခဖလကေ သေယ္ယံ။ ထဏ္ဍိလသေယ္ယန္တိ ထဏ္ဍိလေ ဥစ္စေ ဘူမိဌာနေ သေယ္ယံ။ ဧကပသ္သယိကောတိ ဧကပသ္သေနေဝ သယတိ။ ရဇောဇလ္လဓရောတိ သရီရံ တေလေန မက္ခိတ္ဝာ ရဇုဋ္ဌာနဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ, အထသ္သ သရီရေ ရဇောဇလ္လံ လဂ္ဂတိ, တံ ဓာရေတိ။ ယထာသန္ထတိကောတိ လဒ္ဓံ အာသနံ အကောပေတ္ဝာ ယဒေဝ လဘတိ, တတ္ထေဝ နိသီဒနသီလော။ ဝေကဋိကောတိ ဝိကဋခာဒနသီလော။ ဝိကဋန္တိ ဂူထံ ဝုစ္စတိ။ အပာနကောတိ ပဋိက္ခိတ္တသီတုဒကပာနော။ သာယံ တတိယမသ္သာတိ သာယတတိယကံ။ ပာတော, မဇ္ဈန္ဟိကေ, သာယန္တိ ဒိဝသသ္သ တိက္ခတ္တုံ ပာပံ ပဝာဟေသ္သာမီတိ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတီတိ။
Vāḷakambalanti assavālehi katakambalaṃ. Ulūkapakkhikanti ulūkapakkhāni ganthetvā katanivāsanaṃ. Ukkuṭikappadhānamanuyuttoti ukkuṭikavīriyaṃ anuyutto, gacchantopi ukkuṭikova hutvā uppatitvā uppatitvā gacchati. Kaṇṭakāpassayikoti ayakaṇṭake vā pakatikaṇṭake vā bhūmiyaṃ koṭṭetvā tattha cammaṃ attharitvā ṭhānacaṅkamādīni karoti. Seyyanti sayantopi tattheva seyyaṃ kappeti. Phalakaseyyanti rukkhaphalake seyyaṃ. Thaṇḍilaseyyanti thaṇḍile ucce bhūmiṭhāne seyyaṃ. Ekapassayikoti ekapasseneva sayati. Rajojalladharoti sarīraṃ telena makkhitvā rajuṭṭhānaṭṭhāne tiṭṭhati, athassa sarīre rajojallaṃ laggati, taṃ dhāreti. Yathāsanthatikoti laddhaṃ āsanaṃ akopetvā yadeva labhati, tattheva nisīdanasīlo. Vekaṭikoti vikaṭakhādanasīlo. Vikaṭanti gūthaṃ vuccati. Apānakoti paṭikkhittasītudakapāno. Sāyaṃ tatiyamassāti sāyatatiyakaṃ. Pāto, majjhanhike, sāyanti divasassa tikkhattuṃ pāpaṃ pavāhessāmīti udakorohanānuyogaṃ anuyutto viharatīti.
တပောပက္ကမနိရတ္ထကတာဝဏ္ဏနာ
Tapopakkamaniratthakatāvaṇṇanā
၃၉၇. အထ ဘဂဝာ သီလသမ္ပဒာဒီဟိ ဝိနာ တေသံ တပောပက္ကမာနံ နိရတ္ထကတံ ဒသ္သေန္တော – ‘‘အစေလကော စေပိ ကသ္သပ ဟောတီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာရကာ ဝာတိ ဒူရေယေဝ။ အဝေရန္တိ ဒောသဝေရဝိရဟိတံ။ အဗ္ယာပဇ္ဇန္တိ ဒောမနသ္သဗ္ယာပဇ္ဇရဟိတံ။
397. Atha bhagavā sīlasampadādīhi vinā tesaṃ tapopakkamānaṃ niratthakataṃ dassento – ‘‘acelako cepi kassapa hotī’’tiādimāha. Tattha ārakā vāti dūreyeva. Averanti dosaveravirahitaṃ. Abyāpajjanti domanassabyāpajjarahitaṃ.
၃၉၈. ဒုက္ကရံ, ဘော ဂောတမာတိ ဣဒံ ကသ္သပော ‘‘မယံ ပုဗ္ဗေ ဧတ္တကမတ္တံ သာမညဉ္စ ဗ္ရဟ္မညဉ္စာတိ ဝိစရာမ, တုမ္ဟေ ပန အညံယေဝ သာမညဉ္စ ဗ္ရဟ္မညဉ္စ ဝဒထာ’’တိ ဒီပေန္တော အာဟ။ ပကတိ ခော ဧသာတိ ပကတိကထာ ဧသာ။ ဣမာယ စ, ကသ္သပ, မတ္တာယာတိ ‘‘ကသ္သပ ယဒိ ဣမိနာ ပမာဏေန ဧဝံ ပရိတ္တကေန ပဋိပတ္တိက္ကမေန သာမညံ ဝာ ဗ္ရဟ္မညံ ဝာ ဒုက္ကရံ သုဒုက္ကရံ နာမ အဘဝိသ္သ, တတော နေတံ အဘဝိသ္သ ကလ္လံ ဝစနာယ ဒုက္ကရံ သာမည’’န္တိ အယမေတ္ထ ပဒသမ္ဗန္ဓေန သဒ္ဓိံ အတ္ထော။ ဧတေန နယေန သဗ္ဗတ္ထ ပဒသမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။
398.Dukkaraṃ, bho gotamāti idaṃ kassapo ‘‘mayaṃ pubbe ettakamattaṃ sāmaññañca brahmaññañcāti vicarāma, tumhe pana aññaṃyeva sāmaññañca brahmaññañca vadathā’’ti dīpento āha. Pakati kho esāti pakatikathā esā. Imāya ca, kassapa, mattāyāti ‘‘kassapa yadi iminā pamāṇena evaṃ parittakena paṭipattikkamena sāmaññaṃ vā brahmaññaṃ vā dukkaraṃ sudukkaraṃ nāma abhavissa, tato netaṃ abhavissa kallaṃ vacanāya dukkaraṃ sāmañña’’nti ayamettha padasambandhena saddhiṃ attho. Etena nayena sabbattha padasambandho veditabbo.
၃၉၉. ဒုဇ္ဇာနောတိ ဣဒမ္ပိ သော ‘‘မယံ ပုဗ္ဗေ ဧတ္တကေန သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဟောတီတိ ဝိစရာမ, တုမ္ဟေ ပန အညထာ ဝဒထာ’’တိ ဣဒံ သန္ဓာယာဟ။ အထသ္သ ဘဂဝာ တံ ပကတိဝာဒံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ သဘာဝတောဝ ဒုဇ္ဇာနဘာဝံ အာဝိကရောန္တော ပုနပိ – ‘‘ပကတိ ခော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ရာပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဒသမ္ဗန္ဓံ ကတ္ဝာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
399.Dujjānoti idampi so ‘‘mayaṃ pubbe ettakena samaṇo vā brāhmaṇo vā hotīti vicarāma, tumhe pana aññathā vadathā’’ti idaṃ sandhāyāha. Athassa bhagavā taṃ pakativādaṃ paṭikkhipitvā sabhāvatova dujjānabhāvaṃ āvikaronto punapi – ‘‘pakati kho’’tiādimāha. Tatrāpi vuttanayeneva padasambandhaṃ katvā attho veditabbo.
သီလသမာဓိပညာသမ္ပဒာဝဏ္ဏနာ
Sīlasamādhipaññāsampadāvaṇṇanā
၄၀၀-၄၀၁. ကတမာ ပန သာ, ဘော ဂောတမာတိ ကသ္မာ ပုစ္ဆတိ။ အယံ ကိရ ပဏ္ဍိတော ဘဂဝတော ကထေန္တသ္သေဝ ကထံ ဥဂ္ဂဟေသိ, အထ အတ္တနော ပဋိပတ္တိယာ နိရတ္ထကတံ ဝိဒိတ္ဝာ သမဏော ဂောတမော – ‘‘တသ္သ ‘စာယံ သီလသမ္ပဒာ, စိတ္တသမ္ပဒာ, ပညာသမ္ပဒာ အဘာဝိတာ ဟောတိ အသစ္ဆိကတာ, အထ ခော သော အာရကာဝ သာမညာ’တိအာဒိမာဟ။ ဟန္ဒ ဒာနိ နံ တာ သမ္ပတ္တိယော ပုစ္ဆာမီ’’တိ သီလသမ္ပဒာဒိဝိဇာနနတ္ထံ ပုစ္ဆတိ။ အထသ္သ ဘဂဝာ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ ဒသ္သေတ္ဝာ တန္တိဓမ္မံ ကထေန္တော တာ သမ္ပတ္တိယော ဒသ္သေတုံ – ‘‘ဣဓ ကသ္သပာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣမာယ စ ကသ္သပ သီလသမ္ပဒာယာတိ ဣဒံ အရဟတ္တဖလမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အရဟတ္တဖလပရိယောသာနဉ္ဟိ ဘဂဝတော သာသနံ။ တသ္မာ အရဟတ္တဖလသမ္ပယုတ္တာဟိ သီလစိတ္တပညာသမ္ပဒာဟိ အညာ ဥတ္တရိတရာ ဝာ ပဏီတတရာ ဝာ သီလာဒိသမ္ပဒာ နတ္ထီတိ အာဟ။
400-401.Katamā pana sā, bho gotamāti kasmā pucchati. Ayaṃ kira paṇḍito bhagavato kathentasseva kathaṃ uggahesi, atha attano paṭipattiyā niratthakataṃ viditvā samaṇo gotamo – ‘‘tassa ‘cāyaṃ sīlasampadā, cittasampadā, paññāsampadā abhāvitā hoti asacchikatā, atha kho so ārakāva sāmaññā’tiādimāha. Handa dāni naṃ tā sampattiyo pucchāmī’’ti sīlasampadādivijānanatthaṃ pucchati. Athassa bhagavā buddhuppādaṃ dassetvā tantidhammaṃ kathento tā sampattiyo dassetuṃ – ‘‘idha kassapā’’tiādimāha. Imāya ca kassapa sīlasampadāyāti idaṃ arahattaphalameva sandhāya vuttaṃ. Arahattaphalapariyosānañhi bhagavato sāsanaṃ. Tasmā arahattaphalasampayuttāhi sīlacittapaññāsampadāhi aññā uttaritarā vā paṇītatarā vā sīlādisampadā natthīti āha.
သီဟနာဒကထာဝဏ္ဏနာ
Sīhanādakathāvaṇṇanā
၄၀၂. ဧဝဉ္စ ပန ဝတ္ဝာ ဣဒာနိ အနုတ္တရံ မဟာသီဟနာဒံ နဒန္တော – ‘‘သန္တိ ကသ္သပ ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အရိယန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ ပရမဝိသုဒ္ဓံ။ ပရမန္တိ ဥတ္တမံ, ပဉ္စသီလာနိ ဟိအာဒိံ ကတ္ဝာ ယာဝ ပာတိမောက္ခသံဝရသီလာ သီလမေဝ, လောကုတ္တရမဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တံ ပန ပရမသီလံ နာမ။ နာဟံ တတ္ထာတိ တတ္ထ သီလေပိ ပရမသီလေပိ အဟံ အတ္တနော သမသမံ မမ သီလသမေန သီလေန မယာ သမံ ပုဂ္ဂလံ န ပသ္သာမီတိ အတ္ထော။ အဟမေဝ တတ္ထ ဘိယ္ယောတိ အဟမေဝ တသ္မိံ သီလေ ဥတ္တမော။ ကတမသ္မိံ? ယဒိဒံ အဓိသီလန္တိ ယံ ဧတံ ဥတ္တမံ သီလန္တိ အတ္ထော။ ဣတိ ဣမံ ပဌမံ သီဟနာဒံ နဒတိ။
402. Evañca pana vatvā idāni anuttaraṃ mahāsīhanādaṃ nadanto – ‘‘santi kassapa eke samaṇabrāhmaṇā’’tiādimāha. Tattha ariyanti nirupakkilesaṃ paramavisuddhaṃ. Paramanti uttamaṃ, pañcasīlāni hiādiṃ katvā yāva pātimokkhasaṃvarasīlā sīlameva, lokuttaramaggaphalasampayuttaṃ pana paramasīlaṃ nāma. Nāhaṃ tatthāti tattha sīlepi paramasīlepi ahaṃ attano samasamaṃ mama sīlasamena sīlena mayā samaṃ puggalaṃ na passāmīti attho. Ahameva tattha bhiyyoti ahameva tasmiṃ sīle uttamo. Katamasmiṃ? Yadidaṃ adhisīlanti yaṃ etaṃ uttamaṃ sīlanti attho. Iti imaṃ paṭhamaṃ sīhanādaṃ nadati.
တပောဇိဂုစ္ဆဝာဒာတိ ယေ တပောဇိဂုစ္ဆံ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ တပတီတိ တပော, ကိလေသသန္တာပကဝီရိယသ္သေတံ နာမံ, တဒေဝ တေ ကိလေသေ ဇိဂုစ္ဆတီတိ ဇိဂုစ္ဆာ။ အရိယာ ပရမာတိ ဧတ္ထ နိဒ္ဒောသတ္တာ အရိယာ, အဋ္ဌအာရမ္ဘဝတ္ထုဝသေနပိ ဥပ္ပန္နာ ဝိပသ္သနာဝီရိယသင္ခာတာ တပောဇိဂုစ္ဆာ တပောဇိဂုစ္ဆာဝ, မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တာ ပရမာ နာမ။ အဓိဇေဂုစ္ဆန္တိ ဣဓ ဇိဂုစ္ဆဘာဝော ဇေဂုစ္ဆံ, ဥတ္တမံ ဇေဂုစ္ဆံ အဓိဇေဂုစ္ဆံ, တသ္မာ ယဒိဒံ အဓိဇေဂုစ္ဆံ, တတ္ထ အဟမေဝ ဘိယ္ယောတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပညာဓိကာရေပိ ကမ္မသ္သကတာပညာ စ ဝိပသ္သနာပညာ စ ပညာ နာမ, မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တာ ပရမာ ပညာ နာမ။ အဓိပညန္တိ ဧတ္ထ လိင္ဂဝိပလ္လာသော ဝေဒိတဗ္ဗော, အယံ ပနေတ္ထတ္ထော – ယာယံ အဓိပညာ နာမ အဟမေဝ တတ္ထ ဘိယ္ယောတိ ဝိမုတ္တာဓိကာရေ တဒင္ဂဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိယော ဝိမုတ္တိ နာမ, သမုစ္ဆေဒပဋိပသ္သဒ္ဓိနိသ္သရဏဝိမုတ္တိယော ပန ပရမာ ဝိမုတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣဓာပိ စ ယဒိဒံ အဓိဝိမုတ္တီတိ ယာ အယံ အဓိဝိမုတ္တိ, အဟမေဝ တတ္ထ ဘိယ္ယောတိ အတ္ထော။
Tapojigucchavādāti ye tapojigucchaṃ vadanti. Tattha tapatīti tapo, kilesasantāpakavīriyassetaṃ nāmaṃ, tadeva te kilese jigucchatīti jigucchā. Ariyā paramāti ettha niddosattā ariyā, aṭṭhaārambhavatthuvasenapi uppannā vipassanāvīriyasaṅkhātā tapojigucchā tapojigucchāva, maggaphalasampayuttā paramā nāma. Adhijegucchanti idha jigucchabhāvo jegucchaṃ, uttamaṃ jegucchaṃ adhijegucchaṃ, tasmā yadidaṃ adhijegucchaṃ, tattha ahameva bhiyyoti evamettha attho daṭṭhabbo. Paññādhikārepi kammassakatāpaññā ca vipassanāpaññā ca paññā nāma, maggaphalasampayuttā paramā paññā nāma. Adhipaññanti ettha liṅgavipallāso veditabbo, ayaṃ panetthattho – yāyaṃ adhipaññā nāma ahameva tattha bhiyyoti vimuttādhikāre tadaṅgavikkhambhanavimuttiyo vimutti nāma, samucchedapaṭipassaddhinissaraṇavimuttiyo pana paramā vimuttīti veditabbā. Idhāpi ca yadidaṃ adhivimuttīti yā ayaṃ adhivimutti, ahameva tattha bhiyyoti attho.
၄၀၃. သုညာဂာရေတိ သုညေ ဃရေ, ဧကကောဝ နိသီဒိတ္ဝာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပရိသာသု စာတိ အဋ္ဌသု ပရိသာသု။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –
403.Suññāgāreti suññe ghare, ekakova nisīditvāti adhippāyo. Parisāsu cāti aṭṭhasu parisāsu. Vuttampi cetaṃ –
‘‘စတ္တာရိမာနိ, သာရိပုတ္တ, တထာဂတသ္သ ဝေသာရဇ္ဇာနိ။ ယေဟိ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတီ’’တိ (မ. နိ. ၁.၁၅၀) သုတ္တံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။
‘‘Cattārimāni, sāriputta, tathāgatassa vesārajjāni. Yehi vesārajjehi samannāgato tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadatī’’ti (ma. ni. 1.150) suttaṃ vitthāretabbaṃ.
ပဉ္ဟဉ္စ နံ ပုစ္ဆန္တီတိ ပဏ္ဍိတာ ဒေဝမနုသ္သာ နံ ပဉ္ဟံ အဘိသင္ခရိတ္ဝာ ပုစ္ဆန္တိ။ ဗ္ယာကရောတီတိ တင္ခဏညေဝ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ။ စိတ္တံ အာရာဓေတီတိ ပဉ္ဟာဝိသ္သဇ္ဇနေန မဟာဇနသ္သ စိတ္တံ ပရိတောသေတိယေဝ။ နော စ ခော သောတဗ္ဗံ မညန္တီတိ စိတ္တံ အာရာဓေတ္ဝာ ကထေန္တသ္သပိသ္သ ဝစနံ ပရေ သောတဗ္ဗံ န မညန္တီတိ, ဧဝဉ္စ ဝဒေယ္ယုန္တိ အတ္ထော။ သောတဗ္ဗဉ္စသ္သ မညန္တီတိ ဒေဝာပိ မနုသ္သာပိ မဟန္တေနေဝ ဥသ္သာဟေန သောတဗ္ဗံ မညန္တိ။ ပသီဒန္တီတိ သုပသန္နာ ကလ္လစိတ္တာ မုဒုစိတ္တာ ဟောန္တိ။ ပသန္နာကာရံ ကရောန္တီတိ န မုဒ္ဓပ္ပသန္နာဝ ဟောန္တိ, ပဏီတာနိ စီဝရာဒီနိ ဝေဠုဝနဝိဟာရာဒယော စ မဟာဝိဟာရေ ပရိစ္စဇန္တာ ပသန္နာကာရံ ကရောန္တိ။ တထတ္တာယာတိ ယံ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ တထာ ဘာဝာယ, ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိပူရဏတ္ထာယ ပဋိပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ တထတ္တာယ စ ပဋိပဇ္ဇန္တီတိ တထဘာဝာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, တသ္သ ဟိ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ကေစိ သရဏေသု ကေစိ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌဟန္တိ, အပရေ နိက္ခမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇန္တိ။ ပဋိပန္နာ စ အာရာဓေန္တီတိ တဉ္စ ပန ပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ ပူရေတုံ သက္ကောန္တိ, သဗ္ဗာကာရေန ပန ပူရေန္တိ, ပဋိပတ္တိပူရဏေန တသ္သ ဘောတော ဂောတမသ္သ စိတ္တံ အာရာဓေန္တီတိ ဝတ္တဗ္ဗာ။
Pañhañca naṃ pucchantīti paṇḍitā devamanussā naṃ pañhaṃ abhisaṅkharitvā pucchanti. Byākarotīti taṅkhaṇaññeva vissajjesi. Cittaṃ ārādhetīti pañhāvissajjanena mahājanassa cittaṃ paritosetiyeva. No ca kho sotabbaṃ maññantīti cittaṃ ārādhetvā kathentassapissa vacanaṃ pare sotabbaṃ na maññantīti, evañca vadeyyunti attho. Sotabbañcassa maññantīti devāpi manussāpi mahanteneva ussāhena sotabbaṃ maññanti. Pasīdantīti supasannā kallacittā muducittā honti. Pasannākāraṃ karontīti na muddhappasannāva honti, paṇītāni cīvarādīni veḷuvanavihārādayo ca mahāvihāre pariccajantā pasannākāraṃ karonti. Tathattāyāti yaṃ so dhammaṃ deseti tathā bhāvāya, dhammānudhammapaṭipattipūraṇatthāya paṭipajjantīti attho. Tathattāya ca paṭipajjantīti tathabhāvāya paṭipajjanti, tassa hi bhagavato dhammaṃ sutvā keci saraṇesu keci pañcasu sīlesu patiṭṭhahanti, apare nikkhamitvā pabbajanti. Paṭipannā ca ārādhentīti tañca pana paṭipadaṃ paṭipannā pūretuṃ sakkonti, sabbākārena pana pūrenti, paṭipattipūraṇena tassa bhoto gotamassa cittaṃ ārādhentīti vattabbā.
ဣမသ္မိံ ပနောကာသေ ဌတ္ဝာ သီဟနာဒာ သမောဓာနေတဗ္ဗာ။ ဧကစ္စံ တပသ္သိံ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တံ ပသ္သာမီတိ ဟိ ဘဂဝတော ဧကော သီဟနာဒော။ အပရံ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တံ ပသ္သာမီတိ ဧကော။ အကုသလဓမ္မပ္ပဟာနေ အဟမေဝ သေဋ္ဌောတိ ဧကော။ ကုသလဓမ္မသမာဒာနေပိ အဟမေဝ သေဋ္ဌောတိ ဧကော။ အကုသလဓမ္မပ္ပဟာနေ မယ္ဟမေဝ သာဝကသင္ဃော သေဋ္ဌောတိ ဧကော။ ကုသလဓမ္မသမာဒာနေပိ မယ္ဟံယေဝ သာဝကသင္ဃော သေဋ္ဌောတိ ဧကော။ သီလေန မယ္ဟံ သဒိသော နတ္ထီတိ ဧကော။ ဝီရိယေန မယ္ဟံ သဒိသော နတ္ထီတိ ဧကော။ ပညာယ။ပေ.။ ဝိမုတ္တိယာ။ပေ.။ သီဟနာဒံ နဒန္တော ပရိသမဇ္ဈေ နိသီဒိတ္ဝာ နဒာမီတိ ဧကော။ ဝိသာရဒော ဟုတ္ဝာ နဒာမီတိ ဧကော။ ပဉ္ဟံ မံ ပုစ္ဆန္တီတိ ဧကော။ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ဝိသ္သဇ္ဇေမီတိ ဧကော။ ဝိသ္သဇ္ဇနေန ပရသ္သ စိတ္တံ အာရာဓေမီတိ ဧကော။ သုတ္ဝာ သောတဗ္ဗံ မညန္တီတိ ဧကော။ သုတ္ဝာ မေ ပသီဒန္တီတိ ဧကော။ ပသန္နာကာရံ ကရောန္တီတိ ဧကော။ ယံ ပဋိပတ္တိံ ဒေသေမိ, တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇန္တီတိ ဧကော။ ပဋိပန္နာ စ မံ အာရာဓေန္တီတိ ဧကော။ ဣတိ ပုရိမာနံ ဒသန္နံ ဧကေကသ္သ – ‘‘ပရိသာသု စ နဒတီ’’တိ အာဒယော ဒသ ဒသ ပရိဝာရာ။ ဧဝံ တေ ဒသ ပုရိမာနံ ဒသန္နံ ပရိဝာရဝသေန သတံ ပုရိမာ စ ဒသာတိ ဒသာဓိကံ သီဟနာဒသတံ ဟောတိ။ ဣတော အညသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဧတ္တကာ သီဟနာဒာ ဒုလ္လဘာ, တေနိဒံ သုတ္တံ မဟာသီဟနာဒန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ ဘဂဝာ ‘‘သီဟနာဒံ ခော သမဏော ဂောတမော နဒတိ, တဉ္စ ခော သုညာဂာရေ နဒတီ’’တိ ဧဝံ ဝာဒာနု ဝာဒံ ပဋိသေဓေတ္ဝာ ဣဒာနိ ပရိသတိ နဒိတပုဗ္ဗံ သီဟနာဒံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဧကမိဒာဟ’’န္တိအာဒိမာဟ။
Imasmiṃ panokāse ṭhatvā sīhanādā samodhānetabbā. Ekaccaṃ tapassiṃ niraye nibbattaṃ passāmīti hi bhagavato eko sīhanādo. Aparaṃ sagge nibbattaṃ passāmīti eko. Akusaladhammappahāne ahameva seṭṭhoti eko. Kusaladhammasamādānepi ahameva seṭṭhoti eko. Akusaladhammappahāne mayhameva sāvakasaṅgho seṭṭhoti eko. Kusaladhammasamādānepi mayhaṃyeva sāvakasaṅgho seṭṭhoti eko. Sīlena mayhaṃ sadiso natthīti eko. Vīriyena mayhaṃ sadiso natthīti eko. Paññāya…pe… vimuttiyā…pe… sīhanādaṃ nadanto parisamajjhe nisīditvā nadāmīti eko. Visārado hutvā nadāmīti eko. Pañhaṃ maṃ pucchantīti eko. Pañhaṃ puṭṭho vissajjemīti eko. Vissajjanena parassa cittaṃ ārādhemīti eko. Sutvā sotabbaṃ maññantīti eko. Sutvā me pasīdantīti eko. Pasannākāraṃ karontīti eko. Yaṃ paṭipattiṃ desemi, tathattāya paṭipajjantīti eko. Paṭipannā ca maṃ ārādhentīti eko. Iti purimānaṃ dasannaṃ ekekassa – ‘‘parisāsu ca nadatī’’ti ādayo dasa dasa parivārā. Evaṃ te dasa purimānaṃ dasannaṃ parivāravasena sataṃ purimā ca dasāti dasādhikaṃ sīhanādasataṃ hoti. Ito aññasmiṃ pana sutte ettakā sīhanādā dullabhā, tenidaṃ suttaṃ mahāsīhanādanti vuccati. Iti bhagavā ‘‘sīhanādaṃ kho samaṇo gotamo nadati, tañca kho suññāgāre nadatī’’ti evaṃ vādānu vādaṃ paṭisedhetvā idāni parisati naditapubbaṃ sīhanādaṃ dassento ‘‘ekamidāha’’ntiādimāha.
တိတ္ထိယပရိဝာသကထာဝဏ္ဏနာ
Titthiyaparivāsakathāvaṇṇanā
၄၀၄. တတ္ထ တတ္ရ မံ အညတရော တပဗ္ရဟ္မစာရီတိ တတ္ရ ရာဇဂဟေ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ဝိဟရန္တံ မံ အညတရော တပဗ္ရဟ္မစာရီ နိဂ္ရောဓော နာမ ပရိဗ္ဗာဇကော ။ အဓိဇေဂုစ္ဆေတိ ဝီရိယေန ပာပဇိဂုစ္ဆနာဓိကာရေ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိ။ ဣဒံ ယံ တံ ဘဂဝာ ဂိဇ္ဈကူဋေ မဟာဝိဟာရေ နိသိန္နော ဥဒုမ္ဗရိကာယ ဒေဝိယာ ဥယ္ယာနေ နိသိန္နသ္သ နိဂ္ရောဓသ္သ စ ပရိဗ္ဗာဇကသ္သ သန္ဓာနသ္သ စ ဥပာသကသ္သ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ကထာသလ္လာပံ သုတ္ဝာ အာကာသေနာဂန္တ္ဝာ တေသံ သန္တိကေ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိတ္ဝာ နိဂ္ရောဓေန အဓိဇေဂုစ္ဆေ ပုဋ္ဌပဉ္ဟံ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ, တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပရံ ဝိယ မတ္တာယာတိ ပရမာယ မတ္တာယ, အတိမဟန္တေနေဝ ပမာဏေနာတိ အတ္ထော။ ကော ဟိ, ဘန္တေတိ ဌပေတ္ဝာ အန္ဓဗာလံ ဒိဋ္ဌိဂတိကံ အညော ပဏ္ဍိတဇာတိကော ‘‘ကော နာမ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတ္ဝာ န အတ္တမနော အသ္သာ’’တိ ဝဒတိ။ လဘေယ္ယာဟန္တိ ဣဒံ သော – ‘‘စိရံ ဝတ မေ အနိယ္ယာနိကပက္ခေ ယောဇေတ္ဝာ အတ္တာ ကိလမိတော, ‘သုက္ခနဒီတီရေ န္ဟာယိသ္သာမီ’တိ သမ္ပရိဝတ္တေန္တေန ဝိယ ထုသေ ကောဋ္ဋေန္တေန ဝိယ န ကောစိ အတ္ထော နိပ္ဖာဒိတော။ ဟန္ဒာဟံ အတ္တာနံ ယောဂေ ယောဇေသ္သာမီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ အာဟ။ အထ ဘဂဝာ ယော အနေန ခန္ဓကေ တိတ္ထိယပရိဝာသော ပညတ္တော, ယော အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော သာမဏေရဘူမိယံ ဌိတော – ‘‘အဟံ ဘန္တေ, ဣတ္ထန္နာမော အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင္ခာမိ ဥပသမ္ပဒံ, သ္ဝာဟံ, ဘန္တေ, သံဃံ စတ္တာရော မာသေ ပရိဝာသံ ယာစာမီ’’တိအာဒိနာ (မဟာဝ. ၈၆) နယေန သမာဒိယိတ္ဝာ ပရိဝသတိ, တံ သန္ဓာယ – ‘‘ယော ခော, ကသ္သပ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော’’တိအာဒိမာဟ။
404. Tattha tatra maṃ aññataro tapabrahmacārīti tatra rājagahe gijjhakūṭe pabbate viharantaṃ maṃ aññataro tapabrahmacārī nigrodho nāma paribbājako . Adhijeguccheti vīriyena pāpajigucchanādhikāre pañhaṃ pucchi. Idaṃ yaṃ taṃ bhagavā gijjhakūṭe mahāvihāre nisinno udumbarikāya deviyā uyyāne nisinnassa nigrodhassa ca paribbājakassa sandhānassa ca upāsakassa dibbāya sotadhātuyā kathāsallāpaṃ sutvā ākāsenāgantvā tesaṃ santike paññatte āsane nisīditvā nigrodhena adhijegucche puṭṭhapañhaṃ vissajjesi, taṃ sandhāya vuttaṃ. Paraṃ viya mattāyāti paramāya mattāya, atimahanteneva pamāṇenāti attho. Ko hi, bhanteti ṭhapetvā andhabālaṃ diṭṭhigatikaṃ añño paṇḍitajātiko ‘‘ko nāma bhagavato dhammaṃ sutvā na attamano assā’’ti vadati. Labheyyāhanti idaṃ so – ‘‘ciraṃ vata me aniyyānikapakkhe yojetvā attā kilamito, ‘sukkhanadītīre nhāyissāmī’ti samparivattentena viya thuse koṭṭentena viya na koci attho nipphādito. Handāhaṃ attānaṃ yoge yojessāmī’’ti cintetvā āha. Atha bhagavā yo anena khandhake titthiyaparivāso paññatto, yo aññatitthiyapubbo sāmaṇerabhūmiyaṃ ṭhito – ‘‘ahaṃ bhante, itthannāmo aññatitthiyapubbo imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhāmi upasampadaṃ, svāhaṃ, bhante, saṃghaṃ cattāro māse parivāsaṃ yācāmī’’tiādinā (mahāva. 86) nayena samādiyitvā parivasati, taṃ sandhāya – ‘‘yo kho, kassapa, aññatitthiyapubbo’’tiādimāha.
၄၀၅. တတ္ထ ပဗ္ဗဇ္ဇန္တိ ဝစနသိလိဋ္ဌတာဝသေနေဝ ဝုတ္တံ, အပရိဝသိတ္ဝာယေဝ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘတိ။ ဥပသမ္ပဒတ္ထိကေန ပန နာတိကာလေန ဂာမပ္ပဝေသနာဒီနိ အဋ္ဌ ဝတ္တာနိ ပူရေန္တေန ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ အာရဒ္ဓစိတ္တာတိ အဋ္ဌဝတ္တပူရဏေန တုဋ္ဌစိတ္တာ, အယမေတ္ထ သင္ခေပတ္ထော။ ဝိတ္ထာရတော ပနေသ တိတ္ထိယပရိဝာသော သမန္တပာသာဒိကာယ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ ပဗ္ဗဇ္ဇခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပိ စ မေတ္ထာတိ အပိ စ မေ ဧတ္ထ။ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာတိ ပုဂ္ဂလနာနတ္တံ ဝိဒိတံ။ ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ပရိဝာသာရဟော, အယံ န ပရိဝာသာရဟော’’တိ ဣဒံ မယ္ဟံ ပာကဋန္တိ ဒသ္သေတိ။ တတော ကသ္သပော စိန္တေသိ – ‘‘အဟော အစ္ဆရိယံ ဗုဒ္ဓသာသနံ, ယတ္ထ ဧဝံ ဃံသိတ္ဝာ ကောဋ္ဋေတ္ဝာ ယုတ္တမေဝ ဂဏ္ဟန္တိ, အယုတ္တံ ဆဍ္ဍေန္တီ’’တိ, တတော သုဋ္ဌုတရံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ သဉ္ဇာတုသ္သာဟော – ‘‘သစေ ဘန္တေ’’တိအာဒိမာဟ။
405. Tattha pabbajjanti vacanasiliṭṭhatāvaseneva vuttaṃ, aparivasitvāyeva hi pabbajjaṃ labhati. Upasampadatthikena pana nātikālena gāmappavesanādīni aṭṭha vattāni pūrentena parivasitabbaṃ. Āraddhacittāti aṭṭhavattapūraṇena tuṭṭhacittā, ayamettha saṅkhepattho. Vitthārato panesa titthiyaparivāso samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāyaṃ pabbajjakhandhakavaṇṇanāya vuttanayena veditabbo. Api ca metthāti api ca me ettha. Puggalavemattatā viditāti puggalanānattaṃ viditaṃ. ‘‘Ayaṃ puggalo parivāsāraho, ayaṃ na parivāsāraho’’ti idaṃ mayhaṃ pākaṭanti dasseti. Tato kassapo cintesi – ‘‘aho acchariyaṃ buddhasāsanaṃ, yattha evaṃ ghaṃsitvā koṭṭetvā yuttameva gaṇhanti, ayuttaṃ chaḍḍentī’’ti, tato suṭṭhutaraṃ pabbajjāya sañjātussāho – ‘‘sace bhante’’tiādimāha.
အထ ခော ဘဂဝာ တသ္သ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒတံ ဝိဒိတ္ဝာ – ‘‘န ကသ္သပော ပရိဝာသံ အရဟတီ’’တိ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ ဘိက္ခု ကသ္သပံ န္ဟာပေတ္ဝာ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ အာနေဟီ’’တိ။ သော တထာ ကတ္ဝာ တံ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ ဘဂဝတော သန္တိကံ အာဂမာသိ။ ဘဂဝာ တံ ဂဏမဇ္ဈေ နိသီဒာပေတ္ဝာ ဥပသမ္ပာဒေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အလတ္ထ ခော အစေလော ကသ္သပော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ အစိရူပသမ္ပန္နောတိ ဥပသမ္ပန္နော ဟုတ္ဝာ နစိရမေဝ။ ဝူပကဋ္ဌောတိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေဟိ ကာယေန စေဝ စိတ္တေန စ ဝူပကဋ္ဌော။ အပ္ပမတ္တောတိ ကမ္မဋ္ဌာနေ သတိံ အဝိဇဟန္တော။ အာတာပီတိ ကာယိကစေတသိကသင္ခာတေန ဝီရိယာတာပေန အာတာပီ။ ပဟိတတ္တောတိ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခတာယ ပေသိတစိတ္တော ဝိသ္သဋ္ဌအတ္တဘာဝော။ ယသ္သတ္ထာယာတိ ယသ္သ အတ္ထာယ။ ကုလပုတ္တာတိ အာစာရကုလပုတ္တာ။ သမ္မဒေဝာတိ ဟေတုနာဝ ကာရဏေနေဝ။ တဒနုတ္တရန္တိ တံ အနုတ္တရံ။ ဗ္ရဟ္မစရိယပရိယောသာနန္တိ မဂ္ဂဗ္ရဟ္မစရိယသ္သ ပရိယောသာနဘူတံ အရဟတ္တဖလံ။ တသ္သ ဟိ အတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ ပဗ္ဗဇန္တိ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာတိ အတ္တနာယေဝ ပညာယ ပစ္စက္ခံ ကတ္ဝာ, အပရပ္ပစ္စယံ ကတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသီတိ ပာပုဏိတ္ဝာ သမ္ပာဒေတ္ဝာ ဝိဟာသိ, ဧဝံ ဝိဟရန္တော စ ခီဏာ ဇာတိ။ပေ.။ အဗ္ဘညာသီတိ။
Atha kho bhagavā tassa tibbacchandataṃ viditvā – ‘‘na kassapo parivāsaṃ arahatī’’ti aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘gaccha bhikkhu kassapaṃ nhāpetvā pabbājetvā ānehī’’ti. So tathā katvā taṃ pabbājetvā bhagavato santikaṃ āgamāsi. Bhagavā taṃ gaṇamajjhe nisīdāpetvā upasampādesi. Tena vuttaṃ – ‘‘alattha kho acelo kassapo bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampada’’nti. Acirūpasampannoti upasampanno hutvā nacirameva. Vūpakaṭṭhoti vatthukāmakilesakāmehi kāyena ceva cittena ca vūpakaṭṭho. Appamattoti kammaṭṭhāne satiṃ avijahanto. Ātāpīti kāyikacetasikasaṅkhātena vīriyātāpena ātāpī. Pahitattoti kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pesitacitto vissaṭṭhaattabhāvo. Yassatthāyāti yassa atthāya. Kulaputtāti ācārakulaputtā. Sammadevāti hetunāva kāraṇeneva. Tadanuttaranti taṃ anuttaraṃ. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānabhūtaṃ arahattaphalaṃ. Tassa hi atthāya kulaputtā pabbajanti. Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparappaccayaṃ katvāti attho. Upasampajja vihāsīti pāpuṇitvā sampādetvā vihāsi, evaṃ viharanto ca khīṇā jāti…pe… abbhaññāsīti.
ဧဝမသ္သ ပစ္စဝေက္ခဏဘူမိံ ဒသ္သေတ္ဝာ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေတုံ ‘‘အညတရော ခော ပနာယသ္မာ ကသ္သပော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အညတရောတိ ဧကော။ အရဟတန္တိ အရဟန္တာနံ, ဘဂဝတော သာဝကာနံ အရဟန္တာနံ အဗ္ဘန္တရော အဟောသီတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ ယံ ယံ ပန အန္တရန္တရာ န ဝုတ္တံ, တံ တံ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တတ္တာ ပာကဋမေဝာတိ။
Evamassa paccavekkhaṇabhūmiṃ dassetvā arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpetuṃ ‘‘aññataro kho panāyasmā kassapo arahataṃ ahosī’’ti vuttaṃ. Tattha aññataroti eko. Arahatanti arahantānaṃ, bhagavato sāvakānaṃ arahantānaṃ abbhantaro ahosīti ayamettha adhippāyo. Yaṃ yaṃ pana antarantarā na vuttaṃ, taṃ taṃ tattha tattha vuttattā pākaṭamevāti.
ဣတိ သုမင္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ
Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ
မဟာသီဟနာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Mahāsīhanādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya / ၈. မဟာသီဟနာဒသုတ္တံ • 8. Mahāsīhanādasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၈. မဟာသီဟနာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Mahāsīhanādasuttavaṇṇanā
