| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៦. មហាសុបិនសុត្តវណ្ណនា
6. Mahāsupinasuttavaṇṇanā
១៩៦. ឆដ្ឋេ មហាសុបិនាតិ មហន្តេហិ បុរិសេហិ បស្សិតព្ពតោ មហន្តានញ្ច អត្ថានំ និមិត្តភាវតោ មហាសុបិនា។ បាតុរហេសុន្តិ បាកដា អហេសុំ។ តត្ថ សុបិនំ បស្សន្តោ ចតូហិ ការណេហិ បស្សតិ ធាតុក្ខោភតោ វា អនុភូតបុព្ពតោ វា ទេវតោបសំហារតោ វា បុព្ពនិមិត្តតោ វាតិ។
196. Chaṭṭhe mahāsupināti mahantehi purisehi passitabbato mahantānañca atthānaṃ nimittabhāvato mahāsupinā. Pāturahesunti pākaṭā ahesuṃ. Tattha supinaṃ passanto catūhi kāraṇehi passati dhātukkhobhato vā anubhūtapubbato vā devatopasaṃhārato vā pubbanimittato vāti.
តត្ថ បិត្តាទីនំ ខោភករណបច្ចយប្បយោគេន ខុភិតធាតុកោ ធាតុក្ខោភតោ សុបិនំ បស្សតិ។ បស្សន្តោ ច នានាវិធំ សុបិនំ បស្សតិ បព្ពតា បតន្តោ វិយ, អាកាសេន គច្ឆន្តោ វិយ, វាឡមិគហត្ថិចោរាទីហិ អនុពទ្ធោ វិយ ច។ អនុភូតបុព្ពតោ បស្សន្តោ បុព្ពេ អនុភូតបុព្ពំ អារម្មណំ បស្សតិ។ ទេវតោបសំហារតោ បស្សន្តស្ស ទេវតា អត្ថកាមតាយ វា អនត្ថកាមតាយ វា អត្ថាយ វា អនត្ថាយ វា នានាវិធានិ អារម្មណានិ ឧបសំហរន្តិ។ សោ តាសំ ទេវតានំ អានុភាវេន តានិ អារម្មណានិ បស្សតិ។ បុព្ពនិមិត្តតោ បស្សន្តោ បុញ្ញាបុញ្ញវសេន ឧប្បជ្ជិតុកាមស្ស អត្ថស្ស វា អនត្ថស្ស វា បុព្ពនិមិត្តភូតំ សុបិនំ បស្សតិ ពោធិសត្តមាតា វិយ បុត្តបដិលាភនិមិត្តំ, កោសលរាជា វិយ សោឡស សុបិនេ, អយមេវ ភគវា ពោធិសត្តភូតោ ឥមេ បញ្ច មហាសុបិនេ វិយ ចាតិ។
Tattha pittādīnaṃ khobhakaraṇapaccayappayogena khubhitadhātuko dhātukkhobhato supinaṃ passati. Passanto ca nānāvidhaṃ supinaṃ passati pabbatā patanto viya, ākāsena gacchanto viya, vāḷamigahatthicorādīhi anubaddho viya ca. Anubhūtapubbato passanto pubbe anubhūtapubbaṃ ārammaṇaṃ passati. Devatopasaṃhārato passantassa devatā atthakāmatāya vā anatthakāmatāya vā atthāya vā anatthāya vā nānāvidhāni ārammaṇāni upasaṃharanti. So tāsaṃ devatānaṃ ānubhāvena tāni ārammaṇāni passati. Pubbanimittato passanto puññāpuññavasena uppajjitukāmassa atthassa vā anatthassa vā pubbanimittabhūtaṃ supinaṃ passati bodhisattamātā viya puttapaṭilābhanimittaṃ, kosalarājā viya soḷasa supine, ayameva bhagavā bodhisattabhūto ime pañca mahāsupine viya cāti.
តត្ថ យំ ធាតុក្ខោភតោ អនុភូតបុព្ពតោ ច សុបិនេ បស្សតិ, ន តំ សច្ចំ ហោតិ។ យំ ទេវតោបសំហារតោ បស្សតិ, តំ សច្ចំ វា ហោតិ អលិកំ វា។ កុទ្ធា ហិ ទេវតា ឧបាយេន វិនាសេតុកាមា វិបរីតម្បិ កត្វា ទស្សេន្តិ។ យំ បន បុព្ពនិមិត្តតោ បស្សតិ, តំ ឯកន្តំ សច្ចមេវ ហោតិ។ ឯតេសំ ចតុន្នំ មូលការណានំ សំសគ្គភេទតោបិ សុបិនភេទោ ហោតិយេវ។
Tattha yaṃ dhātukkhobhato anubhūtapubbato ca supine passati, na taṃ saccaṃ hoti. Yaṃ devatopasaṃhārato passati, taṃ saccaṃ vā hoti alikaṃ vā. Kuddhā hi devatā upāyena vināsetukāmā viparītampi katvā dassenti. Yaṃ pana pubbanimittato passati, taṃ ekantaṃ saccameva hoti. Etesaṃ catunnaṃ mūlakāraṇānaṃ saṃsaggabhedatopi supinabhedo hotiyeva.
តំ បនេតំ ចតុព្ពិធម្បិ សុបិនំ សេខបុថុជ្ជនាវ បស្សន្តិ អប្បហីនវិបល្លាសត្តា, អសេខា ន បស្សន្តិ បហីនវិបល្លាសត្តា។ កិំ បនេតំ បស្សន្តោ សុត្តោ បស្សតិ បដិពុទ្ធោ, ឧទាហុ នេវ សុត្តោ ន បដិពុទ្ធោតិ? កិញ្ចេត្ថ យទិ តាវ សុត្តោ បស្សតិ, អភិធម្មវិរោធោ អាបជ្ជតិ។ ភវង្គចិត្តេន ហិ សុបតិ, តំ រូបនិមិត្តាទិអារម្មណំ រាគាទិសម្បយុត្តំ វា ន ហោតិ។ សុបិនំ បស្សន្តស្ស ច ឦទិសានិ ចិត្តានិ ឧប្បជ្ជន្តិ។ អថ បដិពុទ្ធោ បស្សតិ, វិនយវិរោធោ អាបជ្ជតិ។ យញ្ហិ បដិពុទ្ធោ បស្សតិ, តំ សព្ពោហារិកចិត្តេន បស្សតិ។ សព្ពោហារិកចិត្តេន ច កតេ វីតិក្កមេ អនាបត្តិ នាម នត្ថិ។ សុបិនំ បស្សន្តេន បន កតេបិ វីតិក្កមេ ឯកន្តំ អនាបត្តិ ឯវ។ អថ នេវ សុត្តោ ន បដិពុទ្ធោ បស្សតិ, ន នាម បស្សតិ។ ឯវញ្ច សតិ សុបិនស្ស អភាវោ ច អាបជ្ជតិ? ន អភាវោ។ កស្មា? យស្មា កបិមិទ្ធបរេតោ បស្សតិ។ វុត្តញ្ហេតំ – ‘‘កបិមិទ្ធបរេតោ ខោ, មហារាជ, សុបិនំ បស្សតី’’តិ។
Taṃ panetaṃ catubbidhampi supinaṃ sekhaputhujjanāva passanti appahīnavipallāsattā, asekhā na passanti pahīnavipallāsattā. Kiṃ panetaṃ passanto sutto passati paṭibuddho, udāhu neva sutto na paṭibuddhoti? Kiñcettha yadi tāva sutto passati, abhidhammavirodho āpajjati. Bhavaṅgacittena hi supati, taṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ rāgādisampayuttaṃ vā na hoti. Supinaṃ passantassa ca īdisāni cittāni uppajjanti. Atha paṭibuddho passati, vinayavirodho āpajjati. Yañhi paṭibuddho passati, taṃ sabbohārikacittena passati. Sabbohārikacittena ca kate vītikkame anāpatti nāma natthi. Supinaṃ passantena pana katepi vītikkame ekantaṃ anāpatti eva. Atha neva sutto na paṭibuddho passati, na nāma passati. Evañca sati supinassa abhāvo ca āpajjati? Na abhāvo. Kasmā? Yasmā kapimiddhapareto passati. Vuttañhetaṃ – ‘‘kapimiddhapareto kho, mahārāja, supinaṃ passatī’’ti.
កបិមិទ្ធបរេតោតិ មក្កដនិទ្ទាយ យុត្តោ។ យថា ហិ មក្កដស្ស និទ្ទា លហុបរិវត្តា ហោតិ, ឯវំ យា និទ្ទា បុនប្បុនំ កុសលាទិចិត្តវោកិណ្ណត្តា លហុបរិវត្តា, យស្សា បវត្តិយំ បុនប្បុនំ ភវង្គតោ ឧត្តរណំ ហោតិ, តាយ យុត្តោ សុបិនំ បស្សតិ។ តេនាយំ សុបិនោ កុសលោបិ ហោតិ អកុសលោបិ អព្យាកតោបិ។ តត្ថ សុបិនន្តេ ចេតិយវន្ទនធម្មស្សវនធម្មទេសនាទីនិ ករោន្តស្ស កុសលោ, បាណាតិបាតាទីនិ ករោន្តស្ស អកុសលោ, ទ្វីហិ អន្តេហិ មុត្តោ អាវជ្ជនតទារម្មណក្ខណេ អព្យាកតោតិ វេទិតព្ពោ។ ស្វាយំ ទុព្ពលវត្ថុកត្តា ចេតនាយ បដិសន្ធិំ អាកឌ្ឍិតុំ អសមត្ថោ។ បវត្តេ បន អញ្ញេហិ កុសលាកុសលេហិ ឧបត្ថម្ភិតោ វិបាកំ ទេតិ។ កិញ្ចាបិ វិបាកំ ទេតិ, អថ ខោ អវិសយេ ឧប្បន្នត្តា អព្ពោហារិកាវ សុបិនន្តចេតនា។ សោ បនេស សុបិនោ កាលវសេនបិ ទិវា តាវ ទិដ្ឋោ ន សមេតិ, តថា បឋមយាមេ មជ្ឈិមយាមេ បច្ឆិមយាមេ ច។ ពលវបច្ចូសេ បន អសិតបីតខាយិតេ សម្មា បរិណាមំ គតេ កាយស្មិំ ឱជាយ បតិដ្ឋិតាយ អរុណេ ឧគ្គច្ឆមានេវ ទិដ្ឋោ សុបិនោ សមេតិ។ ឥដ្ឋនិមិត្តំ សុបិនំ បស្សន្តោ ឥដ្ឋំ បដិលភតិ, អនិដ្ឋនិមិត្តំ បស្សន្តោ អនិដ្ឋំ។
Kapimiddhaparetoti makkaṭaniddāya yutto. Yathā hi makkaṭassa niddā lahuparivattā hoti, evaṃ yā niddā punappunaṃ kusalādicittavokiṇṇattā lahuparivattā, yassā pavattiyaṃ punappunaṃ bhavaṅgato uttaraṇaṃ hoti, tāya yutto supinaṃ passati. Tenāyaṃ supino kusalopi hoti akusalopi abyākatopi. Tattha supinante cetiyavandanadhammassavanadhammadesanādīni karontassa kusalo, pāṇātipātādīni karontassa akusalo, dvīhi antehi mutto āvajjanatadārammaṇakkhaṇe abyākatoti veditabbo. Svāyaṃ dubbalavatthukattā cetanāya paṭisandhiṃ ākaḍḍhituṃ asamattho. Pavatte pana aññehi kusalākusalehi upatthambhito vipākaṃ deti. Kiñcāpi vipākaṃ deti, atha kho avisaye uppannattā abbohārikāva supinantacetanā. So panesa supino kālavasenapi divā tāva diṭṭho na sameti, tathā paṭhamayāme majjhimayāme pacchimayāme ca. Balavapaccūse pana asitapītakhāyite sammā pariṇāmaṃ gate kāyasmiṃ ojāya patiṭṭhitāya aruṇe uggacchamāneva diṭṭho supino sameti. Iṭṭhanimittaṃ supinaṃ passanto iṭṭhaṃ paṭilabhati, aniṭṭhanimittaṃ passanto aniṭṭhaṃ.
ឥមេ បន បញ្ច មហាសុបិនេ នេវ លោកិយមហាជនោ បស្សតិ, ន មហារាជានោ, ន ចក្កវត្តិរាជានោ, ន អគ្គសាវកា, ន បច្ចេកពុទ្ធា, ន សម្មាសម្ពុទ្ធា, ឯកោ សព្ពញ្ញុពោធិសត្តោយេវ បស្សតិ។ អម្ហាកំ បន ពោធិសត្តោ កទា ឥមេ សុបិនេ បស្សីតិ? ‘‘ស្វេ ពុទ្ធោ ភវិស្សាមី’’តិ ចាតុទ្ទសិយំ បក្ខស្ស រត្តិវិភាយនកាលេ បស្សិ។ តេរសិយន្តិបិ វទន្តិយេវ។ សោ ឥមេ សុបិនេ ទិស្វា ឧដ្ឋាយ បល្លង្កំ អាភុញ្ជិត្វា និសិន្នោ ចិន្តេសិ – ‘‘សចេ មយា កបិលវត្ថុនគរេ ឥមេ សុបិនា ទិដ្ឋា អស្សុ, បិតុ មហារាជស្ស កថេយ្យំ។ សចេ បន មេ មាតា ជីវេយ្យ, តស្សា កថេយ្យំ។ ឥមស្មិំ ខោ បន ឋានេ ឥមេសំ បដិគ្គាហកោ នាម នត្ថិ, អហមេវ បដិគណ្ហិស្សាមី’’តិ។ តតោ ‘‘ឥទំ ឥមស្ស បុព្ពនិមិត្តំ ឥទំ ឥមស្សា’’តិ សយមេវ សុបិនេ បដិគ្គណ្ហិត្វា ឧរុវេលគាមេ សុជាតាយ ទិន្នំ បាយាសំ បរិភុញ្ជិត្វា ពោធិមណ្ឌំ អារុយ្ហ ពោធិំ បត្វា អនុក្កមេន ជេតវនេ វិហរន្តោ អត្តនោ មកុលពុទ្ធកាលេ ទិដ្ឋេ បញ្ច មហាសុបិនេ វិត្ថារេតុំ ភិក្ខូ អាមន្តេត្វា ឥមំ ទេសនំ អារភិ។
Ime pana pañca mahāsupine neva lokiyamahājano passati, na mahārājāno, na cakkavattirājāno, na aggasāvakā, na paccekabuddhā, na sammāsambuddhā, eko sabbaññubodhisattoyeva passati. Amhākaṃ pana bodhisatto kadā ime supine passīti? ‘‘Sve buddho bhavissāmī’’ti cātuddasiyaṃ pakkhassa rattivibhāyanakāle passi. Terasiyantipi vadantiyeva. So ime supine disvā uṭṭhāya pallaṅkaṃ ābhuñjitvā nisinno cintesi – ‘‘sace mayā kapilavatthunagare ime supinā diṭṭhā assu, pitu mahārājassa katheyyaṃ. Sace pana me mātā jīveyya, tassā katheyyaṃ. Imasmiṃ kho pana ṭhāne imesaṃ paṭiggāhako nāma natthi, ahameva paṭigaṇhissāmī’’ti. Tato ‘‘idaṃ imassa pubbanimittaṃ idaṃ imassā’’ti sayameva supine paṭiggaṇhitvā uruvelagāme sujātāya dinnaṃ pāyāsaṃ paribhuñjitvā bodhimaṇḍaṃ āruyha bodhiṃ patvā anukkamena jetavane viharanto attano makulabuddhakāle diṭṭhe pañca mahāsupine vitthāretuṃ bhikkhū āmantetvā imaṃ desanaṃ ārabhi.
តត្ថ មហាបថវីតិ ចក្កវាឡគព្ភំ បូរេត្វា ឋិតា មហាបថវី។ មហាសយនំ អហោសីតិ សិរិសយនំ អហោសិ។ ឱហិតោតិ ឋបិតោ។ សោ បន ន ឧទកស្មិំយេវ ឋបិតោ អហោសិ, អថ ខោ បាចីនសមុទ្ទស្ស ឧបរូបរិភាគេន គន្ត្វា បាចីនចក្កវាឡមត្ថកេ ឋបិតោ អហោសីតិ វេទិតព្ពោ។ បច្ឆិមេ សមុទ្ទេ ទក្ខិណេ សមុទ្ទេតិ ឯតេសុបិ ឯសេវ នយោ។ តិរិយា នាម តិណជាតីតិ ទព្ពតិណំ វុច្ចតិ។ នាភិយា ឧគ្គន្ត្វា នភំ អាហច្ច ឋិតា អហោសីតិ នង្គលមត្តេន រត្តទណ្ឌេន នាភិតោ ឧគ្គន្ត្វា បស្សន្តស្ស បស្សន្តស្សេវ វិទត្ថិមត្តំ រតនមត្តំ ព្យាមមត្តំ យដ្ឋិមត្តំ គាវុតមត្តំ អឌ្ឍយោជនមត្តំ យោជនមត្តន្តិ ឯវំ ឧគ្គន្ត្វា ឧគ្គន្ត្វា អនេកយោជនសហស្សំ នភំ អាហច្ច ឋិតា អហោសិ។ បាទេហិ ឧស្សក្កិត្វាតិ អគ្គនខតោ បដ្ឋាយ បាទេហិ អភិរុហិត្វា។ នានាវណ្ណាតិ ឯកោ នីលវណ្ណោ, ឯកោ បីតវណ្ណោ, ឯកោ លោហិតវណ្ណោ, ឯកោ បណ្ឌុបលាសវណ្ណោតិ ឯវំ នានាវណ្ណា។ សេតាតិ បណ្ឌរា បរិសុទ្ធា។ មហតោ មីឡ្ហបព្ពតស្សាតិ តិយោជនុព្ពេធស្ស គូថបព្ពតស្ស។ ឧបរូបរិ ចង្កមតីតិ មត្ថកមត្ថកេ ចង្កមតិ ។ ទីឃាយុកពុទ្ធា បន តិយោជនិកេ មីឡ្ហបព្ពតេ អនុបវិសិត្វា និសិន្នា វិយ ហោន្តិ។
Tattha mahāpathavīti cakkavāḷagabbhaṃ pūretvā ṭhitā mahāpathavī. Mahāsayanaṃ ahosīti sirisayanaṃ ahosi. Ohitoti ṭhapito. So pana na udakasmiṃyeva ṭhapito ahosi, atha kho pācīnasamuddassa uparūparibhāgena gantvā pācīnacakkavāḷamatthake ṭhapito ahosīti veditabbo. Pacchime samudde dakkhiṇe samuddeti etesupi eseva nayo. Tiriyā nāma tiṇajātīti dabbatiṇaṃ vuccati. Nābhiyā uggantvā nabhaṃ āhacca ṭhitā ahosīti naṅgalamattena rattadaṇḍena nābhito uggantvā passantassa passantasseva vidatthimattaṃ ratanamattaṃ byāmamattaṃ yaṭṭhimattaṃ gāvutamattaṃ aḍḍhayojanamattaṃ yojanamattanti evaṃ uggantvā uggantvā anekayojanasahassaṃ nabhaṃ āhacca ṭhitā ahosi. Pādehi ussakkitvāti agganakhato paṭṭhāya pādehi abhiruhitvā. Nānāvaṇṇāti eko nīlavaṇṇo, eko pītavaṇṇo, eko lohitavaṇṇo, eko paṇḍupalāsavaṇṇoti evaṃ nānāvaṇṇā. Setāti paṇḍarā parisuddhā. Mahato mīḷhapabbatassāti tiyojanubbedhassa gūthapabbatassa. Uparūparicaṅkamatīti matthakamatthake caṅkamati . Dīghāyukabuddhā pana tiyojanike mīḷhapabbate anupavisitvā nisinnā viya honti.
ឯវំ ឯត្តកេន ឋានេន បុព្ពនិមិត្តានិ ទស្សេត្វា ឥទានិ សហ បុព្ពនិមិត្តេហិ បដិលាភំ ទស្សេតុំ យម្បិ, ភិក្ខវេតិអាទិមាហ។ តត្ថ សព្ពគុណទាយកត្តា ពុទ្ធានំ អរហត្តមគ្គោ អនុត្តរា សម្មាសម្ពោធិ នាម។ តស្មា យំ សោ ចក្កវាឡមហាបថវិំ សិរិសយនភូតំ អទ្ទស, តំ ពុទ្ធភាវស្ស បុព្ពនិមិត្តំ។ យំ ហិមវន្តបព្ពតរាជានំ ពិម្ពោហនំ អទ្ទស, តំ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណពិម្ពោហនស្ស បុព្ពនិមិត្តំ។ យំ ចត្តារោ ហត្ថបាទេ ចក្កវាឡមត្ថកេ ឋិតេ អទ្ទស, តំ ធម្មចក្កស្ស អប្បដិវត្តិយភាវេ បុព្ពនិមិត្តំ។ យំ អត្តានំ ឧត្តានកំ និបន្នំ អទ្ទស, តំ តីសុ ភវេសុ អវកុជ្ជានំ សត្តានំ ឧត្តានមុខភាវស្ស បុព្ពនិមិត្តំ។ យំ អក្ខីនិ ឧម្មីលេត្វា បស្សន្តោ វិយ អហោសិ, តំ ទិព្ពចក្ខុបដិលាភស្ស បុព្ពនិមិត្តំ។ យំ យាវ ភវគ្គា ឯកាលោកំ អហោសិ, តំ អនាវរណញាណស្ស បុព្ពនិមិត្តំ។ សេសំ បាឡិវសេនេវ វេទិតព្ពន្តិ។
Evaṃ ettakena ṭhānena pubbanimittāni dassetvā idāni saha pubbanimittehi paṭilābhaṃ dassetuṃ yampi, bhikkhavetiādimāha. Tattha sabbaguṇadāyakattā buddhānaṃ arahattamaggo anuttarā sammāsambodhi nāma. Tasmā yaṃ so cakkavāḷamahāpathaviṃ sirisayanabhūtaṃ addasa, taṃ buddhabhāvassa pubbanimittaṃ. Yaṃ himavantapabbatarājānaṃ bimbohanaṃ addasa, taṃ sabbaññutaññāṇabimbohanassa pubbanimittaṃ. Yaṃ cattāro hatthapāde cakkavāḷamatthake ṭhite addasa, taṃ dhammacakkassa appaṭivattiyabhāve pubbanimittaṃ. Yaṃ attānaṃ uttānakaṃ nipannaṃ addasa, taṃ tīsu bhavesu avakujjānaṃ sattānaṃ uttānamukhabhāvassa pubbanimittaṃ. Yaṃ akkhīni ummīletvā passanto viya ahosi, taṃ dibbacakkhupaṭilābhassa pubbanimittaṃ. Yaṃ yāva bhavaggā ekālokaṃ ahosi, taṃ anāvaraṇañāṇassa pubbanimittaṃ. Sesaṃ pāḷivaseneva veditabbanti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៦. មហាសុបិនសុត្តំ • 6. Mahāsupinasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៦. មហាសុបិនសុត្តវណ្ណនា • 6. Mahāsupinasuttavaṇṇanā
