| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi |
५३७. महासुतसोमजातकं (५)
537. Mahāsutasomajātakaṃ (5)
३७१.
371.
‘‘कस्मा तुवं रसक एदिसानि, करोसि कम्मानि सुदारुणानि।
‘‘Kasmā tuvaṃ rasaka edisāni, karosi kammāni sudāruṇāni;
हनासि इत्थी पुरिसे च मूळ्हो, मंसस्स हेतु अदु 1 धनस्स कारणा’’॥
Hanāsi itthī purise ca mūḷho, maṃsassa hetu adu 2 dhanassa kāraṇā’’.
३७२.
372.
‘‘नं अत्तहेतू न धनस्स कारणा, न पुत्तदारस्स सहायञातिनं।
‘‘Naṃ attahetū na dhanassa kāraṇā, na puttadārassa sahāyañātinaṃ;
भत्ता च मे भगवा भूमिपालो, सो खादति मंसं भदन्तेदिसं’’॥
Bhattā ca me bhagavā bhūmipālo, so khādati maṃsaṃ bhadantedisaṃ’’.
३७३.
373.
‘‘सचे तुवं भत्तुरत्थे पयुत्तो, करोसि कम्मानि सुदारुणानि।
‘‘Sace tuvaṃ bhatturatthe payutto, karosi kammāni sudāruṇāni;
पातोव अन्तेपुरं पापुणित्वा, लपेय्यासि मे राजिनो सम्मुखे तं’’॥
Pātova antepuraṃ pāpuṇitvā, lapeyyāsi me rājino sammukhe taṃ’’.
३७४.
374.
‘‘तथा करिस्सामि अहं भदन्ते, यथा तुवं 3 भाससि काळहत्थि।
‘‘Tathā karissāmi ahaṃ bhadante, yathā tuvaṃ 4 bhāsasi kāḷahatthi;
पातोव अन्तेपुरं पापुणित्वा, वक्खामि ते राजिनो सम्मुखे तं’’॥
Pātova antepuraṃ pāpuṇitvā, vakkhāmi te rājino sammukhe taṃ’’.
३७५.
375.
काळो रसकमादाय, राजानं उपसङ्कमि।
Kāḷo rasakamādāya, rājānaṃ upasaṅkami;
३७६.
376.
‘‘सच्चं किर महाराज, रसको पेसितो तया।
‘‘Saccaṃ kira mahārāja, rasako pesito tayā;
हनति इत्थिपुरिसे, तुवं मंसानि खादसि’’॥
Hanati itthipurise, tuvaṃ maṃsāni khādasi’’.
३७७.
377.
‘‘एवमेव तथा काळ, रसको पेसितो मया।
‘‘Evameva tathā kāḷa, rasako pesito mayā;
मम अत्थं करोन्तस्स, किमेतं परिभाससि’’॥
Mama atthaṃ karontassa, kimetaṃ paribhāsasi’’.
३७८.
378.
‘‘आनन्दो सब्बमच्छानं, खादित्वा रसगिद्धिमा।
‘‘Ānando sabbamacchānaṃ, khāditvā rasagiddhimā;
परिक्खीणाय परिसाय, अत्तानं खादिया मतो॥
Parikkhīṇāya parisāya, attānaṃ khādiyā mato.
३७९.
379.
‘‘एवं पमत्तो रसगारवे रत्तो 9, बालो यदी आयति नावबुज्झति।
‘‘Evaṃ pamatto rasagārave ratto 10, bālo yadī āyati nāvabujjhati;
३८०.
380.
मा त्वं इमं केवलं वारिजोव, द्विपदाधिप 19 सुञ्ञमकासि रट्ठं’’॥
Mā tvaṃ imaṃ kevalaṃ vārijova, dvipadādhipa 20 suññamakāsi raṭṭhaṃ’’.
३८१.
381.
जम्बुपेसिमलद्धान, मतो सो तस्स सङ्खये॥
Jambupesimaladdhāna, mato so tassa saṅkhaye.
३८२.
382.
‘‘एवमेव अहं काळ, भुत्वा भक्खं रसुत्तमं।
‘‘Evameva ahaṃ kāḷa, bhutvā bhakkhaṃ rasuttamaṃ;
अलद्धा मानुसं मंसं, मञ्ञे हिस्सामि 23 जीवितं’’॥
Aladdhā mānusaṃ maṃsaṃ, maññe hissāmi 24 jīvitaṃ’’.
३८३.
383.
‘‘माणव अभिरूपोसि, कुले जातोसि सोत्थिये।
‘‘Māṇava abhirūposi, kule jātosi sotthiye;
न त्वं अरहसि तात, अभक्खं भक्खयेतवे’’॥
Na tvaṃ arahasi tāta, abhakkhaṃ bhakkhayetave’’.
३८४.
384.
‘‘रसानं अञ्ञतरं एतं, कस्मा 25 मं त्वं निवारये।
‘‘Rasānaṃ aññataraṃ etaṃ, kasmā 26 maṃ tvaṃ nivāraye;
सोहं तत्थ गमिस्सामि, यत्थ लच्छामि एदिसं॥
Sohaṃ tattha gamissāmi, yattha lacchāmi edisaṃ.
३८५.
385.
‘‘सोवाहं निप्पतिस्सामि, न ते वच्छामि सन्तिके।
‘‘Sovāhaṃ nippatissāmi, na te vacchāmi santike;
यस्स मे दस्सनेन त्वं, नाभिनन्दसि ब्राह्मण’’॥
Yassa me dassanena tvaṃ, nābhinandasi brāhmaṇa’’.
३८६.
386.
‘‘अद्धा अञ्ञेपि दायादे, पुत्ते लच्छाम माणव।
‘‘Addhā aññepi dāyāde, putte lacchāma māṇava;
त्वञ्च जम्म विनस्सस्सु, यत्थ पत्तं न तं सुणे’’॥
Tvañca jamma vinassassu, yattha pattaṃ na taṃ suṇe’’.
३८७.
387.
‘‘एवमेव तुवं राज, द्विपदिन्द सुणोहि मे।
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, dvipadinda suṇohi me;
पब्बाजेस्सन्ति तं रट्ठा, सोण्डं माणवकं यथा’’॥
Pabbājessanti taṃ raṭṭhā, soṇḍaṃ māṇavakaṃ yathā’’.
३८८.
388.
‘‘सुजातो नाम नामेन, भावितत्तान सावको।
‘‘Sujāto nāma nāmena, bhāvitattāna sāvako;
अच्छरं कामयन्तोव, न सो भुञ्जि न सो पिवि॥
Accharaṃ kāmayantova, na so bhuñji na so pivi.
३८९.
389.
एवं मानुसका कामा, दिब्बकामान सन्तिके॥
Evaṃ mānusakā kāmā, dibbakāmāna santike.
३९०.
390.
‘‘एवमेव अहं काळ, भुत्वा भक्खं रसुत्तमं।
‘‘Evameva ahaṃ kāḷa, bhutvā bhakkhaṃ rasuttamaṃ;
अलद्धा मानुसं मंसं, मञ्ञे हिस्सामि जीवितं’’॥
Aladdhā mānusaṃ maṃsaṃ, maññe hissāmi jīvitaṃ’’.
३९१.
391.
‘‘यथापि ते धतरट्ठा, हंसा वेहायसङ्गमा।
‘‘Yathāpi te dhataraṭṭhā, haṃsā vehāyasaṅgamā;
३९२.
392.
‘‘एवमेव तुवं राज, द्विपदिन्द सुणोहि मे।
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, dvipadinda suṇohi me;
अभक्खं राज भक्खेसि, तस्मा पब्बाजयन्ति तं’’॥
Abhakkhaṃ rāja bhakkhesi, tasmā pabbājayanti taṃ’’.
३९३.
393.
‘‘तिट्ठाहीति मया वुत्तो, सो त्वं गच्छसि पम्मुखो 31।
‘‘Tiṭṭhāhīti mayā vutto, so tvaṃ gacchasi pammukho 32;
अट्ठितो त्वं ठितोम्हीति, लपसि ब्रह्मचारिनि।
Aṭṭhito tvaṃ ṭhitomhīti, lapasi brahmacārini;
इदं ते समणायुत्तं, असिञ्च मे मञ्ञसि कङ्कपत्तं’’ 33॥
Idaṃ te samaṇāyuttaṃ, asiñca me maññasi kaṅkapattaṃ’’ 34.
३९४.
394.
‘‘ठितोहमस्मी सधम्मेसु राज, न नामगोत्तं परिवत्तयामि।
‘‘Ṭhitohamasmī sadhammesu rāja, na nāmagottaṃ parivattayāmi;
चोरञ्च लोके अठितं वदन्ति, आपायिकं नेरयिकं इतो चुतं॥
Corañca loke aṭhitaṃ vadanti, āpāyikaṃ nerayikaṃ ito cutaṃ.
३९५.
395.
तेन यञ्ञं यजित्वान, एवं सग्गं गमिस्ससि’’॥
Tena yaññaṃ yajitvāna, evaṃ saggaṃ gamissasi’’.
३९६.
396.
‘‘किस्मिं नु रट्ठे तव जातिभूमि 39, अथ केन अत्थेन इधानुपत्तो।
‘‘Kismiṃ nu raṭṭhe tava jātibhūmi 40, atha kena atthena idhānupatto;
अक्खाहि मे ब्राह्मण एतमत्थं, किमिच्छसी देमि तयज्ज पत्थितं’’॥
Akkhāhi me brāhmaṇa etamatthaṃ, kimicchasī demi tayajja patthitaṃ’’.
३९७.
397.
‘‘गाथा चतस्सो धरणीमहिस्सर, सुगम्भिरत्था वरसागरूपमा।
‘‘Gāthā catasso dharaṇīmahissara, sugambhiratthā varasāgarūpamā;
तवेव अत्थाय इधागतोस्मि, सुणोहि गाथा परमत्थसंहिता’’॥
Taveva atthāya idhāgatosmi, suṇohi gāthā paramatthasaṃhitā’’.
३९८.
398.
‘‘न वे रुदन्ति मतिमन्तो सपञ्ञा, बहुस्सुता ये बहुट्ठानचिन्तिनो।
‘‘Na ve rudanti matimanto sapaññā, bahussutā ye bahuṭṭhānacintino;
दीपञ्हि एतं परमं नरानं, यं पण्डिता सोकनुदा भवन्ति॥
Dīpañhi etaṃ paramaṃ narānaṃ, yaṃ paṇḍitā sokanudā bhavanti.
३९९.
399.
‘‘अत्तानं ञाती उदाहु 41 पुत्तदारं, धञ्ञं धनं रजतं जातरूपं।
‘‘Attānaṃ ñātī udāhu 42 puttadāraṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;
किमेव त्वं 43 सुतसोमानुतप्पे, कोरब्यसेट्ठ वचनं सुणोम तेतं’॥
Kimeva tvaṃ 44 sutasomānutappe, korabyaseṭṭha vacanaṃ suṇoma tetaṃ’.
४००.
400.
‘‘नेवाहमत्तानमनुत्थुनामि, न पुत्तदारं न धनं न रट्ठं।
‘‘Nevāhamattānamanutthunāmi, na puttadāraṃ na dhanaṃ na raṭṭhaṃ;
सतञ्च धम्मो चरितो पुराणो, तं सङ्करं 45 ब्राह्मणस्सानुतप्पे॥
Satañca dhammo carito purāṇo, taṃ saṅkaraṃ 46 brāhmaṇassānutappe.
४०१.
401.
‘‘कतो मया सङ्करो ब्राह्मणेन, रट्ठे सके इस्सरिये ठितेन।
‘‘Kato mayā saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
तं सङ्करं ब्राह्मणसप्पदाय, सच्चानुरक्खी पुनरावजिस्सं’’॥
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
४०२.
402.
‘‘नेवाहमेतं अभिसद्दहामि, सुखी नरो मच्चुमुखा पमुत्तो।
‘‘Nevāhametaṃ abhisaddahāmi, sukhī naro maccumukhā pamutto;
अमित्तहत्थं पुनरावजेय्य, कोरब्यसेट्ठ न हि मं उपेसि॥
Amittahatthaṃ punarāvajeyya, korabyaseṭṭha na hi maṃ upesi.
४०३.
403.
‘‘मुत्तो तुवं पोरिसादस्स हत्था, गन्त्वा सकं मन्दिरं कामकामी।
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
मधुरं पियं जीवितं लद्ध राज, कुतो तुवं एहिसि मे सकासं’’॥
Madhuraṃ piyaṃ jīvitaṃ laddha rāja, kuto tuvaṃ ehisi me sakāsaṃ’’.
४०४.
404.
‘‘मतं वरेय्य परिसुद्धसीलो, न जीवितं 47 गरहितो पापधम्मो।
‘‘Mataṃ vareyya parisuddhasīlo, na jīvitaṃ 48 garahito pāpadhammo;
न हि तं नरं तायति 49 दुग्गतीहि, यस्सापि हेतु अलिकं भणेय्य॥
Na hi taṃ naraṃ tāyati 50 duggatīhi, yassāpi hetu alikaṃ bhaṇeyya.
४०५.
405.
‘‘सचेपि वातो गिरिमावहेय्य, चन्दो च सूरियो च छमा पतेय्युं।
‘‘Sacepi vāto girimāvaheyya, cando ca sūriyo ca chamā pateyyuṃ;
सब्बा च नज्जो पटिसोतं वजेय्युं, न त्वेवहं राज मुसा भणेय्यं॥
Sabbā ca najjo paṭisotaṃ vajeyyuṃ, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ.
४०६.
406.
51 ‘‘नभं फलेय्य उदधीपि सुस्से, संवट्टये भूतधरा वसुन्धरा।
52 ‘‘Nabhaṃ phaleyya udadhīpi susse, saṃvaṭṭaye bhūtadharā vasundharā;
सिलुच्चयो मेरु समूलमुप्पते, न त्वेवहं राज मुसा भणेय्यं’’ 53॥
Siluccayo meru samūlamuppate, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ’’ 54.
४०७.
407.
‘‘असिञ्च सत्तिञ्च परामसामि, सपथम्पि ते सम्म अहं करोमि।
‘‘Asiñca sattiñca parāmasāmi, sapathampi te samma ahaṃ karomi;
तया पमुत्तो अनणो भवित्वा, सच्चानुरक्खी पुनरावजिस्सं’’॥
Tayā pamutto anaṇo bhavitvā, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
४०८.
408.
‘‘यो ते कतो सङ्करो ब्राह्मणेन, रट्ठे सके इस्सरिये ठितेन।
‘‘Yo te kato saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
तं सङ्करं ब्राह्मणसप्पदाय, सच्चानुरक्खी पुनरावजस्सु’’॥
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajassu’’.
४०९.
409.
‘‘यो मे कतो सङ्करो ब्राह्मणेन, रट्ठे सके इस्सरिये ठितेन।
‘‘Yo me kato saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
तं सङ्करं ब्राह्मणसप्पदाय, सच्चानुरक्खी पुनरावजिस्सं’’॥
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
४१०.
410.
‘‘मुत्तो च सो पोरिसादस्स हत्था, गन्त्वान तं ब्राह्मणं एतदवोच।
‘‘Mutto ca so porisādassa hatthā, gantvāna taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca;
सुणोम 55 गाथायो सतारहायो, या मे सुता अस्सु हिताय ब्रह्मे’’॥
Suṇoma 56 gāthāyo satārahāyo, yā me sutā assu hitāya brahme’’.
४११.
411.
सा नं सङ्गति पालेति, नासब्भि बहुसङ्गमो॥
Sā naṃ saṅgati pāleti, nāsabbhi bahusaṅgamo.
४१२.
412.
‘‘सब्भिरेव समासेथ, सब्भि कुब्बेथ सन्थवं।
‘‘Sabbhireva samāsetha, sabbhi kubbetha santhavaṃ;
सतं सद्धम्ममञ्ञाय, सेय्यो होति न पापियो॥
Sataṃ saddhammamaññāya, seyyo hoti na pāpiyo.
४१३.
413.
‘‘जीरन्ति वे राजरथा सुचित्ता, अथो सरीरम्पि जरं उपेति।
‘‘Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;
सतञ्च धम्मो न जरं उपेति, सन्तो हवे सब्भि पवेदयन्ति॥
Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
४१४.
414.
‘‘नभञ्चं दूरे पथवी च दूरे, पारं समुद्दस्स तदाहु दूरे।
‘‘Nabhañcaṃ dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
ततो हवे दूरतरं वदन्ति, सतञ्च धम्मो 59 असतञ्च राज’’॥
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo 60 asatañca rāja’’.
४१५.
415.
चत्तारि त्वं सहस्सानि, खिप्पं गण्हाहि ब्राह्मण’’॥
Cattāri tvaṃ sahassāni, khippaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa’’.
४१६.
416.
पच्चत्तमेव सुतसोम जानहि, सहस्सिया नाम का अत्थि 69 गाथा’’॥
Paccattameva sutasoma jānahi, sahassiyā nāma kā atthi 70 gāthā’’.
४१७.
417.
‘‘इच्छामि वोहं सुतवुद्धिमत्तनो, सन्तोति मं 71 सप्पुरिसा भजेय्युं।
‘‘Icchāmi vohaṃ sutavuddhimattano, santoti maṃ 72 sappurisā bhajeyyuṃ;
अहं सवन्तीहि महोदधीव, न हि तात तप्पामि सुभासितेन॥
Ahaṃ savantīhi mahodadhīva, na hi tāta tappāmi subhāsitena.
४१८.
418.
‘‘अग्गि यथा तिणकट्ठं दहन्तो, न तप्पती सागरोव 73 नदीहि।
‘‘Aggi yathā tiṇakaṭṭhaṃ dahanto, na tappatī sāgarova 74 nadīhi;
एवम्पि ते पण्डिता राजसेट्ठ, सुत्वा न तप्पन्ति सुभासितेन॥
Evampi te paṇḍitā rājaseṭṭha, sutvā na tappanti subhāsitena.
४१९.
419.
‘‘सकस्स दासस्स यदा सुणोमि, गाथं अहं अत्थवतिं 75 जनिन्द।
‘‘Sakassa dāsassa yadā suṇomi, gāthaṃ ahaṃ atthavatiṃ 76 janinda;
तमेव सक्कच्च निसामयामि, न हि तात धम्मेसु ममत्थि तित्ति’’॥
Tameva sakkacca nisāmayāmi, na hi tāta dhammesu mamatthi titti’’.
४२०.
420.
‘‘इदं ते रट्ठं सधनं सयोग्गं, सकायुरं सब्बकामूपपन्नं।
‘‘Idaṃ te raṭṭhaṃ sadhanaṃ sayoggaṃ, sakāyuraṃ sabbakāmūpapannaṃ;
४२१.
421.
‘‘अत्तानुरक्खाय भवन्ति हेते, हत्थारोहा रथिका पत्तिका च।
‘‘Attānurakkhāya bhavanti hete, hatthārohā rathikā pattikā ca;
अस्सारुहा 81 ये च धनुग्गहासे, सेनं पयुञ्जाम हनाम सत्तुं’’॥
Assāruhā 82 ye ca dhanuggahāse, senaṃ payuñjāma hanāma sattuṃ’’.
४२२.
422.
‘‘सुदुक्करं पोरिसादो अकासि, जीवं गहेत्वान अवस्सजी मं।
‘‘Sudukkaraṃ porisādo akāsi, jīvaṃ gahetvāna avassajī maṃ;
तं तादिसं पुब्बकिच्चं सरन्तो, दुब्भे अहं तस्स कथं जनिन्द’’॥
Taṃ tādisaṃ pubbakiccaṃ saranto, dubbhe ahaṃ tassa kathaṃ janinda’’.
४२३.
423.
‘‘वन्दित्वा सो पितरं मातरञ्च, अनुसासेत्वा नेगमञ्च बलञ्च।
‘‘Vanditvā so pitaraṃ mātarañca, anusāsetvā negamañca balañca;
सच्चवादी सच्चानुरक्खमानो, अगमासि सो यत्थ पोरिसादो’’॥
Saccavādī saccānurakkhamāno, agamāsi so yattha porisādo’’.
४२४.
424.
‘‘कतो मया सङ्करो ब्राह्मणेन, रट्ठे सके इस्सरिये ठितेन।
‘‘Kato mayā saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
तं सङ्करं ब्राह्मणसप्पदाय, सच्चानुरक्खी पुनरागतोस्मि।
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāgatosmi;
यजस्सु यञ्ञं खाद मं पोरिसाद’’॥
Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda’’.
४२५.
425.
निद्धूमके पचितं साधुपक्कं, सुणोम 87 गाथायो सतारहायो’’॥
Niddhūmake pacitaṃ sādhupakkaṃ, suṇoma 88 gāthāyo satārahāyo’’.
४२६.
426.
‘‘अधम्मिको त्वं पोरिसादकासि 89, रट्ठा च भट्ठो उदरस्स हेतु।
‘‘Adhammiko tvaṃ porisādakāsi 90, raṭṭhā ca bhaṭṭho udarassa hetu;
धम्मञ्चिमा अभिवदन्ति गाथा, धम्मो च अधम्मो च कुहिं समेति॥
Dhammañcimā abhivadanti gāthā, dhammo ca adhammo ca kuhiṃ sameti.
४२७.
427.
‘‘अधम्मिकस्स लुद्दस्स, निच्चं लोहितपाणिनो।
‘‘Adhammikassa luddassa, niccaṃ lohitapāṇino;
नत्थि सच्चं कुतो धम्मो, किं सुतेन करिस्ससि’’॥
Natthi saccaṃ kuto dhammo, kiṃ sutena karissasi’’.
४२८.
428.
‘‘यो मंसहेतु मिगवं चरेय्य, यो वा हने पुरिसमत्तहेतु।
‘‘Yo maṃsahetu migavaṃ careyya, yo vā hane purisamattahetu;
उभोपि ते पेच्च समा भवन्ति, कस्मा नो 91 अधम्मिकं ब्रूसि मं त्वं’’॥
Ubhopi te pecca samā bhavanti, kasmā no 92 adhammikaṃ brūsi maṃ tvaṃ’’.
४२९.
429.
‘‘पञ्च पञ्चनखा भक्खा, खत्तियेन पजानता।
‘‘Pañca pañcanakhā bhakkhā, khattiyena pajānatā;
अभक्खं राज भक्खेसि, तस्मा अधम्मिको तुवं’’॥
Abhakkhaṃ rāja bhakkhesi, tasmā adhammiko tuvaṃ’’.
४३०.
430.
‘‘मुत्तो तुवं पोरिसादस्स हत्था, गन्त्वा सकं मन्दिरं कामकामी।
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
अमित्तहत्थं पुनरागतोसि, न खत्तधम्मे कुसलोसि राज’’॥
Amittahatthaṃ punarāgatosi, na khattadhamme kusalosi rāja’’.
४३१.
431.
‘‘ये खत्तधम्मे कुसला भवन्ति, पायेन ते नेरयिका भवन्ति।
‘‘Ye khattadhamme kusalā bhavanti, pāyena te nerayikā bhavanti;
तस्मा अहं खत्तधम्मं पहाय, सच्चानुरक्खी पुनरागतोस्मि।
Tasmā ahaṃ khattadhammaṃ pahāya, saccānurakkhī punarāgatosmi;
यजस्सु यञ्ञं खाद मं पोरिसाद’’॥
Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda’’.
४३२.
432.
‘‘पासादवासा पथवीगवस्सा, कामित्थियो कासिकचन्दनञ्च।
‘‘Pāsādavāsā pathavīgavassā, kāmitthiyo kāsikacandanañca;
सब्बं तहिं लभसि 93 सामिताय, सच्चेन किं पस्ससि आनिसंसं’’॥
Sabbaṃ tahiṃ labhasi 94 sāmitāya, saccena kiṃ passasi ānisaṃsaṃ’’.
४३३.
433.
‘‘ये केचिमे अत्थि रसा पथब्या, सच्चं तेसं साधुतरं रसानं।
‘‘Ye kecime atthi rasā pathabyā, saccaṃ tesaṃ sādhutaraṃ rasānaṃ;
सच्चे ठिता समणब्राह्मणा च, तरन्ति जातिमरणस्स पारं’’॥
Sacce ṭhitā samaṇabrāhmaṇā ca, taranti jātimaraṇassa pāraṃ’’.
४३४.
434.
‘‘मुत्तो तुवं पोरिसादस्स हत्था, गन्त्वा सकं मन्दिरं कामकामी।
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
अमित्तहत्थं पुनरागतोसि, न हि नून ते मरणभयं जनिन्द।
Amittahatthaṃ punarāgatosi, na hi nūna te maraṇabhayaṃ janinda;
४३५.
435.
‘‘कता मे कल्याणा अनेकरूपा, यञ्ञा यिट्ठा ये विपुला पसत्था।
‘‘Katā me kalyāṇā anekarūpā, yaññā yiṭṭhā ye vipulā pasatthā;
विसोधितो परलोकस्स मग्गो, धम्मे ठितो को मरणस्स भाये॥
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
४३६.
436.
‘‘कता मे कल्याणा अनेकरूपा, यञ्ञा यिट्ठा ये विपुला पसत्था।
‘‘Katā me kalyāṇā anekarūpā, yaññā yiṭṭhā ye vipulā pasatthā;
अनानुतप्पं परलोकं गमिस्सं, यजस्सु यञ्ञं अद 97 मं पोरिसाद॥
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada 98 maṃ porisāda.
४३७.
437.
‘‘पिता च माता च उपट्ठिता मे, धम्मेन मे इस्सरियं पसत्थं।
‘‘Pitā ca mātā ca upaṭṭhitā me, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
विसोधितो परलोकस्स मग्गो, धम्मे ठितो को मरणस्स भाये॥
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
४३८.
438.
‘‘पिता च माता च उपट्ठिता मे, धम्मेन मे इस्सरियं पसत्थं।
‘‘Pitā ca mātā ca upaṭṭhitā me, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
अनानुतप्पं परलोकं गमिस्सं, यजस्सु यञ्ञं अद मं पोरिसाद॥
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda.
४३९.
439.
‘‘ञातीसु मित्तेसु कता मे कारा 99, धम्मेन मे इस्सरियं पसत्थं।
‘‘Ñātīsu mittesu katā me kārā 100, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
विसोधितो परलोकस्स मग्गो, धम्मे ठितो को मरणस्स भाये॥
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
४४०.
440.
‘‘ञातीसुं मित्तेसु कता मे कारा, धम्मेन मे इस्सरियं पसत्थं।
‘‘Ñātīsuṃ mittesu katā me kārā, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
अनानुतप्पं परलोकं गमिस्सं, यजस्सु यञ्ञं अद मं पोरिसाद॥
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda.
४४१.
441.
‘‘दिन्नं मे दानं बहुधा बहूनं, सन्तप्पिता समणब्राह्मणा च।
‘‘Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahūnaṃ, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca;
विसोधितो परलोकस्स मग्गो, धम्मे ठितो को मरणस्स भाये॥
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
४४२.
442.
‘‘दिन्नं मे दानं बहुधा बहूनं, सन्तप्पिता समणब्राह्मणा च।
‘‘Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahūnaṃ, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca;
अनानुतप्पं परलोकं गमिस्सं, यजस्सु यञ्ञं अद मं पोरिसाद’’॥
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda’’.
४४३.
443.
‘‘विसं पजानं पुरिसो अदेय्य, आसीविसं जलितमुग्गतेजं।
‘‘Visaṃ pajānaṃ puriso adeyya, āsīvisaṃ jalitamuggatejaṃ;
मुद्धापि तस्स विफलेय्य 101 सत्तधा, यो तादिसं सच्चवादिं अदेय्य’’॥
Muddhāpi tassa viphaleyya 102 sattadhā, yo tādisaṃ saccavādiṃ adeyya’’.
४४४.
444.
‘‘सुत्वा धम्मं विजानन्ति, नरा कल्याणपापकं।
‘‘Sutvā dhammaṃ vijānanti, narā kalyāṇapāpakaṃ;
४४५.
445.
सा नं सङ्गति पालेति, नासब्भि बहुसङ्गमो॥
Sā naṃ saṅgati pāleti, nāsabbhi bahusaṅgamo.
४४६.
446.
‘‘सब्भिरेव समासेथ, सब्भि कुब्बेथ सन्थवं।
‘‘Sabbhireva samāsetha, sabbhi kubbetha santhavaṃ;
सतं सद्धम्ममञ्ञाय, सेय्यो होति न पापियो॥
Sataṃ saddhammamaññāya, seyyo hoti na pāpiyo.
४४७.
447.
‘‘जीरन्ति वे राजरथा सुचित्ता, अथो सरीरम्पि जरं उपेति।
‘‘Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;
सतञ्च धम्मो न जरं उपेति, सन्तो हवे सब्भि पवेदयन्ति॥
Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
४४८.
448.
‘‘नभञ्चं दूरे पथवी च दूरे, पारं समुद्दस्स तदाहु दूरे।
‘‘Nabhañcaṃ dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
ततो हवे दूरतरं वदन्ति, सतञ्च धम्मो 107 असतञ्च राज’’॥
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo 108 asatañca rāja’’.
४४९.
449.
‘‘गाथा इमा अत्थवती सुब्यञ्जना, सुभासिता तुय्ह जनिन्द सुत्वा।
‘‘Gāthā imā atthavatī subyañjanā, subhāsitā tuyha janinda sutvā;
आनन्दि वित्तो सुमनो पतीतो, चत्तारि ते सम्म वरे ददामि’’॥
Ānandi vitto sumano patīto, cattāri te samma vare dadāmi’’.
४५०.
450.
‘‘यो नत्तनो मरणं बुज्झसि तुवं 109, हिताहितं विनिपातञ्च सग्गं।
‘‘Yo nattano maraṇaṃ bujjhasi tuvaṃ 110, hitāhitaṃ vinipātañca saggaṃ;
गिद्धो रसे दुच्चरिते निविट्ठो, किं त्वं वरं दस्ससि पापधम्म॥
Giddho rase duccarite niviṭṭho, kiṃ tvaṃ varaṃ dassasi pāpadhamma.
४५१.
451.
‘‘अहञ्च तं देहि वरन्ति वज्जं, त्वञ्चापि दत्वान अवाकरेय्य।
‘‘Ahañca taṃ dehi varanti vajjaṃ, tvañcāpi datvāna avākareyya;
सन्दिट्ठिकं कलहमिमं विवादं, को पण्डितो जानमुपब्बजेय्य’’॥
Sandiṭṭhikaṃ kalahamimaṃ vivādaṃ, ko paṇḍito jānamupabbajeyya’’.
४५२.
452.
‘‘न तं वरं अरहति जन्तु दातुं, यं वापि दत्वान अवाकरेय्य।
‘‘Na taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ, yaṃ vāpi datvāna avākareyya;
वरस्सु सम्म अविकम्पमानो, पाणं चजित्वानपि दस्समेव’’॥
Varassu samma avikampamāno, pāṇaṃ cajitvānapi dassameva’’.
४५३.
453.
‘‘अरियस्स अरियेन समेति सख्यं 111, पञ्ञस्स पञ्ञाणवता समेति।
‘‘Ariyassa ariyena sameti sakhyaṃ 112, paññassa paññāṇavatā sameti;
पस्सेय्य तं वस्ससतं अरोगं 113, एतं वरानं पठमं वरामि’’॥
Passeyya taṃ vassasataṃ arogaṃ 114, etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ varāmi’’.
४५४.
454.
‘‘अरियस्स अरियेन समेति सख्यं, पञ्ञस्स पञ्ञाणवता समेति।
‘‘Ariyassa ariyena sameti sakhyaṃ, paññassa paññāṇavatā sameti;
पस्सासि मं वस्ससतं अरोगं, एतं वरानं पठमं ददामि’’॥
Passāsi maṃ vassasataṃ arogaṃ, etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ dadāmi’’.
४५५.
455.
‘‘ये खत्तियासे इध भूमिपाला, मुद्धाभिसित्ता कतनामधेय्या।
‘‘Ye khattiyāse idha bhūmipālā, muddhābhisittā katanāmadheyyā;
न तादिसे भूमिपती अदेसि, एतं वरानं दुतियं वरामि’’॥
Na tādise bhūmipatī adesi, etaṃ varānaṃ dutiyaṃ varāmi’’.
४५६.
456.
‘‘ये खत्तियासे इध भूमिपाला, मुद्धाभिसित्ता कतनामधेय्या।
‘‘Ye khattiyāse idha bhūmipālā, muddhābhisittā katanāmadheyyā;
न तादिसे भूमिपती अदेमि, एतं वरानं दुतियं ददामि’’॥
Na tādise bhūmipatī ademi, etaṃ varānaṃ dutiyaṃ dadāmi’’.
४५७.
457.
‘‘परोसतं खत्तिया ते गहिता, तलावुता अस्सुमुखा रुदन्ता।
‘‘Parosataṃ khattiyā te gahitā, talāvutā assumukhā rudantā;
सके ते रट्ठे पटिपादयाहि, एतं वरानं ततियं वरामि’’॥
Sake te raṭṭhe paṭipādayāhi, etaṃ varānaṃ tatiyaṃ varāmi’’.
४५८.
458.
‘‘परोसतं खत्तिया मे गहिता, तलावुता अस्सुमुखा रुदन्ता।
‘‘Parosataṃ khattiyā me gahitā, talāvutā assumukhā rudantā;
सके ते रट्ठे पटिपादयामि 115, एतं वरानं ततियं ददामि’’॥
Sake te raṭṭhe paṭipādayāmi 116, etaṃ varānaṃ tatiyaṃ dadāmi’’.
४५९.
459.
‘‘छिद्दं ते रट्ठं ब्यथिता 117 भया हि, पुथू नरा लेणमनुप्पविट्ठा।
‘‘Chiddaṃ te raṭṭhaṃ byathitā 118 bhayā hi, puthū narā leṇamanuppaviṭṭhā;
मनुस्समंसं विरमेहि 119 राज, एतं वरानं चतुत्थं वरामि’’॥
Manussamaṃsaṃ viramehi 120 rāja, etaṃ varānaṃ catutthaṃ varāmi’’.
४६०.
460.
सोहं कथं एत्तो उपारमेय्यं, अञ्ञं वरानं चतुत्थं वरस्सु’’॥
Sohaṃ kathaṃ etto upārameyyaṃ, aññaṃ varānaṃ catutthaṃ varassu’’.
४६१.
461.
‘‘नं वे पियं मेति जनिन्द तादिसो, अत्तं निरंकच्च 125 पियानि सेवति।
‘‘Naṃ ve piyaṃ meti janinda tādiso, attaṃ niraṃkacca 126 piyāni sevati;
४६२.
462.
‘‘पियं मे मानुसं मंसं, सुतसोम विजानहि।
‘‘Piyaṃ me mānusaṃ maṃsaṃ, sutasoma vijānahi;
४६३.
463.
‘‘यो वे पियं मेति पियानुरक्खी 135, अत्तं निरंकच्च पियानि सेवति।
‘‘Yo ve piyaṃ meti piyānurakkhī 136, attaṃ niraṃkacca piyāni sevati;
सोण्डोव पित्वा विसमिस्सपानं 137, तेनेव सो होति दुक्खी परत्थ॥
Soṇḍova pitvā visamissapānaṃ 138, teneva so hoti dukkhī parattha.
४६४.
464.
‘‘यो चीध सङ्खाय पियानि हित्वा, किच्छेनपि सेवति अरियधम्मे 139।
‘‘Yo cīdha saṅkhāya piyāni hitvā, kicchenapi sevati ariyadhamme 140;
दुक्खितोव पित्वान यथोसधानि, तेनेव सो होति सुखी परत्थ’’॥
Dukkhitova pitvāna yathosadhāni, teneva so hoti sukhī parattha’’.
४६५.
465.
‘‘ओहायहं पितरं मातरञ्च, मनापिये कामगुणे च 141 पञ्च।
‘‘Ohāyahaṃ pitaraṃ mātarañca, manāpiye kāmaguṇe ca 142 pañca;
एतस्स हेतुम्हि वनं पविट्ठो, तं ते वरं किन्ति महं ददामि’’॥
Etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho, taṃ te varaṃ kinti mahaṃ dadāmi’’.
४६६.
466.
‘‘न पण्डिता दिगुणमाहु वाक्यं, सच्चप्पटिञ्ञाव भवन्ति सन्तो।
‘‘Na paṇḍitā diguṇamāhu vākyaṃ, saccappaṭiññāva bhavanti santo;
वरस्सु सम्म इति मं अवोच, इच्चब्रवी त्वं न हि ते समेति’’॥
Varassu samma iti maṃ avoca, iccabravī tvaṃ na hi te sameti’’.
४६७.
467.
‘‘अपुञ्ञलाभं अयसं अकित्तिं, पापं बहुं दुच्चरितं किलेसं।
‘‘Apuññalābhaṃ ayasaṃ akittiṃ, pāpaṃ bahuṃ duccaritaṃ kilesaṃ;
मनुस्समंसस्स कते 143 उपागा, तं ते वरं किन्ति महं ददेय्यं॥
Manussamaṃsassa kate 144 upāgā, taṃ te varaṃ kinti mahaṃ dadeyyaṃ.
४६८.
468.
‘‘नं तं वरं अरहति जन्तु दातुं, यं वापि दत्वान अवाकरेय्य।
‘‘Naṃ taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ, yaṃ vāpi datvāna avākareyya;
वरस्सु सम्म अविकम्पमानो, पाणं चजित्वानपि दस्समेव’’॥
Varassu samma avikampamāno, pāṇaṃ cajitvānapi dassameva’’.
४६९.
469.
‘‘पाणं चजन्ति सन्तो नापि धम्मं, सच्चप्पटिञ्ञाव भवन्ति सन्तो।
‘‘Pāṇaṃ cajanti santo nāpi dhammaṃ, saccappaṭiññāva bhavanti santo;
दत्वा वरं खिप्पमवाकरोहि, एतेन सम्पज्ज सुराजसेट्ठ॥
Datvā varaṃ khippamavākarohi, etena sampajja surājaseṭṭha.
४७०.
470.
अङ्गं धनं जीवितञ्चापि सब्बं, चजे नरो धम्ममनुस्सरन्तो’’॥
Aṅgaṃ dhanaṃ jīvitañcāpi sabbaṃ, caje naro dhammamanussaranto’’.
४७१.
471.
‘‘यस्मा हि धम्मं पुरिसो विजञ्ञा, ये चस्स कङ्खं विनयन्ति सन्तो।
‘‘Yasmā hi dhammaṃ puriso vijaññā, ye cassa kaṅkhaṃ vinayanti santo;
तं हिस्स दीपञ्च परायणञ्च, न तेन मित्तिं जिरयेथ 149 पञ्ञो॥
Taṃ hissa dīpañca parāyaṇañca, na tena mittiṃ jirayetha 150 pañño.
४७२.
472.
‘‘अद्धा हि सो भक्खो मम मनापो, एतस्स हेतुम्हि वनं पविट्ठो।
‘‘Addhā hi so bhakkho mama manāpo, etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho;
सचे च मं याचसि एतमत्थं, एतम्पि ते सम्म वरं ददामि॥
Sace ca maṃ yācasi etamatthaṃ, etampi te samma varaṃ dadāmi.
४७३.
473.
‘‘सत्था च मे होसि सखा च मेसि, वचनम्पि ते सम्म अहं अकासिं।
‘‘Satthā ca me hosi sakhā ca mesi, vacanampi te samma ahaṃ akāsiṃ;
तुवम्पि 151 मे सम्म करोहि वाक्यं, उभोपि गन्त्वान पमोचयाम’’॥
Tuvampi 152 me samma karohi vākyaṃ, ubhopi gantvāna pamocayāma’’.
४७४.
474.
‘‘सत्था च ते होमि सखा च त्यम्हि, वचनम्पि मे सम्म तुवं अकासि।
‘‘Satthā ca te homi sakhā ca tyamhi, vacanampi me samma tuvaṃ akāsi;
अहम्पि ते सम्म करोमि वाक्यं, उभोपि गन्त्वान पमोचयाम’’॥
Ahampi te samma karomi vākyaṃ, ubhopi gantvāna pamocayāma’’.
४७५.
475.
‘‘कम्मासपादेनं विहेठितत्थ 153, तलावुता अस्सुमुखा रुदन्ता।
‘‘Kammāsapādenaṃ viheṭhitattha 154, talāvutā assumukhā rudantā;
न जातु दुब्भेथ इमस्स रञ्ञो, सच्चप्पटिञ्ञं मे पटिस्सुणाथ’’॥
Na jātu dubbhetha imassa rañño, saccappaṭiññaṃ me paṭissuṇātha’’.
४७६.
476.
‘‘कम्मासपादेन विहेठितम्हा, तलावुता अस्सुमुखा रुदन्ता।
‘‘Kammāsapādena viheṭhitamhā, talāvutā assumukhā rudantā;
न जातु दुब्भेम इमस्स रञ्ञो, सच्चप्पटिञ्ञं ते पटिस्सुणाम’’॥
Na jātu dubbhema imassa rañño, saccappaṭiññaṃ te paṭissuṇāma’’.
४७७.
477.
‘‘यथा पिता वा अथ वापि माता, अनुकम्पका अत्थकामा पजानं।
‘‘Yathā pitā vā atha vāpi mātā, anukampakā atthakāmā pajānaṃ;
एवमेव वो 155 होतु अयञ्च राजा, तुम्हे च वो होथ यथेव पुत्ता’’॥
Evameva vo 156 hotu ayañca rājā, tumhe ca vo hotha yatheva puttā’’.
४७८.
478.
‘‘यथा पिता वा अथ वापि माता, अनुकम्पका अत्थकामा पजानं।
‘‘Yathā pitā vā atha vāpi mātā, anukampakā atthakāmā pajānaṃ;
४७९.
479.
‘‘चतुप्पदं सकुणञ्चापि मंसं, सूदेहि रन्धं सुकतं सुनिट्ठितं।
‘‘Catuppadaṃ sakuṇañcāpi maṃsaṃ, sūdehi randhaṃ sukataṃ suniṭṭhitaṃ;
सुधंव इन्दो परिभुञ्जियान, हित्वा कथेको रमसी अरञ्ञे॥
Sudhaṃva indo paribhuñjiyāna, hitvā katheko ramasī araññe.
४८०.
480.
‘‘ता खत्तिया वल्लिविलाकमज्झा, अलङ्कता सम्परिवारयित्वा।
‘‘Tā khattiyā vallivilākamajjhā, alaṅkatā samparivārayitvā;
इन्दंव देवेसु पमोदयिंसु, हित्वा कथेको रमसी अरञ्ञे॥
Indaṃva devesu pamodayiṃsu, hitvā katheko ramasī araññe.
४८१.
481.
सेय्यस्स 165 मज्झम्हि सुखं सयित्वा, हित्वा कथेको रमसी अरञ्ञे॥
Seyyassa 166 majjhamhi sukhaṃ sayitvā, hitvā katheko ramasī araññe.
४८२.
482.
‘‘पाणिस्सरं कुम्भथूणं निसीथे, अथोपि वे निप्पुरिसम्पि तूरियं।
‘‘Pāṇissaraṃ kumbhathūṇaṃ nisīthe, athopi ve nippurisampi tūriyaṃ;
बहुं सुगीतञ्च सुवादितञ्च, हित्वा कथेको रमसी अरञ्ञे॥
Bahuṃ sugītañca suvāditañca, hitvā katheko ramasī araññe.
४८३.
483.
‘‘उय्यानसम्पन्नं पहूतमाल्यं, मिगाजिनूपेतपुरं 167 सुरम्मं।
‘‘Uyyānasampannaṃ pahūtamālyaṃ, migājinūpetapuraṃ 168 surammaṃ;
हयेहि नागेहि रथेहुपेतं, हित्वा कथेको रमसी अरञ्ञे’’॥
Hayehi nāgehi rathehupetaṃ, hitvā katheko ramasī araññe’’.
४८४.
484.
‘‘काळपक्खे यथा चन्दो, हायतेव सुवे सुवे।
‘‘Kāḷapakkhe yathā cando, hāyateva suve suve;
काळपक्खूपमो राज, असतं होति समागमो॥
Kāḷapakkhūpamo rāja, asataṃ hoti samāgamo.
४८५.
485.
अकासिं पापकं कम्मं, येन गच्छामि दुग्गतिं॥
Akāsiṃ pāpakaṃ kammaṃ, yena gacchāmi duggatiṃ.
४८६.
486.
‘‘सुक्कपक्खे यथा चन्दो, वड्ढतेव सुवे सुवे।
‘‘Sukkapakkhe yathā cando, vaḍḍhateva suve suve;
सुक्कपक्खूपमो राज, सतं होति समागमो॥
Sukkapakkhūpamo rāja, sataṃ hoti samāgamo.
४८७.
487.
‘‘यथाहं तुवमागम्म, सुतसोम विजानहि।
‘‘Yathāhaṃ tuvamāgamma, sutasoma vijānahi;
काहामि कुसलं कम्मं, येन गच्छामि सुग्गतिं॥
Kāhāmi kusalaṃ kammaṃ, yena gacchāmi suggatiṃ.
४८८.
488.
‘‘थले यथा वारि जनिन्द वुट्ठं 173, अनद्धनेय्यं न चिरट्ठितीकं।
‘‘Thale yathā vāri janinda vuṭṭhaṃ 174, anaddhaneyyaṃ na ciraṭṭhitīkaṃ;
एवम्पि होति असतं समागमो, अनद्धनेय्यो उदकं थलेव॥
Evampi hoti asataṃ samāgamo, anaddhaneyyo udakaṃ thaleva.
४८९.
489.
‘‘सरे यथा वारि जनिन्द वुट्ठं, चिरट्ठितीकं नरवीरसेट्ठ 175।
‘‘Sare yathā vāri janinda vuṭṭhaṃ, ciraṭṭhitīkaṃ naravīraseṭṭha 176;
४९०.
490.
‘‘अब्यायिको होति सतं समागमो, यावम्पि तिट्ठेय्य तथेव होति।
‘‘Abyāyiko hoti sataṃ samāgamo, yāvampi tiṭṭheyya tatheva hoti;
खिप्पञ्हि वेति असतं समागमो, तस्मा सतं धम्मो असब्भि आरका’’॥
Khippañhi veti asataṃ samāgamo, tasmā sataṃ dhammo asabbhi ārakā’’.
४९१.
491.
‘‘न सो राजा यो 181 अजेय्यं जिनाति, न सो सखा यो सखारं जिनाति।
‘‘Na so rājā yo 182 ajeyyaṃ jināti, na so sakhā yo sakhāraṃ jināti;
न सा भरिया या पतिनो न विभेति, न ते पुत्ता 183 ये न भरन्ति जिण्णं॥
Na sā bhariyā yā patino na vibheti, na te puttā 184 ye na bharanti jiṇṇaṃ.
४९२.
492.
‘‘न सा सभा यत्थ न सन्ति सन्तो, न ते सन्तो 185 ये न भणन्ति धम्मं।
‘‘Na sā sabhā yattha na santi santo, na te santo 186 ye na bhaṇanti dhammaṃ;
रागञ्च दोसञ्च पहाय मोहं, धम्मं भणन्ताव भवन्ति सन्तो॥
Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, dhammaṃ bhaṇantāva bhavanti santo.
४९३.
493.
‘‘नाभासमानं जानन्ति, मिस्सं बालेहि पण्डितं।
‘‘Nābhāsamānaṃ jānanti, missaṃ bālehi paṇḍitaṃ;
भासमानञ्च जानन्ति, देसेन्तं अमतं पदं॥
Bhāsamānañca jānanti, desentaṃ amataṃ padaṃ.
४९४.
494.
‘‘भासये जोतये धम्मं, पग्गण्हे इसिनं धजं।
‘‘Bhāsaye jotaye dhammaṃ, paggaṇhe isinaṃ dhajaṃ;
सुभासितद्धजा इसयो, धम्मो हि इसिनं धजो’’ति॥
Subhāsitaddhajā isayo, dhammo hi isinaṃ dhajo’’ti.
महासुतसोमजातकं पञ्चमं।
Mahāsutasomajātakaṃ pañcamaṃ.
असीतिनिपातं निट्ठितं।
Asītinipātaṃ niṭṭhitaṃ.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
सुमुखो पन हंसवरो च महा, सुधभोजनिको च परो पवरो।
Sumukho pana haṃsavaro ca mahā, sudhabhojaniko ca paro pavaro;
सकुणालदिजाधिपतिव्हयनो, सुतसोमवरुत्तमसव्हयनोति॥
Sakuṇāladijādhipativhayano, sutasomavaruttamasavhayanoti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५३७] ५. महासुतसोमजातकवण्णना • [537] 5. Mahāsutasomajātakavaṇṇanā
