Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతకపాళి • Jātakapāḷi |
౫౩౭. మహాసుతసోమజాతకం (౫)
537. Mahāsutasomajātakaṃ (5)
౩౭౧.
371.
‘‘కస్మా తువం రసక ఏదిసాని, కరోసి కమ్మాని సుదారుణాని;
‘‘Kasmā tuvaṃ rasaka edisāni, karosi kammāni sudāruṇāni;
హనాసి ఇత్థీ పురిసే చ మూళ్హో, మంసస్స హేతు అదు 1 ధనస్స కారణా’’.
Hanāsi itthī purise ca mūḷho, maṃsassa hetu adu 2 dhanassa kāraṇā’’.
౩౭౨.
372.
‘‘నం అత్తహేతూ న ధనస్స కారణా, న పుత్తదారస్స సహాయఞాతినం;
‘‘Naṃ attahetū na dhanassa kāraṇā, na puttadārassa sahāyañātinaṃ;
భత్తా చ మే భగవా భూమిపాలో, సో ఖాదతి మంసం భదన్తేదిసం’’.
Bhattā ca me bhagavā bhūmipālo, so khādati maṃsaṃ bhadantedisaṃ’’.
౩౭౩.
373.
‘‘సచే తువం భత్తురత్థే పయుత్తో, కరోసి కమ్మాని సుదారుణాని;
‘‘Sace tuvaṃ bhatturatthe payutto, karosi kammāni sudāruṇāni;
పాతోవ అన్తేపురం పాపుణిత్వా, లపేయ్యాసి మే రాజినో సమ్ముఖే తం’’.
Pātova antepuraṃ pāpuṇitvā, lapeyyāsi me rājino sammukhe taṃ’’.
౩౭౪.
374.
‘‘తథా కరిస్సామి అహం భదన్తే, యథా తువం 3 భాససి కాళహత్థి;
‘‘Tathā karissāmi ahaṃ bhadante, yathā tuvaṃ 4 bhāsasi kāḷahatthi;
పాతోవ అన్తేపురం పాపుణిత్వా, వక్ఖామి తే రాజినో సమ్ముఖే తం’’.
Pātova antepuraṃ pāpuṇitvā, vakkhāmi te rājino sammukhe taṃ’’.
౩౭౫.
375.
కాళో రసకమాదాయ, రాజానం ఉపసఙ్కమి;
Kāḷo rasakamādāya, rājānaṃ upasaṅkami;
౩౭౬.
376.
‘‘సచ్చం కిర మహారాజ, రసకో పేసితో తయా;
‘‘Saccaṃ kira mahārāja, rasako pesito tayā;
హనతి ఇత్థిపురిసే, తువం మంసాని ఖాదసి’’.
Hanati itthipurise, tuvaṃ maṃsāni khādasi’’.
౩౭౭.
377.
‘‘ఏవమేవ తథా కాళ, రసకో పేసితో మయా;
‘‘Evameva tathā kāḷa, rasako pesito mayā;
మమ అత్థం కరోన్తస్స, కిమేతం పరిభాససి’’.
Mama atthaṃ karontassa, kimetaṃ paribhāsasi’’.
౩౭౮.
378.
‘‘ఆనన్దో సబ్బమచ్ఛానం, ఖాదిత్వా రసగిద్ధిమా;
‘‘Ānando sabbamacchānaṃ, khāditvā rasagiddhimā;
పరిక్ఖీణాయ పరిసాయ, అత్తానం ఖాదియా మతో.
Parikkhīṇāya parisāya, attānaṃ khādiyā mato.
౩౭౯.
379.
‘‘ఏవం పమత్తో రసగారవే రత్తో 9, బాలో యదీ ఆయతి నావబుజ్ఝతి;
‘‘Evaṃ pamatto rasagārave ratto 10, bālo yadī āyati nāvabujjhati;
౩౮౦.
380.
మా త్వం ఇమం కేవలం వారిజోవ, ద్విపదాధిప 19 సుఞ్ఞమకాసి రట్ఠం’’.
Mā tvaṃ imaṃ kevalaṃ vārijova, dvipadādhipa 20 suññamakāsi raṭṭhaṃ’’.
౩౮౧.
381.
జమ్బుపేసిమలద్ధాన, మతో సో తస్స సఙ్ఖయే.
Jambupesimaladdhāna, mato so tassa saṅkhaye.
౩౮౨.
382.
‘‘ఏవమేవ అహం కాళ, భుత్వా భక్ఖం రసుత్తమం;
‘‘Evameva ahaṃ kāḷa, bhutvā bhakkhaṃ rasuttamaṃ;
౩౮౩.
383.
‘‘మాణవ అభిరూపోసి, కులే జాతోసి సోత్థియే;
‘‘Māṇava abhirūposi, kule jātosi sotthiye;
న త్వం అరహసి తాత, అభక్ఖం భక్ఖయేతవే’’.
Na tvaṃ arahasi tāta, abhakkhaṃ bhakkhayetave’’.
౩౮౪.
384.
‘‘రసానం అఞ్ఞతరం ఏతం, కస్మా 25 మం త్వం నివారయే;
‘‘Rasānaṃ aññataraṃ etaṃ, kasmā 26 maṃ tvaṃ nivāraye;
సోహం తత్థ గమిస్సామి, యత్థ లచ్ఛామి ఏదిసం.
Sohaṃ tattha gamissāmi, yattha lacchāmi edisaṃ.
౩౮౫.
385.
‘‘సోవాహం నిప్పతిస్సామి, న తే వచ్ఛామి సన్తికే;
‘‘Sovāhaṃ nippatissāmi, na te vacchāmi santike;
యస్స మే దస్సనేన త్వం, నాభినన్దసి బ్రాహ్మణ’’.
Yassa me dassanena tvaṃ, nābhinandasi brāhmaṇa’’.
౩౮౬.
386.
‘‘అద్ధా అఞ్ఞేపి దాయాదే, పుత్తే లచ్ఛామ మాణవ;
‘‘Addhā aññepi dāyāde, putte lacchāma māṇava;
త్వఞ్చ జమ్మ వినస్సస్సు, యత్థ పత్తం న తం సుణే’’.
Tvañca jamma vinassassu, yattha pattaṃ na taṃ suṇe’’.
౩౮౭.
387.
‘‘ఏవమేవ తువం రాజ, ద్విపదిన్ద సుణోహి మే;
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, dvipadinda suṇohi me;
పబ్బాజేస్సన్తి తం రట్ఠా, సోణ్డం మాణవకం యథా’’.
Pabbājessanti taṃ raṭṭhā, soṇḍaṃ māṇavakaṃ yathā’’.
౩౮౮.
388.
‘‘సుజాతో నామ నామేన, భావితత్తాన సావకో;
‘‘Sujāto nāma nāmena, bhāvitattāna sāvako;
అచ్ఛరం కామయన్తోవ, న సో భుఞ్జి న సో పివి.
Accharaṃ kāmayantova, na so bhuñji na so pivi.
౩౮౯.
389.
ఏవం మానుసకా కామా, దిబ్బకామాన సన్తికే.
Evaṃ mānusakā kāmā, dibbakāmāna santike.
౩౯౦.
390.
‘‘ఏవమేవ అహం కాళ, భుత్వా భక్ఖం రసుత్తమం;
‘‘Evameva ahaṃ kāḷa, bhutvā bhakkhaṃ rasuttamaṃ;
అలద్ధా మానుసం మంసం, మఞ్ఞే హిస్సామి జీవితం’’.
Aladdhā mānusaṃ maṃsaṃ, maññe hissāmi jīvitaṃ’’.
౩౯౧.
391.
‘‘యథాపి తే ధతరట్ఠా, హంసా వేహాయసఙ్గమా;
‘‘Yathāpi te dhataraṭṭhā, haṃsā vehāyasaṅgamā;
౩౯౨.
392.
‘‘ఏవమేవ తువం రాజ, ద్విపదిన్ద సుణోహి మే;
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, dvipadinda suṇohi me;
అభక్ఖం రాజ భక్ఖేసి, తస్మా పబ్బాజయన్తి తం’’.
Abhakkhaṃ rāja bhakkhesi, tasmā pabbājayanti taṃ’’.
౩౯౩.
393.
‘‘తిట్ఠాహీతి మయా వుత్తో, సో త్వం గచ్ఛసి పమ్ముఖో 31;
‘‘Tiṭṭhāhīti mayā vutto, so tvaṃ gacchasi pammukho 32;
అట్ఠితో త్వం ఠితోమ్హీతి, లపసి బ్రహ్మచారిని;
Aṭṭhito tvaṃ ṭhitomhīti, lapasi brahmacārini;
ఇదం తే సమణాయుత్తం, అసిఞ్చ మే మఞ్ఞసి కఙ్కపత్తం’’ 33.
Idaṃ te samaṇāyuttaṃ, asiñca me maññasi kaṅkapattaṃ’’ 34.
౩౯౪.
394.
‘‘ఠితోహమస్మీ సధమ్మేసు రాజ, న నామగోత్తం పరివత్తయామి;
‘‘Ṭhitohamasmī sadhammesu rāja, na nāmagottaṃ parivattayāmi;
చోరఞ్చ లోకే అఠితం వదన్తి, ఆపాయికం నేరయికం ఇతో చుతం.
Corañca loke aṭhitaṃ vadanti, āpāyikaṃ nerayikaṃ ito cutaṃ.
౩౯౫.
395.
తేన యఞ్ఞం యజిత్వాన, ఏవం సగ్గం గమిస్ససి’’.
Tena yaññaṃ yajitvāna, evaṃ saggaṃ gamissasi’’.
౩౯౬.
396.
‘‘కిస్మిం ను రట్ఠే తవ జాతిభూమి 39, అథ కేన అత్థేన ఇధానుపత్తో;
‘‘Kismiṃ nu raṭṭhe tava jātibhūmi 40, atha kena atthena idhānupatto;
అక్ఖాహి మే బ్రాహ్మణ ఏతమత్థం, కిమిచ్ఛసీ దేమి తయజ్జ పత్థితం’’.
Akkhāhi me brāhmaṇa etamatthaṃ, kimicchasī demi tayajja patthitaṃ’’.
౩౯౭.
397.
‘‘గాథా చతస్సో ధరణీమహిస్సర, సుగమ్భిరత్థా వరసాగరూపమా;
‘‘Gāthā catasso dharaṇīmahissara, sugambhiratthā varasāgarūpamā;
తవేవ అత్థాయ ఇధాగతోస్మి, సుణోహి గాథా పరమత్థసంహితా’’.
Taveva atthāya idhāgatosmi, suṇohi gāthā paramatthasaṃhitā’’.
౩౯౮.
398.
‘‘న వే రుదన్తి మతిమన్తో సపఞ్ఞా, బహుస్సుతా యే బహుట్ఠానచిన్తినో;
‘‘Na ve rudanti matimanto sapaññā, bahussutā ye bahuṭṭhānacintino;
దీపఞ్హి ఏతం పరమం నరానం, యం పణ్డితా సోకనుదా భవన్తి.
Dīpañhi etaṃ paramaṃ narānaṃ, yaṃ paṇḍitā sokanudā bhavanti.
౩౯౯.
399.
‘‘అత్తానం ఞాతీ ఉదాహు 41 పుత్తదారం, ధఞ్ఞం ధనం రజతం జాతరూపం;
‘‘Attānaṃ ñātī udāhu 42 puttadāraṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;
కిమేవ త్వం 43 సుతసోమానుతప్పే, కోరబ్యసేట్ఠ వచనం సుణోమ తేతం’.
Kimeva tvaṃ 44 sutasomānutappe, korabyaseṭṭha vacanaṃ suṇoma tetaṃ’.
౪౦౦.
400.
‘‘నేవాహమత్తానమనుత్థునామి, న పుత్తదారం న ధనం న రట్ఠం;
‘‘Nevāhamattānamanutthunāmi, na puttadāraṃ na dhanaṃ na raṭṭhaṃ;
సతఞ్చ ధమ్మో చరితో పురాణో, తం సఙ్కరం 45 బ్రాహ్మణస్సానుతప్పే.
Satañca dhammo carito purāṇo, taṃ saṅkaraṃ 46 brāhmaṇassānutappe.
౪౦౧.
401.
‘‘కతో మయా సఙ్కరో బ్రాహ్మణేన, రట్ఠే సకే ఇస్సరియే ఠితేన;
‘‘Kato mayā saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
తం సఙ్కరం బ్రాహ్మణసప్పదాయ, సచ్చానురక్ఖీ పునరావజిస్సం’’.
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
౪౦౨.
402.
‘‘నేవాహమేతం అభిసద్దహామి, సుఖీ నరో మచ్చుముఖా పముత్తో;
‘‘Nevāhametaṃ abhisaddahāmi, sukhī naro maccumukhā pamutto;
అమిత్తహత్థం పునరావజేయ్య, కోరబ్యసేట్ఠ న హి మం ఉపేసి.
Amittahatthaṃ punarāvajeyya, korabyaseṭṭha na hi maṃ upesi.
౪౦౩.
403.
‘‘ముత్తో తువం పోరిసాదస్స హత్థా, గన్త్వా సకం మన్దిరం కామకామీ;
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
మధురం పియం జీవితం లద్ధ రాజ, కుతో తువం ఏహిసి మే సకాసం’’.
Madhuraṃ piyaṃ jīvitaṃ laddha rāja, kuto tuvaṃ ehisi me sakāsaṃ’’.
౪౦౪.
404.
‘‘మతం వరేయ్య పరిసుద్ధసీలో, న జీవితం 47 గరహితో పాపధమ్మో;
‘‘Mataṃ vareyya parisuddhasīlo, na jīvitaṃ 48 garahito pāpadhammo;
న హి తం నరం తాయతి 49 దుగ్గతీహి, యస్సాపి హేతు అలికం భణేయ్య.
Na hi taṃ naraṃ tāyati 50 duggatīhi, yassāpi hetu alikaṃ bhaṇeyya.
౪౦౫.
405.
‘‘సచేపి వాతో గిరిమావహేయ్య, చన్దో చ సూరియో చ ఛమా పతేయ్యుం;
‘‘Sacepi vāto girimāvaheyya, cando ca sūriyo ca chamā pateyyuṃ;
సబ్బా చ నజ్జో పటిసోతం వజేయ్యుం, న త్వేవహం రాజ ముసా భణేయ్యం.
Sabbā ca najjo paṭisotaṃ vajeyyuṃ, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ.
౪౦౬.
406.
51 ‘‘నభం ఫలేయ్య ఉదధీపి సుస్సే, సంవట్టయే భూతధరా వసున్ధరా;
52 ‘‘Nabhaṃ phaleyya udadhīpi susse, saṃvaṭṭaye bhūtadharā vasundharā;
సిలుచ్చయో మేరు సమూలముప్పతే, న త్వేవహం రాజ ముసా భణేయ్యం’’ 53.
Siluccayo meru samūlamuppate, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ’’ 54.
౪౦౭.
407.
‘‘అసిఞ్చ సత్తిఞ్చ పరామసామి, సపథమ్పి తే సమ్మ అహం కరోమి;
‘‘Asiñca sattiñca parāmasāmi, sapathampi te samma ahaṃ karomi;
తయా పముత్తో అనణో భవిత్వా, సచ్చానురక్ఖీ పునరావజిస్సం’’.
Tayā pamutto anaṇo bhavitvā, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
౪౦౮.
408.
‘‘యో తే కతో సఙ్కరో బ్రాహ్మణేన, రట్ఠే సకే ఇస్సరియే ఠితేన;
‘‘Yo te kato saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
తం సఙ్కరం బ్రాహ్మణసప్పదాయ, సచ్చానురక్ఖీ పునరావజస్సు’’.
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajassu’’.
౪౦౯.
409.
‘‘యో మే కతో సఙ్కరో బ్రాహ్మణేన, రట్ఠే సకే ఇస్సరియే ఠితేన;
‘‘Yo me kato saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
తం సఙ్కరం బ్రాహ్మణసప్పదాయ, సచ్చానురక్ఖీ పునరావజిస్సం’’.
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
౪౧౦.
410.
‘‘ముత్తో చ సో పోరిసాదస్స హత్థా, గన్త్వాన తం బ్రాహ్మణం ఏతదవోచ;
‘‘Mutto ca so porisādassa hatthā, gantvāna taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca;
సుణోమ 55 గాథాయో సతారహాయో, యా మే సుతా అస్సు హితాయ బ్రహ్మే’’.
Suṇoma 56 gāthāyo satārahāyo, yā me sutā assu hitāya brahme’’.
౪౧౧.
411.
సా నం సఙ్గతి పాలేతి, నాసబ్భి బహుసఙ్గమో.
Sā naṃ saṅgati pāleti, nāsabbhi bahusaṅgamo.
౪౧౨.
412.
‘‘సబ్భిరేవ సమాసేథ, సబ్భి కుబ్బేథ సన్థవం;
‘‘Sabbhireva samāsetha, sabbhi kubbetha santhavaṃ;
సతం సద్ధమ్మమఞ్ఞాయ, సేయ్యో హోతి న పాపియో.
Sataṃ saddhammamaññāya, seyyo hoti na pāpiyo.
౪౧౩.
413.
‘‘జీరన్తి వే రాజరథా సుచిత్తా, అథో సరీరమ్పి జరం ఉపేతి;
‘‘Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;
సతఞ్చ ధమ్మో న జరం ఉపేతి, సన్తో హవే సబ్భి పవేదయన్తి.
Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
౪౧౪.
414.
‘‘నభఞ్చం దూరే పథవీ చ దూరే, పారం సముద్దస్స తదాహు దూరే;
‘‘Nabhañcaṃ dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
తతో హవే దూరతరం వదన్తి, సతఞ్చ ధమ్మో 59 అసతఞ్చ రాజ’’.
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo 60 asatañca rāja’’.
౪౧౫.
415.
చత్తారి త్వం సహస్సాని, ఖిప్పం గణ్హాహి బ్రాహ్మణ’’.
Cattāri tvaṃ sahassāni, khippaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa’’.
౪౧౬.
416.
పచ్చత్తమేవ సుతసోమ జానహి, సహస్సియా నామ కా అత్థి 69 గాథా’’.
Paccattameva sutasoma jānahi, sahassiyā nāma kā atthi 70 gāthā’’.
౪౧౭.
417.
‘‘ఇచ్ఛామి వోహం సుతవుద్ధిమత్తనో, సన్తోతి మం 71 సప్పురిసా భజేయ్యుం;
‘‘Icchāmi vohaṃ sutavuddhimattano, santoti maṃ 72 sappurisā bhajeyyuṃ;
అహం సవన్తీహి మహోదధీవ, న హి తాత తప్పామి సుభాసితేన.
Ahaṃ savantīhi mahodadhīva, na hi tāta tappāmi subhāsitena.
౪౧౮.
418.
‘‘అగ్గి యథా తిణకట్ఠం దహన్తో, న తప్పతీ సాగరోవ 73 నదీహి;
‘‘Aggi yathā tiṇakaṭṭhaṃ dahanto, na tappatī sāgarova 74 nadīhi;
ఏవమ్పి తే పణ్డితా రాజసేట్ఠ, సుత్వా న తప్పన్తి సుభాసితేన.
Evampi te paṇḍitā rājaseṭṭha, sutvā na tappanti subhāsitena.
౪౧౯.
419.
‘‘సకస్స దాసస్స యదా సుణోమి, గాథం అహం అత్థవతిం 75 జనిన్ద;
‘‘Sakassa dāsassa yadā suṇomi, gāthaṃ ahaṃ atthavatiṃ 76 janinda;
తమేవ సక్కచ్చ నిసామయామి, న హి తాత ధమ్మేసు మమత్థి తిత్తి’’.
Tameva sakkacca nisāmayāmi, na hi tāta dhammesu mamatthi titti’’.
౪౨౦.
420.
‘‘ఇదం తే రట్ఠం సధనం సయోగ్గం, సకాయురం సబ్బకామూపపన్నం;
‘‘Idaṃ te raṭṭhaṃ sadhanaṃ sayoggaṃ, sakāyuraṃ sabbakāmūpapannaṃ;
౪౨౧.
421.
‘‘అత్తానురక్ఖాయ భవన్తి హేతే, హత్థారోహా రథికా పత్తికా చ;
‘‘Attānurakkhāya bhavanti hete, hatthārohā rathikā pattikā ca;
అస్సారుహా 81 యే చ ధనుగ్గహాసే, సేనం పయుఞ్జామ హనామ సత్తుం’’.
Assāruhā 82 ye ca dhanuggahāse, senaṃ payuñjāma hanāma sattuṃ’’.
౪౨౨.
422.
‘‘సుదుక్కరం పోరిసాదో అకాసి, జీవం గహేత్వాన అవస్సజీ మం;
‘‘Sudukkaraṃ porisādo akāsi, jīvaṃ gahetvāna avassajī maṃ;
తం తాదిసం పుబ్బకిచ్చం సరన్తో, దుబ్భే అహం తస్స కథం జనిన్ద’’.
Taṃ tādisaṃ pubbakiccaṃ saranto, dubbhe ahaṃ tassa kathaṃ janinda’’.
౪౨౩.
423.
‘‘వన్దిత్వా సో పితరం మాతరఞ్చ, అనుసాసేత్వా నేగమఞ్చ బలఞ్చ;
‘‘Vanditvā so pitaraṃ mātarañca, anusāsetvā negamañca balañca;
సచ్చవాదీ సచ్చానురక్ఖమానో, అగమాసి సో యత్థ పోరిసాదో’’.
Saccavādī saccānurakkhamāno, agamāsi so yattha porisādo’’.
౪౨౪.
424.
‘‘కతో మయా సఙ్కరో బ్రాహ్మణేన, రట్ఠే సకే ఇస్సరియే ఠితేన;
‘‘Kato mayā saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
తం సఙ్కరం బ్రాహ్మణసప్పదాయ, సచ్చానురక్ఖీ పునరాగతోస్మి;
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāgatosmi;
యజస్సు యఞ్ఞం ఖాద మం పోరిసాద’’.
Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda’’.
౪౨౫.
425.
నిద్ధూమకే పచితం సాధుపక్కం, సుణోమ 87 గాథాయో సతారహాయో’’.
Niddhūmake pacitaṃ sādhupakkaṃ, suṇoma 88 gāthāyo satārahāyo’’.
౪౨౬.
426.
‘‘అధమ్మికో త్వం పోరిసాదకాసి 89, రట్ఠా చ భట్ఠో ఉదరస్స హేతు;
‘‘Adhammiko tvaṃ porisādakāsi 90, raṭṭhā ca bhaṭṭho udarassa hetu;
ధమ్మఞ్చిమా అభివదన్తి గాథా, ధమ్మో చ అధమ్మో చ కుహిం సమేతి.
Dhammañcimā abhivadanti gāthā, dhammo ca adhammo ca kuhiṃ sameti.
౪౨౭.
427.
‘‘అధమ్మికస్స లుద్దస్స, నిచ్చం లోహితపాణినో;
‘‘Adhammikassa luddassa, niccaṃ lohitapāṇino;
నత్థి సచ్చం కుతో ధమ్మో, కిం సుతేన కరిస్ససి’’.
Natthi saccaṃ kuto dhammo, kiṃ sutena karissasi’’.
౪౨౮.
428.
‘‘యో మంసహేతు మిగవం చరేయ్య, యో వా హనే పురిసమత్తహేతు;
‘‘Yo maṃsahetu migavaṃ careyya, yo vā hane purisamattahetu;
ఉభోపి తే పేచ్చ సమా భవన్తి, కస్మా నో 91 అధమ్మికం బ్రూసి మం త్వం’’.
Ubhopi te pecca samā bhavanti, kasmā no 92 adhammikaṃ brūsi maṃ tvaṃ’’.
౪౨౯.
429.
‘‘పఞ్చ పఞ్చనఖా భక్ఖా, ఖత్తియేన పజానతా;
‘‘Pañca pañcanakhā bhakkhā, khattiyena pajānatā;
అభక్ఖం రాజ భక్ఖేసి, తస్మా అధమ్మికో తువం’’.
Abhakkhaṃ rāja bhakkhesi, tasmā adhammiko tuvaṃ’’.
౪౩౦.
430.
‘‘ముత్తో తువం పోరిసాదస్స హత్థా, గన్త్వా సకం మన్దిరం కామకామీ;
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
అమిత్తహత్థం పునరాగతోసి, న ఖత్తధమ్మే కుసలోసి రాజ’’.
Amittahatthaṃ punarāgatosi, na khattadhamme kusalosi rāja’’.
౪౩౧.
431.
‘‘యే ఖత్తధమ్మే కుసలా భవన్తి, పాయేన తే నేరయికా భవన్తి;
‘‘Ye khattadhamme kusalā bhavanti, pāyena te nerayikā bhavanti;
తస్మా అహం ఖత్తధమ్మం పహాయ, సచ్చానురక్ఖీ పునరాగతోస్మి;
Tasmā ahaṃ khattadhammaṃ pahāya, saccānurakkhī punarāgatosmi;
యజస్సు యఞ్ఞం ఖాద మం పోరిసాద’’.
Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda’’.
౪౩౨.
432.
‘‘పాసాదవాసా పథవీగవస్సా, కామిత్థియో కాసికచన్దనఞ్చ;
‘‘Pāsādavāsā pathavīgavassā, kāmitthiyo kāsikacandanañca;
సబ్బం తహిం లభసి 93 సామితాయ, సచ్చేన కిం పస్ససి ఆనిసంసం’’.
Sabbaṃ tahiṃ labhasi 94 sāmitāya, saccena kiṃ passasi ānisaṃsaṃ’’.
౪౩౩.
433.
‘‘యే కేచిమే అత్థి రసా పథబ్యా, సచ్చం తేసం సాధుతరం రసానం;
‘‘Ye kecime atthi rasā pathabyā, saccaṃ tesaṃ sādhutaraṃ rasānaṃ;
సచ్చే ఠితా సమణబ్రాహ్మణా చ, తరన్తి జాతిమరణస్స పారం’’.
Sacce ṭhitā samaṇabrāhmaṇā ca, taranti jātimaraṇassa pāraṃ’’.
౪౩౪.
434.
‘‘ముత్తో తువం పోరిసాదస్స హత్థా, గన్త్వా సకం మన్దిరం కామకామీ;
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
అమిత్తహత్థం పునరాగతోసి, న హి నూన తే మరణభయం జనిన్ద;
Amittahatthaṃ punarāgatosi, na hi nūna te maraṇabhayaṃ janinda;
౪౩౫.
435.
‘‘కతా మే కల్యాణా అనేకరూపా, యఞ్ఞా యిట్ఠా యే విపులా పసత్థా;
‘‘Katā me kalyāṇā anekarūpā, yaññā yiṭṭhā ye vipulā pasatthā;
విసోధితో పరలోకస్స మగ్గో, ధమ్మే ఠితో కో మరణస్స భాయే.
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
౪౩౬.
436.
‘‘కతా మే కల్యాణా అనేకరూపా, యఞ్ఞా యిట్ఠా యే విపులా పసత్థా;
‘‘Katā me kalyāṇā anekarūpā, yaññā yiṭṭhā ye vipulā pasatthā;
అనానుతప్పం పరలోకం గమిస్సం, యజస్సు యఞ్ఞం అద 97 మం పోరిసాద.
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada 98 maṃ porisāda.
౪౩౭.
437.
‘‘పితా చ మాతా చ ఉపట్ఠితా మే, ధమ్మేన మే ఇస్సరియం పసత్థం;
‘‘Pitā ca mātā ca upaṭṭhitā me, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
విసోధితో పరలోకస్స మగ్గో, ధమ్మే ఠితో కో మరణస్స భాయే.
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
౪౩౮.
438.
‘‘పితా చ మాతా చ ఉపట్ఠితా మే, ధమ్మేన మే ఇస్సరియం పసత్థం;
‘‘Pitā ca mātā ca upaṭṭhitā me, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
అనానుతప్పం పరలోకం గమిస్సం, యజస్సు యఞ్ఞం అద మం పోరిసాద.
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda.
౪౩౯.
439.
‘‘ఞాతీసు మిత్తేసు కతా మే కారా 99, ధమ్మేన మే ఇస్సరియం పసత్థం;
‘‘Ñātīsu mittesu katā me kārā 100, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
విసోధితో పరలోకస్స మగ్గో, ధమ్మే ఠితో కో మరణస్స భాయే.
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
౪౪౦.
440.
‘‘ఞాతీసుం మిత్తేసు కతా మే కారా, ధమ్మేన మే ఇస్సరియం పసత్థం;
‘‘Ñātīsuṃ mittesu katā me kārā, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
అనానుతప్పం పరలోకం గమిస్సం, యజస్సు యఞ్ఞం అద మం పోరిసాద.
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda.
౪౪౧.
441.
‘‘దిన్నం మే దానం బహుధా బహూనం, సన్తప్పితా సమణబ్రాహ్మణా చ;
‘‘Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahūnaṃ, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca;
విసోధితో పరలోకస్స మగ్గో, ధమ్మే ఠితో కో మరణస్స భాయే.
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
౪౪౨.
442.
‘‘దిన్నం మే దానం బహుధా బహూనం, సన్తప్పితా సమణబ్రాహ్మణా చ;
‘‘Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahūnaṃ, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca;
అనానుతప్పం పరలోకం గమిస్సం, యజస్సు యఞ్ఞం అద మం పోరిసాద’’.
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda’’.
౪౪౩.
443.
‘‘విసం పజానం పురిసో అదేయ్య, ఆసీవిసం జలితముగ్గతేజం;
‘‘Visaṃ pajānaṃ puriso adeyya, āsīvisaṃ jalitamuggatejaṃ;
ముద్ధాపి తస్స విఫలేయ్య 101 సత్తధా, యో తాదిసం సచ్చవాదిం అదేయ్య’’.
Muddhāpi tassa viphaleyya 102 sattadhā, yo tādisaṃ saccavādiṃ adeyya’’.
౪౪౪.
444.
‘‘సుత్వా ధమ్మం విజానన్తి, నరా కల్యాణపాపకం;
‘‘Sutvā dhammaṃ vijānanti, narā kalyāṇapāpakaṃ;
౪౪౫.
445.
సా నం సఙ్గతి పాలేతి, నాసబ్భి బహుసఙ్గమో.
Sā naṃ saṅgati pāleti, nāsabbhi bahusaṅgamo.
౪౪౬.
446.
‘‘సబ్భిరేవ సమాసేథ, సబ్భి కుబ్బేథ సన్థవం;
‘‘Sabbhireva samāsetha, sabbhi kubbetha santhavaṃ;
సతం సద్ధమ్మమఞ్ఞాయ, సేయ్యో హోతి న పాపియో.
Sataṃ saddhammamaññāya, seyyo hoti na pāpiyo.
౪౪౭.
447.
‘‘జీరన్తి వే రాజరథా సుచిత్తా, అథో సరీరమ్పి జరం ఉపేతి;
‘‘Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;
సతఞ్చ ధమ్మో న జరం ఉపేతి, సన్తో హవే సబ్భి పవేదయన్తి.
Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
౪౪౮.
448.
‘‘నభఞ్చం దూరే పథవీ చ దూరే, పారం సముద్దస్స తదాహు దూరే;
‘‘Nabhañcaṃ dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
తతో హవే దూరతరం వదన్తి, సతఞ్చ ధమ్మో 107 అసతఞ్చ రాజ’’.
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo 108 asatañca rāja’’.
౪౪౯.
449.
‘‘గాథా ఇమా అత్థవతీ సుబ్యఞ్జనా, సుభాసితా తుయ్హ జనిన్ద సుత్వా;
‘‘Gāthā imā atthavatī subyañjanā, subhāsitā tuyha janinda sutvā;
ఆనన్ది విత్తో సుమనో పతీతో, చత్తారి తే సమ్మ వరే దదామి’’.
Ānandi vitto sumano patīto, cattāri te samma vare dadāmi’’.
౪౫౦.
450.
‘‘యో నత్తనో మరణం బుజ్ఝసి తువం 109, హితాహితం వినిపాతఞ్చ సగ్గం;
‘‘Yo nattano maraṇaṃ bujjhasi tuvaṃ 110, hitāhitaṃ vinipātañca saggaṃ;
గిద్ధో రసే దుచ్చరితే నివిట్ఠో, కిం త్వం వరం దస్ససి పాపధమ్మ.
Giddho rase duccarite niviṭṭho, kiṃ tvaṃ varaṃ dassasi pāpadhamma.
౪౫౧.
451.
‘‘అహఞ్చ తం దేహి వరన్తి వజ్జం, త్వఞ్చాపి దత్వాన అవాకరేయ్య;
‘‘Ahañca taṃ dehi varanti vajjaṃ, tvañcāpi datvāna avākareyya;
సన్దిట్ఠికం కలహమిమం వివాదం, కో పణ్డితో జానముపబ్బజేయ్య’’.
Sandiṭṭhikaṃ kalahamimaṃ vivādaṃ, ko paṇḍito jānamupabbajeyya’’.
౪౫౨.
452.
‘‘న తం వరం అరహతి జన్తు దాతుం, యం వాపి దత్వాన అవాకరేయ్య;
‘‘Na taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ, yaṃ vāpi datvāna avākareyya;
వరస్సు సమ్మ అవికమ్పమానో, పాణం చజిత్వానపి దస్సమేవ’’.
Varassu samma avikampamāno, pāṇaṃ cajitvānapi dassameva’’.
౪౫౩.
453.
‘‘అరియస్స అరియేన సమేతి సఖ్యం 111, పఞ్ఞస్స పఞ్ఞాణవతా సమేతి;
‘‘Ariyassa ariyena sameti sakhyaṃ 112, paññassa paññāṇavatā sameti;
పస్సేయ్య తం వస్ససతం అరోగం 113, ఏతం వరానం పఠమం వరామి’’.
Passeyya taṃ vassasataṃ arogaṃ 114, etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ varāmi’’.
౪౫౪.
454.
‘‘అరియస్స అరియేన సమేతి సఖ్యం, పఞ్ఞస్స పఞ్ఞాణవతా సమేతి;
‘‘Ariyassa ariyena sameti sakhyaṃ, paññassa paññāṇavatā sameti;
పస్సాసి మం వస్ససతం అరోగం, ఏతం వరానం పఠమం దదామి’’.
Passāsi maṃ vassasataṃ arogaṃ, etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ dadāmi’’.
౪౫౫.
455.
‘‘యే ఖత్తియాసే ఇధ భూమిపాలా, ముద్ధాభిసిత్తా కతనామధేయ్యా;
‘‘Ye khattiyāse idha bhūmipālā, muddhābhisittā katanāmadheyyā;
న తాదిసే భూమిపతీ అదేసి, ఏతం వరానం దుతియం వరామి’’.
Na tādise bhūmipatī adesi, etaṃ varānaṃ dutiyaṃ varāmi’’.
౪౫౬.
456.
‘‘యే ఖత్తియాసే ఇధ భూమిపాలా, ముద్ధాభిసిత్తా కతనామధేయ్యా;
‘‘Ye khattiyāse idha bhūmipālā, muddhābhisittā katanāmadheyyā;
న తాదిసే భూమిపతీ అదేమి, ఏతం వరానం దుతియం దదామి’’.
Na tādise bhūmipatī ademi, etaṃ varānaṃ dutiyaṃ dadāmi’’.
౪౫౭.
457.
‘‘పరోసతం ఖత్తియా తే గహితా, తలావుతా అస్సుముఖా రుదన్తా;
‘‘Parosataṃ khattiyā te gahitā, talāvutā assumukhā rudantā;
సకే తే రట్ఠే పటిపాదయాహి, ఏతం వరానం తతియం వరామి’’.
Sake te raṭṭhe paṭipādayāhi, etaṃ varānaṃ tatiyaṃ varāmi’’.
౪౫౮.
458.
‘‘పరోసతం ఖత్తియా మే గహితా, తలావుతా అస్సుముఖా రుదన్తా;
‘‘Parosataṃ khattiyā me gahitā, talāvutā assumukhā rudantā;
సకే తే రట్ఠే పటిపాదయామి 115, ఏతం వరానం తతియం దదామి’’.
Sake te raṭṭhe paṭipādayāmi 116, etaṃ varānaṃ tatiyaṃ dadāmi’’.
౪౫౯.
459.
‘‘ఛిద్దం తే రట్ఠం బ్యథితా 117 భయా హి, పుథూ నరా లేణమనుప్పవిట్ఠా;
‘‘Chiddaṃ te raṭṭhaṃ byathitā 118 bhayā hi, puthū narā leṇamanuppaviṭṭhā;
మనుస్సమంసం విరమేహి 119 రాజ, ఏతం వరానం చతుత్థం వరామి’’.
Manussamaṃsaṃ viramehi 120 rāja, etaṃ varānaṃ catutthaṃ varāmi’’.
౪౬౦.
460.
సోహం కథం ఏత్తో ఉపారమేయ్యం, అఞ్ఞం వరానం చతుత్థం వరస్సు’’.
Sohaṃ kathaṃ etto upārameyyaṃ, aññaṃ varānaṃ catutthaṃ varassu’’.
౪౬౧.
461.
‘‘నం వే పియం మేతి జనిన్ద తాదిసో, అత్తం నిరంకచ్చ 125 పియాని సేవతి;
‘‘Naṃ ve piyaṃ meti janinda tādiso, attaṃ niraṃkacca 126 piyāni sevati;
౪౬౨.
462.
‘‘పియం మే మానుసం మంసం, సుతసోమ విజానహి;
‘‘Piyaṃ me mānusaṃ maṃsaṃ, sutasoma vijānahi;
౪౬౩.
463.
‘‘యో వే పియం మేతి పియానురక్ఖీ 135, అత్తం నిరంకచ్చ పియాని సేవతి;
‘‘Yo ve piyaṃ meti piyānurakkhī 136, attaṃ niraṃkacca piyāni sevati;
సోణ్డోవ పిత్వా విసమిస్సపానం 137, తేనేవ సో హోతి దుక్ఖీ పరత్థ.
Soṇḍova pitvā visamissapānaṃ 138, teneva so hoti dukkhī parattha.
౪౬౪.
464.
‘‘యో చీధ సఙ్ఖాయ పియాని హిత్వా, కిచ్ఛేనపి సేవతి అరియధమ్మే 139;
‘‘Yo cīdha saṅkhāya piyāni hitvā, kicchenapi sevati ariyadhamme 140;
దుక్ఖితోవ పిత్వాన యథోసధాని, తేనేవ సో హోతి సుఖీ పరత్థ’’.
Dukkhitova pitvāna yathosadhāni, teneva so hoti sukhī parattha’’.
౪౬౫.
465.
‘‘ఓహాయహం పితరం మాతరఞ్చ, మనాపియే కామగుణే చ 141 పఞ్చ;
‘‘Ohāyahaṃ pitaraṃ mātarañca, manāpiye kāmaguṇe ca 142 pañca;
ఏతస్స హేతుమ్హి వనం పవిట్ఠో, తం తే వరం కిన్తి మహం దదామి’’.
Etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho, taṃ te varaṃ kinti mahaṃ dadāmi’’.
౪౬౬.
466.
‘‘న పణ్డితా దిగుణమాహు వాక్యం, సచ్చప్పటిఞ్ఞావ భవన్తి సన్తో;
‘‘Na paṇḍitā diguṇamāhu vākyaṃ, saccappaṭiññāva bhavanti santo;
వరస్సు సమ్మ ఇతి మం అవోచ, ఇచ్చబ్రవీ త్వం న హి తే సమేతి’’.
Varassu samma iti maṃ avoca, iccabravī tvaṃ na hi te sameti’’.
౪౬౭.
467.
‘‘అపుఞ్ఞలాభం అయసం అకిత్తిం, పాపం బహుం దుచ్చరితం కిలేసం;
‘‘Apuññalābhaṃ ayasaṃ akittiṃ, pāpaṃ bahuṃ duccaritaṃ kilesaṃ;
మనుస్సమంసస్స కతే 143 ఉపాగా, తం తే వరం కిన్తి మహం దదేయ్యం.
Manussamaṃsassa kate 144 upāgā, taṃ te varaṃ kinti mahaṃ dadeyyaṃ.
౪౬౮.
468.
‘‘నం తం వరం అరహతి జన్తు దాతుం, యం వాపి దత్వాన అవాకరేయ్య;
‘‘Naṃ taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ, yaṃ vāpi datvāna avākareyya;
వరస్సు సమ్మ అవికమ్పమానో, పాణం చజిత్వానపి దస్సమేవ’’.
Varassu samma avikampamāno, pāṇaṃ cajitvānapi dassameva’’.
౪౬౯.
469.
‘‘పాణం చజన్తి సన్తో నాపి ధమ్మం, సచ్చప్పటిఞ్ఞావ భవన్తి సన్తో;
‘‘Pāṇaṃ cajanti santo nāpi dhammaṃ, saccappaṭiññāva bhavanti santo;
దత్వా వరం ఖిప్పమవాకరోహి, ఏతేన సమ్పజ్జ సురాజసేట్ఠ.
Datvā varaṃ khippamavākarohi, etena sampajja surājaseṭṭha.
౪౭౦.
470.
అఙ్గం ధనం జీవితఞ్చాపి సబ్బం, చజే నరో ధమ్మమనుస్సరన్తో’’.
Aṅgaṃ dhanaṃ jīvitañcāpi sabbaṃ, caje naro dhammamanussaranto’’.
౪౭౧.
471.
‘‘యస్మా హి ధమ్మం పురిసో విజఞ్ఞా, యే చస్స కఙ్ఖం వినయన్తి సన్తో;
‘‘Yasmā hi dhammaṃ puriso vijaññā, ye cassa kaṅkhaṃ vinayanti santo;
తం హిస్స దీపఞ్చ పరాయణఞ్చ, న తేన మిత్తిం జిరయేథ 149 పఞ్ఞో.
Taṃ hissa dīpañca parāyaṇañca, na tena mittiṃ jirayetha 150 pañño.
౪౭౨.
472.
‘‘అద్ధా హి సో భక్ఖో మమ మనాపో, ఏతస్స హేతుమ్హి వనం పవిట్ఠో;
‘‘Addhā hi so bhakkho mama manāpo, etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho;
సచే చ మం యాచసి ఏతమత్థం, ఏతమ్పి తే సమ్మ వరం దదామి.
Sace ca maṃ yācasi etamatthaṃ, etampi te samma varaṃ dadāmi.
౪౭౩.
473.
‘‘సత్థా చ మే హోసి సఖా చ మేసి, వచనమ్పి తే సమ్మ అహం అకాసిం;
‘‘Satthā ca me hosi sakhā ca mesi, vacanampi te samma ahaṃ akāsiṃ;
తువమ్పి 151 మే సమ్మ కరోహి వాక్యం, ఉభోపి గన్త్వాన పమోచయామ’’.
Tuvampi 152 me samma karohi vākyaṃ, ubhopi gantvāna pamocayāma’’.
౪౭౪.
474.
‘‘సత్థా చ తే హోమి సఖా చ త్యమ్హి, వచనమ్పి మే సమ్మ తువం అకాసి;
‘‘Satthā ca te homi sakhā ca tyamhi, vacanampi me samma tuvaṃ akāsi;
అహమ్పి తే సమ్మ కరోమి వాక్యం, ఉభోపి గన్త్వాన పమోచయామ’’.
Ahampi te samma karomi vākyaṃ, ubhopi gantvāna pamocayāma’’.
౪౭౫.
475.
‘‘కమ్మాసపాదేనం విహేఠితత్థ 153, తలావుతా అస్సుముఖా రుదన్తా;
‘‘Kammāsapādenaṃ viheṭhitattha 154, talāvutā assumukhā rudantā;
న జాతు దుబ్భేథ ఇమస్స రఞ్ఞో, సచ్చప్పటిఞ్ఞం మే పటిస్సుణాథ’’.
Na jātu dubbhetha imassa rañño, saccappaṭiññaṃ me paṭissuṇātha’’.
౪౭౬.
476.
‘‘కమ్మాసపాదేన విహేఠితమ్హా, తలావుతా అస్సుముఖా రుదన్తా;
‘‘Kammāsapādena viheṭhitamhā, talāvutā assumukhā rudantā;
న జాతు దుబ్భేమ ఇమస్స రఞ్ఞో, సచ్చప్పటిఞ్ఞం తే పటిస్సుణామ’’.
Na jātu dubbhema imassa rañño, saccappaṭiññaṃ te paṭissuṇāma’’.
౪౭౭.
477.
‘‘యథా పితా వా అథ వాపి మాతా, అనుకమ్పకా అత్థకామా పజానం;
‘‘Yathā pitā vā atha vāpi mātā, anukampakā atthakāmā pajānaṃ;
ఏవమేవ వో 155 హోతు అయఞ్చ రాజా, తుమ్హే చ వో హోథ యథేవ పుత్తా’’.
Evameva vo 156 hotu ayañca rājā, tumhe ca vo hotha yatheva puttā’’.
౪౭౮.
478.
‘‘యథా పితా వా అథ వాపి మాతా, అనుకమ్పకా అత్థకామా పజానం;
‘‘Yathā pitā vā atha vāpi mātā, anukampakā atthakāmā pajānaṃ;
౪౭౯.
479.
‘‘చతుప్పదం సకుణఞ్చాపి మంసం, సూదేహి రన్ధం సుకతం సునిట్ఠితం;
‘‘Catuppadaṃ sakuṇañcāpi maṃsaṃ, sūdehi randhaṃ sukataṃ suniṭṭhitaṃ;
సుధంవ ఇన్దో పరిభుఞ్జియాన, హిత్వా కథేకో రమసీ అరఞ్ఞే.
Sudhaṃva indo paribhuñjiyāna, hitvā katheko ramasī araññe.
౪౮౦.
480.
‘‘తా ఖత్తియా వల్లివిలాకమజ్ఝా, అలఙ్కతా సమ్పరివారయిత్వా;
‘‘Tā khattiyā vallivilākamajjhā, alaṅkatā samparivārayitvā;
ఇన్దంవ దేవేసు పమోదయింసు, హిత్వా కథేకో రమసీ అరఞ్ఞే.
Indaṃva devesu pamodayiṃsu, hitvā katheko ramasī araññe.
౪౮౧.
481.
సేయ్యస్స 165 మజ్ఝమ్హి సుఖం సయిత్వా, హిత్వా కథేకో రమసీ అరఞ్ఞే.
Seyyassa 166 majjhamhi sukhaṃ sayitvā, hitvā katheko ramasī araññe.
౪౮౨.
482.
‘‘పాణిస్సరం కుమ్భథూణం నిసీథే, అథోపి వే నిప్పురిసమ్పి తూరియం;
‘‘Pāṇissaraṃ kumbhathūṇaṃ nisīthe, athopi ve nippurisampi tūriyaṃ;
బహుం సుగీతఞ్చ సువాదితఞ్చ, హిత్వా కథేకో రమసీ అరఞ్ఞే.
Bahuṃ sugītañca suvāditañca, hitvā katheko ramasī araññe.
౪౮౩.
483.
‘‘ఉయ్యానసమ్పన్నం పహూతమాల్యం, మిగాజినూపేతపురం 167 సురమ్మం;
‘‘Uyyānasampannaṃ pahūtamālyaṃ, migājinūpetapuraṃ 168 surammaṃ;
హయేహి నాగేహి రథేహుపేతం, హిత్వా కథేకో రమసీ అరఞ్ఞే’’.
Hayehi nāgehi rathehupetaṃ, hitvā katheko ramasī araññe’’.
౪౮౪.
484.
‘‘కాళపక్ఖే యథా చన్దో, హాయతేవ సువే సువే;
‘‘Kāḷapakkhe yathā cando, hāyateva suve suve;
కాళపక్ఖూపమో రాజ, అసతం హోతి సమాగమో.
Kāḷapakkhūpamo rāja, asataṃ hoti samāgamo.
౪౮౫.
485.
అకాసిం పాపకం కమ్మం, యేన గచ్ఛామి దుగ్గతిం.
Akāsiṃ pāpakaṃ kammaṃ, yena gacchāmi duggatiṃ.
౪౮౬.
486.
‘‘సుక్కపక్ఖే యథా చన్దో, వడ్ఢతేవ సువే సువే;
‘‘Sukkapakkhe yathā cando, vaḍḍhateva suve suve;
సుక్కపక్ఖూపమో రాజ, సతం హోతి సమాగమో.
Sukkapakkhūpamo rāja, sataṃ hoti samāgamo.
౪౮౭.
487.
‘‘యథాహం తువమాగమ్మ, సుతసోమ విజానహి;
‘‘Yathāhaṃ tuvamāgamma, sutasoma vijānahi;
కాహామి కుసలం కమ్మం, యేన గచ్ఛామి సుగ్గతిం.
Kāhāmi kusalaṃ kammaṃ, yena gacchāmi suggatiṃ.
౪౮౮.
488.
‘‘థలే యథా వారి జనిన్ద వుట్ఠం 173, అనద్ధనేయ్యం న చిరట్ఠితీకం;
‘‘Thale yathā vāri janinda vuṭṭhaṃ 174, anaddhaneyyaṃ na ciraṭṭhitīkaṃ;
ఏవమ్పి హోతి అసతం సమాగమో, అనద్ధనేయ్యో ఉదకం థలేవ.
Evampi hoti asataṃ samāgamo, anaddhaneyyo udakaṃ thaleva.
౪౮౯.
489.
‘‘సరే యథా వారి జనిన్ద వుట్ఠం, చిరట్ఠితీకం నరవీరసేట్ఠ 175;
‘‘Sare yathā vāri janinda vuṭṭhaṃ, ciraṭṭhitīkaṃ naravīraseṭṭha 176;
౪౯౦.
490.
‘‘అబ్యాయికో హోతి సతం సమాగమో, యావమ్పి తిట్ఠేయ్య తథేవ హోతి;
‘‘Abyāyiko hoti sataṃ samāgamo, yāvampi tiṭṭheyya tatheva hoti;
ఖిప్పఞ్హి వేతి అసతం సమాగమో, తస్మా సతం ధమ్మో అసబ్భి ఆరకా’’.
Khippañhi veti asataṃ samāgamo, tasmā sataṃ dhammo asabbhi ārakā’’.
౪౯౧.
491.
‘‘న సో రాజా యో 181 అజేయ్యం జినాతి, న సో సఖా యో సఖారం జినాతి;
‘‘Na so rājā yo 182 ajeyyaṃ jināti, na so sakhā yo sakhāraṃ jināti;
న సా భరియా యా పతినో న విభేతి, న తే పుత్తా 183 యే న భరన్తి జిణ్ణం.
Na sā bhariyā yā patino na vibheti, na te puttā 184 ye na bharanti jiṇṇaṃ.
౪౯౨.
492.
‘‘న సా సభా యత్థ న సన్తి సన్తో, న తే సన్తో 185 యే న భణన్తి ధమ్మం;
‘‘Na sā sabhā yattha na santi santo, na te santo 186 ye na bhaṇanti dhammaṃ;
రాగఞ్చ దోసఞ్చ పహాయ మోహం, ధమ్మం భణన్తావ భవన్తి సన్తో.
Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, dhammaṃ bhaṇantāva bhavanti santo.
౪౯౩.
493.
‘‘నాభాసమానం జానన్తి, మిస్సం బాలేహి పణ్డితం;
‘‘Nābhāsamānaṃ jānanti, missaṃ bālehi paṇḍitaṃ;
భాసమానఞ్చ జానన్తి, దేసేన్తం అమతం పదం.
Bhāsamānañca jānanti, desentaṃ amataṃ padaṃ.
౪౯౪.
494.
‘‘భాసయే జోతయే ధమ్మం, పగ్గణ్హే ఇసినం ధజం;
‘‘Bhāsaye jotaye dhammaṃ, paggaṇhe isinaṃ dhajaṃ;
సుభాసితద్ధజా ఇసయో, ధమ్మో హి ఇసినం ధజో’’తి.
Subhāsitaddhajā isayo, dhammo hi isinaṃ dhajo’’ti.
మహాసుతసోమజాతకం పఞ్చమం.
Mahāsutasomajātakaṃ pañcamaṃ.
అసీతినిపాతం నిట్ఠితం.
Asītinipātaṃ niṭṭhitaṃ.
తస్సుద్దానం –
Tassuddānaṃ –
సుముఖో పన హంసవరో చ మహా, సుధభోజనికో చ పరో పవరో;
Sumukho pana haṃsavaro ca mahā, sudhabhojaniko ca paro pavaro;
సకుణాలదిజాధిపతివ్హయనో, సుతసోమవరుత్తమసవ్హయనోతి.
Sakuṇāladijādhipativhayano, sutasomavaruttamasavhayanoti.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā / [౫౩౭] ౫. మహాసుతసోమజాతకవణ్ణనా • [537] 5. Mahāsutasomajātakavaṇṇanā