Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi |
൫൩൭. മഹാസുതസോമജാതകം (൫)
537. Mahāsutasomajātakaṃ (5)
൩൭൧.
371.
‘‘കസ്മാ തുവം രസക ഏദിസാനി, കരോസി കമ്മാനി സുദാരുണാനി;
‘‘Kasmā tuvaṃ rasaka edisāni, karosi kammāni sudāruṇāni;
ഹനാസി ഇത്ഥീ പുരിസേ ച മൂള്ഹോ, മംസസ്സ ഹേതു അദു 1 ധനസ്സ കാരണാ’’.
Hanāsi itthī purise ca mūḷho, maṃsassa hetu adu 2 dhanassa kāraṇā’’.
൩൭൨.
372.
‘‘നം അത്തഹേതൂ ന ധനസ്സ കാരണാ, ന പുത്തദാരസ്സ സഹായഞാതിനം;
‘‘Naṃ attahetū na dhanassa kāraṇā, na puttadārassa sahāyañātinaṃ;
ഭത്താ ച മേ ഭഗവാ ഭൂമിപാലോ, സോ ഖാദതി മംസം ഭദന്തേദിസം’’.
Bhattā ca me bhagavā bhūmipālo, so khādati maṃsaṃ bhadantedisaṃ’’.
൩൭൩.
373.
‘‘സചേ തുവം ഭത്തുരത്ഥേ പയുത്തോ, കരോസി കമ്മാനി സുദാരുണാനി;
‘‘Sace tuvaṃ bhatturatthe payutto, karosi kammāni sudāruṇāni;
പാതോവ അന്തേപുരം പാപുണിത്വാ, ലപേയ്യാസി മേ രാജിനോ സമ്മുഖേ തം’’.
Pātova antepuraṃ pāpuṇitvā, lapeyyāsi me rājino sammukhe taṃ’’.
൩൭൪.
374.
‘‘തഥാ കരിസ്സാമി അഹം ഭദന്തേ, യഥാ തുവം 3 ഭാസസി കാളഹത്ഥി;
‘‘Tathā karissāmi ahaṃ bhadante, yathā tuvaṃ 4 bhāsasi kāḷahatthi;
പാതോവ അന്തേപുരം പാപുണിത്വാ, വക്ഖാമി തേ രാജിനോ സമ്മുഖേ തം’’.
Pātova antepuraṃ pāpuṇitvā, vakkhāmi te rājino sammukhe taṃ’’.
൩൭൫.
375.
കാളോ രസകമാദായ, രാജാനം ഉപസങ്കമി;
Kāḷo rasakamādāya, rājānaṃ upasaṅkami;
൩൭൬.
376.
‘‘സച്ചം കിര മഹാരാജ, രസകോ പേസിതോ തയാ;
‘‘Saccaṃ kira mahārāja, rasako pesito tayā;
ഹനതി ഇത്ഥിപുരിസേ, തുവം മംസാനി ഖാദസി’’.
Hanati itthipurise, tuvaṃ maṃsāni khādasi’’.
൩൭൭.
377.
‘‘ഏവമേവ തഥാ കാള, രസകോ പേസിതോ മയാ;
‘‘Evameva tathā kāḷa, rasako pesito mayā;
മമ അത്ഥം കരോന്തസ്സ, കിമേതം പരിഭാസസി’’.
Mama atthaṃ karontassa, kimetaṃ paribhāsasi’’.
൩൭൮.
378.
‘‘ആനന്ദോ സബ്ബമച്ഛാനം, ഖാദിത്വാ രസഗിദ്ധിമാ;
‘‘Ānando sabbamacchānaṃ, khāditvā rasagiddhimā;
പരിക്ഖീണായ പരിസായ, അത്താനം ഖാദിയാ മതോ.
Parikkhīṇāya parisāya, attānaṃ khādiyā mato.
൩൭൯.
379.
‘‘ഏവം പമത്തോ രസഗാരവേ രത്തോ 9, ബാലോ യദീ ആയതി നാവബുജ്ഝതി;
‘‘Evaṃ pamatto rasagārave ratto 10, bālo yadī āyati nāvabujjhati;
൩൮൦.
380.
മാ ത്വം ഇമം കേവലം വാരിജോവ, ദ്വിപദാധിപ 19 സുഞ്ഞമകാസി രട്ഠം’’.
Mā tvaṃ imaṃ kevalaṃ vārijova, dvipadādhipa 20 suññamakāsi raṭṭhaṃ’’.
൩൮൧.
381.
ജമ്ബുപേസിമലദ്ധാന, മതോ സോ തസ്സ സങ്ഖയേ.
Jambupesimaladdhāna, mato so tassa saṅkhaye.
൩൮൨.
382.
‘‘ഏവമേവ അഹം കാള, ഭുത്വാ ഭക്ഖം രസുത്തമം;
‘‘Evameva ahaṃ kāḷa, bhutvā bhakkhaṃ rasuttamaṃ;
൩൮൩.
383.
‘‘മാണവ അഭിരൂപോസി, കുലേ ജാതോസി സോത്ഥിയേ;
‘‘Māṇava abhirūposi, kule jātosi sotthiye;
ന ത്വം അരഹസി താത, അഭക്ഖം ഭക്ഖയേതവേ’’.
Na tvaṃ arahasi tāta, abhakkhaṃ bhakkhayetave’’.
൩൮൪.
384.
‘‘രസാനം അഞ്ഞതരം ഏതം, കസ്മാ 25 മം ത്വം നിവാരയേ;
‘‘Rasānaṃ aññataraṃ etaṃ, kasmā 26 maṃ tvaṃ nivāraye;
സോഹം തത്ഥ ഗമിസ്സാമി, യത്ഥ ലച്ഛാമി ഏദിസം.
Sohaṃ tattha gamissāmi, yattha lacchāmi edisaṃ.
൩൮൫.
385.
‘‘സോവാഹം നിപ്പതിസ്സാമി, ന തേ വച്ഛാമി സന്തികേ;
‘‘Sovāhaṃ nippatissāmi, na te vacchāmi santike;
യസ്സ മേ ദസ്സനേന ത്വം, നാഭിനന്ദസി ബ്രാഹ്മണ’’.
Yassa me dassanena tvaṃ, nābhinandasi brāhmaṇa’’.
൩൮൬.
386.
‘‘അദ്ധാ അഞ്ഞേപി ദായാദേ, പുത്തേ ലച്ഛാമ മാണവ;
‘‘Addhā aññepi dāyāde, putte lacchāma māṇava;
ത്വഞ്ച ജമ്മ വിനസ്സസ്സു, യത്ഥ പത്തം ന തം സുണേ’’.
Tvañca jamma vinassassu, yattha pattaṃ na taṃ suṇe’’.
൩൮൭.
387.
‘‘ഏവമേവ തുവം രാജ, ദ്വിപദിന്ദ സുണോഹി മേ;
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, dvipadinda suṇohi me;
പബ്ബാജേസ്സന്തി തം രട്ഠാ, സോണ്ഡം മാണവകം യഥാ’’.
Pabbājessanti taṃ raṭṭhā, soṇḍaṃ māṇavakaṃ yathā’’.
൩൮൮.
388.
‘‘സുജാതോ നാമ നാമേന, ഭാവിതത്താന സാവകോ;
‘‘Sujāto nāma nāmena, bhāvitattāna sāvako;
അച്ഛരം കാമയന്തോവ, ന സോ ഭുഞ്ജി ന സോ പിവി.
Accharaṃ kāmayantova, na so bhuñji na so pivi.
൩൮൯.
389.
ഏവം മാനുസകാ കാമാ, ദിബ്ബകാമാന സന്തികേ.
Evaṃ mānusakā kāmā, dibbakāmāna santike.
൩൯൦.
390.
‘‘ഏവമേവ അഹം കാള, ഭുത്വാ ഭക്ഖം രസുത്തമം;
‘‘Evameva ahaṃ kāḷa, bhutvā bhakkhaṃ rasuttamaṃ;
അലദ്ധാ മാനുസം മംസം, മഞ്ഞേ ഹിസ്സാമി ജീവിതം’’.
Aladdhā mānusaṃ maṃsaṃ, maññe hissāmi jīvitaṃ’’.
൩൯൧.
391.
‘‘യഥാപി തേ ധതരട്ഠാ, ഹംസാ വേഹായസങ്ഗമാ;
‘‘Yathāpi te dhataraṭṭhā, haṃsā vehāyasaṅgamā;
൩൯൨.
392.
‘‘ഏവമേവ തുവം രാജ, ദ്വിപദിന്ദ സുണോഹി മേ;
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, dvipadinda suṇohi me;
അഭക്ഖം രാജ ഭക്ഖേസി, തസ്മാ പബ്ബാജയന്തി തം’’.
Abhakkhaṃ rāja bhakkhesi, tasmā pabbājayanti taṃ’’.
൩൯൩.
393.
‘‘തിട്ഠാഹീതി മയാ വുത്തോ, സോ ത്വം ഗച്ഛസി പമ്മുഖോ 31;
‘‘Tiṭṭhāhīti mayā vutto, so tvaṃ gacchasi pammukho 32;
അട്ഠിതോ ത്വം ഠിതോമ്ഹീതി, ലപസി ബ്രഹ്മചാരിനി;
Aṭṭhito tvaṃ ṭhitomhīti, lapasi brahmacārini;
ഇദം തേ സമണായുത്തം, അസിഞ്ച മേ മഞ്ഞസി കങ്കപത്തം’’ 33.
Idaṃ te samaṇāyuttaṃ, asiñca me maññasi kaṅkapattaṃ’’ 34.
൩൯൪.
394.
‘‘ഠിതോഹമസ്മീ സധമ്മേസു രാജ, ന നാമഗോത്തം പരിവത്തയാമി;
‘‘Ṭhitohamasmī sadhammesu rāja, na nāmagottaṃ parivattayāmi;
ചോരഞ്ച ലോകേ അഠിതം വദന്തി, ആപായികം നേരയികം ഇതോ ചുതം.
Corañca loke aṭhitaṃ vadanti, āpāyikaṃ nerayikaṃ ito cutaṃ.
൩൯൫.
395.
തേന യഞ്ഞം യജിത്വാന, ഏവം സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി’’.
Tena yaññaṃ yajitvāna, evaṃ saggaṃ gamissasi’’.
൩൯൬.
396.
‘‘കിസ്മിം നു രട്ഠേ തവ ജാതിഭൂമി 39, അഥ കേന അത്ഥേന ഇധാനുപത്തോ;
‘‘Kismiṃ nu raṭṭhe tava jātibhūmi 40, atha kena atthena idhānupatto;
അക്ഖാഹി മേ ബ്രാഹ്മണ ഏതമത്ഥം, കിമിച്ഛസീ ദേമി തയജ്ജ പത്ഥിതം’’.
Akkhāhi me brāhmaṇa etamatthaṃ, kimicchasī demi tayajja patthitaṃ’’.
൩൯൭.
397.
‘‘ഗാഥാ ചതസ്സോ ധരണീമഹിസ്സര, സുഗമ്ഭിരത്ഥാ വരസാഗരൂപമാ;
‘‘Gāthā catasso dharaṇīmahissara, sugambhiratthā varasāgarūpamā;
തവേവ അത്ഥായ ഇധാഗതോസ്മി, സുണോഹി ഗാഥാ പരമത്ഥസംഹിതാ’’.
Taveva atthāya idhāgatosmi, suṇohi gāthā paramatthasaṃhitā’’.
൩൯൮.
398.
‘‘ന വേ രുദന്തി മതിമന്തോ സപഞ്ഞാ, ബഹുസ്സുതാ യേ ബഹുട്ഠാനചിന്തിനോ;
‘‘Na ve rudanti matimanto sapaññā, bahussutā ye bahuṭṭhānacintino;
ദീപഞ്ഹി ഏതം പരമം നരാനം, യം പണ്ഡിതാ സോകനുദാ ഭവന്തി.
Dīpañhi etaṃ paramaṃ narānaṃ, yaṃ paṇḍitā sokanudā bhavanti.
൩൯൯.
399.
‘‘അത്താനം ഞാതീ ഉദാഹു 41 പുത്തദാരം, ധഞ്ഞം ധനം രജതം ജാതരൂപം;
‘‘Attānaṃ ñātī udāhu 42 puttadāraṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;
കിമേവ ത്വം 43 സുതസോമാനുതപ്പേ, കോരബ്യസേട്ഠ വചനം സുണോമ തേതം’.
Kimeva tvaṃ 44 sutasomānutappe, korabyaseṭṭha vacanaṃ suṇoma tetaṃ’.
൪൦൦.
400.
‘‘നേവാഹമത്താനമനുത്ഥുനാമി, ന പുത്തദാരം ന ധനം ന രട്ഠം;
‘‘Nevāhamattānamanutthunāmi, na puttadāraṃ na dhanaṃ na raṭṭhaṃ;
സതഞ്ച ധമ്മോ ചരിതോ പുരാണോ, തം സങ്കരം 45 ബ്രാഹ്മണസ്സാനുതപ്പേ.
Satañca dhammo carito purāṇo, taṃ saṅkaraṃ 46 brāhmaṇassānutappe.
൪൦൧.
401.
‘‘കതോ മയാ സങ്കരോ ബ്രാഹ്മണേന, രട്ഠേ സകേ ഇസ്സരിയേ ഠിതേന;
‘‘Kato mayā saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
തം സങ്കരം ബ്രാഹ്മണസപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജിസ്സം’’.
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
൪൦൨.
402.
‘‘നേവാഹമേതം അഭിസദ്ദഹാമി, സുഖീ നരോ മച്ചുമുഖാ പമുത്തോ;
‘‘Nevāhametaṃ abhisaddahāmi, sukhī naro maccumukhā pamutto;
അമിത്തഹത്ഥം പുനരാവജേയ്യ, കോരബ്യസേട്ഠ ന ഹി മം ഉപേസി.
Amittahatthaṃ punarāvajeyya, korabyaseṭṭha na hi maṃ upesi.
൪൦൩.
403.
‘‘മുത്തോ തുവം പോരിസാദസ്സ ഹത്ഥാ, ഗന്ത്വാ സകം മന്ദിരം കാമകാമീ;
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
മധുരം പിയം ജീവിതം ലദ്ധ രാജ, കുതോ തുവം ഏഹിസി മേ സകാസം’’.
Madhuraṃ piyaṃ jīvitaṃ laddha rāja, kuto tuvaṃ ehisi me sakāsaṃ’’.
൪൦൪.
404.
‘‘മതം വരേയ്യ പരിസുദ്ധസീലോ, ന ജീവിതം 47 ഗരഹിതോ പാപധമ്മോ;
‘‘Mataṃ vareyya parisuddhasīlo, na jīvitaṃ 48 garahito pāpadhammo;
ന ഹി തം നരം തായതി 49 ദുഗ്ഗതീഹി, യസ്സാപി ഹേതു അലികം ഭണേയ്യ.
Na hi taṃ naraṃ tāyati 50 duggatīhi, yassāpi hetu alikaṃ bhaṇeyya.
൪൦൫.
405.
‘‘സചേപി വാതോ ഗിരിമാവഹേയ്യ, ചന്ദോ ച സൂരിയോ ച ഛമാ പതേയ്യും;
‘‘Sacepi vāto girimāvaheyya, cando ca sūriyo ca chamā pateyyuṃ;
സബ്ബാ ച നജ്ജോ പടിസോതം വജേയ്യും, ന ത്വേവഹം രാജ മുസാ ഭണേയ്യം.
Sabbā ca najjo paṭisotaṃ vajeyyuṃ, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ.
൪൦൬.
406.
51 ‘‘നഭം ഫലേയ്യ ഉദധീപി സുസ്സേ, സംവട്ടയേ ഭൂതധരാ വസുന്ധരാ;
52 ‘‘Nabhaṃ phaleyya udadhīpi susse, saṃvaṭṭaye bhūtadharā vasundharā;
സിലുച്ചയോ മേരു സമൂലമുപ്പതേ, ന ത്വേവഹം രാജ മുസാ ഭണേയ്യം’’ 53.
Siluccayo meru samūlamuppate, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ’’ 54.
൪൦൭.
407.
‘‘അസിഞ്ച സത്തിഞ്ച പരാമസാമി, സപഥമ്പി തേ സമ്മ അഹം കരോമി;
‘‘Asiñca sattiñca parāmasāmi, sapathampi te samma ahaṃ karomi;
തയാ പമുത്തോ അനണോ ഭവിത്വാ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജിസ്സം’’.
Tayā pamutto anaṇo bhavitvā, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
൪൦൮.
408.
‘‘യോ തേ കതോ സങ്കരോ ബ്രാഹ്മണേന, രട്ഠേ സകേ ഇസ്സരിയേ ഠിതേന;
‘‘Yo te kato saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
തം സങ്കരം ബ്രാഹ്മണസപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജസ്സു’’.
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajassu’’.
൪൦൯.
409.
‘‘യോ മേ കതോ സങ്കരോ ബ്രാഹ്മണേന, രട്ഠേ സകേ ഇസ്സരിയേ ഠിതേന;
‘‘Yo me kato saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
തം സങ്കരം ബ്രാഹ്മണസപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജിസ്സം’’.
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
൪൧൦.
410.
‘‘മുത്തോ ച സോ പോരിസാദസ്സ ഹത്ഥാ, ഗന്ത്വാന തം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച;
‘‘Mutto ca so porisādassa hatthā, gantvāna taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca;
സുണോമ 55 ഗാഥായോ സതാരഹായോ, യാ മേ സുതാ അസ്സു ഹിതായ ബ്രഹ്മേ’’.
Suṇoma 56 gāthāyo satārahāyo, yā me sutā assu hitāya brahme’’.
൪൧൧.
411.
സാ നം സങ്ഗതി പാലേതി, നാസബ്ഭി ബഹുസങ്ഗമോ.
Sā naṃ saṅgati pāleti, nāsabbhi bahusaṅgamo.
൪൧൨.
412.
‘‘സബ്ഭിരേവ സമാസേഥ, സബ്ഭി കുബ്ബേഥ സന്ഥവം;
‘‘Sabbhireva samāsetha, sabbhi kubbetha santhavaṃ;
സതം സദ്ധമ്മമഞ്ഞായ, സേയ്യോ ഹോതി ന പാപിയോ.
Sataṃ saddhammamaññāya, seyyo hoti na pāpiyo.
൪൧൩.
413.
‘‘ജീരന്തി വേ രാജരഥാ സുചിത്താ, അഥോ സരീരമ്പി ജരം ഉപേതി;
‘‘Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;
സതഞ്ച ധമ്മോ ന ജരം ഉപേതി, സന്തോ ഹവേ സബ്ഭി പവേദയന്തി.
Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
൪൧൪.
414.
‘‘നഭഞ്ചം ദൂരേ പഥവീ ച ദൂരേ, പാരം സമുദ്ദസ്സ തദാഹു ദൂരേ;
‘‘Nabhañcaṃ dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
തതോ ഹവേ ദൂരതരം വദന്തി, സതഞ്ച ധമ്മോ 59 അസതഞ്ച രാജ’’.
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo 60 asatañca rāja’’.
൪൧൫.
415.
ചത്താരി ത്വം സഹസ്സാനി, ഖിപ്പം ഗണ്ഹാഹി ബ്രാഹ്മണ’’.
Cattāri tvaṃ sahassāni, khippaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa’’.
൪൧൬.
416.
പച്ചത്തമേവ സുതസോമ ജാനഹി, സഹസ്സിയാ നാമ കാ അത്ഥി 69 ഗാഥാ’’.
Paccattameva sutasoma jānahi, sahassiyā nāma kā atthi 70 gāthā’’.
൪൧൭.
417.
‘‘ഇച്ഛാമി വോഹം സുതവുദ്ധിമത്തനോ, സന്തോതി മം 71 സപ്പുരിസാ ഭജേയ്യും;
‘‘Icchāmi vohaṃ sutavuddhimattano, santoti maṃ 72 sappurisā bhajeyyuṃ;
അഹം സവന്തീഹി മഹോദധീവ, ന ഹി താത തപ്പാമി സുഭാസിതേന.
Ahaṃ savantīhi mahodadhīva, na hi tāta tappāmi subhāsitena.
൪൧൮.
418.
‘‘അഗ്ഗി യഥാ തിണകട്ഠം ദഹന്തോ, ന തപ്പതീ സാഗരോവ 73 നദീഹി;
‘‘Aggi yathā tiṇakaṭṭhaṃ dahanto, na tappatī sāgarova 74 nadīhi;
ഏവമ്പി തേ പണ്ഡിതാ രാജസേട്ഠ, സുത്വാ ന തപ്പന്തി സുഭാസിതേന.
Evampi te paṇḍitā rājaseṭṭha, sutvā na tappanti subhāsitena.
൪൧൯.
419.
‘‘സകസ്സ ദാസസ്സ യദാ സുണോമി, ഗാഥം അഹം അത്ഥവതിം 75 ജനിന്ദ;
‘‘Sakassa dāsassa yadā suṇomi, gāthaṃ ahaṃ atthavatiṃ 76 janinda;
തമേവ സക്കച്ച നിസാമയാമി, ന ഹി താത ധമ്മേസു മമത്ഥി തിത്തി’’.
Tameva sakkacca nisāmayāmi, na hi tāta dhammesu mamatthi titti’’.
൪൨൦.
420.
‘‘ഇദം തേ രട്ഠം സധനം സയോഗ്ഗം, സകായുരം സബ്ബകാമൂപപന്നം;
‘‘Idaṃ te raṭṭhaṃ sadhanaṃ sayoggaṃ, sakāyuraṃ sabbakāmūpapannaṃ;
൪൨൧.
421.
‘‘അത്താനുരക്ഖായ ഭവന്തി ഹേതേ, ഹത്ഥാരോഹാ രഥികാ പത്തികാ ച;
‘‘Attānurakkhāya bhavanti hete, hatthārohā rathikā pattikā ca;
അസ്സാരുഹാ 81 യേ ച ധനുഗ്ഗഹാസേ, സേനം പയുഞ്ജാമ ഹനാമ സത്തും’’.
Assāruhā 82 ye ca dhanuggahāse, senaṃ payuñjāma hanāma sattuṃ’’.
൪൨൨.
422.
‘‘സുദുക്കരം പോരിസാദോ അകാസി, ജീവം ഗഹേത്വാന അവസ്സജീ മം;
‘‘Sudukkaraṃ porisādo akāsi, jīvaṃ gahetvāna avassajī maṃ;
തം താദിസം പുബ്ബകിച്ചം സരന്തോ, ദുബ്ഭേ അഹം തസ്സ കഥം ജനിന്ദ’’.
Taṃ tādisaṃ pubbakiccaṃ saranto, dubbhe ahaṃ tassa kathaṃ janinda’’.
൪൨൩.
423.
‘‘വന്ദിത്വാ സോ പിതരം മാതരഞ്ച, അനുസാസേത്വാ നേഗമഞ്ച ബലഞ്ച;
‘‘Vanditvā so pitaraṃ mātarañca, anusāsetvā negamañca balañca;
സച്ചവാദീ സച്ചാനുരക്ഖമാനോ, അഗമാസി സോ യത്ഥ പോരിസാദോ’’.
Saccavādī saccānurakkhamāno, agamāsi so yattha porisādo’’.
൪൨൪.
424.
‘‘കതോ മയാ സങ്കരോ ബ്രാഹ്മണേന, രട്ഠേ സകേ ഇസ്സരിയേ ഠിതേന;
‘‘Kato mayā saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
തം സങ്കരം ബ്രാഹ്മണസപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാഗതോസ്മി;
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāgatosmi;
യജസ്സു യഞ്ഞം ഖാദ മം പോരിസാദ’’.
Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda’’.
൪൨൫.
425.
നിദ്ധൂമകേ പചിതം സാധുപക്കം, സുണോമ 87 ഗാഥായോ സതാരഹായോ’’.
Niddhūmake pacitaṃ sādhupakkaṃ, suṇoma 88 gāthāyo satārahāyo’’.
൪൨൬.
426.
‘‘അധമ്മികോ ത്വം പോരിസാദകാസി 89, രട്ഠാ ച ഭട്ഠോ ഉദരസ്സ ഹേതു;
‘‘Adhammiko tvaṃ porisādakāsi 90, raṭṭhā ca bhaṭṭho udarassa hetu;
ധമ്മഞ്ചിമാ അഭിവദന്തി ഗാഥാ, ധമ്മോ ച അധമ്മോ ച കുഹിം സമേതി.
Dhammañcimā abhivadanti gāthā, dhammo ca adhammo ca kuhiṃ sameti.
൪൨൭.
427.
‘‘അധമ്മികസ്സ ലുദ്ദസ്സ, നിച്ചം ലോഹിതപാണിനോ;
‘‘Adhammikassa luddassa, niccaṃ lohitapāṇino;
നത്ഥി സച്ചം കുതോ ധമ്മോ, കിം സുതേന കരിസ്സസി’’.
Natthi saccaṃ kuto dhammo, kiṃ sutena karissasi’’.
൪൨൮.
428.
‘‘യോ മംസഹേതു മിഗവം ചരേയ്യ, യോ വാ ഹനേ പുരിസമത്തഹേതു;
‘‘Yo maṃsahetu migavaṃ careyya, yo vā hane purisamattahetu;
ഉഭോപി തേ പേച്ച സമാ ഭവന്തി, കസ്മാ നോ 91 അധമ്മികം ബ്രൂസി മം ത്വം’’.
Ubhopi te pecca samā bhavanti, kasmā no 92 adhammikaṃ brūsi maṃ tvaṃ’’.
൪൨൯.
429.
‘‘പഞ്ച പഞ്ചനഖാ ഭക്ഖാ, ഖത്തിയേന പജാനതാ;
‘‘Pañca pañcanakhā bhakkhā, khattiyena pajānatā;
അഭക്ഖം രാജ ഭക്ഖേസി, തസ്മാ അധമ്മികോ തുവം’’.
Abhakkhaṃ rāja bhakkhesi, tasmā adhammiko tuvaṃ’’.
൪൩൦.
430.
‘‘മുത്തോ തുവം പോരിസാദസ്സ ഹത്ഥാ, ഗന്ത്വാ സകം മന്ദിരം കാമകാമീ;
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
അമിത്തഹത്ഥം പുനരാഗതോസി, ന ഖത്തധമ്മേ കുസലോസി രാജ’’.
Amittahatthaṃ punarāgatosi, na khattadhamme kusalosi rāja’’.
൪൩൧.
431.
‘‘യേ ഖത്തധമ്മേ കുസലാ ഭവന്തി, പായേന തേ നേരയികാ ഭവന്തി;
‘‘Ye khattadhamme kusalā bhavanti, pāyena te nerayikā bhavanti;
തസ്മാ അഹം ഖത്തധമ്മം പഹായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാഗതോസ്മി;
Tasmā ahaṃ khattadhammaṃ pahāya, saccānurakkhī punarāgatosmi;
യജസ്സു യഞ്ഞം ഖാദ മം പോരിസാദ’’.
Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda’’.
൪൩൨.
432.
‘‘പാസാദവാസാ പഥവീഗവസ്സാ, കാമിത്ഥിയോ കാസികചന്ദനഞ്ച;
‘‘Pāsādavāsā pathavīgavassā, kāmitthiyo kāsikacandanañca;
സബ്ബം തഹിം ലഭസി 93 സാമിതായ, സച്ചേന കിം പസ്സസി ആനിസംസം’’.
Sabbaṃ tahiṃ labhasi 94 sāmitāya, saccena kiṃ passasi ānisaṃsaṃ’’.
൪൩൩.
433.
‘‘യേ കേചിമേ അത്ഥി രസാ പഥബ്യാ, സച്ചം തേസം സാധുതരം രസാനം;
‘‘Ye kecime atthi rasā pathabyā, saccaṃ tesaṃ sādhutaraṃ rasānaṃ;
സച്ചേ ഠിതാ സമണബ്രാഹ്മണാ ച, തരന്തി ജാതിമരണസ്സ പാരം’’.
Sacce ṭhitā samaṇabrāhmaṇā ca, taranti jātimaraṇassa pāraṃ’’.
൪൩൪.
434.
‘‘മുത്തോ തുവം പോരിസാദസ്സ ഹത്ഥാ, ഗന്ത്വാ സകം മന്ദിരം കാമകാമീ;
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
അമിത്തഹത്ഥം പുനരാഗതോസി, ന ഹി നൂന തേ മരണഭയം ജനിന്ദ;
Amittahatthaṃ punarāgatosi, na hi nūna te maraṇabhayaṃ janinda;
൪൩൫.
435.
‘‘കതാ മേ കല്യാണാ അനേകരൂപാ, യഞ്ഞാ യിട്ഠാ യേ വിപുലാ പസത്ഥാ;
‘‘Katā me kalyāṇā anekarūpā, yaññā yiṭṭhā ye vipulā pasatthā;
വിസോധിതോ പരലോകസ്സ മഗ്ഗോ, ധമ്മേ ഠിതോ കോ മരണസ്സ ഭായേ.
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
൪൩൬.
436.
‘‘കതാ മേ കല്യാണാ അനേകരൂപാ, യഞ്ഞാ യിട്ഠാ യേ വിപുലാ പസത്ഥാ;
‘‘Katā me kalyāṇā anekarūpā, yaññā yiṭṭhā ye vipulā pasatthā;
അനാനുതപ്പം പരലോകം ഗമിസ്സം, യജസ്സു യഞ്ഞം അദ 97 മം പോരിസാദ.
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada 98 maṃ porisāda.
൪൩൭.
437.
‘‘പിതാ ച മാതാ ച ഉപട്ഠിതാ മേ, ധമ്മേന മേ ഇസ്സരിയം പസത്ഥം;
‘‘Pitā ca mātā ca upaṭṭhitā me, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
വിസോധിതോ പരലോകസ്സ മഗ്ഗോ, ധമ്മേ ഠിതോ കോ മരണസ്സ ഭായേ.
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
൪൩൮.
438.
‘‘പിതാ ച മാതാ ച ഉപട്ഠിതാ മേ, ധമ്മേന മേ ഇസ്സരിയം പസത്ഥം;
‘‘Pitā ca mātā ca upaṭṭhitā me, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
അനാനുതപ്പം പരലോകം ഗമിസ്സം, യജസ്സു യഞ്ഞം അദ മം പോരിസാദ.
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda.
൪൩൯.
439.
‘‘ഞാതീസു മിത്തേസു കതാ മേ കാരാ 99, ധമ്മേന മേ ഇസ്സരിയം പസത്ഥം;
‘‘Ñātīsu mittesu katā me kārā 100, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
വിസോധിതോ പരലോകസ്സ മഗ്ഗോ, ധമ്മേ ഠിതോ കോ മരണസ്സ ഭായേ.
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
൪൪൦.
440.
‘‘ഞാതീസും മിത്തേസു കതാ മേ കാരാ, ധമ്മേന മേ ഇസ്സരിയം പസത്ഥം;
‘‘Ñātīsuṃ mittesu katā me kārā, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
അനാനുതപ്പം പരലോകം ഗമിസ്സം, യജസ്സു യഞ്ഞം അദ മം പോരിസാദ.
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda.
൪൪൧.
441.
‘‘ദിന്നം മേ ദാനം ബഹുധാ ബഹൂനം, സന്തപ്പിതാ സമണബ്രാഹ്മണാ ച;
‘‘Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahūnaṃ, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca;
വിസോധിതോ പരലോകസ്സ മഗ്ഗോ, ധമ്മേ ഠിതോ കോ മരണസ്സ ഭായേ.
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
൪൪൨.
442.
‘‘ദിന്നം മേ ദാനം ബഹുധാ ബഹൂനം, സന്തപ്പിതാ സമണബ്രാഹ്മണാ ച;
‘‘Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahūnaṃ, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca;
അനാനുതപ്പം പരലോകം ഗമിസ്സം, യജസ്സു യഞ്ഞം അദ മം പോരിസാദ’’.
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda’’.
൪൪൩.
443.
‘‘വിസം പജാനം പുരിസോ അദേയ്യ, ആസീവിസം ജലിതമുഗ്ഗതേജം;
‘‘Visaṃ pajānaṃ puriso adeyya, āsīvisaṃ jalitamuggatejaṃ;
മുദ്ധാപി തസ്സ വിഫലേയ്യ 101 സത്തധാ, യോ താദിസം സച്ചവാദിം അദേയ്യ’’.
Muddhāpi tassa viphaleyya 102 sattadhā, yo tādisaṃ saccavādiṃ adeyya’’.
൪൪൪.
444.
‘‘സുത്വാ ധമ്മം വിജാനന്തി, നരാ കല്യാണപാപകം;
‘‘Sutvā dhammaṃ vijānanti, narā kalyāṇapāpakaṃ;
൪൪൫.
445.
സാ നം സങ്ഗതി പാലേതി, നാസബ്ഭി ബഹുസങ്ഗമോ.
Sā naṃ saṅgati pāleti, nāsabbhi bahusaṅgamo.
൪൪൬.
446.
‘‘സബ്ഭിരേവ സമാസേഥ, സബ്ഭി കുബ്ബേഥ സന്ഥവം;
‘‘Sabbhireva samāsetha, sabbhi kubbetha santhavaṃ;
സതം സദ്ധമ്മമഞ്ഞായ, സേയ്യോ ഹോതി ന പാപിയോ.
Sataṃ saddhammamaññāya, seyyo hoti na pāpiyo.
൪൪൭.
447.
‘‘ജീരന്തി വേ രാജരഥാ സുചിത്താ, അഥോ സരീരമ്പി ജരം ഉപേതി;
‘‘Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;
സതഞ്ച ധമ്മോ ന ജരം ഉപേതി, സന്തോ ഹവേ സബ്ഭി പവേദയന്തി.
Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
൪൪൮.
448.
‘‘നഭഞ്ചം ദൂരേ പഥവീ ച ദൂരേ, പാരം സമുദ്ദസ്സ തദാഹു ദൂരേ;
‘‘Nabhañcaṃ dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
തതോ ഹവേ ദൂരതരം വദന്തി, സതഞ്ച ധമ്മോ 107 അസതഞ്ച രാജ’’.
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo 108 asatañca rāja’’.
൪൪൯.
449.
‘‘ഗാഥാ ഇമാ അത്ഥവതീ സുബ്യഞ്ജനാ, സുഭാസിതാ തുയ്ഹ ജനിന്ദ സുത്വാ;
‘‘Gāthā imā atthavatī subyañjanā, subhāsitā tuyha janinda sutvā;
ആനന്ദി വിത്തോ സുമനോ പതീതോ, ചത്താരി തേ സമ്മ വരേ ദദാമി’’.
Ānandi vitto sumano patīto, cattāri te samma vare dadāmi’’.
൪൫൦.
450.
‘‘യോ നത്തനോ മരണം ബുജ്ഝസി തുവം 109, ഹിതാഹിതം വിനിപാതഞ്ച സഗ്ഗം;
‘‘Yo nattano maraṇaṃ bujjhasi tuvaṃ 110, hitāhitaṃ vinipātañca saggaṃ;
ഗിദ്ധോ രസേ ദുച്ചരിതേ നിവിട്ഠോ, കിം ത്വം വരം ദസ്സസി പാപധമ്മ.
Giddho rase duccarite niviṭṭho, kiṃ tvaṃ varaṃ dassasi pāpadhamma.
൪൫൧.
451.
‘‘അഹഞ്ച തം ദേഹി വരന്തി വജ്ജം, ത്വഞ്ചാപി ദത്വാന അവാകരേയ്യ;
‘‘Ahañca taṃ dehi varanti vajjaṃ, tvañcāpi datvāna avākareyya;
സന്ദിട്ഠികം കലഹമിമം വിവാദം, കോ പണ്ഡിതോ ജാനമുപബ്ബജേയ്യ’’.
Sandiṭṭhikaṃ kalahamimaṃ vivādaṃ, ko paṇḍito jānamupabbajeyya’’.
൪൫൨.
452.
‘‘ന തം വരം അരഹതി ജന്തു ദാതും, യം വാപി ദത്വാന അവാകരേയ്യ;
‘‘Na taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ, yaṃ vāpi datvāna avākareyya;
വരസ്സു സമ്മ അവികമ്പമാനോ, പാണം ചജിത്വാനപി ദസ്സമേവ’’.
Varassu samma avikampamāno, pāṇaṃ cajitvānapi dassameva’’.
൪൫൩.
453.
‘‘അരിയസ്സ അരിയേന സമേതി സഖ്യം 111, പഞ്ഞസ്സ പഞ്ഞാണവതാ സമേതി;
‘‘Ariyassa ariyena sameti sakhyaṃ 112, paññassa paññāṇavatā sameti;
പസ്സേയ്യ തം വസ്സസതം അരോഗം 113, ഏതം വരാനം പഠമം വരാമി’’.
Passeyya taṃ vassasataṃ arogaṃ 114, etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ varāmi’’.
൪൫൪.
454.
‘‘അരിയസ്സ അരിയേന സമേതി സഖ്യം, പഞ്ഞസ്സ പഞ്ഞാണവതാ സമേതി;
‘‘Ariyassa ariyena sameti sakhyaṃ, paññassa paññāṇavatā sameti;
പസ്സാസി മം വസ്സസതം അരോഗം, ഏതം വരാനം പഠമം ദദാമി’’.
Passāsi maṃ vassasataṃ arogaṃ, etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ dadāmi’’.
൪൫൫.
455.
‘‘യേ ഖത്തിയാസേ ഇധ ഭൂമിപാലാ, മുദ്ധാഭിസിത്താ കതനാമധേയ്യാ;
‘‘Ye khattiyāse idha bhūmipālā, muddhābhisittā katanāmadheyyā;
ന താദിസേ ഭൂമിപതീ അദേസി, ഏതം വരാനം ദുതിയം വരാമി’’.
Na tādise bhūmipatī adesi, etaṃ varānaṃ dutiyaṃ varāmi’’.
൪൫൬.
456.
‘‘യേ ഖത്തിയാസേ ഇധ ഭൂമിപാലാ, മുദ്ധാഭിസിത്താ കതനാമധേയ്യാ;
‘‘Ye khattiyāse idha bhūmipālā, muddhābhisittā katanāmadheyyā;
ന താദിസേ ഭൂമിപതീ അദേമി, ഏതം വരാനം ദുതിയം ദദാമി’’.
Na tādise bhūmipatī ademi, etaṃ varānaṃ dutiyaṃ dadāmi’’.
൪൫൭.
457.
‘‘പരോസതം ഖത്തിയാ തേ ഗഹിതാ, തലാവുതാ അസ്സുമുഖാ രുദന്താ;
‘‘Parosataṃ khattiyā te gahitā, talāvutā assumukhā rudantā;
സകേ തേ രട്ഠേ പടിപാദയാഹി, ഏതം വരാനം തതിയം വരാമി’’.
Sake te raṭṭhe paṭipādayāhi, etaṃ varānaṃ tatiyaṃ varāmi’’.
൪൫൮.
458.
‘‘പരോസതം ഖത്തിയാ മേ ഗഹിതാ, തലാവുതാ അസ്സുമുഖാ രുദന്താ;
‘‘Parosataṃ khattiyā me gahitā, talāvutā assumukhā rudantā;
സകേ തേ രട്ഠേ പടിപാദയാമി 115, ഏതം വരാനം തതിയം ദദാമി’’.
Sake te raṭṭhe paṭipādayāmi 116, etaṃ varānaṃ tatiyaṃ dadāmi’’.
൪൫൯.
459.
‘‘ഛിദ്ദം തേ രട്ഠം ബ്യഥിതാ 117 ഭയാ ഹി, പുഥൂ നരാ ലേണമനുപ്പവിട്ഠാ;
‘‘Chiddaṃ te raṭṭhaṃ byathitā 118 bhayā hi, puthū narā leṇamanuppaviṭṭhā;
മനുസ്സമംസം വിരമേഹി 119 രാജ, ഏതം വരാനം ചതുത്ഥം വരാമി’’.
Manussamaṃsaṃ viramehi 120 rāja, etaṃ varānaṃ catutthaṃ varāmi’’.
൪൬൦.
460.
സോഹം കഥം ഏത്തോ ഉപാരമേയ്യം, അഞ്ഞം വരാനം ചതുത്ഥം വരസ്സു’’.
Sohaṃ kathaṃ etto upārameyyaṃ, aññaṃ varānaṃ catutthaṃ varassu’’.
൪൬൧.
461.
‘‘നം വേ പിയം മേതി ജനിന്ദ താദിസോ, അത്തം നിരംകച്ച 125 പിയാനി സേവതി;
‘‘Naṃ ve piyaṃ meti janinda tādiso, attaṃ niraṃkacca 126 piyāni sevati;
൪൬൨.
462.
‘‘പിയം മേ മാനുസം മംസം, സുതസോമ വിജാനഹി;
‘‘Piyaṃ me mānusaṃ maṃsaṃ, sutasoma vijānahi;
൪൬൩.
463.
‘‘യോ വേ പിയം മേതി പിയാനുരക്ഖീ 135, അത്തം നിരംകച്ച പിയാനി സേവതി;
‘‘Yo ve piyaṃ meti piyānurakkhī 136, attaṃ niraṃkacca piyāni sevati;
സോണ്ഡോവ പിത്വാ വിസമിസ്സപാനം 137, തേനേവ സോ ഹോതി ദുക്ഖീ പരത്ഥ.
Soṇḍova pitvā visamissapānaṃ 138, teneva so hoti dukkhī parattha.
൪൬൪.
464.
‘‘യോ ചീധ സങ്ഖായ പിയാനി ഹിത്വാ, കിച്ഛേനപി സേവതി അരിയധമ്മേ 139;
‘‘Yo cīdha saṅkhāya piyāni hitvā, kicchenapi sevati ariyadhamme 140;
ദുക്ഖിതോവ പിത്വാന യഥോസധാനി, തേനേവ സോ ഹോതി സുഖീ പരത്ഥ’’.
Dukkhitova pitvāna yathosadhāni, teneva so hoti sukhī parattha’’.
൪൬൫.
465.
‘‘ഓഹായഹം പിതരം മാതരഞ്ച, മനാപിയേ കാമഗുണേ ച 141 പഞ്ച;
‘‘Ohāyahaṃ pitaraṃ mātarañca, manāpiye kāmaguṇe ca 142 pañca;
ഏതസ്സ ഹേതുമ്ഹി വനം പവിട്ഠോ, തം തേ വരം കിന്തി മഹം ദദാമി’’.
Etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho, taṃ te varaṃ kinti mahaṃ dadāmi’’.
൪൬൬.
466.
‘‘ന പണ്ഡിതാ ദിഗുണമാഹു വാക്യം, സച്ചപ്പടിഞ്ഞാവ ഭവന്തി സന്തോ;
‘‘Na paṇḍitā diguṇamāhu vākyaṃ, saccappaṭiññāva bhavanti santo;
വരസ്സു സമ്മ ഇതി മം അവോച, ഇച്ചബ്രവീ ത്വം ന ഹി തേ സമേതി’’.
Varassu samma iti maṃ avoca, iccabravī tvaṃ na hi te sameti’’.
൪൬൭.
467.
‘‘അപുഞ്ഞലാഭം അയസം അകിത്തിം, പാപം ബഹും ദുച്ചരിതം കിലേസം;
‘‘Apuññalābhaṃ ayasaṃ akittiṃ, pāpaṃ bahuṃ duccaritaṃ kilesaṃ;
മനുസ്സമംസസ്സ കതേ 143 ഉപാഗാ, തം തേ വരം കിന്തി മഹം ദദേയ്യം.
Manussamaṃsassa kate 144 upāgā, taṃ te varaṃ kinti mahaṃ dadeyyaṃ.
൪൬൮.
468.
‘‘നം തം വരം അരഹതി ജന്തു ദാതും, യം വാപി ദത്വാന അവാകരേയ്യ;
‘‘Naṃ taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ, yaṃ vāpi datvāna avākareyya;
വരസ്സു സമ്മ അവികമ്പമാനോ, പാണം ചജിത്വാനപി ദസ്സമേവ’’.
Varassu samma avikampamāno, pāṇaṃ cajitvānapi dassameva’’.
൪൬൯.
469.
‘‘പാണം ചജന്തി സന്തോ നാപി ധമ്മം, സച്ചപ്പടിഞ്ഞാവ ഭവന്തി സന്തോ;
‘‘Pāṇaṃ cajanti santo nāpi dhammaṃ, saccappaṭiññāva bhavanti santo;
ദത്വാ വരം ഖിപ്പമവാകരോഹി, ഏതേന സമ്പജ്ജ സുരാജസേട്ഠ.
Datvā varaṃ khippamavākarohi, etena sampajja surājaseṭṭha.
൪൭൦.
470.
അങ്ഗം ധനം ജീവിതഞ്ചാപി സബ്ബം, ചജേ നരോ ധമ്മമനുസ്സരന്തോ’’.
Aṅgaṃ dhanaṃ jīvitañcāpi sabbaṃ, caje naro dhammamanussaranto’’.
൪൭൧.
471.
‘‘യസ്മാ ഹി ധമ്മം പുരിസോ വിജഞ്ഞാ, യേ ചസ്സ കങ്ഖം വിനയന്തി സന്തോ;
‘‘Yasmā hi dhammaṃ puriso vijaññā, ye cassa kaṅkhaṃ vinayanti santo;
തം ഹിസ്സ ദീപഞ്ച പരായണഞ്ച, ന തേന മിത്തിം ജിരയേഥ 149 പഞ്ഞോ.
Taṃ hissa dīpañca parāyaṇañca, na tena mittiṃ jirayetha 150 pañño.
൪൭൨.
472.
‘‘അദ്ധാ ഹി സോ ഭക്ഖോ മമ മനാപോ, ഏതസ്സ ഹേതുമ്ഹി വനം പവിട്ഠോ;
‘‘Addhā hi so bhakkho mama manāpo, etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho;
സചേ ച മം യാചസി ഏതമത്ഥം, ഏതമ്പി തേ സമ്മ വരം ദദാമി.
Sace ca maṃ yācasi etamatthaṃ, etampi te samma varaṃ dadāmi.
൪൭൩.
473.
‘‘സത്ഥാ ച മേ ഹോസി സഖാ ച മേസി, വചനമ്പി തേ സമ്മ അഹം അകാസിം;
‘‘Satthā ca me hosi sakhā ca mesi, vacanampi te samma ahaṃ akāsiṃ;
തുവമ്പി 151 മേ സമ്മ കരോഹി വാക്യം, ഉഭോപി ഗന്ത്വാന പമോചയാമ’’.
Tuvampi 152 me samma karohi vākyaṃ, ubhopi gantvāna pamocayāma’’.
൪൭൪.
474.
‘‘സത്ഥാ ച തേ ഹോമി സഖാ ച ത്യമ്ഹി, വചനമ്പി മേ സമ്മ തുവം അകാസി;
‘‘Satthā ca te homi sakhā ca tyamhi, vacanampi me samma tuvaṃ akāsi;
അഹമ്പി തേ സമ്മ കരോമി വാക്യം, ഉഭോപി ഗന്ത്വാന പമോചയാമ’’.
Ahampi te samma karomi vākyaṃ, ubhopi gantvāna pamocayāma’’.
൪൭൫.
475.
‘‘കമ്മാസപാദേനം വിഹേഠിതത്ഥ 153, തലാവുതാ അസ്സുമുഖാ രുദന്താ;
‘‘Kammāsapādenaṃ viheṭhitattha 154, talāvutā assumukhā rudantā;
ന ജാതു ദുബ്ഭേഥ ഇമസ്സ രഞ്ഞോ, സച്ചപ്പടിഞ്ഞം മേ പടിസ്സുണാഥ’’.
Na jātu dubbhetha imassa rañño, saccappaṭiññaṃ me paṭissuṇātha’’.
൪൭൬.
476.
‘‘കമ്മാസപാദേന വിഹേഠിതമ്ഹാ, തലാവുതാ അസ്സുമുഖാ രുദന്താ;
‘‘Kammāsapādena viheṭhitamhā, talāvutā assumukhā rudantā;
ന ജാതു ദുബ്ഭേമ ഇമസ്സ രഞ്ഞോ, സച്ചപ്പടിഞ്ഞം തേ പടിസ്സുണാമ’’.
Na jātu dubbhema imassa rañño, saccappaṭiññaṃ te paṭissuṇāma’’.
൪൭൭.
477.
‘‘യഥാ പിതാ വാ അഥ വാപി മാതാ, അനുകമ്പകാ അത്ഥകാമാ പജാനം;
‘‘Yathā pitā vā atha vāpi mātā, anukampakā atthakāmā pajānaṃ;
ഏവമേവ വോ 155 ഹോതു അയഞ്ച രാജാ, തുമ്ഹേ ച വോ ഹോഥ യഥേവ പുത്താ’’.
Evameva vo 156 hotu ayañca rājā, tumhe ca vo hotha yatheva puttā’’.
൪൭൮.
478.
‘‘യഥാ പിതാ വാ അഥ വാപി മാതാ, അനുകമ്പകാ അത്ഥകാമാ പജാനം;
‘‘Yathā pitā vā atha vāpi mātā, anukampakā atthakāmā pajānaṃ;
൪൭൯.
479.
‘‘ചതുപ്പദം സകുണഞ്ചാപി മംസം, സൂദേഹി രന്ധം സുകതം സുനിട്ഠിതം;
‘‘Catuppadaṃ sakuṇañcāpi maṃsaṃ, sūdehi randhaṃ sukataṃ suniṭṭhitaṃ;
സുധംവ ഇന്ദോ പരിഭുഞ്ജിയാന, ഹിത്വാ കഥേകോ രമസീ അരഞ്ഞേ.
Sudhaṃva indo paribhuñjiyāna, hitvā katheko ramasī araññe.
൪൮൦.
480.
‘‘താ ഖത്തിയാ വല്ലിവിലാകമജ്ഝാ, അലങ്കതാ സമ്പരിവാരയിത്വാ;
‘‘Tā khattiyā vallivilākamajjhā, alaṅkatā samparivārayitvā;
ഇന്ദംവ ദേവേസു പമോദയിംസു, ഹിത്വാ കഥേകോ രമസീ അരഞ്ഞേ.
Indaṃva devesu pamodayiṃsu, hitvā katheko ramasī araññe.
൪൮൧.
481.
സേയ്യസ്സ 165 മജ്ഝമ്ഹി സുഖം സയിത്വാ, ഹിത്വാ കഥേകോ രമസീ അരഞ്ഞേ.
Seyyassa 166 majjhamhi sukhaṃ sayitvā, hitvā katheko ramasī araññe.
൪൮൨.
482.
‘‘പാണിസ്സരം കുമ്ഭഥൂണം നിസീഥേ, അഥോപി വേ നിപ്പുരിസമ്പി തൂരിയം;
‘‘Pāṇissaraṃ kumbhathūṇaṃ nisīthe, athopi ve nippurisampi tūriyaṃ;
ബഹും സുഗീതഞ്ച സുവാദിതഞ്ച, ഹിത്വാ കഥേകോ രമസീ അരഞ്ഞേ.
Bahuṃ sugītañca suvāditañca, hitvā katheko ramasī araññe.
൪൮൩.
483.
‘‘ഉയ്യാനസമ്പന്നം പഹൂതമാല്യം, മിഗാജിനൂപേതപുരം 167 സുരമ്മം;
‘‘Uyyānasampannaṃ pahūtamālyaṃ, migājinūpetapuraṃ 168 surammaṃ;
ഹയേഹി നാഗേഹി രഥേഹുപേതം, ഹിത്വാ കഥേകോ രമസീ അരഞ്ഞേ’’.
Hayehi nāgehi rathehupetaṃ, hitvā katheko ramasī araññe’’.
൪൮൪.
484.
‘‘കാളപക്ഖേ യഥാ ചന്ദോ, ഹായതേവ സുവേ സുവേ;
‘‘Kāḷapakkhe yathā cando, hāyateva suve suve;
കാളപക്ഖൂപമോ രാജ, അസതം ഹോതി സമാഗമോ.
Kāḷapakkhūpamo rāja, asataṃ hoti samāgamo.
൪൮൫.
485.
അകാസിം പാപകം കമ്മം, യേന ഗച്ഛാമി ദുഗ്ഗതിം.
Akāsiṃ pāpakaṃ kammaṃ, yena gacchāmi duggatiṃ.
൪൮൬.
486.
‘‘സുക്കപക്ഖേ യഥാ ചന്ദോ, വഡ്ഢതേവ സുവേ സുവേ;
‘‘Sukkapakkhe yathā cando, vaḍḍhateva suve suve;
സുക്കപക്ഖൂപമോ രാജ, സതം ഹോതി സമാഗമോ.
Sukkapakkhūpamo rāja, sataṃ hoti samāgamo.
൪൮൭.
487.
‘‘യഥാഹം തുവമാഗമ്മ, സുതസോമ വിജാനഹി;
‘‘Yathāhaṃ tuvamāgamma, sutasoma vijānahi;
കാഹാമി കുസലം കമ്മം, യേന ഗച്ഛാമി സുഗ്ഗതിം.
Kāhāmi kusalaṃ kammaṃ, yena gacchāmi suggatiṃ.
൪൮൮.
488.
‘‘ഥലേ യഥാ വാരി ജനിന്ദ വുട്ഠം 173, അനദ്ധനേയ്യം ന ചിരട്ഠിതീകം;
‘‘Thale yathā vāri janinda vuṭṭhaṃ 174, anaddhaneyyaṃ na ciraṭṭhitīkaṃ;
ഏവമ്പി ഹോതി അസതം സമാഗമോ, അനദ്ധനേയ്യോ ഉദകം ഥലേവ.
Evampi hoti asataṃ samāgamo, anaddhaneyyo udakaṃ thaleva.
൪൮൯.
489.
‘‘സരേ യഥാ വാരി ജനിന്ദ വുട്ഠം, ചിരട്ഠിതീകം നരവീരസേട്ഠ 175;
‘‘Sare yathā vāri janinda vuṭṭhaṃ, ciraṭṭhitīkaṃ naravīraseṭṭha 176;
൪൯൦.
490.
‘‘അബ്യായികോ ഹോതി സതം സമാഗമോ, യാവമ്പി തിട്ഠേയ്യ തഥേവ ഹോതി;
‘‘Abyāyiko hoti sataṃ samāgamo, yāvampi tiṭṭheyya tatheva hoti;
ഖിപ്പഞ്ഹി വേതി അസതം സമാഗമോ, തസ്മാ സതം ധമ്മോ അസബ്ഭി ആരകാ’’.
Khippañhi veti asataṃ samāgamo, tasmā sataṃ dhammo asabbhi ārakā’’.
൪൯൧.
491.
‘‘ന സോ രാജാ യോ 181 അജേയ്യം ജിനാതി, ന സോ സഖാ യോ സഖാരം ജിനാതി;
‘‘Na so rājā yo 182 ajeyyaṃ jināti, na so sakhā yo sakhāraṃ jināti;
ന സാ ഭരിയാ യാ പതിനോ ന വിഭേതി, ന തേ പുത്താ 183 യേ ന ഭരന്തി ജിണ്ണം.
Na sā bhariyā yā patino na vibheti, na te puttā 184 ye na bharanti jiṇṇaṃ.
൪൯൨.
492.
‘‘ന സാ സഭാ യത്ഥ ന സന്തി സന്തോ, ന തേ സന്തോ 185 യേ ന ഭണന്തി ധമ്മം;
‘‘Na sā sabhā yattha na santi santo, na te santo 186 ye na bhaṇanti dhammaṃ;
രാഗഞ്ച ദോസഞ്ച പഹായ മോഹം, ധമ്മം ഭണന്താവ ഭവന്തി സന്തോ.
Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, dhammaṃ bhaṇantāva bhavanti santo.
൪൯൩.
493.
‘‘നാഭാസമാനം ജാനന്തി, മിസ്സം ബാലേഹി പണ്ഡിതം;
‘‘Nābhāsamānaṃ jānanti, missaṃ bālehi paṇḍitaṃ;
ഭാസമാനഞ്ച ജാനന്തി, ദേസേന്തം അമതം പദം.
Bhāsamānañca jānanti, desentaṃ amataṃ padaṃ.
൪൯൪.
494.
‘‘ഭാസയേ ജോതയേ ധമ്മം, പഗ്ഗണ്ഹേ ഇസിനം ധജം;
‘‘Bhāsaye jotaye dhammaṃ, paggaṇhe isinaṃ dhajaṃ;
സുഭാസിതദ്ധജാ ഇസയോ, ധമ്മോ ഹി ഇസിനം ധജോ’’തി.
Subhāsitaddhajā isayo, dhammo hi isinaṃ dhajo’’ti.
മഹാസുതസോമജാതകം പഞ്ചമം.
Mahāsutasomajātakaṃ pañcamaṃ.
അസീതിനിപാതം നിട്ഠിതം.
Asītinipātaṃ niṭṭhitaṃ.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
സുമുഖോ പന ഹംസവരോ ച മഹാ, സുധഭോജനികോ ച പരോ പവരോ;
Sumukho pana haṃsavaro ca mahā, sudhabhojaniko ca paro pavaro;
സകുണാലദിജാധിപതിവ്ഹയനോ, സുതസോമവരുത്തമസവ്ഹയനോതി.
Sakuṇāladijādhipativhayano, sutasomavaruttamasavhayanoti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā / [൫൩൭] ൫. മഹാസുതസോമജാതകവണ്ണനാ • [537] 5. Mahāsutasomajātakavaṇṇanā