Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya

    ੮. ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤਂ

    8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttaṃ

    ੩੯੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਾਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ – ‘‘ਸਾਤਿਸ੍ਸ ਕਿਰ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਾਪਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾ વਿવੇਚੇਤੁਕਾਮਾ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਮਨੁਗਾਹਨ੍ਤਿ ਸਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ – ‘‘ਮਾ ਏવਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਤਿ, ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ, ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਾવੁਸੋ ਸਾਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਤ੍ਥਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવੋ’’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਸਮਨੁਗਾਹਿਯਮਾਨੋ ਸਮਨੁਭਾਸਿਯਮਾਨੋ ਤਦੇવ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰਤਿ – ‘‘ਏવਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ।

    396. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sātissa nāma bhikkhuno kevaṭṭaputtassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati anañña’’nti. Assosuṃ kho sambahulā bhikkhū – ‘‘sātissa kira nāma bhikkhuno kevaṭṭaputtassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’’nti. Atha kho te bhikkhū yena sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘saccaṃ kira te, āvuso sāti, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’’nti? ‘‘Evaṃ byā kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’nti. Atha kho te bhikkhū sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetukāmā samanuyuñjanti samanugāhanti samanubhāsanti – ‘‘mā evaṃ, āvuso sāti, avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Anekapariyāyenāvuso sāti, paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ bhagavatā, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavo’’ti. Evampi kho sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tehi bhikkhūhi samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno tadeva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘‘evaṃ byā kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati anañña’’nti.

    ੩੯੭. ਯਤੋ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਾਪਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾ વਿવੇਚੇਤੁਂ, ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਸਾਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ। ਅਸ੍ਸੁਮ੍ਹ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਤਿਸ੍ਸ ਕਿਰ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਮ੍ਹ – ‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ? ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹੇ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਏવਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਾਪਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾ વਿવੇਚੇਤੁਕਾਮਾ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਿਮ੍ਹ ਸਮਨੁਗਾਹਿਮ੍ਹ ਸਮਨੁਭਾਸਿਮ੍ਹ – ‘ਮਾ ਏવਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਤਿ, ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ, ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਾવੁਸੋ ਸਾਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਤ੍ਥਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવੋ’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਸਮਨੁਗਾਹਿਯਮਾਨੋ ਸਮਨੁਭਾਸਿਯਮਾਨੋ ਤਦੇવ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰਤਿ – ‘ਏવਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ। ਯਤੋ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਸਕ੍ਖਿਮ੍ਹ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਾਪਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾ વਿવੇਚੇਤੁਂ, ਅਥ ਮਯਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਮਾ’’ਤਿ।

    397. Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha kho te bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sātissa nāma, bhante, bhikkhuno kevaṭṭaputtassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’nti. Assumha kho mayaṃ, bhante, sātissa kira nāma bhikkhuno kevaṭṭaputtassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’nti. Atha kho mayaṃ, bhante, yena sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etadavocumha – ‘saccaṃ kira te, āvuso sāti, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’nti? Evaṃ vutte, bhante, sāti bhikkhu kevaṭṭaputto amhe etadavoca – ‘evaṃ byā kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’nti. Atha kho mayaṃ, bhante, sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetukāmā samanuyuñjimha samanugāhimha samanubhāsimha – ‘mā evaṃ, āvuso sāti, avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Anekapariyāyenāvuso sāti, paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ bhagavatā, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavo’ti. Evampi kho, bhante, sāti bhikkhu kevaṭṭaputto amhehi samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno tadeva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmasā abhinivissa voharati – ‘evaṃ byā kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’nti. Yato kho mayaṃ, bhante, nāsakkhimha sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha mayaṃ etamatthaṃ bhagavato ārocemā’’ti.

    ੩੯੮. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਹਿ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਮ વਚਨੇਨ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਹਿ – ‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਤਿ, ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਤਿ, ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਤੇ, ਸਾਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਤਦੇવਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕਤਮਂ ਤਂ, ਸਾਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਯ੍વਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, વਦੋ વੇਦੇਯ੍ਯੋ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਯਾਣਪਾਪਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ વਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਨਾਮ ਤ੍વਂ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਮਯਾ ਏવਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਸਿ? ਨਨੁ ਮਯਾ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਤ੍ਥਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવੋਤਿ? ਅਥ ਚ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਮ੍ਹੇ ਚੇવ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਸਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਖਣਸਿ, ਬਹੁਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਸਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ।

    398. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ bhikkhu, mama vacanena sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso sāti, āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yena sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso sāti, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira, te, sāti, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’’nti? ‘‘Evaṃ byā kho ahaṃ, bhante, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’nti. ‘‘Katamaṃ taṃ, sāti, viññāṇa’’nti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, vado vedeyyo tatra tatra kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedetī’’ti. ‘‘Kassa nu kho nāma tvaṃ, moghapurisa, mayā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāsi? Nanu mayā, moghapurisa, anekapariyāyena paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavoti? Atha ca pana tvaṃ, moghapurisa, attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhasi, attānañca khaṇasi, bahuñca apuññaṃ pasavasi. Tañhi te, moghapurisa, bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’’ti.

    ੩੯੯. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪਿ ਨਾਯਂ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਉਸ੍ਮੀਕਤੋਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ’’ਤਿ? ‘‘ਕਿਞ੍ਹਿ ਸਿਯਾ ਭਨ੍ਤੇ? ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤੋ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਧੋਮੁਖੋ ਪਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤਂ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਅਧੋਮੁਖਂ ਪਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਸਾਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਸਿ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਏਤੇਨ ਸਕੇਨ ਪਾਪਕੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤੇਨ। ਇਧਾਹਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਥ ਯਥਾਯਂ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਮ੍ਹੇ ਚੇવ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਖਣਤਿ, ਬਹੁਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਹਿ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਤ੍ਥਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖવੇ! ਸਾਧੁ ਖੋ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਥ। ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਹਿ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਤ੍ਥਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવੋਤਿ। ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਮ੍ਹੇ ਚੇવ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਖਣਤਿ, ਬਹੁਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤਿ ਪਸવਤਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਮੋਘਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ।

    399. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nāyaṃ sāti bhikkhu kevaṭṭaputto usmīkatopi imasmiṃ dhammavinaye’’ti? ‘‘Kiñhi siyā bhante? No hetaṃ, bhante’’ti. Evaṃ vutte, sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi. Atha kho bhagavā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘paññāyissasi kho tvaṃ, moghapurisa, etena sakena pāpakena diṭṭhigatena. Idhāhaṃ bhikkhū paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘tumhepi me, bhikkhave, evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānātha yathāyaṃ sāti bhikkhu kevaṭṭaputto attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhati, attānañca khaṇati, bahuñca apuññaṃ pasavatī’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante! Anekapariyāyena hi no, bhante, paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ bhagavatā, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavo’’ti. ‘‘Sādhu sādhu, bhikkhave! Sādhu kho me tumhe, bhikkhave, evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānātha. Anekapariyāyena hi vo, bhikkhave, paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ mayā, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavoti. Atha ca panāyaṃ sāti bhikkhu kevaṭṭaputto attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhati, attānañca khaṇati, bahuñca apuññaṃ pasavati pasavati. Tañhi tassa moghapurisassa bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya.

    ੪੦੦. ‘‘ਯਂ ਯਦੇવ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਤੇਨੇવ વਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ 1। ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਸੋਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਦ੍ਦੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਘਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਗਨ੍ਧੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਜਿવ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਕਾਯਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।

    400. ‘‘Yaṃ yadeva, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppajjati viññāṇaṃ, tena teneva viññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati 2. Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati viññāṇaṃ, cakkhuviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; sotañca paṭicca sadde ca uppajjati viññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati viññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; jivhañca paṭicca rase ca uppajjati viññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati viññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; manañca paṭicca dhamme ca uppajjati viññāṇaṃ, manoviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati.

    ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਯਦੇવ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ, ਕਟ੍ਠਗ੍ਗਿਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਸਕਲਿਕਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ, ਸਕਲਿਕਗ੍ਗਿਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਤਿਣਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ, ਤਿਣਗ੍ਗਿਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਗੋਮਯਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ, ਗੋਮਯਗ੍ਗਿਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਥੁਸਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ, ਥੁਸਗ੍ਗਿਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਸਙ੍ਕਾਰਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ, ਸਙ੍ਕਾਰਗ੍ਗਿਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਯਦੇવ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਤੇਨੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਸੋਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਦ੍ਦੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਘਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਗਨ੍ਧੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ , ਘਾਣવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਜਿવ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਾਯਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, yaṃ yadeva paccayaṃ paṭicca aggi jalati tena teneva saṅkhyaṃ gacchati. Kaṭṭhañca paṭicca aggi jalati, kaṭṭhaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; sakalikañca paṭicca aggi jalati, sakalikaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; tiṇañca paṭicca aggi jalati, tiṇaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; gomayañca paṭicca aggi jalati, gomayaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; thusañca paṭicca aggi jalati, thusaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; saṅkārañca paṭicca aggi jalati, saṅkāraggitveva saṅkhyaṃ gacchati. Evameva kho, bhikkhave, yaṃ yadeva paccayaṃ paṭicca uppajjati viññāṇaṃ, tena teneva saṅkhyaṃ gacchati. Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati viññāṇaṃ, cakkhuviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; sotañca paṭicca sadde ca uppajjati viññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati, ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati viññāṇaṃ , ghāṇaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati, jivhañca paṭicca rase ca uppajjati viññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati. Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati viññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati. Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati viññāṇaṃ, manoviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati.

    ੪੦੧. ‘‘ਭੂਤਮਿਦਨ੍ਤਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ?

    401. ‘‘Bhūtamidanti , bhikkhave, passathā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Tadāhārasambhavanti, bhikkhave, passathā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਯਂ ਭੂਤਂ, ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ, taṃ nirodhadhammanti, bhikkhave, passathā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਭੂਤਮਿਦਂ ਨੋਸ੍ਸੂਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਙ੍ਖਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Bhūtamidaṃ nossūti, bhikkhave, kaṅkhato uppajjati vicikicchā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਸਮ੍ਭવਂ ਨੋਸ੍ਸੂਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਕਙ੍ਖਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Tadāhārasambhavaṃ nossūti, bhikkhave , kaṅkhato uppajjati vicikicchā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਯਂ ਭੂਤਂ, ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਂ ਨੋਸ੍ਸੂਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਙ੍ਖਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ, taṃ nirodhadhammaṃ nossūti, bhikkhave, kaṅkhato uppajjati vicikicchā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਭੂਤਮਿਦਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤੋ ਯਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਸਾ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ?

    ‘‘Bhūtamidanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya passato yā vicikicchā sā pahīyatī’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਾਏ ਯਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਸਾ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ?

    ‘‘Tadāhārasambhavanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya passatāe yā vicikicchā sā pahīyatī’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਯਂ ਭੂਤਂ, ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਾਏ ਯਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਸਾ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ, taṃ nirodhadhammanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya passatāe yā vicikicchā sā pahīyatī’’ti?

    ‘‘ਏવਂ , ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ , bhante’’.

    ‘‘ਭੂਤਮਿਦਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤਿਪਿ વੋ ਏਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Bhūtamidanti, bhikkhave, itipi vo ettha nibbicikicchā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤਿਪਿ વੋ ਏਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Tadāhārasambhavanti, bhikkhave, itipi vo ettha nibbicikicchā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਯਂ ਭੂਤਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤਿਪਿ વੋ ਏਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ taṃ nirodhadhammanti, bhikkhave, itipi vo ettha nibbicikicchā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਭੂਤਮਿਦਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ?

    ‘‘Bhūtamidanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭha’’nti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ?

    ‘‘Tadāhārasambhavanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭha’’nti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਤਦਾਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਯਂ ਭੂਤਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ taṃ nirodhadhammanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭha’’nti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਇਮਂ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਏવਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਏવਂ ਪਰਿਯੋਦਾਤਂ ਅਲ੍ਲੀਯੇਥ ਕੇਲਾਯੇਥ ਧਨਾਯੇਥ ਮਮਾਯੇਥ, ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਲ੍ਲੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ ਨੋ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Imaṃ ce tumhe, bhikkhave, diṭṭhiṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ allīyetha kelāyetha dhanāyetha mamāyetha, api nu me tumhe, bhikkhave, kullūpamaṃ dhammaṃ desitaṃ ājāneyyātha nittharaṇatthāya no gahaṇatthāyā’’ti?

    ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਇਮਂ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਏવਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਏવਂ ਪਰਿਯੋਦਾਤਂ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯੇਥ ਨ ਕੇਲਾਯੇਥ ਨ ਧਨਾਯੇਥ ਨ ਮਮਾਯੇਥ, ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਲ੍ਲੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ ਨੋ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Imaṃ ce tumhe, bhikkhave, diṭṭhiṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ na allīyetha na kelāyetha na dhanāyetha na mamāyetha, api nu me tumhe, bhikkhave, kullūpamaṃ dhammaṃ desitaṃ ājāneyyātha nittharaṇatthāya no gahaṇatthāyā’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ੪੦੨. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਹਾਰਾ ਭੂਤਾਨਂ વਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ, ਸਮ੍ਭવੇਸੀਨਂ વਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋ વਾ ਸੁਖੁਮੋ વਾ, ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਤਿਯੋ, ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਤਤਿਯਾ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।

    402. ‘‘Cattārome, bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā, sambhavesīnaṃ vā anuggahāya. Katame cattāro? Kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ.

    ‘‘ਇਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਕਿਂਨਿਦਾਨਾ ਕਿਂਸਮੁਦਯਾ ਕਿਂਜਾਤਿਕਾ ਕਿਂਪਭવਾ?

    ‘‘Ime ca, bhikkhave, cattāro āhārā kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā?

    ‘‘ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਾ ਤਣ੍ਹਾਸਮੁਦਯਾ ਤਣ੍ਹਾਜਾਤਿਕਾ ਤਣ੍ਹਾਪਭવਾ।

    ‘‘Ime cattāro āhārā taṇhānidānā taṇhāsamudayā taṇhājātikā taṇhāpabhavā.

    ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਚਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਾ ਕਿਂਸਮੁਦਯਾ ਕਿਂਜਾਤਿਕਾ ਕਿਂਪਭવਾ?

    ‘‘Taṇhā cāyaṃ, bhikkhave, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā?

    ‘‘ਤਣ੍ਹਾ વੇਦਨਾਨਿਦਾਨਾ વੇਦਨਾਸਮੁਦਯਾ વੇਦਨਾਜਾਤਿਕਾ વੇਦਨਾਪਭવਾ।

    ‘‘Taṇhā vedanānidānā vedanāsamudayā vedanājātikā vedanāpabhavā.

    ‘‘વੇਦਨਾ ਚਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਾ ਕਿਂਸਮੁਦਯਾ ਕਿਂਜਾਤਿਕਾ ਕਿਂਪਭવਾ?

    ‘‘Vedanā cāyaṃ, bhikkhave, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā?

    ‘‘વੇਦਨਾ ਫਸ੍ਸਨਿਦਾਨਾ ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਫਸ੍ਸਜਾਤਿਕਾ ਫਸ੍ਸਪਭવਾ ।

    ‘‘Vedanā phassanidānā phassasamudayā phassajātikā phassapabhavā .

    ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਚਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਿਂਨਿਦਾਨੋ ਕਿਂਸਮੁਦਯੋ ਕਿਂਜਾਤਿਕੋ ਕਿਂਪਭવੋ?

    ‘‘Phasso cāyaṃ, bhikkhave, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo?

    ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਦਾਨੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸਮੁਦਯੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਜਾਤਿਕੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਭવੋ।

    ‘‘Phasso saḷāyatananidāno saḷāyatanasamudayo saḷāyatanajātiko saḷāyatanapabhavo.

    ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ ਕਿਂਸਮੁਦਯਂ ਕਿਂਜਾਤਿਕਂ ਕਿਂਪਭવਂ?

    ‘‘Saḷāyatanaṃ cidaṃ, bhikkhave, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ?

    ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਨਾਮਰੂਪਨਿਦਾਨਂ ਨਾਮਰੂਪਸਮੁਦਯਂ ਨਾਮਰੂਪਜਾਤਿਕਂ ਨਾਮਰੂਪਪਭવਂ।

    ‘‘Saḷāyatanaṃ nāmarūpanidānaṃ nāmarūpasamudayaṃ nāmarūpajātikaṃ nāmarūpapabhavaṃ.

    ‘‘ਨਾਮਰੂਪਂ ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ ਕਿਂਸਮੁਦਯਂ ਕਿਂਜਾਤਿਕਂ ਕਿਂਪਭવਂ?

    ‘‘Nāmarūpaṃ cidaṃ, bhikkhave, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ?

    ‘‘ਨਾਮਰੂਪਂ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਦਾਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸਮੁਦਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਜਾਤਿਕਂ વਿਞ੍ਞਾਣਪਭવਂ।

    ‘‘Nāmarūpaṃ viññāṇanidānaṃ viññāṇasamudayaṃ viññāṇajātikaṃ viññāṇapabhavaṃ.

    ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ ਕਿਂਸਮੁਦਯਂ ਕਿਂਜਾਤਿਕਂ ਕਿਂਪਭવਂ?

    ‘‘Viññāṇaṃ cidaṃ, bhikkhave, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ?

    ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਦਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਸਮੁਦਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਜਾਤਿਕਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਭવਂ।

    ‘‘Viññāṇaṃ saṅkhāranidānaṃ saṅkhārasamudayaṃ saṅkhārajātikaṃ saṅkhārapabhavaṃ.

    ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਾ ਕਿਂਸਮੁਦਯਾ ਕਿਂਜਾਤਿਕਾ ਕਿਂਪਭવਾ?

    ‘‘Saṅkhārā cime, bhikkhave, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā?

    ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਦਾਨਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਜਾਤਿਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਭવਾ।

    ‘‘Saṅkhārā avijjānidānā avijjāsamudayā avijjājātikā avijjāpabhavā.

    ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ, વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ, ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ।’’’

    ‘‘Iti kho, bhikkhave, avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.’’’

    ੪੦੩. ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਰਾਮਰਣਂ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ 3 ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਰਾਮਰਣਂ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ 4 – ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਤਿ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਭવਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ , ਜਾਤਿ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ । ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭવੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭવੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਾਦਾਨਂ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਦਾਨਂ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਣ੍ਹਾ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਣ੍ਹਾ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ। ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਨਾ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਦਨਾ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਫਸ੍ਸੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਫਸ੍ਸੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਮਰੂਪਂ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ।

    403. ‘‘Jātipaccayā jarāmaraṇanti iti kho panetaṃ vuttaṃ; jātipaccayā nu kho, bhikkhave, jarāmaraṇaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha 5 hotī’’ti? ‘‘Jātipaccayā, bhante, jarāmaraṇaṃ; evaṃ no ettha hoti 6 – jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti. ‘‘Bhavapaccayā jātīti iti kho panetaṃ vuttaṃ; bhavapaccayā nu kho, bhikkhave, jāti, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Bhavapaccayā, bhante , jāti; evaṃ no ettha hoti – bhavapaccayā jātī’’ti . ‘‘Upādānapaccayā bhavoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; upādānapaccayā nu kho, bhikkhave, bhavo, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Upādānapaccayā, bhante, bhavo; evaṃ no ettha hoti – upādānapaccayā bhavo’’ti. ‘‘Taṇhāpaccayā upādānanti iti kho panetaṃ vuttaṃ, taṇhāpaccayā nu kho, bhikkhave, upādānaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Taṇhāpaccayā, bhante, upādānaṃ; evaṃ no ettha hoti – taṇhāpaccayā upādāna’’nti. ‘‘Vedanāpaccayā taṇhāti iti kho panetaṃ vuttaṃ; vedanāpaccayā nu kho, bhikkhave, taṇhā, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Vedanāpaccayā, bhante, taṇhā; evaṃ no ettha hoti – vedanāpaccayā taṇhā’’ti. ‘‘Phassapaccayā vedanāti iti kho panetaṃ vuttaṃ; phassapaccayā nu kho, bhikkhave, vedanā, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Phassapaccayā, bhante, vedanā; evaṃ no ettha hoti – phassapaccayā vedanā’’ti. ‘‘Saḷāyatanapaccayā phassoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; saḷāyatanapaccayā nu kho, bhikkhave, phasso, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Saḷāyatanapaccayā, bhante, phasso; evaṃ no ettha hoti – saḷāyatanapaccayā phasso’’ti. ‘‘Nāmarūpapaccayā saḷāyatananti iti kho panetaṃ vuttaṃ; nāmarūpapaccayā nu kho, bhikkhave, saḷāyatanaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Nāmarūpapaccayā, bhante, saḷāyatanaṃ; evaṃ no ettha hoti – nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti. ‘‘Viññāṇapaccayā nāmarūpanti iti kho panetaṃ vuttaṃ; viññāṇapaccayā nu kho, bhikkhave, nāmarūpaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Viññāṇapaccayā, bhante, nāmarūpaṃ; evaṃ no ettha hoti – viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti. ‘‘Saṅkhārapaccayā viññāṇanti iti kho panetaṃ vuttaṃ; saṅkhārapaccayā nu kho, bhikkhave, viññāṇaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Saṅkhārapaccayā, bhante, viññāṇaṃ; evaṃ no ettha hoti – saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti. ‘‘Avijjāpaccayā saṅkhārāti iti kho panetaṃ vuttaṃ; avijjāpaccayā nu kho, bhikkhave, saṅkhārā, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Avijjāpaccayā, bhante, saṅkhārā; evaṃ no ettha hoti – avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti.

    ੪੦੪. ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖવੇ। ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਏવਂ વਦੇਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਏવਂ વਦਾਮਿ – ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਦਿਦਂ – ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ, વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ, ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ।

    404. ‘‘Sādhu, bhikkhave. Iti kho, bhikkhave, tumhepi evaṃ vadetha, ahampi evaṃ vadāmi – imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, yadidaṃ – avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

    ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਯਤ੍વੇવ ਅਸੇਸવਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ, વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋ, ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋ , ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ, ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ, ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ, ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Avijjāyatveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho , saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.

    ੪੦੫. ‘‘ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਭવਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਭવਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭવਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭવਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ , ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ , વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ; ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਨੋ વਾ, ਕਥਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ; ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ।

    405. ‘‘Jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; jātinirodhā nu kho, bhikkhave, jarāmaraṇanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Jātinirodhā, bhante, jarāmaraṇanirodho; evaṃ no ettha hoti – jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti. ‘‘Bhavanirodhā jātinirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; bhavanirodhā nu kho, bhikkhave, jātinirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Bhavanirodhā, bhante, jātinirodho; evaṃ no ettha hoti – bhavanirodhā jātinirodho’’ti. ‘‘Upādānanirodhā bhavanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; upādānanirodhā nu kho, bhikkhave, bhavanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Upādānanirodhā, bhante, bhavanirodho; evaṃ no ettha hoti – upādānanirodhā bhavanirodho’’ti. ‘‘Taṇhānirodhā upādānanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; taṇhānirodhā nu kho, bhikkhave, upādānanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Taṇhānirodhā, bhante, upādānanirodho; evaṃ no ettha hoti – taṇhānirodhā upādānanirodho’’ti. ‘‘Vedanānirodhā taṇhānirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; vedanānirodhā nu kho, bhikkhave, taṇhānirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Vedanānirodhā, bhante, taṇhānirodho; evaṃ no ettha hoti – vedanānirodhā taṇhānirodho’’ti. ‘‘Phassanirodhā vedanānirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; phassanirodhā nu kho, bhikkhave, vedanānirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Phassanirodhā, bhante, vedanānirodho; evaṃ no ettha hoti – phassanirodhā vedanānirodho’’ti. ‘‘Saḷāyatananirodhā phassanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; saḷāyatananirodhā nu kho, bhikkhave, phassanirodho, no vā , kathaṃ vā ettha hotīti? Saḷāyatananirodhā, bhante, phassanirodho; evaṃ no ettha hoti – saḷāyatananirodhā phassanirodho’’ti. ‘‘Nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; nāmarūpanirodhā nu kho, bhikkhave, saḷāyatananirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Nāmarūpanirodhā, bhante, saḷāyatananirodho; evaṃ no ettha hoti – nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’’ti. ‘‘Viññāṇanirodhā nāmarūpanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; viññāṇanirodhā nu kho, bhikkhave, nāmarūpanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Viññāṇanirodhā, bhante, nāmarūpanirodho; evaṃ no ettha hoti – viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’’ti. ‘‘Saṅkhāranirodhā viññāṇanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; saṅkhāranirodhā nu kho, bhikkhave, viññāṇanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Saṅkhāranirodhā, bhante , viññāṇanirodho; evaṃ no ettha hoti – saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’ti. ‘‘Avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; avijjānirodhā nu kho, bhikkhave, saṅkhāranirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Avijjānirodhā, bhante, saṅkhāranirodho; evaṃ no ettha hoti – avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti.

    ੪੦੬. ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖવੇ। ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਏવਂ વਦੇਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਏવਂ વਦਾਮਿ – ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਯਦਿਦਂ – ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ, વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋ, ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ, ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ, ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ, ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ।

    406. ‘‘Sādhu, bhikkhave. Iti kho, bhikkhave, tumhepi evaṃ vadetha, ahampi evaṃ vadāmi – imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ – avijjānirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.

    ੪੦੭. ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ વਾ ਪਟਿਧਾવੇਯ੍ਯਾਥ – ‘ਅਹੇਸੁਮ੍ਹ ਨੁ ਖੋ ਮਯਂ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਨਨੁ ਖੋ ਅਹੇਸੁਮ੍ਹ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹੇਸੁਮ੍ਹ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹੇਸੁਮ੍ਹ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਿਂ ਹੁਤ੍વਾ ਕਿਂ ਅਹੇਸੁਮ੍ਹ ਨੁ ਖੋ ਮਯਂ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’’’ਨ੍ਤਿ?

    407. ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā pubbantaṃ vā paṭidhāveyyātha – ‘ahesumha nu kho mayaṃ atītamaddhānaṃ, nanu kho ahesumha atītamaddhānaṃ, kiṃ nu kho ahesumha atītamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho ahesumha atītamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ ahesumha nu kho mayaṃ atītamaddhāna’’’nti?

    ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਅਪਰਨ੍ਤਂ વਾ ਪਟਿਧਾવੇਯ੍ਯਾਥ – ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਨੁ ਖੋ ਮਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਨਨੁ ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਿਂ ਹੁਤ੍વਾ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਨੁ ਖੋ ਮਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā aparantaṃ vā paṭidhāveyyātha – bhavissāma nu kho mayaṃ anāgatamaddhānaṃ, nanu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kiṃ nu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ bhavissāma nu kho mayaṃ anāgatamaddhāna’’nti?

    ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਏਤਰਹਿ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮਦ੍ਧਾਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਥਂਕਥੀ ਅਸ੍ਸਥ – ਅਹਂ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮਿ, ਨੋ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮਿ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮਿ, ਅਯਂ ਨੁ ਖੋ ਸਤ੍ਤੋ ਕੁਤੋ ਆਗਤੋ, ਸੋ ਕੁਹਿਂਗਾਮੀ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā etarahi vā paccuppannamaddhānaṃ ajjhattaṃ kathaṃkathī assatha – ahaṃ nu khosmi, no nu khosmi, kiṃ nu khosmi, kathaṃ nu khosmi, ayaṃ nu kho satto kuto āgato, so kuhiṃgāmī bhavissatī’’ti?

    ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯਾਥ – ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਗਰੁ, ਸਤ੍ਥੁਗਾਰવੇਨ ਚ ਮਯਂ ਏવਂ વਦੇਮਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā evaṃ vadeyyātha – satthā no garu, satthugāravena ca mayaṃ evaṃ vademā’’ti?

    ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯਾਥ – ਸਮਣੋ ਏવਮਾਹ, ਸਮਣਾ ਚ ਨਾਮ ਮਯਂ ਏવਂ વਦੇਮਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā evaṃ vadeyyātha – samaṇo evamāha, samaṇā ca nāma mayaṃ evaṃ vademā’’ti?

    ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā aññaṃ satthāraṃ uddiseyyāthā’’ti?

    ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ વਤ ਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਾਰਤੋ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ vata kotūhalamaṅgalāni tāni sārato paccāgaccheyyāthā’’ti?

    ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਨਨੁ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਦੇવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਮਂ ਞਾਤਂ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਾਮਂ વਿਦਿਤਂ, ਤਦੇવ ਤੁਮ੍ਹੇ વਦੇਥਾ’’ਤਿ।

    ‘‘Nanu, bhikkhave, yadeva tumhākaṃ sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva tumhe vadethā’’ti.

    ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਨੀਤਾ ਖੋ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਿਨਾ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਕਾਲਿਕੇਨ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੇਨ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੇਨ વਿਞ੍ਞੂਹਿ। ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮੋ ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ વਿਞ੍ਞੂਹਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Sādhu, bhikkhave, upanītā kho me tumhe, bhikkhave, iminā sandiṭṭhikena dhammena akālikena ehipassikena opaneyyikena paccattaṃ veditabbena viññūhi. Sandiṭṭhiko ayaṃ, bhikkhave, dhammo akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi – iti yantaṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vutta’’nti.

    ੪੦੮. ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਇਧ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾ ਚ ਨ ਉਤੁਨੀ ਹੋਤਿ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਚ ਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਨੇવ ਤਾવ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਇਧ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾ ਚ ਉਤੁਨੀ ਹੋਤਿ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਚ ਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਨੇવ ਤਾવ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾ ਚ ਉਤੁਨੀ ਹੋਤਿ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ – ਏવਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਾਤਾ ਨવ વਾ ਦਸ વਾ ਮਾਸੇ ਗਬ੍ਭਂ ਕੁਚ੍ਛਿਨਾ ਪਰਿਹਰਤਿ ਮਹਤਾ ਸਂਸਯੇਨ ਗਰੁਭਾਰਂ 7। ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਾਤਾ ਨવਨ੍ਨਂ વਾ ਦਸਨ੍ਨਂ વਾ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ વਿਜਾਯਤਿ ਮਹਤਾ ਸਂਸਯੇਨ ਗਰੁਭਾਰਂ। ਤਮੇਨਂ ਜਾਤਂ ਸਮਾਨਂ ਸਕੇਨ ਲੋਹਿਤੇਨ ਪੋਸੇਤਿ। ਲੋਹਿਤਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਯਦਿਦਂ ਮਾਤੁਥਞ੍ਞਂ। ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਮਾਰੋ વੁਦ੍ਧਿਮਨ੍વਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕਮਨ੍વਾਯ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਕੁਮਾਰਕਾਨਂ ਕੀਲ਼ਾਪਨਕਾਨਿ ਤੇਹਿ ਕੀਲ਼ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – વਙ੍ਕਕਂ ਘਟਿਕਂ ਮੋਕ੍ਖਚਿਕਂ ਚਿਙ੍ਗੁਲਕਂ ਪਤ੍ਤਾਲ਼੍ਹਕਂ ਰਥਕਂ ਧਨੁਕਂ। ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਮਾਰੋ વੁਦ੍ਧਿਮਨ੍વਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕਮਨ੍વਾਯ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਤਿ – ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਗਨ੍ਧੇਹਿ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰਸੇਹਿ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ।

    408. ‘‘Tiṇṇaṃ kho pana, bhikkhave, sannipātā gabbhassāvakkanti hoti. Idha mātāpitaro ca sannipatitā honti, mātā ca na utunī hoti, gandhabbo ca na paccupaṭṭhito hoti, neva tāva gabbhassāvakkanti hoti. Idha mātāpitaro ca sannipatitā honti, mātā ca utunī hoti, gandhabbo ca na paccupaṭṭhito hoti, neva tāva gabbhassāvakkanti hoti. Yato ca kho, bhikkhave, mātāpitaro ca sannipatitā honti, mātā ca utunī hoti, gandhabbo ca paccupaṭṭhito hoti – evaṃ tiṇṇaṃ sannipātā gabbhassāvakkanti hoti. Tamenaṃ, bhikkhave, mātā nava vā dasa vā māse gabbhaṃ kucchinā pariharati mahatā saṃsayena garubhāraṃ 8. Tamenaṃ, bhikkhave, mātā navannaṃ vā dasannaṃ vā māsānaṃ accayena vijāyati mahatā saṃsayena garubhāraṃ. Tamenaṃ jātaṃ samānaṃ sakena lohitena poseti. Lohitañhetaṃ, bhikkhave, ariyassa vinaye yadidaṃ mātuthaññaṃ. Sa kho so, bhikkhave, kumāro vuddhimanvāya indriyānaṃ paripākamanvāya yāni tāni kumārakānaṃ kīḷāpanakāni tehi kīḷati, seyyathidaṃ – vaṅkakaṃ ghaṭikaṃ mokkhacikaṃ ciṅgulakaṃ pattāḷhakaṃ rathakaṃ dhanukaṃ. Sa kho so, bhikkhave, kumāro vuddhimanvāya indriyānaṃ paripākamanvāya pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti – cakkhuviññeyyehi rūpehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi, sotaviññeyyehi saddehi… ghānaviññeyyehi gandhehi… jivhāviññeyyehi rasehi… kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi.

    ੪੦੯. ‘‘ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ। ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ – ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਅਨੁਰੋਧવਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ, ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿવਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ વੇਦਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿવਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਨ੍ਦੀ । ਯਾ વੇਦਨਾਸੁ ਨਨ੍ਦੀ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ, ਤਸ੍ਸੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ, ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ। ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ – ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਅਨੁਰੋਧવਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ, ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿવਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ વੇਦਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿવਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਨ੍ਦੀ। ਯਾ વੇਦਨਾਸੁ ਨਨ੍ਦੀ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ, ਤਸ੍ਸੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ, ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ।

    409. ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe sārajjati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti – yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. So evaṃ anurodhavirodhaṃ samāpanno yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ vedanaṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī . Yā vedanāsu nandī tadupādānaṃ, tassupādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme sārajjati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti – yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. So evaṃ anurodhavirodhaṃ samāpanno yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ vedanaṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī. Yā vedanāsu nandī tadupādānaṃ, tassupādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

    ੪੧੦. ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ। ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇવਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਤਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ; ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ વਾ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ। ਸੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੇ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਤਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਮ੍ਬਾਧੋ ਘਰਾવਾਸੋ ਰਜਾਪਥੋ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ। ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ, ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ, ਮਹਨ੍ਤਂ વਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ, ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਞਾਤਿਪਰਿવਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ, ਮਹਨ੍ਤਂ વਾ ਞਾਤਿਪਰਿવਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ, ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ।

    410. ‘‘Idha, bhikkhave, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ; kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā, kāsāyāni vatthāni acchādetvā, agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’’’nti. So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya, mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya, kesamassuṃ ohāretvā, kāsāyāni vatthāni acchādetvā, agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.

    ੪੧੧. ‘‘ਸੋ ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀવਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ વਿਹਰਤਿ।

    411. ‘‘So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati.

    ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਦਿਨ੍ਨਪਾਟਿਕਙ੍ਖੀ ਅਥੇਨੇਨ ਸੁਚਿਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਹਰਤਿ।

    ‘‘Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti, dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharati.

    ‘‘ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਹਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਆਰਾਚਾਰੀ વਿਰਤੋ ਮੇਥੁਨਾ ਗਾਮਧਮ੍ਮਾ।

    ‘‘Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī hoti, ārācārī virato methunā gāmadhammā.

    ‘‘ਮੁਸਾવਾਦਂ ਪਹਾਯ ਮੁਸਾવਾਦਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਚ੍ਚવਾਦੀ ਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧੋ ਥੇਤੋ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ ਅવਿਸਂવਾਦਕੋ ਲੋਕਸ੍ਸ।

    ‘‘Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti, saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa.

    ‘‘ਪਿਸੁਣਂ વਾਚਂ ਪਹਾਯ ਪਿਸੁਣਾਯ વਾਚਾਯ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ – ਇਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਨ ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦਾਯ, ਅਮੁਤ੍ਰ વਾ ਸੁਤ੍વਾ ਨ ਇਮੇਸਂ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਅਮੂਸਂ ਭੇਦਾਯ। ਇਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਸਨ੍ਧਾਤਾ, ਸਹਿਤਾਨਂ વਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ ਸਮਗ੍ਗਾਰਾਮੋ ਸਮਗ੍ਗਰਤੋ ਸਮਗ੍ਗਨਨ੍ਦੀ, ਸਮਗ੍ਗਕਰਣਿਂ વਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti – ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī, samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.

    ‘‘ਫਰੁਸਂ વਾਚਂ ਪਹਾਯ ਫਰੁਸਾਯ વਾਚਾਯ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ – ਯਾ ਸਾ વਾਚਾ ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਪੇਮਨੀਯਾ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਪੋਰੀ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਾ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪਾ ਤਥਾਰੂਪਿਂ વਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti – yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.

    ‘‘ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਲવਾਦੀ ਭੂਤવਾਦੀ ਅਤ੍ਥવਾਦੀ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ વਿਨਯવਾਦੀ, ਨਿਧਾਨવਤਿਂ વਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਕਾਲੇਨ, ਸਾਪਦੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤવਤਿਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ।

    ‘‘Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti, kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā kālena, sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.

    ‘‘ਸੋ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਰਤ੍ਤੂਪਰਤੋ, વਿਰਤੋ વਿਕਾਲਭੋਜਨਾ। ਨਚ੍ਚਗੀਤવਾਦਿਤવਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਧਾਰਣਮਣ੍ਡਨવਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਆਮਕਧਞ੍ਞਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਆਮਕਮਂਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਕੁਮਾਰਿਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਦਾਸਿਦਾਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਜੇਲ਼ਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਹਤ੍ਥਿਗવਾਸ੍ਸવਲ਼વਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਦੂਤੇਯ੍ਯਪਹਿਣਗਮਨਾਨੁਯੋਗਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਯવਿਕ੍ਕਯਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਤੁਲਾਕੂਟਕਂਸਕੂਟਮਾਨਕੂਟਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨવਞ੍ਚਨ-ਨਿਕਤਿ-ਸਾਚਿਯੋਗਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਛੇਦਨ-વਧਬਨ੍ਧਨવਿਪਰਾਮੋਸ-ਆਲੋਪ-ਸਹਸਾਕਾਰਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ 9

    ‘‘So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti, ekabhattiko hoti rattūparato, virato vikālabhojanā. Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti, mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti, uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti, jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, hatthigavāssavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti, kayavikkayā paṭivirato hoti, tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti, ukkoṭanavañcana-nikati-sāciyogā paṭivirato hoti, chedana-vadhabandhanaviparāmosa-ālopa-sahasākārā paṭivirato hoti 10.

    ‘‘ਸੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਚੀવਰੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ। ਸੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇવ ਪਕ੍ਕਮਤਿ ਸਮਾਦਾਯੇવ ਪਕ੍ਕਮਤਿ । ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇવ ਡੇਤਿ ਸਪਤ੍ਤਭਾਰੋવ ਡੇਤਿ, ਏવਮੇવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਚੀવਰੇਨ, ਕੁਚ੍ਛਿਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ। ਸੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇવ ਪਕ੍ਕਮਤਿ ਸਮਾਦਾਯੇવ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਨવਜ੍ਜਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।

    ‘‘So santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati . Seyyathāpi nāma pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti sapattabhārova ḍeti, evameva bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati. So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti.

    ‘‘ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਸੇਕਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।

    ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti.

    ‘‘ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕਿਤੇ વਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ , ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti , samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.

    ੪੧੨. ‘‘ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, (ਇਮਾਯ ਚ ਅਰਿਯਾਯ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ) 11, ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ – ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ વਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ। ਸੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ, ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ, ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ। ਸੋ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯ વਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਂ ਪਹਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ, ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹਾਯ વਿਗਤਥੀਨਮਿਦ੍ਧੋ વਿਹਰਤਿ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ વਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਹਾਯ ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ વਿਹਰਤਿ ਅਕਥਂਕਥੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ।

    412. ‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, (imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato) 12, iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato, vivittaṃ senāsanaṃ bhajati – araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti; byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati, sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti; thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī, sato sampajāno, thīnamiddhā cittaṃ parisodheti; uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti; vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

    ੪੧੩. ‘‘ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ, વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।

    413. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.

    ੪੧੪. ‘‘ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ। ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਅਨੁਰੋਧવਿਰੋਧવਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ, ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿવਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ વੇਦਨਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿવਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਯਾ વੇਦਨਾਸੁ ਨਨ੍ਦੀ ਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦੀਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ, ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਅਨੁਰੋਧવਿਰੋਧવਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ, ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿવਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ વੇਦਨਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿવਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਯਾ વੇਦਨਾਸੁ ਨਨ੍ਦੀ ਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦੀਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ, ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ। ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਧਾਰੇਥ, ਸਾਤਿਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੇવਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਜਾਲਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਘਾਟਪ੍ਪਟਿਮੁਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ।

    414. ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe na sārajjati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti – yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. So evaṃ anurodhavirodhavippahīno yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti, sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ vedanaṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato yā vedanāsu nandī sā nirujjhati. Tassa nandīnirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme na sārajjati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti – yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. So evaṃ anurodhavirodhavippahīno yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti, sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ vedanaṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato yā vedanāsu nandī sā nirujjhati. Tassa nandīnirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Imaṃ kho me tumhe, bhikkhave, saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ dhāretha, sātiṃ pana bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ mahātaṇhājālataṇhāsaṅghāṭappaṭimukka’’nti.

    ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।

    Mahātaṇhāsaṅkhayasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    2. saṅkhaṃ gacchati (sī. pī.)
    3. ਕਥਂ વਾ વੋ ਏਤ੍ਥ (?)
    4. ਏવਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀਤਿ (ਕ॰)
    5. kathaṃ vā vo ettha (?)
    6. evaṃ no ettha hotīti (ka.)
    7. ਗਰੁਮ੍ਭਾਰਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    8. garumbhāraṃ (sī. pī.)
    9. ਪਸ੍ਸ ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੯੩ ਚੂਲ਼ਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮੇ
    10. passa ma. ni. 1.293 cūḷahatthipadopame
    11. ਪਸ੍ਸ ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੯੬ ਚੂਲ਼ਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮੇ
    12. passa ma. ni. 1.296 cūḷahatthipadopame



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੮. ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact