| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
၈. မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā
၃၉၆. ဧဝံ မေ သုတန္တိ မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တံ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌိဂတန္တိ အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တေ လဒ္ဓိမတ္တံ ဒိဋ္ဌိဂတန္တိ ဝုတ္တံ, ဣဓ သသ္သတဒိဋ္ဌိ။ သော စ ဘိက္ခု ဗဟုသ္သုတော, အယံ အပ္ပသ္သုတော, ဇာတကဘာဏကော ဘဂဝန္တံ ဇာတကံ ကထေတ္ဝာ, ‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေန သမယေန ဝေသ္သန္တရော အဟောသိံ, မဟောသဓော, ဝိဓုရပဏ္ဍိတော, သေနကပဏ္ဍိတော, မဟာဇနကော ရာဇာ အဟောသိ’’န္တိ သမောဓာနေန္တံ သုဏာတိ။ အထသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ရူပဝေဒနာသညာသင္ခာရာ တတ္ထ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈန္တိ, ဝိညာဏံ ပန ဣဓလောကတော ပရလောကံ, ပရလောကတော ဣမံ လောကံ သန္ဓာဝတိ သံသရတီ’’တိ သသ္သတဒသ္သနံ ဥပ္ပန္နံ။ တေနာဟ – ‘‘တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ အနည’’န္တိ။
396.Evaṃme sutanti mahātaṇhāsaṅkhayasuttaṃ. Tattha diṭṭhigatanti alagaddūpamasutte laddhimattaṃ diṭṭhigatanti vuttaṃ, idha sassatadiṭṭhi. So ca bhikkhu bahussuto, ayaṃ appassuto, jātakabhāṇako bhagavantaṃ jātakaṃ kathetvā, ‘‘ahaṃ, bhikkhave, tena samayena vessantaro ahosiṃ, mahosadho, vidhurapaṇḍito, senakapaṇḍito, mahājanako rājā ahosi’’nti samodhānentaṃ suṇāti. Athassa etadahosi – ‘‘ime rūpavedanāsaññāsaṅkhārā tattha tattheva nirujjhanti, viññāṇaṃ pana idhalokato paralokaṃ, paralokato imaṃ lokaṃ sandhāvati saṃsaratī’’ti sassatadassanaṃ uppannaṃ. Tenāha – ‘‘tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati anañña’’nti.
သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပန, ‘‘ဝိညာဏံ ပစ္စယသမ္ဘဝံ, သတိ ပစ္စယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဝိနာ ပစ္စယံ နတ္ထိ ဝိညာဏသ္သ သမ္ဘဝော’’တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ အယံ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓေန အကထိတံ ကထေတိ, ဇိနစက္ကေ ပဟာရံ ဒေတိ, ဝေသာရဇ္ဇဉာဏံ ပဋိဗာဟတိ, သောတုကာမံ ဇနံ ဝိသံဝာဒေတိ, အရိယပထေ တိရိယံ နိပတိတ္ဝာ မဟာဇနသ္သ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ပဋိပန္နော။ ယထာ နာမ ရညော ရဇ္ဇေ မဟာစောရော ဥပ္ပဇ္ဇမာနော မဟာဇနသ္သ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧဝံ ဇိနသာသနေ စောရော ဟုတ္ဝာ မဟာဇနသ္သ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဥပ္ပန္နောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူတိ ဇနပဒဝာသိနော ပိဏ္ဍပာတိကဘိက္ခူ။ တေနုပသင္ကမိံသူတိ အယံ ပရိသံ လဘိတ္ဝာ သာသနမ္ပိ အန္တရဓာပေယ္ယ, ယာဝ ပက္ခံ န လဘတိ, တာဝဒေဝ နံ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေမာတိ သုတသုတဋ္ဌာနတောယေဝ အဋ္ဌတ္ဝာ အနိသီဒိတ္ဝာ ဥပသင္ကမိံသု။
Sammāsambuddhena pana, ‘‘viññāṇaṃ paccayasambhavaṃ, sati paccaye uppajjati, vinā paccayaṃ natthi viññāṇassa sambhavo’’ti vuttaṃ. Tasmā ayaṃ bhikkhu buddhena akathitaṃ katheti, jinacakke pahāraṃ deti, vesārajjañāṇaṃ paṭibāhati, sotukāmaṃ janaṃ visaṃvādeti, ariyapathe tiriyaṃ nipatitvā mahājanassa ahitāya dukkhāya paṭipanno. Yathā nāma rañño rajje mahācoro uppajjamāno mahājanassa ahitāya dukkhāya uppajjati, evaṃ jinasāsane coro hutvā mahājanassa ahitāya dukkhāya uppannoti veditabbo. Sambahulā bhikkhūti janapadavāsino piṇḍapātikabhikkhū. Tenupasaṅkamiṃsūti ayaṃ parisaṃ labhitvā sāsanampi antaradhāpeyya, yāva pakkhaṃ na labhati, tāvadeva naṃ diṭṭhigatā vivecemāti sutasutaṭṭhānatoyeva aṭṭhatvā anisīditvā upasaṅkamiṃsu.
၃၉၈. ကတမံ တံ သာတိ ဝိညာဏန္တိ သာတိ ယံ တ္ဝံ ဝိညာဏံ သန္ဓာယ ဝဒေသိ, ကတမံ တံ ဝိညာဏန္တိ? ယ္ဝာယံ, ဘန္တေ, ဝဒော ဝေဒေယ္ယော တတ္ရ တတ္ရ ကလ္ယာဏပာပကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပာကံ ပဋိသံဝေဒေတီတိ, ဘန္တေ, ယော အယံ ဝဒတိ ဝေဒယတိ, ယော စာယံ တဟိံ တဟိံ ကုသလာကုသလကမ္မာနံ ဝိပာကံ ပစ္စနုဘောတိ။ ဣဒံ, ဘန္တေ, ဝိညာဏံ, ယမဟံ သန္ဓာယ ဝဒေမီတိ ။ ကသ္သ နု ခော နာမာတိ ကသ္သ ခတ္တိယသ္သ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဝာ ဝေသ္သသုဒ္ဒဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတဒေဝမနုသ္သာနံ ဝာ အညတရသ္သ။
398.Katamaṃ taṃ sāti viññāṇanti sāti yaṃ tvaṃ viññāṇaṃ sandhāya vadesi, katamaṃ taṃ viññāṇanti? Yvāyaṃ, bhante, vado vedeyyo tatra tatra kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedetīti, bhante, yo ayaṃ vadati vedayati, yo cāyaṃ tahiṃ tahiṃ kusalākusalakammānaṃ vipākaṃ paccanubhoti. Idaṃ, bhante, viññāṇaṃ, yamahaṃ sandhāya vademīti . Kassa nu kho nāmāti kassa khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessasuddagahaṭṭhapabbajitadevamanussānaṃ vā aññatarassa.
၃၉၉. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသီတိ ကသ္မာ အာမန္တေသိ? သာတိသ္သ ကိရ ဧဝံ အဟောသိ – ‘‘သတ္ထာ မံ ‘မောဃပုရိသော’တိ ဝဒတိ, န စ မောဃပုရိသောတိ ဝုတ္တမတ္တေနေဝ မဂ္ဂဖလာနံ ဥပနိသ္သယော န ဟောတိ။ ဥပသေနမ္ပိ ဟိ ဝင္ဂန္တပုတ္တံ, ‘အတိလဟုံ ခော တ္ဝံ မောဃပုရိသ ဗာဟုလ္လာယ အာဝတ္တော’တိ (မဟာဝ. ၇၅) ဘဂဝာ မောဃပုရိသဝာဒေန ဩဝဒိ။ ထေရော အပရဘာဂေ ဃဋေန္တော ဝာယမန္တော ဆ အဘိညာ သစ္ဆာကာသိ။ အဟမ္ပိ တထာရူပံ ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ မဂ္ဂဖလာနိ နိဗ္ဗတ္တေသ္သာမီ’’တိ။ အထသ္သ ဘဂဝာ ဆိန္နပစ္စယော အယံ သာသနေ အဝိရုဠ္ဟဓမ္မောတိ ဒသ္သေန္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ။ ဥသ္မီကတောတိအာဒိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာဓိပ္ပာယမေဝ။ အထ ခော ဘဂဝာတိ အယမ္ပိ ပာဋိယေက္ကော အနုသန္ဓိ။ သာတိသ္သ ကိရ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဘဂဝာ မယ္ဟံ မဂ္ဂဖလာနံ ဥပနိသ္သယော နတ္ထီတိ ဝဒတိ, ကိံ သက္ကာ ဥပနိသ္သယေ အသတိ ကာတုံ? န ဟိ တထာဂတာ သဥပနိသ္သယသ္သေဝ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, ယသ္သ ကသ္သစိ ဒေသေန္တိယေဝ။ အဟံ ဗုဒ္ဓသ္သ သန္တိကာ သုဂတောဝာဒံ လဘိတ္ဝာ သဂ္ဂသမ္ပတ္တူပဂံ ကုသလံ ကရိသ္သာမီ’’တိ။ အထသ္သ ဘဂဝာ, ‘‘နာဟံ, မောဃပုရိသ, တုယ္ဟံ ဩဝာဒံ ဝာ အနုသာသနိံ ဝာ ဒေမီ’’တိ သုဂတောဝာဒံ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘေန္တော ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တသ္သတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒာနိ ပရိသာယ လဒ္ဓိံ သောဓေန္တော, ‘‘ဣဓာဟံ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမီ’’တိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
399.Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesīti kasmā āmantesi? Sātissa kira evaṃ ahosi – ‘‘satthā maṃ ‘moghapuriso’ti vadati, na ca moghapurisoti vuttamatteneva maggaphalānaṃ upanissayo na hoti. Upasenampi hi vaṅgantaputtaṃ, ‘atilahuṃ kho tvaṃ moghapurisa bāhullāya āvatto’ti (mahāva. 75) bhagavā moghapurisavādena ovadi. Thero aparabhāge ghaṭento vāyamanto cha abhiññā sacchākāsi. Ahampi tathārūpaṃ vīriyaṃ paggaṇhitvā maggaphalāni nibbattessāmī’’ti. Athassa bhagavā chinnapaccayo ayaṃ sāsane aviruḷhadhammoti dassento bhikkhū āmantesi. Usmīkatotiādi heṭṭhā vuttādhippāyameva. Atha kho bhagavāti ayampi pāṭiyekko anusandhi. Sātissa kira etadahosi – ‘‘bhagavā mayhaṃ maggaphalānaṃ upanissayo natthīti vadati, kiṃ sakkā upanissaye asati kātuṃ? Na hi tathāgatā saupanissayasseva dhammaṃ desenti, yassa kassaci desentiyeva. Ahaṃ buddhassa santikā sugatovādaṃ labhitvā saggasampattūpagaṃ kusalaṃ karissāmī’’ti. Athassa bhagavā, ‘‘nāhaṃ, moghapurisa, tuyhaṃ ovādaṃ vā anusāsaniṃ vā demī’’ti sugatovādaṃ paṭippassambhento imaṃ desanaṃ ārabhi. Tassattho heṭṭhā vuttanayeneva veditabbo. Idāni parisāya laddhiṃ sodhento, ‘‘idhāhaṃ bhikkhū paṭipucchissāmī’’tiādimāha. Taṃ sabbampi heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
၄၀၀. ဣဒာနိ ဝိညာဏသ္သ သပ္ပစ္စယဘာဝံ ဒသ္သေတုံ ယံ ယဒေဝ, ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စာတိ သဟာဝဇ္ဇနေန ဘဝင္ဂမနဉ္စ တေဘူမကဓမ္မေ စ ပဋိစ္စ။ ကဋ္ဌဉ္စ ပဋိစ္စာတိအာဒိ ဩပမ္မနိဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တေန ကိံ ဒီပေတိ? ဒ္ဝာရသင္ကန္တိယာ အဘာဝံ။ ယထာ ဟိ ကဋ္ဌံ ပဋိစ္စ ဇလမာနော အဂ္ဂိ ဥပာဒာနပစ္စယေ သတိယေဝ ဇလတိ, တသ္မိံ အသတိ ပစ္စယဝေကလ္လေန တတ္ထေဝ ဝူပသမ္မတိ, န သကလိကာဒီနိ သင္ကမိတ္ဝာ သကလိကဂ္ဂီတိအာဒိသင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ, ဧဝမေဝ စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ တသ္မိံ ဒ္ဝာရေ စက္ခုရူပအာလောကမနသိကာရသင္ခာတေ ပစ္စယမ္ဟိ သတိယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တသ္မိံ အသတိ ပစ္စယဝေကလ္လေန တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတိ, န သောတာဒီနိ သင္ကမိတ္ဝာ သောတဝိညာဏန္တိအာဒိသင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ ။ ဧသ နယော သဗ္ဗဝာရေသု။ ဣတိ ဘဂဝာ နာဟံ ဝိညာဏပ္ပဝတ္တေ ဒ္ဝာရသင္ကန္တိမတ္တမ္ပိ ဝဒာမိ, အယံ ပန သာတိ မောဃပုရိသော ဘဝသင္ကန္တိံ ဝဒတီတိ သာတိံ နိဂ္ဂဟေသိ။
400. Idāni viññāṇassa sappaccayabhāvaṃ dassetuṃ yaṃ yadeva, bhikkhavetiādimāha. Tattha manañca paṭicca dhamme cāti sahāvajjanena bhavaṅgamanañca tebhūmakadhamme ca paṭicca. Kaṭṭhañca paṭiccātiādi opammanidassanatthaṃ vuttaṃ. Tena kiṃ dīpeti? Dvārasaṅkantiyā abhāvaṃ. Yathā hi kaṭṭhaṃ paṭicca jalamāno aggi upādānapaccaye satiyeva jalati, tasmiṃ asati paccayavekallena tattheva vūpasammati, na sakalikādīni saṅkamitvā sakalikaggītiādisaṅkhyaṃ gacchati, evameva cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppannaṃ viññāṇaṃ tasmiṃ dvāre cakkhurūpaālokamanasikārasaṅkhāte paccayamhi satiyeva uppajjati, tasmiṃ asati paccayavekallena tattheva nirujjhati, na sotādīni saṅkamitvā sotaviññāṇantiādisaṅkhyaṃ gacchati . Esa nayo sabbavāresu. Iti bhagavā nāhaṃ viññāṇappavatte dvārasaṅkantimattampi vadāmi, ayaṃ pana sāti moghapuriso bhavasaṅkantiṃ vadatīti sātiṃ niggahesi.
၄၀၁. ဧဝံ ဝိညာဏသ္သ သပ္ပစ္စယဘာဝံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ပန ပဉ္စန္နမ္ပိ ခန္ဓာနံ သပ္ပစ္စယဘာဝံ ဒသ္သေန္တော, ဘူတမိဒန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဘူတမိဒန္တိ ဣဒံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဇာတံ ဘူတံ နိဗ္ဗတ္တံ, တုမ္ဟေပိ တံ ဘူတမိဒန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ပသ္သထာတိ။ တဒာဟာရသမ္ဘဝန္တိ တံ ပနေတံ ခန္ဓပဉ္စကံ အာဟာရသမ္ဘဝံ ပစ္စယသမ္ဘဝံ, သတိ ပစ္စယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧဝံ ပသ္သထာတိ ပုစ္ဆတိ။ တဒာဟာရနိရောဓာတိ တသ္သ ပစ္စယသ္သ နိရောဓာ။ ဘူတမိဒံ နောသ္သူတိ ဘူတံ နု ခော ဣဒံ, န နု ခော ဘူတန္တိ။ တဒာဟာရသမ္ဘဝံ နောသ္သူတိ တံ ဘူတံ ခန္ဓပဉ္စကံ ပစ္စယသမ္ဘဝံ နု ခော, န နု ခောတိ။ တဒာဟာရနိရောဓာတိ တသ္သ ပစ္စယသ္သ နိရောဓာ။ နိရောဓဓမ္မံ နောသ္သူတိ တံ ဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မံ နု ခော, န နု ခောတိ။ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတောတိ ဣဒံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဇာတံ ဘူတံ နိဗ္ဗတ္တန္တိ ယာထာဝသရသလက္ခဏတော ဝိပသ္သနာပညာယ သမ္မာ ပသ္သန္တသ္သ။ ပညာယ သုဒိဋ္ဌန္တိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိပသ္သနာပညာယ သုဋ္ဌု ဒိဋ္ဌံ။ ဧဝံ ယေ ယေ တံ ပုစ္ဆံ သလ္လက္ခေသုံ, တေသံ တေသံ ပဋိညံ ဂဏ္ဟန္တော ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ သပ္ပစ္စယဘာဝံ ဒသ္သေတိ။
401. Evaṃ viññāṇassa sappaccayabhāvaṃ dassetvā idāni pana pañcannampi khandhānaṃ sappaccayabhāvaṃ dassento, bhūtamidantiādimāha. Tattha bhūtamidanti idaṃ khandhapañcakaṃ jātaṃ bhūtaṃ nibbattaṃ, tumhepi taṃ bhūtamidanti, bhikkhave, passathāti. Tadāhārasambhavanti taṃ panetaṃ khandhapañcakaṃ āhārasambhavaṃ paccayasambhavaṃ, sati paccaye uppajjati evaṃ passathāti pucchati. Tadāhāranirodhāti tassa paccayassa nirodhā. Bhūtamidaṃ nossūti bhūtaṃ nu kho idaṃ, na nu kho bhūtanti. Tadāhārasambhavaṃ nossūti taṃ bhūtaṃ khandhapañcakaṃ paccayasambhavaṃ nu kho, na nu khoti. Tadāhāranirodhāti tassa paccayassa nirodhā. Nirodhadhammaṃ nossūti taṃ dhammaṃ nirodhadhammaṃ nu kho, na nu khoti. Sammappaññāya passatoti idaṃ khandhapañcakaṃ jātaṃ bhūtaṃ nibbattanti yāthāvasarasalakkhaṇato vipassanāpaññāya sammā passantassa. Paññāya sudiṭṭhanti vuttanayeneva vipassanāpaññāya suṭṭhu diṭṭhaṃ. Evaṃ ye ye taṃ pucchaṃ sallakkhesuṃ, tesaṃ tesaṃ paṭiññaṃ gaṇhanto pañcannaṃ khandhānaṃ sappaccayabhāvaṃ dasseti.
ဣဒာနိ ယာယ ပညာယ တေဟိ တံ သပ္ပစ္စယံ သနိရောဓံ ခန္ဓပဉ္စကံ သုဒိဋ္ဌံ, တတ္ထ နိတ္တဏ္ဟဘာဝံ ပုစ္ဆန္တော ဣမံ စေ တုမ္ဟေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌိန္တိ ဝိပသ္သနာသမ္မာဒိဋ္ဌိံ ။ သဘာဝဒသ္သနေန ပရိသုဒ္ဓံ။ ပစ္စယဒသ္သနေန ပရိယောဒာတံ။ အလ္လီယေထာတိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌီဟိ အလ္လီယိတ္ဝာ ဝိဟရေယ္ယာထ။ ကေလာယေထာတိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌီဟိ ကီဠမာနာ ဝိဟရေယ္ယာထ ။ ဓနာယေထာတိ ဓနံ ဝိယ ဣစ္ဆန္တာ ဂေဓံ အာပဇ္ဇေယ္ယာထ။ မမာယေထာတိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌီဟိ မမတ္တံ ဥပ္ပာဒေယ္ယာထ။ နိတ္ထရဏတ္ထာယ နော ဂဟဏတ္ထာယာတိ ယော သော မယာ စတုရောဃနိတ္ထရဏတ္ထာယ ကုလ္လူပမော ဓမ္မော ဒေသိတော, နော နိကန္တိဝသေန ဂဟဏတ္ထာယ။ အပိ နု တံ တုမ္ဟေ အာဇာနေယ္ယာထာတိ။ ဝိပရိယာယေန သုက္ကပက္ခော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Idāni yāya paññāya tehi taṃ sappaccayaṃ sanirodhaṃ khandhapañcakaṃ sudiṭṭhaṃ, tattha nittaṇhabhāvaṃ pucchanto imaṃ ce tumhetiādimāha. Tattha diṭṭhinti vipassanāsammādiṭṭhiṃ . Sabhāvadassanena parisuddhaṃ. Paccayadassanena pariyodātaṃ. Allīyethāti taṇhādiṭṭhīhi allīyitvā vihareyyātha. Kelāyethāti taṇhādiṭṭhīhi kīḷamānā vihareyyātha . Dhanāyethāti dhanaṃ viya icchantā gedhaṃ āpajjeyyātha. Mamāyethāti taṇhādiṭṭhīhi mamattaṃ uppādeyyātha. Nittharaṇatthāya no gahaṇatthāyāti yo so mayā caturoghanittharaṇatthāya kullūpamo dhammo desito, no nikantivasena gahaṇatthāya. Api nu taṃ tumhe ājāneyyāthāti. Vipariyāyena sukkapakkho veditabbo.
၄၀၂. ဣဒာနိ တေသံ ခန္ဓာနံ ပစ္စယံ ဒသ္သေန္တော, စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာတိအာဒိမာဟ, တမ္ပိ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ယထာ ပန ဧကော ဣမံ ဇာနာသီတိ ဝုတ္တော, ‘‘န ကေဝလံ ဣမံ, မာတရမ္ပိသ္သ ဇာနာမိ, မာတု မာတရမ္ပီ’’တိ ဧဝံ ပဝေဏိဝသေန ဇာနန္တော သုဋ္ဌု ဇာနာတိ နာမ။ ဧဝမေဝံ ဘဂဝာ န ကေဝလံ ခန္ဓမတ္တမေဝ ဇာနာတိ, ခန္ဓာနံ ပစ္စယမ္ပိ တေသမ္ပိ ပစ္စယာနံ ပစ္စယန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗပစ္စယပရမ္ပရံ ဇာနာတိ။ သော တံ, ဗုဒ္ဓဗလံ ဒီပေန္တော ဣဒာနိ ပစ္စယပရမ္ပရံ ဒသ္သေတုံ, ဣမေ စ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ။ပေ.။ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတီတိ ဧတ္ထ ပန ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ ဘဝေယ္ယ, သာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတာဝ။
402. Idāni tesaṃ khandhānaṃ paccayaṃ dassento, cattārome, bhikkhave, āhārātiādimāha, tampi vuttatthameva. Yathā pana eko imaṃ jānāsīti vutto, ‘‘na kevalaṃ imaṃ, mātarampissa jānāmi, mātu mātarampī’’ti evaṃ paveṇivasena jānanto suṭṭhu jānāti nāma. Evamevaṃ bhagavā na kevalaṃ khandhamattameva jānāti, khandhānaṃ paccayampi tesampi paccayānaṃ paccayanti evaṃ sabbapaccayaparamparaṃ jānāti. So taṃ, buddhabalaṃ dīpento idāni paccayaparamparaṃ dassetuṃ, ime ca, bhikkhave, cattāro āhārātiādimāha. Taṃ vuttatthameva. Iti kho, bhikkhave, avijjāpaccayā saṅkhārā…pe… dukkhakkhandhassa samudayo hotīti ettha pana paṭiccasamuppādakathā vitthāretabbā bhaveyya, sā visuddhimagge vitthāritāva.
၄၀၄. ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတီတိ ဣမသ္မိံ အဝိဇ္ဇာဒိကေ ပစ္စယေ သတိ ဣဒံ သင္ခာရာဒိကံ ဖလံ ဟောတိ။ ဣမသ္သုပ္ပာဒာ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဣမသ္သ အဝိဇ္ဇာဒိကသ္သ ပစ္စယသ္သ ဥပ္ပာဒာ ဣဒံ သင္ခာရာဒိကံ ဖလံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တေနေဝာဟ – ‘‘ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ။ပေ.။ သမုဒယော ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ ဝဋ္ဋံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ဝိဝဋ္ဋံ ဒသ္သေန္တော, အဝိဇ္ဇာယ တ္ဝေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာယ တ္ဝေဝာတိ အဝိဇ္ဇာယ ဧဝ တု။ အသေသဝိရာဂနိရောဓာတိ ဝိရာဂသင္ခာတေန မဂ္ဂေန အသေသနိရောဓာ အနုပ္ပာဒနိရောဓာ။ သင္ခာရနိရောဓောတိ သင္ခာရာနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓော ဟောတိ, ဧဝံ နိရုဒ္ဓာနံ ပန သင္ခာရာနံ နိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော ဟောတိ, ဝိညာဏာဒီနဉ္စ နိရောဓာ နာမရူပာဒီနိ နိရုဒ္ဓာနိယေဝ ဟောန္တီတိ ဒသ္သေတုံ သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓောတိအာဒိံ ဝတ္ဝာ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကေဝလသ္သာတိ သကလသ္သ, သုဒ္ဓသ္သ ဝာ, သတ္တဝိရဟိတသ္သာတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သာတိ ဒုက္ခရာသိသ္သ။ နိရောဓော ဟောတီတိ အနုပ္ပာဒော ဟောတိ။
404.Imasmiṃ sati idaṃ hotīti imasmiṃ avijjādike paccaye sati idaṃ saṅkhārādikaṃ phalaṃ hoti. Imassuppādā idaṃ uppajjatīti imassa avijjādikassa paccayassa uppādā idaṃ saṅkhārādikaṃ phalaṃ uppajjati, tenevāha – ‘‘yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā…pe… samudayo hotī’’ti. Evaṃ vaṭṭaṃ dassetvā idāni vivaṭṭaṃ dassento, avijjāya tveva asesavirāganirodhātiādimāha. Tattha avijjāya tvevāti avijjāya eva tu. Asesavirāganirodhāti virāgasaṅkhātena maggena asesanirodhā anuppādanirodhā. Saṅkhāranirodhoti saṅkhārānaṃ anuppādanirodho hoti, evaṃ niruddhānaṃ pana saṅkhārānaṃ nirodhā viññāṇanirodho hoti, viññāṇādīnañca nirodhā nāmarūpādīni niruddhāniyeva hontīti dassetuṃ saṅkhāranirodhā viññāṇanirodhotiādiṃ vatvā evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodhohotīti vuttaṃ. Tattha kevalassāti sakalassa, suddhassa vā, sattavirahitassāti attho. Dukkhakkhandhassāti dukkharāsissa. Nirodho hotīti anuppādo hoti.
၄၀၆. ဣမသ္မိံ အသတီတိအာဒိ ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။
406.Imasmiṃ asatītiādi vuttapaṭipakkhanayena veditabbaṃ.
၄၀၇. ဧဝံ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထေတ္ဝာ ဣဒာနိ ဣမံ ဒ္ဝာဒသင္ဂပစ္စယဝဋ္ဋံ သဟ ဝိပသ္သနာယ မဂ္ဂေန ဇာနန္တသ္သ ယာ ပဋိဓာဝနာ ပဟီယတိ, တသ္သာ အဘာဝံ ပုစ္ဆန္တော အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧဝံ ဇာနန္တာတိ ဧဝံ သဟဝိပသ္သနာယ မဂ္ဂေန ဇာနန္တာ။ ဧဝံ ပသ္သန္တာတိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ ပုဗ္ဗန္တန္တိ ပုရိမကောဋ္ဌာသံ, အတီတခန္ဓဓာတုအာယတနာနီတိ အတ္ထော။ ပဋိဓာဝေယ္ယာထာတိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌိဝသေန ပဋိဓာဝေယ္ယာထ။ သေသံ သဗ္ဗာသဝသုတ္တေ ဝိတ္ထာရိတမေဝ။
407. Evaṃ vaṭṭavivaṭṭaṃ kathetvā idāni imaṃ dvādasaṅgapaccayavaṭṭaṃ saha vipassanāya maggena jānantassa yā paṭidhāvanā pahīyati, tassā abhāvaṃ pucchanto api nu tumhe, bhikkhavetiādimāha. Tattha evaṃ jānantāti evaṃ sahavipassanāya maggena jānantā. Evaṃ passantāti tasseva vevacanaṃ. Pubbantanti purimakoṭṭhāsaṃ, atītakhandhadhātuāyatanānīti attho. Paṭidhāveyyāthāti taṇhādiṭṭhivasena paṭidhāveyyātha. Sesaṃ sabbāsavasutte vitthāritameva.
ဣဒာနိ နေသံ တတ္ထ နိစ္စလဘာဝံ ပုစ္ဆန္တော, အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာထ, သတ္ထာ နော ဂရူတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂရူတိ ဘာရိကော အကာမာ အနုဝတ္တိတဗ္ဗော ။ သမဏောတိ ဗုဒ္ဓသမဏော။ အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယ္ယာထာတိ အယံ သတ္ထာ အမ္ဟာကံ ကိစ္စံ သာဓေတုံ န သက္ကောတီတိ အပိ နု ဧဝံသညိနော ဟုတ္ဝာ အညံ ဗာဟိရကံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယ္ယာထ။ ပုထုသမဏဗ္ရာဟ္မဏာနန္တိ ဧဝံသညိနော ဟုတ္ဝာ ပုထူနံ တိတ္ထိယသမဏာနံ စေဝ ဗ္ရာဟ္မဏာနဉ္စ။ ဝတကောတူဟလမင္ဂလာနီတိ ဝတသမာဒာနာနိ စ ဒိဋ္ဌိကုတူဟလာနိ စ ဒိဋ္ဌသုတမုတမင္ဂလာနိ စ။ တာနိ သာရတော ပစ္စာဂစ္ဆေယ္ယာထာတိ ဧတာနိ သာရန္တိ ဧဝံသညိနော ဟုတ္ဝာ ပဋိအာဂစ္ဆေယ္ယာထ။ ဧဝံ နိသ္သဋ္ဌာနိ စ ပုန ဂဏ္ဟေယ္ယာထာတိ အတ္ထော။ သာမံ ဉာတန္တိ သယံ ဉာဏေန ဉာတံ။ သာမံ ဒိဋ္ဌန္တိ သယံ ပညာစက္ခုနာ ဒိဋ္ဌံ။ သာမံ ဝိဒိတန္တိ သယံ ဝိဘာဝိတံ ပာကဋံ ကတံ။ ဥပနီတာ ခော မေ တုမ္ဟေတိ မယာ, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေ ဣမိနာ သန္ဒိဋ္ဌိကာဒိသဘာဝေန ဓမ္မေန နိဗ္ဗာနံ ဥပနီတာ, ပာပိတာတိ အတ္ထော။ သန္ဒိဋ္ဌိကောတိအာဒီနမတ္ထော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတော။ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တန္တိ ဧတံ ဝစနမိဒံ တုမ္ဟေဟိ သာမံ ဉာတာဒိဘာဝံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
Idāni nesaṃ tattha niccalabhāvaṃ pucchanto, api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā evaṃ vadeyyātha, satthā no garūtiādimāha. Tattha garūti bhāriko akāmā anuvattitabbo . Samaṇoti buddhasamaṇo. Aññaṃ satthāraṃ uddiseyyāthāti ayaṃ satthā amhākaṃ kiccaṃ sādhetuṃ na sakkotīti api nu evaṃsaññino hutvā aññaṃ bāhirakaṃ satthāraṃ uddiseyyātha. Puthusamaṇabrāhmaṇānanti evaṃsaññino hutvā puthūnaṃ titthiyasamaṇānaṃ ceva brāhmaṇānañca. Vatakotūhalamaṅgalānīti vatasamādānāni ca diṭṭhikutūhalāni ca diṭṭhasutamutamaṅgalāni ca. Tāni sārato paccāgaccheyyāthāti etāni sāranti evaṃsaññino hutvā paṭiāgaccheyyātha. Evaṃ nissaṭṭhāni ca puna gaṇheyyāthāti attho. Sāmaṃ ñātanti sayaṃ ñāṇena ñātaṃ. Sāmaṃ diṭṭhanti sayaṃ paññācakkhunā diṭṭhaṃ. Sāmaṃ viditanti sayaṃ vibhāvitaṃ pākaṭaṃ kataṃ. Upanītā kho me tumheti mayā, bhikkhave, tumhe iminā sandiṭṭhikādisabhāvena dhammena nibbānaṃ upanītā, pāpitāti attho. Sandiṭṭhikotiādīnamattho visuddhimagge vitthārito. Idametaṃ paṭicca vuttanti etaṃ vacanamidaṃ tumhehi sāmaṃ ñātādibhāvaṃ paṭicca vuttaṃ.
၄၀၈. တိဏ္ဏံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေတိ ကသ္မာ အာရဘိ? နနု ဟေဋ္ဌာ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋဝသေန ဒေသနာ မတ္ထကံ ပာပိတာတိ? အာမ ပာပိတာ။ အယံ ပန ပာဋိဧက္ကော အနုသန္ဓိ , ‘‘အယဉ္ဟိ လောကသန္နိဝာသော ပဋိသန္ဓိသမ္မူဠ္ဟော, တသ္သ သမ္မောဟဋ္ဌာနံ ဝိဒ္ဓံသေတ္ဝာ ပာကဋံ ကရိသ္သာမီ’’တိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ အပိစ ဝဋ္ဋမူလံ အဝိဇ္ဇာ, ဝိဝဋ္ဋမူလံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒော, ဣတိ ဝဋ္ဋမူလံ အဝိဇ္ဇံ ဝိဝဋ္ဋမူလဉ္စ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ ဒသ္သေတ္ဝာပိ, ‘‘ပုန ဧကဝာရံ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋဝသေန ဒေသနံ မတ္ထကံ ပာပေသ္သာမီ’’တိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ သန္နိပာတာတိ သမောဓာနေန ပိဏ္ဍဘာဝေန။ ဂဗ္ဘသ္သာတိ ဂဗ္ဘေ နိဗ္ဗတ္တနကသတ္တသ္သ။ အဝက္ကန္တိ ဟောတီတိ နိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ ကတ္ထစိ ဟိ ဂဗ္ဘောတိ မာတုကုစ္ဆိ ဝုတ္တော။ ယထာဟ –
408.Tiṇṇaṃ kho pana, bhikkhaveti kasmā ārabhi? Nanu heṭṭhā vaṭṭavivaṭṭavasena desanā matthakaṃ pāpitāti? Āma pāpitā. Ayaṃ pana pāṭiekko anusandhi , ‘‘ayañhi lokasannivāso paṭisandhisammūḷho, tassa sammohaṭṭhānaṃ viddhaṃsetvā pākaṭaṃ karissāmī’’ti imaṃ desanaṃ ārabhi. Apica vaṭṭamūlaṃ avijjā, vivaṭṭamūlaṃ buddhuppādo, iti vaṭṭamūlaṃ avijjaṃ vivaṭṭamūlañca buddhuppādaṃ dassetvāpi, ‘‘puna ekavāraṃ vaṭṭavivaṭṭavasena desanaṃ matthakaṃ pāpessāmī’’ti imaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha sannipātāti samodhānena piṇḍabhāvena. Gabbhassāti gabbhe nibbattanakasattassa. Avakkanti hotīti nibbatti hoti. Katthaci hi gabbhoti mātukucchi vutto. Yathāha –
‘‘ယမေကရတ္တိံ ပဌမံ၊ ဂဗ္ဘေ ဝသတိ မာဏဝော။
‘‘Yamekarattiṃ paṭhamaṃ, gabbhe vasati māṇavo;
အဗ္ဘုဋ္ဌိတောဝ သော ယာတိ၊ သ ဂစ္ဆံ န နိဝတ္တတီ’’တိ။ (ဇာ. ၁.၁၅.၃၆၃)။
Abbhuṭṭhitova so yāti, sa gacchaṃ na nivattatī’’ti. (jā. 1.15.363);
ကတ္ထစိ ဂဗ္ဘေ နိဗ္ဗတ္တနသတ္တော။ ယထာဟ – ‘‘ယထာ ခော, ပနာနန္ဒ, အညာ ဣတ္ထိကာ နဝ ဝာ ဒသ ဝာ မာသေ ဂဗ္ဘံ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရိတ္ဝာ ဝိဇာယန္တီ’’တိ (မ. နိ. ၃.၂၀၅)။ ဣဓ သတ္တော အဓိပ္ပေတော, တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဂဗ္ဘသ္သ အဝက္ကန္တိ ဟောတီ’’တိ။
Katthaci gabbhe nibbattanasatto. Yathāha – ‘‘yathā kho, panānanda, aññā itthikā nava vā dasa vā māse gabbhaṃ kucchinā pariharitvā vijāyantī’’ti (ma. ni. 3.205). Idha satto adhippeto, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘gabbhassa avakkanti hotī’’ti.
ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ။ မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတီတိ ဣဒံ ဥတုသမယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ မာတုဂာမသ္သ ကိရ ယသ္မိံ ဩကာသေ ဒာရကော နိဗ္ဗတ္တတိ, တတ္ထ မဟတီ လောဟိတပီဠကာ သဏ္ဌဟိတ္ဝာ ဘိဇ္ဇိတ္ဝာ ပဂ္ဃရတိ, ဝတ္ထု သုဒ္ဓံ ဟောတိ, သုဒ္ဓေ ဝတ္ထုမ္ဟိ မာတာပိတူသု ဧကဝာရံ သန္နိပတိတေသု ယာဝ သတ္တ ဒိဝသာနိ ခေတ္တမေဝ ဟောတိ။ တသ္မိံ သမယေ ဟတ္ထဂ္ဂာဟဝေဏိဂ္ဂာဟာဒိနာ အင္ဂပရာမသနေနပိ ဒာရကော နိဗ္ဗတ္တတိယေဝ။ ဂန္ဓဗ္ဗောတိ တတ္ရူပဂသတ္တော။ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတီတိ န မာတာပိတူနံ သန္နိပာတံ ဩလောကယမာနော သမီပေ ဌိတော ပစ္စုပဋ္ဌိတော နာမ ဟောတိ။ ကမ္မယန္တယန္တိတော ပန ဧကော သတ္တော တသ္မိံ ဩကာသေ နိဗ္ဗတ္တနကော ဟောတီတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ သံသယေနာတိ ‘‘အရောဂော နု ခော ဘဝိသ္သာမိ အဟံ ဝာ, ပုတ္တော ဝာ မေ’’တိ ဧဝံ မဟန္တေန ဇီဝိတသံသယေန။ လောဟိတဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေတိ တဒာ ကိရ မာတုလောဟိတံ တံ ဌာနံ သမ္ပတ္တံ ပုတ္တသိနေဟေန ပဏ္ဍရံ ဟောတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဝင္ကကန္တိ ဂာမဒာရကာနံ ကီဠနကံ ခုဒ္ဒကနင္ဂလံ။ ဃဋိကာ ဝုစ္စတိ ဒီဃဒဏ္ဍေန ရသ္သဒဏ္ဍကံ ပဟရဏကီဠာ။ မောက္ခစိကန္တိ သမ္ပရိဝတ္တကကီဠာ, အာကာသေ ဝာ ဒဏ္ဍကံ ဂဟေတ္ဝာ ဘူမိယံ ဝာ သီသံ ဌပေတ္ဝာ ဟေဋ္ဌုပရိယဘာဝေန ပရိဝတ္တနကီဠနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စိင္ဂုလကံ ဝုစ္စတိ တာလပဏ္ဏာဒီဟိ ကတံ ဝာတပ္ပဟာရေန ပရိဗ္ဘမနစက္ကံ ။ ပတ္တာဠ္ဟကံ ဝုစ္စတိ ပဏ္ဏနာဠိကာ, တာယ ဝာလိကာဒီနိ မိနန္တာ ကီဠန္တိ။ ရထကန္တိ ခုဒ္ဒကရထံ။ ဓနုကမ္ပိ ခုဒ္ဒကဓနုမေဝ။
Idhāti imasmiṃ sattaloke. Mātā ca utunī hotīti idaṃ utusamayaṃ sandhāya vuttaṃ. Mātugāmassa kira yasmiṃ okāse dārako nibbattati, tattha mahatī lohitapīḷakā saṇṭhahitvā bhijjitvā paggharati, vatthu suddhaṃ hoti, suddhe vatthumhi mātāpitūsu ekavāraṃ sannipatitesu yāva satta divasāni khettameva hoti. Tasmiṃ samaye hatthaggāhaveṇiggāhādinā aṅgaparāmasanenapi dārako nibbattatiyeva. Gandhabboti tatrūpagasatto. Paccupaṭṭhito hotīti na mātāpitūnaṃ sannipātaṃ olokayamāno samīpe ṭhito paccupaṭṭhito nāma hoti. Kammayantayantito pana eko satto tasmiṃ okāse nibbattanako hotīti ayamettha adhippāyo. Saṃsayenāti ‘‘arogo nu kho bhavissāmi ahaṃ vā, putto vā me’’ti evaṃ mahantena jīvitasaṃsayena. Lohitañhetaṃ, bhikkhaveti tadā kira mātulohitaṃ taṃ ṭhānaṃ sampattaṃ puttasinehena paṇḍaraṃ hoti. Tasmā evamāha. Vaṅkakanti gāmadārakānaṃ kīḷanakaṃ khuddakanaṅgalaṃ. Ghaṭikā vuccati dīghadaṇḍena rassadaṇḍakaṃ paharaṇakīḷā. Mokkhacikanti samparivattakakīḷā, ākāse vā daṇḍakaṃ gahetvā bhūmiyaṃ vā sīsaṃ ṭhapetvā heṭṭhupariyabhāvena parivattanakīḷananti vuttaṃ hoti. Ciṅgulakaṃ vuccati tālapaṇṇādīhi kataṃ vātappahārena paribbhamanacakkaṃ . Pattāḷhakaṃ vuccati paṇṇanāḷikā, tāya vālikādīni minantā kīḷanti. Rathakanti khuddakarathaṃ. Dhanukampi khuddakadhanumeva.
၄၀၉. သာရဇ္ဇတီတိ ရာဂံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ဗ္ယာပဇ္ဇတီတိ ဗ္ယာပာဒံ ဥပ္ပာဒေတိ။ အနုပဋ္ဌိတကာယသတီတိ ကာယေ သတိ ကာယသတိ, တံ အနုပဋ္ဌပေတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ပရိတ္တစေတသောတိ အကုသလစိတ္တော။ ယတ္ထသ္သ တေ ပာပကာတိ ယသ္သံ ဖလသမာပတ္တိယံ ဧတေ နိရုဇ္ဈန္တိ, တံ န ဇာနာတိ နာဓိဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ အနုရောဓဝိရောဓန္တိ ရာဂဉ္စေဝ ဒောသဉ္စ။ အဘိနန္ဒတီတိ တဏ္ဟာဝသေန အဘိနန္ဒတိ, တဏ္ဟာဝသေနေဝ အဟော သုခန္တိအာဒီနိ ဝဒန္တော အဘိဝဒတိ။ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတီတိ တဏ္ဟာအဇ္ဈောသာနဂဟဏေန ဂိလိတ္ဝာ ပရိနိဋ္ဌပေတ္ဝာ ဂဏ္ဟာတိ။ သုခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ အဘိနန္ဒတု, ဒုက္ခံ ကထံ အဘိနန္ဒတီတိ? ‘‘အဟံ ဒုက္ခိတော မမ ဒုက္ခ’’န္တိ ဂဏ္ဟန္တော အဘိနန္ဒတိ နာမ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နန္ဒီတိ တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တဒုပာဒာနန္တိ သာဝ တဏ္ဟာ ဂဟဏဋ္ဌေန ဥပာဒာနံ နာမ။ တသ္သ ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော။ပေ.။ သမုဒယော ဟောတီတိ, ဣဒဉ္ဟိ ဘဂဝတာ ပုန ဧကဝာရံ ဒ္ဝိသန္ဓိ တိသင္ခေပံ ပစ္စယာကာရဝဋ္ဋံ ဒသ္သိတံ။
409.Sārajjatīti rāgaṃ uppādeti. Byāpajjatīti byāpādaṃ uppādeti. Anupaṭṭhitakāyasatīti kāye sati kāyasati, taṃ anupaṭṭhapetvāti attho. Parittacetasoti akusalacitto. Yatthassa te pāpakāti yassaṃ phalasamāpattiyaṃ ete nirujjhanti, taṃ na jānāti nādhigacchatīti attho. Anurodhavirodhanti rāgañceva dosañca. Abhinandatīti taṇhāvasena abhinandati, taṇhāvaseneva aho sukhantiādīni vadanto abhivadati. Ajjhosāya tiṭṭhatīti taṇhāajjhosānagahaṇena gilitvā pariniṭṭhapetvā gaṇhāti. Sukhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā abhinandatu, dukkhaṃ kathaṃ abhinandatīti? ‘‘Ahaṃ dukkhito mama dukkha’’nti gaṇhanto abhinandati nāma. Uppajjati nandīti taṇhā uppajjati. Tadupādānanti sāva taṇhā gahaṇaṭṭhena upādānaṃ nāma. Tassa upādānapaccayā bhavo…pe… samudayo hotīti, idañhi bhagavatā puna ekavāraṃ dvisandhi tisaṅkhepaṃ paccayākāravaṭṭaṃ dassitaṃ.
၄၁၀-၄. ဣဒာနိ ဝိဝဋ္ဋံ ဒသ္သေတုံ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အပ္ပမာဏစေတသောတိ အပ္ပမာဏံ လောကုတ္တရံ စေတော အသ္သာတိ အပ္ပမာဏစေတသော, မဂ္ဂစိတ္တသမင္ဂီတိ အတ္ထော။ ဣမံ ခော မေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, သံခိတ္တေန တဏ္ဟာသင္ခယဝိမုတ္တိံ ဓာရေထာတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သံခိတ္တေန ဒေသိတံ မယ္ဟံ, တဏ္ဟာသင္ခယဝိမုတ္တိဒေသနံ တုမ္ဟေ နိစ္စကာလံ ဓာရေယ္ယာထ မာ ပမဇ္ဇေယ္ယာထ။ ဒေသနာ ဟိ ဧတ္ထ ဝိမုတ္တိပဋိလာဘဟေတုတော ဝိမုတ္တီတိ ဝုတ္တာ။ မဟာတဏ္ဟာဇာလတဏ္ဟာသင္ဃာဋပဋိမုက္ကန္တိ တဏ္ဟာဝ သံသိဗ္ဗိတဋ္ဌေန မဟာတဏ္ဟာဇာလံ, သင္ဃဋိတဋ္ဌေန သင္ဃာဋန္တိ ဝုစ္စတိ; ဣတိ ဣမသ္မိံ မဟာတဏ္ဟာဇာလေ တဏ္ဟာသင္ဃာဋေ စ ဣမံ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ပဋိမုက္ကံ ဓာရေထ။ အနုပဝိဋ္ဌော အန္တောဂဓောတိ နံ ဓာရေထာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝာတိ။
410-4. Idāni vivaṭṭaṃ dassetuṃ idha, bhikkhave, tathāgato loke uppajjatītiādimāha. Tattha appamāṇacetasoti appamāṇaṃ lokuttaraṃ ceto assāti appamāṇacetaso, maggacittasamaṅgīti attho. Imaṃ kho me tumhe, bhikkhave, saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ dhārethāti, bhikkhave, imaṃ saṃkhittena desitaṃ mayhaṃ, taṇhāsaṅkhayavimuttidesanaṃ tumhe niccakālaṃ dhāreyyātha mā pamajjeyyātha. Desanā hi ettha vimuttipaṭilābhahetuto vimuttīti vuttā. Mahātaṇhājālataṇhāsaṅghāṭapaṭimukkanti taṇhāva saṃsibbitaṭṭhena mahātaṇhājālaṃ, saṅghaṭitaṭṭhena saṅghāṭanti vuccati; iti imasmiṃ mahātaṇhājāle taṇhāsaṅghāṭe ca imaṃ sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ paṭimukkaṃ dhāretha. Anupaviṭṭho antogadhoti naṃ dhārethāti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Mahātaṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၈. မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တံ • 8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၈. မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā
