Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
౩. మహావచ్ఛసుత్తవణ్ణనా
3. Mahāvacchasuttavaṇṇanā
౧౯౩. ఏవం మే సుతన్తి మహావచ్ఛసుత్తం. తత్థ సహకథీతి సద్ధింవాదో, బహుం మయా తుమ్హేహి సద్ధిం కథితపుబ్బన్తి కథం సారేతి మేత్తిం ఘటేతి. పురిమాని హి ద్వే సుత్తాని ఏతస్సేవ కథితాని, సంయుత్తకే అబ్యాకతసంయుత్తం (సం॰ ని॰ ౪.౪౧౬ ఆదయో) నామ ఏతస్సేవ కథితం – ‘‘కిం ను ఖో, భో గోతమ, సస్సతో లోకో ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞన్తి అబ్యాకతమేత’’న్తి ఏవం ఏకుత్తరనికాయేపి ఇమినా సద్ధిం కథితం అత్థియేవ. తస్మా ఏవమాహ. సమ్మాసమ్బుద్ధోపి తస్స ఆగతాగతస్స సఙ్గహం కత్వా ఓకాసమకాసియేవ. కస్మా? అయఞ్హి సస్సతదిట్ఠికో, సస్సతదిట్ఠికా చ సీఘం లద్ధిం న విస్సజ్జేన్తి, వసాతేలమక్ఖితపిలోతికా వియ చిరేన సుజ్ఝన్తి. పస్సతి చ భగవా – ‘‘అయం పరిబ్బాజకో కాలే గచ్ఛన్తే గచ్ఛన్తే లద్ధిం విస్సజ్జేత్వా మమ సన్తికే పబ్బజిత్వా ఛ అభిఞ్ఞాయో సచ్ఛికత్వా అభిఞ్ఞాతసావకో భవిస్సతీ’’తి. తస్మా తస్స ఆగతాగతస్స సఙ్గహం కత్వా ఓకాసమకాసియేవ. ఇదం పనస్స పచ్ఛిమగమనం. సో హి ఇమస్మిం సుత్తే తరణం వా హోతు అతరణం వా, యట్ఠిం ఓతరిత్వా ఉదకే పతమానో వియ సమణస్స గోతమస్స సన్తికం గన్త్వా పబ్బజిస్సామీతి సన్నిట్ఠానం కత్వా ఆగతో. తస్మా ధమ్మదేసనం యాచన్తో సాధు మే భవం గోతమోతిఆదిమాహ. తస్స భగవా మూలవసేన సంఖిత్తదేసనం, కమ్మపథవసేన విత్థారదేసనం దేసేసి. మూలవసేన చేత్థ అతిసంఖిత్తా దేసనా, కమ్మపథవసేన సంఖిత్తా విత్థారసదిసా. బుద్ధానం పన నిప్పరియాయేన విత్థారదేసనా నామ నత్థి. చతువీసతిసమన్తపట్ఠానమ్పి హి సత్తపకరణే అభిధమ్మపిటకే చ సబ్బం సంఖిత్తమేవ. తస్మా మూలవసేనాపి కమ్మపథవసేనాపి సంఖిత్తమేవ దేసేసీతి వేదితబ్బో.
193.Evaṃme sutanti mahāvacchasuttaṃ. Tattha sahakathīti saddhiṃvādo, bahuṃ mayā tumhehi saddhiṃ kathitapubbanti kathaṃ sāreti mettiṃ ghaṭeti. Purimāni hi dve suttāni etasseva kathitāni, saṃyuttake abyākatasaṃyuttaṃ (saṃ. ni. 4.416 ādayo) nāma etasseva kathitaṃ – ‘‘kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti abyākatameta’’nti evaṃ ekuttaranikāyepi iminā saddhiṃ kathitaṃ atthiyeva. Tasmā evamāha. Sammāsambuddhopi tassa āgatāgatassa saṅgahaṃ katvā okāsamakāsiyeva. Kasmā? Ayañhi sassatadiṭṭhiko, sassatadiṭṭhikā ca sīghaṃ laddhiṃ na vissajjenti, vasātelamakkhitapilotikā viya cirena sujjhanti. Passati ca bhagavā – ‘‘ayaṃ paribbājako kāle gacchante gacchante laddhiṃ vissajjetvā mama santike pabbajitvā cha abhiññāyo sacchikatvā abhiññātasāvako bhavissatī’’ti. Tasmā tassa āgatāgatassa saṅgahaṃ katvā okāsamakāsiyeva. Idaṃ panassa pacchimagamanaṃ. So hi imasmiṃ sutte taraṇaṃ vā hotu ataraṇaṃ vā, yaṭṭhiṃ otaritvā udake patamāno viya samaṇassa gotamassa santikaṃ gantvā pabbajissāmīti sanniṭṭhānaṃ katvā āgato. Tasmā dhammadesanaṃ yācanto sādhu me bhavaṃ gotamotiādimāha. Tassa bhagavā mūlavasena saṃkhittadesanaṃ, kammapathavasena vitthāradesanaṃ desesi. Mūlavasena cettha atisaṃkhittā desanā, kammapathavasena saṃkhittā vitthārasadisā. Buddhānaṃ pana nippariyāyena vitthāradesanā nāma natthi. Catuvīsatisamantapaṭṭhānampi hi sattapakaraṇe abhidhammapiṭake ca sabbaṃ saṃkhittameva. Tasmā mūlavasenāpi kammapathavasenāpi saṃkhittameva desesīti veditabbo.
౧౯౪. తత్థ పాణాతిపాతా వేరమణీ కుసలన్తిఆదీసు పటిపాటియా సత్తధమ్మా కామావచరా, అనభిజ్ఝాదయో తయో చతుభూమికాపి వట్టన్తి.
194. Tattha pāṇātipātā veramaṇī kusalantiādīsu paṭipāṭiyā sattadhammā kāmāvacarā, anabhijjhādayo tayo catubhūmikāpi vaṭṭanti.
యతో ఖో, వచ్ఛ, భిక్ఖునోతి కిఞ్చాపి అనియమేత్వా వుత్తం, యథా పన జీవకసుత్తే చ చఙ్కీసుత్తే చ, ఏవం ఇమస్మిం సుత్తే చ అత్తానమేవ సన్ధాయేతం భగవతా వుత్తన్తి వేదితబ్బం.
Yatokho, vaccha, bhikkhunoti kiñcāpi aniyametvā vuttaṃ, yathā pana jīvakasutte ca caṅkīsutte ca, evaṃ imasmiṃ sutte ca attānameva sandhāyetaṃ bhagavatā vuttanti veditabbaṃ.
౧౯౫. అత్థి పనాతి కిం పుచ్ఛామీతి పుచ్ఛతి? అయం కిరస్స లద్ధి – ‘‘తస్మిం తస్మిం సాసనే సత్థావ అరహా హోతి, సావకో పన అరహత్తం పత్తుం సమత్థో నత్థి. సమణో చ గోతమో ‘యతో ఖో, వచ్ఛ, భిక్ఖునో’తి ఏకం భిక్ఖుం కథేన్తో వియ కథేతి, అత్థి ను ఖో సమణస్స గోతమస్స సావకో అరహత్తప్పత్తో’’తి. ఏతమత్థం పుచ్ఛిస్సామీతి పుచ్ఛతి. తత్థ తిట్ఠతూతి భవం తావ గోతమో తిట్ఠతు, భవఞ్హి లోకే పాకటో అరహాతి అత్థో. తస్మిం బ్యాకతే ఉత్తరి భిక్ఖునీఆదీనం వసేన పఞ్హం పుచ్ఛి, భగవాపిస్స బ్యాకాసి.
195.Atthipanāti kiṃ pucchāmīti pucchati? Ayaṃ kirassa laddhi – ‘‘tasmiṃ tasmiṃ sāsane satthāva arahā hoti, sāvako pana arahattaṃ pattuṃ samattho natthi. Samaṇo ca gotamo ‘yato kho, vaccha, bhikkhuno’ti ekaṃ bhikkhuṃ kathento viya katheti, atthi nu kho samaṇassa gotamassa sāvako arahattappatto’’ti. Etamatthaṃ pucchissāmīti pucchati. Tattha tiṭṭhatūti bhavaṃ tāva gotamo tiṭṭhatu, bhavañhi loke pākaṭo arahāti attho. Tasmiṃ byākate uttari bhikkhunīādīnaṃ vasena pañhaṃ pucchi, bhagavāpissa byākāsi.
౧౯౬. ఆరాధకోతి సమ్పాదకో పరిపూరకో.
196.Ārādhakoti sampādako paripūrako.
౧౯౭. సేఖాయ విజ్జాయ పత్తబ్బన్తి హేట్ఠిమఫలత్తయం పత్తబ్బం. తం సబ్బం మయా అనుప్పత్తన్తి వదతి. వితణ్డవాదీ పనాహ – ‘‘కతమే ధమ్మా సేక్ఖా? చత్తారో మగ్గా అపరియాపన్నా హేట్ఠిమాని చ తీణి సామఞ్ఞఫలానీ’’తి (ధ॰ స॰ ౧౦౨౩) వచనతో అరహత్తమగ్గోపి అనేన పత్తోయేవ. ఫలం పన అపత్తం, తస్స పత్తియా ఉత్తరి యోగం కథాపేతీతి. సో ఏవం సఞ్ఞాపేతబ్బో –
197.Sekhāya vijjāya pattabbanti heṭṭhimaphalattayaṃ pattabbaṃ. Taṃ sabbaṃ mayā anuppattanti vadati. Vitaṇḍavādī panāha – ‘‘katame dhammā sekkhā? Cattāro maggā apariyāpannā heṭṭhimāni ca tīṇi sāmaññaphalānī’’ti (dha. sa. 1023) vacanato arahattamaggopi anena pattoyeva. Phalaṃ pana apattaṃ, tassa pattiyā uttari yogaṃ kathāpetīti. So evaṃ saññāpetabbo –
‘‘యో వే కిలేసాని పహాయ పఞ్చ,
‘‘Yo ve kilesāni pahāya pañca,
పరిపుణ్ణసేఖో అపరిహానధమ్మో;
Paripuṇṇasekho aparihānadhammo;
చేతోవసిప్పత్తో సమాహితిన్ద్రియో,
Cetovasippatto samāhitindriyo,
స వే ఠితత్తోతి నరో పవుచ్చతీ’’తి. (అ॰ ని॰ ౪.౫);
Sa ve ṭhitattoti naro pavuccatī’’ti. (a. ni. 4.5);
అనాగామిపుగ్గలో హి ఏకన్తపరిపుణ్ణసేఖో. తం సన్ధాయ ‘‘సేఖాయ విజ్జాయ పత్తబ్బ’’న్తి ఆహ. మగ్గస్స పన ఏకచిత్తక్ఖణికత్తా తత్థ ఠితస్స పుచ్ఛా నామ నత్థి. ఇమినా సుత్తేన మగ్గోపి బహుచిత్తక్ఖణికో హోతూతి చే. ఏతం న బుద్ధవచనం, వుత్తగాథాయ చ అత్థో విరుజ్ఝతి. తస్మా అనాగామిఫలే ఠత్వా అరహత్తమగ్గస్స విపస్సనం కథాపేతీతి వేదితబ్బో. యస్మా పనస్స న కేవలం సుద్ధఅరహత్తస్సేవ ఉపనిస్సయో, ఛన్నమ్పి అభిఞ్ఞానం ఉపనిస్సయో అత్థి, తస్మా భగవా – ‘‘ఏవమయం సమథే కమ్మం కత్వా పఞ్చ అభిఞ్ఞా నిబ్బత్తేస్సతి , విపస్సనాయ కమ్మం కత్వా అరహత్తం పాపుణిస్సతి. ఏవం ఛళభిఞ్ఞో మహాసావకో భవిస్సతీ’’తి విపస్సనామత్తం అకథేత్వా సమథవిపస్సనా ఆచిక్ఖి.
Anāgāmipuggalo hi ekantaparipuṇṇasekho. Taṃ sandhāya ‘‘sekhāya vijjāya pattabba’’nti āha. Maggassa pana ekacittakkhaṇikattā tattha ṭhitassa pucchā nāma natthi. Iminā suttena maggopi bahucittakkhaṇiko hotūti ce. Etaṃ na buddhavacanaṃ, vuttagāthāya ca attho virujjhati. Tasmā anāgāmiphale ṭhatvā arahattamaggassa vipassanaṃ kathāpetīti veditabbo. Yasmā panassa na kevalaṃ suddhaarahattasseva upanissayo, channampi abhiññānaṃ upanissayo atthi, tasmā bhagavā – ‘‘evamayaṃ samathe kammaṃ katvā pañca abhiññā nibbattessati , vipassanāya kammaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇissati. Evaṃ chaḷabhiñño mahāsāvako bhavissatī’’ti vipassanāmattaṃ akathetvā samathavipassanā ācikkhi.
౧౯౮. సతి సతిఆయతనేతి సతి సతికారణే. కిఞ్చేత్థ కారణం? అభిఞ్ఞా వా అభిఞ్ఞాపాదకజ్ఝానం వా అవసానే పన అరహత్తం వా కారణం అరహత్తస్స విపస్సనా వాతి వేదితబ్బం.
198.Satisatiāyataneti sati satikāraṇe. Kiñcettha kāraṇaṃ? Abhiññā vā abhiññāpādakajjhānaṃ vā avasāne pana arahattaṃ vā kāraṇaṃ arahattassa vipassanā vāti veditabbaṃ.
౨౦౦. పరిచిణ్ణో మే భగవాతి సత్త హి సేఖా భగవన్తం పరిచరన్తి నామ, ఖీణాసవేన భగవా పరిచిణ్ణో హోతి. ఇతి సఙ్ఖేపేన అరహత్తం బ్యాకరోన్తో థేరో ఏవమాహ. తే పన భిక్ఖూ తమత్థం న జానింసు, అజానన్తావ తస్స వచనం సమ్పటిచ్ఛిత్వా. భగవతో ఆరోచేసుం. దేవతాతి తేసం గుణానం లాభీ దేవతా. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానమేవాతి.
200.Pariciṇṇo me bhagavāti satta hi sekhā bhagavantaṃ paricaranti nāma, khīṇāsavena bhagavā pariciṇṇo hoti. Iti saṅkhepena arahattaṃ byākaronto thero evamāha. Te pana bhikkhū tamatthaṃ na jāniṃsu, ajānantāva tassa vacanaṃ sampaṭicchitvā. Bhagavato ārocesuṃ. Devatāti tesaṃ guṇānaṃ lābhī devatā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
పపఞ్చసూదనియా మజ్ఝిమనికాయట్ఠకథాయ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
మహావచ్ఛసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Mahāvacchasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౩. మహావచ్ఛసుత్తం • 3. Mahāvacchasuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౩. మహావచ్ఛసుత్తవణ్ణనా • 3. Mahāvacchasuttavaṇṇanā