| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೩. ಮಹಾವಚ್ಛಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Mahāvacchasuttavaṇṇanā
೧೯೩. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಮಹಾವಚ್ಛಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸಹಕಥೀತಿ ಸದ್ಧಿಂವಾದೋ, ಬಹುಂ ಮಯಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥಿತಪುಬ್ಬನ್ತಿ ಕಥಂ ಸಾರೇತಿ ಮೇತ್ತಿಂ ಘಟೇತಿ। ಪುರಿಮಾನಿ ಹಿ ದ್ವೇ ಸುತ್ತಾನಿ ಏತಸ್ಸೇವ ಕಥಿತಾನಿ, ಸಂಯುತ್ತಕೇ ಅಬ್ಯಾಕತಸಂಯುತ್ತಂ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೪೧೬ ಆದಯೋ) ನಾಮ ಏತಸ್ಸೇವ ಕಥಿತಂ – ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞನ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಮೇತ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಏಕುತ್ತರನಿಕಾಯೇಪಿ ಇಮಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥಿತಂ ಅತ್ಥಿಯೇವ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋಪಿ ತಸ್ಸ ಆಗತಾಗತಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹಂ ಕತ್ವಾ ಓಕಾಸಮಕಾಸಿಯೇವ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಯಞ್ಹಿ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಕೋ, ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಕಾ ಚ ಸೀಘಂ ಲದ್ಧಿಂ ನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತಿ, ವಸಾತೇಲಮಕ್ಖಿತಪಿಲೋತಿಕಾ ವಿಯ ಚಿರೇನ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ। ಪಸ್ಸತಿ ಚ ಭಗವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಕಾಲೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಲದ್ಧಿಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಅಭಿಞ್ಞಾತಸಾವಕೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಆಗತಾಗತಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹಂ ಕತ್ವಾ ಓಕಾಸಮಕಾಸಿಯೇವ। ಇದಂ ಪನಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಗಮನಂ। ಸೋ ಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ತರಣಂ ವಾ ಹೋತು ಅತರಣಂ ವಾ, ಯಟ್ಠಿಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಉದಕೇ ಪತಮಾನೋ ವಿಯ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಆಗತೋ। ತಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಯಾಚನ್ತೋ ಸಾಧು ಮೇ ಭವಂ ಗೋತಮೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಮೂಲವಸೇನ ಸಂಖಿತ್ತದೇಸನಂ, ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನ ವಿತ್ಥಾರದೇಸನಂ ದೇಸೇಸಿ। ಮೂಲವಸೇನ ಚೇತ್ಥ ಅತಿಸಂಖಿತ್ತಾ ದೇಸನಾ, ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನ ಸಂಖಿತ್ತಾ ವಿತ್ಥಾರಸದಿಸಾ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಪನ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ ವಿತ್ಥಾರದೇಸನಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಚತುವೀಸತಿಸಮನ್ತಪಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಹಿ ಸತ್ತಪಕರಣೇ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕೇ ಚ ಸಬ್ಬಂ ಸಂಖಿತ್ತಮೇವ। ತಸ್ಮಾ ಮೂಲವಸೇನಾಪಿ ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನಾಪಿ ಸಂಖಿತ್ತಮೇವ ದೇಸೇಸೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
193.Evaṃme sutanti mahāvacchasuttaṃ. Tattha sahakathīti saddhiṃvādo, bahuṃ mayā tumhehi saddhiṃ kathitapubbanti kathaṃ sāreti mettiṃ ghaṭeti. Purimāni hi dve suttāni etasseva kathitāni, saṃyuttake abyākatasaṃyuttaṃ (saṃ. ni. 4.416 ādayo) nāma etasseva kathitaṃ – ‘‘kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti abyākatameta’’nti evaṃ ekuttaranikāyepi iminā saddhiṃ kathitaṃ atthiyeva. Tasmā evamāha. Sammāsambuddhopi tassa āgatāgatassa saṅgahaṃ katvā okāsamakāsiyeva. Kasmā? Ayañhi sassatadiṭṭhiko, sassatadiṭṭhikā ca sīghaṃ laddhiṃ na vissajjenti, vasātelamakkhitapilotikā viya cirena sujjhanti. Passati ca bhagavā – ‘‘ayaṃ paribbājako kāle gacchante gacchante laddhiṃ vissajjetvā mama santike pabbajitvā cha abhiññāyo sacchikatvā abhiññātasāvako bhavissatī’’ti. Tasmā tassa āgatāgatassa saṅgahaṃ katvā okāsamakāsiyeva. Idaṃ panassa pacchimagamanaṃ. So hi imasmiṃ sutte taraṇaṃ vā hotu ataraṇaṃ vā, yaṭṭhiṃ otaritvā udake patamāno viya samaṇassa gotamassa santikaṃ gantvā pabbajissāmīti sanniṭṭhānaṃ katvā āgato. Tasmā dhammadesanaṃ yācanto sādhu me bhavaṃ gotamotiādimāha. Tassa bhagavā mūlavasena saṃkhittadesanaṃ, kammapathavasena vitthāradesanaṃ desesi. Mūlavasena cettha atisaṃkhittā desanā, kammapathavasena saṃkhittā vitthārasadisā. Buddhānaṃ pana nippariyāyena vitthāradesanā nāma natthi. Catuvīsatisamantapaṭṭhānampi hi sattapakaraṇe abhidhammapiṭake ca sabbaṃ saṃkhittameva. Tasmā mūlavasenāpi kammapathavasenāpi saṃkhittameva desesīti veditabbo.
೧೯೪. ತತ್ಥ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ ಕುಸಲನ್ತಿಆದೀಸು ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸತ್ತಧಮ್ಮಾ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಅನಭಿಜ್ಝಾದಯೋ ತಯೋ ಚತುಭೂಮಿಕಾಪಿ ವಟ್ಟನ್ತಿ।
194. Tattha pāṇātipātā veramaṇī kusalantiādīsu paṭipāṭiyā sattadhammā kāmāvacarā, anabhijjhādayo tayo catubhūmikāpi vaṭṭanti.
ಯತೋ ಖೋ, ವಚ್ಛ, ಭಿಕ್ಖುನೋತಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ಯಥಾ ಪನ ಜೀವಕಸುತ್ತೇ ಚ ಚಙ್ಕೀಸುತ್ತೇ ಚ, ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಚ ಅತ್ತಾನಮೇವ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ಭಗವತಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Yatokho, vaccha, bhikkhunoti kiñcāpi aniyametvā vuttaṃ, yathā pana jīvakasutte ca caṅkīsutte ca, evaṃ imasmiṃ sutte ca attānameva sandhāyetaṃ bhagavatā vuttanti veditabbaṃ.
೧೯೫. ಅತ್ಥಿ ಪನಾತಿ ಕಿಂ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ? ಅಯಂ ಕಿರಸ್ಸ ಲದ್ಧಿ – ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಸತ್ಥಾವ ಅರಹಾ ಹೋತಿ, ಸಾವಕೋ ಪನ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನತ್ಥಿ। ಸಮಣೋ ಚ ಗೋತಮೋ ‘ಯತೋ ಖೋ, ವಚ್ಛ, ಭಿಕ್ಖುನೋ’ತಿ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಕಥೇನ್ತೋ ವಿಯ ಕಥೇತಿ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸಾವಕೋ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೋ’’ತಿ। ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ತತ್ಥ ತಿಟ್ಠತೂತಿ ಭವಂ ತಾವ ಗೋತಮೋ ತಿಟ್ಠತು, ಭವಞ್ಹಿ ಲೋಕೇ ಪಾಕಟೋ ಅರಹಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಬ್ಯಾಕತೇ ಉತ್ತರಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಆದೀನಂ ವಸೇನ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿ, ಭಗವಾಪಿಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।
195.Atthipanāti kiṃ pucchāmīti pucchati? Ayaṃ kirassa laddhi – ‘‘tasmiṃ tasmiṃ sāsane satthāva arahā hoti, sāvako pana arahattaṃ pattuṃ samattho natthi. Samaṇo ca gotamo ‘yato kho, vaccha, bhikkhuno’ti ekaṃ bhikkhuṃ kathento viya katheti, atthi nu kho samaṇassa gotamassa sāvako arahattappatto’’ti. Etamatthaṃ pucchissāmīti pucchati. Tattha tiṭṭhatūti bhavaṃ tāva gotamo tiṭṭhatu, bhavañhi loke pākaṭo arahāti attho. Tasmiṃ byākate uttari bhikkhunīādīnaṃ vasena pañhaṃ pucchi, bhagavāpissa byākāsi.
೧೯೬. ಆರಾಧಕೋತಿ ಸಮ್ಪಾದಕೋ ಪರಿಪೂರಕೋ।
196.Ārādhakoti sampādako paripūrako.
೧೯೭. ಸೇಖಾಯ ವಿಜ್ಜಾಯ ಪತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಫಲತ್ತಯಂ ಪತ್ತಬ್ಬಂ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಮಯಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತನ್ತಿ ವದತಿ। ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ಪನಾಹ – ‘‘ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಸೇಕ್ಖಾ? ಚತ್ತಾರೋ ಮಗ್ಗಾ ಅಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಹೇಟ್ಠಿಮಾನಿ ಚ ತೀಣಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನೀ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೦೨೩) ವಚನತೋ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೋಪಿ ಅನೇನ ಪತ್ತೋಯೇವ। ಫಲಂ ಪನ ಅಪತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಉತ್ತರಿ ಯೋಗಂ ಕಥಾಪೇತೀತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಸಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬೋ –
197.Sekhāya vijjāya pattabbanti heṭṭhimaphalattayaṃ pattabbaṃ. Taṃ sabbaṃ mayā anuppattanti vadati. Vitaṇḍavādī panāha – ‘‘katame dhammā sekkhā? Cattāro maggā apariyāpannā heṭṭhimāni ca tīṇi sāmaññaphalānī’’ti (dha. sa. 1023) vacanato arahattamaggopi anena pattoyeva. Phalaṃ pana apattaṃ, tassa pattiyā uttari yogaṃ kathāpetīti. So evaṃ saññāpetabbo –
‘‘ಯೋ ವೇ ಕಿಲೇಸಾನಿ ಪಹಾಯ ಪಞ್ಚ,
‘‘Yo ve kilesāni pahāya pañca,
ಪರಿಪುಣ್ಣಸೇಖೋ ಅಪರಿಹಾನಧಮ್ಮೋ।
Paripuṇṇasekho aparihānadhammo;
ಚೇತೋವಸಿಪ್ಪತ್ತೋ ಸಮಾಹಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋ,
Cetovasippatto samāhitindriyo,
ಸ ವೇ ಠಿತತ್ತೋತಿ ನರೋ ಪವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೫)।
Sa ve ṭhitattoti naro pavuccatī’’ti. (a. ni. 4.5);
ಅನಾಗಾಮಿಪುಗ್ಗಲೋ ಹಿ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಸೇಖೋ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸೇಖಾಯ ವಿಜ್ಜಾಯ ಪತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಪನ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕತ್ತಾ ತತ್ಥ ಠಿತಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತೇನ ಮಗ್ಗೋಪಿ ಬಹುಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕೋ ಹೋತೂತಿ ಚೇ। ಏತಂ ನ ಬುದ್ಧವಚನಂ, ವುತ್ತಗಾಥಾಯ ಚ ಅತ್ಥೋ ವಿರುಜ್ಝತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಠತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಕಥಾಪೇತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ನ ಕೇವಲಂ ಸುದ್ಧಅರಹತ್ತಸ್ಸೇವ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ, ಛನ್ನಮ್ಪಿ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ – ‘‘ಏವಮಯಂ ಸಮಥೇ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸ್ಸತಿ , ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸತಿ। ಏವಂ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಮಹಾಸಾವಕೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಮತ್ತಂ ಅಕಥೇತ್ವಾ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಆಚಿಕ್ಖಿ।
Anāgāmipuggalo hi ekantaparipuṇṇasekho. Taṃ sandhāya ‘‘sekhāya vijjāya pattabba’’nti āha. Maggassa pana ekacittakkhaṇikattā tattha ṭhitassa pucchā nāma natthi. Iminā suttena maggopi bahucittakkhaṇiko hotūti ce. Etaṃ na buddhavacanaṃ, vuttagāthāya ca attho virujjhati. Tasmā anāgāmiphale ṭhatvā arahattamaggassa vipassanaṃ kathāpetīti veditabbo. Yasmā panassa na kevalaṃ suddhaarahattasseva upanissayo, channampi abhiññānaṃ upanissayo atthi, tasmā bhagavā – ‘‘evamayaṃ samathe kammaṃ katvā pañca abhiññā nibbattessati , vipassanāya kammaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇissati. Evaṃ chaḷabhiñño mahāsāvako bhavissatī’’ti vipassanāmattaṃ akathetvā samathavipassanā ācikkhi.
೧೯೮. ಸತಿ ಸತಿಆಯತನೇತಿ ಸತಿ ಸತಿಕಾರಣೇ। ಕಿಞ್ಚೇತ್ಥ ಕಾರಣಂ? ಅಭಿಞ್ಞಾ ವಾ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ ವಾ ಅವಸಾನೇ ಪನ ಅರಹತ್ತಂ ವಾ ಕಾರಣಂ ಅರಹತ್ತಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾ ವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
198.Satisatiāyataneti sati satikāraṇe. Kiñcettha kāraṇaṃ? Abhiññā vā abhiññāpādakajjhānaṃ vā avasāne pana arahattaṃ vā kāraṇaṃ arahattassa vipassanā vāti veditabbaṃ.
೨೦೦. ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮೇ ಭಗವಾತಿ ಸತ್ತ ಹಿ ಸೇಖಾ ಭಗವನ್ತಂ ಪರಿಚರನ್ತಿ ನಾಮ, ಖೀಣಾಸವೇನ ಭಗವಾ ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ ಥೇರೋ ಏವಮಾಹ। ತೇ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ತಮತ್ಥಂ ನ ಜಾನಿಂಸು, ಅಜಾನನ್ತಾವ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ। ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸುಂ। ದೇವತಾತಿ ತೇಸಂ ಗುಣಾನಂ ಲಾಭೀ ದೇವತಾ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
200.Pariciṇṇo me bhagavāti satta hi sekhā bhagavantaṃ paricaranti nāma, khīṇāsavena bhagavā pariciṇṇo hoti. Iti saṅkhepena arahattaṃ byākaronto thero evamāha. Te pana bhikkhū tamatthaṃ na jāniṃsu, ajānantāva tassa vacanaṃ sampaṭicchitvā. Bhagavato ārocesuṃ. Devatāti tesaṃ guṇānaṃ lābhī devatā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಮಹಾವಚ್ಛಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mahāvacchasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೩. ಮಹಾವಚ್ಛಸುತ್ತಂ • 3. Mahāvacchasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೩. ಮಹಾವಚ್ಛಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Mahāvacchasuttavaṇṇanā
