Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൨. മഹാവച്ഛത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
2. Mahāvacchattheragāthāvaṇṇanā
പഞ്ഞാബലീതി ആയസ്മതോ മഹാവച്ഛത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയം കിര പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച പാനീയദാനമദാസി. പുന സിഖിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഉപാസകോ ഹുത്വാ വിവട്ടൂപനിസ്സയം ബഹും പുഞ്ഞകമ്മം അകാസി, സോ തേഹി പുഞ്ഞകമ്മേഹി തത്ഥ തത്ഥ സുഗതീസുയേവ സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ മഗധരട്ഠേ നാളകഗാമേ സമിദ്ധിസ്സ നാമ ബ്രാഹ്മണസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി. തസ്സ മഹാവച്ഛോതി നാമം അഹോസി. സോ വയപ്പത്തോ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ഭഗവതോ സാവകഭാവം സുത്വാ ‘‘സോപി നാമ മഹാപഞ്ഞോ. യസ്സ സാവകത്തം ഉപാഗതോ, സോ ഏവ മഞ്ഞേ ഇമസ്മിം ലോകേ അഗ്ഗപുഗ്ഗലോ’’തി ഭഗവതി സദ്ധം ഉപ്പാദേത്വാ സത്ഥു സന്തികേ പബ്ബജിത്വാ കമ്മട്ഠാനം അനുയുഞ്ജന്തോ നചിരസ്സേവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൦.൫൧-൫൬) –
Paññābalīti āyasmato mahāvacchattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato bhikkhusaṅghassa ca pānīyadānamadāsi. Puna sikhissa bhagavato kāle upāsako hutvā vivaṭṭūpanissayaṃ bahuṃ puññakammaṃ akāsi, so tehi puññakammehi tattha tattha sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe nāḷakagāme samiddhissa nāma brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti. Tassa mahāvacchoti nāmaṃ ahosi. So vayappatto āyasmato sāriputtassa bhagavato sāvakabhāvaṃ sutvā ‘‘sopi nāma mahāpañño. Yassa sāvakattaṃ upāgato, so eva maññe imasmiṃ loke aggapuggalo’’ti bhagavati saddhaṃ uppādetvā satthu santike pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.51-56) –
‘‘പദുമുത്തരബുദ്ധസ്സ, ഭിക്ഖുസങ്ഘേ അനുത്തരേ;
‘‘Padumuttarabuddhassa, bhikkhusaṅghe anuttare;
പസന്നചിത്തോ സുമനോ, പാനീയഘടമപൂരയിം.
Pasannacitto sumano, pānīyaghaṭamapūrayiṃ.
‘‘പബ്ബതഗ്ഗേ ദുമഗ്ഗേ വാ, ആകാസേ വാഥ ഭൂമിയം;
‘‘Pabbatagge dumagge vā, ākāse vātha bhūmiyaṃ;
യദാ പാനീയമിച്ഛാമി, ഖിപ്പം നിബ്ബത്തതേ മമ.
Yadā pānīyamicchāmi, khippaṃ nibbattate mama.
‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, യം ദാനമദദിം തദാ;
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ദകദാനസ്സിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, dakadānassidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ;
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… bhavā sabbe samūhatā;
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ഏവം പന അരഹത്തം പത്വാ വിമുത്തിസുഖം അനുഭവന്തോ സാസനസ്സ നിയ്യാനികഭാവവിഭാവനേന സബ്രഹ്മചാരീനം ഉസ്സാഹജനനത്ഥം ‘‘പഞ്ഞാബലീ’’തി ഗാഥം അഭാസി.
Evaṃ pana arahattaṃ patvā vimuttisukhaṃ anubhavanto sāsanassa niyyānikabhāvavibhāvanena sabrahmacārīnaṃ ussāhajananatthaṃ ‘‘paññābalī’’ti gāthaṃ abhāsi.
൧൨. തത്ഥ പഞ്ഞാബലീതി പാരിഹാരിയപഞ്ഞായ വിപസ്സനാപഞ്ഞായ ച വസേന അഭിണ്ഹസോ സാതിസയേന പഞ്ഞാബലേന സമന്നാഗതോ. സീലവതൂപപന്നോതി ഉക്കംസഗതേന ചതുപാരിസുദ്ധിസീലേന, ധുതധമ്മസങ്ഖാതേഹി വതേഹി ച ഉപപന്നോ സമന്നാഗതോ. സമാഹിതോതി ഉപചാരപ്പനാഭേദേന സമാധിനാ സമാഹിതോ. ഝാനരതോതി തതോ ഏവ ആരമ്മണൂപനിജ്ഝാനേ ലക്ഖണൂപനിജ്ഝാനേ ച രതോ സതതാഭിയുത്തോ. സബ്ബകാലം സതിയാ അവിപ്പവാസവസേന സതിമാ. യദത്ഥിയന്തി അത്ഥതോ അനപേതം അത്ഥിയം, യേന അത്ഥിയം യദത്ഥിയം. യഥാ പച്ചയേ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ പരിഭുഞ്ജനം അത്ഥിയം ഹോതി, തഥാ ഭോജനം ഭുഞ്ജമാനോ. സാമിപരിഭോഗേന ഹി തം അത്ഥിയം ഹോതി ദായജ്ജപരിഭോഗേന വാ, ന അഞ്ഞഥാ ഭോജനന്തി ച നിദസ്സനമത്തം ദട്ഠബ്ബം. ഭുഞ്ജിയതി പരിഭുഞ്ജിയതീതി വാ ഭോജനം, ചത്താരോ പച്ചയാ. ‘‘യദത്ഥിക’’ന്തി വാ പാഠോ. യദത്ഥം യസ്സത്ഥായ സത്ഥാരാ പച്ചയാ അനുഞ്ഞാതാ, തദത്ഥം കായസ്സ ഠിതിആദിഅത്ഥം, തഞ്ച അനുപാദിസേസനിബ്ബാനത്ഥം. തസ്മാ അനുപാദാപരിനിബ്ബാനത്ഥം ഭോജനപച്ചയേ ഭുഞ്ജമാനോ തതോ ഏവ കങ്ഖേഥ കാലം അത്തനോ അനുപാദാപരിനിബ്ബാനകാലം ആഗമേയ്യ. ഇധ ഇമസ്മിം സാസനേ വീതരാഗോ. ബാഹിരകസ്സ പന കാമേസു വീതരാഗസ്സ ഇദം നത്ഥീതി അധിപ്പായോ.
12. Tattha paññābalīti pārihāriyapaññāya vipassanāpaññāya ca vasena abhiṇhaso sātisayena paññābalena samannāgato. Sīlavatūpapannoti ukkaṃsagatena catupārisuddhisīlena, dhutadhammasaṅkhātehi vatehi ca upapanno samannāgato. Samāhitoti upacārappanābhedena samādhinā samāhito. Jhānaratoti tato eva ārammaṇūpanijjhāne lakkhaṇūpanijjhāne ca rato satatābhiyutto. Sabbakālaṃ satiyā avippavāsavasena satimā. Yadatthiyanti atthato anapetaṃ atthiyaṃ, yena atthiyaṃ yadatthiyaṃ. Yathā paccaye paribhuñjantassa paribhuñjanaṃ atthiyaṃ hoti, tathā bhojanaṃ bhuñjamāno. Sāmiparibhogena hi taṃ atthiyaṃ hoti dāyajjaparibhogena vā, na aññathā bhojananti ca nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ. Bhuñjiyati paribhuñjiyatīti vā bhojanaṃ, cattāro paccayā. ‘‘Yadatthika’’nti vā pāṭho. Yadatthaṃ yassatthāya satthārā paccayā anuññātā, tadatthaṃ kāyassa ṭhitiādiatthaṃ, tañca anupādisesanibbānatthaṃ. Tasmā anupādāparinibbānatthaṃ bhojanapaccaye bhuñjamāno tato eva kaṅkhetha kālaṃ attano anupādāparinibbānakālaṃ āgameyya. Idha imasmiṃ sāsane vītarāgo. Bāhirakassa pana kāmesu vītarāgassa idaṃ natthīti adhippāyo.
മഹാവച്ഛത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Mahāvacchattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൨. മഹാവച്ഛത്ഥേരഗാഥാ • 2. Mahāvacchattheragāthā