| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៤៩៣] ១០. មហាវាណិជជាតកវណ្ណនា
[493] 10. Mahāvāṇijajātakavaṇṇanā
វាណិជា សមិតិំ កត្វាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ សាវត្ថិវាសិនោ វាណិជេ អារព្ភ កថេសិ។ តេ កិរ វោហារត្ថាយ គច្ឆន្តា សត្ថុ មហាទានំ ទត្វា សរណេសុ ច សីលេសុ ច បតិដ្ឋាយ ‘‘ភន្តេ, សចេ អរោគា អាគមិស្សាម, បុន តុម្ហាកំ បាទេ វន្ទិស្សាមា’’តិ វត្វា បញ្ចមត្តេហិ សកដសតេហិ និក្ខមិត្វា កន្តារំ បត្វា មគ្គំ អសល្លក្ខេត្វា មគ្គមូឡ្ហា និរុទកេ និរាហារេ អរញ្ញេ វិចរន្តា ឯកំ នាគបរិគ្គហិតំ និគ្រោធរុក្ខំ ទិស្វា សកដានិ មោចេត្វា រុក្ខមូលេ និសីទិំសុ។ តេ តស្ស ឧទកតិន្តានិ វិយ នីលានិ សិនិទ្ធានិ បត្តានិ ឧទកបុណ្ណា វិយ ច សាខា ទិស្វា ចិន្តយិំសុ ‘‘ឥមស្មិំ រុក្ខេ ឧទកំ សញ្ចរន្តំ វិយ បញ្ញាយតិ, ឥមស្ស បុរិមសាខំ ឆិន្ទាម, បានីយំ នោ ទស្សតី’’តិ។ អថេកោ រុក្ខំ អភិរុហិត្វា សាខំ ឆិន្ទិ, តតោ តាលក្ខន្ធប្បមាណា ឧទកធារា បវត្តិ។ តេ តត្ថ ន្ហត្វា បិវិត្វា ច ទក្ខិណសាខំ ឆិន្ទិំសុ, តតោ នានគ្គរសភោជនំ និក្ខមិ។ តំ ភុញ្ជិត្វា បច្ឆិមសាខំ ឆិន្ទិំសុ, តតោ អលង្កតឥត្ថិយោ និក្ខមិំសុ។ តាហិ សទ្ធិំ អភិរមិត្វា ឧត្តរសាខំ ឆិន្ទិំសុ, តតោ សត្ត រតនានិ និក្ខមិំសុ។ តានិ គហេត្វា បញ្ច សកដសតានិ បូរេត្វា សាវត្ថិំ បច្ចាគន្ត្វា ធនំ គោបេត្វា គន្ធមាលាទិហត្ថា ជេតវនំ គន្ត្វា សត្ថារំ វន្ទិត្វា បូជេត្វា ឯកមន្តំ និសិន្នា ធម្មកថំ សុត្វា និមន្តេត្វា បុនទិវសេ មហាទានំ ទត្វា ‘‘ភន្តេ, ឥមស្មិំ ទានេ អម្ហាកំ ធនទាយិកាយ រុក្ខទេវតាយ បត្តិំ ទេមា’’តិ បត្តិំ អទំសុ។ សត្ថា និដ្ឋិតភត្តកិច្ចោ ‘‘កតររុក្ខទេវតាយ បត្តិំ ទេថា’’តិ បុច្ឆិ។ វាណិជា និគ្រោធរុក្ខេ ធនស្ស លទ្ធាការំ តថាគតស្សារោចេសុំ។ សត្ថា ‘‘តុម្ហេ តាវ មត្តញ្ញុតាយ តណ្ហាវសិកា អហុត្វា ធនំ លភិត្ថ, បុព្ពេ បន អមត្តញ្ញុតាយ តណ្ហាវសិកា ធនញ្ច ជីវិតញ្ច វិជហិំសូ’’តិ វត្វា តេហិ យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។
Vāṇijāsamitiṃ katvāti idaṃ satthā jetavane viharanto sāvatthivāsino vāṇije ārabbha kathesi. Te kira vohāratthāya gacchantā satthu mahādānaṃ datvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāya ‘‘bhante, sace arogā āgamissāma, puna tumhākaṃ pāde vandissāmā’’ti vatvā pañcamattehi sakaṭasatehi nikkhamitvā kantāraṃ patvā maggaṃ asallakkhetvā maggamūḷhā nirudake nirāhāre araññe vicarantā ekaṃ nāgapariggahitaṃ nigrodharukkhaṃ disvā sakaṭāni mocetvā rukkhamūle nisīdiṃsu. Te tassa udakatintāni viya nīlāni siniddhāni pattāni udakapuṇṇā viya ca sākhā disvā cintayiṃsu ‘‘imasmiṃ rukkhe udakaṃ sañcarantaṃ viya paññāyati, imassa purimasākhaṃ chindāma, pānīyaṃ no dassatī’’ti. Atheko rukkhaṃ abhiruhitvā sākhaṃ chindi, tato tālakkhandhappamāṇā udakadhārā pavatti. Te tattha nhatvā pivitvā ca dakkhiṇasākhaṃ chindiṃsu, tato nānaggarasabhojanaṃ nikkhami. Taṃ bhuñjitvā pacchimasākhaṃ chindiṃsu, tato alaṅkataitthiyo nikkhamiṃsu. Tāhi saddhiṃ abhiramitvā uttarasākhaṃ chindiṃsu, tato satta ratanāni nikkhamiṃsu. Tāni gahetvā pañca sakaṭasatāni pūretvā sāvatthiṃ paccāgantvā dhanaṃ gopetvā gandhamālādihatthā jetavanaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā pūjetvā ekamantaṃ nisinnā dhammakathaṃ sutvā nimantetvā punadivase mahādānaṃ datvā ‘‘bhante, imasmiṃ dāne amhākaṃ dhanadāyikāya rukkhadevatāya pattiṃ demā’’ti pattiṃ adaṃsu. Satthā niṭṭhitabhattakicco ‘‘katararukkhadevatāya pattiṃ dethā’’ti pucchi. Vāṇijā nigrodharukkhe dhanassa laddhākāraṃ tathāgatassārocesuṃ. Satthā ‘‘tumhe tāva mattaññutāya taṇhāvasikā ahutvā dhanaṃ labhittha, pubbe pana amattaññutāya taṇhāvasikā dhanañca jīvitañca vijahiṃsū’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិនគរេ តទេវ បន កន្តារំ ស្វេវ និគ្រោធោ។ វាណិជា មគ្គមូឡ្ហា ហុត្វា តមេវ និគ្រោធំ បស្សិំសុ។ តមត្ថំ សត្ថា អភិសម្ពុទ្ធោ ហុត្វា កថេន្តោ ឥមា គាថា អាហ –
Atīte bārāṇasinagare tadeva pana kantāraṃ sveva nigrodho. Vāṇijā maggamūḷhā hutvā tameva nigrodhaṃ passiṃsu. Tamatthaṃ satthā abhisambuddho hutvā kathento imā gāthā āha –
១៨០.
180.
‘‘វាណិជា សមិតិំ កត្វា, នានារដ្ឋតោ អាគតា;
‘‘Vāṇijā samitiṃ katvā, nānāraṭṭhato āgatā;
ធនាហរា បក្កមិំសុ, ឯកំ កត្វាន គាមណិំ។
Dhanāharā pakkamiṃsu, ekaṃ katvāna gāmaṇiṃ.
១៨១.
181.
‘‘តេ តំ កន្តារមាគម្ម, អប្បភក្ខំ អនោទកំ;
‘‘Te taṃ kantāramāgamma, appabhakkhaṃ anodakaṃ;
មហានិគ្រោធមទ្ទក្ខុំ, សីតច្ឆាយំ មនោរមំ។
Mahānigrodhamaddakkhuṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ.
១៨២.
182.
‘‘តេ ច តត្ថ និសីទិត្វា, តស្ស រុក្ខស្ស ឆាយយា;
‘‘Te ca tattha nisīditvā, tassa rukkhassa chāyayā;
វាណិជា សមចិន្តេសុំ, ពាលា មោហេន បារុតា។
Vāṇijā samacintesuṃ, bālā mohena pārutā.
១៨៣.
183.
‘‘អល្លាយតេ អយំ រុក្ខោ, អបិ វារីវ សន្ទតិ;
‘‘Allāyate ayaṃ rukkho, api vārīva sandati;
ឥង្ឃស្ស បុរិមំ សាខំ, មយំ ឆិន្ទាម វាណិជា។
Iṅghassa purimaṃ sākhaṃ, mayaṃ chindāma vāṇijā.
១៨៤.
184.
‘‘សា ច ឆិន្នាវ បគ្ឃរិ, អច្ឆំ វារិំ អនាវិលំ;
‘‘Sā ca chinnāva pagghari, acchaṃ vāriṃ anāvilaṃ;
តេ តត្ថ ន្ហត្វា បិវិត្វា, យាវតិច្ឆិំសុ វាណិជា។
Te tattha nhatvā pivitvā, yāvaticchiṃsu vāṇijā.
១៨៥.
185.
‘‘ទុតិយំ សមចិន្តេសុំ, ពាលា មោហេន បារុតា;
‘‘Dutiyaṃ samacintesuṃ, bālā mohena pārutā;
ឥង្ឃស្ស ទក្ខិណំ សាខំ, មយំ ឆិន្ទាម វាណិជា។
Iṅghassa dakkhiṇaṃ sākhaṃ, mayaṃ chindāma vāṇijā.
១៨៦.
186.
‘‘សា ច ឆិន្នាវ បគ្ឃរិ, សាលិមំសោទនំ ពហុំ;
‘‘Sā ca chinnāva pagghari, sālimaṃsodanaṃ bahuṃ;
អប្បោទវណ្ណេ កុម្មាសេ, សិង្គិំ វិទលសូបិយោ។
Appodavaṇṇe kummāse, siṅgiṃ vidalasūpiyo.
១៨៧.
187.
‘‘តេ តត្ថ ភុត្វា ខាទិត្វា, យាវតិច្ឆិំសុ វាណិជា;
‘‘Te tattha bhutvā khāditvā, yāvaticchiṃsu vāṇijā;
តតិយំ សមចិន្តេសុំ, ពាលា មោហេន បារុតា;
Tatiyaṃ samacintesuṃ, bālā mohena pārutā;
ឥង្ឃស្ស បច្ឆិមំ សាខំ, មយំ ឆិន្ទាម វាណិជា។
Iṅghassa pacchimaṃ sākhaṃ, mayaṃ chindāma vāṇijā.
១៨៨.
188.
‘‘សា ច ឆិន្នាវ បគ្ឃរិ, នារិយោ សមលង្កតា;
‘‘Sā ca chinnāva pagghari, nāriyo samalaṅkatā;
វិចិត្រវត្ថាភរណា, អាមុត្តមណិកុណ្ឌលា។
Vicitravatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā.
១៨៩.
189.
‘‘អបិ សុ វាណិជា ឯកា, នារិយោ បណ្ណវីសតិ;
‘‘Api su vāṇijā ekā, nāriyo paṇṇavīsati;
សមន្តា បរិវារិំសុ, តស្ស រុក្ខស្ស ឆាយយា;
Samantā parivāriṃsu, tassa rukkhassa chāyayā;
តេ តាហិ បរិចារេត្វា, យាវតិច្ឆិំសុ វាណិជា។
Te tāhi paricāretvā, yāvaticchiṃsu vāṇijā.
១៩០.
190.
‘‘ចតុត្ថំ សមចិន្តេសុំ, ពាលា មោហេន បារុតា;
‘‘Catutthaṃ samacintesuṃ, bālā mohena pārutā;
ឥង្ឃស្ស ឧត្តរំ សាខំ, មយំ ឆិន្ទាម វាណិជា។
Iṅghassa uttaraṃ sākhaṃ, mayaṃ chindāma vāṇijā.
១៩១.
191.
‘‘សា ច ឆិន្នាវ បគ្ឃរិ, មុត្តា វេឡុរិយា ពហូ;
‘‘Sā ca chinnāva pagghari, muttā veḷuriyā bahū;
រជតំ ជាតរូបញ្ច, កុត្តិយោ បដិយានិ ច។
Rajataṃ jātarūpañca, kuttiyo paṭiyāni ca.
១៩២.
192.
‘‘កាសិកានិ ច វត្ថានិ, ឧទ្ទិយានិ ច កម្ពលា;
‘‘Kāsikāni ca vatthāni, uddiyāni ca kambalā;
តេ តត្ថ ភារេ ពន្ធិត្វា, យាវតិច្ឆិំសុ វាណិជា។
Te tattha bhāre bandhitvā, yāvaticchiṃsu vāṇijā.
១៩៣.
193.
‘‘បញ្ចមំ សមចិន្តេសុំ, ពាលា មោហេន បារុតា;
‘‘Pañcamaṃ samacintesuṃ, bālā mohena pārutā;
ឥង្ឃស្ស មូលំ ឆិន្ទាម, អបិ ភិយ្យោ លភាមសេ។
Iṅghassa mūlaṃ chindāma, api bhiyyo labhāmase.
១៩៤.
194.
‘‘អថុដ្ឋហិ សត្ថវាហោ, យាចមានោ កតញ្ជលី;
‘‘Athuṭṭhahi satthavāho, yācamāno katañjalī;
និគ្រោធោ កិំ បរជ្ឈតិ, វាណិជា ភទ្ទមត្ថុ តេ។
Nigrodho kiṃ parajjhati, vāṇijā bhaddamatthu te.
១៩៥.
195.
‘‘វារិទា បុរិមា សាខា, អន្នបានញ្ច ទក្ខិណា;
‘‘Vāridā purimā sākhā, annapānañca dakkhiṇā;
នារិទា បច្ឆិមា សាខា, សព្ពកាមេ ច ឧត្តរា;
Nāridā pacchimā sākhā, sabbakāme ca uttarā;
និគ្រោធោ កិំ បរជ្ឈតិ, វាណិជា ភទ្ទមត្ថុ តេ។
Nigrodho kiṃ parajjhati, vāṇijā bhaddamatthu te.
១៩៦.
196.
‘‘យស្ស រុក្ខស្ស ឆាយាយ, និសីទេយ្យ សយេយ្យ វា;
‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;
ន តស្ស សាខំ ភញ្ជេយ្យ, មិត្តទុព្ភោ ហិ បាបកោ។
Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho hi pāpako.
១៩៧.
197.
‘‘តេ ច តស្សានាទិយិត្វា, ឯកស្ស វចនំ ពហូ;
‘‘Te ca tassānādiyitvā, ekassa vacanaṃ bahū;
និសិតាហិ កុឋារីហិ, មូលតោ នំ ឧបក្កមុ’’ន្តិ។
Nisitāhi kuṭhārīhi, mūlato naṃ upakkamu’’nti.
តត្ថ សមិតិំ កត្វាតិ ពារាណសិយំ សមាគមំ កត្វា, ពហូ ឯកតោ ហុត្វាតិ អត្ថោ។ បក្កមិំសូតិ បញ្ចហិ សកដសតេហិ ពារាណសេយ្យកំ ភណ្ឌំ អាទាយ បក្កមិំសុ។ គាមណិន្តិ ឯកំ បញ្ញវន្តតរំ សត្ថវាហំ កត្វា ។ ឆាយយាតិ ឆាយាយ។ អល្លាយតេតិ ឧទកភរិតោ វិយ អល្លោ ហុត្វា បញ្ញាយតិ។ ឆិន្នាវ បគ្ឃរីតិ ឯកោ រុក្ខារោហនកុសលោ អភិរុហិត្វា តំ ឆិន្ទិ, សា ឆិន្នមត្តាវ បគ្ឃរីតិ ទស្សេតិ។ បរតោបិ ឯសេវ នយោ។
Tattha samitiṃ katvāti bārāṇasiyaṃ samāgamaṃ katvā, bahū ekato hutvāti attho. Pakkamiṃsūti pañcahi sakaṭasatehi bārāṇaseyyakaṃ bhaṇḍaṃ ādāya pakkamiṃsu. Gāmaṇinti ekaṃ paññavantataraṃ satthavāhaṃ katvā . Chāyayāti chāyāya. Allāyateti udakabharito viya allo hutvā paññāyati. Chinnāva paggharīti eko rukkhārohanakusalo abhiruhitvā taṃ chindi, sā chinnamattāva paggharīti dasseti. Paratopi eseva nayo.
អប្បោទវណ្ណេ កុម្មាសេតិ អប្បោទកបាយាសសទិសេ កុម្មាសេ។ សិង្គិន្តិ សិង្គិវេរាទិកំ ឧត្តរិភង្គំ។ វិទលសូបិយោតិ មុគ្គសូបាទយោ។ វាណិជា ឯកាតិ ឯកេកស្ស វាណិជស្ស យត្តកា វាណិជា , តេសុ ឯកេកស្ស ឯកេកាវ, សត្ថវាហស្ស បន សន្តិកេ បញ្ចវីសតីតិ អត្ថោ។ បរិវារិំសូតិ បរិវារេសុំ។ តាហិ បន សទ្ធិំយេវ នាគានុភាវេន សាណិវិតានសយនាទីនិ បគ្ឃរិំសុ។
Appodavaṇṇekummāseti appodakapāyāsasadise kummāse. Siṅginti siṅgiverādikaṃ uttaribhaṅgaṃ. Vidalasūpiyoti muggasūpādayo. Vāṇijā ekāti ekekassa vāṇijassa yattakā vāṇijā , tesu ekekassa ekekāva, satthavāhassa pana santike pañcavīsatīti attho. Parivāriṃsūti parivāresuṃ. Tāhi pana saddhiṃyeva nāgānubhāvena sāṇivitānasayanādīni pagghariṃsu.
កុត្តិយោតិ ហត្ថត្ថរាទយោ។ បដិយានិចាតិ ឧណ្ណាមយបច្ចត្ថរណានិ។ ‘‘សេតកម្ពលានី’’តិបិ វទន្តិយេវ។ ឧទ្ទិយានិ ច កម្ពលាតិ ឧទ្ទិយានិ នាម កម្ពលា អត្ថិ។ តេ តត្ថ ភារេ ពន្ធិត្វាតិ យាវតកំ ឥច្ឆិំសុ, តាវតកំ គហេត្វា បញ្ច សកដសតានិ បូរេត្វាតិ អត្ថោ។ វាណិជា ភទ្ទមត្ថុ តេតិ ឯកេកំ វាណិជំ អាលបន្តោ ‘‘ភទ្ទំ តេ អត្ថូ’’តិ អាហ។ អន្នបានញ្ចាតិ អន្នញ្ច បានញ្ច អទាសិ។ សព្ពកាមេ ចាតិ សព្ពកាមេ ច អទាសិ។ មិត្តទុព្ភោ ហីតិ មិត្តានំ ទុព្ភនបុរិសោ ហិ បាបកោ លាមកោ នាម។ អនាទិយិត្វាតិ តស្ស វចនំ អគ្គហេត្វា។ ឧបក្កមុន្តិ មោហាវ ឆិន្ទិតុំ អារភិំសុ។
Kuttiyoti hatthattharādayo. Paṭiyānicāti uṇṇāmayapaccattharaṇāni. ‘‘Setakambalānī’’tipi vadantiyeva. Uddiyāni ca kambalāti uddiyāni nāma kambalā atthi. Te tattha bhāre bandhitvāti yāvatakaṃ icchiṃsu, tāvatakaṃ gahetvā pañca sakaṭasatāni pūretvāti attho. Vāṇijā bhaddamatthu teti ekekaṃ vāṇijaṃ ālapanto ‘‘bhaddaṃ te atthū’’ti āha. Annapānañcāti annañca pānañca adāsi. Sabbakāme cāti sabbakāme ca adāsi. Mittadubbho hīti mittānaṃ dubbhanapuriso hi pāpako lāmako nāma. Anādiyitvāti tassa vacanaṃ aggahetvā. Upakkamunti mohāva chindituṃ ārabhiṃsu.
អថ នេ ឆិន្ទនត្ថាយ រុក្ខំ ឧបគតេ ទិស្វា នាគរាជា ចិន្តេសិ ‘‘អហំ ឯតេសំ បិបាសិតានំ បានីយំ ទាបេសិំ, តតោ ទិព្ពភោជនំ, តតោ សយនាទីនិ ចេវ បរិចារិកា ច នារិយោ, តតោ បញ្ចសតសកដបូរំ រតនំ, ឥទានិ បនិមេ ‘‘រុក្ខំ មូលតោ ឆិន្ទិស្សាមា’តិ វទន្តិ, អតិវិយ លុទ្ធា ឥមេ, ឋបេត្វា សត្ថវាហំ អវសេសេ មារេតុំ វដ្ដតី’’តិ។ សោ ‘‘ឯត្តកា សន្នទ្ធយោធា និក្ខមន្តុ, ឯត្តកា ធនុគ្គហា, ឯត្តកា វម្មិនោ’’តិ សេនំ វិចារេសិ។ តមត្ថំ បកាសេន្តោ សត្ថា គាថមាហ –
Atha ne chindanatthāya rukkhaṃ upagate disvā nāgarājā cintesi ‘‘ahaṃ etesaṃ pipāsitānaṃ pānīyaṃ dāpesiṃ, tato dibbabhojanaṃ, tato sayanādīni ceva paricārikā ca nāriyo, tato pañcasatasakaṭapūraṃ ratanaṃ, idāni panime ‘‘rukkhaṃ mūlato chindissāmā’ti vadanti, ativiya luddhā ime, ṭhapetvā satthavāhaṃ avasese māretuṃ vaṭṭatī’’ti. So ‘‘ettakā sannaddhayodhā nikkhamantu, ettakā dhanuggahā, ettakā vammino’’ti senaṃ vicāresi. Tamatthaṃ pakāsento satthā gāthamāha –
១៩៨.
198.
‘‘តតោ នាគា និក្ខមិំសុ, សន្នទ្ធា បណ្ណវីសតិ;
‘‘Tato nāgā nikkhamiṃsu, sannaddhā paṇṇavīsati;
ធនុគ្គហានំ តិសតា, ឆសហស្សា ច វម្មិនោ’’តិ។
Dhanuggahānaṃ tisatā, chasahassā ca vammino’’ti.
តត្ថ សន្នទ្ធាតិ សុវណ្ណរជតាទិវម្មកវចិកា។ ធនុគ្គហានំ តិសតាតិ មេណ្ឌវិសាណធនុគ្គហានំ តីណិ សតានិ។ វម្មិនោតិ ខេដកផលកហត្ថា ឆសហស្សា។
Tattha sannaddhāti suvaṇṇarajatādivammakavacikā. Dhanuggahānaṃ tisatāti meṇḍavisāṇadhanuggahānaṃ tīṇi satāni. vamminoti kheṭakaphalakahatthā chasahassā.
១៩៩.
199.
‘‘ឯតេ ហនថ ពន្ធថ, មា វោ មុញ្ចិត្ថ ជីវិតំ;
‘‘Ete hanatha bandhatha, mā vo muñcittha jīvitaṃ;
ឋបេត្វា សត្ថវាហំវ, សព្ពេ ភស្មំ ករោថ នេ’’តិ។ – អយំ នាគរាជេន វុត្តគាថា;
Ṭhapetvā satthavāhaṃva, sabbe bhasmaṃ karotha ne’’ti. – ayaṃ nāgarājena vuttagāthā;
តត្ថ មា វោ មុញ្ចិត្ថ ជីវិតន្តិ កស្សចិ ឯកស្សបិ ជីវិតំ មា មុញ្ចិត្ថ។
Tattha mā vo muñcittha jīvitanti kassaci ekassapi jīvitaṃ mā muñcittha.
នាគា តថា កត្វា អត្ថរណាទីនិ បញ្ចសុ សកដសតេសុ អារោបេត្វា សត្ថវាហំ គហេត្វា សយំ តានិ សកដានិ បាជេន្តា ពារាណសិំ គន្ត្វា សព្ពំ ធនំ តស្ស គេហេ បដិសាមេត្វា តំ អាបុច្ឆិត្វា អត្តនោ នាគភវនមេវ គតា។ តមត្ថំ វិទិត្វា សត្ថា ឱវាទវសេន គាថាទ្វយមាហ –
Nāgā tathā katvā attharaṇādīni pañcasu sakaṭasatesu āropetvā satthavāhaṃ gahetvā sayaṃ tāni sakaṭāni pājentā bārāṇasiṃ gantvā sabbaṃ dhanaṃ tassa gehe paṭisāmetvā taṃ āpucchitvā attano nāgabhavanameva gatā. Tamatthaṃ viditvā satthā ovādavasena gāthādvayamāha –
២០០.
200.
‘‘តស្មា ហិ បណ្ឌិតោ បោសោ, សម្បស្សំ អត្ថមត្តនោ;
‘‘Tasmā hi paṇḍito poso, sampassaṃ atthamattano;
លោភស្ស ន វសំ គច្ឆេ, ហនេយ្យារិសកំ មនំ។
Lobhassa na vasaṃ gacche, haneyyārisakaṃ manaṃ.
២០១.
201.
‘‘ឯវមាទីនវំ ញត្វា, តណ្ហា ទុក្ខស្ស សម្ភវំ;
‘‘Evamādīnavaṃ ñatvā, taṇhā dukkhassa sambhavaṃ;
វីតតណ្ហោ អនាទានោ, សតោ ភិក្ខុ បរិព្ពជេ’’តិ។
Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
តត្ថ តស្មាតិ យស្មា លោភវសិកា មហាវិនាសំ បត្តា, សត្ថវាហោ ឧត្តមសម្បត្តិំ, តស្មា។ ហនេយ្យារិសកំ មនន្តិ អន្តោ ឧប្បជ្ជមានានំ នានាវិធានំ លោភសត្តូនំ សន្តកំ មនំ, លោភសម្បយុត្តចិត្តំ ហនេយ្យាតិ អត្ថោ។ ឯវមាទីនវន្តិ ឯវំ លោភេ អាទីនវំ ជានិត្វា។ តណ្ហា ទុក្ខស្ស សម្ភវន្តិ ជាតិអាទិទុក្ខស្ស តណ្ហា សម្ភវោ, តតោ ឯតំ ទុក្ខំ និព្ពត្តតិ, ឯវំ តណ្ហាវ ទុក្ខស្ស សម្ភវំ ញត្វា វីតតណ្ហោ តណ្ហាអាទានេន អនាទានោ មគ្គេន អាគតាយ សតិយា សតោ ហុត្វា ភិក្ខុ បរិព្ពជេ ឥរិយេថ វត្តេថាតិ អរហត្តេន ទេសនាយ កូដំ គណ្ហិ។
Tattha tasmāti yasmā lobhavasikā mahāvināsaṃ pattā, satthavāho uttamasampattiṃ, tasmā. Haneyyārisakaṃ mananti anto uppajjamānānaṃ nānāvidhānaṃ lobhasattūnaṃ santakaṃ manaṃ, lobhasampayuttacittaṃ haneyyāti attho. Evamādīnavanti evaṃ lobhe ādīnavaṃ jānitvā. Taṇhā dukkhassa sambhavanti jātiādidukkhassa taṇhā sambhavo, tato etaṃ dukkhaṃ nibbattati, evaṃ taṇhāva dukkhassa sambhavaṃ ñatvā vītataṇho taṇhāādānena anādāno maggena āgatāya satiyā sato hutvā bhikkhu paribbaje iriyetha vattethāti arahattena desanāya kūṭaṃ gaṇhi.
ឥមញ្ច បន ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ‘‘ឯវំ ឧបាសកា បុព្ពេ លោភវសិកា វាណិជា មហាវិនាសំ បត្តា, តស្មា លោភវសិកេន ន ភវិតព្ព’’ន្តិ វត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ, សច្ចបរិយោសានេ តេ វាណិជា សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋិតា។ តទា នាគរាជា សារិបុត្តោ អហោសិ, សត្ថវាហោ បន អហមេវ អហោសិន្តិ។
Imañca pana dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘evaṃ upāsakā pubbe lobhavasikā vāṇijā mahāvināsaṃ pattā, tasmā lobhavasikena na bhavitabba’’nti vatvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne te vāṇijā sotāpattiphale patiṭṭhitā. Tadā nāgarājā sāriputto ahosi, satthavāho pana ahameva ahosinti.
មហាវាណិជជាតកវណ្ណនា ទសមា។
Mahāvāṇijajātakavaṇṇanā dasamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៤៩៣. មហាវាណិជជាតកំ • 493. Mahāvāṇijajātakaṃ
