Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / மஜ்ஜி²மனிகாய (டீகா) • Majjhimanikāya (ṭīkā)

    3. மஹாவேத³ல்லஸுத்தவண்ணனா

    3. Mahāvedallasuttavaṇṇanā

    449. க³ருபா⁴வோ கா³ரவங், பாஸாணச்ச²த்தங் விய க³ருகரணீயதா. ஸஹ கா³ரவேனாதி ஸகா³ரவோ, க³ருனா கிஸ்மிஞ்சி வுத்தே கா³ரவவஸேன பதிஸ்ஸவனங் பதிஸ்ஸவோ, ஸஹ பதிஸ்ஸவேன ஸப்பதிஸ்ஸவோ, பதிஸ்ஸவபூ⁴தங் தங்ஸபா⁴க³ஞ்ச யங் கிஞ்சி க³ருகரணங். ஸகா³ரவே ஸப்பதிஸ்ஸவசனங் ஸகா³ரவஸப்பதிஸ்ஸவசனங். க³ருகரணங் வா கா³ரவோ, ஸகா³ரவஸ்ஸ ஸப்பதிஸ்ஸவசனங் ஸகா³ரவஸப்பதிஸ்ஸவசனங். ஏதேன ஸபா⁴வேனேவ ஸகா³ரவஸ்ஸ ததா²பவத்தங் வசனந்தி த³ஸ்ஸேதி. அஞ்ஞத்த² து³-ஸத்³தோ³ க³ரஹத்தோ²பி ஹோதி ‘‘து³க்க²ங் து³ப்புத்தோ’’திஆதீ³ஸு விய, இத⁴ பன ஸோ ந ஸம்ப⁴வதி குச்சி²தாய பஞ்ஞாய அபா⁴வதோதி ஆஹ ‘‘பஞ்ஞாய து³ட்ட²ங் நாம நத்தீ²’’தி. ‘‘து³ஸ்ஸீலோ’’திஆதீ³ஸு விய அபா⁴வத்தோ² து³-ஸத்³தோ³தி வுத்தங் ‘‘அப்பஞ்ஞோ நிப்பஞ்ஞோதி அத்தோ²’’தி. கித்தகேனாதி கேன பரிமாணேன. தங் பன பரிமாணங் யஸ்மா பரிமெய்யஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ பரிச்சி²ந்த³னங் ஹோதி, நு-ஸத்³தோ³ ச புச்சா²ய ஜோதகோ, தஸ்மா ‘‘கித்தாவதா நு கோ²தி காரணபரிச்சே²த³புச்சா²’’தி வத்வா ‘‘கித்தகேன நு கோ² ஏவங் வுச்சதீதி அத்தோ²’’தி ஆஹ. ‘‘காரணபரிச்சே²த³புச்சா²’’தி இமினா ‘‘கித்தாவதா’’தி ஸாமஞ்ஞதோ புச்சா²பா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ, ந விஸேஸதோ, தஸ்ஸ புச்சா²விஸேஸபா⁴வஞாபனத்த²ங் மஹானித்³தே³ஸே ஆக³தா ஸப்³பா³வ புச்சா² அத்து²த்³தா⁴ரனயேன த³ஸ்ஸேதி ‘‘புச்சா² ச நாமா’’திஆதி³னா. அதி³ட்ட²ங் ஜோதீயதி ஏதாயாதி அதி³ட்ட²ஜோதனா, புச்சா². தி³ட்ட²ஸங்ஸந்த³னா ஸாகச்சா²வஸேன வினிச்ச²யகரணங். விமதி சி²ஜ்ஜதி ஏதாயாதி விமதிச்சே²த³னா. அனுமதியா புச்சா² அனுமதிபுச்சா². ‘‘தங் கிங் மஞ்ஞத², பி⁴க்க²வே’’திஆதி³புச்சா²ய ஹி ‘‘கிங் தும்ஹாகங் அனுமதீ’’தி அனுமதி புச்சி²தா ஹோதி. கதே²துங் கம்யதாய புச்சா² கதே²துகம்யதாபுச்சா².

    449. Garubhāvo gāravaṃ, pāsāṇacchattaṃ viya garukaraṇīyatā. Saha gāravenāti sagāravo, garunā kismiñci vutte gāravavasena patissavanaṃ patissavo, saha patissavena sappatissavo, patissavabhūtaṃ taṃsabhāgañca yaṃ kiñci garukaraṇaṃ. Sagārave sappatissavacanaṃ sagāravasappatissavacanaṃ. Garukaraṇaṃ vā gāravo, sagāravassa sappatissavacanaṃ sagāravasappatissavacanaṃ. Etena sabhāveneva sagāravassa tathāpavattaṃ vacananti dasseti. Aññattha du-saddo garahatthopi hoti ‘‘dukkhaṃ dupputto’’tiādīsu viya, idha pana so na sambhavati kucchitāya paññāya abhāvatoti āha ‘‘paññāya duṭṭhaṃ nāma natthī’’ti. ‘‘Dussīlo’’tiādīsu viya abhāvattho du-saddoti vuttaṃ ‘‘appañño nippaññoti attho’’ti. Kittakenāti kena parimāṇena. Taṃ pana parimāṇaṃ yasmā parimeyyassa atthassa paricchindanaṃ hoti, nu-saddo ca pucchāya jotako, tasmā ‘‘kittāvatā nu khoti kāraṇaparicchedapucchā’’ti vatvā ‘‘kittakena nu kho evaṃ vuccatīti attho’’ti āha. ‘‘Kāraṇaparicchedapucchā’’ti iminā ‘‘kittāvatā’’ti sāmaññato pucchābhāvo dassito, na visesato, tassa pucchāvisesabhāvañāpanatthaṃ mahāniddese āgatā sabbāva pucchā atthuddhāranayena dasseti ‘‘pucchā ca nāmā’’tiādinā. Adiṭṭhaṃ jotīyati etāyāti adiṭṭhajotanā, pucchā. Diṭṭhasaṃsandanā sākacchāvasena vinicchayakaraṇaṃ. Vimati chijjati etāyāti vimaticchedanā. Anumatiyā pucchā anumatipucchā. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave’’tiādipucchāya hi ‘‘kiṃ tumhākaṃ anumatī’’ti anumati pucchitā hoti. Kathetuṃ kamyatāya pucchā kathetukamyatāpucchā.

    லக்க²ணந்தி ஞாதுங் இச்சி²தோ யோ கோசி ஸபா⁴வோ. அஞ்ஞாதந்தி யேன கேனசி ஞாணேன அஞ்ஞாதபா⁴வங் ஆஹ. அதி³ட்ட²ந்தி த³ஸ்ஸனபூ⁴தேன பச்சக்க²ங் விய அதி³ட்ட²தங். அதுலிதந்தி ‘‘எத்தகங் இத³’’ந்தி துலனபூ⁴தேன அதுலிததங். அதீரிதந்தி தீரணபூ⁴தேன அகதஞாணகிரியாஸமாபனதங். அவிபூ⁴தந்தி ஞாணஸ்ஸ அபாகடபா⁴வங். அவிபா⁴விதந்தி ஞாணேன அபாகடீகதபா⁴வங். இத⁴ தி³ட்ட²ஸங்ஸந்த³னாபுச்சா² அதி⁴ப்பேதா, ந அதி³ட்ட²ஜோதனா விமதிச்சே²த³னா சாதி.

    Lakkhaṇanti ñātuṃ icchito yo koci sabhāvo. Aññātanti yena kenaci ñāṇena aññātabhāvaṃ āha. Adiṭṭhanti dassanabhūtena paccakkhaṃ viya adiṭṭhataṃ. Atulitanti ‘‘ettakaṃ ida’’nti tulanabhūtena atulitataṃ. Atīritanti tīraṇabhūtena akatañāṇakiriyāsamāpanataṃ. Avibhūtanti ñāṇassa apākaṭabhāvaṃ. Avibhāvitanti ñāṇena apākaṭīkatabhāvaṃ. Idha diṭṭhasaṃsandanāpucchā adhippetā, na adiṭṭhajotanā vimaticchedanā cāti.

    கத²மயங் அத்தோ² விஞ்ஞாயதீதி ஆஹ ‘‘தே²ரோ ஹீ’’திஆதி³. ஸயங் வினிச்சி²னந்தோதி ஸயமேவ தேஸங் பஞ்ஹானங் அத்த²ங் விஸேஸேன நிச்சி²னந்தோ. இத³ங் ஸுத்தந்தி இத³ங் பஞ்சவீஸதிபஞ்ஹபடிமண்டி³தஸுத்தங், ந யங் கிஞ்சி அனவஸேஸேனேவ மத்த²கங் பாபேஸீதி. ‘‘ஸயமேவ பஞ்ஹங் ஸமுட்டா²பெத்வா ஸயங் வினிச்சி²னந்தோ’’தி எத்த² சதுக்கோடிகங் ப⁴வதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஏகச்சோ ஹீ’’திஆதி³மாஹ. பஞ்ஹங் ஸமுட்டா²பேதுங்யேவ ஸக்கோதீதி புச்ச²னவிதி⁴ங்யேவ ஜானாதி. ந நிச்சே²துந்தி நிச்சே²துங் ந ஸக்கோதி, விஸ்ஸஜ்ஜனவிதி⁴ங் ந ஜானாதீதி அத்தோ². விஸேஸட்டா²னந்தி அஞ்ஞேஹி அஸதி³ஸட்டா²னங். தே²ரேன ஸதி³ஸோதி தே²ரேன ஸதி³ஸோ ஸாவகோ நத்தி².

    Kathamayaṃ attho viññāyatīti āha ‘‘thero hī’’tiādi. Sayaṃ vinicchinantoti sayameva tesaṃ pañhānaṃ atthaṃ visesena nicchinanto. Idaṃ suttanti idaṃ pañcavīsatipañhapaṭimaṇḍitasuttaṃ, na yaṃ kiñci anavaseseneva matthakaṃ pāpesīti. ‘‘Sayameva pañhaṃ samuṭṭhāpetvā sayaṃ vinicchinanto’’ti ettha catukkoṭikaṃ bhavatīti dassento ‘‘ekacco hī’’tiādimāha. Pañhaṃ samuṭṭhāpetuṃyeva sakkotīti pucchanavidhiṃyeva jānāti. Na nicchetunti nicchetuṃ na sakkoti, vissajjanavidhiṃ na jānātīti attho. Visesaṭṭhānanti aññehi asadisaṭṭhānaṃ. Therena sadisoti therena sadiso sāvako natthi.

    ஸங்ஸந்தி³த்வாதி ஸங்யோஜெத்வா ஸமானங் கத்வா, யதா² தத்த² ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் பவத்தங், ததா² தங் அவிலோமெத்வாதி அத்தோ². லீளாயந்தோதி லீளங் கரொந்தோ. த⁴ம்மகதி²கதாய அக்³க³பா⁴வப்பத்தியா தத்த² அப்படிஹதஞாணதாய பு³த்³த⁴லீளாய விய சதுன்னங் பரிஸானங் க³மனங் க³ண்ஹந்தோ த⁴ம்மகத²ங் கதே²தி.

    Saṃsanditvāti saṃyojetvā samānaṃ katvā, yathā tattha sabbaññutaññāṇaṃ pavattaṃ, tathā taṃ avilometvāti attho. Līḷāyantoti līḷaṃ karonto. Dhammakathikatāya aggabhāvappattiyā tattha appaṭihatañāṇatāya buddhalīḷāya viya catunnaṃ parisānaṃ gamanaṃ gaṇhanto dhammakathaṃ katheti.

    இதோ வா எத்தோ வா அனுக்கமித்வாதி உக்³க³ஹிதகதா²மக்³க³தோ யத்த² கத்த²சி ஈஸகம்பி அனுக்கமித்வா உக்³க³ஹிதனியாமேனேவாதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘யட்டி²கோடி’’ந்திஆதி³. ஏகபதி³கந்தி ஏகபத³னிக்கே²பமத்தங். த³ண்ட³கஸேதுந்தி ஏகத³ண்ட³கமயங் ஸேதுங். ஹெட்டா² ச உபரி ச ஸுத்தபதா³னங் ஆஹரணேன தேபிடகங் பு³த்³த⁴வசனங் ஹெட்டு²பரியங் கரொந்தோ. ஜாதஸ்ஸரஸதி³ஸஞ்ச கா³த²ங், ஸுத்தபத³ங் வா நிக்கி²பித்வா தத்த² நானாஉபமாகாரணானி ஆஹரந்தோ தானி ச தேஹி ஸுத்தபதே³ஹி போ³தெ⁴ந்தோ ஸமுட்டா²பெந்தோ ‘‘ஜாதஸ்ஸரே பஞ்சவண்ணானி குஸுமானி பு²ல்லாபெந்தோ விய ஸினேருமத்த²கே வட்டிஸஹஸ்ஸங் ஜாலெந்தோ வியா’’தி வுத்தோ.

    Ito vā etto vā anukkamitvāti uggahitakathāmaggato yattha katthaci īsakampi anukkamitvā uggahitaniyāmenevāti attho. Tenāha ‘‘yaṭṭhikoṭi’’ntiādi. Ekapadikanti ekapadanikkhepamattaṃ. Daṇḍakasetunti ekadaṇḍakamayaṃ setuṃ. Heṭṭhā ca upari ca suttapadānaṃ āharaṇena tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ heṭṭhupariyaṃ karonto. Jātassarasadisañca gāthaṃ, suttapadaṃ vā nikkhipitvā tattha nānāupamākāraṇāni āharanto tāni ca tehi suttapadehi bodhento samuṭṭhāpento ‘‘jātassare pañcavaṇṇāni kusumāni phullāpento viya sinerumatthake vaṭṭisahassaṃ jālento viyā’’ti vutto.

    ஏகபது³த்³தா⁴ரேதி ஏகஸ்மிங் பது³த்³தா⁴ரணக்க²ணே. பத³வஸேன ஸட்டி² பத³ஸதஸஹஸ்ஸானி கா³தா²வஸேன பன்னரஸ கா³தா²ஸஹஸ்ஸானி. ஆகட்³டி⁴த்வா க³ண்ஹந்தோ வியாதி பச்சேகங் புப்பா²னி அனோசினித்வா வல்லிமேவ ஆகட்³டி⁴த்வா ஏகஜ்ஜ²ங் புப்பா²னி கத்வா க³ண்ஹந்தோ விய. தேனாஹ ‘‘ஏகப்பஹாரேனேவா’’தி. க³திமந்தானந்தி அதிஸயாய ஞாணக³தியா யுத்தானங். தி⁴திமந்தானந்தி தா⁴ரணப³லேன யுத்தானங்.

    Ekapaduddhāreti ekasmiṃ paduddhāraṇakkhaṇe. Padavasena saṭṭhi padasatasahassāni gāthāvasena pannarasa gāthāsahassāni. Ākaḍḍhitvā gaṇhanto viyāti paccekaṃ pupphāni anocinitvā vallimeva ākaḍḍhitvā ekajjhaṃ pupphāni katvā gaṇhanto viya. Tenāha ‘‘ekappahārenevā’’ti. Gatimantānanti atisayāya ñāṇagatiyā yuttānaṃ. Dhitimantānanti dhāraṇabalena yuttānaṃ.

    அனந்தனயுஸ்ஸத³ந்தி பச்சயுப்பன்னபா⁴ஸிதத்த²னிப்³பா³னவிபாககிரியாதி³வஸேன அனந்தபபே⁴தே³ விஸயே பவத்தியா அனந்தனயேஹி உஸ்ஸன்னங் உபசிதங். சதுரோக⁴னித்த²ரணத்தி²கானங் தித்தே² ட²பிதனாவா வியாதி யோஜனா. ஸஹஸ்ஸயுத்தஆஜஞ்ஞரதோ²தி வேஜயந்தரத²ங் ஸந்தா⁴ய வத³தி.

    Anantanayussadanti paccayuppannabhāsitatthanibbānavipākakiriyādivasena anantapabhede visaye pavattiyā anantanayehi ussannaṃ upacitaṃ. Caturoghanittharaṇatthikānaṃ titthe ṭhapitanāvā viyāti yojanā. Sahassayuttaājaññarathoti vejayantarathaṃ sandhāya vadati.

    யஸ்மா புச்சா²யங் ப்³யாபனிச்சா²னயேன ‘‘து³ப்பஞ்ஞோ து³ப்பஞ்ஞோ’’தி ஆமேடி³தவஸேன வுத்தங், தஸ்மா த⁴ம்மஸேனாபதி புச்சி²தமத்த²ங் விஸ்ஸஜ்ஜெந்தோ புச்சா²ஸபா⁴கே³ன ‘‘நப்பஜானாதி நப்பஜானாதீ’’தி ஆமேடி³தவஸேனேவாஹ. தத்த² இதி-ஸத்³தோ³ காரணத்தோ²தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யஸ்மா நப்பஜானாதி, தஸ்மா து³ப்பஞ்ஞோதி வுச்சதீ’’தி ஆஹ. இத³ங் து³க்க²ந்தி இத³ங் உபாதா³னக்க²ந்த⁴பஞ்சகங் து³க்க²ங் அரியஸச்சங். தஞ்ச கோ² ருப்பனங் வேதி³யனங் ஸஞ்ஜானநங் அபி⁴ஸங்க²ரணங் விஜானநந்தி ஸங்கே²பதோ எத்தகங். இதோ உத்³த⁴ங் கிஞ்சி த⁴ம்மஜாதங் து³க்க²ங் அரியஸச்சங் நாம நத்தீ²தி யாதா²வஸரஸலக்க²ணதோ பவத்திக்கமதோ சேவ பீளனஸங்க²தஸந்தாபவிபரிணாமலக்க²ணதோ ச யதா²பூ⁴தங் அரியமக்³க³பஞ்ஞாய நப்பஜானாதி. அவஸேஸபச்சயஸமாக³மே உத³யதி உப்பஜ்ஜதி, ஸ்வாயங் ஸமுத³யோ ஸங்ஸாரபவத்திபா⁴வேனாதி ஆஹ ‘‘பவத்திது³க்க²பபா⁴விகா’’தி, து³க்க²ஸச்சஸ்ஸ உப்பாதி³காதி அத்தோ². யாதா²வஸரஸலக்க²ணதோதி யதா²பூ⁴தங் அனுபச்சே²த³கரணரஸதோ சேவ ஸம்பிண்ட³னநிதா³னஸங்யோக³பலிபோ³த⁴லக்க²ணதோ ச.

    Yasmā pucchāyaṃ byāpanicchānayena ‘‘duppañño duppañño’’ti āmeḍitavasena vuttaṃ, tasmā dhammasenāpati pucchitamatthaṃ vissajjento pucchāsabhāgena ‘‘nappajānāti nappajānātī’’ti āmeḍitavasenevāha. Tattha iti-saddo kāraṇatthoti dassento ‘‘yasmā nappajānāti, tasmā duppaññotivuccatī’’ti āha. Idaṃ dukkhanti idaṃ upādānakkhandhapañcakaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ. Tañca kho ruppanaṃ vediyanaṃ sañjānanaṃ abhisaṅkharaṇaṃ vijānananti saṅkhepato ettakaṃ. Ito uddhaṃ kiñci dhammajātaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ nāma natthīti yāthāvasarasalakkhaṇato pavattikkamato ceva pīḷanasaṅkhatasantāpavipariṇāmalakkhaṇato ca yathābhūtaṃ ariyamaggapaññāya nappajānāti. Avasesapaccayasamāgame udayati uppajjati, svāyaṃ samudayo saṃsārapavattibhāvenāti āha ‘‘pavattidukkhapabhāvikā’’ti, dukkhasaccassa uppādikāti attho. Yāthāvasarasalakkhaṇatoti yathābhūtaṃ anupacchedakaraṇarasato ceva sampiṇḍananidānasaṃyogapalibodhalakkhaṇato ca.

    இத³ங் நாம டா²னங் பத்வாதி இத³ங் நாம அப்பவத்திகாரணங் ஆக³ம்ம. நிருஜ்ஜ²தீதி அனுப்பாத³னிரோத⁴வஸேன நிருஜ்ஜ²தி, தேனாஹ ‘‘உபி⁴ன்னங் அப்பவத்தீ’’தி. யாதா²வஸரஸலக்க²ணதோதி யதா²பூ⁴தங் அச்சுதிரஸதோ சேவ நிஸ்ஸரணவிவேகாஸங்க²தாமதலக்க²ணதோ ச. அயங் படிபதா³தி அயங் ஸம்மாதி³ட்டி²ஆதி³கா ஸமோதா⁴னலக்க²ணா படிபஜ்ஜதி ஏதாயாதி படிபதா³. து³க்க²னிரோத⁴ங் க³ச்ச²தீதி து³க்க²னிரோத⁴ங் நிப்³பா³னங் ஸச்சி²கிரியாபி⁴ஸமயவஸேன க³ச்ச²தி ஆரப்³ப⁴ பவத்ததி. யாதா²வஸரஸலக்க²ணதோதி யதா²பூ⁴தங் கிலேஸப்பஹானகரணஸரஸதோ சேவ நிய்யானஹேதுத³ஸ்ஸனாதி⁴பதெய்யலக்க²ணதோ ச நப்பஜானாதி. அனந்தரவாரேதி து³தியவாரே. இமினாவ நயேனாதி ‘‘இத³ங் து³க்க²ங், எத்தகங் து³க்க²’’ந்திஆதி³னா பட²மவாரே வுத்தனயேன. தத்த² ஹி து³ப்பஞ்ஞனித்³தே³ஸத்தா பஜானநபடிக்கே²பவஸேன தே³ஸனா ஆக³தா, இத⁴ பஞ்ஞவந்தனித்³தே³ஸத்தா பஜானநவஸேனாதி அயமேவ விஸேஸோ. எத்தா²தி து³தியவாரே.

    Idaṃ nāma ṭhānaṃ patvāti idaṃ nāma appavattikāraṇaṃ āgamma. Nirujjhatīti anuppādanirodhavasena nirujjhati, tenāha ‘‘ubhinnaṃ appavattī’’ti. Yāthāvasarasalakkhaṇatoti yathābhūtaṃ accutirasato ceva nissaraṇavivekāsaṅkhatāmatalakkhaṇato ca. Ayaṃ paṭipadāti ayaṃ sammādiṭṭhiādikā samodhānalakkhaṇā paṭipajjati etāyāti paṭipadā. Dukkhanirodhaṃ gacchatīti dukkhanirodhaṃ nibbānaṃ sacchikiriyābhisamayavasena gacchati ārabbha pavattati. Yāthāvasarasalakkhaṇatoti yathābhūtaṃ kilesappahānakaraṇasarasato ceva niyyānahetudassanādhipateyyalakkhaṇato ca nappajānāti. Anantaravāreti dutiyavāre. Imināva nayenāti ‘‘idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkha’’ntiādinā paṭhamavāre vuttanayena. Tattha hi duppaññaniddesattā pajānanapaṭikkhepavasena desanā āgatā, idha paññavantaniddesattā pajānanavasenāti ayameva viseso. Etthāti dutiyavāre.

    ஸவனதோதி கம்மட்டா²னஸ்ஸ ஸவனதோ உக்³க³ண்ஹாதி. க³ந்த²ஸவனமுகே²ன ஹி தத³த்த²ஸ்ஸ உக்³க³ஹணங். ட²பெத்வா தண்ஹந்திஆதி³ தஸ்ஸ உக்³க³ஹணாகாரனித³ஸ்ஸனங். அபி⁴னிவிஸதீதி விபஸ்ஸனாபி⁴னிவேஸவஸேன அபி⁴னிவிஸதி விபஸ்ஸனாகம்மட்டா²னங் பட்ட²பேதி. நோ விவட்டேதி விவட்டே அபி⁴னிவேஸோ ந ஹோதி அவிஸயத்தா. அயந்தி சதுஸச்சகம்மட்டா²னிகோ.

    Savanatoti kammaṭṭhānassa savanato uggaṇhāti. Ganthasavanamukhena hi tadatthassa uggahaṇaṃ. Ṭhapetvā taṇhantiādi tassa uggahaṇākāranidassanaṃ. Abhinivisatīti vipassanābhinivesavasena abhinivisati vipassanākammaṭṭhānaṃ paṭṭhapeti. No vivaṭṭeti vivaṭṭe abhiniveso na hoti avisayattā. Ayanti catusaccakammaṭṭhāniko.

    பஞ்சக்க²ந்தா⁴தி பஞ்சுபாதா³னக்க²ந்தா⁴. க²ந்த⁴வஸேன விபஸ்ஸனாபி⁴னிவேஸஸ்ஸ சக்கா²தி³வஸேன வேத³னாதி³வஸேன ச ஸதிபி அனேகவித⁴த்தே ஸுகரங் ஸுவிஞ்ஞெய்யந்தி சதுதா⁴துமுகே²ன தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தா⁴துகம்மட்டா²னவஸேன ஓதரித்வா’’தி ஆஹ. ரூபந்தி வவத்த²பேதீதி ருப்பனட்டே²ன ரூபந்தி அஸங்கரதோ பரிச்சி²ந்த³தி. ததா³ரம்மணாதி தங் ரூபங் ஆரம்மணங் கத்வா பவத்தனகா. நாமந்தி வேத³னாதி³சதுக்கங் நமனட்டே²ன நாமந்தி வவத்தா²பேதி. யமகதாலக்க²ந்த⁴ங் பி⁴ந்த³ந்தோ விய யமகங் பி⁴ந்தி³த்வா ‘‘அரூபங், ரூபஞ்சா’’தி த்³வேவ இமே த⁴ம்மா, ந எத்த² கோசி அத்தா வா அத்தனியங் வாதி நாமரூபங் வவத்த²பேதி பரிச்சி²ந்த³தி பரிக்³க³ண்ஹாதி. எத்தாவதா தி³ட்டி²விஸுத்³தி⁴ த³ஸ்ஸிதா. தங் பனேதங் நாமரூபங் ந அஹேதுகங். யஸ்மா ஸப்³ப³ங் ஸப்³ப³த்த² ஸப்³ப³தா³ ச நத்தி², தஸ்மா ஸஹேதுகங். கீதி³ஸேன ஹேதுனா? ந இஸ்ஸராதி³விஸமஹேதுனா. யங் பனெத்த² வத்தப்³ப³ங், தங் விஸுத்³தி⁴மக்³க³ஸங்வண்ணனாயங் (விஸுத்³தி⁴॰ மஹாடீ॰ 2.447) வுத்தனயேன க³ஹேதப்³ப³ங். ஸஹேதுகத்தா ஏவ ஸபச்சயங். அவிஜ்ஜாத³யோதி அவிஜ்ஜாதண்ஹுபாதா³னகம்மாஹாராத³யோ. ஏவந்தி ‘‘தங் பனேத’’ந்திஆதி³னா வுத்தப்பகாரேன அவிஜ்ஜாதி³கே பச்சயே சேவ ரூபவேத³னாதி³கே பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மே ச வவத்த²பெத்வா பரிச்சி²ந்தி³த்வா பரிக்³க³ஹெத்வா. வுத்தஞ்ஹேதங் ‘‘அவிஜ்ஜாஸமுத³யா ரூபஸமுத³யோ, தண்ஹாஸமுத³யா ரூபஸமுத³யோ’’தி (படி॰ ம॰ 1.50). எத்தாவதா கங்கா²விதரணவிஸுத்³தி⁴ங் த³ஸ்ஸேதி.

    Pañcakkhandhāti pañcupādānakkhandhā. Khandhavasena vipassanābhinivesassa cakkhādivasena vedanādivasena ca satipi anekavidhatte sukaraṃ suviññeyyanti catudhātumukhena taṃ dassetuṃ ‘‘dhātukammaṭṭhānavasena otaritvā’’ti āha. Rūpanti vavatthapetīti ruppanaṭṭhena rūpanti asaṅkarato paricchindati. Tadārammaṇāti taṃ rūpaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattanakā. Nāmanti vedanādicatukkaṃ namanaṭṭhena nāmanti vavatthāpeti. Yamakatālakkhandhaṃ bhindanto viya yamakaṃ bhinditvā ‘‘arūpaṃ, rūpañcā’’ti dveva ime dhammā, na ettha koci attā vā attaniyaṃ vāti nāmarūpaṃ vavatthapeti paricchindati pariggaṇhāti. Ettāvatā diṭṭhivisuddhi dassitā. Taṃ panetaṃ nāmarūpaṃ na ahetukaṃ. Yasmā sabbaṃ sabbattha sabbadā ca natthi, tasmā sahetukaṃ. Kīdisena hetunā? Na issarādivisamahetunā. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ visuddhimaggasaṃvaṇṇanāyaṃ (visuddhi. mahāṭī. 2.447) vuttanayena gahetabbaṃ. Sahetukattā eva sapaccayaṃ. Avijjādayoti avijjātaṇhupādānakammāhārādayo. Evanti ‘‘taṃ paneta’’ntiādinā vuttappakārena avijjādike paccaye ceva rūpavedanādike paccayuppannadhamme ca vavatthapetvā paricchinditvā pariggahetvā. Vuttañhetaṃ ‘‘avijjāsamudayā rūpasamudayo, taṇhāsamudayā rūpasamudayo’’ti (paṭi. ma. 1.50). Ettāvatā kaṅkhāvitaraṇavisuddhiṃ dasseti.

    ஹுத்வாதி ஹேதுபச்சயஸமவாயே உப்பஜ்ஜித்வா. அபா⁴வட்டே²னாதி தத³னந்தரமேவ வினஸ்ஸனட்டே²ன. அனிச்சாதி அனிச்சா அத்³து⁴வா. அனிச்சலக்க²ணங் ஆரோபேதீதி தேஸு பஞ்சஸு க²ந்தே⁴ஸு அனிச்சதாஸங்கா²தங் ஸாமஞ்ஞலக்க²ணங் நிரோபேதி. ததோதி அனிச்சலக்க²ணாரோபனதோ பரங், ததோ வா அனிச்சபா⁴வதோ. உத³யப்³ப³யப்படிபீளனாகாரேனாதி உப்பாத³னிரோதே⁴ஹி பதி பதி அபி⁴க்க²ணங் பீளனாகாரேன ஹேதுனா து³க்கா² அனிட்டா², து³க்க²மா வா. அவஸவத்தனாகாரேனாதி கஸ்ஸசி வஸேன அவஸவத்தனாகாரேன. அனத்தாதி ந ஸயங் அத்தா, நாபி நேஸங் கோசி அத்தா அத்தீ²தி அனத்தாதி. திலக்க²ணங் ஆரோபெத்வாதி ஏவங் அனிச்சஸ்ஸ து³க்க²பா⁴வதோ, து³க்க²ஸ்ஸ ச அனத்தபா⁴வதோ க²ந்த⁴பஞ்சகே திவித⁴ம்பி ஸாமஞ்ஞலக்க²ணங் ஆரோபெத்வா. ஸம்மஸந்தோதி உத³யப்³ப³யஞாணுப்பத்தியா உப்பன்னே விபஸ்ஸனுபக்கிலேஸே பஹாய மக்³கா³மக்³க³ங் வவத்த²பெத்வா உத³யப்³ப³யஞாணாதி³விபஸ்ஸனாபடிபாடியா ஸங்கா²ரே ஸம்மஸந்தோ கொ³த்ரபு⁴ஞாணானந்தரங் லோகுத்தரமக்³க³ங் பாபுணாதி.

    Hutvāti hetupaccayasamavāye uppajjitvā. Abhāvaṭṭhenāti tadanantarameva vinassanaṭṭhena. Aniccāti aniccā addhuvā. Aniccalakkhaṇaṃ āropetīti tesu pañcasu khandhesu aniccatāsaṅkhātaṃ sāmaññalakkhaṇaṃ niropeti. Tatoti aniccalakkhaṇāropanato paraṃ, tato vā aniccabhāvato. Udayabbayappaṭipīḷanākārenāti uppādanirodhehi pati pati abhikkhaṇaṃ pīḷanākārena hetunā dukkhā aniṭṭhā, dukkhamā vā. Avasavattanākārenāti kassaci vasena avasavattanākārena. Anattāti na sayaṃ attā, nāpi nesaṃ koci attā atthīti anattāti. Tilakkhaṇaṃāropetvāti evaṃ aniccassa dukkhabhāvato, dukkhassa ca anattabhāvato khandhapañcake tividhampi sāmaññalakkhaṇaṃ āropetvā. Sammasantoti udayabbayañāṇuppattiyā uppanne vipassanupakkilese pahāya maggāmaggaṃ vavatthapetvā udayabbayañāṇādivipassanāpaṭipāṭiyā saṅkhāre sammasanto gotrabhuñāṇānantaraṃ lokuttaramaggaṃ pāpuṇāti.

    ஏகபடிவேதே⁴னாதி ஏகேனேவ ஞாணேன படிவிஜ்ஜ²னேன. படிவேதோ⁴ படிகா⁴தாபா⁴வேன விஸயே நிஸ்ஸங்க³சாரஸங்கா²தங் நிப்³பி³ஜ்ஜ²னங். அபி⁴ஸமயோ அவிரஜ்ஜி²த்வா அதி⁴க³மனஸங்கா²தோ அவபோ³தோ⁴. ‘‘இத³ங் து³க்க²ங், எத்தங் து³க்க²ங், ந இதோ பி⁴ய்யோ’’தி பரிச்சி²ந்தி³த்வா யாதா²வதோ ஜானநமேவ வுத்தனயேன படிவேதோ⁴தி பரிஞ்ஞாபடிவேதோ⁴, இத³ஞ்ச யதா² ஞாணே பவத்தே பச்சா² து³க்க²ஸ்ஸ ஸரூபாதி³பரிச்சே²தே³ ஸம்மோஹோ ந ஹோதி, ததா² பவத்திங் க³ஹெத்வா வுத்தங், ந பன மக்³க³ஞாணஸ்ஸ ‘‘இத³ங் து³க்க²’’ந்திஆதி³னா பவத்தனதோ. தேனாஹ ‘‘தஸ்மிஞ்சஸ்ஸ க²ணே’’திஆதி³. பஹீனஸ்ஸ புன அபஹாதப்³ப³தாய பகட்ட²ங் ஹானங் சஜனங் ஸமுச்சி²ந்த³னங் பஹானங், பஹானமேவ வுத்தனயேன படிவேதோ⁴தி பஹானபடிவேதோ⁴. அயம்பி யேன கிலேஸேன அப்பஹீயமானேன மக்³க³பா⁴வனாய ந ப⁴விதப்³ப³ங், அஸதி ச மக்³க³பா⁴வனாய யோ உப்பஜ்ஜெய்ய, தஸ்ஸ பத³கா⁴தங் கரொந்தஸ்ஸ அனுப்பத்தித⁴ம்மதங் ஆபாதெ³ந்தஸ்ஸ ஞாணஸ்ஸ ததா²பவத்தியா படிகா⁴தாபா⁴வேன நிஸ்ஸங்க³சாரங் உபாதா³ய ஏவங் வுத்தோ. ஸச்சி²கிரியா பச்சக்க²கரணங் அனுஸ்ஸவாகாரபரிவிதக்காதி³கே முஞ்சித்வாவ ஸரூபதோ ஆரம்மணகரணங் ‘‘இத³ங் த’’ந்தி யாதா²வஸபா⁴வதோ க³ஹணங், ஸா ஏவ வுத்தனயேன படிவேதோ⁴தி ஸச்சி²கிரியாபடிவேதோ⁴. அயம்பி யஸ்ஸ ஆவரணஸ்ஸ அஸமுச்சி²ந்த³னதோ ஞாணங் நிரோத⁴ங் ஆலம்பி³துங் ந ஸக்கோதி, தஸ்ஸ ஸமுச்சி²ந்த³னதோ தங் ஸரூபதோ விபா⁴விதமேவ பவத்ததீதி ஏவங் வுத்தோ.

    Ekapaṭivedhenāti ekeneva ñāṇena paṭivijjhanena. Paṭivedho paṭighātābhāvena visaye nissaṅgacārasaṅkhātaṃ nibbijjhanaṃ. Abhisamayo avirajjhitvā adhigamanasaṅkhāto avabodho. ‘‘Idaṃ dukkhaṃ, ettaṃ dukkhaṃ, na ito bhiyyo’’ti paricchinditvā yāthāvato jānanameva vuttanayena paṭivedhoti pariññāpaṭivedho, idañca yathā ñāṇe pavatte pacchā dukkhassa sarūpādiparicchede sammoho na hoti, tathā pavattiṃ gahetvā vuttaṃ, na pana maggañāṇassa ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādinā pavattanato. Tenāha ‘‘tasmiñcassa khaṇe’’tiādi. Pahīnassa puna apahātabbatāya pakaṭṭhaṃ hānaṃ cajanaṃ samucchindanaṃ pahānaṃ, pahānameva vuttanayena paṭivedhoti pahānapaṭivedho. Ayampi yena kilesena appahīyamānena maggabhāvanāya na bhavitabbaṃ, asati ca maggabhāvanāya yo uppajjeyya, tassa padaghātaṃ karontassa anuppattidhammataṃ āpādentassa ñāṇassa tathāpavattiyā paṭighātābhāvena nissaṅgacāraṃ upādāya evaṃ vutto. Sacchikiriyā paccakkhakaraṇaṃ anussavākāraparivitakkādike muñcitvāva sarūpato ārammaṇakaraṇaṃ ‘‘idaṃ ta’’nti yāthāvasabhāvato gahaṇaṃ, sā eva vuttanayena paṭivedhoti sacchikiriyāpaṭivedho. Ayampi yassa āvaraṇassa asamucchindanato ñāṇaṃ nirodhaṃ ālambituṃ na sakkoti, tassa samucchindanato taṃ sarūpato vibhāvitameva pavattatīti evaṃ vutto.

    பா⁴வனா உப்பாத³னா வட்³ட⁴னா ச. தத்த² பட²மமக்³கே³ உப்பாத³னட்டே²ன பா⁴வனா, து³தியாதீ³ஸு வட்³ட⁴னட்டே²ன, உப⁴யத்தா²பி வா உப⁴யங் வேதி³தப்³ப³ங். பட²மமக்³கோ³பி ஹி யதா²ரஹங் வுட்டா²னகா³மினியங் பவத்தங் பரிஜானநாதி³ங் வட்³டெ⁴ந்தோ பவத்தோதி தத்தா²பி வட்³ட⁴னட்டே²ன பா⁴வனாதி ஸக்கா விஞ்ஞாதுங். து³தியாதீ³ஸுபி அப்பஹீனகிலேஸப்பஹானதோ புக்³க³லந்தரஸாத⁴னதோ ச உப்பாத³னட்டே²ன பா⁴வனா, ஸா ஏவ வுத்தனயேன படிவேதோ⁴தி பா⁴வனாபடிவேதோ⁴. அயம்பி யதா² ஞாணே பவத்தே பச்சா² மக்³க³த⁴ம்மானங் ஸரூபபரிச்சே²தே³ ஸம்மோஹோ ந ஹோதி, ததா² பவத்திங் க³ஹெத்வா வுத்தோ. திட்ட²ந்து தாவ யதா²தி⁴க³தா மக்³க³த⁴ம்மா, யதா²பவத்தேஸு ப²லேஸுபி அயங் யதா²தி⁴க³தஸச்சத⁴ம்மேஸு விய விக³தஸம்மோஹோவ ஹோதி ஸெக்கோ²பி ஸமானோ. தேன வுத்தங் – ‘‘தி³ட்ட²த⁴ம்மோ பத்தத⁴ம்மோ விதி³தத⁴ம்மோ பரியோகா³ள்ஹத⁴ம்மோ’’தி (மஹாவ॰ 27). யதா² சஸ்ஸ த⁴ம்மா தாஸங் ஜோதிதா யதா²தி⁴க³தஸச்சத⁴ம்மாவலம்பி³னியோ மக்³க³வீதி²தோ பரதோ மக்³க³ப²லபஹீனாவஸிட்ட²கிலேஸனிப்³பா³னானங் பச்சவெக்க²ணா பவத்தந்தி. து³க்க²ஸச்சத⁴ம்மா ஹி ஸக்காயதி³ட்டி²ஆத³யோ. அயஞ்ச அத்த²வண்ணனா பரிஞ்ஞாபி⁴ஸமயேனாதிஆதீ³ஸுபி விபா⁴வேதப்³பா³. கிச்சதோதி அஸம்மோஹதோ. நிரோத⁴ங் ஆரம்மணதோதி எத்த² ‘‘ஆரம்மணதோபீ’’தி பி-ஸத்³தோ³ லுத்தனித்³தி³ட்டோ² த³ட்ட²ப்³போ³ நிரோதே⁴பி அஸம்மோஹபடிவேத⁴ஸ்ஸ லப்³ப⁴னதோ. ஏதஸ்ஸாதி சதுஸச்சகம்மட்டா²னிகஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ.

    Bhāvanā uppādanā vaḍḍhanā ca. Tattha paṭhamamagge uppādanaṭṭhena bhāvanā, dutiyādīsu vaḍḍhanaṭṭhena, ubhayatthāpi vā ubhayaṃ veditabbaṃ. Paṭhamamaggopi hi yathārahaṃ vuṭṭhānagāminiyaṃ pavattaṃ parijānanādiṃ vaḍḍhento pavattoti tatthāpi vaḍḍhanaṭṭhena bhāvanāti sakkā viññātuṃ. Dutiyādīsupi appahīnakilesappahānato puggalantarasādhanato ca uppādanaṭṭhena bhāvanā, sā eva vuttanayena paṭivedhoti bhāvanāpaṭivedho. Ayampi yathā ñāṇe pavatte pacchā maggadhammānaṃ sarūpaparicchede sammoho na hoti, tathā pavattiṃ gahetvā vutto. Tiṭṭhantu tāva yathādhigatā maggadhammā, yathāpavattesu phalesupi ayaṃ yathādhigatasaccadhammesu viya vigatasammohova hoti sekkhopi samāno. Tena vuttaṃ – ‘‘diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo’’ti (mahāva. 27). Yathā cassa dhammā tāsaṃ jotitā yathādhigatasaccadhammāvalambiniyo maggavīthito parato maggaphalapahīnāvasiṭṭhakilesanibbānānaṃ paccavekkhaṇā pavattanti. Dukkhasaccadhammā hi sakkāyadiṭṭhiādayo. Ayañca atthavaṇṇanā pariññābhisamayenātiādīsupi vibhāvetabbā. Kiccatoti asammohato. Nirodhaṃ ārammaṇatoti ettha ‘‘ārammaṇatopī’’ti pi-saddo luttaniddiṭṭho daṭṭhabbo nirodhepi asammohapaṭivedhassa labbhanato. Etassāti catusaccakammaṭṭhānikassa puggalassa.

    பஞ்ஞவாதி நித்³தி³ட்டோ² நிப்பரியாயதோ பஞ்ஞவந்ததாய இத⁴ அதி⁴ப்பேதத்தா. பாளிதோதி த⁴ம்மதோ. அத்த²தோதி அட்ட²கதா²தோ. அனுஸந்தி⁴தோதி தஸ்மிங் தஸ்மிங் ஸுத்தே தங்தங்அனுஸந்தி⁴தோ. புப்³பா³பரதோதி புப்³பே³னாபரஸ்ஸ ஸங்ஸந்த³னதோ. ஸங்கீ³திக்கமேன செத்த² புப்³பா³பரதா வேதி³தப்³பா³. தங்தங்தே³ஸனாயமேவ வா புப்³ப³பா⁴கே³ன அபரபா⁴க³ஸ்ஸ ஸங்ஸந்த³னதோ. விஞ்ஞாணசரிதோதி விஜானநசரிதோ வீமங்ஸனசரிதோ தேபிடகே பு³த்³த⁴வசனே விசாரணாசாரவேபுல்லதோ. பஞ்ஞவாதி ந வத்தப்³போ³ மக்³கே³னாக³தாய பஞ்ஞாய அபா⁴வதோ. அஜ்ஜ அஜ்ஜேவ அரஹத்தந்தி இத்தரங் அதிகி²ப்பமேவாதி அதி⁴ப்பாயோ. பஞ்ஞவாபக்க²ங் ப⁴ஜதி ஸெக்க²பரியாயஸப்³பா⁴வதோ. ஸுத்தே பன படிவேதோ⁴வ கதி²தோ ஸச்சாபி⁴ஸமயவஸேன ஆக³தத்தா.

    Paññavāti niddiṭṭho nippariyāyato paññavantatāya idha adhippetattā. Pāḷitoti dhammato. Atthatoti aṭṭhakathāto. Anusandhitoti tasmiṃ tasmiṃ sutte taṃtaṃanusandhito. Pubbāparatoti pubbenāparassa saṃsandanato. Saṅgītikkamena cettha pubbāparatā veditabbā. Taṃtaṃdesanāyameva vā pubbabhāgena aparabhāgassa saṃsandanato. Viññāṇacaritoti vijānanacarito vīmaṃsanacarito tepiṭake buddhavacane vicāraṇācāravepullato. Paññavāti na vattabbo maggenāgatāya paññāya abhāvato. Ajja ajjeva arahattanti ittaraṃ atikhippamevāti adhippāyo. Paññavāpakkhaṃ bhajati sekkhapariyāyasabbhāvato. Sutte pana paṭivedhova kathito saccābhisamayavasena āgatattā.

    ஏஸாதி அனந்தரே வுத்தோ அரியபுக்³க³லோ. கம்மகாரகசித்தந்தி பா⁴வனாகம்மஸ்ஸ பவத்தனகசித்தங் . ஸுக²வேத³னம்பி விஜானாதீதி கோ வேதி³யதி, கஸ்ஸ வேத³னா, கிங்காரணா வேத³னா, ஸோபி கஸ்ஸசி அபா⁴வக்³க³ஹணமுகே²ன ஸுக²ங் வேத³னங் ஸபா⁴வதோ ஸமுத³யதோ அத்த²ங்க³மதோ அஸ்ஸாத³தோ ஆதீ³னவதோ ச யதா²பூ⁴தங் பரிச்சி²ந்த³ந்தோ பரிக்³க³ண்ஹந்தோ ஸுக²ங் வேத³னங் விஜானாதி நாம. ஸேஸபத³த்³வயேபி ஏஸேவ நயோ. யஸ்மா ‘‘ஸதிபட்டா²னே’’தி இமினா ஸதிபட்டா²னகத²ங் உபலக்கே²தி. தாய ஹி தத³த்தோ² வேதி³தப்³போ³, தஸ்மா தங்ஸங்வண்ணனாயம்பி (தீ³॰ நி॰ டீ॰ 2.380) வுத்தனயேன தஸ்ஸத்தோ² வேதி³தப்³போ³ . காமஞ்சேதங் விஞ்ஞாணங் வேத³னாதோ அஞ்ஞம்பி ஆரம்மணங் விஜானாதி, அனந்தரவாரே பன ரூபமுகே²ன விபஸ்ஸனாபி⁴னிவேஸஸ்ஸ த³ஸ்ஸிதத்தா இத⁴ அரூபமுகே²ன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸுக²ந்திபி விஜானாதீ’’திஆதி³னா நித்³தி³ட்ட²ங், புச்ச²ந்தஸ்ஸ வா அஜ்ஜா²ஸயவஸேன.

    Esāti anantare vutto ariyapuggalo. Kammakārakacittanti bhāvanākammassa pavattanakacittaṃ . Sukhavedanampi vijānātīti ko vediyati, kassa vedanā, kiṃkāraṇā vedanā, sopi kassaci abhāvaggahaṇamukhena sukhaṃ vedanaṃ sabhāvato samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato ca yathābhūtaṃ paricchindanto pariggaṇhanto sukhaṃ vedanaṃ vijānāti nāma. Sesapadadvayepi eseva nayo. Yasmā ‘‘satipaṭṭhāne’’ti iminā satipaṭṭhānakathaṃ upalakkheti. Tāya hi tadattho veditabbo, tasmā taṃsaṃvaṇṇanāyampi (dī. ni. ṭī. 2.380) vuttanayena tassattho veditabbo . Kāmañcetaṃ viññāṇaṃ vedanāto aññampi ārammaṇaṃ vijānāti, anantaravāre pana rūpamukhena vipassanābhinivesassa dassitattā idha arūpamukhena dassetuṃ ‘‘sukhantipi vijānātī’’tiādinā niddiṭṭhaṃ, pucchantassa vā ajjhāsayavasena.

    ஸங்ஸட்டா²தி ஸம்பயுத்தா. தேனாஹ ‘‘ஏகுப்பாதா³தி³லக்க²ணேன ஸங்யோக³ட்டே²னா’’தி. விஸங்ஸட்டா²தி விப்பயுத்தா. பி⁴ந்தி³த்வாதி அஞ்ஞபூ⁴மிகஸ்ஸ அஞ்ஞபூ⁴மித³ஸ்ஸனேனேவ வினாஸெத்வா, ஸங்பி⁴ந்தி³த்வா வா. ஸங்ஸட்ட²பா⁴வங் புச்ச²தீதி தங்சித்துப்பாத³பரியாபன்னானங் பஞ்சவிஞ்ஞாணானங் ஸங்ஸட்ட²பா⁴வங் புச்ச²தி. யதி³ ஏவங் கத²ங் புச்சா²ய அவஸரோ விஸங்ஸட்ட²பா⁴வாஸங்காய ஏவ அபா⁴வதோ? ந, சித்துப்பாத³ந்தரக³தானங் மக்³க³பஞ்ஞாமக்³க³விஞ்ஞாணானங் விபஸ்ஸனாபஞ்ஞாவிபஸ்ஸனாவிஞ்ஞாணானஞ்ச வோமிஸ்ஸகஸங்ஸட்ட²பா⁴வஸ்ஸ லப்³ப⁴மானத்தா. வினிவட்டெத்வாதி அஞ்ஞமஞ்ஞதோ விவேசெத்வா. நானாகரணங் த³ஸ்ஸேதுங் ந ஸக்காதி இத³ங் கேவலங் ஸங்ஸட்ட²பா⁴வமேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தங், ந ஸபா⁴வபே⁴த³ங், ஸபா⁴வபே⁴த³தோ பன நானாகரணங் நேஸங் பாகடமேவ. தேனாஹ ‘‘ஆரம்மணதோ வா வத்து²தோ வா உப்பாத³தோ வா நிரோத⁴தோ வா’’தி. இதா³னி தமேவ ஸபா⁴வபே⁴த³ங் விஸயபே⁴தே³ன ஸுட்டு² பாகடங் கத்வா த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தேஸங் தேஸங் பனா’’திஆதி³ வுத்தங். விஸயோதி பவத்திட்டா²னங் இஸ்ஸரியபூ⁴மி, யேன சித்தபஞ்ஞானங் தத்த² தத்த² புப்³ப³ங்க³மதா வுச்சதி.

    Saṃsaṭṭhāti sampayuttā. Tenāha ‘‘ekuppādādilakkhaṇena saṃyogaṭṭhenā’’ti. Visaṃsaṭṭhāti vippayuttā. Bhinditvāti aññabhūmikassa aññabhūmidassaneneva vināsetvā, saṃbhinditvā vā. Saṃsaṭṭhabhāvaṃ pucchatīti taṃcittuppādapariyāpannānaṃ pañcaviññāṇānaṃ saṃsaṭṭhabhāvaṃ pucchati. Yadi evaṃ kathaṃ pucchāya avasaro visaṃsaṭṭhabhāvāsaṅkāya eva abhāvato? Na, cittuppādantaragatānaṃ maggapaññāmaggaviññāṇānaṃ vipassanāpaññāvipassanāviññāṇānañca vomissakasaṃsaṭṭhabhāvassa labbhamānattā. Vinivaṭṭetvāti aññamaññato vivecetvā. Nānākaraṇaṃ dassetuṃ na sakkāti idaṃ kevalaṃ saṃsaṭṭhabhāvameva sandhāya vuttaṃ, na sabhāvabhedaṃ, sabhāvabhedato pana nānākaraṇaṃ nesaṃ pākaṭameva. Tenāha ‘‘ārammaṇato vā vatthuto vā uppādato vā nirodhato vā’’ti. Idāni tameva sabhāvabhedaṃ visayabhedena suṭṭhu pākaṭaṃ katvā dassetuṃ ‘‘tesaṃ tesaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Visayoti pavattiṭṭhānaṃ issariyabhūmi, yena cittapaññānaṃ tattha tattha pubbaṅgamatā vuccati.

    காமஞ்ச விபஸ்ஸனாபி பஞ்ஞாவஸேனேவ கிச்சகாரீ, மக்³கோ³பி விஞ்ஞாணஸஹிதோவ, ந கேவலோ, யதா² பன லோகியத⁴ம்மேஸு சித்தங் பதா⁴னங் தத்த²ஸ்ஸ தோ⁴ரய்ஹபா⁴வேன பவத்திஸப்³பா⁴வதோ. ததா² ஹி தங் ‘‘ச²த்³வாராதி⁴பதி ராஜா’’தி (த⁴॰ ப॰ அட்ட²॰ 2.181) வுச்சதி, ஏவங் லோகுத்தரத⁴ம்மேஸு பஞ்ஞா பதா⁴னா படிபக்க²வித⁴மனஸ்ஸ விஸேஸதோ தத³தீ⁴னத்தா. ததா² ஹி மக்³க³த⁴ம்மே ஸம்மாதி³ட்டி² ஏவ பட²மங் க³ஹிதா. அயஞ்ச நேஸங் விஸயவஸேன பவத்திபே⁴தோ³, ததா² ச பஞ்ஞாபனவிதி⁴ ந கேவலங் தே²ரேஹேவ த³ஸ்ஸிதோ, அபிச கோ² ப⁴க³வதாபி த³ஸ்ஸிதோதி விபா⁴வெந்தோ ‘‘ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴பீ’’திஆதி³மாஹ. யத்த² பஞ்ஞா ந லப்³ப⁴தி, தத்த² சித்தவஸேன புச்ச²னே வத்தப்³ப³மேவ நத்தி² யதா² ‘‘கிங்சித்தோ த்வங் பி⁴க்கூ²’’திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 132-135). யத்த² பன பஞ்ஞா லப்³ப⁴தி, தத்தா²பி சித்தவஸேன ஜோதனா ஹோதி யதா² – ‘‘அஜ்ஜ²த்தமேவ சித்தங் ஸண்ட²பேதி ஸன்னிஸாதே³தி ஏகோதி³ங் கரோதி ஸமாத³ஹதி (ஸங்॰ நி॰ 4.332), யஸ்மிங் ஸமயே காமாவசரங் குஸலங் சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதீ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ 1). அட்ட²கதா²யங் பன லோகியத⁴ம்மேஸு சித்தவஸேன, லோகுத்தரத⁴ம்மேஸு பஞ்ஞாவஸேன சோத³னங் ப்³யதிரேகமுகே²ன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘கதமா தே பி⁴க்கு² பஞ்ஞா அதி⁴க³தா’’திஆதி³ வுத்தங். யேபு⁴ய்யவஸேன சேதங் வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ததா² ஹி கத்த²சி லோகியத⁴ம்மா பஞ்ஞாஸீஸேனபி நித்³தி³ஸீயந்தி – ‘‘பட²மஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ லாபி⁴னோ காமஸஹக³தா ஸஞ்ஞாமனஸிகாரா ஸமுதா³சரந்தி ஹானபா⁴கி³னீ பஞ்ஞா’’திஆதீ³ஸு (படி॰ ம॰ 1.1). ஸஞ்ஞாஸீஸேனபி – ‘‘உத்³து⁴மாதகஸஞ்ஞாதி வா ஸேஸரூபாரூபஸஞ்ஞாதி வா இமே த⁴ம்மா ஏகத்தா², உதா³ஹு நானத்தா²’’திஆதீ³ஸு (பாரா॰ அட்ட²॰ 45.பத³பா⁴ஜனீயவண்ணனா). ததா² லோகுத்தரத⁴ம்மாபி கத்த²சி சித்தஸீஸேன நித்³தி³ஸீயந்தி – ‘‘யஸ்மிங் ஸமயே லோகுத்தரங் சித்தங் பா⁴வேதீ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 277), ததா² ப²ஸ்ஸாதி³ஸீஸேனபி – ‘‘யஸ்மிங் ஸமயே லோகுத்தரங் ப²ஸ்ஸங் பா⁴வேதி, வேத³னங் ஸஞ்ஞங் சேதனங் பா⁴வேதீ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ 277).

    Kāmañca vipassanāpi paññāvaseneva kiccakārī, maggopi viññāṇasahitova, na kevalo, yathā pana lokiyadhammesu cittaṃ padhānaṃ tatthassa dhorayhabhāvena pavattisabbhāvato. Tathā hi taṃ ‘‘chadvārādhipati rājā’’ti (dha. pa. aṭṭha. 2.181) vuccati, evaṃ lokuttaradhammesu paññā padhānā paṭipakkhavidhamanassa visesato tadadhīnattā. Tathā hi maggadhamme sammādiṭṭhi eva paṭhamaṃ gahitā. Ayañca nesaṃ visayavasena pavattibhedo, tathā ca paññāpanavidhi na kevalaṃ thereheva dassito, apica kho bhagavatāpi dassitoti vibhāvento ‘‘sammāsambuddhopī’’tiādimāha. Yattha paññā na labbhati, tattha cittavasena pucchane vattabbameva natthi yathā ‘‘kiṃcitto tvaṃ bhikkhū’’tiādīsu (pārā. 132-135). Yattha pana paññā labbhati, tatthāpi cittavasena jotanā hoti yathā – ‘‘ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapeti sannisādeti ekodiṃ karoti samādahati (saṃ. ni. 4.332), yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hotī’’tiādīsu (dha. sa. 1). Aṭṭhakathāyaṃ pana lokiyadhammesu cittavasena, lokuttaradhammesu paññāvasena codanaṃ byatirekamukhena dassetuṃ ‘‘katamā te bhikkhu paññā adhigatā’’tiādi vuttaṃ. Yebhuyyavasena cetaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tathā hi katthaci lokiyadhammā paññāsīsenapi niddisīyanti – ‘‘paṭhamassa jhānassa lābhino kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā’’tiādīsu (paṭi. ma. 1.1). Saññāsīsenapi – ‘‘uddhumātakasaññāti vā sesarūpārūpasaññāti vā ime dhammā ekatthā, udāhu nānatthā’’tiādīsu (pārā. aṭṭha. 45.padabhājanīyavaṇṇanā). Tathā lokuttaradhammāpi katthaci cittasīsena niddisīyanti – ‘‘yasmiṃ samaye lokuttaraṃ cittaṃ bhāvetī’’ti (dha. sa. 277), tathā phassādisīsenapi – ‘‘yasmiṃ samaye lokuttaraṃ phassaṃ bhāveti, vedanaṃ saññaṃ cetanaṃ bhāvetī’’tiādīsu (dha. sa. 277).

    சதூஸு ஸோதாபத்தியங்கே³ஸூதி ஸப்புரிஸஸேவனா, ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனங், யோனிஸோமனஸிகாரோ, த⁴ம்மானுத⁴ம்மபடிபத்தீதி இமேஸு சதூஸு ஸோதாபத்திமக்³க³ஸ்ஸ காரணேஸு. காமங் சேதேஸு ஸதிஆத³யோபி த⁴ம்மா இச்சி²தப்³பா³வ தேஹி வினா தேஸங் அஸம்ப⁴வதோ, ததா²பி செத்த² ஸத்³தா⁴ விஸேஸதோ கிச்சகாரீதி வேதி³தப்³பா³. ஸத்³தோ³ ஏவ ஹி ஸப்புரிஸே பயிருபாஸதி, ஸத்³த⁴ம்மங் ஸுணாதி, யோனிஸோ ச மனஸி கரோதி, அரியமக்³க³ஸ்ஸ ச அனுத⁴ம்மங் படிபஜ்ஜதி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘எத்த² ஸத்³தி⁴ந்த்³ரியங் த³ட்ட²ப்³ப³’’ந்தி. இமினா நயேன ஸேஸிந்த்³ரியேஸுபி அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. சதூஸு ஸம்மப்பதா⁴னேஸூதி சதுப்³பி³த⁴ஸம்மப்பதா⁴னபா⁴வனாய. சதூஸு ஸதிபட்டா²னேஸூதிஆதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. எத்த² ச ஸோதாபத்தியங்கே³ஸு ஸத்³தா⁴ விய ஸம்மப்பதா⁴னபா⁴வனாய வீரியங் விய ச ஸதிபட்டா²னபா⁴வனாய – ‘‘ஸதிமா வினெய்ய லோகே அபி⁴ஜ்ஜா²தோ³மனஸ்ஸ’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ 2.373; ம॰ நி॰ 1.106; ஸங்॰ நி॰ 5.384, 407) வசனதோ புப்³ப³பா⁴கே³ கிச்சதோ ஸதி அதி⁴கா இச்சி²தப்³பா³. ஏவங் ஸமாதி⁴கம்மிகஸ்ஸ ஸமாதி⁴, ‘‘அரியஸச்சபா⁴வனா பஞ்ஞாபா⁴வனா’’தி கத்வா தத்த² பஞ்ஞா புப்³ப³பா⁴கே³ அதி⁴கா இச்சி²தப்³பா³தி பாகடோயமத்தோ², அதி⁴க³மக்க²ணே பன ஸமாதி⁴பஞ்ஞானங் விய ஸப்³பே³ஸம்பி இந்த்³ரியானங் ஸத்³தா⁴தீ³னங் ஸமரஸதாவ இச்சி²தப்³பா³. ததா² ஹி ‘‘எத்த² ஸத்³தி⁴ந்த்³ரிய’’ந்திஆதி³னா தத்த² தத்த² எத்த²க்³க³ஹணங் கதங். ஏவந்தி யங் டா²னங், தங் இந்த்³ரியஸமத்தாதி³ங் பச்சாமஸதி. ஸவிஸயஸ்மிங்யேவாதி அத்தனோ அத்தனோ விஸயே ஏவ. லோகியலோகுத்தரா த⁴ம்மா கதி²தாதி லோகியத⁴ம்மா லோகுத்தரத⁴ம்மா ச தேன தேன பவத்திவிஸேஸேன கதி²தா. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – ஸத்³தா⁴பஞ்சமேஸு இந்த்³ரியேஸு ஸஹ பவத்தமானேஸு தத்த² தத்த² விஸயே ஸத்³தா⁴தீ³னங் கிச்சாதி⁴கதாய தஸ்ஸ தஸ்ஸேவ த³ட்ட²ப்³ப³தா வுத்தா, ந ஸப்³பே³ஸங். ஏவங் அஞ்ஞேபி லோகியலோகுத்தரா த⁴ம்மா யதா²ஸகங் விஸயே பவத்திவிஸேஸவஸேன போ³தி⁴தாதி.

    Catūsu sotāpattiyaṅgesūti sappurisasevanā, saddhammassavanaṃ, yonisomanasikāro, dhammānudhammapaṭipattīti imesu catūsu sotāpattimaggassa kāraṇesu. Kāmaṃ cetesu satiādayopi dhammā icchitabbāva tehi vinā tesaṃ asambhavato, tathāpi cettha saddhā visesato kiccakārīti veditabbā. Saddo eva hi sappurise payirupāsati, saddhammaṃ suṇāti, yoniso ca manasi karoti, ariyamaggassa ca anudhammaṃ paṭipajjati, tasmā vuttaṃ ‘‘ettha saddhindriyaṃ daṭṭhabba’’nti. Iminā nayena sesindriyesupi attho daṭṭhabbo. Catūsu sammappadhānesūti catubbidhasammappadhānabhāvanāya. Catūsu satipaṭṭhānesūtiādīsupi eseva nayo. Ettha ca sotāpattiyaṅgesu saddhā viya sammappadhānabhāvanāya vīriyaṃ viya ca satipaṭṭhānabhāvanāya – ‘‘satimā vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti (dī. ni. 2.373; ma. ni. 1.106; saṃ. ni. 5.384, 407) vacanato pubbabhāge kiccato sati adhikā icchitabbā. Evaṃ samādhikammikassa samādhi, ‘‘ariyasaccabhāvanā paññābhāvanā’’ti katvā tattha paññā pubbabhāge adhikā icchitabbāti pākaṭoyamattho, adhigamakkhaṇe pana samādhipaññānaṃ viya sabbesampi indriyānaṃ saddhādīnaṃ samarasatāva icchitabbā. Tathā hi ‘‘ettha saddhindriya’’ntiādinā tattha tattha etthaggahaṇaṃ kataṃ. Evanti yaṃ ṭhānaṃ, taṃ indriyasamattādiṃ paccāmasati. Savisayasmiṃyevāti attano attano visaye eva. Lokiyalokuttarā dhammā kathitāti lokiyadhammā lokuttaradhammā ca tena tena pavattivisesena kathitā. Idaṃ vuttaṃ hoti – saddhāpañcamesu indriyesu saha pavattamānesu tattha tattha visaye saddhādīnaṃ kiccādhikatāya tassa tasseva daṭṭhabbatā vuttā, na sabbesaṃ. Evaṃ aññepi lokiyalokuttarā dhammā yathāsakaṃ visaye pavattivisesavasena bodhitāti.

    இதா³னி ஸத்³தா⁴தீ³னங் இந்த்³ரியானங் தத்த² தத்த² அதிரேககிச்சதங் உபமாய விபா⁴வேதுங் ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்ரித³ங் உபமாஸங்ஸந்த³னங் ராஜபஞ்சமா ஸஹாயா விய விமுத்திபரிபாசகானி பஞ்சிந்த்³ரியானி. நேஸங் கீளனத்த²ங் ஏகஜ்ஜ²ங் வீதி²ஓதரணங் விய இந்த்³ரியானங் ஏகஜ்ஜ²ங் விபஸ்ஸனாவீதி²ஓதரணங். ஸஹாயேஸு பட²மாதீ³னங் யதா²ஸககே³ஹேவ விசாரணா விய ஸத்³தா⁴தீ³னங் ஸோதாபத்திஅங்கா³தீ³னி பத்வா புப்³ப³ங்க³மதா. ஸஹாயேஸு இதரேஸங் தத்த² தத்த² துண்ஹீபா⁴வோ விய ஸேஸிந்த்³ரியானங் தத்த² தத்த² தத³ன்வயதா. தஸ்ஸ புப்³ப³ங்க³மபூ⁴தஸ்ஸ இந்த்³ரியஸ்ஸ கிச்சானுக³ததா. ந ஹி ததா³ தேஸங் ஸஸம்பா⁴ரபத²வீஆதீ³ஸு ஆபாதீ³னங் விய கிச்சங் பாகடங் ஹோதி, ஸத்³தா⁴தீ³னங்யேவ பன கிச்சங் விபூ⁴தங் ஹுத்வா திட்ட²தி புரேதரங் ததா²பச்சயேஹி சித்தஸந்தானஸ்ஸ அபி⁴ஸங்க²தத்தா. எத்த² ச விபஸ்ஸனாகம்மிகஸ்ஸ பா⁴வனா விஸேஸதோ பஞ்ஞுத்தராதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ராஜானங் நித³ஸ்ஸனங் கத்வா பஞ்ஞிந்த்³ரியங் வுத்தங். இதீதிஆதி³ யதா²தி⁴க³தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ நிக³மனங்.

    Idāni saddhādīnaṃ indriyānaṃ tattha tattha atirekakiccataṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Tatridaṃ upamāsaṃsandanaṃ rājapañcamā sahāyā viya vimuttiparipācakāni pañcindriyāni. Nesaṃ kīḷanatthaṃ ekajjhaṃ vīthiotaraṇaṃ viya indriyānaṃ ekajjhaṃ vipassanāvīthiotaraṇaṃ. Sahāyesu paṭhamādīnaṃ yathāsakageheva vicāraṇā viya saddhādīnaṃ sotāpattiaṅgādīni patvā pubbaṅgamatā. Sahāyesu itaresaṃ tattha tattha tuṇhībhāvo viya sesindriyānaṃ tattha tattha tadanvayatā. Tassa pubbaṅgamabhūtassa indriyassa kiccānugatatā. Na hi tadā tesaṃ sasambhārapathavīādīsu āpādīnaṃ viya kiccaṃ pākaṭaṃ hoti, saddhādīnaṃyeva pana kiccaṃ vibhūtaṃ hutvā tiṭṭhati puretaraṃ tathāpaccayehi cittasantānassa abhisaṅkhatattā. Ettha ca vipassanākammikassa bhāvanā visesato paññuttarāti dassanatthaṃ rājānaṃ nidassanaṃ katvā paññindriyaṃ vuttaṃ. Itītiādi yathādhigatassa atthassa nigamanaṃ.

    மக்³க³விஞ்ஞாணம்பீதி அரியமக்³க³ஸஹக³தங் அபசயகா³மிவிஞ்ஞாணம்பி. ததே²வ தங் விஜானாதீதி ஸச்சத⁴ம்மங் ‘‘இத³ங் து³க்க²’’ந்திஆதி³னா நயேனேவ விஜானாதி ஏகசித்துப்பாத³பரியாபன்னத்தா மக்³கா³னுகூலத்தா ச. யங் விஜானாதீதி எத்த² விஜானநபஜானநானி விபஸ்ஸனாசித்துப்பாத³பரியாபன்னானி அதி⁴ப்பேதானி, ந ‘‘யங் பஜானாதீ’’தி எத்த² விய மக்³க³சித்துப்பாத³பரியாபன்னாதி ஆஹ ‘‘யங் ஸங்கா²ரக³த’’ந்திஆதி³. ததே²வாதி ‘‘அனிச்ச’’ந்திஆதி³னா நயேன. ஏகசித்துப்பாத³பரியாபன்னத்தா விபஸ்ஸனாபா⁴வதோ ச ஸமானபச்சயேஹி ஸஹ பவத்திகதா ஏகுப்பாத³தா, ததோ ஏவ ஏகஜ்ஜ²ங் ஸஹேவ நிருஜ்ஜ²னங் ஏகனிரோத⁴தா, ஏகங்யேவ வத்து²ங் நிஸ்ஸாய பவத்தி ஏகவத்து²கதா, ஏகங்யேவ ஆரம்மணங் ஆரப்³ப⁴ பவத்தி ஏகாரம்மணதா. ஹேதும்ஹி சேதங் கரணவசனங். தேன ஏகுப்பாதா³தி³தாய ஸங்ஸட்ட²பா⁴வங் ஸாதே⁴தி. அனவஸேஸபரியாதா³னஞ்சேதங், இதோ தீஹிபி ஸம்பயுத்தலக்க²ணங் ஹோதியேவ.

    Maggaviññāṇampīti ariyamaggasahagataṃ apacayagāmiviññāṇampi. Tatheva taṃ vijānātīti saccadhammaṃ ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādinā nayeneva vijānāti ekacittuppādapariyāpannattā maggānukūlattā ca. Yaṃ vijānātīti ettha vijānanapajānanāni vipassanācittuppādapariyāpannāni adhippetāni, na ‘‘yaṃ pajānātī’’ti ettha viya maggacittuppādapariyāpannāti āha ‘‘yaṃ saṅkhāragata’’ntiādi. Tathevāti ‘‘anicca’’ntiādinā nayena. Ekacittuppādapariyāpannattā vipassanābhāvato ca samānapaccayehi saha pavattikatā ekuppādatā, tato eva ekajjhaṃ saheva nirujjhanaṃ ekanirodhatā, ekaṃyeva vatthuṃ nissāya pavatti ekavatthukatā, ekaṃyeva ārammaṇaṃ ārabbha pavatti ekārammaṇatā. Hetumhi cetaṃ karaṇavacanaṃ. Tena ekuppādāditāya saṃsaṭṭhabhāvaṃ sādheti. Anavasesapariyādānañcetaṃ, ito tīhipi sampayuttalakkhaṇaṃ hotiyeva.

    மக்³க³பஞ்ஞங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங், ஸா ஹி ஏகந்ததோ பா⁴வேதப்³பா³, ந பரிஞ்ஞெய்யா, பஞ்ஞாய பன பா⁴வேதப்³ப³தாய தங்ஸம்பயுத்தத⁴ம்மாபி தக்³க³திகாவ ஹொந்தீதி ஆஹ ‘‘தங்ஸம்பயுத்தங் பனா’’திஆதி³. கிஞ்சாபி விபஸ்ஸனாபஞ்ஞாய பா⁴வனாவஸேன பவத்தனதோ தங்ஸம்பயுத்தவிஞ்ஞாணம்பி ததே²வ பவத்ததி, தஸ்ஸ பன பரிஞ்ஞெய்யபா⁴வானதிவத்தனதோ பரிஞ்ஞெய்யதா வுத்தா. தேனேவாஹ – ‘‘யம்பி தங் த⁴ம்மட்டி²திஞாணங், தம்பி க²யத⁴ம்மங் வயத⁴ம்மங் விராக³த⁴ம்மங் நிரோத⁴த⁴ம்ம’’ந்தி.

    Maggapaññaṃsandhāya vuttaṃ, sā hi ekantato bhāvetabbā, na pariññeyyā, paññāya pana bhāvetabbatāya taṃsampayuttadhammāpi taggatikāva hontīti āha ‘‘taṃsampayuttaṃ panā’’tiādi. Kiñcāpi vipassanāpaññāya bhāvanāvasena pavattanato taṃsampayuttaviññāṇampi tatheva pavattati, tassa pana pariññeyyabhāvānativattanato pariññeyyatā vuttā. Tenevāha – ‘‘yampi taṃ dhammaṭṭhitiñāṇaṃ, tampi khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma’’nti.

    450. ஏவங் ஸந்தேபீதி வேத³னாதி ஏவங் ஸாமஞ்ஞக்³க³ஹணே ஸதிபி. தேபூ⁴மிகஸம்மஸனசாரவேத³னாவாதி பூ⁴மித்தயபரியாபன்னா, ததோ ஏவ ஸம்மஸனஞாணஸ்ஸ கோ³சரபூ⁴தா வேத³னா ஏவ அதி⁴ப்பேதா ஸப்³ரஹ்மசாரீனங் உபகாராவஹபா⁴வேன தே³ஸனாய ஆரத்³த⁴த்தா. ததா² ஹி வுத்தங் ‘‘சதுரோக⁴னித்த²ரணத்தி²கான’’ந்திஆதி³ . ஏஸ நயோ பஞ்ஞாயபி. இத⁴ ஸுகா²தி³ஸத்³தா³ ததா³ரம்மணவிஸயாதி இமமத்த²ங் ஸுத்தேன ஸாதே⁴துங் ‘‘ரூபஞ்ச ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஏகந்தது³க்க²ந்தி ஏகந்தேனேவ அனிட்ட²ங், ததோ ஏவ து³க்க²மதாய து³க்க²ங். ஆரம்மணகரணவஸேன து³க்க²வேத³னாய அனுபதிதங், ஓதிண்ணஞ்சாதி து³க்கா²னுபதிதங், து³க்கா²வக்கந்தங். ஸுகே²ன அனவக்கந்தங் அப⁴விஸ்ஸாதி யோஜனா. நயித³ந்தி எத்த² இத³ந்தி நிபாதமத்தங். ஸாரஜ்ஜெய்யுந்தி ஸாராக³ங் உப்பாதெ³ய்யுங். ஸுக²ந்தி ஸபா⁴வதோ ச இட்ட²ங். ஸாராகா³ ஸங்யுஜ்ஜந்தீதி ப³ஹலராக³ஹேது யதா²ரஹங் த³ஸஹிபி ஸங்யோஜனேஹி ஸங்யுஜ்ஜந்தி. ஸங்யோகா³ ஸங்கிலிஸ்ஸந்தீதி ததா² ஸங்யுத்ததாய தண்ஹாஸங்கிலேஸாதி³வஸேன ஸங்கிலிஸ்ஸந்தி, விபா³தீ⁴யந்தி உபதாபீயந்தி சாதி அத்தோ². ஆரம்மணந்தி இட்ட²ங், அனிட்ட²ங், மஜ்ஜ²த்தஞ்ச ஆரம்மணங் யதா²க்கமங் ஸுக²ங், து³க்க²ங், அது³க்க²மஸுக²ந்தி கதி²தங். ஏவங் அவிஸேஸேன பஞ்சபி க²ந்தே⁴ ஸுகா²தி³ஆரம்மணபா⁴வேன த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி வேத³னா ஏவ ஸுகா²தி³ஆரம்மணபா⁴வேன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அபிசா’’திஆதி³ வுத்தங். பாகதிகபசுரஜனவஸேனாயங் கதி²தாதி கத்வா ‘‘புரிமங் ஸுக²ங் வேத³னங் ஆரம்மணங் கத்வா’’தி வுத்தங். விஸேஸலாபீ⁴ பன அனாக³தம்பி ஸுக²ங் வேத³னங் ஆரம்மணங் கரோதேவ. வுத்தமேதங் ஸதிபட்டா²னவண்ணனாயங் (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.380; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.79). வேத³னாய ஹி ஆரம்மணங் வேதி³யந்தியா தங்ஸமங்கீ³புக்³க³லோ வேதே³தீதி வோஹாரமத்தங் ஹோதி.

    450.Evaṃ santepīti vedanāti evaṃ sāmaññaggahaṇe satipi. Tebhūmikasammasanacāravedanāvāti bhūmittayapariyāpannā, tato eva sammasanañāṇassa gocarabhūtā vedanā eva adhippetā sabrahmacārīnaṃ upakārāvahabhāvena desanāya āraddhattā. Tathā hi vuttaṃ ‘‘caturoghanittharaṇatthikāna’’ntiādi . Esa nayo paññāyapi. Idha sukhādisaddā tadārammaṇavisayāti imamatthaṃ suttena sādhetuṃ ‘‘rūpañca hī’’tiādi vuttaṃ. Ekantadukkhanti ekanteneva aniṭṭhaṃ, tato eva dukkhamatāya dukkhaṃ. Ārammaṇakaraṇavasena dukkhavedanāya anupatitaṃ, otiṇṇañcāti dukkhānupatitaṃ, dukkhāvakkantaṃ. Sukhena anavakkantaṃ abhavissāti yojanā. Nayidanti ettha idanti nipātamattaṃ. Sārajjeyyunti sārāgaṃ uppādeyyuṃ. Sukhanti sabhāvato ca iṭṭhaṃ. Sārāgā saṃyujjantīti bahalarāgahetu yathārahaṃ dasahipi saṃyojanehi saṃyujjanti. Saṃyogā saṃkilissantīti tathā saṃyuttatāya taṇhāsaṃkilesādivasena saṃkilissanti, vibādhīyanti upatāpīyanti cāti attho. Ārammaṇanti iṭṭhaṃ, aniṭṭhaṃ, majjhattañca ārammaṇaṃ yathākkamaṃ sukhaṃ, dukkhaṃ, adukkhamasukhanti kathitaṃ. Evaṃ avisesena pañcapi khandhe sukhādiārammaṇabhāvena dassetvā idāni vedanā eva sukhādiārammaṇabhāvena dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Pākatikapacurajanavasenāyaṃ kathitāti katvā ‘‘purimaṃ sukhaṃ vedanaṃ ārammaṇaṃ katvā’’ti vuttaṃ. Visesalābhī pana anāgatampi sukhaṃ vedanaṃ ārammaṇaṃ karoteva. Vuttametaṃ satipaṭṭhānavaṇṇanāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.380; ma. ni. aṭṭha. 1.79). Vedanāya hi ārammaṇaṃ vediyantiyā taṃsamaṅgīpuggalo vedetīti vohāramattaṃ hoti.

    ஸப்³ப³ஸஞ்ஞாயாதி ஸப்³பா³யபி சதுபூ⁴மிகஸஞ்ஞாய. ஸப்³ப³த்த²கஸஞ்ஞாயாதி ஸப்³ப³ஸ்மிங் சித்துப்பாதே³ பவத்தனகஸஞ்ஞாய. வத்தே² வாதி வா-ஸத்³தே³ன வண்ணதா⁴துங் ஸங்க³ண்ஹாதி . பாபெந்தோதி பா⁴வனங் உபசாரங் வா அப்பனங் வா உபனெந்தோ. உப்பஜ்ஜனகஸஞ்ஞாபீதி ‘‘நீலங் ரூபங், ரூபாரம்மணங் நீல’’ந்தி உப்பஜ்ஜனகஸஞ்ஞாபி.

    Sabbasaññāyāti sabbāyapi catubhūmikasaññāya. Sabbatthakasaññāyāti sabbasmiṃ cittuppāde pavattanakasaññāya. Vatthe vāti vā-saddena vaṇṇadhātuṃ saṅgaṇhāti . Pāpentoti bhāvanaṃ upacāraṃ vā appanaṃ vā upanento. Uppajjanakasaññāpīti ‘‘nīlaṃ rūpaṃ, rūpārammaṇaṃ nīla’’nti uppajjanakasaññāpi.

    அஸப்³ப³ஸங்கா³ஹிகத்தாதி ஸப்³பே³ஸங் வேத³னாஸஞ்ஞாவிஞ்ஞாணானங் அஸங்க³ஹிதத்தா. தக்கக³தந்தி ஸுத்தகந்தனகதக்கம்ஹி, ஸுத்தவத்தனகதக்கம்ஹி வா வேட²னவஸேன டி²தங். பரிவட்டகாதி³க³தந்தி ஸுத்தவேட²னபரிவட்டகாதி³க³தங். விஸ்ஸட்ட²த்தாவ ந க³ஹிதா, யத³க்³கே³ன பஞ்ஞா விஞ்ஞாணேன ஸத்³தி⁴ங் ஸம்பயோக³ங் லபா⁴பிதா, தத³க்³கே³ன வேத³னாஸஞ்ஞாஹிபி ஸம்பயோக³ங் லபா⁴பிதா ஏவாதி. ததே³வ ஸஞ்ஜானாதி ஸங்ஸட்ட²பா⁴வதோ.

    Asabbasaṅgāhikattāti sabbesaṃ vedanāsaññāviññāṇānaṃ asaṅgahitattā. Takkagatanti suttakantanakatakkamhi, suttavattanakatakkamhi vā veṭhanavasena ṭhitaṃ. Parivaṭṭakādigatanti suttaveṭhanaparivaṭṭakādigataṃ. Vissaṭṭhattāva na gahitā, yadaggena paññā viññāṇena saddhiṃ sampayogaṃ labhāpitā, tadaggena vedanāsaññāhipi sampayogaṃ labhāpitā evāti. Tadeva sañjānāti saṃsaṭṭhabhāvato.

    ஸஞ்ஜானாதி விஜானாதீதி எத்த² ‘‘பஜானாதீ’’தி பத³ங் ஆனெத்வா வத்தப்³ப³ங் பஜானநவஸேனபி விஸேஸஸ்ஸ வக்க²மானத்தா. ஜானாதீதி அயங் ஸத்³தோ³ ச லத்³த³தோயேவெத்த² அவிஸேஸோ, அத்த²தோ பன விஸேஸதோ இச்சி²தப்³போ³. அனேகத்த²த்தா ஹி தா⁴தூனங் தேன ஆக்²யாதபதே³ன நாமபதே³ன ச வுத்தமத்த²ங் உபஸக்³க³பத³ங் ஜோதகபா⁴வேன விஸேஸேதி, ந வாசகபா⁴வேன. தேனாஹ ‘‘தஸ்ஸபி ஜானநத்தே² விஸேஸோ வேதி³தப்³போ³’’தி . ஏதேன ஸஞ்ஞாவிஞ்ஞாணபஞ்ஞாபதா³னி அந்தோக³த⁴ஜானநத்தே² யதா²ஸகங் விஸிட்ட²விஸயே ச நிட்டா²னீதி த³ஸ்ஸேதி. தேனேவாஹ ‘‘ஸஞ்ஞா ஹீ’’திஆதி³. ஸஞ்ஜானநமத்தமேவாதி எத்த² மத்த-ஸத்³தே³ன விஸேஸனிவத்திஅத்தே²ன விஜானநபஜானநாகாரே நிவத்தேதி, ஏவ-ஸத்³தே³ன கதா³சிபி இமிஸ்ஸா தே விஸேஸா நத்தே²வாதி அவதா⁴ரேதி. தேனேவாஹ ‘‘அனிச்சங் து³க்க²’’ந்திஆதி³. தத்த² விஞ்ஞாணகிச்சம்பி காதுங் அஸக்கொந்தீ ஸஞ்ஞா குதோ பஞ்ஞாகிச்சங் கரெய்யாதி ‘‘லக்க²ணபடிவேத⁴ங் பாபேதுங் ந ஸக்கோதி’’ச்சேவ வுத்தங், ந வுத்தங் ‘‘மக்³க³பாதுபா⁴வ’’ந்தி.

    Sañjānāti vijānātīti ettha ‘‘pajānātī’’ti padaṃ ānetvā vattabbaṃ pajānanavasenapi visesassa vakkhamānattā. Jānātīti ayaṃ saddo ca laddatoyevettha aviseso, atthato pana visesato icchitabbo. Anekatthattā hi dhātūnaṃ tena ākhyātapadena nāmapadena ca vuttamatthaṃ upasaggapadaṃ jotakabhāvena viseseti, na vācakabhāvena. Tenāha ‘‘tassapi jānanatthe viseso veditabbo’’ti . Etena saññāviññāṇapaññāpadāni antogadhajānanatthe yathāsakaṃ visiṭṭhavisaye ca niṭṭhānīti dasseti. Tenevāha ‘‘saññā hī’’tiādi. Sañjānanamattamevāti ettha matta-saddena visesanivattiatthena vijānanapajānanākāre nivatteti, eva-saddena kadācipi imissā te visesā natthevāti avadhāreti. Tenevāha ‘‘aniccaṃ dukkha’’ntiādi. Tattha viññāṇakiccampi kātuṃ asakkontī saññā kuto paññākiccaṃ kareyyāti ‘‘lakkhaṇapaṭivedhaṃ pāpetuṃ na sakkoti’’cceva vuttaṃ, na vuttaṃ ‘‘maggapātubhāva’’nti.

    ஆரம்மணே பவத்தமானங் விஞ்ஞாணங் ந ஸஞ்ஞா விய நீலபீதாதி³மத்தஸஞ்ஜானநவஸேன பவத்ததி, அத² கோ² தத்த² அஞ்ஞம்பி தாதி³ஸங் விஸேஸங் ஜானந்தமேவ பவத்ததீதி ஆஹ ‘‘விஞ்ஞாண’’ந்திஆதி³. கத²ங் பன விஞ்ஞாணங் லக்க²ணபடிவேத⁴ங் பாபேதீதி? பஞ்ஞாய த³ஸ்ஸிதமக்³கே³ன. லக்க²ணாரம்மணிகவிபஸ்ஸனாய ஹி அனேகவாரங் லக்க²ணானி படிவிஜ்ஜி²த்வா பவத்தமானாய பகு³ணபா⁴வதோ பரிசயவஸேன ஞாணவிப்பயுத்தசித்தேனபி விபஸ்ஸனா ஸம்ப⁴வதி, யதா² தங் பகு³ணஸ்ஸ க³ந்த²ஸ்ஸ அஜ்ஜ²யனே தத்த² தத்த² க³தாபி வாரா ந உபதா⁴ரீயந்தி. ‘‘லக்க²ணபடிவேத⁴’’ந்தி ச லக்க²ணானங் ஆரம்மணகரணமத்தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங், ந படிவிஜ்ஜ²னங். உஸ்ஸக்கித்வாதி உத³யப்³ப³யஞாணாதி³ஞாணபடிபாடியா ஆரபி⁴த்வா. மக்³க³பாதுபா⁴வங் பாபேதுங் ந ஸக்கோதி அஸம்போ³த⁴ஸபா⁴வத்தா. ஆரம்மணம்பி ஸஞ்ஜானாதி அவபு³ஜ்ஜ²னவஸேனேவ, ந ஸஞ்ஜானநமத்தேன. ததா² லக்க²ணபடிவேத⁴ம்பி பாபேதி, ந விஜானநமத்தேன, அத்தனோ பன அஞ்ஞாஸாதா⁴ரணேன ஆனுபா⁴வேன உஸ்ஸக்கித்வா மக்³க³பாதுபா⁴வம்பி பாபேதி.

    Ārammaṇe pavattamānaṃ viññāṇaṃ na saññā viya nīlapītādimattasañjānanavasena pavattati, atha kho tattha aññampi tādisaṃ visesaṃ jānantameva pavattatīti āha ‘‘viññāṇa’’ntiādi. Kathaṃ pana viññāṇaṃ lakkhaṇapaṭivedhaṃ pāpetīti? Paññāya dassitamaggena. Lakkhaṇārammaṇikavipassanāya hi anekavāraṃ lakkhaṇāni paṭivijjhitvā pavattamānāya paguṇabhāvato paricayavasena ñāṇavippayuttacittenapi vipassanā sambhavati, yathā taṃ paguṇassa ganthassa ajjhayane tattha tattha gatāpi vārā na upadhārīyanti. ‘‘Lakkhaṇapaṭivedha’’nti ca lakkhaṇānaṃ ārammaṇakaraṇamattaṃ sandhāya vuttaṃ, na paṭivijjhanaṃ. Ussakkitvāti udayabbayañāṇādiñāṇapaṭipāṭiyā ārabhitvā. Maggapātubhāvaṃ pāpetuṃ na sakkoti asambodhasabhāvattā. Ārammaṇampi sañjānāti avabujjhanavaseneva, na sañjānanamattena. Tathā lakkhaṇapaṭivedhampi pāpeti, na vijānanamattena, attano pana aññāsādhāraṇena ānubhāvena ussakkitvā maggapātubhāvampi pāpeti.

    இதா³னி யதா²வுத்தமத்த²ங் உபமாய விபா⁴வேதுங் ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² அஜாதபு³த்³தீ⁴தி அஸஞ்ஜாதப்³யவஹாரபு³த்³தி⁴. உபபோ⁴க³பரிபோ⁴க³ந்தி உபபோ⁴க³பரிபோ⁴கா³ரஹங், உபபோ⁴க³பரிபோ⁴க³வத்தூ²னங் படிலாப⁴யொக்³க³ந்தி அத்தோ². கூடோதி கஹாபணபதிரூபகோ தம்ப³கங்ஸாதி³மயோ. சே²கோதி மஹாஸாரோ. கரதோதி அட்³ட⁴ஸாரோ. ஸண்ஹோதி முது³ஜாதிகோ ஸமஸாரோ. இதி-ஸத்³தோ³ ஆதி³அத்தோ². தேன பாத³ஸாரபரோபாத³ஸாரஅட்³ட⁴ஸாராதீ³னங் ஸங்க³ஹோ. ஜானந்தோ ச பன நங் ரூபங் தி³ஸ்வாபி…பே॰… அஸுகாசரியேன கதோதிபி ஜானாதி ததா² ஹேரஞ்ஞிகக³ந்த²ஸ்ஸ ஸுக்³க³ஹிதத்தா. ஏவமேவந்திஆதி³ உபமாஸங்ஸந்த³னங். ஸஞ்ஞாவிபா⁴க³ங் அகத்வா பிண்ட³வஸேனேவ ஆரம்மணஸ்ஸ க³ஹணதோ தா³ரகஸ்ஸ கஹாபணத³ஸ்ஸனஸதி³ஸா வுத்தா. ததா² ஹி ஸா யதா²உபட்டி²தவிஸயபத³ட்டா²னா வுச்சதி. விஞ்ஞாணங் ஆரம்மணே ஏகச்சவிஸேஸக்³க³ஹணஸமத்த²பா⁴வதோ கா³மிகபுரிஸகஹாபணத³ஸ்ஸனஸதி³ஸங் வுத்தங். பஞ்ஞா பன ஆரம்மணே அனவஸேஸாவபோ³த⁴தோ ஹேரஞ்ஞிககஹாபணத³ஸ்ஸனஸதி³ஸா வுத்தா. நேஸந்தி ஸஞ்ஞாவிஞ்ஞாணபஞ்ஞானங் . விஸேஸோதி ஸபா⁴வவிஸேஸோ. து³ப்படிவிஜ்ஜோ² பகதிபஞ்ஞாய. இமினாவ நேஸங் அச்சந்தஸுகு²மதங் த³ஸ்ஸேதி.

    Idāni yathāvuttamatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha ajātabuddhīti asañjātabyavahārabuddhi. Upabhogaparibhoganti upabhogaparibhogārahaṃ, upabhogaparibhogavatthūnaṃ paṭilābhayogganti attho. Kūṭoti kahāpaṇapatirūpako tambakaṃsādimayo. Chekoti mahāsāro. Karatoti aḍḍhasāro. Saṇhoti mudujātiko samasāro. Iti-saddo ādiattho. Tena pādasāraparopādasāraaḍḍhasārādīnaṃ saṅgaho. Jānanto ca pana naṃ rūpaṃ disvāpi…pe… asukācariyena katotipi jānāti tathā heraññikaganthassa suggahitattā. Evamevantiādi upamāsaṃsandanaṃ. Saññāvibhāgaṃ akatvā piṇḍavaseneva ārammaṇassa gahaṇato dārakassa kahāpaṇadassanasadisā vuttā. Tathā hi sā yathāupaṭṭhitavisayapadaṭṭhānā vuccati. Viññāṇaṃ ārammaṇe ekaccavisesaggahaṇasamatthabhāvato gāmikapurisakahāpaṇadassanasadisaṃ vuttaṃ. Paññā pana ārammaṇe anavasesāvabodhato heraññikakahāpaṇadassanasadisā vuttā. Nesanti saññāviññāṇapaññānaṃ . Visesoti sabhāvaviseso. Duppaṭivijjho pakatipaññāya. Imināva nesaṃ accantasukhumataṃ dasseti.

    ஏகாரம்மணே பவத்தமானானந்தி ஏகஸ்மிங்யேவ ஆரம்மணே பவத்தமானானங். தேன அபி⁴ன்னவிஸயாபி⁴ன்னகாலதாத³ஸ்ஸனேன அவினிப்³போ⁴க³வுத்திதங் விபா⁴வெந்தோ து³ப்படிவிஜ்ஜ²தங்யேவ உல்லிங்கே³தி. வவத்தா²னந்தி அஸங்கரதோ ட²பனங். அயங் ப²ஸ்ஸோ…பே॰… இத³ங் சித்தந்தி நித³ஸ்ஸனமத்தமேதங். இதி-ஸத்³தோ³ வா ஆதி³அத்தோ². தேன ஸேஸத⁴ம்மானம்பி ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. இத³ந்தி அரூபீனங் த⁴ம்மானங் வவத்தா²னகரணங். ததோதி யங் வுத்தங் திலதேலாதி³உத்³த⁴ரணங், ததோ. யதி³ து³க்கரதரங், கத²ங் தந்தி ஆஹ ‘‘ப⁴க³வா பனா’’திஆதி³.

    Ekārammaṇe pavattamānānanti ekasmiṃyeva ārammaṇe pavattamānānaṃ. Tena abhinnavisayābhinnakālatādassanena avinibbhogavuttitaṃ vibhāvento duppaṭivijjhataṃyeva ulliṅgeti. Vavatthānanti asaṅkarato ṭhapanaṃ. Ayaṃ phasso…pe… idaṃ cittanti nidassanamattametaṃ. Iti-saddo vā ādiattho. Tena sesadhammānampi saṅgaho daṭṭhabbo. Idanti arūpīnaṃ dhammānaṃ vavatthānakaraṇaṃ. Tatoti yaṃ vuttaṃ tilatelādiuddharaṇaṃ, tato. Yadi dukkarataraṃ, kathaṃ tanti āha ‘‘bhagavā panā’’tiādi.

    451. நிஸ்ஸடேனாதி நிக்க²ந்தேன அதங்ஸம்ப³ந்தே⁴ன. பரிச்சத்தேனாதி பரிச்சத்தஸதி³ஸேன பச்சயபா⁴வானுபக³மனேன பச்சயுப்பன்னஸம்ப³ந்தா⁴பா⁴வதோ. நிஸ்ஸக்கவசனங் அபாதா³னதீ³பனதோ. கரணவசனங் கத்துஅத்த²தீ³பனதோ. காமாவசரமனோவிஞ்ஞாணங் ந நியமதோ ‘‘இத³ங் நாம பஞ்சத்³வாரிகாஸம்ப³ந்தா⁴’’தி ஸக்கா வத்துங், ரூபாவசரவிஞ்ஞாணங் பன ந ததா²தி, தஸ்ஸேவ பஞ்சஹி இந்த்³ரியேஹி நிஸ்ஸடதா வுத்தாதி ஆஹ ‘‘ரூபாவசரசதுத்த²ஜ்ஜா²னசித்தேனா’’தி. சதுத்த²ஜ்ஜா²னக்³க³ஹணங் தஸ்ஸேவ அரூபாவசரஸ்ஸ பத³ட்டா²னபா⁴வதோ. பரிஸுத்³தே⁴னாதி விஸேஸதோ அஸங்கிலேஸிகத்தாவ. தஞ்ஹி விக³தூபக்கிலேஸதாய விஸேஸதோ பரிஸுத்³த⁴ங். தேனாஹ ‘‘நிருபக்கிலேஸேனா’’தி. ஜானிதப்³ப³ங் நெய்யங், ஸபரஸந்தானேஸு இத³ங் அதிஸயங் ஜானிதப்³ப³தோ பு³ஜ்ஜி²தப்³ப³ங் போ³தே⁴தப்³ப³ங் வாதி அத்தோ². நெய்யந்தி வா அத்தனோ ஸந்தானே நேதப்³ப³ங் பவத்தேதப்³ப³ந்தி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘நிப்³ப³த்தேதுங் ஸக்கா ஹோதி. எத்த² டி²தஸ்ஸ ஹி ஸா இஜ்ஜ²தீ’’தி. பாடியேக்கந்தி விஸுங் விஸுங், அனுபத³த⁴ம்மவஸேனாதி அத்தோ². அபி⁴னிவேஸாபா⁴வதோதி விபஸ்ஸனாபி⁴னிவேஸஸ்ஸ அஸம்ப⁴வதோ. கலாபதோ நயதோதி கலாபஸம்மஸனஸங்கா²ததோ நயவிபஸ்ஸனதோ. பி⁴க்கு²னோதி ஸாவகஸ்ஸ. ஸாவகஸ்ஸேவ ஹி தத்ர அனுபத³த⁴ம்மவிபஸ்ஸனா ந ஸம்ப⁴வதி, ந ஸத்து². தேனாஹ ‘‘தஸ்மா’’திஆதி³. விஸ்ஸஜ்ஜேஸீதி தப்படிப³த்³த⁴ச²ந்த³ராக³ப்பஹானேன பஜஹதி.

    451.Nissaṭenāti nikkhantena ataṃsambandhena. Pariccattenāti pariccattasadisena paccayabhāvānupagamanena paccayuppannasambandhābhāvato. Nissakkavacanaṃ apādānadīpanato. Karaṇavacanaṃ kattuatthadīpanato. Kāmāvacaramanoviññāṇaṃ na niyamato ‘‘idaṃ nāma pañcadvārikāsambandhā’’ti sakkā vattuṃ, rūpāvacaraviññāṇaṃ pana na tathāti, tasseva pañcahi indriyehi nissaṭatā vuttāti āha ‘‘rūpāvacaracatutthajjhānacittenā’’ti. Catutthajjhānaggahaṇaṃ tasseva arūpāvacarassa padaṭṭhānabhāvato. Parisuddhenāti visesato asaṃkilesikattāva. Tañhi vigatūpakkilesatāya visesato parisuddhaṃ. Tenāha ‘‘nirupakkilesenā’’ti. Jānitabbaṃ neyyaṃ, saparasantānesu idaṃ atisayaṃ jānitabbato bujjhitabbaṃ bodhetabbaṃ vāti attho. Neyyanti vā attano santāne netabbaṃ pavattetabbanti attho. Tenāha ‘‘nibbattetuṃ sakkā hoti. Ettha ṭhitassa hi sā ijjhatī’’ti. Pāṭiyekkanti visuṃ visuṃ, anupadadhammavasenāti attho. Abhinivesābhāvatoti vipassanābhinivesassa asambhavato. Kalāpato nayatoti kalāpasammasanasaṅkhātato nayavipassanato. Bhikkhunoti sāvakassa. Sāvakasseva hi tatra anupadadhammavipassanā na sambhavati, na satthu. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi. Vissajjesīti tappaṭibaddhachandarāgappahānena pajahati.

    ஹத்த²க³தத்தாதி ஹத்த²க³தஸதி³ஸத்தா, ஆஸன்னத்தாதி அத்தோ². யதா³ ஹி லோகனாதோ² போ³தி⁴மூலே அபராஜிதபல்லங்கே நிஸின்னோ – ‘‘கிச்ச²ங் வதாயங் லோகோ ஆபன்னோ’’திஆதி³னா (தீ³॰ நி॰ 2.57; ஸங்॰ நி॰ 2.4, 10) படிச்சஸமுப்பாத³முகே²ன விபஸ்ஸனாபி⁴னிவேஸங் கத்வா அதி⁴க³ந்தப்³ப³ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணானுரூபங் ச²த்திங்ஸகோடிஸஹஸ்ஸமுகே²ன மஹாவஜிரஞாணங் நாம மஹாபோ³தி⁴ஸத்தஸம்மஸனங் பவத்தெந்தோ அனேகாகாரஸமாபத்தித⁴ம்மஸம்மஸனே அனுபத³மேவ நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனத⁴ம்மேபி அபராபரங் ஸம்மஸி. தேனாஹ ‘‘ப⁴க³வா பனா’’திஆதி³. பரோபஞ்ஞாஸாதி த்³வேபஞ்ஞாஸங். காமஞ்செத்த² கேசி த⁴ம்மா வேத³னாத³யோ ப²ஸ்ஸபஞ்சமகாதீ³ஸு வுத்தாபி ஜா²னகொட்டா²ஸாதீ³ஸுபி ஸங்க³ஹிதா, தங்தங்பச்சயபா⁴வவிஸிட்டே²ன பன அத்த²விஸேஸேன த⁴ம்மந்தரானி விய ஹொந்தீதி ஏவங் வுத்தங். ததா² ஹி லோகுத்தரசித்துப்பாதே³ஸு நவிந்த்³ரியதா வுச்சதி. அங்கு³த்³தா⁴ரேனாதி தத்த² லப்³ப⁴மானஜா²னங்க³பொ³ஜ்ஜ²ங்க³மக்³க³ங்கா³னங் உத்³த⁴ரணேன. அங்க³-ஸத்³தோ³ வா கொட்டா²ஸபரியாயோ, தஸ்மா அங்கு³த்³தா⁴ரேனாதி ப²ஸ்ஸபஞ்சமகாதி³கொட்டா²ஸானங் ஸமுத்³த⁴ரணேன. யாவதா ஸஞ்ஞாஸமாபத்தியோதி யத்தகா ஸஞ்ஞாஸஹக³தா ஜா²னஸமாபத்தியோ, தாஹி வுட்டா²ய அதி⁴க³ந்த⁴ப்³ப³த்தா தாவதிகா வேனெய்யானங் அஞ்ஞாபடிவேதோ⁴ அரஹத்தஸமதி⁴க³மோ.

    Hatthagatattāti hatthagatasadisattā, āsannattāti attho. Yadā hi lokanātho bodhimūle aparājitapallaṅke nisinno – ‘‘kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno’’tiādinā (dī. ni. 2.57; saṃ. ni. 2.4, 10) paṭiccasamuppādamukhena vipassanābhinivesaṃ katvā adhigantabbasabbaññutaññāṇānurūpaṃ chattiṃsakoṭisahassamukhena mahāvajirañāṇaṃ nāma mahābodhisattasammasanaṃ pavattento anekākārasamāpattidhammasammasane anupadameva nevasaññānāsaññāyatanadhammepi aparāparaṃ sammasi. Tenāha ‘‘bhagavā panā’’tiādi. Paropaññāsāti dvepaññāsaṃ. Kāmañcettha keci dhammā vedanādayo phassapañcamakādīsu vuttāpi jhānakoṭṭhāsādīsupi saṅgahitā, taṃtaṃpaccayabhāvavisiṭṭhena pana atthavisesena dhammantarāni viya hontīti evaṃ vuttaṃ. Tathā hi lokuttaracittuppādesu navindriyatā vuccati. Aṅguddhārenāti tattha labbhamānajhānaṅgabojjhaṅgamaggaṅgānaṃ uddharaṇena. Aṅga-saddo vā koṭṭhāsapariyāyo, tasmā aṅguddhārenāti phassapañcamakādikoṭṭhāsānaṃ samuddharaṇena. Yāvatā saññāsamāpattiyoti yattakā saññāsahagatā jhānasamāpattiyo, tāhi vuṭṭhāya adhigandhabbattā tāvatikā veneyyānaṃ aññāpaṭivedho arahattasamadhigamo.

    த³ஸ்ஸனபரிணாயகட்டே²னாதி அந்த⁴ஸ்ஸ யட்டி²கோடிங் க³ஹெத்வா மக்³க³தே³ஸகோ விய த⁴ம்மானங் யதா²ஸபா⁴வத³ஸ்ஸனஸங்கா²தேன பரிணாயகபா⁴வேன. யதா² வா ஸோ தஸ்ஸ சக்கு²பூ⁴தோ, ஏவங் ஸத்தானங் பஞ்ஞா. தேனாஹ ‘‘சக்கு²பூ⁴தாய பஞ்ஞாயா’’தி. ஸமாதி⁴ஸம்பயுத்தா பஞ்ஞா ஸமாதி⁴பஞ்ஞா. ஸமாதி⁴ செத்த² ஆருப்பஸமாதீ⁴தி வத³ந்தி, ஸம்மஸனபயோகோ³ பன கோசி ஜா²னஸமாதீ⁴தி யுத்தங். விபஸ்ஸனாபூ⁴தா பஞ்ஞா விபஸ்ஸனாபஞ்ஞா. ஸமாதி⁴பஞ்ஞாய அந்தோஸமாபத்தியங் கிச்சதோ பஜானாதி, ‘‘ஸமாஹிதோ யதா²பூ⁴தங் பஜானாதீ’’தி பன வசனதோ (ஸங்॰ நி॰ 3.5; 4.99-100; 3.5.1071-1072; நெத்தி॰ 40; மி॰ ப॰ 2.1.14) அஸம்மோஹதோ பஜானாதி. தத்த² கிச்சதோதி கோ³சரஜ்ஜ²த்தே ஆரம்மணகரணகிச்சதோ. அஸம்மோஹதோதி ஸம்பயுத்தத⁴ம்மேஸு ஸம்மோஹவித⁴மனதோ யதா² பீதிபடிஸங்வேத³னாதீ³ஸு. கிமத்தி²யாதி கிங்பயோஜனாதி ஆஹ ‘‘கோ ஏதிஸ்ஸா அத்தோ²’’தி. அபி⁴ஞ்ஞெய்யே த⁴ம்மேதி யாதா²வஸரஸலக்க²ணாவபோ³த⁴வஸேன அபி⁴முக²ங் ஞெய்யே ஜானிதப்³பே³ க²ந்தா⁴யதனாதி³த⁴ம்மே. அபி⁴ஜானாதீதி ஸலக்க²ணதோ ஸாமஞ்ஞலக்க²ணதோ ச அபி⁴முக²ங் அவிரஜ்ஜ²னவஸேன ஜானாதி. ஏதேன ஞாதபரிஞ்ஞாப்³யாபாரமாஹ. பரிஞ்ஞெய்யேதி அனிச்சாதிபி து³க்கா²திபி அனத்தாதிபி பரிச்சி²ஜ்ஜ ஜானிதப்³பே³. பரிஜானாதீதி ‘‘யங் கிஞ்சி ரூபங்…பே॰… அனிச்சங் க²யட்டே²னா’’திஆதி³னா (படி॰ ம॰ 1.48) பரிச்சி²ந்தி³த்வா ஜானாதி. இமினா தீரணபரிஞ்ஞாப்³யாபாரமாஹ. பஹாதப்³பே³ த⁴ம்மேதி நிச்சஸஞ்ஞாதி³கே யாவ அரஹத்தமக்³க³வஜ்ஜா² ஸப்³பே³ பாபத⁴ம்மே. பஜஹதி பகட்ட²தோ ஜஹதி, விக்க²ம்பே⁴தி சேவ ஸமுச்சி²ந்த³தி சாதி அத்தோ². இமினா பஹானபரிஞ்ஞாப்³யாபாரமாஹ. ஸா பனேஸா பஞ்ஞா லோகியாபி திப்பகாரா லோகுத்தராபி, தாஸங் விஸேஸங் ஸயமேவாஹ. கிச்சதோதி அபி⁴ஜானநவஸேன ஆரம்மணகிச்சதோ. அஸம்மோஹதோதி யதா²ப³லங் அபி⁴ஞ்ஞெய்யாதீ³ஸு ஸம்மோஹவித⁴மனதோ. நிப்³பா³னமாரம்மணங் கத்வா பவத்தனதோ அபி⁴ஞ்ஞெய்யாதீ³ஸு விக³தஸம்மோஹதோ ஏவாதி ஆஹ ‘‘லோகுத்தரா அஸம்மோஹதோ’’தி.

    Dassanapariṇāyakaṭṭhenāti andhassa yaṭṭhikoṭiṃ gahetvā maggadesako viya dhammānaṃ yathāsabhāvadassanasaṅkhātena pariṇāyakabhāvena. Yathā vā so tassa cakkhubhūto, evaṃ sattānaṃ paññā. Tenāha ‘‘cakkhubhūtāya paññāyā’’ti. Samādhisampayuttā paññā samādhipaññā. Samādhi cettha āruppasamādhīti vadanti, sammasanapayogo pana koci jhānasamādhīti yuttaṃ. Vipassanābhūtā paññā vipassanāpaññā. Samādhipaññāya antosamāpattiyaṃ kiccato pajānāti, ‘‘samāhito yathābhūtaṃ pajānātī’’ti pana vacanato (saṃ. ni. 3.5; 4.99-100; 3.5.1071-1072; netti. 40; mi. pa. 2.1.14) asammohato pajānāti. Tattha kiccatoti gocarajjhatte ārammaṇakaraṇakiccato. Asammohatoti sampayuttadhammesu sammohavidhamanato yathā pītipaṭisaṃvedanādīsu. Kimatthiyāti kiṃpayojanāti āha ‘‘ko etissā attho’’ti. Abhiññeyye dhammeti yāthāvasarasalakkhaṇāvabodhavasena abhimukhaṃ ñeyye jānitabbe khandhāyatanādidhamme. Abhijānātīti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca abhimukhaṃ avirajjhanavasena jānāti. Etena ñātapariññābyāpāramāha. Pariññeyyeti aniccātipi dukkhātipi anattātipi paricchijja jānitabbe. Parijānātīti ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ…pe… aniccaṃ khayaṭṭhenā’’tiādinā (paṭi. ma. 1.48) paricchinditvā jānāti. Iminā tīraṇapariññābyāpāramāha. Pahātabbe dhammeti niccasaññādike yāva arahattamaggavajjhā sabbe pāpadhamme. Pajahati pakaṭṭhato jahati, vikkhambheti ceva samucchindati cāti attho. Iminā pahānapariññābyāpāramāha. Sā panesā paññā lokiyāpi tippakārā lokuttarāpi, tāsaṃ visesaṃ sayamevāha. Kiccatoti abhijānanavasena ārammaṇakiccato. Asammohatoti yathābalaṃ abhiññeyyādīsu sammohavidhamanato. Nibbānamārammaṇaṃ katvā pavattanato abhiññeyyādīsu vigatasammohato evāti āha ‘‘lokuttarā asammohato’’ti.

    452. கம்மஸ்ஸகதா ஸம்மாதி³ட்டி² ச வட்டனிஸ்ஸிதத்தா இத⁴ நாதி⁴ப்பேதா, விவட்டகதா² ஹேஸாதி வுத்தங் ‘‘விபஸ்ஸனாஸம்மாதி³ட்டி²யா ச மக்³க³ஸம்மாதி³ட்டி²யா சா’’தி. பரதோ கோ⁴ஸோதி பரதோ ஸத்து²தோ, ஸாவகதோ வா லப்³ப⁴மானோ த⁴ம்மகோ⁴ஸோ. தேனாஹ ‘‘ஸப்பாயத⁴ம்மஸ்ஸவன’’ந்தி. தஞ்ஹி ஸம்மாதி³ட்டி²யா பச்சயோ ப⁴விதுங் ஸக்கோதி, ந யோ கோசி பரதோகோ⁴ஸோ. உபாயமனஸிகாரோதி யேன நாமரூபபரிக்³க³ஹாதி³ ஸிஜ்ஜ²தி, தாதி³ஸோ பத²மனஸிகாரோ. அயஞ்ச ஸம்மாதி³ட்டி²யா பச்சயோதி நியமபக்கி²கோ, ந ஸப்³ப³ஸங்கா³ஹகோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘பச்சேகபு³த்³தா⁴னங் பனா’’திஆதி³மாஹ. யோனிஸோமனஸிகாரஸ்மிங்யேவாதி அவதா⁴ரணேன பரதோகோ⁴ஸமேவ நிவத்தேதி, ந பத³ட்டா²னவிஸேஸங் படியோகீ³னிவத்தனத்த²த்தா ஏவ-ஸத்³த³ஸ்ஸ.

    452. Kammassakatā sammādiṭṭhi ca vaṭṭanissitattā idha nādhippetā, vivaṭṭakathā hesāti vuttaṃ ‘‘vipassanāsammādiṭṭhiyā ca maggasammādiṭṭhiyā cā’’ti. Parato ghosoti parato satthuto, sāvakato vā labbhamāno dhammaghoso. Tenāha ‘‘sappāyadhammassavana’’nti. Tañhi sammādiṭṭhiyā paccayo bhavituṃ sakkoti, na yo koci paratoghoso. Upāyamanasikāroti yena nāmarūpapariggahādi sijjhati, tādiso pathamanasikāro. Ayañca sammādiṭṭhiyā paccayoti niyamapakkhiko, na sabbasaṃgāhakoti dassento ‘‘paccekabuddhānaṃ panā’’tiādimāha. Yonisomanasikārasmiṃyevāti avadhāraṇena paratoghosameva nivatteti, na padaṭṭhānavisesaṃ paṭiyogīnivattanatthattā eva-saddassa.

    லத்³து⁴பகாராதி (அ॰ நி॰ டீ॰ 3.5.25) யதா²ரஹங் நிஸ்ஸயாதி³வஸேன லத்³த⁴பச்சயா. விபஸ்ஸனாஸம்மாதி³ட்டி²யா அனுக்³க³ஹிதபா⁴வேன க³ஹிதத்தா மக்³க³ஸம்மாதி³ட்டீ²ஸு ச அரஹத்தமக்³க³ஸம்மாதி³ட்டி², அனந்தரஸ்ஸ ஹி விதி⁴, படிஸேதோ⁴ வா. அக்³க³ப²லஸமாதி⁴ம்ஹி தப்பரிக்கா²ரத⁴ம்மேஸுயேவ ச கேவலோ சேதோபரியாயோ நிருள்ஹோதி ஸம்மாதி³ட்டீ²தி அரஹத்தமக்³க³ஸம்மாதி³ட்டி². ப²லக்க²ணேதி அனந்தரே காலந்தரே சாதி து³விதே⁴ ப²லக்க²ணே. படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴வஸேன ஸப்³ப³ஸங்கிலேஸேஹி சேதோ விமுச்சதி ஏதாயாதி சேதோவிமுத்தி, அக்³க³ப²லபஞ்ஞங் ட²பெத்வா அவஸேஸா ப²லத⁴ம்மா. தேனாஹ ‘‘சேதோவிமுத்தி ப²லங் அஸ்ஸாதி. சேதோவிமுத்திஸங்கா²தங் ப²லங் ஆனிஸங்ஸோ’’தி, ஸப்³ப³ஸங்கிலேஸேஹி சேதஸோ விமுச்சனஸங்கா²தங் படிப்பஸ்ஸம்ப⁴னஸஞ்ஞிதங் பஹானங் ப²லங் ஆனிஸங்ஸோ சாதி யோஜனா. இத⁴ ச சேதோவிமுத்தி-ஸத்³தே³ன பஹானமத்தங் க³ஹிதங், புப்³பே³ பஹாயகத⁴ம்மா, அஞ்ஞதா² ப²லத⁴ம்மா ஏவ ஆனிஸங்ஸோதி க³ய்ஹமானே புனவசனங் நிரத்த²கங் ஸியா.

    Laddhupakārāti (a. ni. ṭī. 3.5.25) yathārahaṃ nissayādivasena laddhapaccayā. Vipassanāsammādiṭṭhiyā anuggahitabhāvena gahitattā maggasammādiṭṭhīsu ca arahattamaggasammādiṭṭhi, anantarassa hi vidhi, paṭisedho vā. Aggaphalasamādhimhi tapparikkhāradhammesuyeva ca kevalo cetopariyāyo niruḷhoti sammādiṭṭhīti arahattamaggasammādiṭṭhi. Phalakkhaṇeti anantare kālantare cāti duvidhe phalakkhaṇe. Paṭippassaddhivasena sabbasaṃkilesehi ceto vimuccati etāyāti cetovimutti, aggaphalapaññaṃ ṭhapetvā avasesā phaladhammā. Tenāha ‘‘cetovimutti phalaṃ assāti. Cetovimuttisaṅkhātaṃ phalaṃ ānisaṃso’’ti, sabbasaṃkilesehi cetaso vimuccanasaṅkhātaṃ paṭippassambhanasaññitaṃ pahānaṃ phalaṃ ānisaṃso cāti yojanā. Idha ca cetovimutti-saddena pahānamattaṃ gahitaṃ, pubbe pahāyakadhammā, aññathā phaladhammā eva ānisaṃsoti gayhamāne punavacanaṃ niratthakaṃ siyā.

    பஞ்ஞாவிமுத்திப²லானிஸங்ஸாதி எத்தா²பி ஏவமேவ அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. ஸம்மாவாசாகம்மந்தாஜீவா ஸீலஸபா⁴வத்தா விஸேஸதோ ஸமாதி⁴ஸ்ஸ உபகாரா, ததா² ஸம்மாஸங்கப்போ ஜா²னஸபா⁴வத்தா. ததா² ஹி ஸோ ‘‘அப்பனா’’தி நித்³தி³ட்டோ². ஸம்மாஸதிஸம்மாவாயாமா பன ஸமாதி⁴பக்கி²யா ஏவாதி ஆஹ ‘‘அவஸேஸா த⁴ம்மா சேதோவிமுத்தீதி வேதி³தப்³பா³’’தி. சதுபாரிஸுத்³தி⁴ஸீலந்தி அரியமக்³கா³தி⁴க³மஸ்ஸ பத³ட்டா²னபூ⁴தங் சதுபாரிஸுத்³தி⁴ஸீலங். ஸுதாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. அத்தனோ சித்தப்பவத்திஆரோசனவஸேன ஸஹ கத²னங் ஸங்கதா², ஸங்கதா²வ ஸாகச்சா². இத⁴ பன கம்மட்டா²னபடிப³த்³தா⁴தி ஆஹ ‘‘கம்மட்டா²னே…பே॰… கதா²’’தி. தத்த² கம்மட்டா²னஸ்ஸ ஏகவாரங் வீதி²யா அப்படிபஜ்ஜனங் க²லனங், அனேகவாரங் பக்க²லனங், தது³ப⁴யஸ்ஸ விச்சே²த³னீகதா² க²லனபக்க²லனசே²த³னகதா². பூரெந்தஸ்ஸாதி விவட்டனிஸ்ஸிதங் கத்வா பாலெந்தஸ்ஸ ப்³ரூஹெந்தஸ்ஸ ச. ஸுணந்தஸ்ஸாதி ‘‘யதா²உக்³க³ஹிதகம்மட்டா²னங் பா²திங் க³மிஸ்ஸதீ’’தி ஏவங் ஸுணந்தஸ்ஸ. தேனேவ ஹி ‘‘ஸப்பாயத⁴ம்மஸ்ஸவன’’ந்தி வுத்தங். கம்மங் கரொந்தஸ்ஸாதி பா⁴வனானுயோக³கம்மங் கரொந்தஸ்ஸ.

    Paññāvimuttiphalānisaṃsāti etthāpi evameva attho veditabbo. Sammāvācākammantājīvā sīlasabhāvattā visesato samādhissa upakārā, tathā sammāsaṅkappo jhānasabhāvattā. Tathā hi so ‘‘appanā’’ti niddiṭṭho. Sammāsatisammāvāyāmā pana samādhipakkhiyā evāti āha ‘‘avasesā dhammā cetovimuttīti veditabbā’’ti. Catupārisuddhisīlanti ariyamaggādhigamassa padaṭṭhānabhūtaṃ catupārisuddhisīlaṃ. Sutādīsupi eseva nayo. Attano cittappavattiārocanavasena saha kathanaṃ saṃkathā, saṃkathāva sākacchā. Idha pana kammaṭṭhānapaṭibaddhāti āha ‘‘kammaṭṭhāne…pe… kathā’’ti. Tattha kammaṭṭhānassa ekavāraṃ vīthiyā appaṭipajjanaṃ khalanaṃ, anekavāraṃ pakkhalanaṃ, tadubhayassa vicchedanīkathā khalanapakkhalanachedanakathā. Pūrentassāti vivaṭṭanissitaṃ katvā pālentassa brūhentassa ca. Suṇantassāti ‘‘yathāuggahitakammaṭṭhānaṃ phātiṃ gamissatī’’ti evaṃ suṇantassa. Teneva hi ‘‘sappāyadhammassavana’’nti vuttaṃ. Kammaṃ karontassāti bhāvanānuyogakammaṃ karontassa.

    பஞ்சஸுபி டா²னேஸு அந்த-ஸத்³தோ³ ஹேதுஅத்த²ஜோதனோ த³ட்ட²ப்³போ³. ஏவஞ்ஹி ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³னா வுச்சமானா அம்பு³பமா ச யுஜ்ஜெய்ய. உத³ககொட்ட²கந்தி ஆலவாலங். தி²ரங் கத்வா ப³ந்த⁴தீதி அஸிதி²லங் த³ள்ஹங் நாதிமஹந்தங் நாதிகு²த்³த³கங் கத்வா யோஜேதி. தி²ரங் கரோதீதி உத³கஸிஞ்சனகாலே ததோ ததோ விஸ்ஸரித்வா உத³கஸ்ஸ அனிக்க²மனத்த²ங் ஆலவாலங் தி²ரதரங் கரோதி. ஸுக்க²த³ண்ட³கோதி தஸ்ஸேவ அம்ப³க³ச்ச²கஸ்ஸ ஸுக்கோ² ஸாகா²ஸீஸகோ. கிபில்லிகபுடோதி தம்ப³கிபில்லிககுடஜங். க²ணித்திந்தி குதா³லங். கொட்ட²கப³ந்த⁴னங் விய ஸீலங் ஸம்மாதி³ட்டி²யா வட்³ட⁴னுபாயஸ்ஸ மூலபா⁴வதோ. உத³கஸிஞ்சனங் விய த⁴ம்மஸ்ஸவனங் பா⁴வனாய பரிப்³ரூஹனதோ. மரியாதா³ய தி²ரபா⁴வகரணங் விய ஸமதோ² யதா²வுத்தபா⁴வனாதி⁴ட்டா²னாய ஸீலமரியாதா³ய த³ள்ஹபா⁴வாபாத³னதோ. ஸமாஹிதஸ்ஸ ஹி ஸீலங் தி²ரதரங் ஹோதி. ஸமீபே வல்லிஆதீ³னங் ஹரணங் விய கம்மட்டா²னே க²லனபக்க²லனச்சே²த³னங் இஜ்ஜி²தப்³ப³பா⁴வனாய விப³ந்தா⁴பனயனதோ. மூலக²ணனங் விய ஸத்தன்னங் அனுபஸ்ஸனானங் பா⁴வனா தஸ்ஸா விப³ந்த⁴ஸ்ஸ மூலகானங் தண்ஹாமானதி³ட்டீ²னங் பலிக²ணனதோ. எத்த² ச யஸ்மா ஸுபரிஸுத்³த⁴ஸீலஸ்ஸ கம்மட்டா²னங் அனுயுஞ்ஜந்தஸ்ஸ ஸப்பாயத⁴ம்மஸ்ஸவனங் இச்சி²தப்³ப³ங், ததோ யதா²ஸுதே அத்தே² ஸாகச்சா²ஸமாபஜ்ஜனங், ததோ கம்மட்டா²னவிஸோத⁴னேன ஸமத²னிப்ப²த்தி, ததோ ஸமாஹிதஸ்ஸ ஆரத்³த⁴விபஸ்ஸகஸ்ஸ விபஸ்ஸனாபாரிபூரி. பரிபுண்ணவிபஸ்ஸனோ மக்³க³ஸம்மாதி³ட்டி²ங் பரிப்³ரூஹேதீதி ஏவமேதேஸங் அங்கா³னங் பரம்பராய ஸம்முகா² ச அனுக்³க³ண்ஹனதோ அயமானுபுப்³பீ³ கதி²தாதி வேதி³தப்³ப³ங்.

    Pañcasupi ṭhānesu anta-saddo hetuatthajotano daṭṭhabbo. Evañhi ‘‘yathā hī’’tiādinā vuccamānā ambupamā ca yujjeyya. Udakakoṭṭhakanti ālavālaṃ. Thiraṃ katvā bandhatīti asithilaṃ daḷhaṃ nātimahantaṃ nātikhuddakaṃ katvā yojeti. Thiraṃ karotīti udakasiñcanakāle tato tato vissaritvā udakassa anikkhamanatthaṃ ālavālaṃ thirataraṃ karoti. Sukkhadaṇḍakoti tasseva ambagacchakassa sukkho sākhāsīsako. Kipillikapuṭoti tambakipillikakuṭajaṃ. Khaṇittinti kudālaṃ. Koṭṭhakabandhanaṃ viya sīlaṃ sammādiṭṭhiyā vaḍḍhanupāyassa mūlabhāvato. Udakasiñcanaṃ viya dhammassavanaṃ bhāvanāya paribrūhanato. Mariyādāya thirabhāvakaraṇaṃ viya samatho yathāvuttabhāvanādhiṭṭhānāya sīlamariyādāya daḷhabhāvāpādanato. Samāhitassa hi sīlaṃ thirataraṃ hoti. Samīpe valliādīnaṃ haraṇaṃ viya kammaṭṭhāne khalanapakkhalanacchedanaṃ ijjhitabbabhāvanāya vibandhāpanayanato. Mūlakhaṇanaṃ viya sattannaṃ anupassanānaṃ bhāvanā tassā vibandhassa mūlakānaṃ taṇhāmānadiṭṭhīnaṃ palikhaṇanato. Ettha ca yasmā suparisuddhasīlassa kammaṭṭhānaṃ anuyuñjantassa sappāyadhammassavanaṃ icchitabbaṃ, tato yathāsute atthe sākacchāsamāpajjanaṃ, tato kammaṭṭhānavisodhanena samathanipphatti, tato samāhitassa āraddhavipassakassa vipassanāpāripūri. Paripuṇṇavipassano maggasammādiṭṭhiṃ paribrūhetīti evametesaṃ aṅgānaṃ paramparāya sammukhā ca anuggaṇhanato ayamānupubbī kathitāti veditabbaṃ.

    453. இத⁴ கிங் புச்ச²தீதி இத⁴ ஏவங் அரஹத்தப²லங் பாபிதாய தே³ஸனாய ‘‘கதி பனாவுஸோ, ப⁴வா’’தி ப⁴வங் புச்ச²ந்தோ கீதி³ஸங் அனுஸந்தி⁴ங் உபாதா³ய புச்ச²தீதி அத்தோ². தேனேவ ஹி ‘‘மூலமேவ க³தோ அனுஸந்தீ⁴’’தி வத்வா அதி⁴ப்பாயங் பகாஸெந்தோ ‘‘து³ப்பஞ்ஞோ’’திஆதி³மாஹ. து³ப்பஞ்ஞோதி ஹி இத⁴ அப்படிவித்³த⁴ஸச்சோ அதி⁴ப்பேதோ, ந ஜளோ ஏவ. காமப⁴வோதிஆதீ³ஸு கம்மோபபத்திபே⁴த³தோ து³விதோ⁴பி ப⁴வோ அதி⁴ப்பேதோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘காமப⁴வூபக³ங் கம்ம’’ந்திஆதி³மாஹ. தத்த² யங் வத்தப்³ப³ங், தங் விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ தங்ஸங்வண்ணனாயங் (விஸுத்³தி⁴॰ 2.647; விஸுத்³தி⁴॰ மஹாடீ॰ 2.646-647) வுத்தனயேன வேதி³தப்³ப³ங். புனப்³ப⁴வஸ்ஸாதி புனப்புனங் அபராபரங் ப⁴வனதோ ஜாயனதோ புனப்³ப⁴வோதி லத்³த⁴னாமஸ்ஸ வட்டபப³ந்த⁴ஸ்ஸ. தேனாஹ ‘‘இத⁴ வட்டங் புச்சி²ஸ்ஸாமீ’’தி. அபி⁴னிப்³ப³த்தீதி ப⁴வயோனிக³திஆதி³வஸேன நிப்³ப³த்தி. தஹிங் தஹிங் தஸ்மிங் தஸ்மிங் ப⁴வாதி³கே. அபி⁴னந்த³னாதி தண்ஹாஅபி⁴னந்த³னஹேது. க³மனாக³மனங் ஹோதீதிஆதி³னா ப⁴வாதீ³ஸு ஸத்தானங் அபராபரங் சுதிபடிஸந்தி⁴யோ த³ஸ்ஸேதி. க²யனிரோதே⁴னாதி அச்சந்தக²யஸங்கா²தேன அனுப்பாத³னிரோதே⁴ன. உப⁴யமேதங் ந வத்தப்³ப³ங் பஹானாபி⁴ஸமயபா⁴வனாபி⁴ஸமயானங் அச்சாஸன்னகாலத்தா. வத்தப்³ப³ங் தங் ஹேதுப²லத⁴ம்மூபசாரவஸேன. யதா² ஹி பதீ³புஜ்ஜலனஹேதுகோ அந்த⁴காரவிக³மோ, ஏவங் விஜ்ஜுப்பாத³ஹேதுகோ அவிஜ்ஜானிரோதோ⁴, ஹேதுப²லத⁴ம்மா ச ஸமானகாலாபி புப்³பா³பரகாலா விய வோஹரீயந்தி யதா² – ‘‘சக்கு²ஞ்ச படிச்ச ரூபே ச உப்பஜ்ஜதி சக்கு²விஞ்ஞாண’’ந்தி (ம॰ நி॰ 1.204, 400; ம॰ நி॰ 3.420, 425, 426; ஸங்॰ நி॰ 2.43-45; 2.4.60; கதா²॰ 465, 467) பச்சயபச்சயுப்பன்னகிரியா. க³மனங் உபச்சி²ஜ்ஜதி இத⁴ காமப⁴வே பரினிப்³பா³னேன. ஆக³மனங் உபச்சி²ஜ்ஜதி தத்த² ரூபாரூபேஸு பரினிப்³பா³னேன. க³மனாக³மனங் உபச்சி²ஜ்ஜதி ஸப்³ப³ஸோ அபராபருப்பத்தியா அபா⁴வதோ.

    453.Idha kiṃ pucchatīti idha evaṃ arahattaphalaṃ pāpitāya desanāya ‘‘kati panāvuso, bhavā’’ti bhavaṃ pucchanto kīdisaṃ anusandhiṃ upādāya pucchatīti attho. Teneva hi ‘‘mūlameva gato anusandhī’’ti vatvā adhippāyaṃ pakāsento ‘‘duppañño’’tiādimāha. Duppaññoti hi idha appaṭividdhasacco adhippeto, na jaḷo eva. Kāmabhavotiādīsu kammopapattibhedato duvidhopi bhavo adhippetoti dassento ‘‘kāmabhavūpagaṃ kamma’’ntiādimāha. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ visuddhimaggetaṃsaṃvaṇṇanāyaṃ (visuddhi. 2.647; visuddhi. mahāṭī. 2.646-647) vuttanayena veditabbaṃ. Punabbhavassāti punappunaṃ aparāparaṃ bhavanato jāyanato punabbhavoti laddhanāmassa vaṭṭapabandhassa. Tenāha ‘‘idha vaṭṭaṃ pucchissāmī’’ti. Abhinibbattīti bhavayonigatiādivasena nibbatti. Tahiṃ tahiṃ tasmiṃ tasmiṃ bhavādike. Abhinandanāti taṇhāabhinandanahetu. Gamanāgamanaṃ hotītiādinā bhavādīsu sattānaṃ aparāparaṃ cutipaṭisandhiyo dasseti. Khayanirodhenāti accantakhayasaṅkhātena anuppādanirodhena. Ubhayametaṃ na vattabbaṃ pahānābhisamayabhāvanābhisamayānaṃ accāsannakālattā. Vattabbaṃ taṃ hetuphaladhammūpacāravasena. Yathā hi padīpujjalanahetuko andhakāravigamo, evaṃ vijjuppādahetuko avijjānirodho, hetuphaladhammā ca samānakālāpi pubbāparakālā viya voharīyanti yathā – ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti (ma. ni. 1.204, 400; ma. ni. 3.420, 425, 426; saṃ. ni. 2.43-45; 2.4.60; kathā. 465, 467) paccayapaccayuppannakiriyā. Gamanaṃ upacchijjati idha kāmabhave parinibbānena. Āgamanaṃ upacchijjati tattha rūpārūpesu parinibbānena. Gamanāgamanaṃ upacchijjati sabbaso aparāparuppattiyā abhāvato.

    454. விவட்டகதா²ய பரதோ ஜோதிதங் பட²மங் ஜா²னங் விவட்டங் பத்வா டி²தஸ்ஸ உக்கட்ட²னித்³தே³ஸேன உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தஸ்ஸ நிரோத⁴ஸாத⁴கங் விபா⁴விதுங் யுத்தந்தி ஆஹ ‘‘கதமங் பனாவுஸோதி இத⁴ கிங் புச்ச²தீ’’திஆதி³. ததா² ஹி அனந்தரங் நிரோத⁴ஸமாபஜ்ஜனகேன பி⁴க்கு²னா ஜானிதப்³பா³னி பட²மஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ ஸம்பயோக³பஹானங்கா³னி புச்சி²தானி. அங்க³வவத்தா²னந்தி ஜா²னங்க³வவத்தா²னங். கொட்டா²ஸபரிச்சே²தோ³தி தத்த² லப்³ப⁴மானப²ஸ்ஸபஞ்சமகாதி³த⁴ம்மகொட்டா²ஸபரிச்சே²தோ³ ஜானிதப்³போ³. இமஸ்மிங் ஜா²னே எத்தகா த⁴ம்மா ஸங்விஜ்ஜந்தி, எத்தகா நிரோதி⁴தாதி ஜானிதப்³ப³ங். உபகாரானுபகாரானி அங்கா³னீதி நிரோத⁴ஸமாபத்தியா உபகாரானி ச அனுபகாரானி ச அங்கா³னி. நிரோத⁴ஸமாபத்தியா ஹி ஸோளஸஹி ஞாணசரியாஹி நவஹி ஸமாதி⁴சரியாஹி ச பத்தப்³ப³த்தா தங்தங்ஞாணஸ்ஸ ஸமாதி⁴சரியாஹி ஸமதிக்கமிதப்³பா³ த⁴ம்மா அனுபகாரகங்கா³னி, ஸமதிக்கமகா உபகாரகங்கா³னி. தேஸஞ்ஹி வஸேன யதா²னுபுப்³ப³ங் உபஸந்துபஸந்தஓளாரிகபா⁴வாய ப⁴வக்³க³ஸமாபத்தியா ஸங்கா²ராவஸேஸஸுகு²மதங் பத்தா சித்தசேதஸிகா யதா²பரிச்சி²ன்னங் காலங் நிருஜ்ஜ²ந்தி, அப்பவத்திங் க³ச்ச²ந்தி. தஸ்ஸாதி நிரோத⁴ஸ்ஸ. அனந்தரபச்சயந்தி அனந்தரபச்சயஸதி³ஸங். ந ஹி நிரோத⁴ஸ்ஸ கோசி த⁴ம்மோ அனந்தரபச்சயோ நாம அத்தி². யஞ்ஹி ததா³ சித்தசேதஸிகானங் ததா² நிருஜ்ஜ²னங், தங் யதா²வுத்தபுப்³பா³பி⁴ஸங்கா²ரஹேதுகாய நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனஸமாபத்தியா அஹோஸீதி ஸா தஸ்ஸ அனந்தரபச்சயோ விய ஹோதீதி தங் வுத்தங். ச² ஸமாபத்தியோதி ஸுத்தந்தனயேன வுத்தஸுத்தந்தபிடகஸங்வண்ணனாதி கத்வா. ‘‘ஸத்த ஸமாபத்தியோ’’தி பன வத்தப்³ப³ங், அஞ்ஞதா² இத³ங் ‘‘சதுரங்கி³க’’ந்தி ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா. நயங் வா த³ஸ்ஸெத்வாதி ஆதி³அந்தத³ஸ்ஸனவஸேன நயத³ஸ்ஸனங் கத்வா.

    454. Vivaṭṭakathāya parato jotitaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ vivaṭṭaṃ patvā ṭhitassa ukkaṭṭhaniddesena ubhatobhāgavimuttassa nirodhasādhakaṃ vibhāvituṃ yuttanti āha ‘‘katamaṃ panāvusoti idha kiṃ pucchatī’’tiādi. Tathā hi anantaraṃ nirodhasamāpajjanakena bhikkhunā jānitabbāni paṭhamassa jhānassa sampayogapahānaṅgāni pucchitāni. Aṅgavavatthānanti jhānaṅgavavatthānaṃ. Koṭṭhāsaparicchedoti tattha labbhamānaphassapañcamakādidhammakoṭṭhāsaparicchedo jānitabbo. Imasmiṃ jhāne ettakā dhammā saṃvijjanti, ettakā nirodhitāti jānitabbaṃ. Upakārānupakārāni aṅgānīti nirodhasamāpattiyā upakārāni ca anupakārāni ca aṅgāni. Nirodhasamāpattiyā hi soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi ca pattabbattā taṃtaṃñāṇassa samādhicariyāhi samatikkamitabbā dhammā anupakārakaṅgāni, samatikkamakā upakārakaṅgāni. Tesañhi vasena yathānupubbaṃ upasantupasantaoḷārikabhāvāya bhavaggasamāpattiyā saṅkhārāvasesasukhumataṃ pattā cittacetasikā yathāparicchinnaṃ kālaṃ nirujjhanti, appavattiṃ gacchanti. Tassāti nirodhassa. Anantarapaccayanti anantarapaccayasadisaṃ. Na hi nirodhassa koci dhammo anantarapaccayo nāma atthi. Yañhi tadā cittacetasikānaṃ tathā nirujjhanaṃ, taṃ yathāvuttapubbābhisaṅkhārahetukāya nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ahosīti sā tassa anantarapaccayo viya hotīti taṃ vuttaṃ. Cha samāpattiyoti suttantanayena vuttasuttantapiṭakasaṃvaṇṇanāti katvā. ‘‘Satta samāpattiyo’’ti pana vattabbaṃ, aññathā idaṃ ‘‘caturaṅgika’’nti na vattabbaṃ siyā. Nayaṃ vā dassetvāti ādiantadassanavasena nayadassanaṃ katvā.

    455. ஏவங் நிரோத⁴ஸ்ஸ பாத³கங் விபா⁴வெத்வா இதா³னி அந்தோனிரோதே⁴ அனுபப³ந்த⁴பா⁴வதோ பஞ்சன்னங் பஸாதா³னங் பச்சயபுச்ச²னே பட²மங் தாவ தே ஸரூபதோ ஆவேணிகதோ ஆவேணிகவிஸயதோ படிஸ்ஸரணதோ ச புச்ச²னவஸேன பாளி பவத்தாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘விஞ்ஞாணனிஸ்ஸயே பஞ்ச பஸாதே³ புச்ச²ந்தோ’’தி ஆஹ. கோ³சரவிஸயந்தி எத்த² காமங் தப்³ப³ஹுலசாரிதாபெக்க²ங் கோ³சரக்³க³ஹணங், அனஞ்ஞத்த²பா⁴வாபெக்க²ங் விஸயக்³க³ஹணந்தி அத்தே²வ கோ³சரவிஸயபா⁴வானங் விஸேஸோ, விவரியமானங் பன உப⁴யம்பி ஆரம்மணஸபா⁴வமேவாதி ஆஹ ‘‘கோ³சரபூ⁴தங் விஸய’’ந்தி. ஏகேகஸ்ஸாதி ஏகோ ஏகஸ்ஸ, அஞ்ஞோ அஞ்ஞஸ்ஸாதி அத்தோ². அஞ்ஞத்தோ² ஹி அயங் ஏக-ஸத்³தோ³ ‘‘இத்தே²கே அபி⁴வத³ந்தீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.27) விய. ஸசே ஹீதிஆதி³ அபூ⁴தபரிகப்பனவசனமேதங். தத்த² ஸமோதா⁴னெத்வாதி ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா. வினாபி முகே²னாதிஆதி³னா அத்த²ஸல்லாபிகனித³ஸ்ஸனங் நாம த³ஸ்ஸேதி. யதா² விஞ்ஞாணாதி⁴ட்டி²தமேவ சக்கு² ரூபங் பஸ்ஸதி, ந கேவலங், ஏவங் சக்கு²னிஸ்ஸயமேவ விஞ்ஞாணங் தங் பஸ்ஸதி, ந இதரந்தி ஆஹ ‘‘சக்கு²பஸாதே³ உபனேஹீ’’தி. தேன தேஸங் தத்த² ஸங்ஹச்சகாரிதங் த³ஸ்ஸேதி. யதி³ வா நீலங் யதி³ வா பீதகந்தி இத³ங் நீலபீதாதி³ஸபா⁴வஜானநமத்தங் ஸந்தா⁴யாஹ. நீலங் பீதகந்தி பஜானநங் சக்கு²விஞ்ஞாணஸ்ஸ நத்தே²வ அவிகப்பகபா⁴வதோ. ஏதேஸங் சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³னங். நிஸ்ஸயஸீஸேன நிஸ்ஸிதபுச்சா² ஹேஸா, ஏவஞ்ஹி விஸயானுப⁴வனசோத³னா ஸமத்தி²தா ஹோதி. தேனாஹ ‘‘சக்கு²விஞ்ஞாணங் ஹீ’’திஆதி³. யதா²ஸகங் விஸயங் ரஜ்ஜனாதி³வஸேன அனுப⁴விதுங் அஸமத்தா²னி சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³னி, தத்த² ஸமத்த²தாயேவ ச நத்தி², ந கிஞ்சி அத்த²தோ படிஸரந்தானி விய ஹொந்தீதி வுத்தங் ‘‘கிங் ஏதானி படிஸரந்தீ’’தி. ஜவனமனோ படிஸரணந்தி பஞ்சத்³வாரிகங் இதரஞ்ச ஸாதா⁴ரணதோ வத்வா புன யாய’ஸ்ஸ ரஜ்ஜனாதி³பவத்தியா படிஸரணதா, ஸா ஸவிஸேஸா யத்த² லப்³ப⁴தி, தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘மனொத்³வாரிகஜவனமனோ வா’’தி ஆஹ. ஏதஸ்மிங் பன த்³வாரேதி சக்கு²த்³வாரே ஜவனங் ரஜ்ஜதி வா து³ஸ்ஸதி வா முய்ஹதி வா, யதோ தத்த² அஞ்ஞாணாதி³அஸங்வரோ பவத்ததி.

    455. Evaṃ nirodhassa pādakaṃ vibhāvetvā idāni antonirodhe anupabandhabhāvato pañcannaṃ pasādānaṃ paccayapucchane paṭhamaṃ tāva te sarūpato āveṇikato āveṇikavisayato paṭissaraṇato ca pucchanavasena pāḷi pavattāti dassento ‘‘viññāṇanissaye pañca pasāde pucchanto’’ti āha. Gocaravisayanti ettha kāmaṃ tabbahulacāritāpekkhaṃ gocaraggahaṇaṃ, anaññatthabhāvāpekkhaṃ visayaggahaṇanti attheva gocaravisayabhāvānaṃ viseso, vivariyamānaṃ pana ubhayampi ārammaṇasabhāvamevāti āha ‘‘gocarabhūtaṃ visaya’’nti. Ekekassāti eko ekassa, añño aññassāti attho. Aññattho hi ayaṃ eka-saddo ‘‘ittheke abhivadantī’’tiādīsu (ma. ni. 3.27) viya. Sace hītiādi abhūtaparikappanavacanametaṃ. Tattha samodhānetvāti ekajjhaṃ katvā. Vināpi mukhenātiādinā atthasallāpikanidassanaṃ nāma dasseti. Yathā viññāṇādhiṭṭhitameva cakkhu rūpaṃ passati, na kevalaṃ, evaṃ cakkhunissayameva viññāṇaṃ taṃ passati, na itaranti āha ‘‘cakkhupasāde upanehī’’ti. Tena tesaṃ tattha saṃhaccakāritaṃ dasseti. Yadi vā nīlaṃ yadi vā pītakanti idaṃ nīlapītādisabhāvajānanamattaṃ sandhāyāha. Nīlaṃ pītakanti pajānanaṃ cakkhuviññāṇassa nattheva avikappakabhāvato. Etesaṃ cakkhuviññāṇādīnaṃ. Nissayasīsena nissitapucchā hesā, evañhi visayānubhavanacodanā samatthitā hoti. Tenāha ‘‘cakkhuviññāṇaṃ hī’’tiādi. Yathāsakaṃ visayaṃ rajjanādivasena anubhavituṃ asamatthāni cakkhuviññāṇādīni, tattha samatthatāyeva ca natthi, na kiñci atthato paṭisarantāni viya hontīti vuttaṃ ‘‘kiṃ etāni paṭisarantī’’ti. Javanamano paṭisaraṇanti pañcadvārikaṃ itarañca sādhāraṇato vatvā puna yāya’ssa rajjanādipavattiyā paṭisaraṇatā, sā savisesā yattha labbhati, taṃ dassento ‘‘manodvārikajavanamano vā’’ti āha. Etasmiṃ pana dvāreti cakkhudvāre javanaṃ rajjati vā dussati vā muyhati vā, yato tattha aññāṇādiasaṃvaro pavattati.

    தத்ராதி தஸ்மிங் ஜவனமனஸ்ஸேவ படிஸரணபா⁴வே. து³ப்³ப³லபோ⁴ஜகாதி ஹீனஸாமத்தி²யா ராஜபொ⁴க்³கா³. ஸேவகானங் க³ணனாய யோஜிததி³வஸே லப்³ப⁴மானகஹாபணோ யுத்திகஹாபணோ. அந்து³ப³ந்த⁴னேன ப³த்³த⁴ஸ்ஸ விஸ்ஸஜ்ஜனேன லப்³ப⁴மானகஹாபணோ ப³ந்த⁴கஹாபணோ. கிஞ்சி பஹரந்தே மா பஹரந்தூதி படிக்கி²பதோ தா³தப்³ப³த³ண்டோ³ மாபஹாரகஹாபணோ. ஸோ ஸப்³போ³பி பரித்தகேஸு கா³மிகமனுஸ்ஸேஸு ததா² லப்³ப⁴மானோ எத்தகோ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘அட்ட²கஹாபணோ வா’’திஆதி³. ஸதவத்து²கந்தி ஸதகரீஸவத்து²கங். ஏஸ நயோ ஸேஸபத³த்³வயேபி. தத்தா²திஆதி³ உபமாஸங்ஸந்த⁴னங், தங் ஸுவிஞ்ஞெய்யமேவ.

    Tatrāti tasmiṃ javanamanasseva paṭisaraṇabhāve. Dubbalabhojakāti hīnasāmatthiyā rājabhoggā. Sevakānaṃ gaṇanāya yojitadivase labbhamānakahāpaṇo yuttikahāpaṇo. Andubandhanena baddhassa vissajjanena labbhamānakahāpaṇo bandhakahāpaṇo. Kiñci paharante mā paharantūti paṭikkhipato dātabbadaṇḍo māpahārakahāpaṇo. So sabbopi parittakesu gāmikamanussesu tathā labbhamāno ettako hotīti āha ‘‘aṭṭhakahāpaṇo vā’’tiādi. Satavatthukanti satakarīsavatthukaṃ. Esa nayo sesapadadvayepi. Tatthātiādi upamāsaṃsandhanaṃ, taṃ suviññeyyameva.

    456. அந்தோனிரோத⁴ஸ்மிங் பஞ்ச பஸாதே³தி நிரோத⁴ஸமாபன்னஸ்ஸ பவத்தமானே பஞ்ச பஸாதே³. கிரியமயபவத்தஸ்மிந்தி ஜவனாதி³கிரியானிப்³ப³த்தகத⁴ம்மப்பவத்தியங். ப³லவபச்சயா ஹொந்தீதி பச்சா²ஜாதவிப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தபச்சயேஹி பச்சயா ஹொந்தி, உபத்த²ம்ப⁴கபா⁴வேன ப³லவபச்சயா ஹொந்தி. ஜீவிதிந்த்³ரியங் படிச்சாதி இந்த்³ரியஅத்தி²அவிக³தபச்சயவஸேன பச்சயபூ⁴தங் ஜீவிதிந்த்³ரியங் படிச்ச பஞ்சவிதோ⁴பி பஸாதோ³ திட்ட²தி. ஜீவிதிந்த்³ரியேன வினா ந திட்ட²தி ஜீவிதிந்த்³ரியரஹிதஸ்ஸ கம்மஸமுட்டா²னரூபகலாபஸ்ஸ அபா⁴வதோ. தஸ்மாதி யஸ்மா அனுபாலனலக்க²ணேன ஜீவிதேன அனுபாலிதா ஏவ உஸ்மா பவத்ததி, ந தேன அனநுபாலிதா, தஸ்மா உஸ்மா ஆயுங் படிச்ச திட்ட²தி. ஜாலஸிக²ங் படிச்ச ஆபா⁴ பஞ்ஞாயதீதி ஜாலஸிகா²ஸங்கா²தபூ⁴தஸங்கா⁴தங் ஸஹேவ பவத்தமானங் நிஸ்ஸாய ‘‘ஆபா⁴’’தி லத்³த⁴னாமா வண்ணதா⁴து ‘‘உஜ்ஜலதி, அந்த⁴காரங் வித⁴மதி, ரூபக³தானி ச வித³ங்ஸேதீ’’திஆதீ³ஹி பகாரேஹி ஞாயதி. தங் ஆலோகங் படிச்சாதி தங் வுத்தப்பகாரங் ஆலோகங் பச்சயங் லபி⁴த்வா. ஜாலஸிகா² பஞ்ஞாயதீதி ‘‘அப்பிகா, மஹதீ, உஜு, குடிலா’’திஆதி³னா பாகடா ஹோதி.

    456.Antonirodhasmiṃ pañca pasādeti nirodhasamāpannassa pavattamāne pañca pasāde. Kiriyamayapavattasminti javanādikiriyānibbattakadhammappavattiyaṃ. Balavapaccayā hontīti pacchājātavippayuttaatthiavigatapaccayehi paccayā honti, upatthambhakabhāvena balavapaccayā honti. Jīvitindriyaṃ paṭiccāti indriyaatthiavigatapaccayavasena paccayabhūtaṃ jīvitindriyaṃ paṭicca pañcavidhopi pasādo tiṭṭhati. Jīvitindriyena vinā na tiṭṭhati jīvitindriyarahitassa kammasamuṭṭhānarūpakalāpassa abhāvato. Tasmāti yasmā anupālanalakkhaṇena jīvitena anupālitā eva usmā pavattati, na tena ananupālitā, tasmā usmā āyuṃ paṭicca tiṭṭhati. Jālasikhaṃ paṭicca ābhā paññāyatīti jālasikhāsaṅkhātabhūtasaṅghātaṃ saheva pavattamānaṃ nissāya ‘‘ābhā’’ti laddhanāmā vaṇṇadhātu ‘‘ujjalati, andhakāraṃ vidhamati, rūpagatāni ca vidaṃsetī’’tiādīhi pakārehi ñāyati. Taṃ ālokaṃ paṭiccāti taṃ vuttappakāraṃ ālokaṃ paccayaṃ labhitvā. Jālasikhā paññāyatīti ‘‘appikā, mahatī, uju, kuṭilā’’tiādinā pākaṭā hoti.

    ஜாலஸிகா² விய கம்மஜதேஜோ நிஸ்ஸயபா⁴வதோ. ஆலோகோ விய ஜீவிதிந்த்³ரியங் தன்னிஸ்ஸிதபா⁴வதோ. இதா³னி உபமோபமிதப்³பா³னங் ஸம்ப³ந்த⁴ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஜாலஸிகா² ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஆலோகங் க³ஹெத்வாவ உப்பஜ்ஜதீதி இமினா யதா² ஜாலஸிகா²ய ஸஹேவ ஆலோகோ உப்பஜ்ஜதி, ஏவங் கம்மஜுஸ்மனா ஸஹேவ ஜீவிதிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதீதி த³ஸ்ஸேதி. ஜாலஸிகா²ஸன்னிஸ்ஸயோ தஸ்ஸா ஸதியேவ ஹொந்தோ ஆலோகோ தாய உப்பாதி³தோ விய ஹோதீதி ஆஹ ‘‘அத்தனா ஜனிதஆலோகேனேவா’’தி. உஸ்மா நாமெத்த² கம்மஸமுட்டா²னா தேஜோதா⁴து தன்னிஸ்ஸிதஞ்ச ஜீவிதிந்த்³ரியங் தத³னுபாலகஞ்சாதி ஆஹ ‘‘கம்மஜமஹாபூ⁴தஸம்ப⁴வேன ஜீவிதிந்த்³ரியேன உஸ்மாய அனுபாலன’’ந்தி. ந கேவலங் க²ணட்டி²தியா ஏவ, அத² கோ² பப³ந்தா⁴னுபச்சே²த³ஸ்ஸபி ஜீவிதிந்த்³ரியங் காரணந்தி ஆஹ ‘‘வஸ்ஸஸதம்பி கம்மஜதேஜபவத்தங் பாலேதீ’’தி. உஸ்மா ஆயுனோ பச்சயோ ஹொந்தோ ஸேஸபூ⁴தஸஹிதோ ஏவ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘மஹாபூ⁴தானீ’’தி. ததா² ஆயுபி ஸஹஜாதரூபங் பாலெந்தமேவ உஸ்மாய பச்சயோ ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘மஹாபூ⁴தானி பாலேதீ’’தி.

    Jālasikhāviya kammajatejo nissayabhāvato. Āloko viya jīvitindriyaṃ tannissitabhāvato. Idāni upamopamitabbānaṃ sambandhaṃ dassetuṃ ‘‘jālasikhā hī’’tiādi vuttaṃ. Ālokaṃ gahetvāva uppajjatīti iminā yathā jālasikhāya saheva āloko uppajjati, evaṃ kammajusmanā saheva jīvitindriyaṃ uppajjatīti dasseti. Jālasikhāsannissayo tassā satiyeva honto āloko tāya uppādito viya hotīti āha ‘‘attanā janitaālokenevā’’ti. Usmā nāmettha kammasamuṭṭhānā tejodhātu tannissitañca jīvitindriyaṃ tadanupālakañcāti āha ‘‘kammajamahābhūtasambhavena jīvitindriyena usmāya anupālana’’nti. Na kevalaṃ khaṇaṭṭhitiyā eva, atha kho pabandhānupacchedassapi jīvitindriyaṃ kāraṇanti āha ‘‘vassasatampi kammajatejapavattaṃ pāletī’’ti. Usmā āyuno paccayo honto sesabhūtasahito eva hotīti āha ‘‘mahābhūtānī’’ti. Tathā āyupi sahajātarūpaṃ pālentameva usmāya paccayo hotīti vuttaṃ ‘‘mahābhūtāni pāletī’’ti.

    457. ஆயு ஏவ இந்த்³ரியபச்சயாதி³வஸேன ஸஹஜாதத⁴ம்மானங் அனுபாலனவஸேன ஸங்க²ரணதோ ஆயுஸங்கா²ரோ. ப³ஹுவசனநித்³தே³ஸோ பன அனேகஸதஸஹஸ்ஸபே⁴தே³ஸு ரூபகலாபேஸு பவத்தியா அனேகபே⁴த³ந்தி கத்வா. ஆரம்மணரஸங் அனுப⁴வந்தீதி வேத³னியா யதா² ‘‘நிய்யானிகா’’தி. தேனாஹ ‘‘வேத³னா த⁴ம்மாவா’’தி. ஸுகா²தி³பே⁴த³பி⁴ன்னத்தா ப³ஹுவசனநித்³தே³ஸோ. இமேஸங் ஆயுஸங்கா²ரவேத³னானங் ஏகந்தனிரோத⁴ங் ஸமாபன்னஸ்ஸ மரணேன ப⁴விதப்³ப³ங் வேத³னாய நிருத்³த⁴த்தா. ஆயுஸங்கா²ரானங் ததா² அனிருத்³த⁴த்தா நிரோத⁴ஸ்ஸ ஸமாபஜ்ஜனமேவ ந ஸியா, குதோ வுட்டா²னங். தேன வுத்தங் பாளியங் ‘‘தே ச ஹாவுஸோ’’திஆதி³. வுட்டா²னங் பஞ்ஞாயதி ஸஞ்ஞாவேத³னாதீ³னங் உப்பத்தியா. இதா³னி தமத்த²ங் வித்தா²ரதோ உபமாய விபா⁴வேதுங் ‘‘யோ ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். உக்கண்டி²த்வாதி நானாரம்மணாபாததோ நிப்³பி³ந்தி³த்வா. யதா²பரிச்சி²ன்னகாலவஸேனாதி யதா²பரிச்சி²ன்னே காலே ஸம்பத்தே. ரூபஜீவிதிந்த்³ரியபச்சயாதி இந்த்³ரியபச்சயபூ⁴தா . ஜாலாபவத்தங் விய அரூபத⁴ம்மா தேஜுஸ்ஸத³பா⁴வதோ விஸயோபா⁴ஸனதோ ச. உத³கப்பஹாரோ விய நிரோத⁴ஸமாபத்தியா புப்³பா³பி⁴ஸங்கா²ரோ. பிஹிதஅங்கா³ரா விய ரூபஜீவிதிந்த்³ரியங் உஸ்மாமத்ததாய அனோபா⁴ஸனதோ . யதா²பரிச்சி²ன்னகாலாக³மனந்தி யதா²பரிச்சி²ன்னகாலஸ்ஸ உபக³மனங். அனுரூபபத்திவஸேனேவ ரூபபவத்திக்³க³ஹணங். இமங் ரூபகாயங் ஜஹந்தீதி இமஸ்மா ரூபகாயா களேவரா விக³ச்ச²ந்தி நப்பவத்தந்தி.

    457. Āyu eva indriyapaccayādivasena sahajātadhammānaṃ anupālanavasena saṅkharaṇato āyusaṅkhāro. Bahuvacananiddeso pana anekasatasahassabhedesu rūpakalāpesu pavattiyā anekabhedanti katvā. Ārammaṇarasaṃ anubhavantīti vedaniyā yathā ‘‘niyyānikā’’ti. Tenāha ‘‘vedanā dhammāvā’’ti. Sukhādibhedabhinnattā bahuvacananiddeso. Imesaṃ āyusaṅkhāravedanānaṃ ekantanirodhaṃ samāpannassa maraṇena bhavitabbaṃ vedanāya niruddhattā. Āyusaṅkhārānaṃ tathā aniruddhattā nirodhassa samāpajjanameva na siyā, kuto vuṭṭhānaṃ. Tena vuttaṃ pāḷiyaṃ ‘‘te ca hāvuso’’tiādi. Vuṭṭhānaṃ paññāyati saññāvedanādīnaṃ uppattiyā. Idāni tamatthaṃ vitthārato upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ. Ukkaṇṭhitvāti nānārammaṇāpātato nibbinditvā. Yathāparicchinnakālavasenāti yathāparicchinne kāle sampatte. Rūpajīvitindriyapaccayāti indriyapaccayabhūtā . Jālāpavattaṃ viya arūpadhammā tejussadabhāvato visayobhāsanato ca. Udakappahāro viya nirodhasamāpattiyā pubbābhisaṅkhāro. Pihitaaṅgārā viya rūpajīvitindriyaṃ usmāmattatāya anobhāsanato . Yathāparicchinnakālāgamananti yathāparicchinnakālassa upagamanaṃ. Anurūpapattivaseneva rūpapavattiggahaṇaṃ. Imaṃ rūpakāyaṃ jahantīti imasmā rūpakāyā kaḷevarā vigacchanti nappavattanti.

    காயேன ஸங்க²ரீயந்தீதி காயஸங்கா²ரா தப்படிப³த்³த⁴வுத்திதாய. வாசங் ஸங்க²ரொந்தீதி வசீஸங்கா²ரா. விதக்கெத்வா விசாரெத்வா ஹி வாசங் பி⁴ந்த³தி கதே²தி. சித்தேன ஸங்க²ரீயந்தீதி சித்தஸங்கா²ரா தப்படிப³த்³த⁴வுத்திதோ. சித்தஸங்கா²ரனிரோத⁴சோத³னாய ரூபனிரோதோ⁴ விய சித்தனிரோதோ⁴ அசோதி³தோ தேஸங் ததோ அஞ்ஞத்தாதி ந சித்தஸம்பயுத்தனிரோதோ⁴ ஏகந்திகோ விதக்காதி³னிரோதே⁴ தத³பா⁴வதோ. யங் பன வுத்தங் ‘‘வாசா அனிருத்³தா⁴ ஹோதீ’’தி, தம்பி ந. வாசங் ஸங்க²ரொந்தீதி ஹி வசீஸங்கா²ரா, தேஸு நிருத்³தே⁴ஸு கத²ங் வாசாய அனிரோதோ⁴. சித்தங் பன நிருத்³தே⁴ஸுபி சித்தஸங்கா²ரேஸு தேஹி அனபி⁴ஸங்க²தத்தா விதக்காதி³னிரோதோ⁴ விய பவத்ததியேவாதி அயமெத்த² பரஸ்ஸ அதி⁴ப்பாயோ. ஆனந்தரியகம்மங் கதங் ப⁴வெய்ய, சித்தஸ்ஸ அனிருத்³த⁴த்தா தங் நிஸ்ஸாய ச ரூபத⁴ம்மானங் அனபக³தத்தா தே ஜீவந்தி ஏவ நாமாதி. ப்³யஞ்ஜனே அபி⁴னிவேஸங் அகத்வாதி ‘‘சித்தஸங்கா²ரா நிருத்³தா⁴’’தி வசனதோ தேவ நிருத்³தா⁴, ந சித்தந்தி ஏவங் நெய்யத்த²ங் ஸுத்தங் ‘‘நீதத்த²’’ந்தி அபி⁴னிவேஸங் அகத்வா. ஆசரியானங் நயே ட²த்வாதி பரம்பராக³தானங் ஆசரியானங் அதி⁴ப்பாயே ட²த்வாதி அத்தோ². உபபரிக்கி²தப்³போ³தி ஸுத்தந்தராக³மதோ ஸுத்தந்தரபத³ஸ்ஸ அவிபரீதோ அத்தோ² வீமங்ஸிதப்³போ³. யதா² ஹி ‘‘அஸஞ்ஞப⁴வோ’’தி வசனதோ ‘‘ஸஞ்ஞாவ தத்த² நத்தி², இதரே பன சித்தசேதஸிகா ஸந்தீ’’தி அயமெத்த² அத்தோ² ந க³ய்ஹதி. யதா² ச ‘‘நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதன’’ந்தி வசனதோ ‘‘ஸஞ்ஞாவ தத்த² தாதி³ஸீ, ந ப²ஸ்ஸாத³யோ’’தி அயமெத்த² அத்தோ² ந க³ய்ஹதி ஸஞ்ஞாஸீஸேன தே³ஸனாதி கத்வா, ஏவமிதா⁴பி ‘‘சித்தஸங்கா²ரா நிருத்³தா⁴’’தி, ‘‘ஸஞ்ஞாவேத³யிதனிரோதோ⁴’’தி ச தே³ஸனாஸீஸமேவ. ஸப்³பே³பி பன சித்தசேதஸிகா தத்த² நிருஜ்ஜ²ந்தேவாதி அயமெத்த² அவிபரீதோ அத்தோ² வேதி³தப்³போ³, ததா²புப்³பா³பி⁴ஸங்கா²ரேன ஸப்³பே³ஸங்யேவ சித்தசேதஸிகானங் தத்த² நிருஜ்ஜ²னதோ. ஏதேன யங் புப்³பே³ ‘‘அஞ்ஞத்தா, தத³பா⁴வதோ’’தி ச யுத்திவசனங், தத³யுத்தங் அதி⁴ப்பாயானவபோ³த⁴தோதி த³ஸ்ஸிதங் ஹோதி. தேனாஹ ‘‘அத்தோ² ஹி படிஸரணங், ந ப்³யஞ்ஜன’’ந்தி.

    Kāyena saṅkharīyantīti kāyasaṅkhārā tappaṭibaddhavuttitāya. Vācaṃ saṅkharontīti vacīsaṅkhārā. Vitakketvā vicāretvā hi vācaṃ bhindati katheti. Cittena saṅkharīyantīti cittasaṅkhārā tappaṭibaddhavuttito. Cittasaṅkhāranirodhacodanāya rūpanirodho viya cittanirodho acodito tesaṃ tato aññattāti na cittasampayuttanirodho ekantiko vitakkādinirodhe tadabhāvato. Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘vācā aniruddhā hotī’’ti, tampi na. Vācaṃ saṅkharontīti hi vacīsaṅkhārā, tesu niruddhesu kathaṃ vācāya anirodho. Cittaṃ pana niruddhesupi cittasaṅkhāresu tehi anabhisaṅkhatattā vitakkādinirodho viya pavattatiyevāti ayamettha parassa adhippāyo. Ānantariyakammaṃ kataṃ bhaveyya, cittassa aniruddhattā taṃ nissāya ca rūpadhammānaṃ anapagatattā te jīvanti eva nāmāti. Byañjane abhinivesaṃ akatvāti ‘‘cittasaṅkhārā niruddhā’’ti vacanato teva niruddhā, na cittanti evaṃ neyyatthaṃ suttaṃ ‘‘nītattha’’nti abhinivesaṃ akatvā. Ācariyānaṃ naye ṭhatvāti paramparāgatānaṃ ācariyānaṃ adhippāye ṭhatvāti attho. Upaparikkhitabboti suttantarāgamato suttantarapadassa aviparīto attho vīmaṃsitabbo. Yathā hi ‘‘asaññabhavo’’ti vacanato ‘‘saññāva tattha natthi, itare pana cittacetasikā santī’’ti ayamettha attho na gayhati. Yathā ca ‘‘nevasaññānāsaññāyatana’’nti vacanato ‘‘saññāva tattha tādisī, na phassādayo’’ti ayamettha attho na gayhati saññāsīsena desanāti katvā, evamidhāpi ‘‘cittasaṅkhārā niruddhā’’ti, ‘‘saññāvedayitanirodho’’ti ca desanāsīsameva. Sabbepi pana cittacetasikā tattha nirujjhantevāti ayamettha aviparīto attho veditabbo, tathāpubbābhisaṅkhārena sabbesaṃyeva cittacetasikānaṃ tattha nirujjhanato. Etena yaṃ pubbe ‘‘aññattā, tadabhāvato’’ti ca yuttivacanaṃ, tadayuttaṃ adhippāyānavabodhatoti dassitaṃ hoti. Tenāha ‘‘attho hi paṭisaraṇaṃ, na byañjana’’nti.

    உபஹதானீதி பா³தி⁴தானி. மக்கி²தானீதி த⁴ங்ஸிதானி. ஆரம்மணக⁴ட்டனாய இந்த்³ரியானங் கிலமதோ² சக்கு²னா பா⁴ஸுரரூபஸுகு²மரஜத³ஸ்ஸனேன விபா⁴வேதப்³போ³. ததா² ஹி உண்ஹகாலே புரதோ அக்³கி³ம்ஹி ஜலந்தே க²ரஸ்ஸரே ச பணவே ஆகோடிதே அக்கீ²னி பே⁴தா³னி விய ந ஸஹந்தி ஸோதானி ‘‘ஸிக²ரேன விய அபி⁴ஹஞ்ஞந்தீ’’தி வத்தாரோ ஹொந்தி.

    Upahatānīti bādhitāni. Makkhitānīti dhaṃsitāni. Ārammaṇaghaṭṭanāya indriyānaṃ kilamatho cakkhunā bhāsurarūpasukhumarajadassanena vibhāvetabbo. Tathā hi uṇhakāle purato aggimhi jalante kharassare ca paṇave ākoṭite akkhīni bhedāni viya na sahanti sotāni ‘‘sikharena viya abhihaññantī’’ti vattāro honti.

    458. ரூபாவசரசதுத்த²ஜ்ஜா²னமேவ ரூபவிராக³பா⁴வனாவஸேன பவத்தங் அரூபஜ்ஜா²னந்தி நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனங் விஸ்ஸஜ்ஜெந்தோ த⁴ம்மஸேனாபதி ‘‘ஸுக²ஸ்ஸ ச பஹானா’’திஆதி³னா விஸ்ஸஜ்ஜேஸி. அபக³மனேன விக³மேன பச்சயா அபக³மனபச்சயா ஸுகா²தி³ப்பஹானானி. அதி⁴க³மபச்சயா பன கஸிணேஸு ரூபாவசரசதுத்த²ஜ்ஜா²னங் ஹெட்டி²மா தயோ ச ஆருப்பா. ந ஹி ஸக்கா தானி அனதி⁴க³ந்த்வா நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனமதி⁴க³ந்துங். நிரோத⁴தோ வுட்டா²னகப²லஸமாபத்திந்தி நிரோத⁴தோ வுட்டா²னபூ⁴தங் அனிச்சானுபஸ்ஸனாஸமுதா³க³தப²லஸமாபத்திங். ஸா ஹி ‘‘அனிமித்தா சேதோவிமுத்தீ’’தி வுச்சதி. யதா² ஸமத²னிஸ்ஸந்தோ³ அபி⁴ஞ்ஞா, மெத்தாகருணாமுதி³தாப்³ரஹ்மவிஹாரனிஸ்ஸந்தோ³ உபெக்கா²ப்³ரஹ்மவிஹாரோ, கஸிணனிஸ்ஸந்தோ³ ஆருப்பா, ஸமத²விபஸ்ஸனானிஸ்ஸந்தோ³ நிரோத⁴ஸமாபத்தி, ஏவங் விபஸ்ஸனாய நிஸ்ஸந்த³ப²லபூ⁴தங் ஸாமஞ்ஞப²லந்தி ஆஹ ‘‘விபஸ்ஸனானிஸ்ஸந்தா³ய ப²லஸமாபத்தியா’’தி. ஆரம்மணா நாம ஸாரம்மணத⁴ம்மானங் விஸேஸதோ உப்பத்தினிமித்தந்தி ஆஹ ‘‘ஸப்³ப³னிமித்தானந்தி ரூபாதீ³னங் ஸப்³பா³ரம்மணான’’ந்தி. நத்தி² எத்த² கிஞ்சி ஸங்கா²ரனிமித்தந்தி அனிமித்தா, அஸங்க²தா தா⁴தூதி ஆஹ ‘‘ஸப்³ப³னிமித்தாபக³தாய நிப்³பா³னதா⁴துயா’’தி. ப²லஸமாபத்திஸஹஜாதங் மனஸிகாரங் ஸந்தா⁴யாஹ, ந ஆவஜ்ஜனமனஸிகாரங். ந ஹெத்த² தஸ்ஸ ஸம்ப⁴வோ அனுலோமானந்தரங் உப்பஜ்ஜனதோ.

    458. Rūpāvacaracatutthajjhānameva rūpavirāgabhāvanāvasena pavattaṃ arūpajjhānanti nevasaññānāsaññāyatanaṃ vissajjento dhammasenāpati ‘‘sukhassa ca pahānā’’tiādinā vissajjesi. Apagamanena vigamena paccayā apagamanapaccayā sukhādippahānāni. Adhigamapaccayā pana kasiṇesu rūpāvacaracatutthajjhānaṃ heṭṭhimā tayo ca āruppā. Na hi sakkā tāni anadhigantvā nevasaññānāsaññāyatanamadhigantuṃ. Nirodhato vuṭṭhānakaphalasamāpattinti nirodhato vuṭṭhānabhūtaṃ aniccānupassanāsamudāgataphalasamāpattiṃ. Sā hi ‘‘animittā cetovimuttī’’ti vuccati. Yathā samathanissando abhiññā, mettākaruṇāmuditābrahmavihāranissando upekkhābrahmavihāro, kasiṇanissando āruppā, samathavipassanānissando nirodhasamāpatti, evaṃ vipassanāya nissandaphalabhūtaṃ sāmaññaphalanti āha ‘‘vipassanānissandāya phalasamāpattiyā’’ti. Ārammaṇā nāma sārammaṇadhammānaṃ visesato uppattinimittanti āha ‘‘sabbanimittānanti rūpādīnaṃ sabbārammaṇāna’’nti. Natthi ettha kiñci saṅkhāranimittanti animittā, asaṅkhatā dhātūti āha ‘‘sabbanimittāpagatāya nibbānadhātuyā’’ti. Phalasamāpattisahajātaṃ manasikāraṃ sandhāyāha, na āvajjanamanasikāraṃ. Na hettha tassa sambhavo anulomānantaraṃ uppajjanato.

    இமஸ்மிங் டா²னேதி இத⁴ வுத்தனிரோத⁴ஸ்ஸ ஆதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானானங் க³ஹிதானங் இமஸ்மிங் பரியோஸானஸ்ஸ க³ஹிதட்டா²னே. த்³வீஹி ப³லேஹீதி ஸமத²விபஸ்ஸனாப³லேஹி. தயோ ச ஸங்கா²ரானந்தி காயஸங்கா²ராதீ³னங் திண்ணங் ஸங்கா²ரானங். ஸோளஸஹி ஞாணசரியாஹீதி அனிச்சானுபஸ்ஸனா, து³க்கா², அனத்தா, நிப்³பி³தா³, விராகா³, நிரோதா⁴, படினிஸ்ஸக்³கா³, விவட்டானுபஸ்ஸனா, ஸோதாபத்திமக்³கோ³…பே॰… அரஹத்தப²லஸமாபத்தீதி இமாஹி ஸோளஸஹி ஞாணசரியாஹி. நவஹி ஸமாதி⁴சரியாஹீதி பட²மஜ்ஜா²னஸமாதி⁴ஆதீ³ஹி நவஹி ஸமாதி⁴சரியாஹி. யோ யதா²வுத்தாஸு சரியாஸு புக்³க³லஸ்ஸ வஸீபா⁴வோ, ஸா வஸீபா⁴வதாபஞ்ஞா. அஸ்ஸா ஸா கதி²தாதி யோஜனா. வினிச்ச²யகதா²தி வினிச்ச²யவஸேன பவத்தா அட்ட²கதா² கதி²தா. தஸ்மா விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ (விஸுத்³தி⁴॰ 2.868-869) தங்ஸங்வண்ணனாயஞ்ச (விஸுத்³தி⁴॰ மஹாடீ॰ 2.868) வுத்தனயேன வேதி³தப்³பா³.

    Imasmiṃ ṭhāneti idha vuttanirodhassa ādimajjhapariyosānānaṃ gahitānaṃ imasmiṃ pariyosānassa gahitaṭṭhāne. Dvīhi balehīti samathavipassanābalehi. Tayo ca saṅkhārānanti kāyasaṅkhārādīnaṃ tiṇṇaṃ saṅkhārānaṃ. Soḷasahi ñāṇacariyāhīti aniccānupassanā, dukkhā, anattā, nibbidā, virāgā, nirodhā, paṭinissaggā, vivaṭṭānupassanā, sotāpattimaggo…pe… arahattaphalasamāpattīti imāhi soḷasahi ñāṇacariyāhi. Navahi samādhicariyāhīti paṭhamajjhānasamādhiādīhi navahi samādhicariyāhi. Yo yathāvuttāsu cariyāsu puggalassa vasībhāvo, sā vasībhāvatāpaññā. Assā sā kathitāti yojanā. Vinicchayakathāti vinicchayavasena pavattā aṭṭhakathā kathitā. Tasmā visuddhimagge (visuddhi. 2.868-869) taṃsaṃvaṇṇanāyañca (visuddhi. mahāṭī. 2.868) vuttanayena veditabbā.

    வலஞ்ஜனஸமாபத்தி அரியவிஹாரவஸேன விஹரணஸமாபத்தி. டி²தியாதி எத்த² பப³ந்த⁴ட்டி²தி அதி⁴ப்பேதா, ந க²ணட்டி²தி. கஸ்மா? ஸமாபஜ்ஜனத்தா. தேனாஹ ‘‘டி²தியாதி சிரட்டி²தத்த²’’ந்தி. அத்³தா⁴னபரிச்சே²தோ³தி எத்தகங் காலங் ஸமாபத்தியா வீதினாமெஸ்ஸாமீதி பகே³வ காலபரிச்சே²தோ³. ரூபாதி³னிமித்தவஸேனாதி கம்மகம்மனிமித்தக³தினிமித்தேஸு யதா²ரஹங் லப்³ப⁴மானரூபாதி³னிமித்தவஸேன. தத்த² யஸ்மா கம்மனிமித்தே ச²ப்³பி³த⁴ம்பி ஆரம்மணங் லப்³ப⁴தி, தஸ்மா ‘‘ஸப்³ப³னிமித்தான’’ந்தி வுத்தங், ந ஸப்³பே³ஸங் ஆரம்மணானங் ஏகஜ்ஜ²ங், ஏகந்ததோ வா மனஸிகாதப்³ப³தோ. லக்க²ணவசனஞ்ஹேதங் யதா² ‘‘தா³தப்³ப³மேதங் பே⁴ஸஜ்ஜங், யதி³ மே ப்³யாதி⁴தா ஸியு’’ந்தி.

    Valañjanasamāpatti ariyavihāravasena viharaṇasamāpatti. Ṭhitiyāti ettha pabandhaṭṭhiti adhippetā, na khaṇaṭṭhiti. Kasmā? Samāpajjanattā. Tenāha ‘‘ṭhitiyāti ciraṭṭhitattha’’nti. Addhānaparicchedoti ettakaṃ kālaṃ samāpattiyā vītināmessāmīti pageva kālaparicchedo. Rūpādinimittavasenāti kammakammanimittagatinimittesu yathārahaṃ labbhamānarūpādinimittavasena. Tattha yasmā kammanimitte chabbidhampi ārammaṇaṃ labbhati, tasmā ‘‘sabbanimittāna’’nti vuttaṃ, na sabbesaṃ ārammaṇānaṃ ekajjhaṃ, ekantato vā manasikātabbato. Lakkhaṇavacanañhetaṃ yathā ‘‘dātabbametaṃ bhesajjaṃ, yadi me byādhitā siyu’’nti.

    459. நீலம்பி ஸஞ்ஜானாதீதிஆதி³னா நீலாதி³க்³க³ஹணமுகே²ன தங்வண்ணானங் ஸத்தானங் ஸஞ்ஜானநங் அவேராதி³பா⁴வமனஸிகரணங் ஜோதிதந்தி ஆஹ ‘‘ஏதஸ்மிஞ்ஹி டா²னே அப்பமாணா சேதோவிமுத்தி கதி²தா’’தி. எத்த² ஆகிஞ்சஞ்ஞங் கதி²தந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ‘‘எத்த² ஸுஞ்ஞதா’’தி, ‘‘எத்த² அனிமித்தா’’தி எத்தா²பி ஏஸேவ நயோ. ந்தி ‘‘இத⁴ அஞ்ஞங் அபி⁴னவங் நாம நத்தீ²’’திஆதி³னா வுத்தங் அத்த²வசனங். ஏதாதி அப்பமாணசேதோவிமுத்திஆத³யோ. ஏகனாமகாதி ஏகேகனாமகா, யே நானாப்³யஞ்ஜனாதி அதி⁴ப்பேதா. ஏகோ த⁴ம்மோதி அரஹத்தப²லஸமாபத்தி. சதுனாமகோதி அப்பமாணசேதோவிமுத்திஆதி³னாமகோ. ஏதந்தி ஏதமத்த²ங். அப்பமாணாதி அனோதி⁴ஸோ, ஓதி⁴ஸோபி வா ‘‘எத்தகா’’தி அபரிமிதா. அஸேஸெத்வாதி அஸுப⁴ஸமாபத்தி விய ஏகஸ்ஸேவ அக்³க³ஹணதோ.

    459.Nīlampi sañjānātītiādinā nīlādiggahaṇamukhena taṃvaṇṇānaṃ sattānaṃ sañjānanaṃ averādibhāvamanasikaraṇaṃ jotitanti āha ‘‘etasmiñhi ṭhāne appamāṇā cetovimutti kathitā’’ti. Ettha ākiñcaññaṃ kathitanti sambandho. ‘‘Ettha suññatā’’ti, ‘‘ettha animittā’’ti etthāpi eseva nayo. Nti ‘‘idha aññaṃ abhinavaṃ nāma natthī’’tiādinā vuttaṃ atthavacanaṃ. Etāti appamāṇacetovimuttiādayo. Ekanāmakāti ekekanāmakā, ye nānābyañjanāti adhippetā. Eko dhammoti arahattaphalasamāpatti. Catunāmakoti appamāṇacetovimuttiādināmako. Etanti etamatthaṃ. Appamāṇāti anodhiso, odhisopi vā ‘‘ettakā’’ti aparimitā. Asesetvāti asubhasamāpatti viya ekasseva aggahaṇato.

    கிஞ்சாபி அஸுப⁴னிமித்தாரம்மணம்பி கிஞ்சனங் ஹோதி, ஆரம்மணஸங்க⁴ட்டனஸ்ஸ கிஞ்சனஸ்ஸ அஸுப⁴ஸமாபத்தீனம்பி படிபா⁴க³னிமித்தஸங்கா²தங் ஆரம்மணங் ஸபி³ம்ப³ங் விய விக்³க³ஹங் கிஞ்சனங் ஹுத்வா உபட்டா²தி, ந ததா² இமஸ்ஸாதி. நனு ப்³ரஹ்மவிஹாரபட²மாருப்பானம்பி படிபா⁴க³னிமித்தபூ⁴தங் கிஞ்சி ஆரம்மணங் நத்தீ²தி? ஸச்சங் நத்தி², அயங் பன பட²மாருப்பவிஞ்ஞாணங் விய ந படிபா⁴க³னிமித்தபூ⁴தஆரம்மணதாய ஏவங் வுத்தா. அத்தேனாதி அத்தனா. ப⁴வதி ஏதேன அத்தாதி அபி⁴தா⁴னங் பு³த்³தி⁴ சாதி பா⁴வோ, அத்தா. பா⁴வ-ஸத்³தோ³பி அத்தபரியாயோதி ஆஹ ‘‘பா⁴வபோஸபுக்³க³லாதி³ஸங்கா²தேனா’’தி. நேஸங் அப்பமாணஸமாதி⁴ஆதீ³னங் சதுன்னங். ‘‘நானதா பாகடாவா’’தி வுத்தங் நானத்தங் பூ⁴மிதோ ஆரம்மணதோ ச த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அத்தோ² பனா’’திஆதி³ வுத்தங். பரித்தாதி³பா⁴வேன அதீதாதி³பா⁴வேன அஜ்ஜ²த்தாதி³பா⁴வேன ச ந வத்தப்³ப³ங் ஆரம்மணங் ஏதிஸ்ஸாதி நவத்தப்³பா³ரம்மணா நிப்³பா³னாரம்மணப²லஸமாபத்திபா⁴வதோ.

    Kiñcāpi asubhanimittārammaṇampi kiñcanaṃ hoti, ārammaṇasaṅghaṭṭanassa kiñcanassa asubhasamāpattīnampi paṭibhāganimittasaṅkhātaṃ ārammaṇaṃ sabimbaṃ viya viggahaṃ kiñcanaṃ hutvā upaṭṭhāti, na tathā imassāti. Nanu brahmavihārapaṭhamāruppānampi paṭibhāganimittabhūtaṃ kiñci ārammaṇaṃ natthīti? Saccaṃ natthi, ayaṃ pana paṭhamāruppaviññāṇaṃ viya na paṭibhāganimittabhūtaārammaṇatāya evaṃ vuttā. Attenāti attanā. Bhavati etena attāti abhidhānaṃ buddhi cāti bhāvo, attā. Bhāva-saddopi attapariyāyoti āha ‘‘bhāvaposapuggalādisaṅkhātenā’’ti. Nesaṃ appamāṇasamādhiādīnaṃ catunnaṃ. ‘‘Nānatā pākaṭāvā’’ti vuttaṃ nānattaṃ bhūmito ārammaṇato ca dassetuṃ ‘‘attho panā’’tiādi vuttaṃ. Parittādibhāvena atītādibhāvena ajjhattādibhāvena ca na vattabbaṃ ārammaṇaṃ etissāti navattabbārammaṇā nibbānārammaṇaphalasamāpattibhāvato.

    எத்தகோதி ராகா³தீ³ஹி ஸங்கிலிட்ட²தாய எத்தகப்பமாணோ, உத்தானோ பரித்தசேதஸோதி அத்தோ². நிப்³பா³னம்பி அப்பமாணமேவ பமாணகரணானங் அபா⁴வேனாதி ஆனெத்வா ஸம்ப³ந்தோ⁴. அகுப்பாதி அரஹத்தப²லசேதோவிமுத்தி படிபக்கே²ஹி அகோபனீயதாய. கிஞ்சதீதி கத்தரி படி²தோ தா⁴து மத்³த³னத்தோ²தி ஆஹ ‘‘கிஞ்சதி மத்³த³தீ’’தி. தஸ்ஸ பயோக³ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘மனுஸ்ஸா கிரா’’திஆதி³ வுத்தங்.

    Ettakoti rāgādīhi saṃkiliṭṭhatāya ettakappamāṇo, uttāno parittacetasoti attho. Nibbānampi appamāṇameva pamāṇakaraṇānaṃ abhāvenāti ānetvā sambandho. Akuppāti arahattaphalacetovimutti paṭipakkhehi akopanīyatāya. Kiñcatīti kattari paṭhito dhātu maddanatthoti āha ‘‘kiñcati maddatī’’ti. Tassa payogaṃ dassetuṃ ‘‘manussā kirā’’tiādi vuttaṃ.

    ஸமூஹாதி³க⁴னவஸேன ஸகிச்சபரிச்சே²த³தாய ச ஸவிக்³க³ஹா விய உபட்டி²தா ஸங்கா²ரா நிச்சாதி³க்³கா³ஹஸ்ஸ வத்து²தாய ‘‘நிச்சனிமித்தங் ஸுகா²தி³னிமித்த’’ந்தி ச வுச்சதி. விபஸ்ஸனா பன தத்த² க⁴னவினிப்³போ⁴க³ங் கரொந்தீ நிச்சாதி³க்³கா³ஹங் வித⁴மெந்தீ ‘‘நிமித்தங் ஸமுக்³கா⁴தேதீ’’தி வுத்தா க⁴னநிமித்தஸ்ஸ ஆரம்மணபூ⁴தஸ்ஸ அபா⁴வா. ந க³ஹிதாதி ஏகத்த²பத³னித்³தே³ஸே பாளியங் கஸ்மா ந க³ஹிதா? ஸாதி ஸுஞ்ஞதா சேதோவிமுத்தி. ஸப்³ப³த்தா²தி அப்பமாணாசேதோவிமுத்திஆதி³னித்³தே³ஸேஸு. ஆரம்மணவஸேனாதி ஆரம்மணவஸேனபி ஏகத்தா², ந கேவலங் ஸபா⁴வஸரஸதோவ. இமினா பரியாயேனாதி அப்பமாணதோதிஆதி³னா ஆரம்மணதோ லத்³த⁴பரியாயேன. அஞ்ஞஸ்மிங் பன டா²னேதி ஆகிஞ்சஞ்ஞாதி³ஸத்³த³பவத்திஹேதுதோ அஞ்ஞேன ஹேதுனா அப்பமாணாதிஸத்³த³ப்பவத்தியங் ஏதஸ்ஸ சேதோவிமுத்தியா ஹொந்தி. ஏஸ நயோ ஸேஸேஸுபி. இமினா பரியாயேனாதி இமினா தாய தாய ஸமஞ்ஞாய வோஹரிதப்³ப³தாபரியாயேன. ஸச்சானங் த³ஸ்ஸனமுகே²ன வட்டவஸேன உட்டி²ததே³ஸனங் அரஹத்தேன கூடங் க³ண்ஹந்தோ யதா²னுஸந்தி⁴னாவ தே³ஸனங் நிட்ட²பேஸி. யங் பனெத்த² அத்த²தோ அவிப⁴த்தங், தங் ஸுவிஞ்ஞெய்யமேவ.

    Samūhādighanavasena sakiccaparicchedatāya ca saviggahā viya upaṭṭhitā saṅkhārā niccādiggāhassa vatthutāya ‘‘niccanimittaṃ sukhādinimitta’’nti ca vuccati. Vipassanā pana tattha ghanavinibbhogaṃ karontī niccādiggāhaṃ vidhamentī ‘‘nimittaṃ samugghātetī’’ti vuttā ghananimittassa ārammaṇabhūtassa abhāvā. Na gahitāti ekatthapadaniddese pāḷiyaṃ kasmā na gahitā? Sāti suññatā cetovimutti. Sabbatthāti appamāṇācetovimuttiādiniddesesu. Ārammaṇavasenāti ārammaṇavasenapi ekatthā, na kevalaṃ sabhāvasarasatova. Iminā pariyāyenāti appamāṇatotiādinā ārammaṇato laddhapariyāyena. Aññasmiṃ pana ṭhāneti ākiñcaññādisaddapavattihetuto aññena hetunā appamāṇātisaddappavattiyaṃ etassa cetovimuttiyā honti. Esa nayo sesesupi. Iminā pariyāyenāti iminā tāya tāya samaññāya voharitabbatāpariyāyena. Saccānaṃ dassanamukhena vaṭṭavasena uṭṭhitadesanaṃ arahattena kūṭaṃ gaṇhanto yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesi. Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ, taṃ suviññeyyameva.

    மஹாவேத³ல்லஸுத்தவண்ணனாய லீனத்த²ப்பகாஸனா ஸமத்தா.

    Mahāvedallasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.




    Next: 4. சூளவேத³ல்லஸுத்தவண்ணனா • 4. Cūḷavedallasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / மஜ்ஜி²மனிகாய • Majjhimanikāya / 3. மஹாவேத³ல்லஸுத்தங் • 3. Mahāvedallasuttaṃ

    அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஜ்ஜி²மனிகாய (அட்ட²கதா²) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 3. மஹாவேத³ல்லஸுத்தவண்ணனா • 3. Mahāvedallasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact