| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိနယဝိနိစ္ဆယ-ဋီကာ • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
မဟာဝိဘင္ဂသင္ဂဟကထာဝဏ္ဏနာ
Mahāvibhaṅgasaṅgahakathāvaṇṇanā
၄. ဧဝံ သောတုဇနံ သဝနေ နိယောဇေတ္ဝာ ယထာပဋိညာတံ ဥတ္တရဝိနိစ္ဆယံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘မေထုန’’န္တိအာဒိ။ ‘‘ကတိ အာပတ္တိယော’’တိ အယံ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ, အဒိဋ္ဌဇောတနာ, ဝိမတိစ္ဆေဒနာ, အနုမတိ, ကထေတုကမ္ယတာပုစ္ဆာတိ ပဉ္စန္နံ ပုစ္ဆာနံ ကထေတုကမ္ယတာပုစ္ဆာ။ တိသ္သော အာပတ္တိယော ဖုသေတိ တသ္သာ သင္ခေပတော ဝိသ္သဇ္ဇနံ။
4. Evaṃ sotujanaṃ savane niyojetvā yathāpaṭiññātaṃ uttaravinicchayaṃ dassetumāha ‘‘methuna’’ntiādi. ‘‘Kati āpattiyo’’ti ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā, adiṭṭhajotanā, vimaticchedanā, anumati, kathetukamyatāpucchāti pañcannaṃ pucchānaṃ kathetukamyatāpucchā. Tisso āpattiyo phuseti tassā saṅkhepato vissajjanaṃ.
၅. ဧဝံ ဂဏနာဝသေန ဒသ္သိတာနံ ‘‘ဘဝေ’’တိအာဒိ သရူပတော ဒသ္သနံ။ ခေတ္တေတိ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂာနံ အညတရသ္မိံ အလ္လောကာသေ တိလဗီဇမတ္တေပိ ပဒေသေ။ မေထုနံ ပဋိသေဝန္တသ္သ ပာရာဇိကံ ဘဝေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ထုလ္လစ္စယ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ယေဘုယ္ယက္ခာယိတေ’’တိ ဣဒံ နိဒသ္သနမတ္တံ, ဥပဍ္ဎက္ခာယိတေပိ ထုလ္လစ္စယသ္သ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္တာ။ ဝဋ္ဋကတေ မုခေ အဖုသန္တံ အင္ဂဇာတံ ပဝေသေန္တသ္သ ဒုက္ကဋံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။
5. Evaṃ gaṇanāvasena dassitānaṃ ‘‘bhave’’tiādi sarūpato dassanaṃ. Khetteti tiṇṇaṃ maggānaṃ aññatarasmiṃ allokāse tilabījamattepi padese. Methunaṃ paṭisevantassa pārājikaṃ bhaveti sambandho. ‘‘Thullaccaya’’nti vuttanti yojanā. ‘‘Yebhuyyakkhāyite’’ti idaṃ nidassanamattaṃ, upaḍḍhakkhāyitepi thullaccayassa heṭṭhā vuttattā. Vaṭṭakate mukhe aphusantaṃ aṅgajātaṃ pavesentassa dukkaṭaṃ vuttanti yojanā.
၆. ‘‘အဒိန္နံ အာဒိယန္တော’’တိအာဒယောပိ ဝုတ္တနယာယေဝ။
6.‘‘Adinnaṃādiyanto’’tiādayopi vuttanayāyeva.
၇. ပဉ္စမာသဂ္ဃနေ ဝာပီတိ ပောရာဏကသ္သ နီလကဟာပဏသ္သ စတုတ္ထဘာဂသင္ခာတေ ပဉ္စမာသေ, တဒဂ္ဃနကေ ဝာ။ အဓိကေ ဝာတိ အတိရေကပဉ္စမာသကေ ဝာ တဒဂ္ဃနကေ ဝာ။ အဒိန္နေ ပဉ္စဝီသတိယာ အဝဟာရာနံ အညတရေန အဝဟဋေ ပရာဇယော ဟောတီတိ အတ္ထော။ မာသေ ဝာ ဦနမာသေ ဝာ တဒဂ္ဃနကေ ဝာ ဒုက္ကဋံ။ တတော မဇ္ဈေတိ ပဉ္စမာသကတော မဇ္ဈေ။ ပဉ္စ မာသာ သမာဟဋာ, ပဉ္စန္နံ မာသာနံ သမာဟာရောတိ ဝာ ပဉ္စမာသံ, ပဉ္စမာသံ အဂ္ဃတီတိ ပဉ္စမာသဂ္ဃနံ, ပဉ္စမာသဉ္စ ပဉ္စမာသဂ္ဃနဉ္စ ပဉ္စမာသဂ္ဃနံ, ဧကဒေသသရူပေကသေသောယံ, တသ္မိံ။ မာသေ ဝာတိ ဧတ္ထာပိ မာသော စ မာသဂ္ဃနကဉ္စ မာသမာသဂ္ဃနကောတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘မာသေ’’တိ ဧကဒေသသရူပေကသေသော, ဥတ္တရပဒလောပော စ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
7.Pañcamāsagghane vāpīti porāṇakassa nīlakahāpaṇassa catutthabhāgasaṅkhāte pañcamāse, tadagghanake vā. Adhike vāti atirekapañcamāsake vā tadagghanake vā. Adinne pañcavīsatiyā avahārānaṃ aññatarena avahaṭe parājayo hotīti attho. Māse vā ūnamāse vā tadagghanake vā dukkaṭaṃ. Tato majjheti pañcamāsakato majjhe. Pañca māsā samāhaṭā, pañcannaṃ māsānaṃ samāhāroti vā pañcamāsaṃ, pañcamāsaṃ agghatīti pañcamāsagghanaṃ, pañcamāsañca pañcamāsagghanañca pañcamāsagghanaṃ, ekadesasarūpekasesoyaṃ, tasmiṃ. Māse vāti etthāpi māso ca māsagghanakañca māsamāsagghanakoti vattabbe ‘‘māse’’ti ekadesasarūpekaseso, uttarapadalopo ca daṭṭhabbo.
‘‘ပဉ္စမာသဂ္ဃနေ’’တိ သာမညေန ဝုတ္တေပိ ပောရာဏကသ္သ နီလကဟာပဏသ္သေဝ စတုတ္ထဘာဂဝသေန ပဉ္စမာသနိယမော ကာတဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ဘဂဝတာ ဒုတိယပာရာဇိကံ ပညာပေန္တေန ဘိက္ခူသု ပဗ္ဗဇိတံ ပုရာဏဝောဟာရိကမဟာမတ္တံ ဘိက္ခုံ ‘‘ကိတ္တကေန ဝတ္ထုနာ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော စောရံ ဂဟေတ္ဝာ ဟနတိ ဝာ ဗန္ဓတိ ဝာ ပဗ္ဗာဇေတိ ဝာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တေန ‘‘ပာဒေန ဝာ ပာဒာရဟေန ဝာ’’တိ ဝုတ္တေ တေနေဝ ပမာဏေန အဒိန္နံ အာဒိယန္တသ္သ ပညတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယဉ္စ –
‘‘Pañcamāsagghane’’ti sāmaññena vuttepi porāṇakassa nīlakahāpaṇasseva catutthabhāgavasena pañcamāsaniyamo kātabbo. Tathā hi bhagavatā dutiyapārājikaṃ paññāpentena bhikkhūsu pabbajitaṃ purāṇavohārikamahāmattaṃ bhikkhuṃ ‘‘kittakena vatthunā rājā māgadho seniyo bimbisāro coraṃ gahetvā hanati vā bandhati vā pabbājeti vā’’ti pucchitvā tena ‘‘pādena vā pādārahena vā’’ti vutte teneva pamāṇena adinnaṃ ādiyantassa paññattaṃ. Aṭṭhakathāyañca –
‘‘ပဉ္စမာသကော ပာဒောတိ ပာဠိံ ဥလ္လိင္ဂိတ္ဝာ ‘တဒာ ရာဇဂဟေ ဝီသတိမာသကော ကဟာပဏော ဟောတိ, တသ္မာ ပဉ္စမာသကော ပာဒော’။ ဧတေန လက္ခဏေန သဗ္ဗဇနပဒေသု ကဟာပဏသ္သ စတုတ္ထော ဘာဂော ‘ပာဒော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော စ ခော ပောရာဏကသ္သ နီလကဟာပဏသ္သ ဝသေန, န ဣတရေသံ ဒုဒ္ရဒာမကာဒီနံ။ တေန ဟိ ပာဒေန အတီတာ ဗုဒ္ဓာပိ ပာရာဇိကံ ပညပေသုံ, အနာဂတာပိ ပညပေသ္သန္တိ။ သဗ္ဗဗုဒ္ဓာနဉ္ဟိ ပာရာဇိကဝတ္ထုမ္ဟိ ဝာ ပာရာဇိကေ ဝာ နာနတ္တံ နတ္ထိ, ဣမာနေဝ စတ္တာရိ ပာရာဇိကဝတ္ထူနိ, ဣမာနေဝ စတ္တာရိ ပာရာဇိကာနိ, ဣတော ဦနံ ဝာ အတိရေကံ ဝာ နတ္ထိ။ တသ္မာ ဘဂဝာပိ ဓနိယံ ဝိဂရဟိတ္ဝာ ပာဒေနေဝ ဒုတိယပာရာဇိကံ ပညပေန္တော ‘ယော ပန ဘိက္ခု အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတ’န္တိအာဒိမာဟာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၁.၈၈) ဝုတ္တံ။
‘‘Pañcamāsako pādoti pāḷiṃ ulliṅgitvā ‘tadā rājagahe vīsatimāsako kahāpaṇo hoti, tasmā pañcamāsako pādo’. Etena lakkhaṇena sabbajanapadesu kahāpaṇassa catuttho bhāgo ‘pādo’ti veditabbo. So ca kho porāṇakassa nīlakahāpaṇassa vasena, na itaresaṃ dudradāmakādīnaṃ. Tena hi pādena atītā buddhāpi pārājikaṃ paññapesuṃ, anāgatāpi paññapessanti. Sabbabuddhānañhi pārājikavatthumhi vā pārājike vā nānattaṃ natthi, imāneva cattāri pārājikavatthūni, imāneva cattāri pārājikāni, ito ūnaṃ vā atirekaṃ vā natthi. Tasmā bhagavāpi dhaniyaṃ vigarahitvā pādeneva dutiyapārājikaṃ paññapento ‘yo pana bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhāta’ntiādimāhā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.88) vuttaṃ.
သာရတ္ထဒီပနိယဉ္စ –
Sāratthadīpaniyañca –
‘‘စတုတ္ထော ဘာဂော ပာဒောတိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဣမိနာဝ သဗ္ဗဇနပဒေသု ကဟာပဏသ္သေဝ ဝီသတိမော ဘာဂောမာသကောတိ ဣဒဉ္စ ဝုတ္တမေဝ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပောရာဏသတ္ထာနုရူပံ လက္ခဏသမ္ပန္နာ ဥပ္ပာဒိတာ နီလကဟာပဏာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒုဒ္ရဒာမေန ဥပ္ပာဒိတော ဒုဒ္ရဒာမကော။ သော ကိရ နီလကဟာပဏသ္သ တိဘာဂံ အဂ္ဃတီ’တိ ဝတ္ဝာ ‘ယသ္မိံ ပဒေသေ နီလကဟာပဏာ န သန္တိ, တတ္ထာပိ နီလကဟာပဏဝသေနေဝ ပရိစ္ဆေဒော ကာတဗ္ဗော။ ကထံ? နီလကဟာပဏာနံ ဝဠဉ္ဇနဋ္ဌာနေ စ အဝဠဉ္ဇနဋ္ဌာနေ စ သမာနအဂ္ဃဝသေန ပဝတ္တမာနံ ဘဏ္ဍံ နီလကဟာပဏေန သမာနဂ္ဃံ ဂဟေတ္ဝာ တသ္သ စတုတ္ထဘာဂဂ္ဃနကံ နီလကဟာပဏသ္သ ပာဒဂ္ဃနကန္တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဝိနိစ္ဆယော ကာတဗ္ဗော’’တိ (သာရတ္ထ. ဋီ. ၂.၈၈) အယမတ္ထောဝ ဝုတ္တော။
‘‘Catuttho bhāgo pādoti veditabboti imināva sabbajanapadesu kahāpaṇasseva vīsatimo bhāgomāsakoti idañca vuttameva hotīti daṭṭhabbaṃ. Porāṇasatthānurūpaṃ lakkhaṇasampannā uppāditā nīlakahāpaṇāti veditabbā. Dudradāmena uppādito dudradāmako. So kira nīlakahāpaṇassa tibhāgaṃ agghatī’ti vatvā ‘yasmiṃ padese nīlakahāpaṇā na santi, tatthāpi nīlakahāpaṇavaseneva paricchedo kātabbo. Kathaṃ? Nīlakahāpaṇānaṃ vaḷañjanaṭṭhāne ca avaḷañjanaṭṭhāne ca samānaagghavasena pavattamānaṃ bhaṇḍaṃ nīlakahāpaṇena samānagghaṃ gahetvā tassa catutthabhāgagghanakaṃ nīlakahāpaṇassa pādagghanakanti paricchinditvā vinicchayo kātabbo’’ti (sārattha. ṭī. 2.88) ayamatthova vutto.
ဧတ္ထ ကဟာပဏံ နာမ ကရောန္တာ သုဝဏ္ဏေနပိ ကရောန္တိ ရဇတေနပိ တမ္ဗေနပိ သုဝဏ္ဏရဇတတမ္ဗမိသ္သကေနပိ ။ တေသု ကတရံ ကဟာပဏံ နီလကဟာပဏန္တိ? ကေစိ တာဝ ‘‘သုဝဏ္ဏကဟာပဏ’’န္တိ။ ကေစိ ‘‘မိသ္သကကဟာပဏ’’န္တိ။ တတ္ထ ‘‘သုဝဏ္ဏကဟာပဏ’’န္တိ ဝဒန္တာနံ အယမဓိပ္ပာယော – ပာရာဇိကဝတ္ထုနာ ပာဒေန သဗ္ဗတ္ထ ဧကလက္ခဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ, ကာလဒေသပရိဘောဂာဒိဝသေန အဂ္ဃနာနတ္တံ ပာဒသ္သေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဘဂဝတာ ဟိ ဓမ္မိကရာဇူဟိ ဟနနဗန္ဓနပဗ္ဗာဇနာနုရူပေနေဝ အဒိန္နာဒာနေ ပာရာဇိကံ ပညတ္တံ, န ဣတရထာ။ တသ္မာ ဧသာ သဗ္ဗဒာ သဗ္ဗတ္ထ အဗ္ယဘိစာရီတိ သုဝဏ္ဏမယသ္သ ကဟာပဏသ္သ စတုတ္ထေန ပာဒေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ။
Ettha kahāpaṇaṃ nāma karontā suvaṇṇenapi karonti rajatenapi tambenapi suvaṇṇarajatatambamissakenapi . Tesu kataraṃ kahāpaṇaṃ nīlakahāpaṇanti? Keci tāva ‘‘suvaṇṇakahāpaṇa’’nti. Keci ‘‘missakakahāpaṇa’’nti. Tattha ‘‘suvaṇṇakahāpaṇa’’nti vadantānaṃ ayamadhippāyo – pārājikavatthunā pādena sabbattha ekalakkhaṇena bhavitabbaṃ, kāladesaparibhogādivasena agghanānattaṃ pādasseva bhavitabbaṃ. Bhagavatā hi dhammikarājūhi hananabandhanapabbājanānurūpeneva adinnādāne pārājikaṃ paññattaṃ, na itarathā. Tasmā esā sabbadā sabbattha abyabhicārīti suvaṇṇamayassa kahāpaṇassa catutthena pādena bhavitabbanti.
‘‘မိသ္သကကဟာပဏ’’န္တိ ဝဒန္တာနံ ပန အယမဓိပ္ပာယော –
‘‘Missakakahāpaṇa’’nti vadantānaṃ pana ayamadhippāyo –
အဋ္ဌကထာယံ –
Aṭṭhakathāyaṃ –
‘‘တဒာ ရာဇဂဟေ ဝီသတိမာသကော ကဟာပဏော ဟောတိ, တသ္မာ ပဉ္စမာသကော ပာဒော။ ဧတေန လက္ခဏေန သဗ္ဗဇနပဒေသု ကဟာပဏသ္သ စတုတ္ထော ဘာဂော ‘ပာဒော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော စ ခော ပောရာဏကသ္သ နီလကဟာပဏသ္သ ဝသေန, န ဣတရေသံ ဒုဒ္ရဒာမကာဒီန’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၁.၈၈) –
‘‘Tadā rājagahe vīsatimāsako kahāpaṇo hoti, tasmā pañcamāsako pādo. Etena lakkhaṇena sabbajanapadesu kahāpaṇassa catuttho bhāgo ‘pādo’ti veditabbo. So ca kho porāṇakassa nīlakahāpaṇassa vasena, na itaresaṃ dudradāmakādīna’’nti (pārā. aṭṭha. 1.88) –
ဝုတ္တတ္တာ, သာရတ္ထဒီပနိယဉ္စ –
Vuttattā, sāratthadīpaniyañca –
‘‘ပောရာဏသတ္ထာနုရူပံ လက္ခဏသမ္ပန္နာ ဥပ္ပာဒိတာ နီလကဟာပဏာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ (သာရတ္ထ. ဋီ. ၂.၈၈) –
‘‘Porāṇasatthānurūpaṃ lakkhaṇasampannā uppāditā nīlakahāpaṇāti veditabbā’’ti (sārattha. ṭī. 2.88) –
ဝုတ္တတ္တာ စ ‘‘ဝိနယဝိနိစ္ဆယံ ပတ္ဝာ ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝစနတော စ မိသ္သကကဟာပဏောယေဝ နီလကဟာပဏော။ တတ္ထေဝ ဟိ ပောရာဏသတ္ထဝိဟိတံ လက္ခဏံ ဒိသ္သတိ။ ကထံ? ပဉ္စ မာသာ သုဝဏ္ဏသ္သ, တထာ ရဇတသ္သ, ဒသ မာသာ တမ္ဗသ္သာတိ ဧတေ ဝီသတိ မာသေ မိသ္သေတ္ဝာ ဗန္ဓနတ္ထာယ ဝီဟိမတ္တံ လောဟံ ပက္ခိပိတ္ဝာ အက္ခရာနိ စ ဟတ္ထိအာဒီနမညတရဉ္စ ရူပံ ဒသ္သေတ္ဝာ ကတော နိဒ္ဒောသတ္တာ နီလကဟာပဏော နာမ ဟောတီတိ။
Vuttattā ca ‘‘vinayavinicchayaṃ patvā garuke ṭhātabba’’nti vacanato ca missakakahāpaṇoyeva nīlakahāpaṇo. Tattheva hi porāṇasatthavihitaṃ lakkhaṇaṃ dissati. Kathaṃ? Pañca māsā suvaṇṇassa, tathā rajatassa, dasa māsā tambassāti ete vīsati māse missetvā bandhanatthāya vīhimattaṃ lohaṃ pakkhipitvā akkharāni ca hatthiādīnamaññatarañca rūpaṃ dassetvā kato niddosattā nīlakahāpaṇo nāma hotīti.
သိက္ခာဘာဇနဝိနိစ္ဆယေ စ ကေသုစိ ပောတ္ထကေသု ‘‘ပာဒော နာမ ပဉ္စ မာသာ သုဝဏ္ဏသ္သာ’’တိ ပုရိမပက္ခဝာဒီနံ မတေန ပာဌော လိခိတော။ ကေသုစိ ပောတ္ထကေသု ဒုတိယပက္ခဝာဒီနံ မတေန ‘‘ပဉ္စ မာသာ ဟိရညသ္သာ’’တိ ပာဌော လိခိတော။ သီဟဠဘာသာယ ပောရာဏကေဟိ လိခိတာယ သာမဏေရသိက္ခာယ ပန –
Sikkhābhājanavinicchaye ca kesuci potthakesu ‘‘pādo nāma pañca māsā suvaṇṇassā’’ti purimapakkhavādīnaṃ matena pāṭho likhito. Kesuci potthakesu dutiyapakkhavādīnaṃ matena ‘‘pañca māsā hiraññassā’’ti pāṭho likhito. Sīhaḷabhāsāya porāṇakehi likhitāya sāmaṇerasikkhāya pana –
‘‘ပောရာဏကသ္သ နီလကဟာပဏသ္သာတိ ဝုတ္တအဋ္ဌကထာဝစနသ္သ, ပောရာဏကေ ရတနသုတ္တာဘိဓာနကသုတ္တေ ဝုတ္တကဟာပဏလက္ခဏသ္သ စ အနုရူပတော ‘သုဝဏ္ဏရဇတတမ္ဗာနိ မိသ္သေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာပေတ္ဝာ ကတကဟာပဏံ ကဟာပဏံ နာမာ’တိ စ ‘သာမဏေရာနမုပသမ္ပန္နာနဉ္စ အဒိန္နာဒာနပာရာဇိကဝတ္ထုမ္ဟိ ကော ဝိသေသော’တိ ပုစ္ဆံ ကတ္ဝာ ‘သာမဏေရာနံ ဒသိကသုတ္တေနာပိ ပာရာဇိကော ဟောတိ, ဥပသမ္ပန္နာနံ ပန သုဝဏ္ဏသ္သ ဝီသတိဝီဟိမတ္တေနာ’’တိ –
‘‘Porāṇakassa nīlakahāpaṇassāti vuttaaṭṭhakathāvacanassa, porāṇake ratanasuttābhidhānakasutte vuttakahāpaṇalakkhaṇassa ca anurūpato ‘suvaṇṇarajatatambāni missetvā uṭṭhāpetvā katakahāpaṇaṃ kahāpaṇaṃ nāmā’ti ca ‘sāmaṇerānamupasampannānañca adinnādānapārājikavatthumhi ko viseso’ti pucchaṃ katvā ‘sāmaṇerānaṃ dasikasuttenāpi pārājiko hoti, upasampannānaṃ pana suvaṇṇassa vīsativīhimattenā’’ti –
စ ဝိသေသော ဒသ္သိတော။
Ca viseso dassito.
တံ ပန သုဝဏ္ဏမာသကဝသေန အဍ္ဎတိယမာသကံ ဟောတိ, ပဉ္စမာသကေန စ ဘဂဝတာ ပာရာဇိကံ ပညတ္တံ။ တသ္မာ တသ္သ ယထာဝုတ္တလက္ခဏသ္သ ကဟာပဏသ္သ သဗ္ဗဒေသေသု အလဗ္ဘမာနတ္တာ သဗ္ဗဒေသသာဓာရဏေန တသ္သ မိသ္သကကဟာပဏသ္သ ပဉ္စမာသပာဒဂ္ဃနကေန သုဝဏ္ဏေနေဝ ပာရာဇိကဝတ္ထုမ္ဟိ နိယမိတေ သဗ္ဗဒေသဝာသီနံ ဥပကာရာယ ဟောတီတိ ဧဝံ သုဝဏ္ဏေနေဝ ပာရာဇိကဝတ္ထုပရိစ္ဆေဒော ကတော။ အယမေဝ နိယမော သီဟဠာစရိယဝာဒေဟိ သာရောတိ ဂဟိတော။ တသ္မာ သိက္ခာဂရုကေဟိ သဗ္ဗတ္ထ ပေသလေဟိ ဝိနယဓရေဟိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယော သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗော။ ဟောန္တိ စေတ္ထ –
Taṃ pana suvaṇṇamāsakavasena aḍḍhatiyamāsakaṃ hoti, pañcamāsakena ca bhagavatā pārājikaṃ paññattaṃ. Tasmā tassa yathāvuttalakkhaṇassa kahāpaṇassa sabbadesesu alabbhamānattā sabbadesasādhāraṇena tassa missakakahāpaṇassa pañcamāsapādagghanakena suvaṇṇeneva pārājikavatthumhi niyamite sabbadesavāsīnaṃ upakārāya hotīti evaṃ suvaṇṇeneva pārājikavatthuparicchedo kato. Ayameva niyamo sīhaḷācariyavādehi sāroti gahito. Tasmā sikkhāgarukehi sabbattha pesalehi vinayadharehi ayameva vinicchayo sārato paccetabbo. Honti cettha –
‘‘ဟေမရဇတတမ္ဗေဟိ၊ သတ္ထေ နိဒ္ဒိဋ္ဌလက္ခဏံ။
‘‘Hemarajatatambehi, satthe niddiṭṭhalakkhaṇaṃ;
အဟာပေတ္ဝာ ကတော ဝီသ-မာသော နီလကဟာပဏော။
Ahāpetvā kato vīsa-māso nīlakahāpaṇo.
ဟေမပာဒံ သဇ္ဈုပာဒံ၊ တမ္ဗပာဒဒ္ဝယဉ္ဟိ သော။
Hemapādaṃ sajjhupādaṃ, tambapādadvayañhi so;
မိသ္သေတ္ဝာ ရူပမပ္ပေတ္ဝာ၊ ကာတုံ သတ္ထေသု ဒသ္သိတော။
Missetvā rūpamappetvā, kātuṃ satthesu dassito.
‘ဧလာ’တိ ဝုစ္စတေ ဒောသော၊ နိဒ္ဒောသတ္တာ တထီရိတော။
‘Elā’ti vuccate doso, niddosattā tathīrito;
တသ္သ ပာဒော သုဝဏ္ဏသ္သ၊ ဝီသဝီဟဂ္ဃနော မတော။
Tassa pādo suvaṇṇassa, vīsavīhagghano mato.
ယသ္မိံ ပန ပဒေသေ သော၊ န ဝတ္တတိ ကဟာပဏော။
Yasmiṃ pana padese so, na vattati kahāpaṇo;
ဝီသသောဝဏ္ဏဝီဟဂ္ဃံ၊ တပ္ပာဒဂ္ဃန္တိ ဝေဒိယံ။
Vīsasovaṇṇavīhagghaṃ, tappādagghanti vediyaṃ.
ဝီသသောဝဏ္ဏဝီဟဂ္ဃံ၊ ထေနေန္တာ ဘိက္ခဝော တတော။
Vīsasovaṇṇavīhagghaṃ, thenentā bhikkhavo tato;
စဝန္တိ သာမညဂုဏာ၊ ဣစ္စာဟု ဝိနယညုနော’’တိ။
Cavanti sāmaññaguṇā, iccāhu vinayaññuno’’ti.
၉. ဩပာတန္တိ အာဝာဋံ။ ဒုက္ခေ ဇာတေတိ ယောဇနာ။
9.Opātanti āvāṭaṃ. Dukkhe jāteti yojanā.
၁၀. ဥတ္တရိံ ဓမ္မန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ နိရုတ္တိနယေန မဇ္ဈပဒလောပံ, နိဂ္ဂဟီတာဂမဉ္စ ကတ္ဝာ ‘‘ဥတ္တရိံ ဓမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဥတ္တရိမနုသ္သာနံ ဈာယီနဉ္စေဝ အရိယာနဉ္စ ဓမ္မံ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မံ။ အတ္တုပနာယိကန္တိ အတ္တနိ တံ ဥပနေတိ ‘‘မယိ အတ္ထီ’’တိ သမုဒာစရန္တော, အတ္တာနံ ဝာ တတ္ထ ဥပနေတိ ‘‘အဟံ ဧတ္ထ သန္ဒိသ္သာမီ’’တိ သမုဒာစရန္တောတိ အတ္တုပနာယိကော, တံ အတ္တုပနာယိကံ, ဧဝံ ကတ္ဝာ ဝဒန္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။
10.Uttariṃ dhammanti ettha ‘‘uttarimanussadhamma’’nti vattabbe niruttinayena majjhapadalopaṃ, niggahītāgamañca katvā ‘‘uttariṃ dhamma’’nti vuttaṃ. Uttarimanussānaṃ jhāyīnañceva ariyānañca dhammaṃ uttarimanussadhammaṃ. Attupanāyikanti attani taṃ upaneti ‘‘mayi atthī’’ti samudācaranto, attānaṃ vā tattha upaneti ‘‘ahaṃ ettha sandissāmī’’ti samudācarantoti attupanāyiko, taṃ attupanāyikaṃ, evaṃ katvā vadantoti sambandho.
၁၁. ပရိယာယေတိ ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသတိ, သော ဘိက္ခု အရဟာ’’တိအာဒိနာ (ပရိ. ၂၈၇) ပရိယာယဘဏနေ။ ဉာတေတိ ယံ ဥဒ္ဒိသ္သ ဘဏတိ, တသ္မိံ ဝိညုမ္ဟိ မနုသ္သဇာတိကေ အစိရေန ဉာတေ။ နော စေတိ နော စေ ဇာနာတိ။
11.Pariyāyeti ‘‘yo te vihāre vasati, so bhikkhu arahā’’tiādinā (pari. 287) pariyāyabhaṇane. Ñāteti yaṃ uddissa bhaṇati, tasmiṃ viññumhi manussajātike acirena ñāte. No ceti no ce jānāti.
ဣတိ ဥတ္တရေ လီနတ္ထပကာသနိယာ
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
ပာရာဇိကကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pārājikakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
၁၃. စေတေတိ, ဥပက္ကမတိ, မုစ္စတိ, ဧဝံ အင္ဂတ္တယေ ပုဏ္ဏေ ဂရုကံ ဝုတ္တံ။ ဒ္ဝင္ဂေ စေတေတိ, ဥပက္ကမတိ ယဒိ န မုစ္စတိ, ဧဝံ အင္ဂဒ္ဝယေ ထုလ္လစ္စယန္တိ ယောဇနာ။ ပယောဂေတိ ပယောဇေတ္ဝာ ဥပက္ကမိတုံ အင္ဂဇာတာမသနံ, ပရသ္သ အာဏာပနန္တိ ဧဝရူပေ သာဟတ္ထိကာဏတ္တိကပယောဂေ။
13. Ceteti, upakkamati, muccati, evaṃ aṅgattaye puṇṇe garukaṃ vuttaṃ. Dvaṅge ceteti, upakkamati yadi na muccati, evaṃ aṅgadvaye thullaccayanti yojanā. Payogeti payojetvā upakkamituṃ aṅgajātāmasanaṃ, parassa āṇāpananti evarūpe sāhatthikāṇattikapayoge.
၁၄. ဝုတ္တနယေနေဝ ဥပရူပရိ ပဉ္ဟာပုစ္ဆနံ ဉာတုံ သက္ကာတိ တံ အဝတ္တုကာမော အာဟ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယာ’’တိအာဒိ။ မယမ္ပိ ယဒေတ္ထ ပုဗ္ဗေ အဝုတ္တမနုတ္တာနတ္ထဉ္စ, တဒေဝ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။
14. Vuttanayeneva uparūpari pañhāpucchanaṃ ñātuṃ sakkāti taṃ avattukāmo āha ‘‘ito paṭṭhāyā’’tiādi. Mayampi yadettha pubbe avuttamanuttānatthañca, tadeva vaṇṇayissāma.
၁၅. ကာယေနာတိ အတ္တနော ကာယေန။ ကာယန္တိ ဣတ္ထိယာ ကာယံ။ ဧသ နယော ‘‘ကာယဗဒ္ဓ’’န္တိ ဧတ္ထာပိ။
15.Kāyenāti attano kāyena. Kāyanti itthiyā kāyaṃ. Esa nayo ‘‘kāyabaddha’’nti etthāpi.
၁၆. အတ္တနော ကာယေန ပဋိဗဒ္ဓေန ဣတ္ထိယာ ကာယပဋိဗဒ္ဓေ ဖုဋ္ဌေ တု ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ။
16. Attano kāyena paṭibaddhena itthiyā kāyapaṭibaddhe phuṭṭhe tu dukkaṭanti yojanā.
၁၇. တိသ္သော အာပတ္တိယော သိယုန္တိ ယောဇနာ။ ဒ္ဝိန္နံ မဂ္ဂာနန္တိ ဝစ္စမဂ္ဂပသ္သာဝမဂ္ဂာနံ။
17.Tisso āpattiyo siyunti yojanā. Dvinnaṃ maggānanti vaccamaggapassāvamaggānaṃ.
၁၈. ဝဏ္ဏာဒိဘညေတိ ဝဏ္ဏာဒိနာ ဘဏနေ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေ ဝဏ္ဏာဒိနာ ဘညေ ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ။
18.Vaṇṇādibhaññeti vaṇṇādinā bhaṇane. Kāyapaṭibaddhe vaṇṇādinā bhaññe dukkaṭanti yojanā.
၁၉. အတ္တကာမစရိယာယာတိ အတ္တကာမပာရိစရိယာယ။
19.Attakāmacariyāyāti attakāmapāricariyāya.
၂၀. ပဏ္ဍကသ္သ သန္တိကေပိ အတ္တကာမပာရိစရိယာယ ဝဏ္ဏံ ဝဒတော တသ္သ ဘိက္ခုနောတိ ယောဇနာ။ တိရစ္ဆာနဂတသ္သာပိ သန္တိကေတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။
20. Paṇḍakassa santikepi attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ vadato tassa bhikkhunoti yojanā. Tiracchānagatassāpi santiketi etthāpi eseva nayo.
၂၁. ဣတ္ထိပုရိသာနမန္တရေ သဉ္စရိတ္တံ သဉ္စရဏဘာဝံ သမာပန္နေ ဘိက္ခုမ္ဟိ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟနဝီမံသာပစ္စာဟရဏကတ္တိကေ သမ္ပန္နေ တသ္သ ဗုဓော ဂရုကံ နိဒ္ဒိသေတိ ယောဇနာ။
21. Itthipurisānamantare sañcarittaṃ sañcaraṇabhāvaṃ samāpanne bhikkhumhi paṭiggaṇhanavīmaṃsāpaccāharaṇakattike sampanne tassa budho garukaṃ niddiseti yojanā.
၂၂. ဒ္ဝင္ဂသမာယောဂေတိ တီသ္ဝေတေသု ဒ္ဝိန္နံ အင္ဂာနံ ယထာကထဉ္စိ သမာယောဂေ။ အင္ဂေ သတိ ပနေကသ္မိန္တိ တိဏ္ဏမေကသ္မိံ ပန အင္ဂေ သတိ။
22.Dvaṅgasamāyogeti tīsvetesu dvinnaṃ aṅgānaṃ yathākathañci samāyoge. Aṅge sati panekasminti tiṇṇamekasmiṃ pana aṅge sati.
၂၄. ပယောဂေတိ ‘‘အဒေသိတဝတ္ထုကံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ကုဋိံ, အဒေသိတဝတ္ထုကံ မဟလ္လကဝိဟာရဉ္စ ကာရေသ္သာမီ’’တိ ဥပကရဏတ္ထံ အရညဂမနတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗပယောဂေ။ ဧကပိဏ္ဍေ အနာဂတေတိ သဗ္ဗပရိယန္တိမံ ပိဏ္ဍံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။
24.Payogeti ‘‘adesitavatthukaṃ pamāṇātikkantaṃ kuṭiṃ, adesitavatthukaṃ mahallakavihārañca kāressāmī’’ti upakaraṇatthaṃ araññagamanato paṭṭhāya sabbapayoge. Ekapiṇḍe anāgateti sabbapariyantimaṃ piṇḍaṃ sandhāya vuttaṃ.
၂၅. ဣဓ ယော ဘိက္ခု အမူလကေန ပာရာဇိကေန ဓမ္မေန အနုဒ္ဓံသေတီတိ ယောဇနာ။
25. Idha yo bhikkhu amūlakena pārājikena dhammena anuddhaṃsetīti yojanā.
၂၆. ဩကာသံ န စ ကာရေတ္ဝာတိ ‘‘ကရောတု မေ, အာယသ္မာ, ဩကာသံ, အဟံ တေ ဝတ္တုကာမော’’တိ ဧဝံ တေန ဘိက္ခုနာ ဩကာသံ အကာရာပေတ္ဝာ။
26.Okāsaṃna ca kāretvāti ‘‘karotu me, āyasmā, okāsaṃ, ahaṃ te vattukāmo’’ti evaṃ tena bhikkhunā okāsaṃ akārāpetvā.
၂၈. အညဘာဂိယေတိ အညဘာဂိယပဒေန ဥပလက္ခိတသိက္ခာပဒေ။ ဧဝံ အညတ္ရပိ ဤဒိသေသု ဌာနေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
28.Aññabhāgiyeti aññabhāgiyapadena upalakkhitasikkhāpade. Evaṃ aññatrapi īdisesu ṭhānesu attho veditabbo.
၂၉. ‘‘သမနုဘာသနာယ ဧဝာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ န ပဋိနိသ္သဇန္တိ အပ္ပဋိနိသ္သဇန္တော။
29. ‘‘Samanubhāsanāya evā’’ti padacchedo. Na paṭinissajanti appaṭinissajanto.
၃၀. ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ အာပန္နော သိယာ, ဒ္ဝီဟိ ကမ္မဝာစာဟိ ထုလ္လတံ အာပန္နော သိယာ, ကမ္မဝာစာယ ဩသာနေ ဂရုကံ အာပန္နော သိယာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ထုလ္လတ’’န္တိ ဣဒံ ထုလ္လစ္စယာပတ္တိဥပလက္ခဏဝစနံ။
30. Ñattiyā dukkaṭaṃ āpanno siyā, dvīhi kammavācāhi thullataṃ āpanno siyā, kammavācāya osāne garukaṃ āpanno siyāti yojanā. ‘‘Thullata’’nti idaṃ thullaccayāpattiupalakkhaṇavacanaṃ.
၃၁. စတူသု ယာဝတတိယကေသု ပဌမေ အာပတ္တိပရိစ္ဆေဒံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣတရေသံ တိဏ္ဏံ တေနပိ ဧကပရိစ္ဆေဒတ္တာ တတ္ထ ဝုတ္တနယမေဝ တေသု အတိဒိသန္တော အာဟ ‘‘ဘေဒာနုဝတ္တကေ’’တိအာဒိ။
31. Catūsu yāvatatiyakesu paṭhame āpattiparicchedaṃ dassetvā itaresaṃ tiṇṇaṃ tenapi ekaparicchedattā tattha vuttanayameva tesu atidisanto āha ‘‘bhedānuvattake’’tiādi.
ဣတိ ဥတ္တရေ လီနတ္ထပကာသနိယာ
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
သင္ဃာဒိသေသကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Saṅghādisesakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
၃၂. အတိရေကစီဝရန္တိ အနဓိဋ္ဌိတံ, အဝိကပ္ပိတံ ဝိကပ္ပနုပဂပမာဏံ စီဝရံ လဒ္ဓာ ဒသာဟံ အတိက္ကမန္တော ဧကမေဝ နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ အာပဇ္ဇတိ။ တိစီဝရေန ဧကရတ္တိမ္ပိ ဝိနာ ဝသန္တော ဧကမေဝ နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ အာပဇ္ဇတိ။ ဣဒဉ္စ ဇာတိဝသေန ဧကတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ဝတ္ထုဂဏနာယ အာပတ္တီနံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗတ္တာ။
32.Atirekacīvaranti anadhiṭṭhitaṃ, avikappitaṃ vikappanupagapamāṇaṃ cīvaraṃ laddhā dasāhaṃ atikkamanto ekameva nissaggiyaṃ pācittiyaṃ āpajjati. Ticīvarena ekarattimpi vinā vasanto ekameva nissaggiyaṃ pācittiyaṃ āpajjati. Idañca jātivasena ekattaṃ sandhāya vuttaṃ vatthugaṇanāya āpattīnaṃ paricchinditabbattā.
၃၃. ဂဟေတ္ဝာကာလစီဝရန္တိ အကာလစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ။ မာသန္တိ သတိယာ ပစ္စာသာယ နိက္ခိပိတုံ အနုညာတံ မာသံ။ အတိက္ကမန္တောတိ သတိယာပိ ပစ္စာသာယ ဝီတိက္ကမန္တော အန္တောမာသေ အနဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ, အဝိကပ္ပေတ္ဝာ ဝာ တိံသဒိဝသာနိ အတိက္ကမန္တော, စီဝရုပ္ပာဒဒိဝသံ အရုဏံ အာဒိံ ကတ္ဝာ ဧကတိံသမံ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေန္တောတိ အတ္ထော။ ဧကံ နိသ္သဂ္ဂိယံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတီတိ ဥဒီရိတန္တိ ယောဇနာ။
33.Gahetvākālacīvaranti akālacīvaraṃ paṭiggahetvā. Māsanti satiyā paccāsāya nikkhipituṃ anuññātaṃ māsaṃ. Atikkamantoti satiyāpi paccāsāya vītikkamanto antomāse anadhiṭṭhahitvā, avikappetvā vā tiṃsadivasāni atikkamanto, cīvaruppādadivasaṃ aruṇaṃ ādiṃ katvā ekatiṃsamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpentoti attho. Ekaṃ nissaggiyaṃ āpattiṃ āpajjatīti udīritanti yojanā.
၃၄. အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ။ ယံကိဉ္စိ ပုရာဏစီဝရန္တိ ဧကဝာရမ္ပိ ပရိဘုတ္တံ သင္ဃာဋိအာဒီနမညတရံ စီဝရံ။
34.Aññātikāya bhikkhuniyā. Yaṃkiñci purāṇacīvaranti ekavārampi paribhuttaṃ saṅghāṭiādīnamaññataraṃ cīvaraṃ.
၃၅. ပယောဂသ္မိန္တိ ‘‘ဓောဝာ’’တိအာဒိကေ ဘိက္ခုနော အာဏတ္တိကပယောဂေ, ဧဝံ အာဏတ္တာယ စ ဘိက္ခုနိယာ ဥဒ္ဓနာဒိကေ သဗ္ဗသ္မိံ ပယောဂေ စ။ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယာဝ ပာစိတ္တိ ဟောတီတိ နိသ္သဂ္ဂိယာ ပာစိတ္တိ စ ဟောတီတိ ယောဇနာ။
35.Payogasminti ‘‘dhovā’’tiādike bhikkhuno āṇattikapayoge, evaṃ āṇattāya ca bhikkhuniyā uddhanādike sabbasmiṃ payoge ca. ‘‘Nissaggiyāva pācitti hotīti nissaggiyā pācitti ca hotīti yojanā.
၃၆. ပဋိဂဏ္ဟတောတိ ဧတ္ထ ‘‘အညတ္ရ ပာရိဝတ္တကာ’’တိ ယောဇနာ။
36.Paṭigaṇhatoti ettha ‘‘aññatra pārivattakā’’ti yojanā.
၃၈. ပယောဂသ္မိန္တိ ဝိညာပနပယောဂေ။ ဝိညာပိတေတိ ဝိညာပိတစီဝရေ ပဋိလဒ္ဓေ။
38.Payogasminti viññāpanapayoge. Viññāpiteti viññāpitacīvare paṭiladdhe.
၃၉. ဘိက္ခူတိ အစ္ဆိန္နစီဝရော ဝာ နဋ္ဌစီဝရော ဝာ ဘိက္ခု။ တဒုတ္တရိန္တိ သန္တရုတ္တရပရမတော ဥတ္တရိံ။
39.Bhikkhūti acchinnacīvaro vā naṭṭhacīvaro vā bhikkhu. Taduttarinti santaruttaraparamato uttariṃ.
၄၁. ပယောဂေတိ ဝိကပ္ပနာပဇ္ဇနပယောဂေ။
41.Payogeti vikappanāpajjanapayoge.
၄၂. ဒုဝေတိ ဒုက္ကဋပာစိတ္တိယဝသေန ဒုဝေ အာပတ္တိယော ဖုသေတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။
42.Duveti dukkaṭapācittiyavasena duve āpattiyo phuseti yojetabbaṃ.
၄၄. ပယောဂေတိ အနုညာတပယောဂတော အတိရေကာဘိနိပ္ဖာဒနပယောဂေ။ လာဘေတိ စီဝရသ္သ ပဋိလာဘေ။
44.Payogeti anuññātapayogato atirekābhinipphādanapayoge. Lābheti cīvarassa paṭilābhe.
ကထိနဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
Kathinavaggavaṇṇanā paṭhamā.
၄၅. ကောသိယဝဂ္ဂသ္သ အာဒီသု ပဉ္စသု သိက္ခာပဒေသု ဒ္ဝေ ဒ္ဝေ အာပတ္တိယောတိ ယောဇနာ။ ပယောဂေတိ ကရဏကာရာပနပယောဂေ။ လာဘေတိ ကတ္ဝာ ဝာ ကာရေတ္ဝာ ဝာ ပရိနိဋ္ဌာပနေ။
45. Kosiyavaggassa ādīsu pañcasu sikkhāpadesu dve dve āpattiyoti yojanā. Payogeti karaṇakārāpanapayoge. Lābheti katvā vā kāretvā vā pariniṭṭhāpane.
၄၆. ‘‘ဂဟေတ္ဝာ ဧဠကလောမာနီ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ အတိက္ကမန္တိ အတိက္ကမန္တော။
46. ‘‘Gahetvā eḷakalomānī’’ti padacchedo. Atikkamanti atikkamanto.
၄၇. အညာယာတိ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ။ ‘‘ဓောဝာပေတိ ဧဠလောမက’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ဧဠလောမကန္တိ ဧဠကလောမာနိ။ နိရုတ္တိနယေန က-ကာရသ္သ ဝိပရိယာယော။ ပယောဂေတိ ဓောဝာပနပယောဂေ။
47.Aññāyāti aññātikāya bhikkhuniyā. ‘‘Dhovāpeti eḷalomaka’’nti padacchedo. Eḷalomakanti eḷakalomāni. Niruttinayena ka-kārassa vipariyāyo. Payogeti dhovāpanapayoge.
၄၈. ပယောဂေတိ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟနပယောဂေ။
48.Payogeti paṭiggaṇhanapayoge.
၄၉. နာနာကာရန္တိ နာနပ္ပကာရံ။ သမာပဇ္ဇန္တိ သမာပဇ္ဇန္တော ဘိက္ခု။ သမာပန္နေတိ သံဝောဟာရေ သမာပန္နေ သတိ။ ပယောဂေတိ သမာပဇ္ဇနပယောဂေ။
49.Nānākāranti nānappakāraṃ. Samāpajjanti samāpajjanto bhikkhu. Samāpanneti saṃvohāre samāpanne sati. Payogeti samāpajjanapayoge.
၅၀. ပယောဂေတိ ကယဝိက္ကယာပဇ္ဇနပယောဂေ။ တသ္မိံ ကတေတိ တသ္မိံ ဘဏ္ဍေ အတ္တနော သန္တကဘာဝံ နီတေ။
50.Payogeti kayavikkayāpajjanapayoge. Tasmiṃ kateti tasmiṃ bhaṇḍe attano santakabhāvaṃ nīte.
ကောသိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
Kosiyavaggavaṇṇanā dutiyā.
၅၁. အတိရေကကန္တိ အနဓိဋ္ဌိတံ, အဝိကပ္ပိတံ ဝာ ပတ္တံ။ ဒသာဟံ အတိက္ကမေန္တသ္သ တသ္သ ဘိက္ခုနော ဧကာဝ နိသ္သဂ္ဂိယာပတ္တိ ဟောတီတိ ယောဇနာ။
51.Atirekakanti anadhiṭṭhitaṃ, avikappitaṃ vā pattaṃ. Dasāhaṃ atikkamentassa tassa bhikkhuno ekāva nissaggiyāpatti hotīti yojanā.
၅၂-၃. နတ္ထိ ဧတသ္သ ပဉ္စ ဗန္ဓနာနီတိ အပဉ္စဗန္ဓနော, တသ္မိံ, ဦနပဉ္စဗန္ဓနေ ပတ္တေတိ အတ္ထော။ ပယောဂေတိ ဝိညာပနပယောဂေ။ တသ္သ ပတ္တသ္သ လာဘေ ပဋိလာဘေ။
52-3. Natthi etassa pañca bandhanānīti apañcabandhano, tasmiṃ, ūnapañcabandhane patteti attho. Payogeti viññāpanapayoge. Tassa pattassa lābhe paṭilābhe.
၅၄. ဘေသဇ္ဇန္တိ သပ္ပိအာဒိကံ။
54.Bhesajjanti sappiādikaṃ.
၅၅. ပယောဂေတိ ပရိယေသနပယောဂေ။
55.Payogeti pariyesanapayoge.
၅၆. ပယောဂေတိ အစ္ဆိန္ဒနအစ္ဆိန္ဒာပနပယောဂေ။ ဟဋေတိ အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂဟိတေ။
56.Payogeti acchindanaacchindāpanapayoge. Haṭeti acchinditvā gahite.
၅၇. ဒ္ဝေ ပနာပတ္တိယော ဖုသေတိ ဝာယာပနပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမစီဝရပမာဏေန ဝီတေ နိသ္သဂ္ဂိယန္တိ ဒ္ဝေ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။
57.Dve panāpattiyo phuseti vāyāpanapayoge dukkaṭaṃ, vikappanupagapacchimacīvarapamāṇena vīte nissaggiyanti dve āpattiyo āpajjatīti attho.
၅၈-၉. ယော ပန ဘိက္ခု အပ္ပဝာရိတော အညာတကသ္သေဝ တန္တဝာယေ သမေစ္စ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ စီဝရေ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇန္တော ဟောတိ။ သောတိ သော ဘိက္ခု။ ဒ္ဝေ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇတိ, န သံသယောတိ ယောဇနာ။ ပယောဂေတိ ဝိကပ္ပာပဇ္ဇနပယောဂေ။
58-9. Yo pana bhikkhu appavārito aññātakasseva tantavāye samecca upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjanto hoti. Soti so bhikkhu. Dve āpattiyo āpajjati, na saṃsayoti yojanā. Payogeti vikappāpajjanapayoge.
၆၀. အစ္စေကသညိတံ စီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာတိ ယောဇနာ။ ကာလန္တိ စီဝရကာလံ။
60. Accekasaññitaṃ cīvaraṃ paṭiggahetvāti yojanā. Kālanti cīvarakālaṃ.
၆၁. တိဏ္ဏမညတရံ ဝတ္ထန္တိ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ။ ဃရေတိ အန္တရဃရေ။ နိဒဟိတ္ဝာတိ နိက္ခိပိတ္ဝာ။ တေန စီဝရေန ဝိနာ ဆာရတ္တတော အဓိကံ ဒိဝသံ ယသ္သ အာရညကသ္သ ဝိဟာရသ္သ ဂောစရဂာမေ တံ စီဝရံ နိက္ခိတ္တံ, တမ္ဟာ ဝိဟာရာ အညတ္ရ ဝသန္တော နိသ္သဂ္ဂိယံ ဖုသေတိ ယောဇနာ။
61.Tiṇṇamaññataraṃ vatthanti tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaraṃ. Ghareti antaraghare. Nidahitvāti nikkhipitvā. Tena cīvarena vinā chārattato adhikaṃ divasaṃ yassa āraññakassa vihārassa gocaragāme taṃ cīvaraṃ nikkhittaṃ, tamhā vihārā aññatra vasanto nissaggiyaṃ phuseti yojanā.
၆၂. သင္ဃိကံ လာဘံ ပရိဏတံ ဇာနံ ဇာနန္တော။
62. Saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ jānaṃ jānanto.
၆၃. ပယောဂေတိ ပရိဏာမနပယောဂေ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ပာရာဇိကာဒီသု သဗ္ဗသိက္ခာပဒေသု။ အပ္ပနာဝာရပရိဟာနီတိ ပရိဝာရေ ပဌမံ ဝုတ္တကတ္ထပညတ္တိဝာရသ္သ ပရိဟာပနံ, ဣဓ အဝစနန္တိ အတ္ထော, တသ္သ ဝာရသ္သ ပရိဝာရေ သဗ္ဗပဌမတ္တာ ပဌမံ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝေပိ တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ ပစ္ဆာ ဂဏ္ဟိတုကာမေန မယာ တံ ဌပေတ္ဝာ ပဌမံ အာပတ္တိဒသ္သနတ္ထံ တဒနန္တရော ကတာပတ္တိဝာရော ပဌမံ ဝုတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။
63.Payogeti pariṇāmanapayoge. Sabbatthāti pārājikādīsu sabbasikkhāpadesu. Appanāvāraparihānīti parivāre paṭhamaṃ vuttakatthapaññattivārassa parihāpanaṃ, idha avacananti attho, tassa vārassa parivāre sabbapaṭhamattā paṭhamaṃ vattabbabhāvepi tattha vattabbaṃ pacchā gaṇhitukāmena mayā taṃ ṭhapetvā paṭhamaṃ āpattidassanatthaṃ tadanantaro katāpattivāro paṭhamaṃ vuttoti adhippāyo.
ပတ္တဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
Pattavaggavaṇṇanā tatiyā.
ဣတိ ဥတ္တရေ လီနတ္ထပကာသနိယာ
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
တိံသနိသ္သဂ္ဂိယကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Tiṃsanissaggiyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
၆၄. မနုသ္သုတ္တရိဓမ္မေတိ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မေ။ အဘူတသ္မိံ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မေ သမုလ္လပိတေ ပရာဇယော ပာရာဇိကာပတ္တိ။
64.Manussuttaridhammeti uttarimanussadhamme. Abhūtasmiṃ uttarimanussadhamme samullapite parājayo pārājikāpatti.
၆၅. အမူလန္တိမဝတ္ထုနာ အမူလကေန ပာရာဇိကေန ဓမ္မေန ဘိက္ခုံ စောဒနာယ ဂရု သင္ဃာဒိသေသော ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ပရိယာယဝစနေတိ ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသတီ’’တိအာဒိနာ (ပရိ. ၂၈၇) ပရိယာယေန ကထနေ။ ဉာတေတိ ယသ္သ ကထေတိ, တသ္မိံ ဝစနာနန္တရမေဝ ဉာတေ။
65.Amūlantimavatthunā amūlakena pārājikena dhammena bhikkhuṃ codanāya garu saṅghādiseso hotīti yojanā. Pariyāyavacaneti ‘‘yo te vihāre vasatī’’tiādinā (pari. 287) pariyāyena kathane. Ñāteti yassa katheti, tasmiṃ vacanānantarameva ñāte.
၆၆. နော စေ ပန ဝိဇာနာတီတိ အထ တံ ပရိယာယေန ဝုတ္တံ ဝစနာနန္တရမေဝ သစေ န ဇာနာတိ။ သမုဒာဟဋန္တိ ကထိတံ။
66.Noce pana vijānātīti atha taṃ pariyāyena vuttaṃ vacanānantarameva sace na jānāti. Samudāhaṭanti kathitaṃ.
၆၇. ဩမသတော ဘိက္ခုသ္သ ဒုဝေ အာပတ္တိယော ဝုတ္တာ။ ဥပသမ္ပန္နံ ဩမသတော ပာစိတ္တိ သိယာ။ ဣတရံ အနုပသမ္ပန္နံ ဩမသတော ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ယောဇနာ။
67. Omasato bhikkhussa duve āpattiyo vuttā. Upasampannaṃ omasato pācitti siyā. Itaraṃ anupasampannaṃ omasato dukkaṭaṃ siyāti yojanā.
၆၈. ပေသုညဟရဏေပိ ဒ္ဝေ အာပတ္တိယော ဟောန္တိ။
68. Pesuññaharaṇepi dve āpattiyo honti.
၆၉. ပယောဂေတိ ပဒသော ဓမ္မံ ဝာစေန္တသ္သ ဝစနကိရိယာရမ္ဘတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပဒာဒီနံ ပရိသမာပနံ, ဧတ္ထန္တရေ အက္ခရုစ္စာရဏပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဒာနံ ပရိသမတ္တိယံ ပာစိတ္တိယံ။
69.Payogeti padaso dhammaṃ vācentassa vacanakiriyārambhato paṭṭhāya yāva padādīnaṃ parisamāpanaṃ, etthantare akkharuccāraṇapayoge dukkaṭaṃ. Padānaṃ parisamattiyaṃ pācittiyaṃ.
၇၀. ‘‘တိရတ္တာ အနုပသမ္ပန္နသဟသေယ္ယာယာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယ္ယာ အနုပသမ္ပန္နသဟသေယ္ယာ, တာယ။ တိရတ္တာ ဥတ္တရိံ အနုပသမ္ပန္နသဟသေယ္ယာယာတိ ယောဇနာ။ ပယောဂေတိ သယနတ္ထာယ သေယ္ယာပညာပနကာယာဝဇ္ဇနာဒိပုဗ္ဗပယောဂေ။ ပန္နေတိ ကာယပသာရဏလက္ခဏေန သယနေန နိပန္နေ။
70. ‘‘Tirattā anupasampannasahaseyyāyā’’ti padacchedo. Anupasampannena sahaseyyā anupasampannasahaseyyā, tāya. Tirattā uttariṃ anupasampannasahaseyyāyāti yojanā. Payogeti sayanatthāya seyyāpaññāpanakāyāvajjanādipubbapayoge. Panneti kāyapasāraṇalakkhaṇena sayanena nipanne.
၇၁. ယော ပန ဘိက္ခု ဧကရတ္တိယံ မာတုဂာမေန သဟသေယ္ယံ ကပ္ပေတိ။ ဒုက္ကဋာဒယောတိ ‘‘ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, နိပန္နေ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ ယထာဝုတ္တဒ္ဝေအာပတ္တိယော အာပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။
71. Yo pana bhikkhu ekarattiyaṃ mātugāmena sahaseyyaṃ kappeti. Dukkaṭādayoti ‘‘payoge dukkaṭaṃ, nipanne pācittiya’’nti yathāvuttadveāpattiyo āpajjatīti yojanā.
၇၂. ပယောဂေတိ ယထာဝုတ္တလက္ခဏပယောဂေ။
72.Payogeti yathāvuttalakkhaṇapayoge.
၇၃. အနုပသမ္ပန္နေတိ သမီပတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မံ။ အနုပသမ္ပန္နသ္သ သန္တိကေ ဘူတံ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မံ ယော သစေ အာရောစေတီတိ ယောဇနာ။ ဒုက္ကဋာဒယောတိ ယသ္သ အာရောစေတိ, သော နပ္ပဋိဝိဇာနာတိ, ဒုက္ကဋံ, ပဋိဝိဇာနာတိ, ပာစိတ္တိယန္တိ ဧဝံ ဒ္ဝေ အာပတ္တိယော တသ္သ ဟောန္တိ။
73.Anupasampanneti samīpatthe cetaṃ bhummaṃ. Anupasampannassa santike bhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ yo sace ārocetīti yojanā. Dukkaṭādayoti yassa āroceti, so nappaṭivijānāti, dukkaṭaṃ, paṭivijānāti, pācittiyanti evaṃ dve āpattiyo tassa honti.
၇၄. အညတော အညသ္သ ဥပသမ္ပန္နသ္သ ဒုဋ္ဌုလ္လသ္သ အာပတ္တိံ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသ္သ သန္တိကေ ဝဒံ ဝဒန္တောတိ ယောဇနာ။ ပယောဂေတိ အာရမ္ဘတော ပဋ္ဌာယ ပုဗ္ဗပယောဂေ ဒုက္ကဋံ အာဂစ္ဆတိ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ အာရောစိတေ ပာစိတ္တိ သိယာတိ ယောဇနာ။
74.Aññato aññassa upasampannassa duṭṭhullassa āpattiṃ anupasampanne anupasampannassa santike vadaṃ vadantoti yojanā. Payogeti ārambhato paṭṭhāya pubbapayoge dukkaṭaṃ āgacchati dukkaṭaṃ āpajjati. Ārocite pācitti siyāti yojanā.
၇၅. ပယောဂေတိ ‘‘အကပ္ပိယပထဝိံ ခဏိသ္သာမီ’’တိ ကုဒာလ ပရိယေသနာဒိသဗ္ဗပယောဂေတိ။
75.Payogeti ‘‘akappiyapathaviṃ khaṇissāmī’’ti kudāla pariyesanādisabbapayogeti.
မုသာဝာဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
Musāvādavaggavaṇṇanā paṭhamā.
၇၆. ပာတေန္တောတိ ဝိကောပေန္တော။ တသ္သာတိ ဘူတဂာမသ္သ။ ပာတေတိ ဝိကောပနေ။
76.Pātentoti vikopento. Tassāti bhūtagāmassa. Pāteti vikopane.
၇၇. အညဝာဒကဝိဟေသကာနံ ဧကယောဂနိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိဟေသကေ စ ဉာတုံ သက္ကာတိ တတ္ထ ဝိသုံ အာပတ္တိဘေဒော န ဝုတ္တော။
77. Aññavādakavihesakānaṃ ekayoganiddiṭṭhattā tattha vuttanayeneva vihesake ca ñātuṃ sakkāti tattha visuṃ āpattibhedo na vutto.
၇၈. ပရန္တိ အညံ သင္ဃေန သမ္မတသေနာသနပညာပကာဒိကံ ဥပသမ္ပန္နံ။ ဥဇ္ဈာပေန္တောတိ တသ္သ အယသံ ဥပ္ပာဒေတုကာမတာယ ဘိက္ခူဟိ အဝဇာနာပေတုံ ‘‘ဆန္ဒာယ ဣတ္ထန္နာမော ဣဒံ နာမ ကရောတီ’’တိအာဒီနိ ဝတ္ဝာ အဝညာယ ဩလောကာပေန္တော, လာမကတော ဝာ စိန္တာပေန္တော။ ပယောဂေတိ ဥဇ္ဈာပနတ္ထာယ တသ္သ အဝဏ္ဏဘဏနာဒိကေ ပုဗ္ဗပယောဂေ။
78.Paranti aññaṃ saṅghena sammatasenāsanapaññāpakādikaṃ upasampannaṃ. Ujjhāpentoti tassa ayasaṃ uppādetukāmatāya bhikkhūhi avajānāpetuṃ ‘‘chandāya itthannāmo idaṃ nāma karotī’’tiādīni vatvā avaññāya olokāpento, lāmakato vā cintāpento. Payogeti ujjhāpanatthāya tassa avaṇṇabhaṇanādike pubbapayoge.
၈၃. သင္ဃိကေ ဝိဟာရေ ပုဗ္ဗူပဂတံ ဘိက္ခုံ ဇာနံ ဇာနန္တော အနုပခဇ္ဇ သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ, တသ္သေဝံ သေယ္ယံ ကပ္ပယတောတိ ယောဇနာ။ ပယောဂေဒုက္ကဋာဒယောတိ ဧတ္ထ အလုတ္တသမာသော။ အာဒိ-သဒ္ဒေန သေယ္ယာကပ္ပနေ ပာစိတ္တိယံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။
83. Saṅghike vihāre pubbūpagataṃ bhikkhuṃ jānaṃ jānanto anupakhajja seyyaṃ kappeti, tassevaṃ seyyaṃ kappayatoti yojanā. Payogedukkaṭādayoti ettha aluttasamāso. Ādi-saddena seyyākappane pācittiyaṃ saṅgaṇhāti.
၈၄. ပယောဂေတိ ‘‘နိက္ကဍ္ဎထ ဣမ’’န္တိအာဒိကေ အာဏတ္တိကေ ဝာ ‘‘ယာဟိ ယာဟီ’’တိအာဒိကေ ဝာစသိကေ ဝာ ဟတ္ထေန တသ္သ အင္ဂပရာမသနာဒိဝသေန ကတေ ကာယိကေ ဝာ နိက္ကဍ္ဎနပယောဂေ။ သေသန္တိ ပာစိတ္တိယံ။
84.Payogeti ‘‘nikkaḍḍhatha ima’’ntiādike āṇattike vā ‘‘yāhi yāhī’’tiādike vācasike vā hatthena tassa aṅgaparāmasanādivasena kate kāyike vā nikkaḍḍhanapayoge. Sesanti pācittiyaṃ.
၈၅. ‘‘ဝေဟာသကုဋိယာ ဥပရီ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ အာဟစ္စပာဒကေတိ ဧတ္ထ ‘‘မဉ္စေ ဝာ ပီဌေ ဝာ’’တိ သေသော။ သီဒန္တိ နိသီဒန္တော။ ဒုက္ကဋာဒယောတိ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, နိပဇ္ဇာယ ပာစိတ္တိယန္တိ ဣမာ အာပတ္တိယော ဖုသေတိ အတ္ထော။
85. ‘‘Vehāsakuṭiyā uparī’’ti padacchedo. Āhaccapādaketi ettha ‘‘mañce vā pīṭhe vā’’ti seso. Sīdanti nisīdanto. Dukkaṭādayoti payoge dukkaṭaṃ, nipajjāya pācittiyanti imā āpattiyo phuseti attho.
၈၆. အသ္သ ပဇ္ဇသ္သ ပဌမပာဒံ ဒသက္ခရပာဒကံ ဆန္ဒောဝိစိတိယံ ဝုတ္တဂာထာ, ‘‘ဂာထာဆန္ဒော အတီတဒ္ဝယ’’န္တိ ဣမိနာ ဆန္ဒောဝိစိတိလက္ခဏေန ဂာထာဆန္ဒတ္တာ အဓိဋ္ဌိတ္ဝာ ဒ္ဝတ္တိပရိယာယေတိ ဧတ္ထ အက္ခရဒ္ဝယံ အဓိကံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပယောဂေတိ အဓိဋ္ဌာနပယောဂေ။ အဓိဋ္ဌိတေတိ ဒ္ဝတ္တိပရိယာယာနံ ဥပရိ အဓိဋ္ဌာနေ ကတေ။
86. Assa pajjassa paṭhamapādaṃ dasakkharapādakaṃ chandovicitiyaṃ vuttagāthā, ‘‘gāthāchando atītadvaya’’nti iminā chandovicitilakkhaṇena gāthāchandattā adhiṭṭhitvā dvattipariyāyeti ettha akkharadvayaṃ adhikaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Payogeti adhiṭṭhānapayoge. Adhiṭṭhiteti dvattipariyāyānaṃ upari adhiṭṭhāne kate.
၈၇. ပယောဂေတိ သိဉ္စနသိဉ္စာပနပယောဂေ။ သိတ္တေတိ သိဉ္စနကိရိယပရိယောသာနေ။
87.Payogeti siñcanasiñcāpanapayoge. Sitteti siñcanakiriyapariyosāne.
ဘူတဂာမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
Bhūtagāmavaggavaṇṇanā dutiyā.
၈၈. ဒုက္ကဋံ ဖုသေတိ ယောဇနာ။ ဩဝဒိတေ ပာစိတ္တိ သိယာတိ ယောဇနာ။
88. Dukkaṭaṃ phuseti yojanā. Ovadite pācitti siyāti yojanā.
၈၉. ဝိဘာဂောယေဝ ဝိဘာဂတာ။
89. Vibhāgoyeva vibhāgatā.
၉၀. အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ အညတ္ရ ပာရိဝတ္တကာ စီဝရံ ဒေန္တော ဘိက္ခု ဒုဝေ အာပတ္တိယော ဖုသေတိ ယောဇနာ။ ပယောဂေတိ ဒာနပယောဂေ။
90.Aññātikāya bhikkhuniyā aññatra pārivattakā cīvaraṃ dento bhikkhu duve āpattiyo phuseti yojanā. Payogeti dānapayoge.
၉၃. ‘‘နာဝံ ဧက’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ပယောဂေတိ အဘိရုဟဏပယောဂေ။ ဒုက္ကဋာဒယောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အဘိရုဠ္ဟေ ပာစိတ္တိယံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။
93. ‘‘Nāvaṃ eka’’nti padacchedo. Payogeti abhiruhaṇapayoge. Dukkaṭādayoti ādi-saddena abhiruḷhe pācittiyaṃ saṅgaṇhāti.
၉၄. ‘‘ဒုဝိဓံ အာပတ္တိ’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။
94. ‘‘Duvidhaṃ āpatti’’nti padacchedo.
၉၆. ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေန္တော ဘိက္ခု ပယောဂေဒုက္ကဋာဒယော ဒ္ဝေပိ အာပတ္တိယော ဖုသေတိ ယောဇနာ။
96. Bhikkhuniyā saddhiṃ raho nisajjaṃ kappento bhikkhu payogedukkaṭādayo dvepi āpattiyo phuseti yojanā.
ဩဝာဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
Ovādavaggavaṇṇanā tatiyā.
၉၇. တဒုတ္တရိန္တိ တတော ဘုဉ္ဇိတုံ အနုညာတဧကဒိဝသတော ဥတ္တရိံ ဒုတိယဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ။ အနန္တရသ္သ ဝဂ္ဂသ္သာတိ ဩဝာဒဝဂ္ဂသ္သ။ နဝမေနာတိ ဘိက္ခုနိယာ ပရိပာစိတပိဏ္ဍပာတသိက္ခာပဒေန။
97.Taduttarinti tato bhuñjituṃ anuññātaekadivasato uttariṃ dutiyadivasato paṭṭhāya. Anantarassa vaggassāti ovādavaggassa. Navamenāti bhikkhuniyā paripācitapiṇḍapātasikkhāpadena.
၉၉. ဒ္ဝတ္တိပတ္တေတိ ဒ္ဝတ္တိပတ္တပူရေ။ တဒုတ္တရိန္တိ ဒ္ဝတ္တိပတ္တပူရတော ဥတ္တရိံ။ ပယောဂေတိ ပဋိဂ္ဂဟဏပယောဂေ။
99.Dvattipatteti dvattipattapūre. Taduttarinti dvattipattapūrato uttariṃ. Payogeti paṭiggahaṇapayoge.
၁၀၁. အဘိဟဋ္ဌုန္တိ အဘိဟရိတ္ဝာ။
101.Abhihaṭṭhunti abhiharitvā.
၁၀၂. တသ္သာတိ အဘိဟရန္တသ္သ။ ပိဋကေတိ ဝိနယပိဋကေ။
102.Tassāti abhiharantassa. Piṭaketi vinayapiṭake.
၁၀၃. ဒသမေပီတိ ဧတ္ထ ‘‘ဒသမေ အပီ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။
103.Dasamepīti ettha ‘‘dasame apī’’ti padacchedo.
ဘောဇနဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
Bhojanavaggavaṇṇanā catutthā.
၁၀၄. အစေလကာဒိနောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘ပရိဗ္ဗာဇကသ္သ ဝာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၂၇၀) ဝုတ္တေ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ဘောဇနာဒိကန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ခာဒနီယံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ပယောဂေတိ သဟတ္ထာ ဒာနပယောဂေ။
104.Acelakādinoti ādi-saddena ‘‘paribbājakassa vā paribbājikāya vā’’ti (pāci. 270) vutte saṅgaṇhāti. Bhojanādikanti ādi-saddena khādanīyaṃ saṅgaṇhāti. Payogeti sahatthā dānapayoge.
၁၀၅. ဒာပေတ္ဝာ ဝာ အဒာပေတ္ဝာ ဝာ ကိဉ္စိ အာမိသံ။ ပယောဂေတိ ဥယ္ယောဇနပယောဂေ။ တသ္မိန္တိ တသ္မိံ ဘိက္ခုမ္ဟိ။ ဥယ္ယောဇိတေ ပာစိတ္တိ သိယာတိ ယောဇနာ။
105.Dāpetvā vā adāpetvā vā kiñci āmisaṃ. Payogeti uyyojanapayoge. Tasminti tasmiṃ bhikkhumhi. Uyyojite pācitti siyāti yojanā.
၁၀၉. ဥမ္မာရာတိက္ကမေတိ ဣန္ဒခီလာတိက္ကမေ။
109.Ummārātikkameti indakhīlātikkame.
၁၁၀. တဒုတ္တရိန္တိ တတော ပရိစ္ဆိန္နရတ္တိပရိယန္တတော ဝာ ပရိစ္ဆိန္နဘေသဇ္ဇပရိယန္တတော ဝာ ဥတ္တရိံ။
110.Taduttarinti tato paricchinnarattipariyantato vā paricchinnabhesajjapariyantato vā uttariṃ.
၁၁၁. ဥယ္ယုတ္တံ ဒသ္သနတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တော ဒ္ဝေ အာပတ္တိယော ဖုသေတိ ယောဇနာ။
111. Uyyuttaṃ dassanatthāya gacchanto dve āpattiyo phuseti yojanā.
အစေလကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
Acelakavaggavaṇṇanā pañcamā.
၁၁၄. မေရေယ္ယန္တိ မေရယံ။ နိရုတ္တိနယေန အ-ကာရသ္သ ဧ-ကာရော, ယ-ကာရသ္သ စ ဒ္ဝိတ္တံ။ မေရယ-သဒ္ဒပရိယာယော ဝာ မေရေယ္ယ-သဒ္ဒော။ မုနီတိ ဘိက္ခု။
114.Mereyyanti merayaṃ. Niruttinayena a-kārassa e-kāro, ya-kārassa ca dvittaṃ. Meraya-saddapariyāyo vā mereyya-saddo. Munīti bhikkhu.
၁၁၅. ‘‘ဘိက္ခု အင္ဂုလိပတောဒေနာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ပယောဂေတိ ဟာသာပနပယောဂေ။ တသ္သာတိ ဟာသာပေန္တသ္သ။
115. ‘‘Bhikkhu aṅgulipatodenā’’ti padacchedo. Payogeti hāsāpanapayoge. Tassāti hāsāpentassa.
၁၁၆. ဂောပ္ဖကာ ဟေဋ္ဌာ ဥဒကေ ဒုက္ကဋံ။ ဂောပ္ဖကတော ဥပရိ ဥပရိဂောပ္ဖကံ, ဥဒကံ, တသ္မိံ, ဂောပ္ဖကတော အဓိကပ္ပမာဏေ ဥဒကေတိ အတ္ထော။
116. Gopphakā heṭṭhā udake dukkaṭaṃ. Gopphakato upari uparigopphakaṃ, udakaṃ, tasmiṃ, gopphakato adhikappamāṇe udaketi attho.
၁၁၇. အနာဒရိယန္တိ ပုဂ္ဂလာနာဒရိယံ, ဓမ္မာနာဒရိယံ ဝာ။ ပယောဂေတိ အနာဒရိယဝသေန ပဝတ္တေ ကာယပယောဂေ ဝာ ဝစီပယောဂေ ဝာ။ ကတေ အနာဒရိယေ။
117.Anādariyanti puggalānādariyaṃ, dhammānādariyaṃ vā. Payogeti anādariyavasena pavatte kāyapayoge vā vacīpayoge vā. Kate anādariye.
၁၁၈. ပယောဂေတိ ဘိံသာပနပယောဂေ။
118.Payogeti bhiṃsāpanapayoge.
၁၁၉. ဇောတိန္တိ အဂ္ဂိံ။ သမာဒဟိတ္ဝာနာတိ ဇာလေတ္ဝာ။ ‘‘ဝိသိဗ္ဗေန္တော’’တိ ဣမိနာ ဖလူပစာရေန ကာရဏံ ဝုတ္တံ။ ဝိသိဗ္ဗနကိရိယာ ဟိ သမာဒဟနကိရိယာယ ဖလန္တိ ဝိသိဗ္ဗနကိရိယာဝောဟာရေန သမာဒဟနကိရိယာဝ။ တသ္မာ ဝိသိဗ္ဗေန္တောတိ ဧတ္ထ သမာဒဟန္တောတိ အတ္ထော။ ပယောဂေတိ သမာဒဟနသမာဒဟာပနပယောဂေ။ ဝိသီဝိတေတိ ဝုတ္တနယေန သမာဒဟိတေတိ အတ္ထော။
119.Jotinti aggiṃ. Samādahitvānāti jāletvā. ‘‘Visibbento’’ti iminā phalūpacārena kāraṇaṃ vuttaṃ. Visibbanakiriyā hi samādahanakiriyāya phalanti visibbanakiriyāvohārena samādahanakiriyāva. Tasmā visibbentoti ettha samādahantoti attho. Payogeti samādahanasamādahāpanapayoge. Visīviteti vuttanayena samādahiteti attho.
၁၂၀. ပယောဂေတိ စုဏ္ဏမတ္တိကာဘိသင္ခရဏာဒိသဗ္ဗပယောဂေ။ ဣတရန္တိ ပာစိတ္တိယံ။
120.Payogeti cuṇṇamattikābhisaṅkharaṇādisabbapayoge. Itaranti pācittiyaṃ.
၁၂၁. တိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာနန္တိ ကံသနီလပတ္တနီလကဒ္ဒမသင္ခာတာနံ တိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာနံ။ ဧကံ အညတရံ အနာဒိယ အဒတ္ဝာ။ စီဝရန္တိ နဝစီဝရံ။
121.Tiṇṇaṃ dubbaṇṇakaraṇānanti kaṃsanīlapattanīlakaddamasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ dubbaṇṇakaraṇānaṃ. Ekaṃ aññataraṃ anādiya adatvā. Cīvaranti navacīvaraṃ.
၁၂၂. နတ္ထိ ဧတသ္သ ဥဒ္ဓာရန္တိ အနုဒ္ဓာရော, တံ အနုဒ္ဓာရန္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂာထာဗန္ဓဝသေန ရသ္သတ္တံ, အကတပစ္စုဒ္ဓာရန္တိ အတ္ထော။
122. Natthi etassa uddhāranti anuddhāro, taṃ anuddhāranti vattabbe gāthābandhavasena rassattaṃ, akatapaccuddhāranti attho.
၁၂၃. အပနိဓေန္တောတိ အပနေတ္ဝာ နိဓေန္တော နိက္ခိပေန္တော။ ပတ္တာဒိကန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန စီဝရနိသီဒနသူစိဃရကာယဗန္ဓနာနံ ဂဟဏံ။ ပယောဂေတိ အပနိဓာနပယောဂေ။ တသ္မိံ ပတ္တာဒိကေ ပဉ္စဝိဓေ ပရိက္ခာရေ။ အပနိဟိတေ သေသာ ပာစိတ္တိယာပတ္တိ သိယာတိ ယောဇနာ။
123.Apanidhentoti apanetvā nidhento nikkhipento. Pattādikanti ādi-saddena cīvaranisīdanasūcigharakāyabandhanānaṃ gahaṇaṃ. Payogeti apanidhānapayoge. Tasmiṃ pattādike pañcavidhe parikkhāre. Apanihite sesā pācittiyāpatti siyāti yojanā.
သုရာပာနဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
Surāpānavaggavaṇṇanā chaṭṭhā.
၁၂၄. တပောဓနောတိ ပာတိမောက္ခသံဝရသီလသင္ခာတံ တပောဓနမသ္သာတိ တပောဓနော, ဘိက္ခု။
124.Tapodhanoti pātimokkhasaṃvarasīlasaṅkhātaṃ tapodhanamassāti tapodhano, bhikkhu.
၁၂၅. တသ္မိံ ဩပာတေ။
125.Tasmiṃ opāte.
၁၂၆. မနုသ္သဝိဂ္ဂဟော မနုသ္သသရီရော။ တိရစ္ဆာနဂတော နာဂော ဝာ သုပဏ္ဏော ဝာ။ တသ္သ ဩပာတခဏကသ္သ။
126.Manussaviggaho manussasarīro. Tiracchānagato nāgo vā supaṇṇo vā. Tassa opātakhaṇakassa.
၁၂၇. ပဋုဗုဒ္ဓိနာတိ သဗ္ဗေသု ဉေယ္ယဓမ္မေသု နိပုနဉာဏေန ဘဂဝတာ။
127.Paṭubuddhināti sabbesu ñeyyadhammesu nipunañāṇena bhagavatā.
၁၂၈. ပယောဂေတိ ပရိဘောဂတ္ထာယ ဂဟဏာဒိကေ ပယောဂေ။ တသ္သာတိ ဘိက္ခုသ္သ။
128.Payogeti paribhogatthāya gahaṇādike payoge. Tassāti bhikkhussa.
၁၂၉. ဥက္ကောဋေန္တောတိ ဥစ္စာလေန္တော ယထာဌာနေ ဌာတုံ အဒေန္တော။ ပယောဂေတိ ဥက္ကောဋနပယောဂေ။ ဥက္ကောဋိတေ ပာစိတ္တိယံ သိယာတိ ယောဇနာ။
129.Ukkoṭentoti uccālento yathāṭhāne ṭhātuṃ adento. Payogeti ukkoṭanapayoge. Ukkoṭite pācittiyaṃ siyāti yojanā.
၁၃၀. ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝဇ္ဇကန္တိ သင္ဃာဒိသေသာဒိကေ။ ဧကံ ပာစိတ္တိယံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ ဣတိ ဒီပိတန္တိ ယောဇနာ။
130.Duṭṭhullaṃ vajjakanti saṅghādisesādike. Ekaṃ pācittiyaṃ āpattiṃ āpajjati iti dīpitanti yojanā.
၁၃၁. ပယောဂေတိ ဂဏပရိယေသနာဒိပယောဂေ။ ဒုက္ကဋံ ပတ္တော သိယာ ဒုက္ကဋာပတ္တိံ အာပန္နော ဘဝေယ္ယာတိ အတ္ထော။ သေသာတိ ပာစိတ္တိယာပတ္တိ ဥပသမ္ပာဒိတေ သိယာ။ ဂာထာဗန္ဓဝသေန ဥပသဂ္ဂလောပော။
131.Payogeti gaṇapariyesanādipayoge. Dukkaṭaṃ patto siyā dukkaṭāpattiṃ āpanno bhaveyyāti attho. Sesāti pācittiyāpatti upasampādite siyā. Gāthābandhavasena upasaggalopo.
၁၃၂-၃. ဇာနံ ထေယ္ယသတ္ထေန သဟ သံဝိဓာယ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတော စ တထေဝ မာတုဂာမေန သဟ သံဝိဓာယ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတော စာတိ ယောဇနာ။ ပယောဂေတိ သံဝိဓာယ ဂန္တုံ ပဋိပုစ္ဆာဒိကရဏပယောဂေ။ ပဋိပန္နေတိ မဂ္ဂပဋိပန္နေ။ အနန္တရန္တိ အဒ္ဓယောဇနဂာမန္တရာတိက္ကမနာနန္တရံ။
132-3. Jānaṃ theyyasatthena saha saṃvidhāya maggaṃ paṭipajjato ca tatheva mātugāmena saha saṃvidhāya maggaṃ paṭipajjato cāti yojanā. Payogeti saṃvidhāya gantuṃ paṭipucchādikaraṇapayoge. Paṭipanneti maggapaṭipanne. Anantaranti addhayojanagāmantarātikkamanānantaraṃ.
၁၃၄. ဉတ္တိယာ ဩသာနေ ဒုက္ကဋံ ဖုသေတိ ယောဇနာ။
134. Ñattiyā osāne dukkaṭaṃ phuseti yojanā.
၁၃၅. အကတာနုဓမ္မေနာတိ အနုဓမ္မော ဝုစ္စတိ အာပတ္တိယာ အဒသ္သနေ ဝာ အပ္ပဋိကမ္မေ ဝာ ပာပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂေ ဝာ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန ဥက္ခိတ္တကသ္သ အနုလောမဝတ္တံ ဒိသ္ဝာ ကတ္ဝာ ဩသာရဏာ, သော ဩသာရဏသင္ခာတော အနုဓမ္မော ယသ္သ န ကတော, အယံ အကတာနုဓမ္မော နာမ, တာဒိသေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိန္တိ အတ္ထော။ သမ္ဘုဉ္ဇန္တောတိ အာမိသသမ္ဘောဂံ ကရောန္တော ဘိက္ခု။ ပယောဂေတိ ဘုဉ္ဇိတုံ အာမိသပဋိဂ္ဂဟဏာဒိပယောဂေ။ ဘုတ္တေတိ သမ္ဘုတ္တေ, ဥဘယသမ္ဘောဂေ, တဒညတရေ ဝာ ကတေတိ အတ္ထော။
135.Akatānudhammenāti anudhammo vuccati āpattiyā adassane vā appaṭikamme vā pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge vā dhammena vinayena satthusāsanena ukkhittakassa anulomavattaṃ disvā katvā osāraṇā, so osāraṇasaṅkhāto anudhammo yassa na kato, ayaṃ akatānudhammo nāma, tādisena bhikkhunā saddhinti attho. Sambhuñjantoti āmisasambhogaṃ karonto bhikkhu. Payogeti bhuñjituṃ āmisapaṭiggahaṇādipayoge. Bhutteti sambhutte, ubhayasambhoge, tadaññatare vā kateti attho.
၁၃၆. ဥပလာပေန္တောတိ ပတ္တစီဝရဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆနာဒိဝသေန သင္ဂဏ္ဟန္တော။ ပယောဂေတိ ဥပလာပနပယောဂေ။
136.Upalāpentoti pattacīvarauddesaparipucchanādivasena saṅgaṇhanto. Payogeti upalāpanapayoge.
သပ္ပာဏကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
Sappāṇakavaggavaṇṇanā sattamā.
၁၃၇. သဟဓမ္မိကန္တိ ကရဏတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ, ပဉ္စဟိ သဟဓမ္မိကေဟိ သိက္ခိတဗ္ဗတ္တာ, တေသံ ဝာ သန္တကတ္တာ ‘‘သဟဓမ္မိက’’န္တိ လဒ္ဓနာမေန ဗုဒ္ဓပညတ္တေန သိက္ခာပဒေန ဝုစ္စမာနသ္သာတိ အတ္ထော။ ဘဏတောတိ ‘‘ဘိက္ခုသ္သာ’’တိ ဣမိနာ သမာနာဓိကရဏံ။
137.Sahadhammikanti karaṇatthe upayogavacanaṃ, pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattā, tesaṃ vā santakattā ‘‘sahadhammika’’nti laddhanāmena buddhapaññattena sikkhāpadena vuccamānassāti attho. Bhaṇatoti ‘‘bhikkhussā’’ti iminā samānādhikaraṇaṃ.
၁၃၈. ဝိဝဏ္ဏေန္တောတိ ‘‘ကိံ ပနိမေဟိ ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကေဟိ သိက္ခာပဒေဟိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေဟီ’’တိအာဒိနာ ဂရဟန္တော။ ပယောဂေတိ ‘‘ကိံ ဣမေဟီ’’တိအာဒိနာ ဂရဟဏဝသေန ပဝတ္တေ ဝစီပယောဂေ။ ဝိဝဏ္ဏိတေ ဂရဟိတေ။
138.Vivaṇṇentoti ‘‘kiṃ panimehi khuddānukhuddakehi sikkhāpadehi uddiṭṭhehī’’tiādinā garahanto. Payogeti ‘‘kiṃ imehī’’tiādinā garahaṇavasena pavatte vacīpayoge. Vivaṇṇite garahite.
၁၃၉. မောဟေန္တောတိ ‘‘ဣဒာနေဝ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဇာနာမီ’’တိအာဒိနာ အတ္တနော အဇာနနတ္တေန အာပန္နဘာဝံ ဒီပေတ္ဝာ ဘိက္ခုံ မောဟေန္တော, ဝဉ္စေန္တောတိ အတ္ထော။ မောဟေတိ မောဟာရောပနကမ္မေ။ အရောပိတေ ကတေ။
139.Mohentoti ‘‘idāneva kho ahaṃ, āvuso, jānāmī’’tiādinā attano ajānanattena āpannabhāvaṃ dīpetvā bhikkhuṃ mohento, vañcentoti attho. Moheti mohāropanakamme. Aropite kate.
၁၄၀. ဘိက္ခုသ္သ ကုပိတော ပဟာရံ ဒေန္တော ဖုသေတိ ယောဇနာ။ ပယောဂေတိ ဒဏ္ဍာဒာနာဒိပယောဂေ။
140. Bhikkhussa kupito pahāraṃ dento phuseti yojanā. Payogeti daṇḍādānādipayoge.
၁၄၁. ပယောဂေတိ ဥဂ္ဂိရဏပယောဂေ။ ဥဂ္ဂိရိတေတိ ဥစ္စာရိတေ။
141.Payogeti uggiraṇapayoge. Uggiriteti uccārite.
၁၄၂. အမူလေနေဝာတိ ဒိဋ္ဌာဒိမူလဝိရဟိတေနေဝ။ ယောဂေတိ ဩကာသကာရာပနာဒိပယောဂေ။ ဥဒ္ဓံသိတေတိ စောဒိတေ။
142.Amūlenevāti diṭṭhādimūlavirahiteneva. Yogeti okāsakārāpanādipayoge. Uddhaṃsiteti codite.
၁၄၃. ကုက္ကုစ္စံ ဇနယန္တောတိ ‘‘ဦနဝီသတိဝသ္သော တ္ဝံ မညေ ဥပသမ္ပန္နော’’တိအာဒိနာ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟန္တော။ ယောဂေတိ ကုက္ကုစ္စုပ္ပာဒနပယောဂေ။ ဥပ္ပာဒိတေတိ ကုက္ကုစ္စေ ဥပ္ပာဒိတေ။
143.Kukkuccaṃ janayantoti ‘‘ūnavīsativasso tvaṃ maññe upasampanno’’tiādinā kukkuccaṃ upadahanto. Yogeti kukkuccuppādanapayoge. Uppāditeti kukkucce uppādite.
၁၄၄. ‘‘တိဋ္ဌန္တော ဥပသ္သုတိ’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ သုတိယာ သမီပံ ဥပသ္သုတိ, သဝနူပစာရေတိ အတ္ထော။
144. ‘‘Tiṭṭhanto upassuti’’nti padacchedo. Sutiyā samīpaṃ upassuti, savanūpacāreti attho.
၁၄၅. ဓမ္မိကာနံ တု ကမ္မာနန္တိ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန ကတာနံ အပလောကနာဒီနံ စတုန္နံ ကမ္မာနံ။ တတော ပုနာတိ ဆန္ဒဒာနတော ပစ္ဆာ။ ခီယနဓမ္မန္တိ အတ္တနော အဓိပ္ပေတဘာဝဝိဘာဝနမန္တနံ။ ဒ္ဝေ ဖုသေ ဒုက္ကဋာဒယောတိ ခီယနဓမ္မာပဇ္ဇနပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ခီယနဓမ္မေ အာပန္နေ ပာစိတ္တိယန္တိ ဧဝံ ဒုက္ကဋာဒယော ဒ္ဝေ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇေယ္ယာတိ အတ္ထော။
145.Dhammikānaṃ tu kammānanti dhammena vinayena satthusāsanena katānaṃ apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ. Tato punāti chandadānato pacchā. Khīyanadhammanti attano adhippetabhāvavibhāvanamantanaṃ. Dve phuse dukkaṭādayoti khīyanadhammāpajjanapayoge dukkaṭaṃ, khīyanadhamme āpanne pācittiyanti evaṃ dukkaṭādayo dve āpattiyo āpajjeyyāti attho.
၁၄၆. သင္ဃေ သင္ဃမဇ္ဈေ။ ဝိနိစ္ဆယေတိ ဝတ္ထုတော ဩတိဏ္ဏဝိနိစ္ဆယေ။ နိဋ္ဌံ အဂတေတိ ဝတ္ထုမ္ဟိ အဝိနိစ္ဆိတေ, ဉတ္တိံ ဌပေတ္ဝာ ကမ္မဝာစာယ ဝာ အပရိယောသိတာယ။
146.Saṅghe saṅghamajjhe. Vinicchayeti vatthuto otiṇṇavinicchaye. Niṭṭhaṃ agateti vatthumhi avinicchite, ñattiṃ ṭhapetvā kammavācāya vā apariyositāya.
၁၄၈. သမဂ္ဂေန သင္ဃေနာတိ သမာနသံဝာသကေန သမာနသီမာယံ ဌိတေန သင္ဃေန။
148.Samaggena saṅghenāti samānasaṃvāsakena samānasīmāyaṃ ṭhitena saṅghena.
သဟဓမ္မိကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
Sahadhammikavaggavaṇṇanā aṭṭhamā.
၁၅၀. အဝိဒိတော ဟုတ္ဝာတိ ရညော အဝိဒိတာဂမနော ဟုတ္ဝာ။
150.Aviditohutvāti rañño aviditāgamano hutvā.
၁၅၂. ရတနန္တိ မုတ္တာဒိဒသဝိဓံ ရတနံ။ ပယောဂေတိ ရတနဂ္ဂဟဏပယောဂေ။
152.Ratananti muttādidasavidhaṃ ratanaṃ. Payogeti ratanaggahaṇapayoge.
၁၅၃. ဝိကာလေတိ မဇ္ဈန္တိကာတိက္ကမတော ပဋ္ဌာယ အရုဏေ။
153.Vikāleti majjhantikātikkamato paṭṭhāya aruṇe.
၁၅၅. အဋ္ဌိဒန္တဝိသာဏာဘိနိဗ္ဗတ္တန္တိ အဋ္ဌိဒန္တဝိသာဏမယံ။ ပယောဂေတိ ကာရာပနပယောဂေ။
155.Aṭṭhidantavisāṇābhinibbattanti aṭṭhidantavisāṇamayaṃ. Payogeti kārāpanapayoge.
၁၅၆. တသ္မိံ မဉ္စာဒိမ္ဟိ ကာရာပိတေ သေသာ ပာစိတ္တိယာပတ္တိ သိယာတိ ယောဇနာ။
156. Tasmiṃ mañcādimhi kārāpite sesā pācittiyāpatti siyāti yojanā.
ရတနဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
Ratanavaggavaṇṇanā navamā.
ဣတိ ဥတ္တရေ လီနတ္ထပကာသနိယာ
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
ပာစိတ္တိယကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pācittiyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
၁၅၉. စတူသု ပာဋိဒေသနီယေသုပိ အဝိသေသေန အာဒိစ္စဗန္ဓုနာ ဗုဒ္ဓေန ဒ္ဝိဓာ အာပတ္တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာတိ ယောဇနာ။
159. Catūsu pāṭidesanīyesupi avisesena ādiccabandhunā buddhena dvidhā āpatti niddiṭṭhāti yojanā.
၁၆၀. သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု စတူသု။
160.Sabbatthāti sabbesu catūsu.
ပာဋိဒေသနီယကထာဝဏ္ဏနာ။
Pāṭidesanīyakathāvaṇṇanā.
၁၆၁. သေခိယကထာ ဥတ္တာနတ္ထာယေဝ။
161. Sekhiyakathā uttānatthāyeva.
သေခိယကထာဝဏ္ဏနာ။
Sekhiyakathāvaṇṇanā.
၁၆၂. ပရိဝာရေ ပဌမံ ဒသ္သိတသောဠသဝာရပ္ပဘေဒေ မဟာဝိဘင္ဂေ ‘‘ပဌမံ ပာရာဇိကံ ကတ္ထ ပညတ္တ’’န္တိအာဒိပ္ပဘေဒော (ပရိ. ၁) ကတ္ထပညတ္တိဝာရော , ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တော ကတိ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိပ္ပဘေဒော (ပရိ. ၁၅၇) ကတာပတ္တိဝာရော, ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တသ္သ အာပတ္တိယော စတုန္နံ ဝိပတ္တီနံ ကတိ ဝိပတ္တိယော ဘဇန္တီ’’တိအာဒိပ္ပဘေဒော (ပရိ. ၁၈၂) ဝိပတ္တိဝာရော, ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တသ္သ အာပတ္တိယော သတ္တန္နံ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနံ ကတိဟိ အာပတ္တိက္ခန္ဓေဟိ သင္ဂဟိတာ’’တိအာဒိပ္ပဘေဒော (ပရိ. ၁၈၂) သင္ဂဟဝာရော, ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တသ္သ အာပတ္တိယော ဆန္နံ အာပတ္တိသမုဋ္ဌာနာနံ ကတိဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌဟန္တီ’’တိအာဒိပ္ပဘေဒော (ပရိ. ၁၈၄) သမုဋ္ဌာနဝာရော, ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တသ္သ အာပတ္တိယော စတုန္နံ အဓိကရဏာနံ ကတမံ အဓိကရဏ’’န္တိအာဒိပ္ပဘေဒော (ပရိ. ၁၈၅) အဓိကရဏဝာရော, ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တသ္သ အာပတ္တိယော သတ္တန္နံ သမထာနံ ကတိဟိ သမထေဟိ သမ္မန္တီ’’တိအာဒိပ္ပဘေဒော (ပရိ. ၁၈၆) သမထဝာရော, တဒနန္တရော ဣမေဟိ သတ္တဟိ ဝာရေဟိ မိသ္သော အဋ္ဌမော သမုစ္စယဝာရောတိ ဣမေသု အဋ္ဌသု ဝာရေသု အာဒိဘူတေ ကတ္ထပညတ္တိနာမဓေယ္ယေ အပ္ပနာဝာရေ သင္ဂဟေတဗ္ဗာနံ နိဒာနာဒိသတ္တရသလက္ခဏာနံ ဥဘယဝိဘင္ဂသာဓာရဏတော ဥပရိ ဝက္ခမာနတ္တာ တံ ဝာရံ ဌပေတ္ဝာ တဒနန္တရံ အသာဓာရဏံ ကတာပတ္တိဝာရံ သေခိယာဝသာနံ ပာဠိက္ကမာနုရူပံ ဒသ္သေတ္ဝာ တဒနန္တရာ ဝိပတ္တိဝာရာဒယော ဆ ဝာရာ ဥဘယဝိဘင္ဂသာဓာရဏတော ဝက္ခမာနာတိ ကတ္ဝာ တေပိ ဌပေတ္ဝာ ဣမေ ပစ္စယသဒ္ဒေန အယောဇေတ္ဝာ ဒသ္သိတာ အဋ္ဌေဝ ဝာရာ, ပုန ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝနပစ္စယာ ပာရာဇိကံ ကတ္ထ ပညတ္တ’’န္တိအာဒိနာ (ပရိ. ၁၈၈) ပစ္စယ-သဒ္ဒံ ယောဇေတ္ဝာ ဒသ္သိတာ အပရေ အဋ္ဌ ဝာရာ ယောဇိတာတိ တတ္ထာပိ ဒုတိယံ ကတာပတ္တိပစ္စယဝာရံ ဣမိနာ ကတာပတ္တိဝာရေန ဧကပရိစ္ဆေဒံ ကတ္ဝာ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ပညတ္တာ’’တိအာဒိ။ ပဋိသေဝနပစ္စယာတိ ပဋိသေဝနဟေတုနာ။
162. Parivāre paṭhamaṃ dassitasoḷasavārappabhede mahāvibhaṅge ‘‘paṭhamaṃ pārājikaṃ kattha paññatta’’ntiādippabhedo (pari. 1) katthapaññattivāro , ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto kati āpattiyo āpajjatī’’tiādippabhedo (pari. 157) katāpattivāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo catunnaṃ vipattīnaṃ kati vipattiyo bhajantī’’tiādippabhedo (pari. 182) vipattivāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katihi āpattikkhandhehi saṅgahitā’’tiādippabhedo (pari. 182) saṅgahavāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhahantī’’tiādippabhedo (pari. 184) samuṭṭhānavāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇa’’ntiādippabhedo (pari. 185) adhikaraṇavāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammantī’’tiādippabhedo (pari. 186) samathavāro, tadanantaro imehi sattahi vārehi misso aṭṭhamo samuccayavāroti imesu aṭṭhasu vāresu ādibhūte katthapaññattināmadheyye appanāvāre saṅgahetabbānaṃ nidānādisattarasalakkhaṇānaṃ ubhayavibhaṅgasādhāraṇato upari vakkhamānattā taṃ vāraṃ ṭhapetvā tadanantaraṃ asādhāraṇaṃ katāpattivāraṃ sekhiyāvasānaṃ pāḷikkamānurūpaṃ dassetvā tadanantarā vipattivārādayo cha vārā ubhayavibhaṅgasādhāraṇato vakkhamānāti katvā tepi ṭhapetvā ime paccayasaddena ayojetvā dassitā aṭṭheva vārā, puna ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevanapaccayā pārājikaṃ kattha paññatta’’ntiādinā (pari. 188) paccaya-saddaṃ yojetvā dassitā apare aṭṭha vārā yojitāti tatthāpi dutiyaṃ katāpattipaccayavāraṃ iminā katāpattivārena ekaparicchedaṃ katvā dassetumāha ‘‘paññattā’’tiādi. Paṭisevanapaccayāti paṭisevanahetunā.
၁၆၃. အလ္လောကာသပ္ပဝေသနေတိ ဇီဝမာနသရီရေ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂာနံ အညတရသ္မိံ မဂ္ဂေ အလ္လောကာသပ္ပဝေသနေ။ မတေ အက္ခာယိတေ ဝာ ပိ-သဒ္ဒေန ယေဘုယ္ယအက္ခာယိတေ ပဝေသနေ ပဝေသနနိမိတ္တံ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တော ဘိက္ခု ပာရာဇိကံ ဖုသေတိ သမ္ဗန္ဓော။
163.Allokāsappavesaneti jīvamānasarīre tiṇṇaṃ maggānaṃ aññatarasmiṃ magge allokāsappavesane. Mate akkhāyite vā pi-saddena yebhuyyaakkhāyite pavesane pavesananimittaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto bhikkhu pārājikaṃ phuseti sambandho.
၁၆၄. တထာ ယေဘုယ္ယက္ခာယိတေ, ဥပဍ္ဎက္ခာယိတေ စ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တော ဘိက္ခု ထုလ္လစ္စယံ ဖုသေတိ ယောဇနာ။ ဝဋ္ဋကတေ မုခေ ဒုက္ကဋံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဇတုမဋ္ဌကေတိ ဘိက္ခုနိယာ ဇတုမဋ္ဌကေ ဒိန္နေ ပာစိတ္တိ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။
164. Tathā yebhuyyakkhāyite, upaḍḍhakkhāyite ca methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto bhikkhu thullaccayaṃ phuseti yojanā. Vaṭṭakate mukhe dukkaṭaṃ vuttanti sambandho. Jatumaṭṭhaketi bhikkhuniyā jatumaṭṭhake dinne pācitti vuttāti sambandho.
၁၆၆. အဝသ္သုတသ္သာတိ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန တိန္တသ္သ။ ပောသသ္သာတိ ဂဟဏကိရိယာသမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနံ။ ဘိက္ခုနိယာတိ အတ္တသမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနံ။ ‘‘အတ္တနော’’တိ သေသော။ အဝသ္သုတေန ပောသေန အတ္တနော အဓက္ခကာဒိဂဟဏံ သာဒိယန္တိယာ တထာ အဝသ္သုတာယ ဘိက္ခုနိယာ ပာရာဇိကန္တိ ယောဇနာ။
166.Avassutassāti kāyasaṃsaggarāgena tintassa. Posassāti gahaṇakiriyāsambandhe sāmivacanaṃ. Bhikkhuniyāti attasambandhe sāmivacanaṃ. ‘‘Attano’’ti seso. Avassutena posena attano adhakkhakādigahaṇaṃ sādiyantiyā tathā avassutāya bhikkhuniyā pārājikanti yojanā.
၁၆၇. ကာယေနာတိ အတ္တနော ကာယေန။ ကာယန္တိ မာတုဂာမသ္သ ကာယံ။ ဖုသတောတိ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဖုသတော။ ကာယေန ကာယဗဒ္ဓန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။
167.Kāyenāti attano kāyena. Kāyanti mātugāmassa kāyaṃ. Phusatoti kāyasaṃsaggarāgena phusato. Kāyena kāyabaddhanti etthāpi eseva nayo.
၁၆၈. ကာယေန ပဋိဗဒ္ဓေနာတိ အတ္တနော ကာယပဋိဗဒ္ဓေန။ ပဋိဗဒ္ဓန္တိ ဣတ္ထိယာ ကာယပဋိဗဒ္ဓံ ဖုသန္တသ္သ ဒုက္ကဋံ။ တသ္သ ဘိက္ခုသ္သ။
168.Kāyena paṭibaddhenāti attano kāyapaṭibaddhena. Paṭibaddhanti itthiyā kāyapaṭibaddhaṃ phusantassa dukkaṭaṃ. Tassa bhikkhussa.
‘‘မဟာဝိဘင္ဂသင္ဂဟော နိဋ္ဌိတော’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ, နနု သောဠသဝာရသင္ဂဟေ မဟာဝိဘင္ဂေ ကတာပတ္တိဝာရောယေဝေတ္ထ ဝုတ္တော, န ဣတရေ ဝာရာတိ? သစ္စံ, အဝယဝေ ပန သမုဒာယောပစာရေန ဝုတ္တံ။ သာဓာရဏာသာဓာရဏာနံ မဟာဝိဘင္ဂေ ဂတာနံ သဗ္ဗာပတ္တိပဘေဒာနံ ဒသ္သနောပစာရဘူတော ကတာပတ္တိဝာရော ဒသ္သိတောတိ တံဒသ္သနေန အပ္ပဓာနာ ဣတရေပိ ဝာရာ ဥပစာရတော ဒသ္သိတာ ဟောန္တီတိ စ တထာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
‘‘Mahāvibhaṅgasaṅgaho niṭṭhito’’ti kasmā vuttaṃ, nanu soḷasavārasaṅgahe mahāvibhaṅge katāpattivāroyevettha vutto, na itare vārāti? Saccaṃ, avayave pana samudāyopacārena vuttaṃ. Sādhāraṇāsādhāraṇānaṃ mahāvibhaṅge gatānaṃ sabbāpattipabhedānaṃ dassanopacārabhūto katāpattivāro dassitoti taṃdassanena appadhānā itarepi vārā upacārato dassitā hontīti ca tathā vuttanti veditabbaṃ.
ဣတိ ဥတ္တရေ လီနတ္ထပကာသနိယာ
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
မဟာဝိဘင္ဂသင္ဂဟဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Mahāvibhaṅgasaṅgahavaṇṇanā niṭṭhitā.
