Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Mahāniddesapāḷi

೧೩. ಮಹಾವಿಯೂಹಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ

13. Mahāviyūhasuttaniddeso

ಅಥ ಮಹಾವಿಯೂಹಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸಂ ವಕ್ಖತಿ –

Atha mahāviyūhasuttaniddesaṃ vakkhati –

೧೩೦.

130.

ಯೇ ಕೇಚಿಮೇ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಬ್ಬಸಾನಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತಿ ¹ ।

Yekecime diṭṭhiparibbasānā, idameva saccanti ca vādayanti²;

ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ನಿನ್ದಮನ್ವಾನಯನ್ತಿ, ಅಥೋ ಪಸಂಸಮ್ಪಿ ಲಭನ್ತಿ ತತ್ಥ॥

Sabbeva te nindamanvānayanti, atho pasaṃsampi labhanti tattha.

ಯೇ ಕೇಚಿಮೇ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಬ್ಬಸಾನಾತಿ। ಯೇ ಕೇಚೀತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ – ಯೇ ಕೇಚೀತಿ। ದಿಟ್ಠಿಪರಿಬ್ಬಸಾನಾತಿ। ಸನ್ತೇಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾ; ತೇ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿಯಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ ಸಕಾಯ ಸಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಸನ್ತಿ ಸಂವಸನ್ತಿ ಆವಸನ್ತಿ ಪರಿವಸನ್ತಿ। ಯಥಾ ಅಗಾರಿಕಾ ವಾ ಘರೇಸು ವಸನ್ತಿ, ಸಾಪತ್ತಿಕಾ ವಾ ಆಪತ್ತೀಸು ವಸನ್ತಿ, ಸಕಿಲೇಸಾ ವಾ ಕಿಲೇಸೇಸು ವಸನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ಸನ್ತೇಕೇ…ಪೇ॰… ಪರಿವಸನ್ತೀತಿ – ಯೇ ಕೇಚಿಮೇ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಬ್ಬಸಾನಾ।

Ye kecime diṭṭhiparibbasānāti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Diṭṭhiparibbasānāti. Santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā; te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti saṃvasanti āvasanti parivasanti. Yathā agārikā vā gharesu vasanti, sāpattikā vā āpattīsu vasanti, sakilesā vā kilesesu vasanti; evameva santeke…pe… parivasantīti – ye kecime diṭṭhiparibbasānā.

ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತೀತಿ। ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತಿ। ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತಿ।

Idameva saccanti ca vādayantīti. ‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti. ‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – idameva saccanti ca vādayanti.

ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ನಿನ್ದಮನ್ವಾನಯನ್ತೀತಿ। ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನಿನ್ದಮೇವ ಅನ್ವೇನ್ತಿ, ಗರಹಮೇವ ಅನ್ವೇನ್ತಿ, ಅಕಿತ್ತಿಮೇವ ಅನ್ವೇನ್ತಿ; ಸಬ್ಬೇ ನಿನ್ದಿತಾಯೇವ ಹೋನ್ತಿ, ಗರಹಿತಾಯೇವ ಹೋನ್ತಿ, ಅಕಿತ್ತಿತಾಯೇವ ಹೋನ್ತೀತಿ – ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ನಿನ್ದಮನ್ವಾನಯನ್ತಿ।

Sabbeva te nindamanvānayantīti. Sabbeva te samaṇabrāhmaṇā nindameva anventi, garahameva anventi, akittimeva anventi; sabbe ninditāyeva honti, garahitāyeva honti, akittitāyeva hontīti – sabbeva te nindamanvānayanti.

ಅಥೋ ಪಸಂಸಮ್ಪಿ ಲಭನ್ತಿ ತತ್ಥಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಕಾಯ ಖನ್ತಿಯಾ ಸಕಾಯ ರುಚಿಯಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ ಪಸಂಸಂ ಥೋಮನಂ ಕಿತ್ತಿಂ ವಣ್ಣಹಾರಿಕಂ ಲಭನ್ತಿ ಪಟಿಲಭನ್ತಿ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತಿ ವಿನ್ದನ್ತೀತಿ – ಅಥೋ ಪಸಂಸಮ್ಪಿ ಲಭನ್ತಿ ತತ್ಥ।

Atho pasaṃsampi labhanti tatthāti. Tattha sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā pasaṃsaṃ thomanaṃ kittiṃ vaṇṇahārikaṃ labhanti paṭilabhanti upagacchanti vindantīti – atho pasaṃsampi labhanti tattha.

ತೇನಾಹ ಸೋ ನಿಮ್ಮಿತೋ –

Tenāha so nimmito –

‘‘ಯೇ ಕೇಚಿಮೇ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಬ್ಬಸಾನಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತಿ।

‘‘Ye kecime diṭṭhiparibbasānā, idameva saccanti ca vādayanti;

ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ನಿನ್ದಮನ್ವಾನಯನ್ತಿ, ಅಥೋ ಪಸಂಸಮ್ಪಿ ಲಭನ್ತಿ ತತ್ಥಾ’’ತಿ॥

Sabbeva te nindamanvānayanti, atho pasaṃsampi labhanti tatthā’’ti.

೧೩೧.

131.

ಅಪ್ಪಞ್ಹಿ ಏತಂ ನ ಅಲಂ ಸಮಾಯ, ದುವೇ ವಿವಾದಸ್ಸ ಫಲಾನಿ ಬ್ರೂಮಿ।

Appañhi etaṃ na alaṃ samāya, duve vivādassa phalāni brūmi;

ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥ, ಖೇಮಾಭಿಪಸ್ಸಂ ಅವಿವಾದಭೂಮಿಂ॥

Etampi disvā na vivādayetha, khemābhipassaṃ avivādabhūmiṃ.

ಅಪ್ಪಞ್ಹಿ ಏತಂ ನ ಅಲಂ ಸಮಾಯಾತಿ। ಅಪ್ಪಞ್ಹಿ ಏತನ್ತಿ ಅಪ್ಪಕಂ ಏತಂ, ಓಮಕಂ ಏತಂ, ಥೋಕಕಂ ಏತಂ, ಲಾಮಕಂ ಏತಂ, ಛತುಕ್ಕಂ ಏತಂ, ಪರಿತ್ತಕಂ ಏತನ್ತಿ – ಅಪ್ಪಞ್ಹಿ ಏತಂ। ನ ಅಲಂ ಸಮಾಯಾತಿ ನಾಲಂ ರಾಗಸ್ಸ ಸಮಾಯ, ದೋಸಸ್ಸ ಸಮಾಯ, ಮೋಹಸ್ಸ ಸಮಾಯ , ಕೋಧಸ್ಸ… ಉಪನಾಹಸ್ಸ… ಮಕ್ಖಸ್ಸ… ಪಳಾಸಸ್ಸ… ಇಸ್ಸಾಯ… ಮಚ್ಛರಿಯಸ್ಸ… ಮಾಯಾಯ… ಸಾಠೇಯ್ಯಸ್ಸ… ಥಮ್ಭಸ್ಸ… ಸಾರಮ್ಭಸ್ಸ… ಮಾನಸ್ಸ… ಅತಿಮಾನಸ್ಸ… ಮದಸ್ಸ… ಪಮಾದಸ್ಸ… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ… ಸಬ್ಬದುಚ್ಚರಿತಾನಂ… ಸಬ್ಬದರಥಾನಂ … ಸಬ್ಬಪರಿಳಾಹಾನಂ… ಸಬ್ಬಸನ್ತಾಪಾನಂ… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸಮಾಯ ಉಪಸಮಾಯ ವೂಪಸಮಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾತಿ – ಅಪ್ಪಞ್ಹಿ ಏತಂ ನ ಅಲಂ ಸಮಾಯ।

Appañhi etaṃ na alaṃ samāyāti. Appañhi etanti appakaṃ etaṃ, omakaṃ etaṃ, thokakaṃ etaṃ, lāmakaṃ etaṃ, chatukkaṃ etaṃ, parittakaṃ etanti – appañhi etaṃ. Na alaṃ samāyāti nālaṃ rāgassa samāya, dosassa samāya, mohassa samāya , kodhassa… upanāhassa… makkhassa… paḷāsassa… issāya… macchariyassa… māyāya… sāṭheyyassa… thambhassa… sārambhassa… mānassa… atimānassa… madassa… pamādassa… sabbakilesānaṃ… sabbaduccaritānaṃ… sabbadarathānaṃ … sabbapariḷāhānaṃ… sabbasantāpānaṃ… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbānāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyāti – appañhi etaṃ na alaṃ samāya.

ದುವೇ ವಿವಾದಸ್ಸ ಫಲಾನಿ ಬ್ರೂಮೀತಿ। ದಿಟ್ಠಿಕಲಹಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಭಣ್ಡನಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿವಿಗ್ಗಹಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿವಿವಾದಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಮೇಧಗಸ್ಸ ದ್ವೇ ಫಲಾನಿ ಹೋನ್ತಿ – ಜಯಪರಾಜಯೋ ಹೋತಿ, ಲಾಭಾಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಯಸಾಯಸೋ ಹೋತಿ, ನಿನ್ದಾಪಸಂಸೋ ಹೋತಿ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಹೋತಿ, ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಂ ಹೋತಿ, ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ಅನುನಯಪಟಿಘಂ ಹೋತಿ, ಉಗ್ಘಾತಿನಿಗ್ಘಾತಿ ಹೋತಿ, ಅನುರೋಧವಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ವಾ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ನಿರಯಸಂವತ್ತನಿಕಂ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಸಂವತ್ತನಿಕಂ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಸಂವತ್ತನಿಕನ್ತಿ ಬ್ರೂಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಮಿ ದೇಸೇಮಿ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ಪಟ್ಠಪೇಮಿ ವಿವರಾಮಿ ವಿಭಜಾಮಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಮಿ ಪಕಾಸೇಮೀತಿ – ದುವೇ ವಿವಾದಸ್ಸ ಫಲಾನಿ ಬ್ರೂಮಿ।

Duve vivādassa phalāni brūmīti. Diṭṭhikalahassa diṭṭhibhaṇḍanassa diṭṭhiviggahassa diṭṭhivivādassa diṭṭhimedhagassa dve phalāni honti – jayaparājayo hoti, lābhālābho hoti, yasāyaso hoti, nindāpasaṃso hoti, sukhadukkhaṃ hoti, somanassadomanassaṃ hoti, iṭṭhāniṭṭhaṃ hoti, anunayapaṭighaṃ hoti, ugghātinigghāti hoti, anurodhavirodho hoti. Atha vā taṃ kammaṃ nirayasaṃvattanikaṃ, tiracchānayonisaṃvattanikaṃ, pettivisayasaṃvattanikanti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – duve vivādassa phalāni brūmi.

ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥಾತಿ। ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾತಿ ಏತಂ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಕಲಹೇಸು ದಿಟ್ಠಿಭಣ್ಡನೇಸು ದಿಟ್ಠಿವಿಗ್ಗಹೇಸು ದಿಟ್ಠಿವಿವಾದೇಸು ದಿಟ್ಠಿಮೇಧಗೇಸೂತಿ – ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ। ನ ವಿವಾದಯೇಥಾತಿ ನ ಕಲಹಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ಭಣ್ಡನಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ವಿಗ್ಗಹಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ವಿವಾದಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ಮೇಧಗಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಕಲಹಂ ಭಣ್ಡನಂ ವಿಗ್ಗಹಂ ವಿವಾದಂ ಮೇಧಗಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ, ಕಲಹಾ ಭಣ್ಡನಾ ವಿಗ್ಗಹಾ ವಿವಾದಾ ಮೇಧಗಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥ।

Etampi disvā na vivādayethāti. Etampi disvāti etaṃ ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā diṭṭhikalahesu diṭṭhibhaṇḍanesu diṭṭhiviggahesu diṭṭhivivādesu diṭṭhimedhagesūti – etampi disvā. Na vivādayethāti na kalahaṃ kareyya, na bhaṇḍanaṃ kareyya, na viggahaṃ kareyya, na vivādaṃ kareyya, na medhagaṃ kareyya, kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahā bhaṇḍanā viggahā vivādā medhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – etampi disvā na vivādayetha.

ಖೇಮಾಭಿಪಸ್ಸಂ ಅವಿವಾದಭೂಮಿನ್ತಿ। ಅವಿವಾದಭೂಮಿಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಏತಂ ಅವಿವಾದಭೂಮಿಂ ಖೇಮತೋ ತಾಣತೋ ಲೇಣತೋ ಸರಣತೋ ಅಭಯತೋ ಅಚ್ಚುತತೋ ಅಮತತೋ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ದಕ್ಖನ್ತೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನಿಜ್ಝಾಯನ್ತೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತೋತಿ – ಖೇಮಾಭಿಪಸ್ಸಂ ಅವಿವಾದಭೂಮಿಂ।

Khemābhipassaṃavivādabhūminti. Avivādabhūmiṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Etaṃ avivādabhūmiṃ khemato tāṇato leṇato saraṇato abhayato accutato amatato nibbānato passanto dakkhanto olokento nijjhāyanto upaparikkhantoti – khemābhipassaṃ avivādabhūmiṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಅಪ್ಪಞ್ಹಿ ಏತಂ ನ ಅಲಂ ಸಮಾಯ, ದುವೇ ವಿವಾದಸ್ಸ ಫಲಾನಿ ಬ್ರೂಮಿ।

‘‘Appañhi etaṃ na alaṃ samāya, duve vivādassa phalāni brūmi;

ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥ, ಖೇಮಾಭಿಪಸ್ಸಂ ಅವಿವಾದಭೂಮಿ’’ನ್ತಿ॥

Etampi disvā na vivādayetha, khemābhipassaṃ avivādabhūmi’’nti.

೧೩೨.

132.

ಯಾ ಕಾಚಿಮಾ ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ಪುಥುಜ್ಜಾ, ಸಬ್ಬಾವ ಏತಾ ನ ಉಪೇತಿ ವಿದ್ವಾ।

Yā kācimā sammutiyo puthujjā, sabbāva etā na upeti vidvā;

ಅನೂಪಯೋ ಸೋ ಉಪಯಂ ಕಿಮೇಯ್ಯ, ದಿಟ್ಠೇ ಸುತೇ ಖನ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋ॥

Anūpayo so upayaṃ kimeyya, diṭṭhe sute khantimakubbamāno.

ಯಾ ಕಾಚಿಮಾ ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ಪುಥುಜ್ಜಾತಿ। ಯಾ ಕಾಚೀತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ – ಯಾ ಕಾಚೀತಿ। ಸಮ್ಮುತಿಯೋತಿ। ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಮುತಿಯೋ। ಪುಥುಜ್ಜಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನೇಹಿ ಜನಿತಾ ಸಮ್ಮುತಿಯೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜಾ, ಪುಥು ನಾನಾಜನೇಹಿ ಜನಿತಾ ವಾ ಸಮ್ಮುತಿಯೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜಾತಿ – ಯಾ ಕಾಚಿಮಾ ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ಪುಥುಜ್ಜಾ।

Yākācimā sammutiyo puthujjāti. Yā kācīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – yā kācīti. Sammutiyoti. Sammutiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni diṭṭhisammutiyo. Puthujjāti puthujjanehi janitā sammutiyoti puthujjā, puthu nānājanehi janitā vā sammutiyoti puthujjāti – yā kācimā sammutiyo puthujjā.

ಸಬ್ಬಾವ ಏತಾ ನ ಉಪೇತಿ ವಿದ್ವಾತಿ। ವಿದ್ವಾ ವಿಜ್ಜಾಗತೋ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ಸಬ್ಬಾವ ಏತಾ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಮುತಿಯೋ ನೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ನ ಉಪಗಚ್ಛತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಪರಾಮಸತಿ ನಾಭಿನಿವಿಸತೀತಿ – ಸಬ್ಬಾವ ಏತಾ ನ ಉಪೇತಿ ವಿದ್ವಾ।

Sabbāva etā na upeti vidvāti. Vidvā vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī. Sabbāva etā diṭṭhisammutiyo neti na upeti na upagacchati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – sabbāva etā na upeti vidvā.

ಅನೂಪಯೋ ಸೋ ಉಪಯಂ ಕಿಮೇಯ್ಯಾತಿ। ಉಪಯೋತಿ ದ್ವೇ ಉಪಯಾ – ತಣ್ಹೂಪಯೋ ಚ ದಿಟ್ಠೂಪಯೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹೂಪಯೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠೂಪಯೋ। ತಸ್ಸ ತಣ್ಹೂಪಯೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠೂಪಯೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ; ತಣ್ಹೂಪಯಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠೂಪಯಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಅನೂಪಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಿಂ ರೂಪಂ ಉಪೇಯ್ಯ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ ಪರಾಮಸೇಯ್ಯ ಅಭಿನಿವಿಸೇಯ್ಯ ಅತ್ತಾ ಮೇತಿ। ಕಿಂ ವೇದನಂ… ಕಿಂ ಸಞ್ಞಂ… ಕಿಂ ಸಙ್ಖಾರೇ… ಕಿಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಕಿಂ ಗತಿಂ… ಕಿಂ ಉಪಪತ್ತಿಂ… ಕಿಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ… ಕಿಂ ಭವಂ … ಕಿಂ ಸಂಸಾರಂ… ಕಿಂ ವಟ್ಟಂ ಉಪೇಯ್ಯ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ ಪರಾಮಸೇಯ್ಯ ಅಭಿನಿವೇಸೇಯ್ಯಾತಿ – ಅನೂಪಯೋ ಸೋ ಉಪಯಂ ಕಿಮೇಯ್ಯ।

Anūpayo so upayaṃ kimeyyāti. Upayoti dve upayā – taṇhūpayo ca diṭṭhūpayo ca…pe… ayaṃ taṇhūpayo…pe… ayaṃ diṭṭhūpayo. Tassa taṇhūpayo pahīno, diṭṭhūpayo paṭinissaṭṭho; taṇhūpayassa pahīnattā, diṭṭhūpayassa paṭinissaṭṭhattā anūpayo puggalo kiṃ rūpaṃ upeyya upagaccheyya gaṇheyya parāmaseyya abhiniviseyya attā meti. Kiṃ vedanaṃ… kiṃ saññaṃ… kiṃ saṅkhāre… kiṃ viññāṇaṃ… kiṃ gatiṃ… kiṃ upapattiṃ… kiṃ paṭisandhiṃ… kiṃ bhavaṃ … kiṃ saṃsāraṃ… kiṃ vaṭṭaṃ upeyya upagaccheyya gaṇheyya parāmaseyya abhiniveseyyāti – anūpayo so upayaṃ kimeyya.

ದಿಟ್ಠೇ ಸುತೇ ಖನ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋತಿ। ದಿಟ್ಠೇ ವಾ ದಿಟ್ಠಸುದ್ಧಿಯಾ ವಾ ಸುತೇ ವಾ ಸುತಸುದ್ಧಿಯಾ ವಾ ಮುತೇ ವಾ ಮುತಸುದ್ಧಿಯಾ ವಾ ಖನ್ತಿಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಛನ್ದಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಪೇಮಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ರಾಗಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಅಜನಯಮಾನೋ ಅಸಞ್ಜನಯಮಾನೋ ಅನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋ ಅನಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋತಿ – ದಿಟ್ಠೇ ಸುತೇ ಖನ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋ।

Diṭṭhe sute khantimakubbamānoti. Diṭṭhe vā diṭṭhasuddhiyā vā sute vā sutasuddhiyā vā mute vā mutasuddhiyā vā khantiṃ akubbamāno chandaṃ akubbamāno pemaṃ akubbamāno rāgaṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamānoti – diṭṭhe sute khantimakubbamāno.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಯಾ ಕಾಚಿಮಾ ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ಪುಥುಜ್ಜಾ, ಸಬ್ಬಾವ ಏತಾ ನ ಉಪೇತಿ ವಿದ್ವಾ।

‘‘Yā kācimā sammutiyo puthujjā, sabbāva etā na upeti vidvā;

ಅನೂಪಯೋ ಸೋ ಉಪಯಂ ಕಿಮೇಯ್ಯ, ದಿಟ್ಠೇ ಸುತೇ ಖನ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋ’’ತಿ॥

Anūpayo so upayaṃ kimeyya, diṭṭhe sute khantimakubbamāno’’ti.

೧೩೩.

133.

ಸೀಲುತ್ತಮಾ ಸಞ್ಞಮೇನಾಹು ಸುದ್ಧಿಂ, ವತಂ ಸಮಾದಾಯ ಉಪಟ್ಠಿತಾಸೇ।

Sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ, vataṃ samādāya upaṭṭhitāse;

ಇಧೇವ ಸಿಕ್ಖೇಮ ಅಥಸ್ಸ ಸುದ್ಧಿಂ, ಭವೂಪನೀತಾ ಕುಸಲಾವದಾನಾ॥

Idheva sikkhema athassa suddhiṃ, bhavūpanītā kusalāvadānā.

ಸೀಲುತ್ತಮಾ ಸಞ್ಞಮೇನಾಹು ಸುದ್ಧಿನ್ತಿ। ಸನ್ತೇಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸೀಲುತ್ತಮವಾದಾ; ತೇ ಸೀಲಮತ್ತೇನ ಸಞ್ಞಮಮತ್ತೇನ ಸಂವರಮತ್ತೇನ ಅವೀತಿಕ್ಕಮಮತ್ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿವಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿವಿಮುತ್ತಿಂ ಆಹು ³ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತಿ।

Sīluttamā saññamenāhu suddhinti. Santeke samaṇabrāhmaṇā sīluttamavādā; te sīlamattena saññamamattena saṃvaramattena avītikkamamattena suddhiṃ visuddhiṃ parivisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parivimuttiṃ āhu ⁴ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

ಸಮಣಮುಣ್ಡಿಕಾಪುತ್ತೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ಚತೂಹಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಗಹಪತಿ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಂ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ಸಮ್ಪನ್ನಕುಸಲಂ ಪರಮಕುಸಲಂ ಉತ್ತಮಪತ್ತಿಪತ್ತಂ ಸಮಣಂ ಅಯೋಜ್ಝಂ। ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ನ ಕಾಯೇನ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ನ ಪಾಪಿಕಂ ⁵ ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ, ನ ಪಾಪಕಂ ಸಙ್ಕಪ್ಪಂ ಸಙ್ಕಪ್ಪೇತಿ, ನ ಪಾಪಕಂ ಆಜೀವಂ ಆಜೀವತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಗಹಪತಿ , ಚತೂಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಂ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ಸಮ್ಪನ್ನಕುಸಲಂ ಪರಮಕುಸಲಂ ಉತ್ತಮಪತ್ತಿಪತ್ತಂ ಸಮಣಂ ಅಯೋಜ್ಝಂ; ಏವಮೇವ ಸನ್ತೇಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸೀಲುತ್ತಮವಾದಾ; ತೇ ಸೀಲಮತ್ತೇನ ಸಞ್ಞಮಮತ್ತೇನ ಸಂವರಮತ್ತೇನ ಅವೀತಿಕ್ಕಮಮತ್ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ಆಹು ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತೀ’’ತಿ – ಸೀಲುತ್ತಮಾ ಸಞ್ಞಮೇನಾಹು ಸುದ್ಧಿಂ।

Samaṇamuṇḍikāputto evamāha – ‘‘catūhi kho ahaṃ, gahapati, dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ. Katamehi catūhi? Idha, gahapati, na kāyena pāpakammaṃ karoti, na pāpikaṃ ⁶ vācaṃ bhāsati, na pāpakaṃ saṅkappaṃ saṅkappeti, na pāpakaṃ ājīvaṃ ājīvati. Imehi kho ahaṃ, gahapati , catūhi dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ; evameva santeke samaṇabrāhmaṇā sīluttamavādā; te sīlamattena saññamamattena saṃvaramattena avītikkamamattena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ āhu vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantī’’ti – sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ.

ವತಂ ಸಮಾದಾಯ ಉಪಟ್ಠಿತಾಸೇತಿ। ವತನ್ತಿ ಹತ್ಥಿವತಂ ವಾ ಅಸ್ಸವತಂ ವಾ ಗೋವತಂ ವಾ ಕುಕ್ಕುರವತಂ ವಾ ಕಾಕವತಂ ವಾ ವಾಸುದೇವವತಂ ವಾ ಬಲದೇವವತಂ ವಾ ಪುಣ್ಣಭದ್ದವತಂ ವಾ ಮಣಿಭದ್ದವತಂ ವಾ ಅಗ್ಗಿವತಂ ವಾ ನಾಗವತಂ ವಾ ಸುಪಣ್ಣವತಂ ವಾ ಯಕ್ಖವತಂ ವಾ ಅಸುರವತಂ ವಾ ಗನ್ಧಬ್ಬವತಂ ವಾ ಮಹಾರಾಜವತಂ ವಾ ಚನ್ದವತಂ ವಾ ಸೂರಿಯವತಂ ವಾ ಇನ್ದವತಂ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮವತಂ ವಾ ದೇವವತಂ ವಾ ದಿಸಾವತಂ ವಾ ಆದಾಯ ಸಮಾದಾಯ ಆದಿಯಿತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾತಿ – ವತಂ ಸಮಾದಾಯ ಉಪಟ್ಠಿತಾಸೇ।

Vataṃ samādāya upaṭṭhitāseti. Vatanti hatthivataṃ vā assavataṃ vā govataṃ vā kukkuravataṃ vā kākavataṃ vā vāsudevavataṃ vā baladevavataṃ vā puṇṇabhaddavataṃ vā maṇibhaddavataṃ vā aggivataṃ vā nāgavataṃ vā supaṇṇavataṃ vā yakkhavataṃ vā asuravataṃ vā gandhabbavataṃ vā mahārājavataṃ vā candavataṃ vā sūriyavataṃ vā indavataṃ vā brahmavataṃ vā devavataṃ vā disāvataṃ vā ādāya samādāya ādiyitvā samādiyitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā upaṭṭhitā paccupaṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – vataṃ samādāya upaṭṭhitāse.

ಇಧೇವ ಸಿಕ್ಖೇಮ ಅಥಸ್ಸ ಸುದ್ಧಿನ್ತಿ। ಇಧಾತಿ ಸಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಕಾಯ ಖನ್ತಿಯಾ ಸಕಾಯ ರುಚಿಯಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ। ಸಿಕ್ಖೇಮಾತಿ ಸಿಕ್ಖೇಮ ಆಚರೇಮ ಸಮಾಚರೇಮ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತೇಮಾತಿ – ಇಧೇವ ಸಿಕ್ಖೇಮ। ಅಥಸ್ಸ ಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಅಥಸ್ಸ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ – ಇಧೇವ ಸಿಕ್ಖೇಮ ಅಥಸ್ಸ ಸುದ್ಧಿಂ।

Idheva sikkhema athassa suddhinti. Idhāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā. Sikkhemāti sikkhema ācarema samācarema samādāya vattemāti – idheva sikkhema. Athassa suddhinti athassa suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttinti – idheva sikkhema athassa suddhiṃ.

ಭವೂಪನೀತಾ ಕುಸಲಾವದಾನಾತಿ। ಭವೂಪನೀತಾತಿ ಭವೂಪನೀತಾ ಭವೂಪಗತಾ ಭವಜ್ಝೋಸಿತಾ ಭವಾಧಿಮುತ್ತಾತಿ – ಭವೂಪನೀತಾ । ಕುಸಲಾವದಾನಾತಿ ಕುಸಲವಾದಾ ಪಣ್ಡಿತವಾದಾ ಥಿರವಾದಾ ಞಾಯವಾದಾ ಹೇತುವಾದಾ ಲಕ್ಖಣವಾದಾ ಕಾರಣವಾದಾ ಠಾನವಾದಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾತಿ – ಭವೂಪನೀತಾ ಕುಸಲಾವದಾನಾ।

Bhavūpanītākusalāvadānāti. Bhavūpanītāti bhavūpanītā bhavūpagatā bhavajjhositā bhavādhimuttāti – bhavūpanītā . Kusalāvadānāti kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – bhavūpanītā kusalāvadānā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸೀಲುತ್ತಮಾ ಸಞ್ಞಮೇನಾಹು ಸುದ್ಧಿಂ, ವತಂ ಸಮಾದಾಯ ಉಪಟ್ಠಿತಾಸೇ।

‘‘Sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ, vataṃ samādāya upaṭṭhitāse;

ಇಧೇವ ಸಿಕ್ಖೇಮ ಅಥಸ್ಸ ಸುದ್ಧಿಂ, ಭವೂಪನೀತಾ ಕುಸಲಾವದಾನಾ’’ತಿ॥

Idheva sikkhema athassa suddhiṃ, bhavūpanītā kusalāvadānā’’ti.

೧೩೪.

134.

ಸಚೇ ಚುತೋ ಸೀಲವತತೋ ಹೋತಿ, ಪವೇಧತೀ ⁷ ಕಮ್ಮವಿರಾಧಯಿತ್ವಾ।

Sace cuto sīlavatato hoti, pavedhatī⁸kammavirādhayitvā;

ಪಜಪ್ಪತೀ ⁹ ಪತ್ಥಯತೀ ಚ ಸುದ್ಧಿಂ, ಸತ್ಥಾವ ಹೀನೋ ಪವಸಂ ಘರಮ್ಹಾ॥

Pajappatī¹⁰patthayatī ca suddhiṃ, satthāva hīno pavasaṃ gharamhā.

ಸಚೇ ಚುತೋ ಸೀಲವತತೋ ಹೋತೀತಿ। ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸೀಲವತತೋ ಚವತಿ – ಪರವಿಚ್ಛಿನ್ದನಾಯ ವಾ ಚವತಿ, ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತೋ ವಾ ಚವತಿ। ಕಥಂ ಪರವಿಚ್ಛಿನ್ದನಾಯ ಚವತಿ? ಪರೋ ವಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ ಸೋ ಸತ್ಥಾ ನ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ, ಧಮ್ಮೋ ನ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ, ಗಣೋ ನ ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ, ದಿಟ್ಠಿ ನ ಭದ್ದಿಕಾ, ಪಟಿಪದಾ ನ ಸುಪಞ್ಞತ್ತಾ, ಮಗ್ಗೋ ನ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೋ, ನತ್ಥೇತ್ಥ ಸುದ್ಧಿ ವಾ ವಿಸುದ್ಧಿ ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಿ ವಾ, ಮುತ್ತಿ ವಾ ವಿಮುತ್ತಿ ವಾ ಪರಿಮುತ್ತಿ ವಾ, ನತ್ಥೇತ್ಥ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ ವಾ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ ವಾ ಪರಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ ವಾ, ಮುಚ್ಚನ್ತಿ ವಾ ವಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ವಾ, ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ವಾ, ಹೀನಾ ನಿಹೀನಾ ಓಮಕಾ ಲಾಮಕಾ ಛತುಕ್ಕಾ ಪರಿತ್ತಾತಿ। ಏವಂ ಪರೋ ವಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ। ಏವಂ ವಿಚ್ಛಿನ್ದಿಯಮಾನೋ ಸತ್ಥಾರಾ ಚವತಿ, ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಾ ಚವತಿ, ಗಣಾ ಚವತಿ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಚವತಿ, ಪಟಿಪದಾಯ ಚವತಿ, ಮಗ್ಗತೋ ಚವತಿ। ಏವಂ ಪರಿವಿಚ್ಛಿನ್ದನಾಯ ಚವತಿ। ಕಥಂ ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತೋ ಚವತಿ? ಸೀಲಂ ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತೋ ಸೀಲತೋ ಚವತಿ, ವತಂ ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತೋ ವತತೋ ಚವತಿ, ಸೀಲಬ್ಬತಂ ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತೋ ಸೀಲಬ್ಬತತೋ ಚವತಿ। ಏವಂ ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತೋ ಚವತೀತಿ – ಸಚೇ ಚುತೋ ಸೀಲವತತೋ ಹೋತಿ।

Sace cuto sīlavatato hotīti. Dvīhi kāraṇehi sīlavatato cavati – paravicchindanāya vā cavati, anabhisambhuṇanto vā cavati. Kathaṃ paravicchindanāya cavati? Paro vicchindati so satthā na sabbaññū, dhammo na svākkhāto, gaṇo na suppaṭipanno, diṭṭhi na bhaddikā, paṭipadā na supaññattā, maggo na niyyāniko, natthettha suddhi vā visuddhi vā parisuddhi vā, mutti vā vimutti vā parimutti vā, natthettha sujjhanti vā visujjhanti vā parisujjhanti vā, muccanti vā vimuccanti vā, parimuccanti vā, hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittāti. Evaṃ paro vicchindati. Evaṃ vicchindiyamāno satthārā cavati, dhammakkhānā cavati, gaṇā cavati, diṭṭhiyā cavati, paṭipadāya cavati, maggato cavati. Evaṃ parivicchindanāya cavati. Kathaṃ anabhisambhuṇanto cavati? Sīlaṃ anabhisambhuṇanto sīlato cavati, vataṃ anabhisambhuṇanto vatato cavati, sīlabbataṃ anabhisambhuṇanto sīlabbatato cavati. Evaṃ anabhisambhuṇanto cavatīti – sace cuto sīlavatato hoti.

ಪವೇಧತಿ ಕಮ್ಮವಿರಾಧಯಿತ್ವಾತಿ। ಪವೇಧತೀತಿ ಸೀಲಂ ವಾ ವತಂ ವಾ ಸೀಲಬ್ಬತಂ ವಾ ‘‘ವಿರದ್ಧಂ ಮಯಾ, ಅಪರದ್ಧಂ ಮಯಾ, ಖಲಿತಂ ಮಯಾ, ಗಲಿತಂ ಮಯಾ, ಅಞ್ಞಾಯ ಅಪರದ್ಧೋ ಅಹ’’ನ್ತಿ ವೇಧತಿ ಪವೇಧತಿ ಸಮ್ಪವೇಧತೀತಿ – ಪವೇಧತಿ। ಕಮ್ಮವಿರಾಧಯಿತ್ವಾತಿ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ವಾ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ವಾ ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ವಾ ‘‘ವಿರದ್ಧಂ ಮಯಾ, ಅಪರದ್ಧಂ ಮಯಾ, ಖಲಿತಂ ಮಯಾ, ಗಲಿತಂ ಮಯಾ, ಅಞ್ಞಾಯ ಅಪರದ್ಧೋ ಅಹ’’ನ್ತಿ ವೇಧತಿ ಪವೇಧತಿ ಸಮ್ಪವೇಧತೀತಿ – ಪವೇಧತಿ ಕಮ್ಮವಿರಾಧಯಿತ್ವಾ।

Pavedhati kammavirādhayitvāti. Pavedhatīti sīlaṃ vā vataṃ vā sīlabbataṃ vā ‘‘viraddhaṃ mayā, aparaddhaṃ mayā, khalitaṃ mayā, galitaṃ mayā, aññāya aparaddho aha’’nti vedhati pavedhati sampavedhatīti – pavedhati. Kammavirādhayitvāti puññābhisaṅkhāraṃ vā apuññābhisaṅkhāraṃ vā āneñjābhisaṅkhāraṃ vā ‘‘viraddhaṃ mayā, aparaddhaṃ mayā, khalitaṃ mayā, galitaṃ mayā, aññāya aparaddho aha’’nti vedhati pavedhati sampavedhatīti – pavedhati kammavirādhayitvā.

ಪಜಪ್ಪತೀ ಪತ್ಥಯತೀ ಚ ಸುದ್ಧಿನ್ತಿ। ಪಜಪ್ಪತೀತಿ ಸೀಲಂ ವಾ ಜಪ್ಪತಿ, ವತಂ ವಾ ಜಪ್ಪತಿ, ಸೀಲಬ್ಬತಂ ವಾ ಜಪ್ಪತಿ ಪಜಪ್ಪತಿ ಅಭಿಜಪ್ಪತೀತಿ – ಪಜಪ್ಪತಿ। ಪತ್ಥಯತೀ ಚ ಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಸೀಲಸುದ್ಧಿಂ ವಾ ಪತ್ಥೇತಿ, ವತಸುದ್ಧಿಂ ವಾ ಪತ್ಥೇತಿ, ಸೀಲಬ್ಬತಸುದ್ಧಿಂ ವಾ ಪತ್ಥೇತಿ ಪಿಹೇತಿ ಅಭಿಜಪ್ಪತೀತಿ – ಪಜಪ್ಪತೀ ಪತ್ಥಯತೀ ಚ ಸುದ್ಧಿಂ।

Pajappatī patthayatī ca suddhinti. Pajappatīti sīlaṃ vā jappati, vataṃ vā jappati, sīlabbataṃ vā jappati pajappati abhijappatīti – pajappati. Patthayatī ca suddhinti sīlasuddhiṃ vā pattheti, vatasuddhiṃ vā pattheti, sīlabbatasuddhiṃ vā pattheti piheti abhijappatīti – pajappatī patthayatī ca suddhiṃ.

ಸತ್ಥಾವ ಹೀನೋ ಪವಸಂ ಘರಮ್ಹಾತಿ। ಯಥಾ ಪುರಿಸೋ ಘರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಸತ್ಥೇನ ಪವಸಂ ವಸನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ಓಹೀನೋ, ತಂ ವಾ ಸತ್ಥಂ ಅನುಬನ್ಧತಿ ಸಕಂ ವಾ ಘರಂ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತಿ; ಏವಮೇವ ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೋ ತಂ ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಂ ವಾ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಂ ವಾ ಗಣಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಗಣಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಂ ವಾ ಪಟಿಪದಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಪಟಿಪದಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಂ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಪರಾಮಸತಿ ಅಭಿನಿವಿಸತೀತಿ – ಸತ್ಥಾವ ಹೀನೋ ಪವಸಂ ಘರಮ್ಹಾ।

Satthāva hīno pavasaṃ gharamhāti. Yathā puriso gharato nikkhanto satthena pavasaṃ vasanto satthā ohīno, taṃ vā satthaṃ anubandhati sakaṃ vā gharaṃ paccāgacchati; evameva so diṭṭhigatiko taṃ vā satthāraṃ gaṇhāti aññaṃ vā satthāraṃ gaṇhāti, taṃ vā dhammakkhānaṃ gaṇhāti aññaṃ vā dhammakkhānaṃ gaṇhāti, taṃ vā gaṇaṃ gaṇhāti aññaṃ vā gaṇaṃ gaṇhāti, taṃ vā diṭṭhiṃ gaṇhāti aññaṃ vā diṭṭhiṃ gaṇhāti, taṃ vā paṭipadaṃ gaṇhāti aññaṃ vā paṭipadaṃ gaṇhāti, taṃ vā maggaṃ gaṇhāti aññaṃ vā maggaṃ gaṇhāti parāmasati abhinivisatīti – satthāva hīno pavasaṃ gharamhā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸಚೇ ಚುತೋ ಸೀಲವತತೋ ಹೋತಿ, ಪವೇಧತೀ ಕಮ್ಮವಿರಾಧಯಿತ್ವಾ।

‘‘Sace cuto sīlavatato hoti, pavedhatī kammavirādhayitvā;

ಪಜಪ್ಪತೀ ಪತ್ಥಯತೀ ಚ ಸುದ್ಧಿಂ, ಸತ್ಥಾವ ಹೀನೋ ಪವಸಂ ಘರಮ್ಹಾ’’ತಿ॥

Pajappatī patthayatī ca suddhiṃ, satthāva hīno pavasaṃ gharamhā’’ti.

೧೩೫.

135.

ಸೀಲಬ್ಬತಂ ವಾಪಿ ಪಹಾಯ ಸಬ್ಬಂ, ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಸಾವಜ್ಜನವಜ್ಜಮೇತಂ।

Sīlabbataṃvāpi pahāya sabbaṃ, kammañca sāvajjanavajjametaṃ;

ಸುದ್ಧಿಂ ಅಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಅಪತ್ಥಯಾನೋ, ವಿರತೋ ಚರೇ ಸನ್ತಿಮನುಗ್ಗಹಾಯ॥

Suddhiṃ asuddhinti apatthayāno, virato care santimanuggahāya.

ಸೀಲಬ್ಬತಂ ವಾಪಿ ಪಹಾಯ ಸಬ್ಬನ್ತಿ। ಸಬ್ಬಾ ಸೀಲಸುದ್ಧಿಯೋ ಪಹಾಯ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾ, ಸಬ್ಬಾ ವತಸುದ್ಧಿಯೋ ಪಹಾಯ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾ, ಸಬ್ಬಾ ಸೀಲಬ್ಬತಸುದ್ಧಿಯೋ ಪಹಾಯ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಸೀಲಬ್ಬತಂ ವಾಪಿ ಪಹಾಯ ಸಬ್ಬಂ।

Sīlabbataṃvāpi pahāya sabbanti. Sabbā sīlasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā, sabbā vatasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā, sabbā sīlabbatasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ.

ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಸಾವಜ್ಜನವಜ್ಜಮೇತನ್ತಿ। ಸಾವಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ವುಚ್ಚತಿ – ಕಣ್ಹಂ ಕಣ್ಹವಿಪಾಕಂ। ಅನವಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ವುಚ್ಚತಿ – ಸುಕ್ಕಂ ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ। ಸಾವಜ್ಜಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಅನವಜ್ಜಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಪಹಾಯ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಸಾವಜ್ಜನವಜ್ಜಮೇತಂ।

Kammañca sāvajjanavajjametanti. Sāvajjakammaṃ vuccati – kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ. Anavajjakammaṃ vuccati – sukkaṃ sukkavipākaṃ. Sāvajjañca kammaṃ anavajjañca kammaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – kammañca sāvajjanavajjametaṃ.

ಸುದ್ಧಿಂ ಅಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಅಪತ್ಥಯಾನೋತಿ। ಅಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಅಸುದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ। ಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ; ಅಸುದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ; ಸುದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಅಸುದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ; ಸುದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ತೇಧಾತುಕೇ ಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಅಸುದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ತೇಧಾತುಕೇ ಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ; ಸುದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕಾ ¹¹ ನಿಯಾಮಾವಕ್ಕನ್ತಿಂ ¹² ಪತ್ಥೇನ್ತಿ। ಸೇಕ್ಖಾ ಅಗ್ಗಧಮ್ಮಂ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ। ಅರಹತ್ತೇ ಪತ್ತೇ ಅರಹಾ ನೇವ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪತ್ಥೇತಿ, ನಪಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪತ್ಥೇತಿ, ನಪಿ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪತ್ಥೇತಿ, ನಪಿ ತೇಧಾತುಕೇ ಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪತ್ಥೇತಿ, ನಪಿ ನಿಯಾಮಾವಕ್ಕನ್ತಿಂ ಪತ್ಥೇತಿ, ನಪಿ ಅಗ್ಗಧಮ್ಮಂ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ಥೇತಿ। ಪತ್ಥನಾ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಅರಹಾ ವುದ್ಧಿಪಾರಿಹಾನಿವೀತಿವತ್ತೋ ¹³। ಸೋ ವುಟ್ಠವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಜರಾಮರಣಸಂಸಾರೋ ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ – ಸುದ್ಧಿಂ ಅಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಅಪತ್ಥಯಾನೋ।

Suddhiṃ asuddhinti apatthayānoti. Asuddhinti asuddhiṃ patthenti, akusale dhamme patthenti. Suddhinti suddhiṃ patthenti, pañca kāmaguṇe patthenti; asuddhiṃ patthenti, akusale dhamme patthenti, pañca kāmaguṇe patthenti; suddhiṃ patthenti, dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni patthenti, asuddhiṃ patthenti, akusale dhamme patthenti, pañca kāmaguṇe patthenti, dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni patthenti; suddhiṃ patthenti, tedhātuke kusale dhamme patthenti, asuddhiṃ patthenti, akusale dhamme patthenti, pañca kāmaguṇe patthenti, dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni patthenti, tedhātuke kusale dhamme patthenti; suddhiṃ patthenti, puthujjanakalyāṇakā ¹⁴ niyāmāvakkantiṃ ¹⁵ patthenti. Sekkhā aggadhammaṃ arahattaṃ patthenti. Arahatte patte arahā neva akusale dhamme pattheti, napi pañca kāmaguṇe pattheti, napi dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pattheti, napi tedhātuke kusale dhamme pattheti, napi niyāmāvakkantiṃ pattheti, napi aggadhammaṃ arahattaṃ pattheti. Patthanā samatikkanto arahā vuddhipārihānivītivatto ¹⁶. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātijarāmaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – suddhiṃ asuddhinti apatthayāno.

ವಿರತೋ ಚರೇ ಸನ್ತಿಮನುಗ್ಗಹಾಯಾತಿ। ವಿರತೋತಿ ಸುದ್ಧಿಅಸುದ್ಧಿಯಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ, ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ವಿರತೋ। ಚರೇತಿ ಚರೇಯ್ಯ ವಿಚರೇಯ್ಯ ವಿಹರೇಯ್ಯ ಇರಿಯೇಯ್ಯ ವತ್ತೇಯ್ಯ ಪಾಲೇಯ್ಯ ಯಪೇಯ್ಯ ಯಾಪೇಯ್ಯಾತಿ – ವಿರತೋ ಚರೇ। ಸನ್ತಿಮನುಗ್ಗಹಾಯಾತಿ ಸನ್ತಿಯೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ದಿಟ್ಠಿಸನ್ತಿಯೋ ಅಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅಪರಾಮಸನ್ತೋ ಅನಭಿನಿವಿಸನ್ತೋತಿ – ವಿರತೋ ಚರೇ ಸನ್ತಿಮನುಗ್ಗಹಾಯ।

Viratocare santimanuggahāyāti. Viratoti suddhiasuddhiyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto, vimariyādikatena cetasā viharatīti – virato. Careti careyya vicareyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – virato care. Santimanuggahāyāti santiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni diṭṭhisantiyo agaṇhanto aparāmasanto anabhinivisantoti – virato care santimanuggahāya.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸೀಲಬ್ಬತಂ ವಾಪಿ ಪಹಾಯ ಸಬ್ಬಂ, ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಸಾವಜ್ಜನವಜ್ಜಮೇತಂ।

‘‘Sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ, kammañca sāvajjanavajjametaṃ;

ಸುದ್ಧಿಂ ಅಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಅಪತ್ಥಯಾನೋ, ವಿರತೋ ಚರೇ ಸನ್ತಿಮನುಗ್ಗಹಾಯಾ’’ತಿ॥

Suddhiṃ asuddhinti apatthayāno, virato care santimanuggahāyā’’ti.

೧೩೬.

136.

ತಮೂಪನಿಸ್ಸಾಯ ಜಿಗುಚ್ಛಿತಂ ವಾ, ಅಥ ವಾಪಿ ದಿಟ್ಠಂ ವ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಾ।

Tamūpanissāyajigucchitaṃ vā, atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā;

ಉದ್ಧಂಸರಾ ಸುದ್ಧಿಮನುತ್ಥುನನ್ತಿ, ಅವೀತತಣ್ಹಾಸೇ ಭವಾಭವೇಸು॥

Uddhaṃsarā suddhimanutthunanti, avītataṇhāse bhavābhavesu.

ತಮೂಪನಿಸ್ಸಾಯ ಜಿಗುಚ್ಛಿತಂ ವಾತಿ। ಸನ್ತೇಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತಪೋಜಿಗುಚ್ಛವಾದಾ ತಪೋಜಿಗುಚ್ಛಸಾರಾ ತಪೋಜಿಗುಚ್ಛನಿಸ್ಸಿತಾ ಆನಿಸ್ಸಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾತಿ – ತಮೂಪನಿಸ್ಸಾಯ ಜಿಗುಚ್ಛಿತಂ ವಾ।

Tamūpanissāya jigucchitaṃ vāti. Santeke samaṇabrāhmaṇā tapojigucchavādā tapojigucchasārā tapojigucchanissitā ānissitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – tamūpanissāya jigucchitaṃ vā.

ಅಥ ವಾಪಿ ದಿಟ್ಠಂ ವ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಾತಿ। ದಿಟ್ಠಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಸುದ್ಧಿಂ ವಾ ಸುತಂ ವಾ ಸುತಸುದ್ಧಿಂ ವಾ ಮುತಂ ವಾ ಮುತಸುದ್ಧಿಂ ವಾ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾತಿ – ಅಥ ವಾಪಿ ದಿಟ್ಠಂ ವ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಾ।

Atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vāti. Diṭṭhaṃ vā diṭṭhasuddhiṃ vā sutaṃ vā sutasuddhiṃ vā mutaṃ vā mutasuddhiṃ vā nissāya upanissāya gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti – atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā.

ಉದ್ಧಂಸರಾ ಸುದ್ಧಿಮನುತ್ಥುನನ್ತೀತಿ। ಸನ್ತೇಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಉದ್ಧಂಸರಾವಾದಾ। ಕತಮೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಉದ್ಧಂಸರಾವಾದಾ? ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಚ್ಚನ್ತಸುದ್ಧಿಕಾ, ಸಂಸಾರಸುದ್ಧಿಕಾ, ಅಕಿರಿಯದಿಟ್ಠಿಕಾ, ಸಸ್ಸತವಾದಾ – ಇಮೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಉದ್ಧಂಸರಾವಾದಾ। ತೇ ಸಂಸಾರೇ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ಥುನನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಉದ್ಧಂಸರಾ ಸುದ್ಧಿಮನುತ್ಥುನನ್ತಿ।

Uddhaṃsarā suddhimanutthunantīti. Santeke samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsarāvādā. Katame te samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsarāvādā? Ye te samaṇabrāhmaṇā accantasuddhikā, saṃsārasuddhikā, akiriyadiṭṭhikā, sassatavādā – ime te samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsarāvādā. Te saṃsāre suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ thunanti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – uddhaṃsarā suddhimanutthunanti.

ಅವೀತತಣ್ಹಾಸೇ ಭವಾಭವೇಸೂತಿ। ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ ಸದ್ದತಣ್ಹಾ ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ ರಸತಣ್ಹಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ಭವಾಭವೇಸೂತಿ ಭವಾಭವೇ ಕಮ್ಮಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಕಾಮಭವೇ, ಕಮ್ಮಭವೇ ಕಾಮಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ರೂಪಭವೇ , ಕಮ್ಮಭವೇ ರೂಪಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ, ಕಮ್ಮಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಪುನಪ್ಪುನಬ್ಭವೇ ಪುನಪ್ಪುನಗತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಉಪಪತ್ತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಅತ್ತಭಾವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಅವೀತತಣ್ಹಾ ಅವಿಗತತಣ್ಹಾ ಅಚತ್ತತಣ್ಹಾ ಅವನ್ತತಣ್ಹಾ ಅಮುತ್ತತಣ್ಹಾ ಅಪ್ಪಹೀನತಣ್ಹಾ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತಣ್ಹಾತಿ – ಅವೀತತಣ್ಹಾಸೇ ಭವಾಭವೇಸು।

Avītataṇhāse bhavābhavesūti. Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Bhavābhavesūti bhavābhave kammabhave punabbhave kāmabhave, kammabhave kāmabhave punabbhave rūpabhave , kammabhave rūpabhave punabbhave arūpabhave, kammabhave arūpabhave punabbhave punappunabbhave punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā avītataṇhā avigatataṇhā acattataṇhā avantataṇhā amuttataṇhā appahīnataṇhā appaṭinissaṭṭhataṇhāti – avītataṇhāse bhavābhavesu.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ತಮೂಪನಿಸ್ಸಾಯ ಜಿಗುಚ್ಛಿತಂ ವಾ, ಅಥ ವಾಪಿ ದಿಟ್ಠಂ ವ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಾ।

‘‘Tamūpanissāya jigucchitaṃ vā, atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā;

ಉದ್ಧಂಸರಾ ಸುದ್ಧಿಮನುತ್ಥುನನ್ತಿ, ಅವೀತತಣ್ಹಾಸೇ ಭವಾಭವೇಸೂ’’ತಿ॥

Uddhaṃsarā suddhimanutthunanti, avītataṇhāse bhavābhavesū’’ti.

೧೩೭.

137.

ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ಹಿ ಜಪ್ಪಿತಾನಿ, ಪವೇಧಿತಂ ವಾಪಿ ಪಕಪ್ಪಿತೇಸು।

Patthayamānassa hi jappitāni, pavedhitaṃ vāpi pakappitesu;

ಚುತೂಪಪಾತೋ ಇಧ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ, ಸ ಕೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ ಕುಹಿಂ ವ ಜಪ್ಪೇ॥

Cutūpapāto idha yassa natthi, sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe.

ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ಹಿ ಜಪ್ಪಿತಾನೀತಿ। ಪತ್ಥನಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸಾತಿ ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ಇಚ್ಛಮಾನಸ್ಸ ಸಾದಿಯಮಾನಸ್ಸ ಪಿಹಯಮಾನಸ್ಸ ಅಭಿಜಪ್ಪಯಮಾನಸ್ಸಾತಿ – ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ಹಿ। ಜಪ್ಪಿತಾನೀತಿ। ಜಪ್ಪನಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲನ್ತಿ – ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ಹಿ ಜಪ್ಪಿತಾನಿ।

Patthayamānassa hi jappitānīti. Patthanā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Patthayamānassāti patthayamānassa icchamānassa sādiyamānassa pihayamānassa abhijappayamānassāti – patthayamānassa hi. Jappitānīti. Jappanā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlanti – patthayamānassa hi jappitāni.

ಪವೇಧಿತಂ ವಾಪಿ ಪಕಪ್ಪಿತೇಸೂತಿ। ಪಕಪ್ಪನಾತಿ ದ್ವೇ ಪಕಪ್ಪನಾ – ತಣ್ಹಾಪಕಪ್ಪನಾ ಚ ದಿಟ್ಠಿಪಕಪ್ಪನಾ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಪಕಪ್ಪನಾ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಪಕಪ್ಪನಾ। ಪವೇಧಿತಂ ವಾಪಿ ಪಕಪ್ಪಿತೇಸೂತಿ। ಪಕಪ್ಪಿತಂ ವತ್ಥುಂ ಅಚ್ಛೇದಸಙ್ಕಿನೋಪಿ ವೇಧೇನ್ತಿ, ಅಚ್ಛಿಜ್ಜನ್ತೇಪಿ ವೇಧೇನ್ತಿ, ಅಚ್ಛಿನ್ನೇಪಿ ವೇಧೇನ್ತಿ; ಪಕಪ್ಪಿತಂ ವತ್ಥುಂ ವಿಪರಿಣಾಮಸಙ್ಕಿನೋಪಿ ವೇಧೇನ್ತಿ, ವಿಪರಿಣಮನ್ತೇಪಿ ವೇಧೇನ್ತಿ, ವಿಪರಿಣತೇಪಿ ವೇಧೇನ್ತಿ ಪವೇಧೇನ್ತಿ ಸಮ್ಪವೇಧೇನ್ತೀತಿ – ಪವೇಧಿತಂ ವಾಪಿ ಪಕಪ್ಪಿತೇಸು।

Pavedhitaṃ vāpi pakappitesūti. Pakappanāti dve pakappanā – taṇhāpakappanā ca diṭṭhipakappanā ca…pe… ayaṃ taṇhāpakappanā…pe… ayaṃ diṭṭhipakappanā. Pavedhitaṃ vāpi pakappitesūti. Pakappitaṃ vatthuṃ acchedasaṅkinopi vedhenti, acchijjantepi vedhenti, acchinnepi vedhenti; pakappitaṃ vatthuṃ vipariṇāmasaṅkinopi vedhenti, vipariṇamantepi vedhenti, vipariṇatepi vedhenti pavedhenti sampavedhentīti – pavedhitaṃ vāpi pakappitesu.

ಚುತೂಪಪಾತೋ ಇಧ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ। ಯಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಯಸ್ಸ ಗಮನಂ ಆಗಮನಂ ಗಮನಾಗಮನಂ ಕಾಲಂಗತಿ ಭವಾಭವೋ ಚುತಿ ಚ ಉಪಪತ್ತಿ ಚ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಚ ಭೇದೋ ಚ ಜಾತಿ ಚ ಜರಾಮರಣಞ್ಚ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ಚುತೂಪಪಾತೋ ಇಧ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ।

Cutūpapāto idha yassa natthīti. Yassāti arahato khīṇāsavassa. Yassa gamanaṃ āgamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃgati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarāmaraṇañca natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – cutūpapāto idha yassa natthi.

ಸ ಕೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ ಕುಹಿಂ ವ ಜಪ್ಪೇತಿ। ಸೋ ಕೇನ ರಾಗೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ, ಕೇನ ದೋಸೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ, ಕೇನ ಮೋಹೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ, ಕೇನ ಮಾನೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ, ಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವೇಧೇಯ್ಯ, ಕೇನ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ, ಕಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ವೇಧೇಯ್ಯ, ಕೇಹಿ ಅನುಸಯೇಹಿ ವೇಧೇಯ್ಯ – ರತ್ತೋತಿ ವಾ ದುಟ್ಠೋತಿ ವಾ ಮೂಳ್ಹೋತಿ ವಾ ವಿನಿಬದ್ಧೋತಿ ವಾ ಪರಾಮಟ್ಠೋತಿ ವಾ ವಿಕ್ಖೇಪಗತೋತಿ ವಾ ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋತಿ ವಾ ಥಾಮಗತೋತಿ ವಾ। ತೇ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಪಹೀನಾ; ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಗತಿಯಾ ಕೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ – ನೇರಯಿಕೋತಿ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕೋತಿ ವಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕೋತಿ ವಾ ಮನುಸ್ಸೋತಿ ವಾ ದೇವೋತಿ ವಾ ರೂಪೀತಿ ವಾ ಅರೂಪೀತಿ ವಾ ಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ಅಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ, ಸೋ ಹೇತು ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋ ನತ್ಥಿ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ ಯೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ ಪವೇಧೇಯ್ಯ ಸಮ್ಪವೇಧೇಯ್ಯಾತಿ – ಸ ಕೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ। ಕುಹಿಂವ ಜಪ್ಪೇತಿ ಕುಹಿಂ ವಾ ಜಪ್ಪೇಯ್ಯ ಕಿಮ್ಹಿ ಜಪ್ಪೇಯ್ಯ, ಕತ್ಥ ಜಪ್ಪೇಯ್ಯ ಪಜಪ್ಪೇಯ್ಯ ಅಭಿಜಪ್ಪೇಯ್ಯಾತಿ – ಸ ಕೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ ಕುಹಿಂ ವ ಜಪ್ಪೇ।

Sakena vedheyya kuhiṃ va jappeti. So kena rāgena vedheyya, kena dosena vedheyya, kena mohena vedheyya, kena mānena vedheyya, kāya diṭṭhiyā vedheyya, kena uddhaccena vedheyya, kāya vicikicchāya vedheyya, kehi anusayehi vedheyya – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā. Te abhisaṅkhārā pahīnā; abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā kena vedheyya – nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā, so hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi yena vedheyya pavedheyya sampavedheyyāti – sa kena vedheyya. Kuhiṃva jappeti kuhiṃ vā jappeyya kimhi jappeyya, kattha jappeyya pajappeyya abhijappeyyāti – sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ಹಿ ಜಪ್ಪಿತಾನಿ, ಪವೇಧಿತಂ ವಾಪಿ ಪಕಪ್ಪಿತೇಸು।

‘‘Patthayamānassa hi jappitāni, pavedhitaṃ vāpi pakappitesu;

ಚುತೂಪಪಾತೋ ಇಧ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ, ಸ ಕೇನ ವೇಧೇಯ್ಯ ಕುಹಿಂ ವ ಜಪ್ಪೇ’’ತಿ॥

Cutūpapāto idha yassa natthi, sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe’’ti.

೧೩೮.

138.

ಯಮಾಹು ಧಮ್ಮಂ ಪರಮನ್ತಿ ಏಕೇ, ತಮೇವ ಹೀನನ್ತಿ ಪನಾಹು ಅಞ್ಞೇ।

Yamāhu dhammaṃ paramanti eke, tameva hīnanti panāhu aññe;

ಸಚ್ಚೋ ನು ವಾದೋ ಕತಮೋ ಇಮೇಸಂ, ಸಬ್ಬೇವ ಹೀಮೇ ಕುಸಲಾವದಾನಾ॥

Sacco nu vādo katamo imesaṃ, sabbeva hīme kusalāvadānā.

ಯಮಾಹು ಧಮ್ಮಂ ಪರಮನ್ತಿ ಏಕೇತಿ। ಯಂ ಧಮ್ಮಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ಇದಂ ಪರಮಂ ಅಗ್ಗಂ ಸೇಟ್ಠಂ ವಿಸಿಟ್ಠಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಉತ್ತಮಂ ಪವರ’’ನ್ತಿ , ಏವಮಾಹಂಸು ಏವಂ ಕಥೇನ್ತಿ ಏವಂ ಭಣನ್ತಿ ಏವಂ ದೀಪಯನ್ತಿ ಏವಂ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಯಮಾಹು ಧಮ್ಮಂ ಪರಮನ್ತಿ ಏಕೇ।

Yamāhu dhammaṃ paramanti eketi. Yaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavara’’nti , evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – yamāhu dhammaṃ paramanti eke.

ತಮೇವ ಹೀನನ್ತಿ ಪನಾಹು ಅಞ್ಞೇತಿ ತಮೇವ ಧಮ್ಮಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ಹೀನಂ ಏತಂ, ನಿಹೀನಂ ಏತಂ, ಓಮಕಂ ಏತಂ, ಲಾಮಕಂ ಏತಂ, ಛತುಕ್ಕಂ ಏತಂ, ಪರಿತ್ತಕಂ ಏತ’’ನ್ತಿ, ಏವಮಾಹಂಸು ಏವಂ ಕಥೇನ್ತಿ ಏವಂ ಭಣನ್ತಿ ಏವಂ ದೀಪಯನ್ತಿ ಏವಂ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ತಮೇವ ಹೀನನ್ತಿ ಪನಾಹು ಅಞ್ಞೇ।

Tameva hīnanti panāhu aññeti tameva dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘hīnaṃ etaṃ, nihīnaṃ etaṃ, omakaṃ etaṃ, lāmakaṃ etaṃ, chatukkaṃ etaṃ, parittakaṃ eta’’nti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – tameva hīnanti panāhu aññe.

ಸಚ್ಚೋ ನು ವಾದೋ ಕತಮೋ ಇಮೇಸನ್ತಿ। ಇಮೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ವಾದೋ ಕತಮೋ ಸಚ್ಚೋ ತಚ್ಛೋ ತಥೋ ಭೂತೋ ಯಾಥಾವೋ ಅವಿಪರೀತೋತಿ – ಸಚ್ಚೋ ನು ವಾದೋ ಕತಮೋ ಇಮೇಸಂ।

Sacconu vādo katamo imesanti. Imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ vādo katamo sacco taccho tatho bhūto yāthāvo aviparītoti – sacco nu vādo katamo imesaṃ.

ಸಬ್ಬೇವ ಹೀಮೇ ಕುಸಲಾವದಾನಾತಿ। ಸಬ್ಬೇವಿಮೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕುಸಲವಾದಾ ಪಣ್ಡಿತವಾದಾ ಥಿರವಾದಾ ಞಾಯವಾದಾ ಹೇತುವಾದಾ ಲಕ್ಖಣವಾದಾ ಕಾರಣವಾದಾ ಠಾನವಾದಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾತಿ – ಸಬ್ಬೇವ ಹೀಮೇ ಕುಸಲಾವದಾನಾ।

Sabbeva hīme kusalāvadānāti. Sabbevime samaṇabrāhmaṇā kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – sabbeva hīme kusalāvadānā.

ತೇನಾಹ ಸೋ ನಿಮ್ಮಿತೋ –

Tenāha so nimmito –

‘‘ಯಮಾಹು ಧಮ್ಮಂ ಪರಮನ್ತಿ ಏಕೇ, ತಮೇವ ಹೀನನ್ತಿ ಪನಾಹು ಅಞ್ಞೇ।

‘‘Yamāhu dhammaṃ paramanti eke, tameva hīnanti panāhu aññe;

ಸಚ್ಚೋ ನು ವಾದೋ ಕತಮೋ ಇಮೇಸಂ, ಸಬ್ಬೇವ ಹೀಮೇ ಕುಸಲಾವದಾನಾ’’ತಿ॥

Sacco nu vādo katamo imesaṃ, sabbeva hīme kusalāvadānā’’ti.

೧೩೯.

139.

ಸಕಞ್ಹಿ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಮಾಹು, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಪನ ಹೀನಮಾಹು।

Sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhu, aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu;

ಏವಮ್ಪಿ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವಾದಯನ್ತಿ, ಸಕಂ ಸಕಂ ಸಮ್ಮುತಿಮಾಹು ಸಚ್ಚಂ॥

Evampi viggayha vivādayanti, sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccaṃ.

ಸಕಞ್ಹಿ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಮಾಹೂತಿ ಸಕಂ ಧಮ್ಮಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ಇದಂ ಸಮತ್ತಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಅನೋಮ’’ನ್ತಿ, ಏವಮಾಹಂಸು…ಪೇ॰… ಏವಂ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಸಕಞ್ಹಿ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಮಾಹು।

Sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhūti sakaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘idaṃ samattaṃ paripuṇṇaṃ anoma’’nti, evamāhaṃsu…pe… evaṃ voharantīti – sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhu.

ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಪನ ಹೀನಮಾಹೂತಿ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ಹೀನಂ ಏತಂ, ನಿಹೀನಂ ಏತಂ, ಓಮಕಂ ಏತಂ, ಲಾಮಕಂ ಏತಂ, ಛತುಕ್ಕಂ ಏತಂ, ಪರಿತ್ತಕಂ ಏತ’’ನ್ತಿ, ಏವಮಾಹಂಸು ಏವಂ ಕಥೇನ್ತಿ ಏವಂ ಭಣನ್ತಿ ಏವಂ ದೀಪಯನ್ತಿ ಏವಂ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಪನ ಹೀನಮಾಹು।

Aññassadhammaṃ pana hīnamāhūti. Aññassa dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘hīnaṃ etaṃ, nihīnaṃ etaṃ, omakaṃ etaṃ, lāmakaṃ etaṃ, chatukkaṃ etaṃ, parittakaṃ eta’’nti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu.

ಏವಮ್ಪಿ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವಾದಯನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ ವಿವಾದಯನ್ತಿ, ಕಲಹಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಭಣ್ಡನಂ ಕರೋನ್ತಿ, ವಿಗ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತಿ, ವಿವಾದಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಮೇಧಗಂ ಕರೋನ್ತಿ – ‘‘ನ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಾಸಿ…ಪೇ॰… ನಿಬ್ಬೇಠೇಹಿ ವಾ ಸಚೇ ಪಹೋಸೀ’’ತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವಾದಯನ್ತಿ।

Evampi viggayha vivādayantīti evaṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vivādayanti, kalahaṃ karonti, bhaṇḍanaṃ karonti, viggahaṃ karonti, vivādaṃ karonti, medhagaṃ karonti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti – evampi viggayha vivādayanti.

ಸಕಂ ಸಕಂ ಸಮ್ಮುತಿಮಾಹು ಸಚ್ಚನ್ತಿ। ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ – ಸಕಂ ಸಕಂ ಸಮ್ಮುತಿಮಾಹು ಸಚ್ಚಂ। ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ …ಪೇ॰… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ – ಸಕಂ ಸಕಂ ಸಮ್ಮುತಿಮಾಹು ಸಚ್ಚಂ।

Sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccanti. ‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti – sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccaṃ. ‘‘Asassato loko …pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti – sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccaṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸಕಞ್ಹಿ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಮಾಹು, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಪನ ಹೀನಮಾಹು।

‘‘Sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhu, aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu;

ಏವಮ್ಪಿ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವಾದಯನ್ತಿ, ಸಕಂ ಸಕಂ ಸಮ್ಮುತಿಮಾಹು ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ॥

Evampi viggayha vivādayanti, sakaṃ sakaṃ sammutimāhu sacca’’nti.

೧೪೦.

140.

ಪರಸ್ಸ ಚೇ ವಮ್ಭಯಿತೇನ ಹೀನೋ, ನ ಕೋಚಿ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ।

Parassace vambhayitena hīno, na koci dhammesu visesi assa;

ಪುಥೂ ಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವದನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ, ನಿಹೀನತೋ ಸಮ್ಹಿ ದಳ್ಹಂ ವದಾನಾ॥

Puthū hi aññassa vadanti dhammaṃ, nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā.

ಪರಸ್ಸ ಚೇ ವಮ್ಭಯಿತೇನ ಹೀನೋತಿ ಪರಸ್ಸ ಚೇ ವಮ್ಭಯಿತಕಾರಣಾ ನಿನ್ದಿತಕಾರಣಾ ಗರಹಿತಕಾರಣಾ ಉಪವದಿತಕಾರಣಾ ಪರೋ ಬಾಲೋ ಹೋತಿ ಹೀನೋ ನಿಹೀನೋ ಓಮಕೋ ಲಾಮಕೋ ಛತುಕ್ಕೋ ಪರಿತ್ತೋತಿ – ಪರಸ್ಸ ಚೇ ವಮ್ಭಯಿತೇನ ಹೀನೋ।

Parassace vambhayitena hīnoti parassa ce vambhayitakāraṇā ninditakāraṇā garahitakāraṇā upavaditakāraṇā paro bālo hoti hīno nihīno omako lāmako chatukko parittoti – parassa ce vambhayitena hīno.

ನ ಕೋಚಿ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸಾತಿ। ಧಮ್ಮೇಸು ನ ಕೋಚಿ ಅಗ್ಗೋ ಸೇಟ್ಠೋ ವಿಸಿಟ್ಠೋ ಪಾಮೋಕ್ಖೋ ಉತ್ತಮೋ ಪವರೋ ಅಸ್ಸಾತಿ – ನ ಕೋಚಿ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ।

Na koci dhammesu visesi assāti. Dhammesu na koci aggo seṭṭho visiṭṭho pāmokkho uttamo pavaro assāti – na koci dhammesu visesi assa.

ಪುಥೂ ಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವದನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ, ನಿಹೀನತೋತಿ। ಬಹುಕಾಪಿ ಬಹೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ವದನ್ತಿ ಉಪವದನ್ತಿ ನಿನ್ದನ್ತಿ ಗರಹನ್ತಿ ಹೀನತೋ ನಿಹೀನತೋ ಓಮಕತೋ ಲಾಮಕತೋ ಛತುಕ್ಕತೋ ಪರಿತ್ತತೋ, ಬಹುಕಾಪಿ ಏಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ವದನ್ತಿ ಉಪವದನ್ತಿ ನಿನ್ದನ್ತಿ ಗರಹನ್ತಿ ಹೀನತೋ ನಿಹೀನತೋ ಓಮಕತೋ ಲಾಮಕತೋ ಛತುಕ್ಕತೋ ಪರಿತ್ತತೋ, ಏಕೋಪಿ ಬಹೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ವದತಿ ಉಪವದತಿ ನಿನ್ದತಿ ಗರಹತಿ ಹೀನತೋ ನಿಹೀನತೋ ಓಮಕತೋ ಲಾಮಕತೋ ಛತುಕ್ಕತೋ ಪರಿತ್ತತೋ, ಏಕೋಪಿ ಏಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ವದತಿ ಉಪವದತಿ ನಿನ್ದತಿ ಗರಹತಿ ಹೀನತೋ ನಿಹೀನತೋ ಓಮಕತೋ ಲಾಮಕತೋ ಛತುಕ್ಕತೋ ಪರಿತ್ತತೋತಿ – ಪುಥೂ ಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವದನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ।

Puthūhi aññassa vadanti dhammaṃ, nihīnatoti. Bahukāpi bahūnaṃ dhammaṃ vadanti upavadanti nindanti garahanti hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato, bahukāpi ekassa dhammaṃ vadanti upavadanti nindanti garahanti hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato, ekopi bahūnaṃ dhammaṃ vadati upavadati nindati garahati hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato, ekopi ekassa dhammaṃ vadati upavadati nindati garahati hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittatoti – puthū hi aññassa vadanti dhammaṃ.

ನಿಹೀನತೋ ಸಮ್ಹಿ ದಳ್ಹಂ ವದಾನಾತಿ। ಧಮ್ಮೋ ಸಕಾಯನಂ, ದಿಟ್ಠಿ ಸಕಾಯನಂ, ಪಟಿಪದಾ ಸಕಾಯನಂ, ಮಗ್ಗೋ ಸಕಾಯನಂ, ಸಕಾಯನೇ ದಳ್ಹವಾದಾ ಥಿರವಾದಾ ಬಲಿಕವಾದಾ ಅಟ್ಠಿತವಾದಾತಿ – ನಿಹೀನತೋ ಸಮ್ಹಿ ದಳ್ಹಂ ವದಾನಾ।

Nihīnato samhi daḷhaṃ vadānāti. Dhammo sakāyanaṃ, diṭṭhi sakāyanaṃ, paṭipadā sakāyanaṃ, maggo sakāyanaṃ, sakāyane daḷhavādā thiravādā balikavādā aṭṭhitavādāti – nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪರಸ್ಸ ಚೇ ವಮ್ಭಯಿತೇನ ಹೀನೋ, ನ ಕೋಚಿ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ।

‘‘Parassa ce vambhayitena hīno, na koci dhammesu visesi assa;

ಪುಥೂ ಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವದನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ, ನಿಹೀನತೋ ಸಮ್ಹಿ ದಳ್ಹಂ ವದಾನಾ’’ತಿ॥

Puthū hi aññassa vadanti dhammaṃ, nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā’’ti.

೧೪೧.

141.

ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾಪಿ ¹⁷ ಪನಾ ತಥೇವ, ಯಥಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ ಸಕಾಯನಾನಿ।

Saddhammapūjāpi¹⁸panā tatheva, yathā pasaṃsanti sakāyanāni;

ಸಬ್ಬೇವ ವಾದಾ ¹⁹ ತಥಿಯಾ ²⁰ ಭವೇಯ್ಯುಂ, ಸುದ್ಧೀ ಹಿ ನೇಸಂ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ॥

Sabbeva vādā²¹tathiyā²²bhaveyyuṃ, suddhī hi nesaṃ paccattameva.

ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾಪಿ ಪನಾ ತಥೇವಾತಿ। ಕತಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾ? ಸಕಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಸಕ್ಕರೋತಿ ಗರುಂ ಕರೋತಿ ಮಾನೇತಿ ಪೂಜೇತಿ ‘‘ಅಯಂ ಸತ್ಥಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ’’ತಿ – ಅಯಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾ। ಸಕಂ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಸಕಂ ಗಣಂ ಸಕಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಸಕಂ ಪಟಿಪದಂ ಸಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಸಕ್ಕರೋತಿ ಗರುಂ ಕರೋತಿ ಮಾನೇತಿ ಪೂಜೇತಿ ‘‘ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೋ’’ತಿ – ಅಯಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾ । ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾಪಿ ಪನಾ ತಥೇವಾತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾ ತಥಾ ತಚ್ಛಾ ಭೂತಾ ಯಾಥಾವಾ ಅವಿಪರೀತಾತಿ – ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾಪಿ ಪನಾ ತಥೇವ।

Saddhammapūjāpi panā tathevāti. Katamā saddhammapūjā? Sakaṃ satthāraṃ sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti ‘‘ayaṃ satthā sabbaññū’’ti – ayaṃ saddhammapūjā. Sakaṃ dhammakkhānaṃ sakaṃ gaṇaṃ sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ paṭipadaṃ sakaṃ maggaṃ sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti ‘‘ayaṃ maggo niyyāniko’’ti – ayaṃ saddhammapūjā . Saddhammapūjāpi panā tathevāti saddhammapūjā tathā tacchā bhūtā yāthāvā aviparītāti – saddhammapūjāpi panā tatheva.

ಯಥಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ ಸಕಾಯನಾನೀತಿ। ಧಮ್ಮೋ ಸಕಾಯನಂ ದಿಟ್ಠಿ ಸಕಾಯನಂ ಪಟಿಪದಾ ಸಕಾಯನಂ ಮಗ್ಗೋ ಸಕಾಯನಂ, ಸಕಾಯನಾನಿ ಪಸಂಸನ್ತಿ ಥೋಮೇನ್ತಿ ಕಿತ್ತೇನ್ತಿ ವಣ್ಣೇನ್ತೀತಿ – ಯಥಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ ಸಕಾಯನಾನಿ।

Yathā pasaṃsanti sakāyanānīti. Dhammo sakāyanaṃ diṭṭhi sakāyanaṃ paṭipadā sakāyanaṃ maggo sakāyanaṃ, sakāyanāni pasaṃsanti thomenti kittenti vaṇṇentīti – yathā pasaṃsanti sakāyanāni.

ಸಬ್ಬೇವ ವಾದಾ ತಥಿಯಾ ಭವೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇವ ವಾದಾ ತಥಾ ತಚ್ಛಾ ಭೂತಾ ಯಾಥಾವಾ ಅವಿಪರೀತಾ ಭವೇಯ್ಯುನ್ತಿ – ಸಬ್ಬೇವ ವಾದಾ ತಥಿಯಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ।

Sabbeva vādā tathiyā bhaveyyunti sabbeva vādā tathā tacchā bhūtā yāthāvā aviparītā bhaveyyunti – sabbeva vādā tathiyā bhaveyyuṃ.

ಸುದ್ಧೀ ಹಿ ನೇಸಂ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವಾತಿ। ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಸುದ್ಧಿ ವಿಸುದ್ಧಿ ಪರಿಸುದ್ಧಿ, ಮುತ್ತಿ ವಿಮುತ್ತಿ ಪರಿಮುತ್ತೀತಿ – ಸುದ್ಧೀ ಹಿ ನೇಸಂ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ।

Suddhīhi nesaṃ paccattamevāti. Paccattameva tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ suddhi visuddhi parisuddhi, mutti vimutti parimuttīti – suddhī hi nesaṃ paccattameva.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾಪಿ ಪನಾ ತಥೇವ, ಯಥಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ ಸಕಾಯನಾನಿ।

‘‘Saddhammapūjāpi panā tatheva, yathā pasaṃsanti sakāyanāni;

ಸಬ್ಬೇವ ವಾದಾ ತಥಿಯಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ, ಸುದ್ಧೀ ಹಿ ನೇಸಂ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವಾ’’ತಿ॥

Sabbeva vādā tathiyā bhaveyyuṃ, suddhī hi nesaṃ paccattamevā’’ti.

೧೪೨.

142.

ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರನೇಯ್ಯಮತ್ಥಿ, ಧಮ್ಮೇಸು ನಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸಮುಗ್ಗಹೀತಂ।

Nabrāhmaṇassa paraneyyamatthi, dhammesu niccheyya samuggahītaṃ;

ತಸ್ಮಾ ವಿವಾದಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ, ನ ಹಿ ಸೇಟ್ಠತೋ ಪಸ್ಸತಿ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಂ॥

Tasmā vivādāni upātivatto, na hi seṭṭhato passati dhammamaññaṃ.

ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರನೇಯ್ಯಮತ್ಥೀತಿ। ನಾತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಬಾಹಿತತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ…ಪೇ॰… ಅಸಿತೋ ತಾದಿ ಪವುಚ್ಚತೇ ಸ ಬ್ರಹ್ಮಾ। ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರನೇಯ್ಯಮತ್ಥೀತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರನೇಯ್ಯತಾ ನತ್ಥಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನ ಪರನೇಯ್ಯೋ, ನ ಪರಪತ್ತಿಯೋ, ನ ಪರಪಚ್ಚಯೋ, ನ ಪರಪಟಿಬದ್ಧಗೂ ²³ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರನೇಯ್ಯತಾ ನತ್ಥಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನ ಪರನೇಯ್ಯೋ, ನ ಪರಪತ್ತಿಯೋ, ನ ಪರಪಚ್ಚಯೋ, ನ ಪರಪಟಿಬದ್ಧಗೂ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರನೇಯ್ಯತಾ ನತ್ಥಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನ ಪರನೇಯ್ಯೋ , ನ ಪರಪತ್ತಿಯೋ, ನ ಪರಪಚ್ಚಯೋ, ನ ಪರಪಟಿಬದ್ಧಗೂ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋತಿ – ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರನೇಯ್ಯಮತ್ಥಿ।

Na brāhmaṇassa paraneyyamatthīti. Nāti paṭikkhepo. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā. Na brāhmaṇassa paraneyyamatthīti brāhmaṇassa paraneyyatā natthi, brāhmaṇo na paraneyyo, na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaṭibaddhagū ²⁴ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti brāhmaṇassa paraneyyatā natthi, brāhmaṇo na paraneyyo, na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaṭibaddhagū jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti brāhmaṇassa paraneyyatā natthi, brāhmaṇo na paraneyyo , na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaṭibaddhagū jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissatoti – na brāhmaṇassa paraneyyamatthi.

ಧಮ್ಮೇಸು ನಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸಮುಗ್ಗಹೀತನ್ತಿ। ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿಯಾ ದಿಟ್ಠಿಗತೇಸು। ನಿಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ನಿಚ್ಛಿನಿತ್ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಿನಿತ್ವಾ ವಿಚಿನಿತ್ವಾ ಪವಿಚಿನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ಓಧಿಗ್ಗಾಹೋ ಬಿಲಗ್ಗಾಹೋ ವರಗ್ಗಾಹೋ ಕೋಟ್ಠಾಸಗ್ಗಾಹೋ ಉಚ್ಚಯಗ್ಗಾಹೋ ಸಮುಚ್ಚಯಗ್ಗಾಹೋ ‘‘ಇದಂ ಸಚ್ಚಂ ತಥಂ ಭೂತಂ ಯಾಥಾವಂ ಅವಿಪರೀತ’’ನ್ತಿ ಗಹಿತಂ ಪರಾಮಟ್ಠಂ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಅಧಿಮುತ್ತಂ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ, ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢನ್ತಿ – ಧಮ್ಮೇಸು ನಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸಮುಗ್ಗಹೀತಂ।

Dhammesu niccheyya samuggahītanti. Dhammesūti dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatesu. Niccheyyāti nicchinitvā vinicchinitvā vicinitvā pavicinitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Odhiggāho bilaggāho varaggāho koṭṭhāsaggāho uccayaggāho samuccayaggāho ‘‘idaṃ saccaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparīta’’nti gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – dhammesu niccheyya samuggahītaṃ.

ತಸ್ಮಾ ವಿವಾದಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ತಸ್ಮಾ ತಂಕಾರಣಾ ತಂಹೇತು ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತಂನಿದಾನಾ ದಿಟ್ಠಿಕಲಹಾನಿ ದಿಟ್ಠಿಭಣ್ಡನಾನಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಗ್ಗಹಾನಿ ದಿಟ್ಠಿವಿವಾದಾನಿ ದಿಟ್ಠಿಮೇಧಗಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ವೀತಿವತ್ತೋತಿ – ತಸ್ಮಾ ವಿವಾದಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ।

Tasmā vivādāni upātivattoti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā diṭṭhikalahāni diṭṭhibhaṇḍanāni diṭṭhiviggahāni diṭṭhivivādāni diṭṭhimedhagāni upātivatto atikkanto samatikkanto vītivattoti – tasmā vivādāni upātivatto.

ನ ಹಿ ಸೇಟ್ಠತೋ ಪಸ್ಸತಿ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಗಣಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಇದ್ಧಿಪಾದೇಹಿ , ಅಞ್ಞತ್ರ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಬಲೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಅರಿಯಾ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಾ ಮಗ್ಗಾ, ಅಗ್ಗಂ ಸೇಟ್ಠಂ ವಿಸಿಟ್ಠಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಉತ್ತಮಂ ಪವರಂ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ ನ ದಕ್ಖತಿ ನ ಓಲೋಕೇತಿ ನ ನಿಜ್ಝಾಯತಿ ನ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೀತಿ – ನ ಹಿ ಸೇಟ್ಠತೋ ಪಸ್ಸತಿ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಂ।

Na hi seṭṭhato passati dhammamaññanti. Aññaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ aññatra satipaṭṭhānehi, aññatra sammappadhānehi, aññatra iddhipādehi , aññatra indriyehi, aññatra balehi, aññatra bojjhaṅgehi, aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā, aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammaṃ na passati na dakkhati na oloketi na nijjhāyati na upaparikkhatīti – na hi seṭṭhato passati dhammamaññaṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರನೇಯ್ಯಮತ್ಥಿ, ಧಮ್ಮೇಸು ನಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸಮುಗ್ಗಹೀತಂ।

‘‘Na brāhmaṇassa paraneyyamatthi, dhammesu niccheyya samuggahītaṃ;

ತಸ್ಮಾ ವಿವಾದಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ, ನ ಹಿ ಸೇಟ್ಠತೋ ಪಸ್ಸತಿ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ॥

Tasmā vivādāni upātivatto, na hi seṭṭhato passati dhammamañña’’nti.

೧೪೩.

143.

ಜಾನಾಮಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ ತಥೇವ ಏತಂ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏಕೇ ಪಚ್ಚೇನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ।

Jānāmi passāmi tatheva etaṃ, diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ;

ಅದಕ್ಖಿ ಚೇ ಕಿಞ್ಹಿ ತುಮಸ್ಸ ತೇನ, ಅತಿಸಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವದನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ॥

Adakkhi ce kiñhi tumassa tena, atisitvā aññena vadanti suddhiṃ.

ಜಾನಾಮಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ ತಥೇವ ಏತನ್ತಿ। ಜಾನಾಮೀತಿ ಪರಚಿತ್ತಞಾಣೇನ ²⁵ ವಾ ಜಾನಾಮಿ, ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣೇನ ವಾ ಜಾನಾಮಿ। ಪಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ಪಸ್ಸಾಮಿ। ತಥೇವ ಏತನ್ತಿ ಏತಂ ತಥಂ ತಚ್ಛಂ ಭೂತಂ ಯಾಥಾವಂ ಅವಿಪರೀತನ್ತಿ – ಜಾನಾಮಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ ತಥೇವ ಏತಂ।

Jānāmi passāmi tatheva etanti. Jānāmīti paracittañāṇena ²⁶ vā jānāmi, pubbenivāsānussatiñāṇena vā jānāmi. Passāmīti maṃsacakkhunā vā passāmi, dibbena cakkhunā vā passāmi. Tatheva etanti etaṃ tathaṃ tacchaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītanti – jānāmi passāmi tatheva etaṃ.

ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏಕೇ ಪಚ್ಚೇನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚೇನ್ತಿ। ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚೇನ್ತಿ। ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚೇನ್ತೀತಿ – ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏಕೇ ಪಚ್ಚೇನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ।

Diṭṭhiyā eke paccenti suddhinti. Diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti. ‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti. ‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccentīti – diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ.

ಅದಕ್ಖಿ ಚೇ ಕಿಞ್ಹಿ ತುಮಸ್ಸ ತೇನಾತಿ। ಅದಕ್ಖೀತಿ ಪರಚಿತ್ತಞಾಣೇನ ವಾ ಅದಕ್ಖಿ, ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣೇನ ವಾ ಅದಕ್ಖಿ, ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ಅದಕ್ಖಿ, ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ಅದಕ್ಖೀತಿ – ಅದಕ್ಖಿ ಚೇ। ಕಿಞ್ಹಿ ತುಮಸ್ಸ ತೇನಾತಿ। ತಸ್ಸ ತೇನ ದಸ್ಸನೇನ ಕಿಂ ಕತಂ? ನ ದುಕ್ಖಪರಿಞ್ಞಾ ಅತ್ಥಿ, ನ ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಅತ್ಥಿ, ನ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಅತ್ಥಿ, ನ ಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಅತ್ಥಿ, ನ ರಾಗಸ್ಸ ಸಮುಚ್ಛೇದಪಹಾನಂ ಅತ್ಥಿ, ನ ದೋಸಸ್ಸ ಸಮುಚ್ಛೇದಪಹಾನಂ ಅತ್ಥಿ, ನ ಮೋಹಸ್ಸ ಸಮುಚ್ಛೇದಪಹಾನಂ ಅತ್ಥಿ , ನ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಮುಚ್ಛೇದಪಹಾನಂ ಅತ್ಥಿ, ನ ಸಂಸಾರವಟ್ಟಸ್ಸ ಉಪಚ್ಛೇದೋ ಅತ್ಥೀತಿ – ಅದಕ್ಖಿ ಚೇ ಕಿಞ್ಹಿ ತುಮಸ್ಸ ತೇನ।

Adakkhi ce kiñhi tumassa tenāti. Adakkhīti paracittañāṇena vā adakkhi, pubbenivāsānussatiñāṇena vā adakkhi, maṃsacakkhunā vā adakkhi, dibbena cakkhunā vā adakkhīti – adakkhi ce. Kiñhi tumassa tenāti. Tassa tena dassanena kiṃ kataṃ? Na dukkhapariññā atthi, na samudayassa pahānaṃ atthi, na maggabhāvanā atthi, na phalasacchikiriyā atthi, na rāgassa samucchedapahānaṃ atthi, na dosassa samucchedapahānaṃ atthi, na mohassa samucchedapahānaṃ atthi , na kilesānaṃ samucchedapahānaṃ atthi, na saṃsāravaṭṭassa upacchedo atthīti – adakkhi ce kiñhi tumassa tena.

ಅತಿಸಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವದನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ತೇ ತಿತ್ಥಿಯಾ ಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಂ ವೋದಾತಮಗ್ಗಂ ಪರಿವೋದಾತಮಗ್ಗಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವೀತಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಇದ್ಧಿಪಾದೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಬಲೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಅರಿಯಾ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಾ ಮಗ್ಗಾ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಅತಿಸಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವದನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ।

Atisitvā aññena vadanti suddhinti te titthiyā suddhimaggaṃ visuddhimaggaṃ parisuddhimaggaṃ vodātamaggaṃ parivodātamaggaṃ atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā aññatra satipaṭṭhānehi, aññatra sammappadhānehi, aññatra iddhipādehi, aññatra indriyehi, aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi, aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti. Evampi atisitvā aññena vadanti suddhiṃ.

ಅಥ ವಾ ಬುದ್ಧಾ ಚ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾ ಚ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಚ ತೇಸಂ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಅಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಂ ಅವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಂ ಅಪರಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಂ ಅವೋದಾತಮಗ್ಗಂ ಅಪರಿವೋದಾತಮಗ್ಗಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವೀತಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಇದ್ಧಿಪಾದೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಹಿ ಅರಿಯೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ಅತಿಸಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವದನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ।

Atha vā buddhā ca buddhasāvakā ca paccekabuddhā ca tesaṃ titthiyānaṃ asuddhimaggaṃ avisuddhimaggaṃ aparisuddhimaggaṃ avodātamaggaṃ aparivodātamaggaṃ atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā catūhi satipaṭṭhānehi catūhi sammappadhānehi catūhi iddhipādehi pañcahi indriyehi pañcahi balehi sattahi bojjhaṅgehi ariyena aṭṭhaṅgikena maggena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – evampi atisitvā aññena vadanti suddhiṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಜಾನಾಮಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ ತಥೇವ ಏತಂ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏಕೇ ಪಚ್ಚೇನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ।

‘‘Jānāmi passāmi tatheva etaṃ, diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ;

ಅದಕ್ಖಿ ಚೇ ಕಿಞ್ಹಿ ತುಮಸ್ಸ ತೇನ, ಅತಿಸಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವದನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿ’’ನ್ತಿ॥

Adakkhi ce kiñhi tumassa tena, atisitvā aññena vadanti suddhi’’nti.

೧೪೪.

144.

ಪಸ್ಸಂ ನರೋ ದಕ್ಖತಿ ನಾಮರೂಪಂ, ದಿಸ್ವಾನ ವಾ ಞಾಯತಿ ²⁷ ತಾನಿಮೇವ।

Passaṃ naro dakkhati nāmarūpaṃ, disvāna vā ñāyati²⁸tānimeva;

ಕಾಮಂ ಬಹುಂ ಪಸ್ಸತು ಅಪ್ಪಕಂ ವಾ, ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತಿ॥

Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā, na hi tena suddhiṃ kusalā vadanti.

ಪಸ್ಸಂ ನರೋ ದಕ್ಖತಿ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ ಪಸ್ಸಂ ನರೋ ದಕ್ಖತಿ ಪರಚಿತ್ತಞಾಣೇನ ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋ, ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣೇನ ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋ, ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋ, ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಾಮರೂಪಂಯೇವ ದಕ್ಖತಿ ನಿಚ್ಚತೋ ಸುಖತೋ ಅತ್ತತೋ, ನ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಂ ವಾ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಂ ವಾ ಅಸ್ಸಾದಂ ವಾ ಆದೀನವಂ ವಾ ನಿಸ್ಸರಣಂ ವಾ ದಕ್ಖತೀತಿ – ಪಸ್ಸಂ ನರೋ ದಕ್ಖತಿ ನಾಮರೂಪಂ।

Passaṃnaro dakkhati nāmarūpanti passaṃ naro dakkhati paracittañāṇena vā passanto, pubbenivāsānussatiñāṇena vā passanto, maṃsacakkhunā vā passanto, dibbena cakkhunā vā passanto nāmarūpaṃyeva dakkhati niccato sukhato attato, na tesaṃ dhammānaṃ samudayaṃ vā atthaṅgamaṃ vā assādaṃ vā ādīnavaṃ vā nissaraṇaṃ vā dakkhatīti – passaṃ naro dakkhati nāmarūpaṃ.

ದಿಸ್ವಾನ ವಾ ಞಾಯತಿ ತಾನಿಮೇವಾತಿ। ದಿಸ್ವಾತಿ ಪರಚಿತ್ತಞಾಣೇನ ವಾ ದಿಸ್ವಾ, ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣೇನ ವಾ ದಿಸ್ವಾ, ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ದಿಸ್ವಾ, ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ದಿಸ್ವಾ, ನಾಮರೂಪಂಯೇವ ದಿಸ್ವಾ ಞಾಯತಿ ನಿಚ್ಚತೋ ಸುಖತೋ ಅತ್ತತೋ, ನ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಂ ವಾ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಂ ವಾ ಅಸ್ಸಾದಂ ವಾ ಆದೀನವಂ ವಾ ನಿಸ್ಸರಣಂ ವಾ ಞಾಯತೀತಿ – ದಿಸ್ವಾನ ವಾ ಞಾಯತಿ ತಾನಿಮೇವ।

Disvānavā ñāyati tānimevāti. Disvāti paracittañāṇena vā disvā, pubbenivāsānussatiñāṇena vā disvā, maṃsacakkhunā vā disvā, dibbena cakkhunā vā disvā, nāmarūpaṃyeva disvā ñāyati niccato sukhato attato, na tesaṃ dhammānaṃ samudayaṃ vā atthaṅgamaṃ vā assādaṃ vā ādīnavaṃ vā nissaraṇaṃ vā ñāyatīti – disvāna vā ñāyati tānimeva.

ಕಾಮಂ ಬಹುಂ ಪಸ್ಸತು ಅಪ್ಪಕಂ ವಾತಿ। ಕಾಮಂ ಬಹುಕಂ ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಾಮರೂಪಂ ಅಪ್ಪಕಂ ವಾ ನಿಚ್ಚತೋ ಸುಖತೋ ಅತ್ತತೋತಿ – ಕಾಮಂ ಬಹುಂ ಪಸ್ಸತು ಅಪ್ಪಕಂ ವಾ।

Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vāti. Kāmaṃ bahukaṃ vā passanto nāmarūpaṃ appakaṃ vā niccato sukhato attatoti – kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā.

ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತೀತಿ। ಕುಸಲಾತಿ ಯೇ ತೇ ಖನ್ಧಕುಸಲಾ ಧಾತುಕುಸಲಾ ಆಯತನಕುಸಲಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಕುಸಲಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಕುಸಲಾ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಕುಸಲಾ ಇದ್ಧಿಪಾದಕುಸಲಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಕುಸಲಾ ಬಲಕುಸಲಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಕುಸಲಾ ಮಗ್ಗಕುಸಲಾ ಫಲಕುಸಲಾ ನಿಬ್ಬಾನಕುಸಲಾ, ತೇ ಕುಸಲಾ ಪರಚಿತ್ತಞಾಣೇನ ವಾ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣೇನ ವಾ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ನಾಮರೂಪದಸ್ಸನೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ನ ವದನ್ತಿ ನ ಕಥೇನ್ತಿ ನ ಭಣನ್ತಿ ನ ದೀಪಯನ್ತಿ ನ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತಿ।

Na hi tena suddhiṃ kusalā vadantīti. Kusalāti ye te khandhakusalā dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā satipaṭṭhānakusalā sammappadhānakusalā iddhipādakusalā indriyakusalā balakusalā bojjhaṅgakusalā maggakusalā phalakusalā nibbānakusalā, te kusalā paracittañāṇena vā pubbenivāsānussatiñāṇena vā maṃsacakkhunā vā dibbena cakkhunā vā nāmarūpadassanena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ na vadanti na kathenti na bhaṇanti na dīpayanti na voharantīti – na hi tena suddhiṃ kusalā vadanti.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪಸ್ಸಂ ನರೋ ದಕ್ಖತಿ ನಾಮರೂಪಂ, ದಿಸ್ವಾನ ವಾ ಞಾಯತಿ ತಾನಿಮೇವ।

‘‘Passaṃ naro dakkhati nāmarūpaṃ, disvāna vā ñāyati tānimeva;

ಕಾಮಂ ಬಹುಂ ಪಸ್ಸತು ಅಪ್ಪಕಂ ವಾ, ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತೀ’’ತಿ॥

Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā, na hi tena suddhiṃ kusalā vadantī’’ti.

೧೪೫.

145.

ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ ನ ಹಿ ಸುಬ್ಬಿನಾಯೋ, ಪಕಪ್ಪಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖರಾನೋ।

Nivissavādīna hi subbināyo, pakappitā diṭṭhipurekkharāno;

ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ತತ್ಥ ಸುಭಂ ವದಾನೋ, ಸುದ್ಧಿಂ ವದೋ ತತ್ಥ ತಥದ್ದಸಾ ಸೋ॥

Yaṃ nissito tattha subhaṃ vadāno, suddhiṃ vado tattha tathaddasā so.

ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ ನ ಹಿ ಸುಬ್ಬಿನಾಯೋತಿ। ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ, ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ – ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ। ನ ಹಿ ಸುಬ್ಬಿನಾಯೋತಿ। ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ ದುಬ್ಬಿನಯೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾಪಯೋ ²⁹ ದುನ್ನಿಜ್ಝಾಪಯೋ ದುಪ್ಪೇಕ್ಖಾಪಯೋ ದುಪ್ಪಸಾದಯೋತಿ – ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ ನ ಹಿ ಸುಬ್ಬಿನಾಯೋ।

Nivissavādī na hi subbināyoti. ‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti nivissavādī, ‘‘asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti – nivissavādī. Na hi subbināyoti. Nivissavādī dubbinayo duppaññāpayo ³⁰ dunnijjhāpayo duppekkhāpayo duppasādayoti – nivissavādī na hi subbināyo.

ಪಕಪ್ಪಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖರಾನೋತಿ। ಕಪ್ಪಿತಾ ಪಕಪ್ಪಿತಾ ಅಭಿಸಙ್ಖತಾ ಸಣ್ಠಪಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪುರೇಕ್ಖತೋ ಕತ್ವಾ ಚರತಿ। ದಿಟ್ಠಿಧಜೋ ದಿಟ್ಠಿಕೇತು ದಿಟ್ಠಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪರಿವಾರಿತೋ ಚರತೀತಿ – ಪಕಪ್ಪಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖರಾನೋ।

Pakappitā diṭṭhipurekkharānoti. Kappitā pakappitā abhisaṅkhatā saṇṭhapitā diṭṭhiṃ purekkhato katvā carati. Diṭṭhidhajo diṭṭhiketu diṭṭhādhipateyyo diṭṭhiyā parivārito caratīti – pakappitā diṭṭhipurekkharāno.

ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ತತ್ಥ ಸುಭಂ ವದಾನೋತಿ। ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ಯಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಗಣಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಆನಿಸ್ಸಿತೋ ಅಲ್ಲೀನೋ ಉಪಗತೋ ಅಜ್ಝೋಸಿತೋ ಅಧಿಮುತ್ತೋತಿ – ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ। ತತ್ಥಾತಿ ಸಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಕಾಯ ಖನ್ತಿಯಾ ಸಕಾಯ ರುಚಿಯಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ। ಸುಭಂ ವದಾನೋತಿ ಸುಭವಾದೋ ಸೋಭನವಾದೋ ಪಣ್ಡಿತವಾದೋ ಥಿರವಾದೋ ಞಾಯವಾದೋ ಹೇತುವಾದೋ ಲಕ್ಖಣವಾದೋ ಕಾರಣವಾದೋ ಠಾನವಾದೋ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾತಿ – ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ತತ್ಥ ಸುಭಂ ವದಾನೋ।

Yaṃ nissito tattha subhaṃ vadānoti. Yaṃ nissitoti yaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ nissito ānissito allīno upagato ajjhosito adhimuttoti – yaṃ nissito. Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā. Subhaṃ vadānoti subhavādo sobhanavādo paṇḍitavādo thiravādo ñāyavādo hetuvādo lakkhaṇavādo kāraṇavādo ṭhānavādo sakāya laddhiyāti – yaṃ nissito tattha subhaṃ vadāno.

ಸುದ್ಧಿಂ ವದೋ ತತ್ಥ ತಥದ್ದಸಾ ಸೋತಿ। ಸುದ್ಧಿವಾದೋ ವಿಸುದ್ಧಿವಾದೋ ಪರಿಸುದ್ಧಿವಾದೋ ವೋದಾತವಾದೋ ಪರಿವೋದಾತವಾದೋ। ಅಥ ವಾ ಸುದ್ಧಿದಸ್ಸನೋ ವಿಸುದ್ಧಿದಸ್ಸನೋ ಪರಿಸುದ್ಧಿದಸ್ಸನೋ ವೋದಾತದಸ್ಸನೋ ಪರಿವೋದಾತದಸ್ಸನೋತಿ – ಸುದ್ಧಿಂ ವಾದೋ। ತತ್ಥಾತಿ ಸಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಕಾಯ ಖನ್ತಿಯಾ ಸಕಾಯ ರುಚಿಯಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ ತಥಂ ತಚ್ಛಂ ಭೂತಂ ಯಾಥಾವಂ ಅವಿಪರೀತನ್ತಿ ಅದ್ದಸ್ಸ ಅದಕ್ಖಿ ಅಪಸ್ಸಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝೀತಿ – ಸುದ್ಧಿಂ ವಾದೋ ತತ್ಥ ತಥದ್ದಸಾ ಸೋ।

Suddhiṃ vado tattha tathaddasā soti. Suddhivādo visuddhivādo parisuddhivādo vodātavādo parivodātavādo. Atha vā suddhidassano visuddhidassano parisuddhidassano vodātadassano parivodātadassanoti – suddhiṃ vādo. Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā tathaṃ tacchaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītanti addassa adakkhi apassi paṭivijjhīti – suddhiṃ vādo tattha tathaddasā so.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ ನ ಹಿ ಸುಬ್ಬಿನಾಯೋ, ಪಕಪ್ಪಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖರಾನೋ।

‘‘Nivissavādī na hi subbināyo, pakappitā diṭṭhipurekkharāno;

ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ತತ್ಥ ಸುಭಂ ವದಾನೋ, ಸುದ್ಧಿಂ ವದೋ ತತ್ಥ ತಥದ್ದಸಾ ಸೋ’’ತಿ॥

Yaṃ nissito tattha subhaṃ vadāno, suddhiṃ vado tattha tathaddasā so’’ti.

೧೪೬.

146.

ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕಪ್ಪಮುಪೇತಿ ಸಙ್ಖಾ, ನ ದಿಟ್ಠಿಸಾರೀ ನಪಿ ಞಾಣಬನ್ಧು।

Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhā, na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu;

ಞತ್ವಾ ಚ ಸೋ ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ಪುಥುಜ್ಜಾ, ಉಪೇಕ್ಖತೀ ಉಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ॥

Ñatvā ca so sammutiyo puthujjā, upekkhatī uggahaṇanti maññe.

ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕಪ್ಪಮುಪೇತಿ ಸಙ್ಖಾತಿ। ನಾತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಬಾಹಿತತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ…ಪೇ॰… ಅಸಿತೋ ತಾದಿ ಪವುಚ್ಚತೇ ಸ ಬ್ರಹ್ಮಾ। ಕಪ್ಪಾತಿ ದ್ವೇ ಕಪ್ಪಾ – ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ। ಸಙ್ಖಾ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕಪ್ಪಮುಪೇತಿ ಸಙ್ಖಾತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಙ್ಖಾಯ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ… ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ…ಪೇ॰… ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ ಸಙ್ಖಾಯ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪಂ ವಾ ನೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ನ ಉಪಗಚ್ಛತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಪರಾಮಸತಿ ನಾಭಿನಿವಿಸತೀತಿ – ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕಪ್ಪಮುಪೇತಿ ಸಙ್ಖಾ।

Nabrāhmaṇo kappamupeti saṅkhāti. Nāti paṭikkhepo. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā. Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo. Saṅkhā vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhāti. Brāhmaṇo saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā… sabbe saṅkhārā dukkhā…pe… yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā neti na upeti na upagacchati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhā.

ನ ದಿಟ್ಠಿಸಾರೀ ನಪಿ ಞಾಣಬನ್ಧೂತಿ। ತಸ್ಸ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ। ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ನ ಯಾಯತಿ ನ ನೀಯತಿ ನ ವುಯ್ಹತಿ ನ ಸಂಹರೀಯತಿ ನಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಸಾರತೋ ಪಚ್ಚೇತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತೀತಿ – ನ ದಿಟ್ಠಿಸಾರೀ। ನಪಿ ಞಾಣಬನ್ಧೂತಿ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಞಾಣೇನ ವಾ ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾಞಾಣೇನ ವಾ ತಣ್ಹಾಬನ್ಧುಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಬನ್ಧುಂ ವಾ ನ ಕರೋತಿ ನ ಜನೇತಿ ನ ಸಞ್ಜನೇತಿ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ ನಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ – ನ ದಿಟ್ಠಿಸಾರೀ ನಪಿ ಞಾಣಬನ್ಧು।

Na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhūti. Tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. So diṭṭhiyā na yāyati na nīyati na vuyhati na saṃharīyati napi taṃ diṭṭhigataṃ sārato pacceti na paccāgacchatīti – na diṭṭhisārī. Napi ñāṇabandhūti aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā taṇhābandhuṃ vā diṭṭhibandhuṃ vā na karoti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti – na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu.

ಞತ್ವಾ ಚ ಸೋ ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ಪುಥುಜ್ಜಾತಿ। ಞತ್ವಾತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ಞತ್ವಾ ಚ ಸೋ। ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಮುತಿಯೋ। ಪುಥುಜ್ಜಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನೇಹಿ ಜನಿತಾ ವಾ ತಾ ಸಮ್ಮುತಿಯೋತಿ – ಪುಥುಜ್ಜಾ। ಪುಥು ನಾನಾಜನೇಹಿ ಜನಿತಾ ವಾ ಸಮ್ಮುತಿಯೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜಾತಿ – ಞತ್ವಾ ಚ ಸೋ ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ಪುಥುಜ್ಜಾ।

Ñatvā ca so sammutiyo puthujjāti. Ñatvāti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – ñatvā ca so. Sammutiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni diṭṭhisammutiyo. Puthujjāti puthujjanehi janitā vā tā sammutiyoti – puthujjā. Puthu nānājanehi janitā vā sammutiyoti puthujjāti – ñatvā ca so sammutiyo puthujjā.

ಉಪೇಕ್ಖತೀ ಉಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇತಿ। ಅಞ್ಞೇ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಗಣ್ಹನ್ತಿ ಪರಾಮಸನ್ತಿ ಅಭಿನಿವಿಸನ್ತಿ। ಅರಹಾ ಉಪೇಕ್ಖತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಪರಾಮಸತಿ ನಾಭಿನಿವಿಸತೀತಿ – ಉಪೇಕ್ಖತೀ ಉಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ।

Upekkhatī uggahaṇanti maññeti. Aññe taṇhāvasena diṭṭhivasena gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Arahā upekkhati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – upekkhatī uggahaṇanti maññe.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕಪ್ಪಮುಪೇತಿ ಸಙ್ಖಾ, ನ ದಿಟ್ಠಿಸಾರೀ ನಪಿ ಞಾಣಬನ್ಧು।

‘‘Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhā, na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu;

ಞತ್ವಾ ಚ ಸೋ ಸಮ್ಮುತಿಯೋ ಪುಥುಜ್ಜಾ, ಉಪೇಕ್ಖತೀ ಉಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ॥

Ñatvā ca so sammutiyo puthujjā, upekkhatī uggahaṇanti maññe’’ti.

೧೪೭.

147.

ವಿಸ್ಸಜ್ಜ ಗನ್ಥಾನಿ ಮುನೀಧ ಲೋಕೇ, ವಿವಾದಜಾತೇಸು ನ ವಗ್ಗಸಾರೀ।

Vissajjaganthāni munīdha loke, vivādajātesu na vaggasārī;

ಸನ್ತೋ ಅಸನ್ತೇಸು ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸೋ, ಅನುಗ್ಗಹೋ ಉಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ॥

Santoasantesu upekkhako so, anuggaho uggahaṇanti maññe.

ವಿಸ್ಸಜ್ಜ ಗನ್ಥಾನಿ ಮುನೀಧ ಲೋಕೇತಿ। ಗನ್ಥಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಗನ್ಥಾ – ಅಭಿಜ್ಝಾ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಇದಂಸಚ್ಚಾಭಿನಿವೇಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ। ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ರಾಗೋ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಪರವಾದೇಸು ಆಘಾತೋ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಅತ್ತನೋ ಸೀಲಂ ವಾ ವತಂ ವಾ ಸೀಲಬ್ಬತಂ ವಾ ಪರಾಮಸತಿ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಭಿನಿವೇಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ ಇದಂಸಚ್ಚಾಭಿನಿವೇಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾತಿ ಗನ್ಥೇ ವೋಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜ। ಅಥ ವಾ ಗನ್ಥೇ ಗಧಿತೇ ಗನ್ಥಿತೇ ³¹ ಬನ್ಧೇ ವಿಬನ್ಧೇ ಆಬನ್ಧೇ ³² ಲಗ್ಗೇ ಲಗ್ಗಿತೇ ಪಲಿಬುದ್ಧೇ ಬನ್ಧನೇ ಫೋಟಯಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜ। ಯಥಾ ವಯ್ಹಂ ವಾ ರಥಂ ವಾ ಸಕಟಂ ವಾ ಸನ್ದಮಾನಿಕಂ ವಾ ಸಜ್ಜಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತಿ ವಿಕೋಪೇನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ಗನ್ಥೇ ವೋಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜ। ಅಥ ವಾ ಗನ್ಥೇ ಗಥಿತೇ ಗಣ್ಠಿತೇ ಬನ್ಧೇ ವಿಬನ್ಧೇ ಆಬನ್ಧೇ ಲಗ್ಗೇ ಲಗ್ಗಿತೇ ಪಲಿಬುದ್ಧೇ ಬನ್ಧನೇ ಫೋಟಯಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜ। ಮುನೀತಿ। ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ। ಇಧಾತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ…ಪೇ॰… ಇಮಸ್ಮಿಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇತಿ – ವಿಸ್ಸಜ್ಜ ಗನ್ಥಾನಿ ಮುನೀಧ ಲೋಕೇ।

Vissajja ganthāni munīdha loketi. Ganthāti cattāro ganthā – abhijjhā kāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho. Attano diṭṭhiyā rāgo abhijjhā kāyagantho, paravādesu āghāto appaccayo byāpādo kāyagantho, attano sīlaṃ vā vataṃ vā sīlabbataṃ vā parāmasati sīlabbataparāmāso kāyagantho, attano diṭṭhiṃ abhiniveso kāyagantho idaṃsaccābhiniveso kāyagantho. Vissajjāti ganthe vossajjitvā vissajja. Atha vā ganthe gadhite ganthite ³³ bandhe vibandhe ābandhe ³⁴ lagge laggite palibuddhe bandhane phoṭayitvā vissajja. Yathā vayhaṃ vā rathaṃ vā sakaṭaṃ vā sandamānikaṃ vā sajjaṃ vissajjaṃ karonti vikopenti; evameva ganthe vossajjitvā vissajja. Atha vā ganthe gathite gaṇṭhite bandhe vibandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane phoṭayitvā vissajja. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Idhāti imissā diṭṭhiyā…pe… imasmiṃ manussaloketi – vissajja ganthāni munīdha loke.

ವಿವಾದಜಾತೇಸು ನ ವಗ್ಗಸಾರೀತಿ। ವಿವಾದಜಾತೇಸು ಸಞ್ಜಾತೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸು ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇಸು ಪಾತುಭೂತೇಸು ³⁵ ಛನ್ದಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇಸು ದೋಸಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇಸು ಭಯಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇಸು ಮೋಹಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇಸು ನ ಛನ್ದಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದೋಸಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಭಯಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮೋಹಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ರಾಗವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದೋಸವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮೋಹವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮಾನವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಉದ್ಧಚ್ಚವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಅನುಸಯವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ವಗ್ಗೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಯಾಯತಿ ನೀಯತಿ ವುಯ್ಹತಿ ಸಂಹರೀಯತೀತಿ – ವಿವಾದಜಾತೇಸು ನ ವಗ್ಗಸಾರೀ।

Vivādajātesu na vaggasārīti. Vivādajātesu sañjātesu nibbattesu abhinibbattesu pātubhūtesu ³⁶ chandāgatiṃ gacchantesu dosāgatiṃ gacchantesu bhayāgatiṃ gacchantesu mohāgatiṃ gacchantesu na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati nīyati vuyhati saṃharīyatīti – vivādajātesu na vaggasārī.

ಸನ್ತೋ ಅಸನ್ತೇಸು ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸೋತಿ। ಸನ್ತೋತಿ ರಾಗಸ್ಸ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸನ್ತೋ, ದೋಸಸ್ಸ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸನ್ತೋ, ಮೋಹಸ್ಸ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸನ್ತೋ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸಮಿತತ್ತಾ ವೂಪಸಮಿತತ್ತಾ ವಿಜ್ಝಾತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬುತತ್ತಾ ವಿಗತತ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧತ್ತಾ ಸನ್ತೋ ಉಪಸನ್ತೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋತಿ – ಸನ್ತೋ। ಅಸನ್ತೇಸೂತಿ ಅಸನ್ತೇಸು ಅನುಪಸನ್ತೇಸು ಅವೂಪಸನ್ತೇಸು ಅನಿಬ್ಬುತೇಸು ಅಪ್ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೇಸೂತಿ – ಸನ್ತೋ ಅಸನ್ತೇಸು। ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸೋತಿ ಅರಹಾ ಛಳಙ್ಗುಪೇಕ್ಖಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನೇವ ಸುಮನೋ ಹೋತಿ ನ ದುಮ್ಮನೋ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಕಾಲಂ ಕಙ್ಖತಿ ಭಾವಿತೋ ಸನ್ತೋತಿ – ಸನ್ತೋ ಅಸನ್ತೇಸು ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸೋ।

Santo asantesu upekkhako soti. Santoti rāgassa santattā santo, dosassa santattā santo, mohassa santattā santo…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti – santo. Asantesūti asantesu anupasantesu avūpasantesu anibbutesu appaṭipassaddhesūti – santo asantesu. Upekkhako soti arahā chaḷaṅgupekkhāya samannāgato cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā…pe… kālaṃ kaṅkhati bhāvito santoti – santo asantesu upekkhako so.

ಅನುಗ್ಗಹೋ ಉಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇತಿ। ಅಞ್ಞೇ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಗಣ್ಹನ್ತೇ ಪರಾಮಸನ್ತೇ ಅಭಿನಿವಿಸನ್ತೇ। ಅರಹಾ ಉಪೇಕ್ಖತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಪರಾಮಸತಿ ನಾಭಿನಿವಿಸತೀತಿ – ಅನುಗ್ಗಹೋ ಉಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ।

Anuggaho uggahaṇanti maññeti. Aññe taṇhāvasena diṭṭhivasena gaṇhante parāmasante abhinivisante. Arahā upekkhati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – anuggaho uggahaṇanti maññe.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ವಿಸ್ಸಜ್ಜ ಗನ್ಥಾನಿ ಮುನೀಧ ಲೋಕೇ, ವಿವಾದಜಾತೇಸು ನ ವಗ್ಗಸಾರೀ।

‘‘Vissajja ganthāni munīdha loke, vivādajātesu na vaggasārī;

ಸನ್ತೋ ಅಸನ್ತೇಸು ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸೋ, ಅನುಗ್ಗಹೋ ಉಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ॥

Santo asantesu upekkhako so, anuggaho uggahaṇanti maññe’’ti.

೧೪೮.

148.

ಪುಬ್ಬಾಸವೇ ಹಿತ್ವಾ ನವೇ ಅಕುಬ್ಬಂ, ನ ಛನ್ದಗೂ ನೋಪಿ ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ।

Pubbāsave hitvā nave akubbaṃ, na chandagū nopi nivissavādī;

ಸ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ದಿಟ್ಠಿಗತೇಹಿ ಧೀರೋ, ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ಲೋಕೇ ಅನತ್ತಗರಹೀ॥

Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro, na limpati loke anattagarahī.

ಪುಬ್ಬಾಸವೇ ಹಿತ್ವಾ ನವೇ ಅಕುಬ್ಬನ್ತಿ। ಪುಬ್ಬಾಸವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಅತೀತಾ ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಾ। ಅತೀತೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ಆರಬ್ಭ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ಹಿತ್ವಾ ಚಜಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಪುಬ್ಬಾಸವೇ ಹಿತ್ವಾ। ನವೇ ಅಕುಬ್ಬನ್ತಿ ನವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಾ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ಆರಬ್ಭ ಛನ್ದಂ ³⁷ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಪೇಮಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ರಾಗಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಅಜನಯಮಾನೋ ಅಸಞ್ಜನಯಮಾನೋ ಅನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋ ಅನಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋತಿ – ಪುಬ್ಬಾಸವೇ ಹಿತ್ವಾ ನವೇ ಅಕುಬ್ಬಂ।

Pubbāsavehitvā nave akubbanti. Pubbāsavā vuccanti atītā rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇā. Atīte saṅkhāre ārabbha ye kilesā uppajjeyyuṃ te kilese hitvā cajitvā pariccajitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – pubbāsave hitvā. Nave akubbanti navā vuccanti paccuppannā rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇā. Paccuppanne saṅkhāre ārabbha chandaṃ ³⁸ akubbamāno pemaṃ akubbamāno rāgaṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamānoti – pubbāsave hitvā nave akubbaṃ.

ನ ಛನ್ದಗೂ ನೋಪಿ ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀತಿ। ನ ಛನ್ದಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ , ನ ದೋಸಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮೋಹಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಭಯಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ರಾಗವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ , ನ ದೋಸವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮೋಹವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮಾನವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಉದ್ಧಚ್ಚವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಅನುಸಯವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ವಗ್ಗೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಯಾಯತಿ ನೀಯತಿ ವುಯ್ಹತಿ ನ ಸಂಹರೀಯತೀತಿ – ನ ಛನ್ದಗೂ। ನೋಪಿ ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀತಿ ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ನ ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ…ಪೇ॰… ‘‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ನ ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀತಿ – ನ ಛನ್ದಗೂ ನೋಪಿ ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ।

Na chandagū nopi nivissavādīti. Na chandāgatiṃ gacchati , na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati , na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati nīyati vuyhati na saṃharīyatīti – na chandagū. Nopi nivissavādīti ‘‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti na nivissavādī…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti na nivissavādīti – na chandagū nopi nivissavādī.

ಸ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ದಿಟ್ಠಿಗತೇಹಿ ಧೀರೋತಿ ತಸ್ಸ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ। ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಗತೇಹಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ। ಧೀರೋತಿ ಧೀರೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀತಿ – ಸ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ದಿಟ್ಠಿಗತೇಹಿ ಧೀರೋ।

Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīroti tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. So diṭṭhigatehi vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati. Dhīroti dhīro paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvīti – sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro.

ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ಲೋಕೇ ಅನತ್ತಗರಹೀತಿ। ಲೇಪಾತಿ ದ್ವೇ ಲೇಪಾ – ತಣ್ಹಾಲೇಪೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಲೇಪೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಲೇಪೋ …ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಲೇಪೋ। ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಲೇಪೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠಿಲೇಪೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ; ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಲೇಪಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠಿಲೇಪಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಅಪಾಯಲೋಕೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ದೇವಲೋಕೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಖನ್ಧಲೋಕೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಧಾತುಲೋಕೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಆಯತನಲೋಕೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ನ ಪಲಿಮ್ಪತಿ ನ ಉಪಲಿಮ್ಪತಿ, ಅಲಿತ್ತೋ ಅಪಲಿತ್ತೋ ಅನುಪಲಿತ್ತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ಲೋಕೇ।

Na limpati loke anattagarahīti. Lepāti dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca…pe… ayaṃ taṇhālepo …pe… ayaṃ diṭṭhilepo. Tassa taṇhālepo pahīno, diṭṭhilepo paṭinissaṭṭho; tassa taṇhālepassa pahīnattā, diṭṭhilepassa paṭinissaṭṭhattā apāyaloke na limpati, manussaloke na limpati, devaloke na limpati, khandhaloke na limpati, dhātuloke na limpati, āyatanaloke na limpati na palimpati na upalimpati, alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – na limpati loke.

ಅನತ್ತಗರಹೀತಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ – ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ। ಕಥಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ? ‘‘ಕತಂ ಮೇ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಕತಂ ಮೇ ಕಾಯಸುಚರಿತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ‘‘ಕತಂ ಮೇ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಮೇ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ … ಕತೋ ಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ…ಪೇ॰… ಕತಾ ಮೇ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ಅಕತಾ ಮೇ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಏವಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ।

Anattagarahīti dvīhi kāraṇehi attānaṃ garahati – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti attānaṃ garahati. ‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ…pe… kataṃ me manoduccaritaṃ … kato me pāṇātipāto…pe… katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti attānaṃ garahati. Evaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati.

ಅಥ ವಾ ‘‘ಸೀಲೇಸುಮ್ಹಿ ನ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ’’ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸುಮ್ಹಿ ಅಗುತ್ತದ್ವಾರೋ’’ತಿ… ‘‘ಭೋಜನೇಮ್ಹಿ ಅಮತ್ತಞ್ಞೂ’’ತಿ… ‘‘ಜಾಗರಿಯಮ್ಹಿ ಅನನುಯುತ್ತೋ’’ತಿ… ‘‘ನ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನಾಮ್ಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾನಿ ಮೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾನಿ ಮೇ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನೀ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತೋ ಮೇ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ… ‘‘ದುಕ್ಖಂ ಮೇ ಅಪರಿಞ್ಞಾತ’’ನ್ತಿ… ‘‘ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ ಮೇ ಅಪ್ಪಹೀನೋ’’ತಿ… ‘‘ಮಗ್ಗೋ ಮೇ ಅಭಾವಿತೋ’’ತಿ… ‘‘ನಿರೋಧೋ ಮೇ ಅಸಚ್ಛಿಕತೋ’’ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಏವಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಏವಂ ಅತ್ತಗರಹೀ। ತಯಿದಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಅಜನಯಮಾನೋ ಅಸಞ್ಜನಯಮಾನೋ ಅನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋ ಅನಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋ ಅನತ್ತಗರಹೀತಿ – ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ಲೋಕೇ ಅನತ್ತಗರಹೀ।

Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti attānaṃ garahati. ‘‘Indriyesumhi aguttadvāro’’ti… ‘‘bhojanemhi amattaññū’’ti… ‘‘jāgariyamhi ananuyutto’’ti… ‘‘na satisampajaññenāmhi samannāgato’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘dukkhasamudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti attānaṃ garahati. Evaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati. Evaṃ attagarahī. Tayidaṃ kammaṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamāno anattagarahīti – na limpati loke anattagarahī.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪುಬ್ಬಾಸವೇ ಹಿತ್ವಾ ನವೇ ಅಕುಬ್ಬಂ, ನ ಛನ್ದಗೂ ನೋಪಿ ನಿವಿಸ್ಸವಾದೀ।

‘‘Pubbāsave hitvā nave akubbaṃ, na chandagū nopi nivissavādī;

ಸ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ದಿಟ್ಠಿಗತೇಹಿ ಧೀರೋ, ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ಲೋಕೇ ಅನತ್ತಗರಹೀ’’ತಿ॥

Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro, na limpati loke anattagarahī’’ti.

೧೪೯.

149.

ಸ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇನಿಭೂತೋ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದಿಟ್ಠಂ ವ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಾ।

Sa sabbadhammesu visenibhūto, yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā;

ಸ ಪನ್ನಭಾರೋ ಮುನಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ, ನ ಕಪ್ಪಿಯೋ ನೂಪರತೋ ನ ಪತ್ಥಿಯೋ॥[ಇತಿ ಭಗವಾ]

Sa pannabhāro muni vippamutto, na kappiyo nūparato na patthiyo.[iti bhagavā]

ಸ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇನಿಭೂತೋ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದಿಟ್ಠಂ ವ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಾತಿ। ಸೇನಾ ವುಚ್ಚತಿ ಮಾರಸೇನಾ। ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಮಾರಸೇನಾ, ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಮಾರಸೇನಾ, ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಮಾರಸೇನಾ, ರಾಗೋ… ದೋಸೋ… ಮೋಹೋ… ಕೋಧೋ… ಉಪನಾಹೋ… ಮಕ್ಖೋ… ಪಳಾಸೋ… ಇಸ್ಸಾ… ಮಚ್ಛರಿಯಂ… ಮಾಯಾ… ಸಾಠೇಯ್ಯಂ… ಥಮ್ಭೋ… ಸಾರಮ್ಭೋ… ಮಾನೋ… ಅತಿಮಾನೋ… ಮದೋ… ಪಮಾದೋ… ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ… ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತಾ… ಸಬ್ಬೇ ದರಥಾ… ಸಬ್ಬೇ ಪರಿಳಾಹಾ… ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ತಾಪಾ… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಮಾರಸೇನಾ।

Sa sabbadhammesu visenibhūto yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vāti. Senā vuccati mārasenā. Kāyaduccaritaṃ mārasenā, vacīduccaritaṃ mārasenā, manoduccaritaṃ mārasenā, rāgo… doso… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe darathā… sabbe pariḷāhā… sabbe santāpā… sabbākusalābhisaṅkhārā mārasenā.

ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Vuttañhetaṃ bhagavatā –

‘‘ಕಾಮಾ ತೇ ಪಠಮಾ ಸೇನಾ, ದುತಿಯಾ ಅರತಿ ವುಚ್ಚತಿ…ಪೇ॰… ।

‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati…pe… ;

ನ ನಂ ಅಸುರೋ ಜಿನಾತಿ, ಜೇತ್ವಾವ ಲಭತೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ॥

Na naṃ asuro jināti, jetvāva labhate sukha’’nti.

ಯತೋ ಚತೂಹಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇಹಿ ಸಬ್ಬಾ ಚ ಮಾರಸೇನಾ ಸಬ್ಬೇ ಚ ಪಟಿಸೇನಿಕರಾ ಕಿಲೇಸಾ ಜಿತಾ ಚ ಪರಾಜಿತಾ ಚ ಭಗ್ಗಾ ವಿಪ್ಪಲುಗ್ಗಾ ಪರಮ್ಮುಖಾ – ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಸೇನಿಭೂತೋ। ಸೋ ದಿಟ್ಠೇ ವಿಸೇನಿಭೂತೋ, ಸುತೇ… ಮುತೇ … ವಿಞ್ಞಾತೇ ವಿಸೇನಿಭೂತೋತಿ – ಸ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇನಿಭೂತೋ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದಿಟ್ಠಂ ವ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಾ।

Yato catūhi ariyamaggehi sabbā ca mārasenā sabbe ca paṭisenikarā kilesā jitā ca parājitā ca bhaggā vippaluggā parammukhā – so vuccati visenibhūto. So diṭṭhe visenibhūto, sute… mute … viññāte visenibhūtoti – sa sabbadhammesu visenibhūto, yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā.

ಸ ಪನ್ನಭಾರೋ ಮುನಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋತಿ। ಭಾರಾತಿ ತಯೋ ಭಾರಾ – ಖನ್ಧಭಾರೋ, ಕಿಲೇಸಭಾರೋ, ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಭಾರೋ। ಕತಮೋ ಖನ್ಧಭಾರೋ? ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ರೂಪಂ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ – ಅಯಂ ಖನ್ಧಭಾರೋ। ಕತಮೋ ಕಿಲೇಸಭಾರೋ? ರಾಗೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ – ಅಯಂ ಕಿಲೇಸಭಾರೋ। ಕತಮೋ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಭಾರೋ? ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ – ಅಯಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಭಾರೋ। ಯತೋ ಖನ್ಧಭಾರೋ ಚ ಕಿಲೇಸಭಾರೋ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಭಾರೋ ಚ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪನ್ನಭಾರೋ ಪತಿತಭಾರೋ ಓರೋಪಿತಭಾರೋ ಸಮೋರೋಪಿತಭಾರೋ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಾರೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಭಾರೋ।

Sa pannabhāro muni vippamuttoti. Bhārāti tayo bhārā – khandhabhāro, kilesabhāro, abhisaṅkhārabhāro. Katamo khandhabhāro? Paṭisandhiyā rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ayaṃ khandhabhāro. Katamo kilesabhāro? Rāgo doso moho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā – ayaṃ kilesabhāro. Katamo abhisaṅkhārabhāro? Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro – ayaṃ abhisaṅkhārabhāro. Yato khandhabhāro ca kilesabhāro ca abhisaṅkhārabhāro ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, so vuccati pannabhāro patitabhāro oropitabhāro samoropitabhāro nikkhittabhāro paṭipassaddhabhāro.

ಮುನೀತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ ವಿಚಯೋ ಪವಿಚಯೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖಣಾ ಉಪಲಕ್ಖಣಾ ಪಚ್ಚುಪಲಕ್ಖಣಾ, ಪಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಕೋಸಲ್ಲಂ ನೇಪುಞ್ಞಂ ವೇಭಬ್ಯಾ ಚಿನ್ತಾ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾ ಭೂರಿ ಮೇಧಾ ಪರಿನಾಯಿಕಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಪತೋದೋ ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಪಞ್ಞಾಸತ್ಥಂ ಪಞ್ಞಾಪಾಸಾದೋ ಪಞ್ಞಾಆಲೋಕೋ ಪಞ್ಞಾಓಭಾಸೋ ಪಞ್ಞಾಪಜ್ಜೋತೋ ಪಞ್ಞಾರತನಂ ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಮುನಿ ಮೋನಪ್ಪತ್ತೋ।

Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā, paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūri medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Tena ñāṇena samannāgato muni monappatto.

ತೀಣಿ ಮೋನೇಯ್ಯಾನಿ – ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಕತಮಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ? ತಿವಿಧಾನಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ³⁹ ಪಹಾನಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ತಿವಿಧಂ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಕಾಯಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಕಾಯಪರಿಞ್ಞಾ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಕಾಯೇ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಕಾಯಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ – ಇದಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ।

Tīṇi moneyyāni – kāyamoneyyaṃ, vacīmoneyyaṃ, manomoneyyaṃ. Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? Tividhānaṃ kāyaduccaritānaṃ ⁴⁰ pahānaṃ kāyamoneyyaṃ, tividhaṃ kāyasucaritaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyārammaṇe ñāṇaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyapariññā kāyamoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo kāyamoneyyaṃ, kāye chandarāgassa pahānaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyasaṅkhāranirodho catutthajjhānasamāpatti kāyamoneyyaṃ – idaṃ kāyamoneyyaṃ.

ಕತಮಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ? ಚತುಬ್ಬಿಧಾನಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಪಹಾನಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಾಚಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಾಚಾಪರಿಞ್ಞಾ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಾಚಾಯ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ – ಇದಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ।

Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? Catubbidhānaṃ vacīduccaritānaṃ pahānaṃ vacīmoneyyaṃ, catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ vacīmoneyyaṃ, vācārammaṇe ñāṇaṃ vacīmoneyyaṃ, vācāpariññā vacīmoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo vacīmoneyyaṃ, vācāya chandarāgassa pahānaṃ vacīmoneyyaṃ, vacīsaṅkhāranirodho dutiyajjhānasamāpatti vacīmoneyyaṃ – idaṃ vacīmoneyyaṃ.

ಕತಮಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ? ತಿವಿಧಾನಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಪಹಾನಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ತಿವಿಧಂ ಮನೋಸುಚರಿತಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚಿತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚಿತ್ತಪರಿಞ್ಞಾ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚಿತ್ತೇ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ – ಇದಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ।

Katamaṃ manomoneyyaṃ? Tividhānaṃ manoduccaritānaṃ pahānaṃ manomoneyyaṃ, tividhaṃ manosucaritaṃ manomoneyyaṃ, cittārammaṇe ñāṇaṃ manomoneyyaṃ, cittapariññā manomoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo manomoneyyaṃ, citte chandarāgassa pahānaṃ manomoneyyaṃ, cittasaṅkhāranirodho saññāvedayitanirodhasamāpatti manomoneyyaṃ – idaṃ manomoneyyaṃ.

‘‘ಕಾಯಮುನಿಂ ವಾಚಾಮುನಿಂ, ಮನೋಮುನಿಮನಾಸವಂ।

‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ, manomunimanāsavaṃ;

ಮುನಿಂ ಮೋನೇಯ್ಯಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಆಹು ಸಬ್ಬಪ್ಪಹಾಯಿನಂ॥

Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu sabbappahāyinaṃ.

‘‘ಕಾಯಮುನಿಂ ವಾಚಾಮುನಿಂ, ಮನೋಮುನಿಮನಾಸವಂ।

‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ, manomunimanāsavaṃ;

ಮುನಿಂ ಮೋನೇಯ್ಯಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಆಹು ನಿನ್ಹಾತಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ ⁴¹॥

Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu ninhātapāpaka’’nti ⁴².

ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಮೋನೇಯ್ಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಛ ಮುನಿನೋ ⁴³ – ಅಗಾರಮುನಿನೋ, ಅನಗಾರಮುನಿನೋ, ಸೇಖಮುನಿನೋ, ಅಸೇಖಮುನಿನೋ, ಪಚ್ಚೇಕಮುನಿನೋ, ಮುನಿಮುನಿನೋತಿ ⁴⁴। ಕತಮೇ ಅಗಾರಮುನಿನೋ? ಯೇ ತೇ ಅಗಾರಿಕಾ ದಿಟ್ಠಪದಾ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾ – ಇಮೇ ಅಗಾರಮುನಿನೋ। ಕತಮೇ ಅನಗಾರಮುನಿನೋ? ಯೇ ತೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ದಿಟ್ಠಪದಾ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾ – ಇಮೇ ಅನಗಾರಮುನಿನೋ। ಸತ್ತ ಸೇಖಾ ಸೇಖಮುನಿನೋ, ಅರಹನ್ತೋ ಅಸೇಖಮುನಿನೋ। ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಪಚ್ಚೇಕಮುನಿನೋ। ಮುನಿಮುನಿನೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಥಾಗತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ।

Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā cha munino ⁴⁵ – agāramunino, anagāramunino, sekhamunino, asekhamunino, paccekamunino, munimuninoti ⁴⁶. Katame agāramunino? Ye te agārikā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime agāramunino. Katame anagāramunino? Ye te pabbajitā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime anagāramunino. Satta sekhā sekhamunino, arahanto asekhamunino. Paccekabuddhā paccekamunino. Munimunino vuccanti tathāgatā arahanto sammāsambuddhā.

‘‘ನ ಮೋನೇನ ಮುನಿ ಹೋತಿ, ಮೂಳ್ಹರೂಪೋ ಅವಿದ್ದಸು।

‘‘Na monena muni hoti, mūḷharūpo aviddasu;

ಯೋ ಚ ತುಲಂವ ಪಗ್ಗಯ್ಹ, ವರಮಾದಾಯ ಪಣ್ಡಿತೋ॥

Yo ca tulaṃva paggayha, varamādāya paṇḍito.

‘‘ಪಾಪಾನಿ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಸ ಮುನಿ ತೇನ ಸೋ ಮುನಿ।

‘‘Pāpāni parivajjeti, sa muni tena so muni;

ಯೋ ಮುನಾತಿ ಉಭೋ ಲೋಕೇ, ಮುನಿ ತೇನ ಪವುಚ್ಚತಿ॥

Yo munāti ubho loke, muni tena pavuccati.

‘‘ಅಸತಞ್ಚ ಸತಞ್ಚ ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ।

‘‘Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;

ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಪೂಜಿತೋ ಯೋ, ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ’’॥

Devamanussehi pūjito yo, saṅgajālamaticca so muni’’.

ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋತಿ ಮುನಿನೋ ರಾಗಾ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ; ದೋಸಾ ಚಿತ್ತಂ… ಮೋಹಾ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತನ್ತಿ – ಸ ಪನ್ನಭಾರೋ ಮುನಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ।

Vippamuttoti munino rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; dosā cittaṃ… mohā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ…pe… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttanti – sa pannabhāro muni vippamutto.

ನ ಕಪ್ಪಿಯೋ ನೂಪರತೋ ನ ಪತ್ಥಿಯೋತಿ ಭಗವಾತಿ। ಕಪ್ಪಾತಿ ದ್ವೇ ಕಪ್ಪಾ – ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ। ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ; ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪಂ ವಾ ನ ಕಪ್ಪೇತಿ ನ ಜನೇತಿ ನ ಸಞ್ಜನೇತಿ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ ನಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ – ನ ಕಪ್ಪಿಯೋ। ನೂಪರತೋತಿ। ಸಬ್ಬೇ ಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನಾ ರಜ್ಜನ್ತಿ, ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕಂ ಉಪಾದಾಯ ಸತ್ತ ಸೇಖಾ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಆರಮನ್ತಿ ವಿರಮನ್ತಿ ಪಟಿವಿರಮನ್ತಿ, ಅರಹಾ ಆರತೋ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ನ ಕಪ್ಪಿಯೋ ನೂಪರತೋ। ನ ಪತ್ಥಿಯೋತಿ। ಪತ್ಥನಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಪತ್ಥನಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ನ ಪತ್ಥಿಯೋ।

Na kappiyo nūparato na patthiyoti bhagavāti. Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo. Tassa taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho; taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā na kappeti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti – na kappiyo. Nūparatoti. Sabbe bālaputhujjanā rajjanti, puthujjanakalyāṇakaṃ upādāya satta sekhā appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya āramanti viramanti paṭiviramanti, arahā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – na kappiyo nūparato. Na patthiyoti. Patthanā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā patthanā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati na patthiyo.

ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಂ। ಅಪಿ ಚ ಭಗ್ಗರಾಗೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗದೋಸೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಮೋಹೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಮಾನೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗದಿಟ್ಠೀತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಕಣ್ಡಕೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಕಿಲೇಸೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಜಿ ವಿಭಜಿ ಪವಿಭಜಿ ಧಮ್ಮರತನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭವಾನಂ ಅನ್ತಕರೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಾವಿತಕಾಯೋ ಭಾವಿತಸೀಲೋ ಭಾವಿತಚಿತ್ತೋ ಭಾವಿತಪಞ್ಞೋತಿ ಭಗವಾ; ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನೀತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅತ್ಥರಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮರಸಸ್ಸ ವಿಮುತ್ತಿರಸಸ್ಸ ಅಧಿಸೀಲಸ್ಸ ಅಧಿಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತೀನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ವಿಮೋಕ್ಖಾನಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಭಿಭಾಯತನಾನಂ ನವನ್ನಂ ಅನುಪುಬ್ಬವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ದಸನ್ನಂ ಸಞ್ಞಾಭಾವನಾನಂ ದಸನ್ನಂ ಕಸಿಣಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಅಸುಭಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಬಲಾನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ದಸನ್ನಂ ತಥಾಗತಬಲಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ವೇಸಾರಜ್ಜಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾನಂ ಛನ್ನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ಛನ್ನಂ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಗವಾತಿ ನೇತಂ ನಾಮಂ ಮಾತರಾ ಕತಂ ನ ಪಿತರಾ ಕತಂ ನ ಭಾತರಾ ಕತಂ ನ ಭಗಿನಿಯಾ ಕತಂ ನ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇಹಿ ಕತಂ ನ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತೇಹಿ ಕತಂ ನ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಕತಂ ನ ದೇವತಾಹಿ ಕತಂ; ವಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿಕಮೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಬೋಧಿಯಾ ಮೂಲೇ ಸಹ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾ ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ನ ಕಪ್ಪಿಯೋ ನೂಪರತೋ ನ ಪತ್ಥಿಯೋ ಇತಿ ಭಗವಾ।

Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā; bhāgī vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā, bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutaññāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – na kappiyo nūparato na patthiyo iti bhagavā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇನಿಭೂತೋ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದಿಟ್ಠಂ ವ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಾ।

‘‘Sa sabbadhammesu visenibhūto, yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā;

ಸ ಪನ್ನಭಾರೋ ಮುನಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ, ನ ಕಪ್ಪಿಯೋ ನೂಪರತೋ ನ ಪತ್ಥಿಯೋ’’॥[ಇತಿ ಭಗವಾತಿ]

Sa pannabhāro muni vippamutto, na kappiyo nūparato na patthiyo’’.[iti bhagavāti]

ಮಹಾವಿಯೂಹಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ ತೇರಸಮೋ।

Mahāviyūhasuttaniddeso terasamo.

Next: ೧೪. ತುವಟ್ಟಕಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ • 14. Tuvaṭṭakasuttaniddeso

Footnotes:

1. ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಪವಾದಯನ್ತಿ (ಸ್ಯಾ॰)

2. saccanti pavādayanti (syā.)

3. ಆಹಂಸು (ಸೀ॰ ಕ॰)

4. āhaṃsu (sī. ka.)

5. ಪಾಪಕಂ (ಸೀ॰)

6. pāpakaṃ (sī.)

7. ಸ ವೇಧತೀ (ಸೀ ಸ್ಯಾ॰)

8. sa vedhatī (sī syā.)

9. ಸ ಜಪ್ಪತೀ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

10. sa jappatī (sī. syā.)

11. ಕಲ್ಯಾಣಪುಥುಜ್ಜನಾ (ಸ್ಯಾ॰) ಏವಮೀದಿಸೇಸು ಠಾನೇಸು

12. ನಿಯಾಮಾವತ್ತನ್ತಿಂ (ಕ॰)

13. ವುದ್ಧಿಪಾರಿಹಾನಿಂ ವೀತಿವತ್ತೋ (ಸೀ॰)

14. kalyāṇaputhujjanā (syā.) evamīdisesu ṭhānesu

15. niyāmāvattantiṃ (ka.)

16. vuddhipārihāniṃ vītivatto (sī.)

17. ಸದ್ಧಮ್ಮಪೂಜಾ ಚ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

18. saddhammapūjā ca (sī. syā.)

19. ಸಬ್ಬೇ ಪವಾದಾ (ಸ್ಯಾ॰)

20. ತಥಿ ವಾ (ಬಹೂಸು)

21. sabbe pavādā (syā.)

22. tathi vā (bahūsu)

23. ಪರಪಟಿಬನ್ಧಗೂ (ಕ॰)

24. parapaṭibandhagū (ka.)

25. ಪರಚಿತ್ತವಿಜಾನನಞಾಣೇನ (ಸೀ॰) ಅಟ್ಠಕಥಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ

26. paracittavijānanañāṇena (sī.) aṭṭhakathā oloketabbā

27. ಞಸ್ಸತಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

28. ñassati (sī. syā.)

29. ದುಪ್ಪಞ್ಞಾಪಿಯೋ (ಸೀ॰) ಏವಮೀದಿಸೇಸು ಠಾನೇಸು

30. duppaññāpiyo (sī.) evamīdisesu ṭhānesu

31. ಗಥಿತೇ ಗಣ್ಠಿತೇ (ಬಹೂಸು) ಸುದ್ಧಟ್ಠಕಸುತ್ತೇ ಸತ್ತಮಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ

32. ಬದ್ಧೇ ವಿಬದ್ಧೇ ಆಬದ್ಧೇ (ಸೀ॰)

33. gathite gaṇṭhite (bahūsu) suddhaṭṭhakasutte sattamagāthāvaṇṇanā oloketabbā

34. baddhe vibaddhe ābaddhe (sī.)

35. ವಿವಾದೇ ಜಾತೇ ಸಞ್ಜಾತೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೇ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇ ಪಾತುಭೂತೇ (ಸೀ॰ ಕ॰)

36. vivāde jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte (sī. ka.)

37. ಖನ್ತಿಂ (ಕ॰)

38. khantiṃ (ka.)

39. ತಿವಿಧಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾನಂ (ಕ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೪

40. tividhakāyaduccaritānaṃ (ka.) mahāni. 14

41. ನಿನಹಾತಪಾಪಕನ್ತಿ (ಸೀ॰)

42. ninahātapāpakanti (sī.)

43. ಮುನಯೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

44. ಮುನಿಮುನಿನೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೪

45. munayo (sī. syā. ka.)

46. munimunino (sī. syā. ka.) mahāni. 14

Related texts:

ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ೧೩. ಮಹಾಬ್ಯೂಹಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 13. Mahābyūhasuttaniddesavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact