Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చరియాపిటక-అట్ఠకథా • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā |
౫. మహింసరాజచరియావణ్ణనా
5. Mahiṃsarājacariyāvaṇṇanā
౩౭. పఞ్చమే మహింసో పవనచారకోతి మహావనచారీ వనమహింసో యదా హోమీతి యోజనా. పవడ్ఢకాయోతి వయసమ్పత్తియా అఙ్గపచ్చఙ్గానఞ్చ థూలభావేన అభివడ్ఢకాయో. బలవాతి మహాబలో థామసమ్పన్నో. మహన్తోతి విపులసరీరో. హత్థికలభప్పమాణో కిర తదా బోధిసత్తస్స కాయో హోతి. భీమదస్సనోతి మహాసరీరతాయ వనమహింసజాతితాయ చ సీలం అజానన్తానం భయం జననతో భయానకదస్సనో.
37. Pañcame mahiṃso pavanacārakoti mahāvanacārī vanamahiṃso yadā homīti yojanā. Pavaḍḍhakāyoti vayasampattiyā aṅgapaccaṅgānañca thūlabhāvena abhivaḍḍhakāyo. Balavāti mahābalo thāmasampanno. Mahantoti vipulasarīro. Hatthikalabhappamāṇo kira tadā bodhisattassa kāyo hoti. Bhīmadassanoti mahāsarīratāya vanamahiṃsajātitāya ca sīlaṃ ajānantānaṃ bhayaṃ jananato bhayānakadassano.
౩౮. పబ్భారేతి ఓలమ్బకసిలాకుచ్ఛియం. దకాసయేతి జలాసయసమీపే. హోతేత్థ ఠానన్తి ఏత్థ మహావనే యో కోచి పదేసో వనమహింసానం తిట్ఠనట్ఠానం హోతి. తహిం తహిన్తి తత్థ తత్థ.
38.Pabbhāreti olambakasilākucchiyaṃ. Dakāsayeti jalāsayasamīpe. Hotettha ṭhānanti ettha mahāvane yo koci padeso vanamahiṃsānaṃ tiṭṭhanaṭṭhānaṃ hoti. Tahiṃ tahinti tattha tattha.
౩౯. విచరన్తోతి విహారఫాసుకం వీమంసితుం విచరన్తో. ఠానం అద్దస భద్దకన్తి ఏవం విచరన్తో తస్మిం మహారఞ్ఞే భద్దకం మయ్హం ఫాసుకం రుక్ఖమూలట్ఠానం అద్దక్ఖిం. దిస్వా చ తం ఠానం ఉపగన్త్వాన, తిట్ఠామి చ సయామి చ గోచరం గహేత్వా దివా తం రుక్ఖమూలట్ఠానం గన్త్వా ఠానసయనేహి వీతినామేమీతి దస్సేతి.
39.Vicarantoti vihāraphāsukaṃ vīmaṃsituṃ vicaranto. Ṭhānaṃ addasa bhaddakanti evaṃ vicaranto tasmiṃ mahāraññe bhaddakaṃ mayhaṃ phāsukaṃ rukkhamūlaṭṭhānaṃ addakkhiṃ. Disvā ca taṃ ṭhānaṃ upagantvāna, tiṭṭhāmi ca sayāmi ca gocaraṃ gahetvā divā taṃ rukkhamūlaṭṭhānaṃ gantvā ṭhānasayanehi vītināmemīti dasseti.
౪౦. తదా కిర బోధిసత్తో హిమవన్తప్పదేసే మహింసయోనియం నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో థామసమ్పన్నో మహాసరీరో హత్థికలభప్పమాణో పబ్బతపాదపబ్భారగిరిదుగ్గవనఘటాదీసు విచరన్తో ఏకం ఫాసుకం మహారుక్ఖమూలం దిస్వా గోచరం గహేత్వా దివా తత్థ వసతి. అథేకో లోలమక్కటో రుక్ఖా ఓతరిత్వా మహాసత్తస్స పిట్ఠిం అభిరుహిత్వా ఉచ్చారపస్సావం కత్వా సిఙ్గేసు గణ్హిత్వా ఓలమ్బన్తో నఙ్గుట్ఠే గహేత్వా దోలాయన్తో కీళి. బోధిసత్తో ఖన్తిమేత్తానుద్దయసమ్పదాయ తం తస్స అనాచారం న మనసాకాసి. మక్కటో పునప్పునం తథేవ కరోతి. తేన వుత్తం ‘‘అథేత్థ కపి మాగన్త్వా’’తిఆది.
40. Tadā kira bodhisatto himavantappadese mahiṃsayoniyaṃ nibbattitvā vayappatto thāmasampanno mahāsarīro hatthikalabhappamāṇo pabbatapādapabbhāragiriduggavanaghaṭādīsu vicaranto ekaṃ phāsukaṃ mahārukkhamūlaṃ disvā gocaraṃ gahetvā divā tattha vasati. Atheko lolamakkaṭo rukkhā otaritvā mahāsattassa piṭṭhiṃ abhiruhitvā uccārapassāvaṃ katvā siṅgesu gaṇhitvā olambanto naṅguṭṭhe gahetvā dolāyanto kīḷi. Bodhisatto khantimettānuddayasampadāya taṃ tassa anācāraṃ na manasākāsi. Makkaṭo punappunaṃ tatheva karoti. Tena vuttaṃ ‘‘athettha kapi māgantvā’’tiādi.
తత్థ కపి మాగన్త్వాతి కపి ఆగన్త్వా, మ-కారో పదసన్ధికరో. పాపోతి లామకో. అనరియోతి అనయే ఇరియనేన అయే చ న ఇరియనేన అనరియో, నిహీనాచారోతి అత్థో. లహూతి లోలో. ఖన్ధేతి ఖన్ధప్పదేసే. ముత్తేతీతి పస్సావం కరోతి. ఓహదేతీతి కరీసం ఓస్సజ్జతి. తన్తి తం మం, తదా మహింసభూతం మం.
Tattha kapi māgantvāti kapi āgantvā, ma-kāro padasandhikaro. Pāpoti lāmako. Anariyoti anaye iriyanena aye ca na iriyanena anariyo, nihīnācāroti attho. Lahūti lolo. Khandheti khandhappadese. Muttetīti passāvaṃ karoti. Ohadetīti karīsaṃ ossajjati. Tanti taṃ maṃ, tadā mahiṃsabhūtaṃ maṃ.
౪౧. సకిమ్పి దివసన్తి ఏకదివసమ్పి దూసేతి మం సబ్బకాలమ్పి. తేనాహ ‘‘దూసేతి మం సబ్బకాల’’న్తి. న కేవలఞ్చ దుతియతతియచతుత్థదివసమత్తం, అథ ఖో సబ్బకాలమ్పి మం పస్సావాదీహి దూసేతి. యదా యదా ముత్తాదీని కాతుకామో, తదా తదా మయ్హమేవ ఉపరి కరోతీతి దస్సేతి. ఉపద్దుతోతి బాధితో, తేన సిఙ్గేసు ఓలమ్బనాదినా ముత్తాదిఅసుచిమక్ఖణేన తస్స చ అపహరణత్థం అనేకవారం సిఙ్గకోటీహి వాలగ్గేన చ అనేకవారం కద్దమపంసుమిస్సకం ఉదకం సిఞ్చిత్వా ధోవనేన చ నిప్పీళితో హోమీతి అత్థో.
41.Sakimpidivasanti ekadivasampi dūseti maṃ sabbakālampi. Tenāha ‘‘dūseti maṃ sabbakāla’’nti. Na kevalañca dutiyatatiyacatutthadivasamattaṃ, atha kho sabbakālampi maṃ passāvādīhi dūseti. Yadā yadā muttādīni kātukāmo, tadā tadā mayhameva upari karotīti dasseti. Upaddutoti bādhito, tena siṅgesu olambanādinā muttādiasucimakkhaṇena tassa ca apaharaṇatthaṃ anekavāraṃ siṅgakoṭīhi vālaggena ca anekavāraṃ kaddamapaṃsumissakaṃ udakaṃ siñcitvā dhovanena ca nippīḷito homīti attho.
౪౨. యక్ఖోతి తస్మిం రుక్ఖే అధివత్థా దేవతా. మం ఇదమబ్రవీతి రుక్ఖక్ఖన్ధే ఠత్వా ‘‘మహింసరాజ, కస్మా ఇమస్స దుట్ఠమక్కటస్స అవమానం సహసీ’’తి ఇమమత్థం పకాసేన్తో నాసేహేతం ఛవం పాపం , సిఙ్గేహి చ ఖురేహి చాతి ఇదం వచనం మం అభాసి.
42.Yakkhoti tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā. Maṃ idamabravīti rukkhakkhandhe ṭhatvā ‘‘mahiṃsarāja, kasmā imassa duṭṭhamakkaṭassa avamānaṃ sahasī’’ti imamatthaṃ pakāsento nāsehetaṃ chavaṃ pāpaṃ, siṅgehi ca khurehi cāti idaṃ vacanaṃ maṃ abhāsi.
౪౩. ఏవం వుత్తే తదా యక్ఖేతి తదా తస్మిం కాలే తస్మిం యక్ఖే ఏవం వుత్తే సతి. అహం తం ఇదమబ్రవిన్తి అహం తం యక్ఖం ఇదం ఇదాని వక్ఖమానం అబ్రవిం అభాసిం. కుణపేనాతి కిలేసాసుచిపగ్ఘరణేన సుచిజాతికానం సాధూనం పరమజిగుచ్ఛనీయతాయ అతిదుగ్గన్ధవాయనేన చ కుణపసదిసతాయ కుణపేన. పాపేనాతి పాణాతిపాతపాపేన. అనరియేనాతి అనరియానం అసాధూనం మాగవికనేసాదాదీనం హీనపురిసానం ధమ్మత్తా అనరియేన, కిం కేన కారణేన, త్వం దేవతే మం మక్ఖేసి, అయుత్తం తయా వుత్తం మం పాపే నియోజేన్తియాతి దస్సేతి.
43.Evaṃ vutte tadā yakkheti tadā tasmiṃ kāle tasmiṃ yakkhe evaṃ vutte sati. Ahaṃ taṃ idamabravinti ahaṃ taṃ yakkhaṃ idaṃ idāni vakkhamānaṃ abraviṃ abhāsiṃ. Kuṇapenāti kilesāsucipaggharaṇena sucijātikānaṃ sādhūnaṃ paramajigucchanīyatāya atiduggandhavāyanena ca kuṇapasadisatāya kuṇapena. Pāpenāti pāṇātipātapāpena. Anariyenāti anariyānaṃ asādhūnaṃ māgavikanesādādīnaṃ hīnapurisānaṃ dhammattā anariyena, kiṃ kena kāraṇena, tvaṃ devate maṃ makkhesi, ayuttaṃ tayā vuttaṃ maṃ pāpe niyojentiyāti dasseti.
౪౪. ఇదాని తస్మిం పాపధమ్మే ఆదీనవం పకాసేన్తో ‘‘యదిహ’’న్తిఆదిమాహ. తస్సత్థో – భద్దే దేవతే, అహం తస్స యది కుజ్ఝేయ్యం, తతోపి లామకతరో భవేయ్యం. యేన హి అధమ్మచరణేన సో బాలమక్కటో నిహీనో నామ జాతో, సచే పనాహం తతోపి బలవతరం పాపధమ్మం చరేయ్యం, నను తేన తతో పాపతరో భవేయ్యం, అట్ఠానఞ్చేతం యదిహం ఇధలోకపరలోకం తదుత్తరి చ జానిత్వా ఠితో ఏకన్తేనేవ పరహితాయ పటిపన్నో ఏవరూపం పాపధమ్మం చరేయ్యన్తి. కిఞ్చ భియ్యో – సీలఞ్చ మే పభిజ్జేయ్యాతి అహఞ్చేవ ఖో పన ఏవరూపం పాపం కరేయ్యం, మయ్హం సీలపారమీ ఖణ్డితా సియా. విఞ్ఞూ చ గరహేయ్యు మన్తి పణ్డితా చ దేవమనుస్సా మం గరహేయ్యుం ‘‘పస్సథ, భో, అయం బోధిసత్తో బోధిపరియేసనం చరమానో ఏవరూపం పాపం అకాసీ’’తి.
44. Idāni tasmiṃ pāpadhamme ādīnavaṃ pakāsento ‘‘yadiha’’ntiādimāha. Tassattho – bhadde devate, ahaṃ tassa yadi kujjheyyaṃ, tatopi lāmakataro bhaveyyaṃ. Yena hi adhammacaraṇena so bālamakkaṭo nihīno nāma jāto, sace panāhaṃ tatopi balavataraṃ pāpadhammaṃ careyyaṃ, nanu tena tato pāpataro bhaveyyaṃ, aṭṭhānañcetaṃ yadihaṃ idhalokaparalokaṃ taduttari ca jānitvā ṭhito ekanteneva parahitāya paṭipanno evarūpaṃ pāpadhammaṃ careyyanti. Kiñca bhiyyo – sīlañca me pabhijjeyyāti ahañceva kho pana evarūpaṃ pāpaṃ kareyyaṃ, mayhaṃ sīlapāramī khaṇḍitā siyā. Viññū ca garaheyyu manti paṇḍitā ca devamanussā maṃ garaheyyuṃ ‘‘passatha, bho, ayaṃ bodhisatto bodhipariyesanaṃ caramāno evarūpaṃ pāpaṃ akāsī’’ti.
౪౫. హీళితా జీవితా వాపీతి వా-సద్దో అవధారణే. ఏవం విఞ్ఞూహి హీళితా గరహితా జీవితాపి పరిసుద్ధేన పరిసుద్ధసీలేన హుత్వా మతం వా మరణమేవ వరం ఉత్తమం సేయ్యో. క్యాహం జీవితహేతుపి , కాహామి పరహేఠనన్తి ఏవం జానన్తో చ అహం మయ్హం జీవితనిమిత్తమ్పి పరసత్తవిహింసనం కిం కాహామి కిం కరిస్సామి, ఏతస్స కరణే కారణం నత్థీతి అత్థో.
45.Hīḷitā jīvitā vāpīti vā-saddo avadhāraṇe. Evaṃ viññūhi hīḷitā garahitā jīvitāpi parisuddhena parisuddhasīlena hutvā mataṃ vā maraṇameva varaṃ uttamaṃ seyyo. Kyāhaṃ jīvitahetupi, kāhāmi paraheṭhananti evaṃ jānanto ca ahaṃ mayhaṃ jīvitanimittampi parasattavihiṃsanaṃ kiṃ kāhāmi kiṃ karissāmi, etassa karaṇe kāraṇaṃ natthīti attho.
అయం పన అఞ్ఞేపి మం వియ మఞ్ఞమానో ఏవం అనాచారం కరిస్సతి, తతో యేసం చణ్డమహింసానం ఏవం కరిస్సతి, తే ఏవ ఏతం వధిస్సన్తి, సా ఏతస్స అఞ్ఞేహి మారణా మయ్హం దుక్ఖతో చ పాణాతిపాతతో చ ముత్తి భవిస్సతీతి ఆహ. తేన వుత్తం –
Ayaṃ pana aññepi maṃ viya maññamāno evaṃ anācāraṃ karissati, tato yesaṃ caṇḍamahiṃsānaṃ evaṃ karissati, te eva etaṃ vadhissanti, sā etassa aññehi māraṇā mayhaṃ dukkhato ca pāṇātipātato ca mutti bhavissatīti āha. Tena vuttaṃ –
౪౬.
46.
‘‘మమేవాయం మఞ్ఞమానో, అఞ్ఞేపేవం కరిస్సతి;
‘‘Mamevāyaṃ maññamāno, aññepevaṃ karissati;
తేవ తస్స వధిస్సన్తి, సా మే ముత్తి భవిస్సతీ’’తి.
Teva tassa vadhissanti, sā me mutti bhavissatī’’ti.
తత్థ మమేవాయన్తి మం వియ అయం. అఞ్ఞేపీతి అఞ్ఞేసమ్పి. సేసం వుత్తత్థమేవ.
Tattha mamevāyanti maṃ viya ayaṃ. Aññepīti aññesampi. Sesaṃ vuttatthameva.
౪౭. హీనమజ్ఝిమఉక్కట్ఠేతి హీనే చ మజ్ఝిమే చ ఉక్కట్ఠే చ నిమిత్తభూతే. సహన్తో అవమానితన్తి విభాగం అకత్వా తేహి పవత్తితం అవమానం పరిభవం సహన్తో ఖమన్తో. ఏవం లభతి సప్పఞ్ఞోతి ఏవం హీనాదీసు విభాగం అకత్వా ఖన్తిమేత్తానుద్దయం ఉపట్ఠపేత్వా తదపరాధం సహన్తో సీలాదిపారమియో బ్రూహేత్వా మనసా యథాపత్థితం యథిచ్ఛితం సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణం లభతి పటివిజ్ఝతి, తస్స తం న దూరేతి.
47.Hīnamajjhimaukkaṭṭheti hīne ca majjhime ca ukkaṭṭhe ca nimittabhūte. Sahanto avamānitanti vibhāgaṃ akatvā tehi pavattitaṃ avamānaṃ paribhavaṃ sahanto khamanto. Evaṃ labhati sappaññoti evaṃ hīnādīsu vibhāgaṃ akatvā khantimettānuddayaṃ upaṭṭhapetvā tadaparādhaṃ sahanto sīlādipāramiyo brūhetvā manasā yathāpatthitaṃ yathicchitaṃ sabbaññutaññāṇaṃ labhati paṭivijjhati, tassa taṃ na dūreti.
ఏవం మహాసత్తో అత్తనో అజ్ఝాసయం పకాసేన్తో దేవతాయ ధమ్మం దేసేసి. సో కతిపాహచ్చయేన అఞ్ఞత్థ గతో. అఞ్ఞో చణ్డమహింసో నివాసఫాసుతాయ తం ఠానం గన్త్వా అట్ఠాసి. దుట్ఠమక్కటో ‘‘సో ఏవ అయ’’న్తి సఞ్ఞాయ తస్స పిట్ఠిం అభిరుహిత్వా తథేవ అనాచారం అకాసి. అథ నం సో విధునన్తో భూమియం పాతేత్వా సిఙ్గేన హదయే విజ్ఝిత్వా పాదేహి మద్దిత్వా సఞ్చుణ్ణేసి.
Evaṃ mahāsatto attano ajjhāsayaṃ pakāsento devatāya dhammaṃ desesi. So katipāhaccayena aññattha gato. Añño caṇḍamahiṃso nivāsaphāsutāya taṃ ṭhānaṃ gantvā aṭṭhāsi. Duṭṭhamakkaṭo ‘‘so eva aya’’nti saññāya tassa piṭṭhiṃ abhiruhitvā tatheva anācāraṃ akāsi. Atha naṃ so vidhunanto bhūmiyaṃ pātetvā siṅgena hadaye vijjhitvā pādehi madditvā sañcuṇṇesi.
తదా సీలవా మహింసరాజా లోకనాథో.
Tadā sīlavā mahiṃsarājā lokanātho.
తస్స ఇధాపి హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ యథారహం సేసపారమియో నిద్ధారేతబ్బా. తథా హత్థినాగ- (చరియా॰ ౨.౧ ఆదయో) భూరిదత్త- (చరియా॰ ౨.౧౧ ఆదయో) చమ్పేయ్యనాగరాజ- (చరియా॰ ౨.౨౦ ఆదయో) చరియాసు వియ ఇధ మహాసత్తస్స గుణానుభావా వేదితబ్బా.
Tassa idhāpi heṭṭhā vuttanayeneva yathārahaṃ sesapāramiyo niddhāretabbā. Tathā hatthināga- (cariyā. 2.1 ādayo) bhūridatta- (cariyā. 2.11 ādayo) campeyyanāgarāja- (cariyā. 2.20 ādayo) cariyāsu viya idha mahāsattassa guṇānubhāvā veditabbā.
మహింసరాజచరియావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Mahiṃsarājacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / చరియాపిటకపాళి • Cariyāpiṭakapāḷi / ౫. మహింసరాజచరియా • 5. Mahiṃsarājacariyā