| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
७. मज्झेसुत्तवण्णना
7. Majjhesuttavaṇṇanā
६१. सत्तमे पारायने मेत्तेय्यपञ्हेति पारायनसमागमम्हि मेत्तेय्यमाणवस्स पञ्हे। उभोन्ते विदित्वानाति द्वे अन्ते द्वे कोट्ठासे जानित्वा। मज्झे मन्ता न लिप्पतीति मन्ता वुच्चति पञ्ञा, ताय उभो अन्ते विदित्वा मज्झे न लिप्पति, वेमज्झेट्ठाने न लिप्पति। सिब्बनिमच्चगाति सिब्बनिसङ्खातं तण्हं अतीतो। फस्सोति फस्सवसेन निब्बत्तत्ता अयं अत्तभावो। एको अन्तोति अयमेको कोट्ठासो। फस्ससमुदयोति फस्सो समुदयो अस्साति फस्ससमुदयो, इमस्मिं अत्तभावे कतकम्मफस्सपच्चया निब्बत्तो अनागतत्तभावो। दुतियो अन्तोति दुतियो कोट्ठासो। फस्सनिरोधोति निब्बानं। मज्झेति सिब्बिनितण्हं छेत्वा द्विधाकरणट्ठेन निब्बानं मज्झे नाम होति। तण्हा हि नं सिब्बतीति तण्हा नं अत्तभावद्वयसङ्खातं फस्सञ्च फस्ससमुदयञ्च सिब्बति घट्टेति। किं कारणा? तस्स तस्सेव भवस्स अभिनिब्बत्तिया। यदि हि तण्हा न सिब्बेय्य, तस्स तस्स भवस्स निब्बत्ति न भवेय्य। इमस्मिं ठाने कोटिमज्झिकूपमं गण्हन्ति। द्विन्नञ्हि कण्डानं एकतो कत्वा मज्झे सुत्तेन संसिब्बितानं कोटि मज्झन्ति वुच्चति। सुत्ते छिन्ने उभो कण्डानि उभतो पतन्ति। एवमेत्थ कण्डद्वयं विय वुत्तप्पकारा द्वे अन्ता, सिब्बित्वा ठितसुत्तं विय तण्हा, सुत्ते छिन्ने कण्डद्वयस्स उभतोपतनं विय तण्हाय निरुद्धाय अन्तद्वयं निरुद्धमेव होति। एत्तावताति एत्तकेन इमिना उभो अन्ते विदित्वा तण्हाय मज्झे अनुपलित्तभावेन अभिञ्ञेय्यं चतुसच्चधम्मं अभिजानाति नाम, तीरणपरिञ्ञाय च पहानपरिञ्ञाय च परिजानितब्बं लोकियसच्चद्वयं परिजानाति नाम। दिट्ठेव धम्मेति इमस्मिंयेव अत्तभावे। दुक्खस्सन्तकरो होतीति वट्टदुक्खस्स कोटिकरो परिच्छेदपरिवटुमकरो होति नाम।
61. Sattame pārāyane metteyyapañheti pārāyanasamāgamamhi metteyyamāṇavassa pañhe. Ubhonte viditvānāti dve ante dve koṭṭhāse jānitvā. Majjhe mantā na lippatīti mantā vuccati paññā, tāya ubho ante viditvā majjhe na lippati, vemajjheṭṭhāne na lippati. Sibbanimaccagāti sibbanisaṅkhātaṃ taṇhaṃ atīto. Phassoti phassavasena nibbattattā ayaṃ attabhāvo. Eko antoti ayameko koṭṭhāso. Phassasamudayoti phasso samudayo assāti phassasamudayo, imasmiṃ attabhāve katakammaphassapaccayā nibbatto anāgatattabhāvo. Dutiyo antoti dutiyo koṭṭhāso. Phassanirodhoti nibbānaṃ. Majjheti sibbinitaṇhaṃ chetvā dvidhākaraṇaṭṭhena nibbānaṃ majjhe nāma hoti. Taṇhā hinaṃ sibbatīti taṇhā naṃ attabhāvadvayasaṅkhātaṃ phassañca phassasamudayañca sibbati ghaṭṭeti. Kiṃ kāraṇā? Tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā. Yadi hi taṇhā na sibbeyya, tassa tassa bhavassa nibbatti na bhaveyya. Imasmiṃ ṭhāne koṭimajjhikūpamaṃ gaṇhanti. Dvinnañhi kaṇḍānaṃ ekato katvā majjhe suttena saṃsibbitānaṃ koṭi majjhanti vuccati. Sutte chinne ubho kaṇḍāni ubhato patanti. Evamettha kaṇḍadvayaṃ viya vuttappakārā dve antā, sibbitvā ṭhitasuttaṃ viya taṇhā, sutte chinne kaṇḍadvayassa ubhatopatanaṃ viya taṇhāya niruddhāya antadvayaṃ niruddhameva hoti. Ettāvatāti ettakena iminā ubho ante viditvā taṇhāya majjhe anupalittabhāvena abhiññeyyaṃ catusaccadhammaṃ abhijānāti nāma, tīraṇapariññāya ca pahānapariññāya ca parijānitabbaṃ lokiyasaccadvayaṃ parijānāti nāma. Diṭṭhevadhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Dukkhassantakaro hotīti vaṭṭadukkhassa koṭikaro paricchedaparivaṭumakaro hoti nāma.
दुतियवारे तिण्णं कण्डानं वसेन उपमा वेदितब्बा। तिण्णञ्हि कण्डानं सुत्तेन संसिब्बितानं सुत्ते छिन्ने तीणि कण्डानि तीसु ठानेसु पतन्ति, एवमेत्थ कण्डत्तयं विय अतीतानागतपच्चुप्पन्ना खन्धा, सुत्तं विय तण्हा। सा हि अतीतं पच्चुप्पन्नेन, पच्चुप्पन्नञ्च अनागतेन सद्धिं संसिब्बति। सुत्ते छिन्ने कण्डत्तयस्स तीसु ठानेसु पतनं विय तण्हाय निरुद्धाय अतीतानागतपच्चुप्पन्ना खन्धा निरुद्धाव होन्ति।
Dutiyavāre tiṇṇaṃ kaṇḍānaṃ vasena upamā veditabbā. Tiṇṇañhi kaṇḍānaṃ suttena saṃsibbitānaṃ sutte chinne tīṇi kaṇḍāni tīsu ṭhānesu patanti, evamettha kaṇḍattayaṃ viya atītānāgatapaccuppannā khandhā, suttaṃ viya taṇhā. Sā hi atītaṃ paccuppannena, paccuppannañca anāgatena saddhiṃ saṃsibbati. Sutte chinne kaṇḍattayassa tīsu ṭhānesu patanaṃ viya taṇhāya niruddhāya atītānāgatapaccuppannā khandhā niruddhāva honti.
ततियवारे अदुक्खमसुखा मज्झेति द्विन्नं वेदनानं अन्तरट्ठकभावेन मज्झे। सुखञ्हि दुक्खस्स, दुक्खं वा सुखस्स अन्तरं नाम नत्थि। तण्हा सिब्बिनीति वेदनासु नन्दिरागो वेदनानं उपच्छेदं निवारेतीति ता सिब्बति नाम।
Tatiyavāre adukkhamasukhā majjheti dvinnaṃ vedanānaṃ antaraṭṭhakabhāvena majjhe. Sukhañhi dukkhassa, dukkhaṃ vā sukhassa antaraṃ nāma natthi. Taṇhā sibbinīti vedanāsu nandirāgo vedanānaṃ upacchedaṃ nivāretīti tā sibbati nāma.
चतुत्थवारे विञ्ञाणं मज्झेति पटिसन्धिविञ्ञाणम्पि सेसविञ्ञाणम्पि नामरूपपच्चयसमुदागतत्ता नामरूपानं मज्झे नाम।
Catutthavāre viññāṇaṃ majjheti paṭisandhiviññāṇampi sesaviññāṇampi nāmarūpapaccayasamudāgatattā nāmarūpānaṃ majjhe nāma.
पञ्चमवारे विञ्ञाणं मज्झेति कम्मविञ्ञाणं मज्झे, अज्झत्तिकायतनेसु वा मनायतनेन कम्मस्स गहितत्ता इध यंकिञ्चि विञ्ञाणं मज्झे नाम, मनोद्वारे वा आवज्जनस्स अज्झत्तिकायतननिस्सितत्ता जवनविञ्ञाणं मज्झे नाम।
Pañcamavāre viññāṇaṃ majjheti kammaviññāṇaṃ majjhe, ajjhattikāyatanesu vā manāyatanena kammassa gahitattā idha yaṃkiñci viññāṇaṃ majjhe nāma, manodvāre vā āvajjanassa ajjhattikāyatananissitattā javanaviññāṇaṃ majjhe nāma.
छट्ठवारे सक्कायोति तेभूमकवट्टं। सक्कायसमुदयोति समुदयसच्चं। सक्कायनिरोधोति निरोधसच्चं। परियायेनाति तेन तेन कारणेनेव। सेसं सब्बत्थ वुत्तनयेनेव वेदितब्बं।
Chaṭṭhavāre sakkāyoti tebhūmakavaṭṭaṃ. Sakkāyasamudayoti samudayasaccaṃ. Sakkāyanirodhoti nirodhasaccaṃ. Pariyāyenāti tena tena kāraṇeneva. Sesaṃ sabbattha vuttanayeneva veditabbaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ७. मज्झेसुत्तं • 7. Majjhesuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ७. मज्झेसुत्तवण्णना • 7. Majjhesuttavaṇṇanā
