| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मिलिन्दपञ्हपाळि • Milindapañhapāḷi |
१०. मक्कटङ्गपञ्हो
10. Makkaṭaṅgapañho
१०. ‘‘भन्ते नागसेन, ‘मक्कटस्स द्वे अङ्गानि गहेतब्बानी’ति यं वदेसि, कतमानि तानि द्वे अङ्गानि गहेतब्बानी’’ति? ‘‘यथा, महाराज, मक्कटो वासमुपगच्छन्तो तथारूपे ओकासे महतिमहारुक्खे पविवित्ते सब्बट्ठकसाखे 1 भीरुत्ताणे वासमुपगच्छति, एवमेव खो, महाराज , योगिना योगावचरेन लज्जिं पेसलं सीलवन्तं कल्याणधम्मं बहुस्सुतं धम्मधरं विनयधरं पियं गरुभावनीयं वत्तारं वचनक्खमं ओवादकं विञ्ञापकं सन्दस्सकं समादपकं समुत्तेजकं सम्पहंसकं एवरूपं कल्याणमित्तं आचरियं निस्साय विहरितब्बं। इदं, महाराज, मक्कटस्स पठमं अङ्गं गहेतब्बं।
10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘makkaṭassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, makkaṭo vāsamupagacchanto tathārūpe okāse mahatimahārukkhe pavivitte sabbaṭṭhakasākhe 2 bhīruttāṇe vāsamupagacchati, evameva kho, mahārāja , yoginā yogāvacarena lajjiṃ pesalaṃ sīlavantaṃ kalyāṇadhammaṃ bahussutaṃ dhammadharaṃ vinayadharaṃ piyaṃ garubhāvanīyaṃ vattāraṃ vacanakkhamaṃ ovādakaṃ viññāpakaṃ sandassakaṃ samādapakaṃ samuttejakaṃ sampahaṃsakaṃ evarūpaṃ kalyāṇamittaṃ ācariyaṃ nissāya viharitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, makkaṭassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘पुन चपरं, महाराज, मक्कटो रुक्खे येव चरति तिट्ठति निसीदति, यदि निद्दं ओक्कमति, तत्थेव रत्तिं वासमनुभवति। एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन पवनाभिमुखेन भवितब्बं, पवने येव ठानचङ्कमनिसज्जासयनं निद्दं ओक्कमितब्बं, तत्थेव सतिपट्ठानमनुभवितब्बं। इदं, महाराज, मक्कटस्स दुतियं अङ्गं गहेतब्बं। भासितम्पेतं, महाराज, थेरेन सारिपुत्तेन धम्मसेनापतिना –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, makkaṭo rukkhe yeva carati tiṭṭhati nisīdati, yadi niddaṃ okkamati, tattheva rattiṃ vāsamanubhavati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena pavanābhimukhena bhavitabbaṃ, pavane yeva ṭhānacaṅkamanisajjāsayanaṃ niddaṃ okkamitabbaṃ, tattheva satipaṭṭhānamanubhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, makkaṭassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
‘‘‘चङ्कमन्तोपि तिट्ठन्तो, निसज्जासयनेन वा।
‘‘‘Caṅkamantopi tiṭṭhanto, nisajjāsayanena vā;
पवने सोभते भिक्खु, पवनन्तंव वण्णित’’’न्ति॥
Pavane sobhate bhikkhu, pavanantaṃva vaṇṇita’’’nti.
मक्कटङ्गपञ्हो दसमो।
Makkaṭaṅgapañho dasamo.
गद्रभवग्गो पठमो।
Gadrabhavaggo paṭhamo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
कुम्मो वंसो च चापो च, वायसो अथ मक्कटोति॥
Kummo vaṃso ca cāpo ca, vāyaso atha makkaṭoti.
Footnotes:
