Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / தே²ரகா³தா²-அட்ட²கதா² • Theragāthā-aṭṭhakathā |
5. மலிதவம்ப⁴த்தே²ரகா³தா²வண்ணனா
5. Malitavambhattheragāthāvaṇṇanā
உக்கண்டி²தோதி ஆயஸ்மதோ மலிதவம்ப⁴த்தே²ரஸ்ஸ கா³தா². கா உப்பத்தி? அயங் கிர பது³முத்தரஸ்ஸ ப⁴க³வதோ காலே ஹிமவந்ததோ அவிதூ³ரே அஞ்ஞதரஸ்மிங் ஜாதஸ்ஸரே ஸகுணோ ஹுத்வா நிப்³ப³த்தி, பது³முத்தரோ ப⁴க³வா தங் அனுக்³க³ண்ஹந்தோ தத்த² க³ந்த்வா ஜாதஸ்ஸரதீரே சங்கமதி. ஸகுணோ ப⁴க³வந்தங் தி³ஸ்வா பஸன்னமானஸோ ஸரே குமுதா³னி க³ஹெத்வா ப⁴க³வந்தங் பூஜேஸி. ஸோ தேன புஞ்ஞகம்மேன தே³வமனுஸ்ஸேஸு ஸங்ஸரந்தோ இமஸ்மிங் பு³த்³து⁴ப்பாதே³ குருகச்ச²னக³ரே அஞ்ஞதரஸ்ஸ ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ புத்தோ ஹுத்வா நிப்³ப³த்தி, மலிதவம்போ⁴திஸ்ஸ நாமங் அஹோஸி. ஸோ விஞ்ஞுதங் பத்தோ பச்சா²பூ⁴மஹாதே²ரங் உபஸங்கமித்வா தஸ்ஸ ஸந்திகே த⁴ம்மங் ஸுத்வா படிலத்³த⁴ஸத்³தோ⁴ பப்³ப³ஜித்வா விபஸ்ஸனாய கம்மங் கரொந்தோ விஹரதி. தஸ்ஸ ச அயங் ஸபா⁴வோ, யத்த² போ⁴ஜனஸப்பாயோ து³ல்லபோ⁴, இதரே ஸுலபா⁴, ததோ ந பக்கமதி. யத்த² பன போ⁴ஜனஸப்பாயோ ஸுலபோ⁴, இதரே து³ல்லபா⁴, தத்த² ந வஸதி பக்கமதேவ. ஏவங் விஹரந்தோ ச ஹேதுஸம்பன்னதாய மஹாபுரிஸஜாதிகதாய ச நசிரஸ்ஸேவ விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴த்வா அரஹத்தங் பாபுணி. தேன வுத்தங் அபதா³னே (அப॰ தே²ர 1.16.51-57) –
Ukkaṇṭhitoti āyasmato malitavambhattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle himavantato avidūre aññatarasmiṃ jātassare sakuṇo hutvā nibbatti, padumuttaro bhagavā taṃ anuggaṇhanto tattha gantvā jātassaratīre caṅkamati. Sakuṇo bhagavantaṃ disvā pasannamānaso sare kumudāni gahetvā bhagavantaṃ pūjesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kurukacchanagare aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, malitavambhotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto pacchābhūmahātheraṃ upasaṅkamitvā tassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto viharati. Tassa ca ayaṃ sabhāvo, yattha bhojanasappāyo dullabho, itare sulabhā, tato na pakkamati. Yattha pana bhojanasappāyo sulabho, itare dullabhā, tattha na vasati pakkamateva. Evaṃ viharanto ca hetusampannatāya mahāpurisajātikatāya ca nacirasseva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.51-57) –
‘‘ஹிமவந்தஸ்ஸாவிதூ³ரே , மஹாஜாதஸ்ஸரோ அஹு;
‘‘Himavantassāvidūre , mahājātassaro ahu;
பது³முப்பலஸஞ்ச²ன்னோ, புண்ட³ரீகஸமொத்த²டோ.
Padumuppalasañchanno, puṇḍarīkasamotthaṭo.
‘‘குகுத்தோ² நாம நாமேன, தத்தா²ஸிங் ஸகுணோ ததா³;
‘‘Kukuttho nāma nāmena, tatthāsiṃ sakuṇo tadā;
ஸீலவா பு³த்³தி⁴ஸம்பன்னோ, புஞ்ஞாபுஞ்ஞேஸு கோவிதோ³.
Sīlavā buddhisampanno, puññāpuññesu kovido.
‘‘பது³முத்தரோ லோகவிதூ³, ஆஹுதீனங் படிக்³க³ஹோ;
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ஜாதஸ்ஸரஸ்ஸாவிதூ³ரே, ஸஞ்சரித்த² மஹாமுனி.
Jātassarassāvidūre, sañcarittha mahāmuni.
‘‘ஜலஜங் குமுத³ங் செ²த்வா, உபனேஸிங் மஹேஸினோ;
‘‘Jalajaṃ kumudaṃ chetvā, upanesiṃ mahesino;
மம ஸங்கப்பமஞ்ஞாய, படிக்³க³ஹி மஹாமுனி.
Mama saṅkappamaññāya, paṭiggahi mahāmuni.
‘‘தஞ்ச தா³னங் த³தி³த்வான, ஸுக்கமூலேன சோதி³தோ;
‘‘Tañca dānaṃ daditvāna, sukkamūlena codito;
கப்பானங் ஸதஸஹஸ்ஸங், து³க்³க³திங் நுபபஜ்ஜஹங்.
Kappānaṃ satasahassaṃ, duggatiṃ nupapajjahaṃ.
‘‘ஸோளஸேதோ கப்பஸதே, ஆஸுங் வருணனாமகா;
‘‘Soḷaseto kappasate, āsuṃ varuṇanāmakā;
அட்ட² ஏதே ஜனாதி⁴பா, சக்கவத்தீ மஹப்³ப³லா.
Aṭṭha ete janādhipā, cakkavattī mahabbalā.
‘‘கிலேஸா ஜா²பிதா மய்ஹங்…பே॰… கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸன’’ந்தி.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
அரஹத்தங் பன பத்வா அத்தனோ படிபத்திங் பச்சவெக்கி²த்வா உதா³னெந்தோ –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānento –
105.
105.
‘‘உக்கண்டி²தோபி ந வஸே, ரமமானோபி பக்கமே;
‘‘Ukkaṇṭhitopi na vase, ramamānopi pakkame;
ந த்வேவானத்த²ஸங்ஹிதங், வஸே வாஸங் விசக்க²ணோ’’தி. – கா³த²ங் அபா⁴ஸி;
Na tvevānatthasaṃhitaṃ, vase vāsaṃ vicakkhaṇo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
தத்த² உக்கண்டி²தோபி ந வஸேதி யஸ்மிங் ஆவாஸே வஸந்தஸ்ஸ மே போ⁴ஜனஸப்பாயாலாபே⁴ன அதி⁴குஸலேஸு த⁴ம்மேஸு உக்கண்டா² அனபி⁴ரதி உப்பஜ்ஜதி, தத்த² உக்கண்டி²தோபி வஸாமியேவ இதரஸப்பாயலாபே⁴ன ந பக்கமே ந பக்கமாமி. ந வஸேதி எத்த² ந-காரேனபி பக்கமேதிபத³ங் ஸம்ப³ந்தி⁴தப்³ப³ங். ரமமானோபி பக்கமேதி யஸ்மிங் பன ஆவாஸே வஸந்தஸ்ஸ மே பச்சயவேகல்லாபா⁴வேன நத்தி² உக்கண்டா², அஞ்ஞத³த்து² அபி⁴ரமாமி, ஏவங் அபி⁴ரமமானோபி அவஸேஸஸப்பாயாலாபே⁴ன ததோ பக்கமே, ந வஸெய்யங். ஏவங் படிபஜ்ஜந்தோவாஹங் நசிரஸ்ஸேவ ஸகத்த²ங் பச்சுபாதி³ந்தி. அயஞ்செத்த² அத்தபடிபத்திபச்சவெக்க²ணாயங் யோஜனா. பரஸ்ஸ ஓவாத³தா³னே பன வஸெய்ய ந பக்கமெய்யாதி விதா⁴னவஸேன யோஜேதப்³ப³ங். ந த்வேவானத்த²ஸங்ஹிதங், வஸே வாஸங் விசக்க²ணோதி யஸ்மிங் ஆவாஸே பச்சயா ஸுலபா⁴ , ஸமணத⁴ம்மோ ந பாரிபூரிங் க³ச்ச²தி, யஸ்மிஞ்ச ஆவாஸே பச்சயா து³ல்லபா⁴, ஸமணத⁴ம்மோபி பாரிபூரிங் ந க³ச்ச²தி, ஏவரூபோ ஆவாஸோ இத⁴ அனத்த²ஸங்ஹிதோ நாம அவட்³டி⁴ஸஹிதோதி கத்வா. ஏவரூபங் வாஸங் விசக்க²ணோ விஞ்ஞுஜாதிகோ ஸகத்த²ங் பரிபூரேதுகாமோ நத்வேவ வஸெய்ய. யத்த² பன பஞ்சங்க³ஸமன்னாக³தோ ஆவாஸோ லப்³ப⁴தி, ஸத்தபி ஸப்பாயா லப்³ப⁴ந்தி, தத்தே²வ வஸெய்யாதி அத்தோ².
Tattha ukkaṇṭhitopi na vaseti yasmiṃ āvāse vasantassa me bhojanasappāyālābhena adhikusalesu dhammesu ukkaṇṭhā anabhirati uppajjati, tattha ukkaṇṭhitopi vasāmiyeva itarasappāyalābhena na pakkame na pakkamāmi. Na vaseti ettha na-kārenapi pakkametipadaṃ sambandhitabbaṃ. Ramamānopi pakkameti yasmiṃ pana āvāse vasantassa me paccayavekallābhāvena natthi ukkaṇṭhā, aññadatthu abhiramāmi, evaṃ abhiramamānopi avasesasappāyālābhena tato pakkame, na vaseyyaṃ. Evaṃ paṭipajjantovāhaṃ nacirasseva sakatthaṃ paccupādinti. Ayañcettha attapaṭipattipaccavekkhaṇāyaṃ yojanā. Parassa ovādadāne pana vaseyya na pakkameyyāti vidhānavasena yojetabbaṃ. Na tvevānatthasaṃhitaṃ, vase vāsaṃ vicakkhaṇoti yasmiṃ āvāse paccayā sulabhā , samaṇadhammo na pāripūriṃ gacchati, yasmiñca āvāse paccayā dullabhā, samaṇadhammopi pāripūriṃ na gacchati, evarūpo āvāso idha anatthasaṃhito nāma avaḍḍhisahitoti katvā. Evarūpaṃ vāsaṃ vicakkhaṇo viññujātiko sakatthaṃ paripūretukāmo natveva vaseyya. Yattha pana pañcaṅgasamannāgato āvāso labbhati, sattapi sappāyā labbhanti, tattheva vaseyyāti attho.
மலிதவம்ப⁴த்தே²ரகா³தா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Malitavambhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / தே²ரகா³தா²பாளி • Theragāthāpāḷi / 5. மலிதவம்ப⁴த்தே²ரகா³தா² • 5. Malitavambhattheragāthā