Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    5. මලිතවම්‌භත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    5. Malitavambhattheragāthāvaṇṇanā

    උක්‌කණ්‌ඨිතොති ආයස්‌මතො මලිතවම්‌භත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයං කිර පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ හිමවන්‌තතො අවිදූරෙ අඤ්‌ඤතරස්‌මිං ජාතස්‌සරෙ සකුණො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, පදුමුත්‌තරො භගවා තං අනුග්‌ගණ්‌හන්‌තො තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා ජාතස්‌සරතීරෙ චඞ්‌කමති. සකුණො භගවන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො සරෙ කුමුදානි ගහෙත්‌වා භගවන්‌තං පූජෙසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ කුරුකච්‌ඡනගරෙ අඤ්‌ඤතරස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, මලිතවම්‌භොතිස්‌ස නාමං අහොසි. සො විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො පච්‌ඡාභූමහාථෙරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා තස්‌ස සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො විහරති. තස්‌ස ච අයං සභාවො, යත්‌ථ භොජනසප්‌පායො දුල්‌ලභො, ඉතරෙ සුලභා, තතො න පක්‌කමති. යත්‌ථ පන භොජනසප්‌පායො සුලභො, ඉතරෙ දුල්‌ලභා, තත්‌ථ න වසති පක්‌කමතෙව. එවං විහරන්‌තො ච හෙතුසම්‌පන්‌නතාය මහාපුරිසජාතිකතාය ච නචිරස්‌සෙව විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.16.51-57) –

    Ukkaṇṭhitoti āyasmato malitavambhattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle himavantato avidūre aññatarasmiṃ jātassare sakuṇo hutvā nibbatti, padumuttaro bhagavā taṃ anuggaṇhanto tattha gantvā jātassaratīre caṅkamati. Sakuṇo bhagavantaṃ disvā pasannamānaso sare kumudāni gahetvā bhagavantaṃ pūjesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kurukacchanagare aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, malitavambhotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto pacchābhūmahātheraṃ upasaṅkamitvā tassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto viharati. Tassa ca ayaṃ sabhāvo, yattha bhojanasappāyo dullabho, itare sulabhā, tato na pakkamati. Yattha pana bhojanasappāyo sulabho, itare dullabhā, tattha na vasati pakkamateva. Evaṃ viharanto ca hetusampannatāya mahāpurisajātikatāya ca nacirasseva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.51-57) –

    ‘‘හිමවන්‌තස්‌සාවිදූරෙ , මහාජාතස්‌සරො අහු;

    ‘‘Himavantassāvidūre , mahājātassaro ahu;

    පදුමුප්‌පලසඤ්‌ඡන්‌නො, පුණ්‌ඩරීකසමොත්‌ථටො.

    Padumuppalasañchanno, puṇḍarīkasamotthaṭo.

    ‘‘කුකුත්‌ථො නාම නාමෙන, තත්‌ථාසිං සකුණො තදා;

    ‘‘Kukuttho nāma nāmena, tatthāsiṃ sakuṇo tadā;

    සීලවා බුද්‌ධිසම්‌පන්‌නො, පුඤ්‌ඤාපුඤ්‌ඤෙසු කොවිදො.

    Sīlavā buddhisampanno, puññāpuññesu kovido.

    ‘‘පදුමුත්‌තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්‌ගහො;

    ‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    ජාතස්‌සරස්‌සාවිදූරෙ, සඤ්‌චරිත්‌ථ මහාමුනි.

    Jātassarassāvidūre, sañcarittha mahāmuni.

    ‘‘ජලජං කුමුදං ඡෙත්‌වා, උපනෙසිං මහෙසිනො;

    ‘‘Jalajaṃ kumudaṃ chetvā, upanesiṃ mahesino;

    මම සඞ්‌කප්‌පමඤ්‌ඤාය, පටිග්‌ගහි මහාමුනි.

    Mama saṅkappamaññāya, paṭiggahi mahāmuni.

    ‘‘තඤ්‌ච දානං දදිත්‌වාන, සුක්‌කමූලෙන චොදිතො;

    ‘‘Tañca dānaṃ daditvāna, sukkamūlena codito;

    කප්‌පානං සතසහස්‌සං, දුග්‌ගතිං නුපපජ්‌ජහං.

    Kappānaṃ satasahassaṃ, duggatiṃ nupapajjahaṃ.

    ‘‘සොළසෙතො කප්‌පසතෙ, ආසුං වරුණනාමකා;

    ‘‘Soḷaseto kappasate, āsuṃ varuṇanāmakā;

    අට්‌ඨ එතෙ ජනාධිපා, චක්‌කවත්‌තී මහබ්‌බලා.

    Aṭṭha ete janādhipā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා අත්‌තනො පටිපත්‌තිං පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා උදානෙන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānento –

    105.

    105.

    ‘‘උක්‌කණ්‌ඨිතොපි න වසෙ, රමමානොපි පක්‌කමෙ;

    ‘‘Ukkaṇṭhitopi na vase, ramamānopi pakkame;

    න ත්‌වෙවානත්‌ථසංහිතං, වසෙ වාසං විචක්‌ඛණො’’ති. – ගාථං අභාසි;

    Na tvevānatthasaṃhitaṃ, vase vāsaṃ vicakkhaṇo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    තත්‌ථ උක්‌කණ්‌ඨිතොපි න වසෙති යස්‌මිං ආවාසෙ වසන්‌තස්‌ස මෙ භොජනසප්‌පායාලාභෙන අධිකුසලෙසු ධම්‌මෙසු උක්‌කණ්‌ඨා අනභිරති උප්‌පජ්‌ජති, තත්‌ථ උක්‌කණ්‌ඨිතොපි වසාමියෙව ඉතරසප්‌පායලාභෙන න පක්‌කමෙ න පක්‌කමාමි. න වසෙති එත්‌ථ න-කාරෙනපි පක්‌කමෙතිපදං සම්‌බන්‌ධිතබ්‌බං. රමමානොපි පක්‌කමෙති යස්‌මිං පන ආවාසෙ වසන්‌තස්‌ස මෙ පච්‌චයවෙකල්‌ලාභාවෙන නත්‌ථි උක්‌කණ්‌ඨා, අඤ්‌ඤදත්‌ථු අභිරමාමි, එවං අභිරමමානොපි අවසෙසසප්‌පායාලාභෙන තතො පක්‌කමෙ, න වසෙය්‍යං. එවං පටිපජ්‌ජන්‌තොවාහං නචිරස්‌සෙව සකත්‌ථං පච්‌චුපාදින්‌ති. අයඤ්‌චෙත්‌ථ අත්‌තපටිපත්‌තිපච්‌චවෙක්‌ඛණායං යොජනා. පරස්‌ස ඔවාදදානෙ පන වසෙය්‍ය න පක්‌කමෙය්‍යාති විධානවසෙන යොජෙතබ්‌බං. න ත්‌වෙවානත්‌ථසංහිතං, වසෙ වාසං විචක්‌ඛණොති යස්‌මිං ආවාසෙ පච්‌චයා සුලභා , සමණධම්‌මො න පාරිපූරිං ගච්‌ඡති, යස්‌මිඤ්‌ච ආවාසෙ පච්‌චයා දුල්‌ලභා, සමණධම්‌මොපි පාරිපූරිං න ගච්‌ඡති, එවරූපො ආවාසො ඉධ අනත්‌ථසංහිතො නාම අවඩ්‌ඪිසහිතොති කත්‌වා. එවරූපං වාසං විචක්‌ඛණො විඤ්‌ඤුජාතිකො සකත්‌ථං පරිපූරෙතුකාමො නත්‌වෙව වසෙය්‍ය. යත්‌ථ පන පඤ්‌චඞ්‌ගසමන්‌නාගතො ආවාසො ලබ්‌භති, සත්‌තපි සප්‌පායා ලබ්‌භන්‌ති, තත්‌ථෙව වසෙය්‍යාති අත්‌ථො.

    Tattha ukkaṇṭhitopi na vaseti yasmiṃ āvāse vasantassa me bhojanasappāyālābhena adhikusalesu dhammesu ukkaṇṭhā anabhirati uppajjati, tattha ukkaṇṭhitopi vasāmiyeva itarasappāyalābhena na pakkame na pakkamāmi. Na vaseti ettha na-kārenapi pakkametipadaṃ sambandhitabbaṃ. Ramamānopi pakkameti yasmiṃ pana āvāse vasantassa me paccayavekallābhāvena natthi ukkaṇṭhā, aññadatthu abhiramāmi, evaṃ abhiramamānopi avasesasappāyālābhena tato pakkame, na vaseyyaṃ. Evaṃ paṭipajjantovāhaṃ nacirasseva sakatthaṃ paccupādinti. Ayañcettha attapaṭipattipaccavekkhaṇāyaṃ yojanā. Parassa ovādadāne pana vaseyya na pakkameyyāti vidhānavasena yojetabbaṃ. Na tvevānatthasaṃhitaṃ, vase vāsaṃ vicakkhaṇoti yasmiṃ āvāse paccayā sulabhā , samaṇadhammo na pāripūriṃ gacchati, yasmiñca āvāse paccayā dullabhā, samaṇadhammopi pāripūriṃ na gacchati, evarūpo āvāso idha anatthasaṃhito nāma avaḍḍhisahitoti katvā. Evarūpaṃ vāsaṃ vicakkhaṇo viññujātiko sakatthaṃ paripūretukāmo natveva vaseyya. Yattha pana pañcaṅgasamannāgato āvāso labbhati, sattapi sappāyā labbhanti, tattheva vaseyyāti attho.

    මලිතවම්‌භත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Malitavambhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 5. මලිතවම්‌භත්‌ථෙරගාථා • 5. Malitavambhattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact