| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៧. មល្លិកាទេវីសុត្តវណ្ណនា
7. Mallikādevīsuttavaṇṇanā
១៩៧. សត្តមេ អប្បេសក្ខាតិ អប្បានុភាវា។ សា បន អប្បេសក្ខតា អាធិបតេយ្យសម្បត្តិយា បរិវារសម្បត្តិយា ច អភាវេន បាកដា ហោតិ។ តត្ថ បរិវារសម្បត្តិយា អភាវំ ទស្សេន្តោ ‘‘អប្បបរិវារា’’តិ អាហ។ ឥស្សរាតិ អាធិបតេយ្យសំវត្តនកម្មពលេន ឦសនសីលា។ សា បនស្សា ឥស្សរតា វិភវសម្បត្តិបច្ចយា បាកដា ជាតាតិ អឌ្ឍតាបរិយាយភាវេន វទន្តោ ‘‘អឌ្ឍាតិ ឥស្សរា’’តិ អាហ។ មហន្តំ ធនមេតិស្សា ភូមិគតញ្ចេវ វឡញ្ជនកញ្ចាតិ មហទ្ធនា។ ឥធ បន វឡញ្ជនកេនេវ ធនេន មហទ្ធនតំ ទស្សេន្តោ ‘‘វឡញ្ជនកធនេន មហទ្ធនា’’តិ អាហ។ ឦសតីតិ ឦសា, អភិភូតិ អត្ថោ។ មហតី ឦសា មហេសា, សុប្បតិដ្ឋិតមហេសតាយ បន បរេហិ មហេសោតិ អក្ខាតព្ពតាយ មហេសក្ខា។ យស្មា បន សោ មហេសក្ខាភាវោ អាធិបតេយ្យបរិវារសម្បត្តិយា វិញ្ញាយតិ, តស្មា ‘‘មហាបរិវារា’’តិ វុត្តំ។
197. Sattame appesakkhāti appānubhāvā. Sā pana appesakkhatā ādhipateyyasampattiyā parivārasampattiyā ca abhāvena pākaṭā hoti. Tattha parivārasampattiyā abhāvaṃ dassento ‘‘appaparivārā’’ti āha. Issarāti ādhipateyyasaṃvattanakammabalena īsanasīlā. Sā panassā issaratā vibhavasampattipaccayā pākaṭā jātāti aḍḍhatāpariyāyabhāvena vadanto ‘‘aḍḍhāti issarā’’ti āha. Mahantaṃ dhanametissā bhūmigatañceva vaḷañjanakañcāti mahaddhanā. Idha pana vaḷañjanakeneva dhanena mahaddhanataṃ dassento ‘‘vaḷañjanakadhanena mahaddhanā’’ti āha. Īsatīti īsā, abhibhūti attho. Mahatī īsā mahesā, suppatiṭṭhitamahesatāya pana parehi mahesoti akkhātabbatāya mahesakkhā. Yasmā pana so mahesakkhābhāvo ādhipateyyaparivārasampattiyā viññāyati, tasmā ‘‘mahāparivārā’’ti vuttaṃ.
សណ្ឋានបារិបូរិយា អធិកំ រូបមស្សាតិ អភិរូបា។ សណ្ឋានបារិបូរិយាតិ ច ហត្ថបាទាទិសរីរាវយវានំ សុសណ្ឋិតតាយាតិ អត្ថោ។ អវយវបារិបូរិយា ហិ សមុទាយបារិបូរិសិទ្ធិ។ រូបន្តិ ច សរីរំ ‘‘រូបវន្តេវ សង្ខ្យំ គច្ឆតី’’តិអាទីសុ វិយ។ ទស្សនយុត្តាតិ សុរូបភាវេន បស្សិតព្ពយុត្តា, ទិស្សមានា ចក្ខូនិ បិយាយតីតិ អញ្ញកិច្ចវិក្ខេបំ ហិត្វាបិ ទដ្ឋព្ពាតិ វុត្តំ ហោតិ។ ទិស្សមានាវ សោមនស្សវសេន ចិត្តំ បសាទេតីតិ បាសាទិកា។ តេនាហ ‘‘ទស្សនេន បាសាទិកា’’តិ។ បោក្ខរតាតិ វុច្ចតិ សុន្ទរភាវោ, វណ្ណស្ស បោក្ខរតា វណ្ណបោក្ខរតា, តាយ វណ្ណសម្បត្តិយាតិ អត្ថោ។ បោរាណា បន បោក្ខរន្តិ សរីរំ វទន្តិ , វណ្ណំ វណ្ណមេវ។ តេសំ មតេន វណ្ណញ្ច បោក្ខរញ្ច វណ្ណបោក្ខរានិ, តេសំ ភាវោ វណ្ណបោក្ខរតា ។ ឥតិ បរមាយ វណ្ណបោក្ខរតាយាតិ ឧត្តមបរិសុទ្ធេន វណ្ណេន ចេវ សរីរសណ្ឋានសម្បត្តិយា ចាតិ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ តេនេវាហ ‘‘វណ្ណេន ចេវ សរីរសណ្ឋានេន ចា’’តិ។ តត្ថ វណ្ណេនាតិ វណ្ណធាតុយា។ សរីរំ នាម សន្និវេសវិសិដ្ឋោ ករចរណគីវាសីសាទិអវយវសមុទាយោ, សោ ច សណ្ឋានមុខេន គយ្ហតីតិ អាហ ‘‘សរីរសណ្ឋានេនា’’តិ។
Saṇṭhānapāripūriyā adhikaṃ rūpamassāti abhirūpā. Saṇṭhānapāripūriyāti ca hatthapādādisarīrāvayavānaṃ susaṇṭhitatāyāti attho. Avayavapāripūriyā hi samudāyapāripūrisiddhi. Rūpanti ca sarīraṃ ‘‘rūpavanteva saṅkhyaṃ gacchatī’’tiādīsu viya. Dassanayuttāti surūpabhāvena passitabbayuttā, dissamānā cakkhūni piyāyatīti aññakiccavikkhepaṃ hitvāpi daṭṭhabbāti vuttaṃ hoti. Dissamānāva somanassavasena cittaṃ pasādetīti pāsādikā. Tenāha ‘‘dassanena pāsādikā’’ti. Pokkharatāti vuccati sundarabhāvo, vaṇṇassa pokkharatā vaṇṇapokkharatā, tāya vaṇṇasampattiyāti attho. Porāṇā pana pokkharanti sarīraṃ vadanti , vaṇṇaṃ vaṇṇameva. Tesaṃ matena vaṇṇañca pokkharañca vaṇṇapokkharāni, tesaṃ bhāvo vaṇṇapokkharatā. Iti paramāya vaṇṇapokkharatāyāti uttamaparisuddhena vaṇṇena ceva sarīrasaṇṭhānasampattiyā cāti attho daṭṭhabbo. Tenevāha ‘‘vaṇṇena ceva sarīrasaṇṭhānena cā’’ti. Tattha vaṇṇenāti vaṇṇadhātuyā. Sarīraṃ nāma sannivesavisiṭṭho karacaraṇagīvāsīsādiavayavasamudāyo, so ca saṇṭhānamukhena gayhatīti āha ‘‘sarīrasaṇṭhānenā’’ti.
អភិសជ្ជតីតិ កុជ្ឈនវសេនេវ កុដិលកណ្ដកោ វិយ តស្មិំ តស្មិំ សមុដ្ឋានេ មករទន្តោ វិយ លគតិ។ យញ្ហិ កោធស្ស ឧប្បត្តិដ្ឋានភូតេ អារម្មណេ ឧបនាហស្ស បច្ចយភូតំ កុជ្ឈនវសេន អភិសជ្ជនំ, តំ ឥធាធិប្បេតំ, ន លុព្ភនវសេន។ កុប្បតីតិអាទីសុ បុព្ពុប្បត្តិ កោបោ, តតោ ពលវតរោ ព្យាបាទោ លទ្ធាសេវនតាយ ចិត្តស្ស ព្យាបជ្ជនតោ។ សាតិសយំ លទ្ធាសេវនតាយ តតោ ព្យាបាទតោបិ ពលវតរា បច្ចត្ថិកភាវេន ថាមប្បត្តិ បតិត្ថិយនា។ អន្នំ បានន្តិអាទីសុ អទីយតោ អន្នំ, ខាទនីយំ ភោជនីយញ្ច។ បាតព្យតោ បានំ, យំកិញ្ចិ បានំ។ វសិតព្ពតោ អច្ឆាទេតព្ពតោ វត្ថំ, និវាសនបាវុរណំ។ យន្តិ តេនាតិ យានំ, ឆត្តុបាហនវយ្ហសិវិកាទិ យំកិញ្ចិ គមនបច្ចយំ។ ឆត្តម្បិ ហិ វស្សាតបទុក្ខនិវារណេន មគ្គគមនសាធនន្តិ កត្វា ‘‘យាន’’ន្តិ វុច្ចតិ។ មាលន្តិ យំកិញ្ចិ សុមនមាលាទិបុប្ផំ។ គន្ធន្តិ យំកិញ្ចិ ចន្ទនាទិវិលេបនំ។
Abhisajjatīti kujjhanavaseneva kuṭilakaṇṭako viya tasmiṃ tasmiṃ samuṭṭhāne makaradanto viya lagati. Yañhi kodhassa uppattiṭṭhānabhūte ārammaṇe upanāhassa paccayabhūtaṃ kujjhanavasena abhisajjanaṃ, taṃ idhādhippetaṃ, na lubbhanavasena. Kuppatītiādīsu pubbuppatti kopo, tato balavataro byāpādo laddhāsevanatāya cittassa byāpajjanato. Sātisayaṃ laddhāsevanatāya tato byāpādatopi balavatarā paccatthikabhāvena thāmappatti patitthiyanā. Annaṃ pānantiādīsu adīyato annaṃ, khādanīyaṃ bhojanīyañca. Pātabyato pānaṃ, yaṃkiñci pānaṃ. Vasitabbato acchādetabbato vatthaṃ, nivāsanapāvuraṇaṃ. Yanti tenāti yānaṃ, chattupāhanavayhasivikādi yaṃkiñci gamanapaccayaṃ. Chattampi hi vassātapadukkhanivāraṇena maggagamanasādhananti katvā ‘‘yāna’’nti vuccati. Mālanti yaṃkiñci sumanamālādipupphaṃ. Gandhanti yaṃkiñci candanādivilepanaṃ.
មល្លិកាទេវីសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Mallikādevīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៧. មល្លិកាទេវីសុត្តំ • 7. Mallikādevīsuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៧. មល្លិកាទេវីសុត្តវណ្ណនា • 7. Mallikādevīsuttavaṇṇanā
