| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
༧. མལླིཀཱདེཝཱིསུཏྟཝཎྞནཱ
7. Mallikādevīsuttavaṇṇanā
༡༩༧. སཏྟམེ ཨཔྤེསཀྑཱཏི ཨཔྤཱནུབྷཱཝཱ། སཱ པན ཨཔྤེསཀྑཏཱ ཨཱདྷིཔཏེཡྻསམྤཏྟིཡཱ པརིཝཱརསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨབྷཱཝེན པཱཀཊཱ ཧོཏི། ཏཏྠ པརིཝཱརསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཔྤཔརིཝཱརཱ’’ཏི ཨཱཧ། ཨིསྶརཱཏི ཨཱདྷིཔཏེཡྻསཾཝཏྟནཀམྨབལེན ཨཱིསནསཱིལཱ། སཱ པནསྶཱ ཨིསྶརཏཱ ཝིབྷཝསམྤཏྟིཔཙྩཡཱ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱཏི ཨཌྜྷཏཱཔརིཡཱཡབྷཱཝེན ཝདནྟོ ‘‘ཨཌྜྷཱཏི ཨིསྶརཱ’’ཏི ཨཱཧ། མཧནྟཾ དྷནམེཏིསྶཱ བྷཱུམིགཏཉྩེཝ ཝལ༹ཉྫནཀཉྩཱཏི མཧདྡྷནཱ། ཨིདྷ པན ཝལ༹ཉྫནཀེནེཝ དྷནེན མཧདྡྷནཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཝལ༹ཉྫནཀདྷནེན མཧདྡྷནཱ’’ཏི ཨཱཧ། ཨཱིསཏཱིཏི ཨཱིསཱ, ཨབྷིབྷཱུཏི ཨཏྠོ། མཧཏཱི ཨཱིསཱ མཧེསཱ, སུཔྤཏིཊྛིཏམཧེསཏཱཡ པན པརེཧི མཧེསོཏི ཨཀྑཱཏབྦཏཱཡ མཧེསཀྑཱ། ཡསྨཱ པན སོ མཧེསཀྑཱབྷཱཝོ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཔརིཝཱརསམྤཏྟིཡཱ ཝིཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘མཧཱཔརིཝཱརཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ།
197. Sattame appesakkhāti appānubhāvā. Sā pana appesakkhatā ādhipateyyasampattiyā parivārasampattiyā ca abhāvena pākaṭā hoti. Tattha parivārasampattiyā abhāvaṃ dassento ‘‘appaparivārā’’ti āha. Issarāti ādhipateyyasaṃvattanakammabalena īsanasīlā. Sā panassā issaratā vibhavasampattipaccayā pākaṭā jātāti aḍḍhatāpariyāyabhāvena vadanto ‘‘aḍḍhāti issarā’’ti āha. Mahantaṃ dhanametissā bhūmigatañceva vaḷañjanakañcāti mahaddhanā. Idha pana vaḷañjanakeneva dhanena mahaddhanataṃ dassento ‘‘vaḷañjanakadhanena mahaddhanā’’ti āha. Īsatīti īsā, abhibhūti attho. Mahatī īsā mahesā, suppatiṭṭhitamahesatāya pana parehi mahesoti akkhātabbatāya mahesakkhā. Yasmā pana so mahesakkhābhāvo ādhipateyyaparivārasampattiyā viññāyati, tasmā ‘‘mahāparivārā’’ti vuttaṃ.
སཎྛཱནཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨདྷིཀཾ རཱུཔམསྶཱཏི ཨབྷིརཱུཔཱ། སཎྛཱནཔཱརིཔཱུརིཡཱཏི ཙ ཧཏྠཔཱདཱདིསརཱིརཱཝཡཝཱནཾ སུསཎྛིཏཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ། ཨཝཡཝཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཧི སམུདཱཡཔཱརིཔཱུརིསིདྡྷི། རཱུཔནྟི ཙ སརཱིརཾ ‘‘རཱུཔཝནྟེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ། དསྶནཡུཏྟཱཏི སུརཱུཔབྷཱཝེན པསྶིཏབྦཡུཏྟཱ, དིསྶམཱནཱ ཙཀྑཱུནི པིཡཱཡཏཱིཏི ཨཉྙཀིཙྩཝིཀྑེཔཾ ཧིཏྭཱཔི དཊྛབྦཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། དིསྶམཱནཱཝ སོམནསྶཝསེན ཙིཏྟཾ པསཱདེཏཱིཏི པཱསཱདིཀཱ། ཏེནཱཧ ‘‘དསྶནེན པཱསཱདིཀཱ’’ཏི། པོཀྑརཏཱཏི ཝུཙྩཏི སུནྡརབྷཱཝོ, ཝཎྞསྶ པོཀྑརཏཱ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱ, ཏཱཡ ཝཎྞསམྤཏྟིཡཱཏི ཨཏྠོ། པོརཱཎཱ པན པོཀྑརནྟི སརཱིརཾ ཝདནྟི , ཝཎྞཾ ཝཎྞམེཝ། ཏེསཾ མཏེན ཝཎྞཉྩ པོཀྑརཉྩ ཝཎྞཔོཀྑརཱནི, ཏེསཾ བྷཱཝོ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱ ། ཨིཏི པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡཱཏི ཨུཏྟམཔརིསུདྡྷེན ཝཎྞེན ཙེཝ སརཱིརསཎྛཱནསམྤཏྟིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ། ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཝཎྞེན ཙེཝ སརཱིརསཎྛཱནེན ཙཱ’’ཏི། ཏཏྠ ཝཎྞེནཱཏི ཝཎྞདྷཱཏུཡཱ། སརཱིརཾ ནཱམ སནྣིཝེསཝིསིཊྛོ ཀརཙརཎགཱིཝཱསཱིསཱདིཨཝཡཝསམུདཱཡོ, སོ ཙ སཎྛཱནམུཁེན གཡ྄ཧཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སརཱིརསཎྛཱནེནཱ’’ཏི།
Saṇṭhānapāripūriyā adhikaṃ rūpamassāti abhirūpā. Saṇṭhānapāripūriyāti ca hatthapādādisarīrāvayavānaṃ susaṇṭhitatāyāti attho. Avayavapāripūriyā hi samudāyapāripūrisiddhi. Rūpanti ca sarīraṃ ‘‘rūpavanteva saṅkhyaṃ gacchatī’’tiādīsu viya. Dassanayuttāti surūpabhāvena passitabbayuttā, dissamānā cakkhūni piyāyatīti aññakiccavikkhepaṃ hitvāpi daṭṭhabbāti vuttaṃ hoti. Dissamānāva somanassavasena cittaṃ pasādetīti pāsādikā. Tenāha ‘‘dassanena pāsādikā’’ti. Pokkharatāti vuccati sundarabhāvo, vaṇṇassa pokkharatā vaṇṇapokkharatā, tāya vaṇṇasampattiyāti attho. Porāṇā pana pokkharanti sarīraṃ vadanti , vaṇṇaṃ vaṇṇameva. Tesaṃ matena vaṇṇañca pokkharañca vaṇṇapokkharāni, tesaṃ bhāvo vaṇṇapokkharatā. Iti paramāya vaṇṇapokkharatāyāti uttamaparisuddhena vaṇṇena ceva sarīrasaṇṭhānasampattiyā cāti attho daṭṭhabbo. Tenevāha ‘‘vaṇṇena ceva sarīrasaṇṭhānena cā’’ti. Tattha vaṇṇenāti vaṇṇadhātuyā. Sarīraṃ nāma sannivesavisiṭṭho karacaraṇagīvāsīsādiavayavasamudāyo, so ca saṇṭhānamukhena gayhatīti āha ‘‘sarīrasaṇṭhānenā’’ti.
ཨབྷིསཛྫཏཱིཏི ཀུཛ྄ཛྷནཝསེནེཝ ཀུཊིལཀཎྚཀོ ཝིཡ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམུཊྛཱནེ མཀརདནྟོ ཝིཡ ལགཏི། ཡཉྷི ཀོདྷསྶ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནབྷཱུཏེ ཨཱརམྨཎེ ཨུཔནཱཧསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཾ ཀུཛ྄ཛྷནཝསེན ཨབྷིསཛྫནཾ, ཏཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ, ན ལུབྦྷནཝསེན། ཀུཔྤཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པུབྦུཔྤཏྟི ཀོཔོ, ཏཏོ བལཝཏརོ བྱཱཔཱདོ ལདྡྷཱསེཝནཏཱཡ ཙིཏྟསྶ བྱཱཔཛྫནཏོ། སཱཏིསཡཾ ལདྡྷཱསེཝནཏཱཡ ཏཏོ བྱཱཔཱདཏོཔི བལཝཏརཱ པཙྩཏྠིཀབྷཱཝེན ཐཱམཔྤཏྟི པཏིཏྠིཡནཱ། ཨནྣཾ པཱནནྟིཨཱདཱིསུ ཨདཱིཡཏོ ཨནྣཾ, ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཉྩ། པཱཏབྱཏོ པཱནཾ, ཡཾཀིཉྩི པཱནཾ། ཝསིཏབྦཏོ ཨཙྪཱདེཏབྦཏོ ཝཏྠཾ, ནིཝཱསནཔཱཝུརཎཾ། ཡནྟི ཏེནཱཏི ཡཱནཾ, ཚཏྟུཔཱཧནཝཡ྄ཧསིཝིཀཱདི ཡཾཀིཉྩི གམནཔཙྩཡཾ། ཚཏྟམྤི ཧི ཝསྶཱཏཔདུཀྑནིཝཱརཎེན མགྒགམནསཱདྷནནྟི ཀཏྭཱ ‘‘ཡཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི། མཱལནྟི ཡཾཀིཉྩི སུམནམཱལཱདིཔུཔྥཾ། གནྡྷནྟི ཡཾཀིཉྩི ཙནྡནཱདིཝིལེཔནཾ།
Abhisajjatīti kujjhanavaseneva kuṭilakaṇṭako viya tasmiṃ tasmiṃ samuṭṭhāne makaradanto viya lagati. Yañhi kodhassa uppattiṭṭhānabhūte ārammaṇe upanāhassa paccayabhūtaṃ kujjhanavasena abhisajjanaṃ, taṃ idhādhippetaṃ, na lubbhanavasena. Kuppatītiādīsu pubbuppatti kopo, tato balavataro byāpādo laddhāsevanatāya cittassa byāpajjanato. Sātisayaṃ laddhāsevanatāya tato byāpādatopi balavatarā paccatthikabhāvena thāmappatti patitthiyanā. Annaṃ pānantiādīsu adīyato annaṃ, khādanīyaṃ bhojanīyañca. Pātabyato pānaṃ, yaṃkiñci pānaṃ. Vasitabbato acchādetabbato vatthaṃ, nivāsanapāvuraṇaṃ. Yanti tenāti yānaṃ, chattupāhanavayhasivikādi yaṃkiñci gamanapaccayaṃ. Chattampi hi vassātapadukkhanivāraṇena maggagamanasādhananti katvā ‘‘yāna’’nti vuccati. Mālanti yaṃkiñci sumanamālādipupphaṃ. Gandhanti yaṃkiñci candanādivilepanaṃ.
མལླིཀཱདེཝཱིསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Mallikādevīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ • Aṅguttaranikāya / ༧. མལླིཀཱདེཝཱིསུཏྟཾ • 7. Mallikādevīsuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ༧. མལླིཀཱདེཝཱིསུཏྟཝཎྞནཱ • 7. Mallikādevīsuttavaṇṇanā
