| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੭. ਮਲ੍ਲਿਕਾਦੇવੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Mallikādevīsuttavaṇṇanā
੧੯੭. ਸਤ੍ਤਮੇ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖਾਤਿ ਅਪ੍ਪਾਨੁਭਾવਾ। ਸਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖਤਾ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਭਾવੇਨ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਪਰਿવਾਰਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਇਸ੍ਸਰਾਤਿ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਸਂવਤ੍ਤਨਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਈਸਨਸੀਲਾ। ਸਾ ਪਨਸ੍ਸਾ ਇਸ੍ਸਰਤਾ વਿਭવਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਕਟਾ ਜਾਤਾਤਿ ਅਡ੍ਢਤਾਪਰਿਯਾਯਭਾવੇਨ વਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਡ੍ਢਾਤਿ ਇਸ੍ਸਰਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਹਨ੍ਤਂ ਧਨਮੇਤਿਸ੍ਸਾ ਭੂਮਿਗਤਞ੍ਚੇવ વਲ਼ਞ੍ਜਨਕਞ੍ਚਾਤਿ ਮਹਦ੍ਧਨਾ। ਇਧ ਪਨ વਲ਼ਞ੍ਜਨਕੇਨੇવ ਧਨੇਨ ਮਹਦ੍ਧਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘વਲ਼ਞ੍ਜਨਕਧਨੇਨ ਮਹਦ੍ਧਨਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਈਸਤੀਤਿ ਈਸਾ, ਅਭਿਭੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਹਤੀ ਈਸਾ ਮਹੇਸਾ, ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਮਹੇਸਤਾਯ ਪਨ ਪਰੇਹਿ ਮਹੇਸੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਮਹੇਸਕ੍ਖਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖਾਭਾવੋ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮਹਾਪਰਿવਾਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
197. Sattame appesakkhāti appānubhāvā. Sā pana appesakkhatā ādhipateyyasampattiyā parivārasampattiyā ca abhāvena pākaṭā hoti. Tattha parivārasampattiyā abhāvaṃ dassento ‘‘appaparivārā’’ti āha. Issarāti ādhipateyyasaṃvattanakammabalena īsanasīlā. Sā panassā issaratā vibhavasampattipaccayā pākaṭā jātāti aḍḍhatāpariyāyabhāvena vadanto ‘‘aḍḍhāti issarā’’ti āha. Mahantaṃ dhanametissā bhūmigatañceva vaḷañjanakañcāti mahaddhanā. Idha pana vaḷañjanakeneva dhanena mahaddhanataṃ dassento ‘‘vaḷañjanakadhanena mahaddhanā’’ti āha. Īsatīti īsā, abhibhūti attho. Mahatī īsā mahesā, suppatiṭṭhitamahesatāya pana parehi mahesoti akkhātabbatāya mahesakkhā. Yasmā pana so mahesakkhābhāvo ādhipateyyaparivārasampattiyā viññāyati, tasmā ‘‘mahāparivārā’’ti vuttaṃ.
ਸਣ੍ਠਾਨਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਧਿਕਂ ਰੂਪਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਭਿਰੂਪਾ। ਸਣ੍ਠਾਨਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾਤਿ ਚ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਸਰੀਰਾવਯવਾਨਂ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅવਯવਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯਪਾਰਿਪੂਰਿਸਿਦ੍ਧਿ। ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਚ ਸਰੀਰਂ ‘‘ਰੂਪવਨ੍ਤੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ। ਦਸ੍ਸਨਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸੁਰੂਪਭਾવੇਨ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਾ, ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਪਿਯਾਯਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚવਿਕ੍ਖੇਪਂ ਹਿਤ੍વਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾવ ਸੋਮਨਸ੍ਸવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤੀਤਿ ਪਾਸਾਦਿਕਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਾਸਾਦਿਕਾ’’ਤਿ। ਪੋਕ੍ਖਰਤਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਭਾવੋ, વਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪੋਕ੍ਖਰਤਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾ, ਤਾਯ વਣ੍ਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੋਰਾਣਾ ਪਨ ਪੋਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਂ વਦਨ੍ਤਿ , વਣ੍ਣਂ વਣ੍ਣਮੇવ। ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਚ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਭਾવੋ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾ । ਇਤਿ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ વਣ੍ਣੇਨ ਚੇવ ਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘વਣ੍ਣੇਨ ਚੇવ ਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਚਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ વਣ੍ਣਧਾਤੁਯਾ। ਸਰੀਰਂ ਨਾਮ ਸਨ੍ਨਿવੇਸવਿਸਿਟ੍ਠੋ ਕਰਚਰਣਗੀવਾਸੀਸਾਦਿਅવਯવਸਮੁਦਾਯੋ, ਸੋ ਚ ਸਣ੍ਠਾਨਮੁਖੇਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨੇਨਾ’’ਤਿ।
Saṇṭhānapāripūriyā adhikaṃ rūpamassāti abhirūpā. Saṇṭhānapāripūriyāti ca hatthapādādisarīrāvayavānaṃ susaṇṭhitatāyāti attho. Avayavapāripūriyā hi samudāyapāripūrisiddhi. Rūpanti ca sarīraṃ ‘‘rūpavanteva saṅkhyaṃ gacchatī’’tiādīsu viya. Dassanayuttāti surūpabhāvena passitabbayuttā, dissamānā cakkhūni piyāyatīti aññakiccavikkhepaṃ hitvāpi daṭṭhabbāti vuttaṃ hoti. Dissamānāva somanassavasena cittaṃ pasādetīti pāsādikā. Tenāha ‘‘dassanena pāsādikā’’ti. Pokkharatāti vuccati sundarabhāvo, vaṇṇassa pokkharatā vaṇṇapokkharatā, tāya vaṇṇasampattiyāti attho. Porāṇā pana pokkharanti sarīraṃ vadanti , vaṇṇaṃ vaṇṇameva. Tesaṃ matena vaṇṇañca pokkharañca vaṇṇapokkharāni, tesaṃ bhāvo vaṇṇapokkharatā. Iti paramāya vaṇṇapokkharatāyāti uttamaparisuddhena vaṇṇena ceva sarīrasaṇṭhānasampattiyā cāti attho daṭṭhabbo. Tenevāha ‘‘vaṇṇena ceva sarīrasaṇṭhānena cā’’ti. Tattha vaṇṇenāti vaṇṇadhātuyā. Sarīraṃ nāma sannivesavisiṭṭho karacaraṇagīvāsīsādiavayavasamudāyo, so ca saṇṭhānamukhena gayhatīti āha ‘‘sarīrasaṇṭhānenā’’ti.
ਅਭਿਸਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕੁਜ੍ਝਨવਸੇਨੇવ ਕੁਟਿਲਕਣ੍ਟਕੋ વਿਯ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇ ਮਕਰਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ਲਗਤਿ। ਯਞ੍ਹਿ ਕੋਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪਨਾਹਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਕੁਜ੍ਝਨવਸੇਨ ਅਭਿਸਜ੍ਜਨਂ, ਤਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨ ਲੁਬ੍ਭਨવਸੇਨ। ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਕੋਪੋ, ਤਤੋ ਬਲવਤਰੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਲਦ੍ਧਾਸੇવਨਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਤੋ। ਸਾਤਿਸਯਂ ਲਦ੍ਧਾਸੇવਨਤਾਯ ਤਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਤੋਪਿ ਬਲવਤਰਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਭਾવੇਨ ਥਾਮਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਤਿਤ੍ਥਿਯਨਾ। ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਦੀਯਤੋ ਅਨ੍ਨਂ, ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਞ੍ਚ। ਪਾਤਬ੍ਯਤੋ ਪਾਨਂ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਨਂ। વਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਤੋ વਤ੍ਥਂ, ਨਿવਾਸਨਪਾવੁਰਣਂ। ਯਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਯਾਨਂ, ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨવਯ੍ਹਸਿવਿਕਾਦਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਗਮਨਪਚ੍ਚਯਂ। ਛਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ વਸ੍ਸਾਤਪਦੁਕ੍ਖਨਿવਾਰਣੇਨ ਮਗ੍ਗਗਮਨਸਾਧਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਮਾਲਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸੁਮਨਮਾਲਾਦਿਪੁਪ੍ਫਂ। ਗਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਚਨ੍ਦਨਾਦਿવਿਲੇਪਨਂ।
Abhisajjatīti kujjhanavaseneva kuṭilakaṇṭako viya tasmiṃ tasmiṃ samuṭṭhāne makaradanto viya lagati. Yañhi kodhassa uppattiṭṭhānabhūte ārammaṇe upanāhassa paccayabhūtaṃ kujjhanavasena abhisajjanaṃ, taṃ idhādhippetaṃ, na lubbhanavasena. Kuppatītiādīsu pubbuppatti kopo, tato balavataro byāpādo laddhāsevanatāya cittassa byāpajjanato. Sātisayaṃ laddhāsevanatāya tato byāpādatopi balavatarā paccatthikabhāvena thāmappatti patitthiyanā. Annaṃ pānantiādīsu adīyato annaṃ, khādanīyaṃ bhojanīyañca. Pātabyato pānaṃ, yaṃkiñci pānaṃ. Vasitabbato acchādetabbato vatthaṃ, nivāsanapāvuraṇaṃ. Yanti tenāti yānaṃ, chattupāhanavayhasivikādi yaṃkiñci gamanapaccayaṃ. Chattampi hi vassātapadukkhanivāraṇena maggagamanasādhananti katvā ‘‘yāna’’nti vuccati. Mālanti yaṃkiñci sumanamālādipupphaṃ. Gandhanti yaṃkiñci candanādivilepanaṃ.
ਮਲ੍ਲਿਕਾਦੇવੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Mallikādevīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੭. ਮਲ੍ਲਿਕਾਦੇવੀਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Mallikādevīsuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਮਲ੍ਲਿਕਾਦੇવੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Mallikādevīsuttavaṇṇanā
