| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៨. មល្លិកាសុត្តវណ្ណនា
8. Mallikāsuttavaṇṇanā
១១៩. អដ្ឋមេ អត្ថិ នុ ខោ តេ មល្លិកេតិ កស្មា បុច្ឆតិ? អយំ កិរ មល្លិកា ទុគ្គតមាលាការស្ស ធីតា, ឯកទិវសំ អាបណតោ បូវំ គហេត្វា ‘‘មាលារាមំ គន្ត្វាវ ខាទិស្សាមី’’តិ គច្ឆន្តី បដិបថេ ភិក្ខុសង្ឃបរិវារំ ភគវន្តំ ភិក្ខាចារំ បវិសន្តំ ទិស្វា បសន្នចិត្តា តំ ភគវតោ អទាសិ។ សត្ថា និសីទនាការំ ទស្សេសិ។ អានន្ទត្ថេរោ ចីវរំ បញ្ញាបេត្វា អទាសិ។ ភគវា តត្ថ និសីទិត្វា តំ បូវំ បរិភុញ្ជិត្វា មុខំ វិក្ខាលេត្វា សិតំ បាត្វាកាសិ។ ថេរោ ‘‘ឥមិស្សា, ភន្តេ, កោ វិបាកោ ភវិស្សតី’’តិ បុច្ឆិ។ អានន្ទ, អជ្ជេសា តថាគតស្ស បឋមភោជនំ អទាសិ, អជ្ជេវ កោសលរញ្ញោ អគ្គមហេសី ភវិស្សតីតិ។ តំទិវសមេវ ច រាជា កាសិគាមេ ភាគិនេយ្យេន យុទ្ធេន បរាជិតោ បលាយិត្វា នគរំ អាគច្ឆន្តោ មាលារាមំ បវិសិត្វា ពលកាយស្ស អាគមនំ អាគមេសិ។ តស្ស សា វត្តំ អកាសិ។ សោ តាយ វត្តេ បសីទិត្វា តំ អន្តេបូរំ អតិហារាបេត្វា តំ អគ្គមហេសិដ្ឋានេ ឋបេសិ។
119. Aṭṭhame atthi nu kho te malliketi kasmā pucchati? Ayaṃ kira mallikā duggatamālākārassa dhītā, ekadivasaṃ āpaṇato pūvaṃ gahetvā ‘‘mālārāmaṃ gantvāva khādissāmī’’ti gacchantī paṭipathe bhikkhusaṅghaparivāraṃ bhagavantaṃ bhikkhācāraṃ pavisantaṃ disvā pasannacittā taṃ bhagavato adāsi. Satthā nisīdanākāraṃ dassesi. Ānandatthero cīvaraṃ paññāpetvā adāsi. Bhagavā tattha nisīditvā taṃ pūvaṃ paribhuñjitvā mukhaṃ vikkhāletvā sitaṃ pātvākāsi. Thero ‘‘imissā, bhante, ko vipāko bhavissatī’’ti pucchi. Ānanda, ajjesā tathāgatassa paṭhamabhojanaṃ adāsi, ajjeva kosalarañño aggamahesī bhavissatīti. Taṃdivasameva ca rājā kāsigāme bhāgineyyena yuddhena parājito palāyitvā nagaraṃ āgacchanto mālārāmaṃ pavisitvā balakāyassa āgamanaṃ āgamesi. Tassa sā vattaṃ akāsi. So tāya vatte pasīditvā taṃ antepūraṃ atihārāpetvā taṃ aggamahesiṭṭhāne ṭhapesi.
អថេកទិវសំ ចិន្តេសិ – ‘‘មយា ឥមិស្សា ទុគ្គតកុលស្ស ធីតុយា មហន្តំ ឥស្សរិយំ ទិន្នំ, យំនូនាហំ ឥមំ បុច្ឆេយ្យំ ‘កោ តេ បិយោ’តិ? សា ‘ត្វំ មេ, មហារាជ, បិយោ’តិ វត្វា បុន មំ បុច្ឆិស្សតិ។ អថស្សាហំ ‘មយ្ហម្បិ ត្វំយេវ បិយា’តិ វក្ខាមី’’តិ។ ឥតិ សោ អញ្ញមញ្ញំ វិស្សាសជននត្ថំ សម្មោទនីយំ កថំ កថេន្តោ បុច្ឆតិ។ សា បន ទេវី បណ្ឌិតា ពុទ្ធុបដ្ឋាយិកា ធម្មុបដ្ឋាយិកា សង្ឃុបដ្ឋាយិកា មហាបញ្ញា , តស្មា ឯវំ ចិន្តេសិ – ‘‘នាយំ បញ្ហោ រញ្ញោ មុខំ ឱលោកេត្វា កថេតព្ពោ’’តិ។ សា សរសេនេវ កថេត្វា រាជានំ បុច្ឆិ។ រាជា តាយ សរសេន កថិតត្តា និវត្តិតុំ អលភន្តោ សយម្បិ សរសេនេវ កថេត្វា ‘‘សការណំ ឥទំ, តថាគតស្ស នំ អារោចេស្សាមី’’តិ គន្ត្វា ភគវតោ អារោចេសិ។ នេវជ្ឈគាតិ នាធិគច្ឆតិ។ ឯវំ បិយោ បុថុ អត្តា បរេសន្តិ យថា ឯកស្ស អត្តា បិយោ, ឯវំ បរេសំ បុថុសត្តានម្បិ អត្តា បិយោតិ អត្ថោ។ អដ្ឋមំ។
Athekadivasaṃ cintesi – ‘‘mayā imissā duggatakulassa dhītuyā mahantaṃ issariyaṃ dinnaṃ, yaṃnūnāhaṃ imaṃ puccheyyaṃ ‘ko te piyo’ti? Sā ‘tvaṃ me, mahārāja, piyo’ti vatvā puna maṃ pucchissati. Athassāhaṃ ‘mayhampi tvaṃyeva piyā’ti vakkhāmī’’ti. Iti so aññamaññaṃ vissāsajananatthaṃ sammodanīyaṃ kathaṃ kathento pucchati. Sā pana devī paṇḍitā buddhupaṭṭhāyikā dhammupaṭṭhāyikā saṅghupaṭṭhāyikā mahāpaññā , tasmā evaṃ cintesi – ‘‘nāyaṃ pañho rañño mukhaṃ oloketvā kathetabbo’’ti. Sā saraseneva kathetvā rājānaṃ pucchi. Rājā tāya sarasena kathitattā nivattituṃ alabhanto sayampi saraseneva kathetvā ‘‘sakāraṇaṃ idaṃ, tathāgatassa naṃ ārocessāmī’’ti gantvā bhagavato ārocesi. Nevajjhagāti nādhigacchati. Evaṃ piyo puthu attā paresanti yathā ekassa attā piyo, evaṃ paresaṃ puthusattānampi attā piyoti attho. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៨. មល្លិកាសុត្តំ • 8. Mallikāsuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៨. មល្លិកាសុត្តវណ្ណនា • 8. Mallikāsuttavaṇṇanā
