| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៩. មានកាមសុត្តវណ្ណនា
9. Mānakāmasuttavaṇṇanā
៩. នវមេ មានកាមស្សាតិ មានំ កាមេន្តស្ស ឥច្ឆន្តស្ស។ ទមោតិ ឯវរូបស្ស បុគ្គលស្ស សមាធិបក្ខិកោ ទមោ នត្ថីតិ វទតិ។ ‘‘សច្ចេន ទន្តោ ទមសា ឧបេតោ, វេទន្តគូ វុសិតព្រហ្មចរិយោ’’តិ (សំ. និ. ១.១៩៥) ឯត្ថ ហិ ឥន្ទ្រិយសំវរោ ទមោតិ វុត្តោ។ ‘‘យទិ សច្ចា ទមា ចាគា, ខន្ត្យា ភិយ្យោធ វិជ្ជតី’’តិ (សំ. និ. ១.២៤៦; សុ. និ. ១៩១) ឯត្ថ បញ្ញា។ ‘‘ទានេន ទមេន សំយមេន សច្ចវជ្ជេន អត្ថិ បុញ្ញំ, អត្ថិ បុញ្ញស្ស អាគមោ’’តិ (សំ. និ. ៤.៣៦៥) ឯត្ថ ឧបោសថកម្មំ។ ‘‘សក្ខិស្សសិ ខោ ត្វំ, បុណ្ណ, ឥមិនា ទមូបសមេន សមន្នាគតោ សុនាបរន្តស្មិំ ជនបទេ វិហរិតុ’’ន្តិ (សំ. និ. ៤.៨៨; ម. និ. ៣.៣៩៦) ឯត្ថ អធិវាសនខន្តិ។ ឥមស្មិំ បន សុត្តេ ទមោតិ សមាធិបក្ខិកធម្មានំ ឯតំ នាមំ។ តេនេវាហ – ‘‘ន មោនមត្ថិ អសមាហិតស្សា’’តិ។ តត្ថ មោនន្តិ ចតុមគ្គញាណំ, តញ្ហិ មុនាតីតិ មោនំ, ចតុសច្ចធម្មេ ជានាតីតិ អត្ថោ។ មច្ចុធេយ្យស្សាតិ តេភូមកវដ្ដស្ស។ តញ្ហិ មច្ចុនោ បតិដ្ឋានដ្ឋេន មច្ចុធេយ្យន្តិ វុច្ចតិ។ បារន្តិ តស្សេវ បារំ និព្ពានំ។ តរេយ្យាតិ បដិវិជ្ឈេយ្យ បាបុណេយ្យ វា។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – ឯកោ អរញ្ញេ វិហរន្តោ បមត្តោ បុគ្គលោ មច្ចុធេយ្យស្ស បារំ ន តរេយ្យ ន បដិវិជ្ឈេយ្យ ន បាបុណេយ្យាតិ។
9. Navame mānakāmassāti mānaṃ kāmentassa icchantassa. Damoti evarūpassa puggalassa samādhipakkhiko damo natthīti vadati. ‘‘Saccena danto damasā upeto, vedantagū vusitabrahmacariyo’’ti (saṃ. ni. 1.195) ettha hi indriyasaṃvaro damoti vutto. ‘‘Yadi saccā damā cāgā, khantyā bhiyyodha vijjatī’’ti (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 191) ettha paññā. ‘‘Dānena damena saṃyamena saccavajjena atthi puññaṃ, atthi puññassa āgamo’’ti (saṃ. ni. 4.365) ettha uposathakammaṃ. ‘‘Sakkhissasi kho tvaṃ, puṇṇa, iminā damūpasamena samannāgato sunāparantasmiṃ janapade viharitu’’nti (saṃ. ni. 4.88; ma. ni. 3.396) ettha adhivāsanakhanti. Imasmiṃ pana sutte damoti samādhipakkhikadhammānaṃ etaṃ nāmaṃ. Tenevāha – ‘‘na monamatthi asamāhitassā’’ti. Tattha monanti catumaggañāṇaṃ, tañhi munātīti monaṃ, catusaccadhamme jānātīti attho. Maccudheyyassāti tebhūmakavaṭṭassa. Tañhi maccuno patiṭṭhānaṭṭhena maccudheyyanti vuccati. Pāranti tasseva pāraṃ nibbānaṃ. Tareyyāti paṭivijjheyya pāpuṇeyya vā. Idaṃ vuttaṃ hoti – eko araññe viharanto pamatto puggalo maccudheyyassa pāraṃ na tareyya na paṭivijjheyya na pāpuṇeyyāti.
មានំ បហាយាតិ អរហត្តមគ្គេន នវវិធមានំ បជហិត្វា។ សុសមាហិតត្តោតិ ឧបចារប្បនាសមាធីហិ សុដ្ឋុ សមាហិតត្តោ។ សុចេតសោតិ ញាណសម្បយុត្តតាយ សុន្ទរចិត្តោ។ ញាណវិប្បយុត្តចិត្តេន ហិ សុចេតសោតិ ន វុច្ចតិ, តស្មា ញាណសម្បយុត្តេន សុចេតសោ ហុត្វាតិ អត្ថោ។ សព្ពធិ វិប្បមុត្តោតិ សព្ពេសុ ខន្ធាយតនាទីសុ វិប្បមុត្តោ ហុត្វា។ តរេយ្យាតិ ឯត្ថ តេភូមកវដ្ដំ សមតិក្កមន្តោ និព្ពានំ បដិវិជ្ឈន្តោ តរតីតិ បដិវេធតរណំ នាម វុត្តំ។ ឥតិ ឥមាយ គាថាយ តិស្សោ សិក្ខា កថិតា ហោន្តិ។ កថំ – មានោ នាមាយំ សីលភេទនោ, តស្មា ‘‘មានំ បហាយា’’តិ ឥមិនា អធិសីលសិក្ខា កថិតា ហោតិ។ ‘‘សុសមាហិតត្តោ’’តិ ឥមិនា អធិចិត្តសិក្ខា។ ‘‘សុចេតសោ’’តិ ឯត្ថ ចិត្តេន បញ្ញា ទស្សិតា, តស្មា ឥមិនា អធិបញ្ញាសិក្ខា កថិតា។ អធិសីលញ្ច នាម សីលេ សតិ ហោតិ, អធិចិត្តំ ចិត្តេ សតិ, អធិបញ្ញា បញ្ញាយ សតិ។ តស្មា សីលំ នាម បញ្ចបិ ទសបិ សីលានិ, បាតិមោក្ខសំវរោ អធិសីលំ នាមាតិ វេទិតព្ពំ។ អដ្ឋ សមាបត្តិយោ ចិត្តំ, វិបស្សនាបាទកជ្ឈានំ អធិចិត្តំ។ កម្មស្សកតញាណំ បញ្ញា, វិបស្សនា អធិបញ្ញា។ អនុប្បន្នេបិ ហិ ពុទ្ធុប្បាទេ បវត្តតីតិ បញ្ចសីលំ ទសសីលំ សីលមេវ, បាតិមោក្ខសំវរសីលំ ពុទ្ធុប្បាទេយេវ បវត្តតីតិ អធិសីលំ។ ចិត្តបញ្ញាសុបិ ឯសេវ នយោ។ អបិច និព្ពានំ បត្ថយន្តេន សមាទិន្នំ បញ្ចសីលម្បិ ទសសីលម្បិ អធិសីលមេវ។ សមាបន្នា អដ្ឋ សមាបត្តិយោបិ អធិចិត្តមេវ។ សព្ពម្បិ វា លោកិយសីលំ សីលមេវ, លោកុត្តរំ អធិសីលំ។ ចិត្តបញ្ញាសុបិ ឯសេវ នយោតិ។ ឥតិ ឥមាយ គាថាយ សមោធានេត្វា តិស្សោ សិក្ខា សកលសាសនំ កថិតំ ហោតីតិ។
Mānaṃ pahāyāti arahattamaggena navavidhamānaṃ pajahitvā. Susamāhitattoti upacārappanāsamādhīhi suṭṭhu samāhitatto. Sucetasoti ñāṇasampayuttatāya sundaracitto. Ñāṇavippayuttacittena hi sucetasoti na vuccati, tasmā ñāṇasampayuttena sucetaso hutvāti attho. Sabbadhi vippamuttoti sabbesu khandhāyatanādīsu vippamutto hutvā. Tareyyāti ettha tebhūmakavaṭṭaṃ samatikkamanto nibbānaṃ paṭivijjhanto taratīti paṭivedhataraṇaṃ nāma vuttaṃ. Iti imāya gāthāya tisso sikkhā kathitā honti. Kathaṃ – māno nāmāyaṃ sīlabhedano, tasmā ‘‘mānaṃ pahāyā’’ti iminā adhisīlasikkhā kathitā hoti. ‘‘Susamāhitatto’’ti iminā adhicittasikkhā. ‘‘Sucetaso’’ti ettha cittena paññā dassitā, tasmā iminā adhipaññāsikkhā kathitā. Adhisīlañca nāma sīle sati hoti, adhicittaṃ citte sati, adhipaññā paññāya sati. Tasmā sīlaṃ nāma pañcapi dasapi sīlāni, pātimokkhasaṃvaro adhisīlaṃ nāmāti veditabbaṃ. Aṭṭha samāpattiyo cittaṃ, vipassanāpādakajjhānaṃ adhicittaṃ. Kammassakatañāṇaṃ paññā, vipassanā adhipaññā. Anuppannepi hi buddhuppāde pavattatīti pañcasīlaṃ dasasīlaṃ sīlameva, pātimokkhasaṃvarasīlaṃ buddhuppādeyeva pavattatīti adhisīlaṃ. Cittapaññāsupi eseva nayo. Apica nibbānaṃ patthayantena samādinnaṃ pañcasīlampi dasasīlampi adhisīlameva. Samāpannā aṭṭha samāpattiyopi adhicittameva. Sabbampi vā lokiyasīlaṃ sīlameva, lokuttaraṃ adhisīlaṃ. Cittapaññāsupi eseva nayoti. Iti imāya gāthāya samodhānetvā tisso sikkhā sakalasāsanaṃ kathitaṃ hotīti.
មានកាមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Mānakāmasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. មានកាមសុត្តំ • 9. Mānakāmasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៩. មានកាមសុត្តវណ្ណនា • 9. Mānakāmasuttavaṇṇanā
