| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៩. មានកាមសុត្តវណ្ណនា
9. Mānakāmasuttavaṇṇanā
៩. សេយ្យាទិភេទំ មានំ អប្បហាយ តំ បគ្គយ្ហ វិចរន្តោ កាមេន្តោ នាម ហោតីតិ អាហ ‘‘មានំ កាមេន្តស្ស ឥច្ឆន្តស្សា’’តិ។ ទមតិ ចិត្តំ ឯតេនាតិ ទមោ, សតិសម្ពោជ្ឈង្គាទិកោ សមាធិបក្ខិកោ ទមោ។ មនច្ឆដ្ឋានិ ឥន្ទ្រិយានិ ទមេតីតិ ទមោ, ឥន្ទ្រិយសំវរោ។ កិលេសេ ទមេតិ បជហតីតិ ទមោ, បញ្ញា។ ឧបវសនវសេន កាយកម្មាទិំ ទមេតីតិ ទមោ, ឧបោសថកម្មំ។ កោធូបនាហមក្ខមានាទិកេ ទមេតិ វិនេតីតិ ទមោ, អធិវាសនខន្តិ។ តេនេវាតិ ‘‘ទមោ’’តិ សមាធិបក្ខិកធម្មានំ ឯវ អធិប្បេតត្តា ។ ‘‘ន មោនំ អត្ថី’’តិ ច បាឋោ។ អសមាហិតស្សាតិ សមាធិបដិក្ខេបោ ជោតិតោ។
9. Seyyādibhedaṃ mānaṃ appahāya taṃ paggayha vicaranto kāmento nāma hotīti āha ‘‘mānaṃ kāmentassa icchantassā’’ti. Damati cittaṃ etenāti damo, satisambojjhaṅgādiko samādhipakkhiko damo. Manacchaṭṭhāni indriyāni dametīti damo, indriyasaṃvaro. Kilese dameti pajahatīti damo, paññā. Upavasanavasena kāyakammādiṃ dametīti damo, uposathakammaṃ. Kodhūpanāhamakkhamānādike dameti vinetīti damo, adhivāsanakhanti. Tenevāti ‘‘damo’’ti samādhipakkhikadhammānaṃ eva adhippetattā . ‘‘Na monaṃ atthī’’ti ca pāṭho. Asamāhitassāti samādhipaṭikkhepo jotito.
មច្ចុធេយ្យស្ស បារតរណស្ស វុច្ចមានត្តា ‘‘មោនន្តិ ចតុមគ្គញាណ’’ន្តិ វុត្តំ។ ន ហិ តតោ អញ្ញេន តំ សម្ភវតិ។ ជានាតិ អសម្មោហបដិវេធវសេន បដិវិជ្ឈតីតិ អត្ថោ។ មច្ចុ ធីយតិ ឯត្ថាតិ មច្ចុធេយ្យំ, ខន្ធបញ្ចកំ មរណធម្មត្តា។ តស្សេវាតិ មច្ចុធេយ្យស្សេវ។ បារំ បរតីរភូតំ និព្ពានំ។ តរេយ្យាតិ ឯត្ថ តរណំ នាម អរិយមគ្គព្យាបារោតិ អាហ ‘‘បដិវិជ្ឈេយ្យ បាបុណេយ្យា’’តិ។ តថា ហិ វក្ខតិ ‘‘បដិវេធតរណំ នាម វុត្ត’’ន្តិ។ ‘‘ន តរេយ្យ ន បដិវិជ្ឈេយ្យ ន បាបុណេយ្យ វា’’តិ អយមេត្ថ បាឋោ យុត្តោ។ អញ្ញថា ‘‘ឥទំ វុត្តំ ហោតី’’តិអាទិវចនំ វិរុជ្ឈេយ្យ។ ឯកោ អរញ្ញេ វិហរន្តោតិ ឯកាកី ហុត្វា អរញ្ញេ វិហរន្តោតិ អត្ថោ។
Maccudheyyassa pārataraṇassa vuccamānattā ‘‘monanti catumaggañāṇa’’nti vuttaṃ. Na hi tato aññena taṃ sambhavati. Jānāti asammohapaṭivedhavasena paṭivijjhatīti attho. Maccu dhīyati etthāti maccudheyyaṃ, khandhapañcakaṃ maraṇadhammattā. Tassevāti maccudheyyasseva. Pāraṃ paratīrabhūtaṃ nibbānaṃ. Tareyyāti ettha taraṇaṃ nāma ariyamaggabyāpāroti āha ‘‘paṭivijjheyya pāpuṇeyyā’’ti. Tathā hi vakkhati ‘‘paṭivedhataraṇaṃ nāma vutta’’nti. ‘‘Na tareyya na paṭivijjheyya na pāpuṇeyya vā’’ti ayamettha pāṭho yutto. Aññathā ‘‘idaṃ vuttaṃ hotī’’tiādivacanaṃ virujjheyya. Eko araññe viharantoti ekākī hutvā araññe viharantoti attho.
កាមំ ហេដ្ឋិមមគ្គេហិបិ ឯកច្ចស្ស មានស្ស បហានំ លព្ភតិ។ អគ្គមគ្គេនេវ បន តស្ស អនវសេសតោ បហានន្តិ អាហ – ‘‘អរហត្តមគ្គេន នវវិធមានំ បជហិត្វា’’តិ។ ឧបចារសមាធិបុព្ពកោ អប្បនាសមាធីតិ វុត្តំ ‘‘ឧបចារប្បនាសមាធីហី’’តិ, ន ឧបចារសមាធិមត្តេន សមាធិមត្តំ សន្ធាយ បច្ចេកំ វាក្យបរិសមាបនស្ស អយុជ្ជនតោ។ ន ហិ អប្បនំ អប្បត្តំ លោកុត្តរជ្ឈានំ អត្ថិ។ ‘‘សុចេតសោ’’តិ ចិត្តស្ស ញាណសហិតតាយ លក្ខណវចនន្តិ អាហ ‘‘ញាណសម្បយុត្តតាយា’’តិអាទិ។ តថា ហិ វក្ខតិ ‘‘សុចេតសោតិ ឯត្ថ ចិត្តេន បញ្ញា ទស្សិតា’’តិ។ ‘‘សព្ពធិ វិប្បមុត្តោ’’តិ សព្ពេសុ ភវាទីសុ វិសំសដ្ឋចិត្តោ សព្ពសោ ខន្ធាទីហិ វិសំយុត្តោ ហោតីតិ វុត្តំ ‘‘សព្ពេសុ ខន្ធាយតនាទីសុ វិប្បមុត្តោ ហុត្វា’’តិ។ បរិញ្ញាបដិវេធោ សច្ឆិកិរិយបដិវេធេន វិនា នត្ថីតិ អាហ ‘‘តេភូមក…បេ.… វុត្ត’’ន្តិ។
Kāmaṃ heṭṭhimamaggehipi ekaccassa mānassa pahānaṃ labbhati. Aggamaggeneva pana tassa anavasesato pahānanti āha – ‘‘arahattamaggena navavidhamānaṃ pajahitvā’’ti. Upacārasamādhipubbako appanāsamādhīti vuttaṃ ‘‘upacārappanāsamādhīhī’’ti, na upacārasamādhimattena samādhimattaṃ sandhāya paccekaṃ vākyaparisamāpanassa ayujjanato. Na hi appanaṃ appattaṃ lokuttarajjhānaṃ atthi. ‘‘Sucetaso’’ti cittassa ñāṇasahitatāya lakkhaṇavacananti āha ‘‘ñāṇasampayuttatāyā’’tiādi. Tathā hi vakkhati ‘‘sucetasoti ettha cittena paññā dassitā’’ti. ‘‘Sabbadhi vippamutto’’ti sabbesu bhavādīsu visaṃsaṭṭhacitto sabbaso khandhādīhi visaṃyutto hotīti vuttaṃ ‘‘sabbesu khandhāyatanādīsu vippamutto hutvā’’ti. Pariññāpaṭivedho sacchikiriyapaṭivedhena vinā natthīti āha ‘‘tebhūmaka…pe… vutta’’nti.
មានំ និស្សាយ ទុច្ចរិតចរណតោ មានោ នាមាយំ សីលភេទនោ។ តស្មាតិ មានស្ស សីលបដិបក្ខភាវតោ។ ឥមិនា បដិបក្ខប្បហានកិត្តនេន។ អធិចិត្តសិក្ខា កថិតា សរូបតោ ឯវាតិ អធិប្បាយោ។ ឯត្ថ ចិត្តេនាតិ សុ-សទ្ទេន វិសេសិតចិត្តេន។ តស្មាតិ បញ្ញាយ ទស្សិតត្តា។ ឥមិនាតិ ‘‘សុចេតសោ’’តិ ឥមិនា បទេន។ អធិសីលសិក្ខា អធិចិត្តសិក្ខា អធិបញ្ញាសិក្ខាតិ សីលាទីនិបិ វិសេសេត្វា វុត្តានិ។ សម្ភវេ ព្យភិចារេ ច វិសេសនវិសេសិតព្ពតាតិ តំ ទស្សេន្តោ ‘‘អធិសីលញ្ច នាម សីលេ សតិ ហោតី’’តិអាទិំ វត្វា តទុភយំ វិភាគេន ទស្សេតុំ ‘‘តស្មា’’តិអាទិ វុត្តំ។ បឋមនយោ សង្ករវសេន បវត្តោតិ អសង្ករវសេន ទស្សេតុំ ‘‘អបិចា’’តិអាទិនា ទុតិយនយោ វុត្តោ។ ‘‘សមាបន្នា’’តិ ឯត្ថាបិ ‘‘និព្ពានំ បត្ថយន្តេនា’’តិ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។ វិបស្សនាយ បាទកភាវំ អនុបគតាបិ តទត្ថំ និព្ពត្តនាទិវសេន សមាបន្នាតិ អយមត្ថោ បុរិមនយតោ វិសេសោ។ អធិបញ្ញាយ បនេត្ថ បុរិមនយតោ វិសេសោ នត្ថីតិ សា អនុទ្ធដា។ សមោធានេត្វាតិ បរិយាយតោ សរូបតោ ច សង្គហេត្វា។ សកលសាសនន្តិ តិស្សន្នំ កថិតត្តា ឯវ សិក្ខត្តយសង្គហំ សកលសាសនំ កថិតំ ហោតីតិ។
Mānaṃ nissāya duccaritacaraṇato māno nāmāyaṃ sīlabhedano. Tasmāti mānassa sīlapaṭipakkhabhāvato. Iminā paṭipakkhappahānakittanena. Adhicittasikkhā kathitā sarūpato evāti adhippāyo. Ettha cittenāti su-saddena visesitacittena. Tasmāti paññāya dassitattā. Imināti ‘‘sucetaso’’ti iminā padena. Adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhāti sīlādīnipi visesetvā vuttāni. Sambhave byabhicāre ca visesanavisesitabbatāti taṃ dassento ‘‘adhisīlañca nāma sīle sati hotī’’tiādiṃ vatvā tadubhayaṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. Paṭhamanayo saṅkaravasena pavattoti asaṅkaravasena dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādinā dutiyanayo vutto. ‘‘Samāpannā’’ti etthāpi ‘‘nibbānaṃ patthayantenā’’ti ānetvā sambandho. Vipassanāya pādakabhāvaṃ anupagatāpi tadatthaṃ nibbattanādivasena samāpannāti ayamattho purimanayato viseso. Adhipaññāya panettha purimanayato viseso natthīti sā anuddhaṭā. Samodhānetvāti pariyāyato sarūpato ca saṅgahetvā. Sakalasāsananti tissannaṃ kathitattā eva sikkhattayasaṅgahaṃ sakalasāsanaṃ kathitaṃ hotīti.
មានកាមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Mānakāmasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. មានកាមសុត្តំ • 9. Mānakāmasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៩. មានកាមសុត្តវណ្ណនា • 9. Mānakāmasuttavaṇṇanā
