| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
9. මානකාමසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Mānakāmasuttavaṇṇanā
9. නවමෙ මානකාමස්‌සාති මානං කාමෙන්‌තස්‌ස ඉච්‌ඡන්‌තස්‌ස. දමොති එවරූපස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස සමාධිපක්‌ඛිකො දමො නත්‌ථීති වදති. ‘‘සච්‌චෙන දන්‌තො දමසා උපෙතො, වෙදන්‌තගූ වුසිතබ්‍රහ්‌මචරියො’’ති (සං. නි. 1.195) එත්‌ථ හි ඉන්‌ද්‍රියසංවරො දමොති වුත්‌තො. ‘‘යදි සච්‌චා දමා චාගා, ඛන්‌ත්‍යා භිය්‍යොධ විජ්‌ජතී’’ති (සං. නි. 1.246; සු. නි. 191) එත්‌ථ පඤ්‌ඤා. ‘‘දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන අත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’’ති (සං. නි. 4.365) එත්‌ථ උපොසථකම්‌මං. ‘‘සක්‌ඛිස්‌සසි ඛො ත්‌වං, පුණ්‌ණ, ඉමිනා දමූපසමෙන සමන්‌නාගතො සුනාපරන්‌තස්‌මිං ජනපදෙ විහරිතු’’න්‌ති (සං. නි. 4.88; ම. නි. 3.396) එත්‌ථ අධිවාසනඛන්‌ති. ඉමස්‌මිං පන සුත්‌තෙ දමොති සමාධිපක්‌ඛිකධම්‌මානං එතං නාමං. තෙනෙවාහ – ‘‘න මොනමත්‌ථි අසමාහිතස්‌සා’’ති. තත්‌ථ මොනන්‌ති චතුමග්‌ගඤාණං, තඤ්‌හි මුනාතීති මොනං, චතුසච්‌චධම්‌මෙ ජානාතීති අත්‌ථො. මච්‌චුධෙය්‍යස්‌සාති තෙභූමකවට්‌ටස්‌ස. තඤ්‌හි මච්‌චුනො පතිට්‌ඨානට්‌ඨෙන මච්‌චුධෙය්‍යන්‌ති වුච්‌චති. පාරන්‌ති තස්‌සෙව පාරං නිබ්‌බානං. තරෙය්‍යාති පටිවිජ්‌ඣෙය්‍ය පාපුණෙය්‍ය වා. ඉදං වුත්‌තං හොති – එකො අරඤ්‌ඤෙ විහරන්‌තො පමත්‌තො පුග්‌ගලො මච්‌චුධෙය්‍යස්‌ස පාරං න තරෙය්‍ය න පටිවිජ්‌ඣෙය්‍ය න පාපුණෙය්‍යාති.
9. Navame mānakāmassāti mānaṃ kāmentassa icchantassa. Damoti evarūpassa puggalassa samādhipakkhiko damo natthīti vadati. ‘‘Saccena danto damasā upeto, vedantagū vusitabrahmacariyo’’ti (saṃ. ni. 1.195) ettha hi indriyasaṃvaro damoti vutto. ‘‘Yadi saccā damā cāgā, khantyā bhiyyodha vijjatī’’ti (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 191) ettha paññā. ‘‘Dānena damena saṃyamena saccavajjena atthi puññaṃ, atthi puññassa āgamo’’ti (saṃ. ni. 4.365) ettha uposathakammaṃ. ‘‘Sakkhissasi kho tvaṃ, puṇṇa, iminā damūpasamena samannāgato sunāparantasmiṃ janapade viharitu’’nti (saṃ. ni. 4.88; ma. ni. 3.396) ettha adhivāsanakhanti. Imasmiṃ pana sutte damoti samādhipakkhikadhammānaṃ etaṃ nāmaṃ. Tenevāha – ‘‘na monamatthi asamāhitassā’’ti. Tattha monanti catumaggañāṇaṃ, tañhi munātīti monaṃ, catusaccadhamme jānātīti attho. Maccudheyyassāti tebhūmakavaṭṭassa. Tañhi maccuno patiṭṭhānaṭṭhena maccudheyyanti vuccati. Pāranti tasseva pāraṃ nibbānaṃ. Tareyyāti paṭivijjheyya pāpuṇeyya vā. Idaṃ vuttaṃ hoti – eko araññe viharanto pamatto puggalo maccudheyyassa pāraṃ na tareyya na paṭivijjheyya na pāpuṇeyyāti.
මානං පහායාති අරහත්‌තමග්‌ගෙන නවවිධමානං පජහිත්‌වා. සුසමාහිතත්‌තොති උපචාරප්‌පනාසමාධීහි සුට්‌ඨු සමාහිතත්‌තො. සුචෙතසොති ඤාණසම්‌පයුත්‌තතාය සුන්‌දරචිත්‌තො. ඤාණවිප්‌පයුත්‌තචිත්‌තෙන හි සුචෙතසොති න වුච්‌චති, තස්‌මා ඤාණසම්‌පයුත්‌තෙන සුචෙතසො හුත්‌වාති අත්‌ථො. සබ්‌බධි විප්‌පමුත්‌තොති සබ්‌බෙසු ඛන්‌ධායතනාදීසු විප්‌පමුත්‌තො හුත්‌වා. තරෙය්‍යාති එත්‌ථ තෙභූමකවට්‌ටං සමතික්‌කමන්‌තො නිබ්‌බානං පටිවිජ්‌ඣන්‌තො තරතීති පටිවෙධතරණං නාම වුත්‌තං. ඉති ඉමාය ගාථාය තිස්‌සො සික්‌ඛා කථිතා හොන්‌ති. කථං – මානො නාමායං සීලභෙදනො, තස්‌මා ‘‘මානං පහායා’’ති ඉමිනා අධිසීලසික්‌ඛා කථිතා හොති. ‘‘සුසමාහිතත්‌තො’’ති ඉමිනා අධිචිත්‌තසික්‌ඛා. ‘‘සුචෙතසො’’ති එත්‌ථ චිත්‌තෙන පඤ්‌ඤා දස්‌සිතා, තස්‌මා ඉමිනා අධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛා කථිතා. අධිසීලඤ්‌ච නාම සීලෙ සති හොති, අධිචිත්‌තං චිත්‌තෙ සති, අධිපඤ්‌ඤා පඤ්‌ඤාය සති. තස්‌මා සීලං නාම පඤ්‌චපි දසපි සීලානි, පාතිමොක්‌ඛසංවරො අධිසීලං නාමාති වෙදිතබ්‌බං. අට්‌ඨ සමාපත්‌තියො චිත්‌තං, විපස්‌සනාපාදකජ්‌ඣානං අධිචිත්‌තං. කම්‌මස්‌සකතඤාණං පඤ්‌ඤා, විපස්‌සනා අධිපඤ්‌ඤා. අනුප්‌පන්‌නෙපි හි බුද්‌ධුප්‌පාදෙ පවත්‌තතීති පඤ්‌චසීලං දසසීලං සීලමෙව, පාතිමොක්‌ඛසංවරසීලං බුද්‌ධුප්‌පාදෙයෙව පවත්‌තතීති අධිසීලං. චිත්‌තපඤ්‌ඤාසුපි එසෙව නයො. අපිච නිබ්‌බානං පත්‌ථයන්‌තෙන සමාදින්‌නං පඤ්‌චසීලම්‌පි දසසීලම්‌පි අධිසීලමෙව. සමාපන්‌නා අට්‌ඨ සමාපත්‌තියොපි අධිචිත්‌තමෙව. සබ්‌බම්‌පි වා ලොකියසීලං සීලමෙව, ලොකුත්‌තරං අධිසීලං. චිත්‌තපඤ්‌ඤාසුපි එසෙව නයොති. ඉති ඉමාය ගාථාය සමොධානෙත්‌වා තිස්‌සො සික්‌ඛා සකලසාසනං කථිතං හොතීති.
Mānaṃ pahāyāti arahattamaggena navavidhamānaṃ pajahitvā. Susamāhitattoti upacārappanāsamādhīhi suṭṭhu samāhitatto. Sucetasoti ñāṇasampayuttatāya sundaracitto. Ñāṇavippayuttacittena hi sucetasoti na vuccati, tasmā ñāṇasampayuttena sucetaso hutvāti attho. Sabbadhi vippamuttoti sabbesu khandhāyatanādīsu vippamutto hutvā. Tareyyāti ettha tebhūmakavaṭṭaṃ samatikkamanto nibbānaṃ paṭivijjhanto taratīti paṭivedhataraṇaṃ nāma vuttaṃ. Iti imāya gāthāya tisso sikkhā kathitā honti. Kathaṃ – māno nāmāyaṃ sīlabhedano, tasmā ‘‘mānaṃ pahāyā’’ti iminā adhisīlasikkhā kathitā hoti. ‘‘Susamāhitatto’’ti iminā adhicittasikkhā. ‘‘Sucetaso’’ti ettha cittena paññā dassitā, tasmā iminā adhipaññāsikkhā kathitā. Adhisīlañca nāma sīle sati hoti, adhicittaṃ citte sati, adhipaññā paññāya sati. Tasmā sīlaṃ nāma pañcapi dasapi sīlāni, pātimokkhasaṃvaro adhisīlaṃ nāmāti veditabbaṃ. Aṭṭha samāpattiyo cittaṃ, vipassanāpādakajjhānaṃ adhicittaṃ. Kammassakatañāṇaṃ paññā, vipassanā adhipaññā. Anuppannepi hi buddhuppāde pavattatīti pañcasīlaṃ dasasīlaṃ sīlameva, pātimokkhasaṃvarasīlaṃ buddhuppādeyeva pavattatīti adhisīlaṃ. Cittapaññāsupi eseva nayo. Apica nibbānaṃ patthayantena samādinnaṃ pañcasīlampi dasasīlampi adhisīlameva. Samāpannā aṭṭha samāpattiyopi adhicittameva. Sabbampi vā lokiyasīlaṃ sīlameva, lokuttaraṃ adhisīlaṃ. Cittapaññāsupi eseva nayoti. Iti imāya gāthāya samodhānetvā tisso sikkhā sakalasāsanaṃ kathitaṃ hotīti.
මානකාමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Mānakāmasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 9. මානකාමසුත්‌තං • 9. Mānakāmasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 9. මානකාමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Mānakāmasuttavaṇṇanā
