| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya |
४. मनापदायीसुत्तं
4. Manāpadāyīsuttaṃ
४४. एकं समयं भगवा वेसालियं विहरति महावने कूटागारसालायं। अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन उग्गस्स गहपतिनो वेसालिकस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। अथ खो उग्गो गहपति वेसालिको येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो उग्गो गहपति वेसालिको भगवन्तं एतदवोच –
44. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggassa gahapatino vesālikassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho uggo gahapati vesāliko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho uggo gahapati vesāliko bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘सम्मुखा मेतं, भन्ते, भगवतो सुतं सम्मुखा पटिग्गहितं – ‘मनापदायी लभते मनाप’न्ति। मनापं मे, भन्ते, सालपुप्फकं 1 खादनीयं; तं मे भगवा पटिग्गण्हातु अनुकम्पं उपादाया’’ति। पटिग्गहेसि भगवा अनुकम्पं उपादाय।
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘manāpadāyī labhate manāpa’nti. Manāpaṃ me, bhante, sālapupphakaṃ 2 khādanīyaṃ; taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya.
‘‘सम्मुखा मेतं, भन्ते, भगवतो सुतं सम्मुखा पटिग्गहितं – ‘मनापदायी लभते मनाप’न्ति। मनापं मे, भन्ते, सम्पन्नकोलकं सूकरमंसं 3; तं मे भगवा पटिग्गण्हातु अनुकम्पं उपादाया’’ति। पटिग्गहेसि भगवा अनुकम्पं उपादाय।
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘manāpadāyī labhate manāpa’nti. Manāpaṃ me, bhante, sampannakolakaṃ sūkaramaṃsaṃ 4; taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya.
‘‘सम्मुखा मेतं, भन्ते, भगवतो सुतं सम्मुखा पटिग्गहितं – ‘मनापदायी लभते मनाप’न्ति। मनापं मे, भन्ते, निब्बत्ततेलकं 5 नालियसाकं; तं मे भगवा पटिग्गण्हातु अनुकम्पं उपादाया’’ति। पटिग्गहेसि भगवा अनुकम्पं उपादाय।
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘manāpadāyī labhate manāpa’nti. Manāpaṃ me, bhante, nibbattatelakaṃ 6 nāliyasākaṃ; taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya.
‘‘सम्मुखा मेतं, भन्ते, भगवतो सुतं सम्मुखा पटिग्गहितं – ‘मनापदायी लभते मनाप’न्ति। मनापो मे, भन्ते, सालीनं ओदनो विचितकाळको 7 अनेकसूपो अनेकब्यञ्जनो; तं मे भगवा पटिग्गण्हातु अनुकम्पं उपादाया’’ति। पटिग्गहेसि भगवा अनुकम्पं उपादाय।
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘manāpadāyī labhate manāpa’nti. Manāpo me, bhante, sālīnaṃ odano vicitakāḷako 8 anekasūpo anekabyañjano; taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya.
‘‘सम्मुखा मेतं, भन्ते, भगवतो सुतं सम्मुखा पटिग्गहितं – ‘मनापदायी लभते मनाप’न्ति। मनापानि मे, भन्ते, कासिकानि वत्थानि; तानि मे भगवा पटिग्गण्हातु अनुकम्पं उपादाया’’ति। पटिग्गहेसि भगवा अनुकम्पं उपादाय।
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘manāpadāyī labhate manāpa’nti. Manāpāni me, bhante, kāsikāni vatthāni; tāni me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya.
‘‘सम्मुखा मेतं, भन्ते, भगवतो सुतं सम्मुखा पटिग्गहितं – ‘मनापदायी लभते मनाप’न्ति । मनापो मे, भन्ते, पल्लङ्को गोनकत्थतो पटलिकत्थतो कदलिमिगपवरपच्चत्थरणो 9 सउत्तरच्छदो उभतोलोहितकूपधानो। अपि च, भन्ते, मयम्पेतं जानाम – ‘नेतं भगवतो कप्पती’ति। इदं मे, भन्ते, चन्दनफलकं अग्घति अधिकसतसहस्सं; तं मे भगवा पटिग्गण्हातु अनुकम्पं उपादाया’’ति। पटिग्गहेसि भगवा अनुकम्पं उपादाय। अथ खो भगवा उग्गं गहपतिं वेसालिकं इमिना अनुमोदनीयेन अनुमोदि –
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘manāpadāyī labhate manāpa’nti . Manāpo me, bhante, pallaṅko gonakatthato paṭalikatthato kadalimigapavarapaccattharaṇo 10 sauttaracchado ubhatolohitakūpadhāno. Api ca, bhante, mayampetaṃ jānāma – ‘netaṃ bhagavato kappatī’ti. Idaṃ me, bhante, candanaphalakaṃ agghati adhikasatasahassaṃ; taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya. Atha kho bhagavā uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ iminā anumodanīyena anumodi –
‘‘मनापदायी लभते मनापं,
‘‘Manāpadāyī labhate manāpaṃ,
नानाप्पकारानि च पच्चयानि॥
Nānāppakārāni ca paccayāni.
खेत्तूपमे अरहन्ते विदित्वा।
Khettūpame arahante viditvā;
सो दुच्चजं सप्पुरिसो चजित्वा,
So duccajaṃ sappuriso cajitvā,
मनापदायी लभते मनाप’’न्ति॥
Manāpadāyī labhate manāpa’’nti.
अथ खो भगवा उग्गं गहपतिं वेसालिकं इमिना अनुमोदनीयेन अनुमोदित्वा उट्ठायासना पक्कामि।
Atha kho bhagavā uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ iminā anumodanīyena anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
अथ खो उग्गो गहपति वेसालिको अपरेन समयेन कालमकासि। कालङ्कतो 17 च उग्गो गहपति वेसालिको अञ्ञतरं मनोमयं कायं उपपज्जि। तेन खो पन समयेन भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। अथ खो उग्गो देवपुत्तो अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णो केवलकप्पं जेतवनं ओभासेत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं अट्ठासि। एकमन्तं ठितं खो उग्गं देवपुत्तं भगवा एतदवोच – ‘‘कच्चि ते, उग्ग, यथाधिप्पायो’’ति? ‘‘तग्घ मे, भगवा, यथाधिप्पायो’’ति। अथ खो भगवा उग्गं देवपुत्तं गाथाहि अज्झभासि –
Atha kho uggo gahapati vesāliko aparena samayena kālamakāsi. Kālaṅkato 18 ca uggo gahapati vesāliko aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapajji. Tena kho pana samayena bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho uggo devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho uggaṃ devaputtaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kacci te, ugga, yathādhippāyo’’ti? ‘‘Taggha me, bhagavā, yathādhippāyo’’ti. Atha kho bhagavā uggaṃ devaputtaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘मनापदायी लभते मनापं,
‘‘Manāpadāyī labhate manāpaṃ,
अग्गस्स दाता लभते पुनग्गं।
Aggassa dātā labhate punaggaṃ;
वरस्स दाता वरलाभि होति,
Varassa dātā varalābhi hoti,
सेट्ठं ददो सेट्ठमुपेति ठानं॥
Seṭṭhaṃ dado seṭṭhamupeti ṭhānaṃ.
‘‘यो अग्गदायी वरदायी, सेट्ठदायी च यो नरो।
‘‘Yo aggadāyī varadāyī, seṭṭhadāyī ca yo naro;
दीघायु यसवा होति, यत्थ यत्थूपपज्जती’’ति॥ चतुत्थं।
Dīghāyu yasavā hoti, yattha yatthūpapajjatī’’ti. catutthaṃ;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ४. मनापदायीसुत्तवण्णना • 4. Manāpadāyīsuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ४. मनापदायीसुत्तवण्णना • 4. Manāpadāyīsuttavaṇṇanā
